________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રદ્ધા
૧૩૫
બન્યતાને મળે તે વચન અને તે ઉપદેશાનુસાર પ્રવર્ત્તન કરવાની મનેાવૃત્તિ થઇ આવે છે. આ મામત મનન કરતાં એમ પણ જણાય છે કે, એ મનેવૃત્તિને પ્રેરનાર જેવી શ્રદ્ધા છે, તેવી ભવ્યતા પણ છે. ભક્યતાને લઇને પ્રાણી ધાર્મિક વૃત્તિમાં જોડાયછે; એટલે શ્રદ્ધા ભવ્યતાની સહચારિણી થાયછે. તેથી કરીને જ્યાં ભવ્યતા ત્યાં શ્રદ્ધા અને જ્યાં શ્રદ્ધા. ત્યાં ભવ્યતા—- એમ પરસ્પર તેમના સહચારી ચેાગ થયા કરેછે.
આ શ્રદ્ધા વિવેક અને ભવ્યતા- એ એ ગુણાના સહચાર સારી રીતે સંપાદન કિર પિરપૂણતાને પામેછેએ વાત સ્પષ્ટ કરવામાં આવી પણ તેમાં એક બીજી વાત પણ અવશ્ય જાણવાની છે. શ્રદ્ધાની ઉત્પત્તિમાં કાળની પણ અપેક્ષા છે. જે કાળે જે શાસ્ત્ર અને વચને શ્રવણ માત્રથીજ શ્રદ્ધા ઊપાવી શકતાં હતાં, તે અન્ય કાળે, અનેક પ્રયત્ન કરતાં છતાં પણ શ્રદ્ધા ઊપજાવી શકતાં નથી. તે કાળના પ્રવાહમાંજ અરૂચિકર થઇ તણાઇ જાયછે; જ્યારે સમયને અનુકૂળ એવી કાઇ નવી કુંચી એના એ શાસ્રા અને વચનામાંથી જડે છે, ત્યારે પુનઃ તે શ્રદ્ધાને પાત્ર થાયછે. આમાં પણ શાસ્ત્ર તેનાં તે છતાં તેના ઉપર શ્રદ્ધા કરનારના માનસિક અધિકારને અનુસારે શ્રદ્ધા થવા ન થવાનું થાયછે એ સ્પષ્ટ જણાયછે. અર્થાત આપણે જ્યાં કેટલાકને બુદ્ધિ વિના શ્રદ્ધા કરતાં જોઇએ છીએ ત્યાં પણ તે તેમના અધિકારી એ શ્રદ્ધા માટે તત્પર હાઇનેજ શ્રદ્ધા પામ્યાંછે, એ વાત નિર્વિવાદ છે.
જૈન ઇતિહાસમાં કાળની અપેક્ષાવાળી શ્રદ્ધાનાં અનેક દૃષ્ટાંતે આવે છે. અનેક મહાન પુરૂષો આકાશમાં પ્રગટ થઈ વિનષ્ટ થઈ જતા વાદળાથી, દર્પણમાં મુખાકૃતિના અવલેાકનથી, સુંદર માગની રૂતુનિત Àાભા અને અશાભાના દેખાવથી અને પૂર્વ કાળના વૃત્તાંતેથી તેમના હૃદયમાં શ્રદ્ધાના ખીજ પ્રાદુર્ભત થયાછે, એ ઉપરથી શ્રદ્ધામાં કાળની અપેક્ષા કેટલી બધીછે? તે આપણી મનોવૃત્તિમાં સિદ્ધ થાય છે.
For Private And Personal Use Only
