Book Title: Anubhashyam
Author(s): Vallabhacharya, Shridhar T Pathak
Publisher: Shridhar T Pathak
View full book text
________________
३५२
अ. पा. ४ सु. १२ ]
अणुभाष्यम् ।
भगवद्विभूतिरूपत्वेन ब्रह्मात्मत्वेनैकरूपत्वमतो द्वादशाहवदुभयविधम् । सत्रे प्रत्येकं चेतनानां यजमानानां फलभागित्ववदत्रापि तादृग्भक्तदेहादीनामपि ब्रह्मात्मकत्वाच्चेतनत्वमेवेत्यप्यनेन दृष्टान्तेन ज्ञाप्यते । अत एव श्रीभागवते - देहेन्द्रिया सुहीनानां वैकुण्ठपुरवासिनाम् ( भा. ७११।३४ ) ५ इति गीयते || ४|४|१२ ॥ २ ॥
३ तत्त्वभावाधिकरणम् । तत्त्वभावे संध्यवदुपपत्तेः ॥ ४|४|१३ ॥
अथेदं चिन्त्यते । भगवत्स्वरूपे प्राकृतशरीर इवावस्था दृश्यन्ते तत्कालीनैः पुंभिरिति कथमप्राकृतत्वमुपपद्यत इति तत्रोपपत्तिमाह । तद्द१० र्शनस्य वास्तववस्तुविषयकत्वव्यवच्छेदेन पूर्वपक्षव्युदासाय तुशब्दः । तत् प्राकृततुल्यदर्शनमभावे तथात्वस्याभाव एव भवति । न तु तत्र प्राकृता धर्माः सन्ति । नन्वविद्यमानानामर्थानां कथं दर्शनमुपपद्यत इत्यत आह । संध्यवदिति । स्वप्ने यथा वासनावशादविद्यमानानामप्यर्थानां भवति तथा भगवदिच्छावशात्तत्रापि प्राकृततुल्यत्वदर्शनस्योपपत्तेर्न प्राकृतत्वं तत्र ज्ञेय१५ मित्यर्थः । तथा च श्रुतिः । संध्यं तृतीय स्वप्नस्थानं तस्मिन् संध्ये स्थाने तिष्ठन्नभे स्थाने पश्यतीदं च परलोकस्थानं च । अथ यथाक्रमोयं परलोकस्थाने भवति तमाक्रममाक्रम्योभयान् पाप्मन आनन्दांश्च पश्यति । स यत्रायं प्रस्वपिति (बृ. ४1३1९ ) इत्युपक्रम्य स्वयं विहृत्य स्वयं निर्माय स्वेन भासा स्वेन ज्योतिषा प्रस्वपित्यत्रायं पुरुषः स्वयंज्योतिर्भव२० ति न तत्र रथा न रथयोगा न पन्थानो भवन्ति (बृ. ४ | ३ | १० > इत्यादिरूपा । एवमेव भगवानासुराणां प्राकृतगुणे तमस्येव दुःखात्मके लयं चिकीर्षुः स्वस्मिन् प्राकृतत्वबुद्धिसंपादनाय तादृशीमिव लीलां दर्शयत्यतो न प्राकृतत्वशङ्कागन्धोप्यत्र । अत एव भगवतोक्तम् - मामात्मपरदेहेषु प्रद्विषन्तोभ्यसूयकाः (भ. गी. १६ । १८ ) इत्युपक्रम्य - ततो यान्त्य२५ धमां गतिम् ( भ. गी. १६।२० ) इति । तेषामासुरत्तेन मुक्त्यनधिकारित्वात् तथाकरणमतः सुष्टुतं संध्यवदुपपत्तेरिति ॥ ४|४|१३ ॥

Page Navigation
1 ... 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501