Abu Parvat Uperna Lekho

Author(s): Jinvijay
Publisher: Z_Prachin_Jain_Lekh_Sangraha_Part_02_005113_HR.pdf

Page 4

પ્રાચીન જૈનલેખસંગ્રહ.
(૧૦૪).
[આબુ પર્વત
અકટ
સમાન
ધરા
(લેખનો સાર.) પ્રશસ્તિ રચનારે પ્રથમ એક પદ્યથી સરસ્વતી દેવીની સ્તુતિ કરી બીજા પદ્યમાં નેમિનાથ તીર્થંકરની+ સ્તવના કરેલી છે. ત્રીજા પદ્યમાં ચાલુક્યની રાજધાની અને પ્રસ્તુત લેખ વણિત મંત્રિઓની જન્મભૂમિ અણહિલપુરની પ્રસંશા છે. ૪ થી ૫ઘથી ૭ માં સુધીમાં તેજઃપાલના પૂર્વ પુરૂનું વર્ણન છે. લખવામાં આવ્યું છે કે, પ્રાગ્વાટે વશમાં મુકુટ સમાન પ્રથમ ચંડપ નામે પુરૂષ થયો. તેના કુલ રૂપ પ્રાસાદ ઉપર હેમદંડ સમાન ચંડપ્રસાદ નામે તેને પુત્ર થયે. તેને સેમ નામે સુત થયે. સોમને સુત અધરાજ થયે કે જેની પ્રિય પત્ની કુમારદેવી હતી. એ દંપતીને પ્રથમ એક લણિગ નામે પુત્ર થયે જે બાલ્યાવસ્થામાં જ આ જીવલેક છેડી ગયે. (પદ્ય ૮ ) ૯ થી ૧૨ સુધીનાં પદ્યમાં, તેમના બીજા પુત્ર મંત્રી મલ્લદેવનું વર્ણન છે. તેને ન્હાનો ભાઈ વસ્તુપાલ , જેણે દરિદ્રી મનુષ્યોના ભાલલમાં લખેલા દૈચ્યાક્ષને ભુશી ન્હાખ્યા-અર્થાત્ યાચ કેને ઈચ્છિત દાન આપી, તેમનું દારિદ્રય નષ્ટ કર્યું. તથા તે ચાલુકય રાજાને પ્રધાન હેઈ મહા કવિ હતે (પદ્ય ૧૩-૧૪). પછી બે કેમાં, વસ્તુપાલના ન્હાના ભાઈ તેજપાલનું વર્ણન છે. ૧૫ માં મુખ્ય ગર્ભાગારના દ્વારની બંને બાજુએ ઉત્તમ કારીગરીવાળા બે ખત્ત બનાવ્યા છે (કે જેમના ઉપર નં. ૧૧૦ અને ૧૧૧ વાળા લેખે કોતરેલા છે) તેમને આજે પણ લોકે દેરાણી જેઠાણના ગોખલા”ના નામે ઓળખે છે. આ ઉપરથી સ્પષ્ટ છે કે “ખત્તક તે “ગેખલાનું જ બીજું નામ છે.--સંગ્રાહક.
+ તેજપાલે આ મંદિર નેમિનાથ તીર્થકર માટે બંધાવેલું હોવાથી, કવિએ તેમની જ સ્વતના કરી છે. નેમિનાથની માતાનું નામ શિવા યા શિવાદેવી હતું તેથી કાવ્યકાર, છંદમાં બરાબર ગોઠવવા સારું, તેમનું ખાસ નામ ન લખતાં “ શિવાતનુજ' ના વિશેષણદ્વારા તેનામ સૂચવ્યું છે. પ્ર. લ્યુટર્સ, આ વાત બરાબર સમજી શક્યો નથી તેથી તેણે શિવાતનુજ એટલે પાર્વતી. સુત “ગણેશ” જણાવ્યા છે. પરંતુ તે એટલું નથી વિચારી શકો કે એક જૈનમંદિર અને મહાન જૈનનરની પ્રશસ્તિમાં ગણેશ જેવા પિરાણિક દેવની શા હેતુએ સ્તવન કરવામાં આવે ?
૫૧૨