Agam 42 Mool 03 Dashvaikalik Sutra

Author(s): Samaysundar, Haribhadrasuri,
Publisher: Shravak Bhimsinh Manek

Page 14

६ राय धनपतसिंघ बदाउरका जैनागमसंग्रह नाग तेतालीसमा. णुउँगे, धम्मे काले य दविए य ॥ ३॥ व्याख्या ॥ श्रुतं च तद् ज्ञानं च श्रुतज्ञानं तस्मिन् श्रुतज्ञानेऽनुयोगेनाधिकृतमनुयोगेनाधिकार इत्यर्थः । श्यमत्र नावना। जावमङ्गलाधिकारे श्रुतज्ञानेनाधिकारः। तथाचोक्तम् । एवं पुण अहिगारो, सुयणाणेणं जर्ड सुएणं तु ॥ सेसाणमप्पणो वि य, अणुचेंगे पश्व दिहतो ॥ तस्य चोद्देशादयः प्रवर्तन्ते इति । उक्तं च 'सुअणाणस्स उद्देसो समुद्देसो अणुन्ना अणुउँगो पवत्त ॥' तत्रादावेवोदिष्टस्य समुदिष्टस्य समनुज्ञातस्य च सतः अनुयोगो जवतीत्यतो नियुक्तिकारेणाप्यन्यधायि श्रुतझानेऽनुयोगेनाधिकृतमिति । सोऽनुयोगश्चतुर्विधो जवति । कथम्। चरणकरणानुयोगः।चर्यत इति चरणं व्रतादि । यथोक्तम् ॥“ वय (ए) समणधम्म (१०) (१७) वेया-वच्चं (१०) च बंजगुत्ती (ए)॥णाणादितियं (३) तव (१५) को-ह (४) निग्गहो होइ चरण मयं ॥” क्रियते इति करणं पिएमविशुध्यादि । उक्तं च॥"पिंमविसोही (४) समिइं, (५) नावण (१२) पडिमा (१५) य इंदिय निरोहो (५)॥ पडिलेहण (२५) गुत्ती (३),अजिग्गहा (४) चेव करणं तु॥” चरणकरणयोरनुयोगश्चरणकरणानुयोगः । अनुरूपो योगोऽनुयोगः । सूत्रस्यार्थेन साईमनुरूपः संबन्धो व्याख्यानमित्यर्थः। एकारशब्दः प्राकृतशैल्या प्रथमाद्वितीयान्तोऽपि अष्टव्यः । यथा “कयरे आग दित्तरूवे" इत्यादि।धर्म शतिधर्मकथानुयोगः। काले चेति कालानुयोगश्च गणित ति गणितानुयोगश्चेत्यर्थः। अव्यश्चेति अव्यानुयोगश्चातत्र कालिकश्रुतं चरणकरणानुयोगः । कृषिजाषितान्युत्तराध्ययनादीनि धर्मकथानुयोगः । सूर्यप्रज्ञप्त्यादीनि गणितानुयोगः । दृष्टिवादस्तु अव्यानुयोगः । इति । उक्तं च “ ॥ कालियसुअंच इसिजा-सिया तश्या य सूरपन्नत्ती ॥ सबो यः दिहिवा, चब होश अणुऊँगो ॥ इति गाथार्थः॥श्ह चार्थतोऽनुयोगो विधा।अपृथक्त्वानुयोगः पृथक्त्वानुयोगश्च। तत्रापृथक्त्वानुयोगो यत्रैकस्मिन्नेव सूत्रे सर्व एव चरणादयः प्ररूप्यन्तेऽनन्तगमपर्यायार्थकत्वात्सूत्रस्य । पृथक्त्वानुयोगश्च यत्र क्वचित्सूत्रे चरणकरणमेव । क्वचित्पुनर्धर्मकथैवेत्यादि । अनयोश्च वक्तव्यता “ ॥ जावंति अङवश्रा, अजापुहत्तं कालियाणुउंगस्स । ते णारेणपुहत्तं, कालियसुयदिहिवाए य ॥” इत्यादेर्यन्थादावश्यक विशेषविवरणाच्चा-. वसेयेति । श्ह पुनः पृथक्त्वानुयोगेनाधिकारः। तथा चाह नियुक्तिकारः ॥ अपहुत्तपहुत्ता, निहिसिलं एब होश अहिगारो ॥ चरणकरणाणुचेंगे-ण तस्स दारा श्मे । हुँति ॥ ४॥ व्याख्या ॥ अपृथक्त्वपृथक्त्वे लेशतो निर्दिष्टवरूपे निर्दिष्टस्य चात्र प्रक्रमे नवत्यधिकारः । केन।चरणकरणानुयोगेन।तस्य चरणकरणानुयोगस्य धाराणि प्रवेशमुखान्यमूनि वदयमाणलक्षणानि नवन्तीति गाथार्थः ॥ निकेवेगनिरु-तविहिपवित्ति य केण वा कस्स ॥ तदारनेयलरकण-तयरिदपरिसा य सुत्तो ॥५॥ व्या