Ashtasahastritatparya Vivaranam Part 1

Author(s): Vairagyarativijay
Publisher: Pravachan Prakashan Puna

Page 18

१८
विषमामष्टसहस्त्रीं अष्टसहस्रया विवेचयति । (पत्र-१)
तात्पर्यविवरणेन सहितेयमष्टसहस्री, तदुभयमण्डिता च आप्तमीमांसा, इति नव्यन्यायप्राचीनन्याययोरत्र प्रीतिसङ्गमः । अत एव ग्रन्थोऽयं परिपूर्णः तीर्थतुल्यः । महोपाध्यायश्रीयशोविजयजीगणिवरः
अष्टसहस्रीतात्पर्यविवरणकर्तृणामुपाध्यायप्रवराणां जन्मतिथिरद्यावधि न निश्चिता । जन्मवर्षं तु विक्रमात् अशीत्यधिकषोडशशतवर्षात् (वि० सं० १६८०) प्रागित्यैतिह्यविदामभिप्रायः । गुर्जरदेशस्याणहिलपुरपत्तन (पाटण) समीपवति 'कन्होडा' ग्रामे सौभाग्यदेवीकुक्षितः तेषां जन्म । विक्रमात् १६८८ तमे वर्षे निजाग्रजपद्मसिंहसमन्वितस्य जसवंतस्य श्रीनयविजयगुरुपादान्ते प्रव्रज्यास्वीकारः । वि० सं० १६९९ तमे वर्षे सभासमक्षमष्टावधानप्रयोगसम्पादनं विहितम् । तत्क्षयोपशमाकृष्ट धनजीसूराख्यश्रेष्ठिसाहाय्येन स्वगुरुभिः सह नव्यन्यायशास्त्राध्ययनार्थं काशी प्रति प्रस्थिताः तत्र च सप्तशताधिकविद्यार्थीगणपाठकानां भट्टाचार्याणां समीपे वर्षत्रयं यावद् नव्यन्यायस्याभ्यास: सम्पादितः, विशेषतः तत्वचिन्तामणिग्रन्थस्य । तदुक्तं तैरेव तृतीये परिच्छेदे
कृत्वा यत्नमनेकपण्डितवतीमध्यास्य काशीमभूद् भट्टाचार्यपुरन्दरेभ्य इह यस्तर्केष्वधीतं भृशम् ॥ (पत्रम्-५२५) सिताम्बरशिरोमणिविदितचारुचिन्तामणिः । (पत्रम्-१)
तत्रैवोपस्थिते वादे लब्धविजयेभ्यः काशीस्थविद्वत्परिषदा 'न्यायविशारद पदम् समर्पितम्, अध्यापकभट्टाचार्यैश्च शताधिकनव्यन्यायपरिमण्डितग्रन्थरचनाकृष्टचित्तेन 'न्यायाचार्य' पदम् । तदुक्तम्
पूर्वं न्यायविशारदत्वबिरुदं काश्यां प्रदत्तं बुधैः ॥ न्यायाचार्यपदं ततः कृतशतग्रन्थस्य यस्यार्पितम् ॥
पूज्यानाममीषां काश्यामेव गङ्गानदीतीरे सरस्वतीबीजमन्त्रजापसाक्षात्कृतश्रुतदेवतावरप्राप्तिः । तदुक्तम्
ऎकारजापवरमाप्य कवित्ववित्त्व
वाञ्छासुरद्रुमुपगङ्गमभरङ्गम् । (महावीरस्तवः) काशी विहृत्याऽऽग्रानगरे वर्षचतुष्टयं विशेषाभ्यासं विधाय पुनरागतैरमदावादराजनगरे विक्रमात् १७१८ तमे वर्षे महोब्बतखां समक्षं (प्रा०जयंतकोठारीमहोदयमतेन साइस्तखांसमक्ष) अष्टादशावधानानां प्रयोगः सम्पादितः । अस्मिन्नेव वर्षे श्रीविजयप्रभसूरीश्वराज्ञया वाचकपदालङ्करणं सञ्जातं, विक्रमात् १७४२ तमे वर्षे दर्भावत्यां अनशनपूर्वकम् अलकापुरीम् अलङ्कृतवन्तः ।
स्वरचितग्रन्थप्रशस्तिषु ते स्वकीयां गुरुपरंपराम् एवं दर्शयन्ति । अकब्बरसुरत्राण प्रतिबोधकश्रीहीरविजयसूरीश्वराणां शिष्याः पण्डित श्रीकल्याणविजयाः, तच्छिष्याः पण्डितश्रीलाभविजयाः,