________________
પહેલે વરસાદ અને ચેકવાળું ઘર હોય, પિયુ વારંવાર હાંસી કરતે હૈ, ભીના ચૂલે રંધાવતે હોય તે કહે, સખી! કેમ અણગમો ન આવે ? ગામના છેડે ઘર હોય, પતિ ઘરમાં રહેતા ન હોય, વળી વાદ-વઢવાડ થતાં હોય, તે કહે સખી! અણગમો કેમ ન આવે ? ભરયૌવન હોય, પિયુ પરદેશ હાય, વરસાદ હોય ને રહેવાનું ઘર ન હોય, એમાં વળી ઉઘરાણીવાળા માગવા આવે, તે કહે સખી! અણગમો કેમ ન આવે ? ગાય અને વાછરડી માંદલાં હોય, એમાં પડશણુ છાશ માગવા આવે, વળી એમાં પિયુ ઘેર આવે, તે પછી સખી! કહે, કેમ અણગમો ન આવે ? તત્ત્વ-અતત્ત્વની વાત જાણે નહીં, એમાં ઓછું ભણ્યો હોય અને બહારના કજિયા વહોરી લાવે, પછી સખી! અણગમો કેમ ન આવે ?
સ્ત્રીના મનભાવની અથવા તો અભાવાની લાક્ષણિક અભિવ્યક્તિ. લા.દ. સંસ્કૃતિ વિદ્યામંદિરના પુણ્યવિજયજીના સંગ્રહ (ક્રમાંક : ૩૯૧૪, રજી. નં. ૪૯૩૫૮)ની આ હસ્તપ્રતનું માત્ર એક જ પાનું મળે છે. એની લિપિ ૧૮મા સૈકાની છે. આ પાનાની આગળપાછળ અન્ય સામગ્રી અને વચ્ચે સાત લીટીમાં અણુખીયા લખેલાં છે. એક લીટીમાં પર અક્ષર છે.
મૂશળધાર વરસાદ થયે હાય, નદીની મઝધારમાં છેક ગળા સમા પાણીમાં હોય અને તેય કહે કે હું તરસ્યો છું. તે પછી, કહે સખી ! કેમ અણગમો ન થાય ? શિયાળે હેય, એમાં મેડી ઉપર ચાર બારણુંવાળું ઘર હોય, ચારે બાજુ પવન વાતો હોય, છતાં તાપ મને પીડે છે એમ કહે, તેનાથી સખી ! કેમ અણગમો ન આવે ? ઉનાળો હોય, માળ પર ચાર બારણું હોય, ચારે બાજ સગડી સળગતી હોય, છતાં કહે કે ટાઢથી પીડાઉં છું, તે કહે સખી! કેમ અણગમો ન આવે?
દેખાવમાં કુરૂપ હય, વારંવાર પાન માગતા હોય, વળી પાછો પોતાના રૂપનાં વખાણ કરતે હેય, તે કહે સખી! કેમ અણગમો ન આવે ? ગાય ને વાછડી માંદાં હેય, રાજ લો કે છાશ લેવા આવતા હોય, દેહવું કે વાવવું કઈ જાણતું ન હોય, તે કહે સખી! કેમ અણુખ ન થાય ?... વણતેડો આવીને છેક ઘરની અંદર આવે, વચ્ચે બેસીને મલાવીને વાત કરે, તેના પર કહે સખી! અણગમો કેમ ન આવે ? ઘરમાં ગરીબી હેાય અને સાહ્યબી રાખતા હોય, વળી જતા પરોણાને પાછો વાળીને રસોઈ કરાવતા હેય, એનાથી કહે સખી ! કેમ અણગમે ન આવે ? ઈતર
• મિતાક્ષરી
