________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 148 આમાનંદ પ્રકાશ, ત્યારે નીતિનું શાસન આપણા ઉપર શી રીતે છે? આપણા દરેકના આત્મામાં નીતિને નિયમ સ્થાપાયેલે છે. તે આપણને નીતિ તરફ પ્રેરે છે, તેને લીધે આપણે અત્તરદપ ( conscience ) આપણ નીતિમય કાર્યો પસંદ કરે છે અને અનીનિમય કાર્યો નાપ સંદ કરે છે, એ પ્રત્યેક વ્યક્તિની અંદર ચાલતું શાસન નિર્વિવાદ છે અને તે વિશે વિવેચન કરવાની આ પ્રસંગે જરૂર નથી. પણ બહાર નીતિનું શાસન છે કે નહિ? આ દુનિયામાં મ ની જે વિવિધ દશાઓ થાય છે તેમાં નીતિનું શાસન જોવામાં આવે છે? આ દુનિયામાં નીતિનાં સારાં ફળ અને અનીતિનાં માઠાં ફળ જોવામાં આવે છે? મસ્તાં પહેલાં નીતિમાનને ઇનામ મળતું અને અનીતિમાનને સજા થતી જોવામાં આવે છે ? અથવા નીતિ-અનીતિનાં ઈનામ સજા સિવાય કોઈ બીજા પરિણામ હોય તો તે આ જીવનમાં થતાં જોવામાં આવે છે? ઈગ્રેજીમાં કહીએ તે (ઈs there a moral Governinent in the affairs of this world') atau વિષય બાજુએ શખતાં, આ દુનિયાના વ્યવહાર આચરણ તથા નિયંત્ર માટે આ પ્રશ્ન બહુઅગત્યને છે અને નીતિમય શાસનવિષેની જિજ્ઞાસા અવગણનાને પાત્ર મથી. * આરંભમાં એક શંકા થશે કે આ દુનિયામાં અસત્ ( evil ) છે તે વાત નીતિમય શાસનથી વિરૂદ્ધ નથી? દુનિયાને નીતિના નિયમે ચલાવનારના રાજ્યમાં અસત્ છે અર્થ અનીતિને સંભવ છે તે તેનું શાસન નીતિમય કેમ કહી શકાય? મનુષ્યને નીતિનું જ્ઞાન છે, નીતિની બુદ્ધિ તેમનામાં ફરે છે, નીતિએ ચાલવાનું બળ તેઓ મેળવી શકે છે, પરંતુ અનીતિએ ચાલવું હોય તે અનીતિએ ચાલવાની પણ તેમને છુટ છે અને તેથી કેટલાક અતિએ ચાલે પણ છે એમ વસ્તુસ્થિતિ છે. બધા મનુષ્ય સત્ય જ બોલી શકે, બધા મનુષ્ય નીતિએજ વર્તી શકે, કોઈ મનુષ્યથી કદિ અનીતિએ વતી શકાય જ નહિ, કઈ મનુષ્યથી કદિ દુકૃત્ય થઈ શકે જ નહિં –એવી ઘટના નથી, તે એવી ઘટના વિના દુનિયાનું શાસન For Private And Personal Use Only
