Atmanand Prakash Pustak 009 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

નિરિવાર્થ વૃત્તિ કેવી હોઈ શકે?
૧૮૫ આવા મનુષ્યમાંથી વાર્થનો મેલ ધેવાઈ ગયેલ હોય છે, તેથી આર્ત અને રદ્ર યાનની મલિન વાસનાઓનું ફેટન કરી મૈત્રી, પ્રમેહ, કારુણ્ય અને માધ્યસ્થ ભાવનાઓમાં રમણ કરતા હોય છે. મૈત્રી ભાવનાના વિચાર પ્રવાહમાં તેઓ સર્વ જીવને મિત્રભાવે નિહાળતા હોય છે, અમેદ ભાવના વડે ગુણી જનેના ગુણે તરફ ત્રિકરણ પ્રીતિ યુક્ત થયેલા હોય છે, કારૂણ્ય ભાવનાવડે સંસારમાં કર્મ જનિત દુઃખથી પીડાયેલા પ્રાણુઓ તરફ તેમને દયાદ્રપણને ઝરે હદયમાંથી છુટે છે અને માધ્યસ્થ દષ્ટિવડે ક્રૂર અધ્યવસાયવાળા પ્રાણીઓ ભણે ઉપેક્ષા ભાર ધારણ કરે છે. આ પ્રાણીઓ પરમાર્થ વૃત્તિની સપાટી ઉપર નહીં પરંતુ તેની તલસ્પર્શી ગહનતાને અનુભવ વડે પ્રાપ્ત થયેલા કહેવાય છે. નિ:સ્વાર્થ વૃત્તિના અગાધ તળીઆને પહોંચી વળનાર આ મનુષ્ય અંતરાત્મ જીવનવડે જીવતા કહેવાય છે. તેઓએ સ્વાર્થ વૃત્તિના અંતરપટના ચૂરેચૂરા કરી નાંખેલા હોવાથી બીજાના કહ્યા વગરજ તેમને ધર્મ પમાડવાના ઉપકારવાળા હોય છે. પરમાર્થ સાધના એ જ પિતાનું અગ્ર કર્તવ્ય સ્વીકારેલું હોય છે. આમ હેઈને પિતાની આસપાસના વાતાવરણમાં પણ તેવાજ સંસ્કારે ઉત્પન્ન કરી એક બીજ એક વૃક્ષ ઉપર અનેક ફળે ઉપજાવે તેમ વિસ્તૃત મર્યાદામાં અન્યને પણ પિતાની સ્થિતિ સંઘાતે જોડી દે છે, અંતરાત્મ સ્થિતિમાં નિઃસ્વાર્થ વૃત્તિની ઉચી હદે પહોંચ્યા પછી પરમાત્મપણાના અધિકારી થતાં વિલંબ લાગતું નથી. વાસ્તવિક પરમાર્થ કેને કહેવાય તેને માટે શ્રીમદ્ ઉમાસ્વાતિવાચક વદે છે કે
"जन्मनि कर्म क्लेशरनुबकेऽस्मिन्तथा प्रथतितव्यं । कर्मक्लेशाऽ भावो यथा भवत्येष परमार्थः" ।
“અનંત જન્મથી કર્મ કલેશ વડે ગાઢ થયેલા આ આત્માનો તે કર્મ કલેશથી જે રીતે છુટકારે થાય તેવા પ્રકારને પ્રયત્ન તે પરમાર્થ છે. અર્થાત્ તેજ સ્વાર્થ––આત્માર્થ છે.”
- ઉક્ત નિવેદનવડે સ્વતઃ સિદ્ધ થઈ શકે છે કે નિઃસ્વાર્થ વૃત્તિ. ઉંચામાં ઉંચી હદમાં ત્યારેજ અસ્તિત્વ ધરાવે છે કે જ્યારે એક પ્રાણી