Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ temUrti bhaginI [24] racakSu: sa ALocanaH (vA) bAgapi sA vakti / vIsathI vadhAre varSa thayAM haze, meM prasiddha hiMdI patrikA "sarasvatI'mAM zrImatI helananuM saMkSipta paNa addabhuta puruSArtha ane pratibhAnuM sUcaka jIvanacitra vAMceluM. tyAre ja e bahena tarapha mAruM AkarSaNa sahajabhAve thayuM. ene viSe vadhAre vigatavALI spaSTa mAhitInI mArI jijJAsA aghapi jAgati ja hatI. paNa mArA maryAdita jIvana ane kAryakSetramAM ene saMtoSavAnI taka mane maLI na hatI. teTalAmAM gata me mAsamAM zrIyuta gopAladAsabhAIe mane eka divasa kahyuM ke, vardhAthI maganabhAI puchAve che ke, temaNe zrImatI helananI jIvanakathAno gujarAtI anuvAda karyo che te tamane arpaNa karavA Icche che, ne je te svIkAre te tenA prAraMbhamAM tame svIkArarUpe kAMIka lakhI Ape ema paNa icche che. meM tarata ja kahyuM, "huM e vAMcI pachI hA nA karyuM. je enA vAcana pachI jarA paNa mane lakhavAne mAro adhikAra jaNAze te avazya kAMIka lakhIza." mane tarata ja anuvAdanA pharamA maLyA. bhAre ghaNAM varSa pahelAnuM zrImatI helana pratyenuM AkarSaNa ane tenA jIvana viSenI jijJAsA e baMne eTalAM badhAM tIvrapaNe sajIva thaI gayAM ke, te vakhatanA cAluM lekhana ane satata mananakAryanA pravAho mArA manane bIjI dizAmAM jatAM rokI zakyA nahIM. kAMIka aMze samazIla jIvanakathA sAMbhaLatAM ja aneka vicAre UbharAyA. paNa ahIM te maryAdAnusAra TUMkamAM ja patAvavuM yogya che. anukULatA rahI te kyAreka mArA pitAnA vidyAvyavasAya viSenI jIvanaramRti lakhavAnI IcchA mUrta thaze. meM zrImatI helanane "tejomUrti" ane "bhaginI' evAM be vizeSa ApyAM che, te sAbhiprAya che. enI jIvanakathAmAM pade pade puruSArtha ane pratibhAnA teja sivAya bIjuM kAMI ja daSTigocara nathI thatuM. enA puruSArtha ane pratibhArUpa tejanA aMbAramAM enI zarIramUrti adabhUta thaI jAya che.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14] dana ane ciMtana aneka rIte judAi hAvA chatAM uMmara ane samAnazIlatAnI dRSTie meM ene ApeluM ' bhaginI 'e vizeSaNa enI sAthenA mArA sAdazya-saMbaMdha ThIka ThIka vyakta karI zake. helanane darzana, zravaNa ane vAcananI traNe zakti eka ja sAthe ane te paNa cheka ja rozavakALathI gaI, jyAre mArI te mAtra darzanazakti gayelI ane te paNa grAmyazALAsulabha mAtRbhASAnA pUrA abhyAsa tema ja AjubAjunA badhA dRzya padArthonA pratyakSa avalokana tema ja tasabaMdhI bhASA ane lekhanavyavahAra siddha thayA pachI lagabhaga paMdareka varSanI uMmare. IndriyavaikahyuM ane te prApta thavAnI uMmaranI dRSTie helana mArA karatAM aneka gaNI vadhAre lAcAra, vadhAre baMdhanavALA kharI. paNa deza, kuTuMba ane bIjA sayeAgAnI dRSTie tenuM sthAna mArA karatAM aneka gaNuM vadhAre sAdhanasa'panna ane vadhAre svataMtra. kayAM amerikA ke jyAM janmathI rASTra, samAja, artha ane dharmanAM baMdhanone sparza ja nahI, ane kathAM hiMdustAna ke jyAM tevAM adhanA vinA bIjo sahaja anubhava ja nahIM ? kayAM helananA kauTuMbika sayeAge! ane kAM mArA? enAM mAtApitA ane vAste dareka jAtane mAga taiyAra karavA buddhipUrvaka badhuM sarvasva home che, jyAre mArA pratye pU dicchAvALA paNa mArA vaDIlo svaya' vidyAhIna heAI mArA vikAsamA nI kAI paNa dizA svayaM jANavA tema ja kAI jaNAve to te samajavA cheka ja asamartha. kayAM indriyavikala mAnavane vividha rIte zikSita ane saskArI anAvavA kAma karatA akhUTa dhIrajavALA tapasvI zikSakAthI zobhatI tapobhUmi jevI amerikAnI apaMga zikSaNasaMsthAe; ane kayAM apaMgane anupayogI samajI tenA duHkha pratyenI sAcI sahAnubhUtithI e nisAsA nAkho, bahu to tene kAMIka dAna ApI sateSa mAnanAra, paNa e apaganI upayAgitA ane tenA vikAsamAnI zakayatAnA vicArathI cheka ja ajANa ane azradghALu, evA pauhIna puskhonI jananI kahevAtI kama bhUmi AryAva ? eka dezamAM tithI abaLA gaNAtI ane traNa traNa dRndriyAthI vila evI apega vyaktine peAtAnuM suSupta badhuM adh pragaTAvavAnI pUrI taka maLe che te te e dvArA peAtAnI jAtane AkhA vizvamAM mAnya banAve che; tyAre khIjA dezamAM apaMganI tema ja abaLAnI vAta ja zu, pauruSavAna gaNAtA pUrNAMga puruSA suddhAMne, pazutAmAMthI mukta thavAnI ane mAnavatA pragaTAvavAnI ochI ane navI taka che. Atmika
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ tejomRti bhaginI [15 dRSTie nahIM paNa deza ane sayAgAnI daSTae amerikA ane hindustAna vacce je aMtara che, te helana ane mArA vananI aneka zaktie!nA AvirbhAvamAM vyakta thAya che. eTalI nAnI uMmare traNa traNa indriyAthI vikala e bAlikA 21 varSanI uMmare peAtAnuM abhyAsaviSayaka je citra kheMce che tenI te mane tethI amAM varSe paNa bahu ochI phalpanA AvI che. vizvanA ane tene grahanAra indriyanA paNa traNa vibhAga kalpI zakAya. dRzya sthULa vizva, ke jene bhautika yA vyakta vizva kahI zakAya, tene netra Adi pAMca hirindriyA jANI zake che; dRzya sUkSma vizva, ke jene avyakta bhautika vizva kahI zakAya, tene aMtarindriya yA mana kalpI jANI zake che; adhArthI para evA adRzya caitanya vizvane te mAtra prajJA-ndriya adhyAtmandriya ja sparzI zake. pratyeka manuSyamAM taratamabhAve paNa trividha indriyasAmarthya hAya che. pUrNa paNe ahirindriya sapanna haiya te hirindriye! dvArA khArAka meLavI, pachI temAM AMtarindriya dvArA praveza karI, vividha bhAvAnuM anusa'dhAna ane Akalana kare che. meATe bhAge hirindriya sthaLa viSayAmAM ja mANasane AMdhI rAkhatI hoI, tenI aMtarindriyazakti pramANamAM ochI khIle che. alabatta, emAM sAdhaka ane vizeSa sAdhakanA apavAdo to che ja. AthI ahirindriyAnI pUrI saMpatti dharAvanAra meTA bhAgane khAdya vizvanA badhA vyavahAra pUratI yazreSTa sagavaDa prApta hovA chatAM, tenI arindriyazaktinuM jAgaraNa pramANamAM ochuM rahe che. tethI UlaTu, eka ke tethI vadhAre ahirindriyAnI vikalatAvALA mAnavane, bAhya vizvagrahaNa ane tenA Avazyaka vyavahAra pUratI pUrepUrI agavaDa hovA chatAM, te te tIvra prayatna seve te tenA aMtarindriyazaktinuM jAgaraNa pramANamAM vadhAre thAya che. kAraNa, AvI vyaktine Adya vizva sAthene badhA ja vyavahAra sAdhavAnI aiirandriyasa patti adhUrI hovAthI tene tenI khATa, arindriyane vadhAre upayoga karI prApta ahirindriyane vizeSa vikAsa sAdhavA dvArA, pUravI paDe che. A prayatnanAM e pariNAma Ave che. eka teA, khUTatI indriyanuM badhuM kArya karavAnuM sAmarthya prApta indriya ke kriyAmAM prakaTe che; ane bIjI, aMtarindriyanuM sAmarthya paNa kAMIka judI ja paNa vadhAre AkarSaka rIte AvirbhAva pAme che. zrImatI helananI vikAsakathA ukta siddhAMtanA purAveA che. bAhya vizvamAM pravezavAnAM enAM agatyanAM traNa indriyadvArA adha, ane tAMya emAM ene pravezavAne prabaLa utsAha tema ja puruSArtha, tethI eNe e badhuM kAma arindriya upara
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16] darzana ane ciMtana bhAra mUkI sAdhyuM. pariNAme, prApta dhrANu ane spena indriya dvArA ja eNe bhautika vizvamAM pravezavAnAM enAM traNe khadhanAne vaTAvI mAga karyAM. enI ghrANu ane spana zaktimAM evuM jAduI baLa pragaTayu' ke, te e e ndriyA dvArA ja pAMce indriyAnuM kAma levA lAgI. bIjI bhAjI, tene A badhu kAryAM arindriya upara bhAra ApIne ja karavAnuM hovAthI, tenI e zakti eTalI badhI tItra khIlelI dekhAya che, jyAre te kA dRzya, zravya ke pRzya padArthanu varNana kare che agara tenA bhAvAnuM varNana kare che, tyAre te vAMcatAM e indriyavikala che e bhAna bhUlI javAya che. A uparAMta tenI prajJAndriyanA eTalA badhA vikAsa thayo che ke, te dezakAlAtIta sadAsthAyI bhAvAnuM jyAre citraNa kare che tyAre te traNe tenAM upamA ane rUpaka Adi alakArA dvArA kavivara TAgAranuM anugamana karatI hAya ema lAge che. puruSArthanI mUrti haeNlane chevaTe e vikAsa dvArA vANInu adhana tema tevu ja. kriyA paraspara ekabIjAnI zAka jevI che. je jAgatI ane aLavatI te bAkInI kriyAnuM sAmarthya pUrNa paNe khIlavAmAM ADI Ave. netra saumAM baLavAna. enA saMcaraNu-ane kArya-pradeza ati vizALa, tethI mANasa netra hoya te tenAthI ja kAma le, ane saMbhava heAya tyAM paNa sparzana ane prANathI kAma levAnI mAthApheDamAM na paDe, paNa daivayege netranuM sAmarthya jAya tyAre badhA bhejo sparzana dhrANu upara paDatAM ja tenI gupta zaktie bahAra AvI te kriyA ja netranu pradhAnatva meLavI le che, ane netravAnanI kalpanAmAM paNa AvI na zake evAM camatkArI kAryAM spana driya paNa batAvI de che. helananI sparzana driya A vAtano purAve che, e nA dalAle hAthamAMnA gaNyAgAMDacA sakate! eLakhe eTalu ja hastalekhanathI nathI jANatI, paNa hastalekhana dvArA e badhuM zravaNukA sAdhe che. ane enI tvacA khIjA kAInA hAthanI ke meTAnI rekhAe pArakhI zake che e sAMbhaLatAM te bhAremAM bhAre vicAraka paNa thoDI vAra mUjhAya kharI; khelatA khIjA mANasAnA hako upara AMgaLI rAkhI tenA zabdone ukelavAnA tenA tvacAsAbharthanA vicAra karatAM te! huM Azcaryamugdha banI jAuM chuM. bhAtra svaranA bhedavALA paNa kramika vyaMjananI samAnatAvALA * pazu, pANI, caLa, cALI, hAthI, hAtha' jevA zabdo uccAratA mArA peAtAnA ja heATA upara bheda pArakhavA AMgaLI mUkI prayatno karyAM ane e dizAmAM zUnyatA ja anubhavI, tyAre tA helana eka divya tejape ja sAme AvI. alabatta, .
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ temati bhaginI [167 tejanI A mUrtinA samagra AzcaryakArI vikAsano mULa AdhAra-upAdAna mAtra tene AtmA ja nathI. tene AtmA game te sAmarthyazALI heta ane chatAM tene amerikAsulabha jaDacetana sagavaDa maLI na hata, te e tAre UgatAM ja AthamI jAta. IdriyonI nibiDatara ane nibiDatoba beDIo chatAM jyAre abhyAsamArgamAM AgaLa dhapavAnI helanane tAlAvelI lAge che, tema ja khoDa vinAnA sahacArIo sAthe rahevAnI ane temanAthI paNa AgaLa vadhavAnI dhUna lAge che, tyAre je muzkelIo ane je nirAzA anubhavAya che, te ghaNe sthaLe mArI ane helananI eka jevI che. e badhAnI sarakhAmaNIne te A sthaLe avakAza nathI. chatAM DIka sarakhAmaNIe ApavI yogya thaze. helane koleja vAtenI taiyArI karavAne vicAra karyo, tenI lAcAra sthitimAM je muzkelIo saMbhave tenA vicArathI. helananA hitaiSIoe e bAbata bhAre virodha karyo. paNa kyAM e hitaiSIne tIvra virodha ane kyAM ene durdama tIvratara kAryotsAha ? ati helana jatI. mArAmAM aNadhArI kayAreka kAzI javAnI bhAvanA pragaTI. badhA ja hitaiSIono prabaLatara virodha; paNa aMte e bhAvanAnA tIvratama vege mane kAzImAM ja jaI paTakyo. parIkSAne prasaMga te amArA baMnene lagabhaga eka jevo che. helana parIkSAmAM prathama beThI tyAre ene praznapatra samajAvanAra kuzaLa, uttara lakhavAno samaya pUrata, ane lakhyA pachI bacata samayamAM bhUla sudhAravAnI nirIkSake karI ApelI taka; A badhI pUrI sagavaDa, paNa pachI jyAre te AgalI parIkSAmAM beThI tyAre sagavaDanuM taMtra agavaDamAM pariNamyuM ane helanane parIkSAnI bhayaMkaratAne sAkSAtkAra thayo. mArI paNa e ja dazA. kAzI kavInsa kelejamAM pahelI vAra parIkSA ApavA beThe tyAre lekhakanI khAmInuM phaLa bhogavavAne prasaMga AvatAM ja eka bhalA nirIkSaka baMgALI bhaTTAcArya e pAmI gayA. ane navesara sagavaDa thatAM huM ucca dhoraNe ja pasAra tha... paNa AgalA varSomAM vyavasthApaka ane parIkSAnI beparavAI tathA anAvaData, joI mane paNa parIkSAnuM mUlya samajAyuM ane parIkSAne arthe rasto kApyA pachI parIkSakanA e ja kamarAmAM saMkalpa karyo ke, Aja pachI parIkSA nimite A avicArI khAnAmAM ke katalakhAnAmAM dAsa ke pazu banI dAkhala na thavuM. mane yAda che ke, e nizcaya pachI lagabhaga vIsa varSe huM pharI e kavInsa kolejamAM abhyAsakrama upara vicAra karavAnA tyAMnA rajisTrAranA,
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168] darzana ane ciMtana AmaMtraNane svIkArI hiMdu yunivarsiTInA eka adhyApaka tarIke ja gayo, paNa parIkSya vidyArthI tarIke nahIM. helana skUla ane kolejanA vidyAmaya vAtAvaraNamAMthI jyAre jJAnatRSA zamAve che, tyAre e pitAnI apaMgatAnuM bhAna bhUlI citta-zaktinA alaukika AnaMdane anubhava kare che ne emAMthI jIvanakathA jevAM madhura phaLa pIrase che. bhArI paNa lagabhaga e ja dazA rahI che. bAhya ane AMtarika vikSepanA mRtyune taTe lAvI mUke evA saMbhAra vacce mane vividha zAstronA abhyAsa, ciMtana ane lekhane ja bacAvI svasaMvedya alaikika AnaMdabhUmikA upara mUkyo che. helana kolejamAM yAMtrika rIte zIkhavatA adhyApakonI zuSka doDanI pitAnI paristhitine kAraNe TIkA kare che tyAre paNa tene samudramAM mIThI vIraDI jevA virala adhyApake maLe che, jeo helanane rasamaya zikSaNathI taraboLa karI de che. sAMkaDI abhyAsakeDamAM satata purAyela zAstragAnA arthahIna zabdaratanomAMthI dUdhane badale rAta kheMcI tene dUdha mAnI-manAvI pivarAvanAra paMDita-pe vacce mane paNa satata zuddha dudhavala kAmadughA jevA virala adhyApaka bahu moDe moDe paNa maLelA ane hajIye che. jema helananuM mAnasa vividha viSayasaMcArI zikSaNamAM rasa le che tema mAruM mAnasa paNa. abhyAya bhASAo judI chatAM aneka e tava paNuM amArA baMnenuM samAna. pramANuM ane sAdhanane bheda bAda karatAM vanavihAra, jalavihAra, parvata paryaTana, samudrayAtrA, pazupakSI paricaya Adi rasa bannene samAna ja. alabatta, ene sAIkala-savArIne taraMga mane kadI ja Avyo nathI, paNa huM dhAruM chuM tyAre alpAhI taraMga ene bhAge ja thayo haze. samUhamAM ane ekalAM zetaraMja ramavAnI zodhelI enI navI rIte Aje paNa mAruM mana bhAyuM. pustako ane zikSake enAM ane mArAM samAna mitro. helana aMtamAM lakhe che ema, "mArI jIvanakathA mArA mitroe ghaDI che' e sUtra mArA jIvana viSe paNa pUrNapaNe satya che. mArA paNa mitronI yAdI bhAre vizALa ane te paNa aneka AkarSaka tejasvI nAma ane guNanA raMgothI bhUSita che. zrata, parilita ane abhyasta vividha viSayonAM pustakonI yAdI bhArI khaMta paNa batAve ane kAMIka ekAMgI jaDatA paNa. helanane paricita dharmaguruomAM koI saMkIrNa manane dekhAtA nathI. tene je je bizapa vagere maLyA che te badhAe tene asAMpradAyika satyane ja mArge doravA yatna karyo che. sabhAge ke durbhAgye mArI bAbatamAM tema nathI banyuM. cheka ladhuvayathI te bahu moDe moDe sudhI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ somUrti bhaginI { 169 ApaNA dezanI jaDa janatAne sulabha evA ja ati sAMkaDA mananA ane aMdhArAmAM prakAza tema ja kUvAmAM samudra mAnI beThelA aneka dharmagurue eka pachI eka mate maLatA ja rahelA. chatAM temanAM caraNAmAM besI jhIlela dhamedhapara pharI vicAra karavAnI pharaja paDe ane AkhuM mAnasa badalI nAkhe evuM vyApaka dharmabhAna karAvanAra dharmaprANa puruSonuM paNa mArA jIvanamAM sthAna che. ane temAMnA ghaNA te! atyAre meAbUda ja che. * - te Ama amArA baMnenuM keTaluMka sAmya chatAM ekavIsa varSa jeTalI nAnI bhare. helananA -- ' evI kSaNu hoya che jyAre mane ema lAge che ke, zAyalAka tathA nyUDA jevA loka ane setAna paNa vizvamAM pravartamAna sAdhutAnA mahAcakranA bhAMgI gayelA ArA che ane megya samaye pAchA samArI levAze ' --A vAkyamAM je mahAvIra, buddha, krAIsTa ane gAMdhIjInI sahaja zraddA ane prajJAiMdriyanA sphuraNanu bhAna thAya che, te ATI prauDha umare paNa svAbhAvika rIte mArA jIvanakramamAM mane dekhAtu nathI. alabatta, AryAvartanAM vividha darzAnAnA aneka viSayasparzI, kAmanA ane nakAmA, jaTila, kaTAMkela ane graMthila vAdavivAda vacce paNa me tenI pAranA prajJAmaya, zAMta ane sarvavyApaka bhAvanuM vismaraNa kadI karyuM nathI. paNa e dizAmAM prajJA driyanu jAgaraNu karavAnuM tA hajI maneAgata ja che. prastuta pustaka viSe zrImAna kAkAsAheba kAMIka lakhavAnA che e jo meM sAMbhaLyuM na hota to huM ATalA TUMkAmAM kadAca na paNa patAvata. chatAM zrIyuta maganabhAInA anuvAdavAcanathI mArA mana upara paDela aneka chApAmAMnI agatyanI beeka lakhI devI ceAgya che. anuvAda svataMtra lakhANa jevA sIdhe che. artha samajavAmAM zabdanI, vAkayanI ke tevI khIjI AMTIghUMTI ADe AvatI nathI. anuvAdaka mULagata bhAvA spaSTa karavA ane peAtAnI navazabdaracanA samajAvavA je krU kAM paNa mahattvanAM TippA karyAM che te na heAta tA anuvAdanA AtmA ATalA arthapUrNa na banata. anuvAdakamAM je bhAvapUrNa navazabdasarjananuM anukaraNIya sAmarthya dekhAya che te gujarAtI bhASAnA samRddha abhyudayanAM aneka lakSaNAmAMnuM eka mahattvanuM lakSaNa che. ekaMdara Akho anuvAda aMgrejane ucca zikSaNamAM mAdhyama rAkhavAnI baLavat taraphadArI karanArane mAtRbhASAnA mAdhyamanuM sAmarthya samAvanAra aji, javAba jeve che. huM zrIyuta maganabhAI pAse eTalI mAgaNI avazya karuM chuM ke, teo zrImatI helananA pachInI vayanA uttarAttara pakva ane pavatara vicAra tema ja
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10] darzana ane ciMtaH anubhavavALAM bAkInAM pustaka anuvAdita karevAcake A anuvAdamAMthI jIvanarasadAyI ghaNuM meLavI zakaze. tema chatAM bahenane te AmAMthI ghaNuM zIkhavAnuM maLaze. teo A anuvAda vAMcI eTaluM te vicAratAM thaze ja ke, jyAre traNa traNa baMdhananA killA pAchaLa purAyela eka laghu bALA te baMdhane toDI bahAra AvavA dRDha nizcaya kare che ane tenA ja "mArI eka kSaNa paNa jaDa sthiratAmAM na gaI" zabdomAM kahuM to, te anavarata puruSArthamAM bhAna bhUlI chevaTe apaMgapaNanA sahaja baMdhananI pelI pAra rahelA pitAnA AtmAne pragaTAve che, tyAre evA eka baMdhana vinAnI te bahena nizcaya ane puruSArtha dvArA zuM zuM sAdhI na zaMka? zikSaNanI dhaNI mAdhyamika saMsthAomAM pAThaya tarIke nahIM te chevaTe A pustaka vAMcavAnI khAsa bhalAmaNa karavA jevuM che. -50 sukhalAla