Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhi zAnti jJAna saMgraha merI KalacayAvArthAdhi scaneu wilT vamSca // OM ahe namaH // // OM ahe namaH / .. // zrItattvArthAdhigamapariziSTam // OM namaH pAzrvAya / umAsvAtina boTiko, pAcakapadavImatvAda, nAgArjunAdivat / umAsvAtine boTikastasvArthaprakaraNaM prati kartRtvAtprazamaratyAdiprakaraNaM pratIva / yatastatra sUtram "samyagdarzanazAnacAritrANi mokSamArga iti / atra samyagdarzanasya prAthamya zAstrayojanAnugrahArtham, ata eva "tasvArthazraddhAnaM samyagdarzanam" ityekasUtreNApitoSaH, " savvagayaM sammattamiti" vacanAt / jJAna prati naivaM sUtrasaMtoSastathAvidhabahulaprakAritvAJcAritraM pratIveti / "jIvAjIvAthavabandhasaMvaranirjarAmokSAstattvamiti 2 / atra puNyapApayoH parAntarbhAva: zAkhayojanAnugrahArthaH / ata eSa " sadvedyasamyaktvahAsyaratipuruSavedazubhAyurnAmagotrANi puNyam" ato'nyat pApamiti" sUtrasantoSaH / "vizuddhacapratipAtAbhyAM tadvizeSa' iti / atra vipulamatita RjumateH kSetratayA vaiSamyaM na jJApitam / aupazamikakSAyikau bhASau mizrazca jIvasya svatazvamaudayikapAriNAmikau ceti / atra mizrazabdasya bhinnavibhaktikatayaikasyaiSa karmaNa udIrNAnudIrNatAvasthApekSa kSayopazamau jJApitau / " so'STacaturbhedaH" iti / atra darzanopayogasya yazaHpra idaM kila zrIpuNyapattanasthaDekkana kaoNlejAhapAThazAlAsatkabhANDArasthitatatvArthabhASyAdarzaparito likhitaTippaNaM yathAtathamatra pariziSTAkhyayA 'smAbhimudritam /
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAvArthA sapiriziSTana dhigama bhaantaamaapitaa| piNyApUnamapatayaH sthaayraa| tejopAjoritrayAyama mAiti / atrocArayobhisanikatA "tabhI pAvarA pattA * puSIkArayA AukArayA SaNapphAkArayA / tabhI tasA pA 14-amkAyA cAkAcA sakAracA"ilipramabhakimatA hariprasaspezApitama, "rAma karAvAlukApamatamomahAtama:prabhAbhUmayI cnaamyussaataakaashmti| samAdhodhaH pRthusarA" iti / atra sAnAstha mUbhivizeSaNatA zApitA, aMta parva vasU nasuSeyakecitya napArAgvasyApi paTumaiyeyakavizeSaNatA / "mAgmAnuprItarAmamukhyA" iti| maMtra manuScakSetrato pahirmanuSyANAM gamana nipi, sanATItI' pahisANAmiSa / "tRtIyaH, pItaleya." iti| atra jyotiSakANI suratvaM zApitam / "dazaSTipathazAzavikalpAH kalpopapanaparyantA" iti / atra SoDazavikalpA tinApitam sAmAnikavAyabizaMpAripacAtmarakSalokapAlAMnIkaprakIrNakAbhiyogyakiriparikAmekaza ti| aMtra pratImAvAna , pUrvayontriA ti / atra caturitA tina zApitam ||"piitaartle zyA." iti, aMtra bhavanapaMtivyatirANAmasuratAsAMdhamya zApitam / zeSAH sparzarUpavamAnaHpravIcArA prayoyoriti / atra svargIyasUtra xxx phala Xxx X "bhavanavAsino'suranAgaviSatsuSaNAmiSAtastanitIvadhinIpadikkamArA" iti / atra ceSTonukramastathAhi-asuro mlecchaH, kauyA~ssa iya nAga, nagAkAratI nAga iSa, viput varNAkArAbhyo cipadiSa, garuDo vistAritapakSaH varNaparAkamato gADa dava, agniH / agnimitraM ghAyuH / vAyuyogAzmeye stanita samuzopi tathAbhUtaH stanati / udadhivezita dvIpa, bIpe sugamA digiti / maiSamiti cenna / sUryAcanAmasASityatra sejo'pekSaveSa maryabhAthamya pra(ti)siddherityuSpalacandrikAyAm / ata eva- " asurA nAgA pijjU suSaNNAgIyA. upaNiyA ya / udahI dIva disAka Siya dasabheyA bhavaNavAsIrNa // 3 // iti jinabhanagaNikSamAdhamaNAH / " vyastarAH kinArakiMpuruSamahoragagandhayakSarAkSasabhUtapizAcAH" iti / atra "SANamantarA akRSihA pnttaa| te0kiNNarA kiMpurisA mahoragA gandhadhyA jakyA rakkhasA bhUyA pisaayaa"| iti " prajJApanopAra' pacanamArAdhitam / Scanned with CamSca hahahahahahahahahahahahahahahaharahasyabahasaraparaharaharaharamahArAhapahapahapahapa para PRAERESEREEMARRIERREEEEEEENERY "saudharmazAmasanatkumAramAhendragrahmalokalAratakamahAzukasahamAreyAnataprANatayorAraNAcyutayornavasu veyakeSu vijayavijayaratAyatAparAjiteSu sAMdhasiddha ceti" / atra prathamavibhaktiyatAvazaka zApitaM / veyakAnuttarAgatarAla vimAnAntarANi na zASitAni / vijayAdicatuSkapRthagnirdezato "ayantAo deSalogAo battIsa sAgaroSamavizyAoM aparAmiyAmI mahAvimANAmI yattIsa sAMgaroSamadvisyAo ati tAvRzAbhiprAyi mAtAdhakathAdazabhutaskara' RI 'bacamArAdhanAtA / "pItapapAzuklalezyA vidhiyopeSu" iti / atra mizralezyAkatvaM na zApitam / prArameve-2 yaphebhyaH kalpA "iti / atra karapeSAmitrotpattiniSiddhA / " pralokAlayA laukAntikA "ti / atra lo kAntikasAhacaryataH pAmasvagasyAvaNDagolakatA zApitA / parataH parataH pUrNAnantareti / atra tRtIyAdi golakottaradale sAdhikasthitinaM zApitA / " ajIpakAyA dharmAdharmAkAzapudgalAH " / vyANi jIvAbha" ti / atra kAlasya gauNadravyatvaM zApita nANoriti / atra pugalazahAnupazyA padagalApareSa zApitaH // 'vartanA pariNAma: kriyAparatvAparatve 'ca kAlasya iti| atra kATho vyathaleti zApito, yathA samyagmohaH karmaleti / kAlavetye ke| "so'nantasamaya",iti / atra kAlasyAsaMkhyANukatvaM na zApitaM / "tadbhAvaH pariNAma:' anAdirAdimAMcakapivAdimAna yogopayogI jIyepu"iti / atropayogI bhinnakAlonatayA zApitau / darzanavizuvadhAdisUtre uttaraguNAparanAma zIla' mUlaguNAparanAmaka prata, zIlopalakSita tajinanAmAzrayaviMzatiSapUrtiH / mAraNAntikI salekhanA joSiteti / atra salekhanA zAdazato 'pahiH sarvAntayattitvAtsaryAdititvena samyaktvamiSa / sopasamyaktyAdisUtre samyaktvasya zuddhapujavAta, hAsyaratyo 'puNyAbhava vinAnupapatteH, puruSavedasya pavitrakIrtitvAtpuNyatpaviSakSA api'pAsAvisUtra nAmyazabdataH " jassavApa kIrati naggabhAce mukhabhAthe " iti prayavanapadArAdhanA zApitA / pAraza jineti / atra vAriparIsahAbhAyo na zApitaH / yAvarasamparAye sarvAti ajimA. mantaraM bAparasamparAyazApanA jine 'smAtparISadA' iti zApitam /
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam. RROL "zAnadarzanacAritropacAraprati / atra darzanasya prAthamya na kRtam | "bhAmuhatAMtati / atra saryasyApi dhyAnamya vitArthA nAdhikaM sthitizApitA |"upshaantkssiinnkpaayyothti / atra pUrvadharAparANAM bheNiye dhamrya dhyAna jaapitm| tat dhigama- tryekakAyayogAyogAnAm" iti atra caramavazAta pate keSa lino dhyAnarahitAH / kSetrakAlagatilizAdisUna praulika nAmapi muktiH / ityato namastIrdhAya namo'stu pAcakamukhyAyeti mukhyatvaM ca umAsthAte: pUrvagatakiya ddUrAbhye tRtvAt, tathA coktama,- mirantaramapi trijagajArAjISarAjIprayodhakaraNakatAnAya tIrthakaramahAmArtaNDAya ... pasamarApamuhapayaraNapaMcasayA sakkayA kayA jehiM / pugdhagayaSAyagANaM te simumAsAnAmANaM // 1 // paDihayapadiSakkhANaM payaDIkayapaNayapANisukkhANaM / paNamAmi pAyapaumai vihiNA viNapaNa nicchaumaM // 2 // iti / pUrSagatA'SasthAnaM ca caramaparamezvaranirvANAvarSasahasaM yAvadAsIdbhagavatyAyacanaprAmANyAt / / (kArikA gAthA.1lI). adhamatama iti poDhA manuSthA yathA'dhamatamo vimadhyamo madhyama uttama uttamottama iti / tatrA'tizayenA'dhamo'dha2 matamo lokavayaphala virAdhako vAgurikAdiSat / adhamastyiA lokasyArAdhako bhayAntaravirAdhakaH pramattanRpayat / a.. prApto madhyamAvasthAM vimadhyama ityucyate / janmavayaphalAkAGakSI vyavahArisArthavAhayat / madhyamaH paralokaphalAbhilASA sAMnyAsikAdivat / yatasteSAM nirjarAnapekSaM tapo bhavatItiha-AgamaH "no ihalogaTThayApa tavamaTThivi(dvi)jjA, no paralogavAe tavamahivadhi (TThi)jjA"iti / yadyapi te kecinmuktyeSiNa edha vayamityAraTanti, tathApi nAsti bhAvanirjarApekSA indrAdipadavyA api muktizabdena teSAM prasiddheH // lokadvayaphalAna bhilASI keSala nirjarApravRttI uttamo janacA ritrika eva / uttamottamastu zrItIrthakara eveti // (kArikA gAthA 4) tIrthapravartanaphala miti tIrthakaranAmapreritaM sa eSa bhagavAnparArthavyasanI niSkAmaM bhavati // (kArikA gAthA 9) . ___ jJAteti, jJAtAca te ikSvAkavaH, atrApatyArthAtpannA'pratyayalopaH / "mAyA khattiyANami"tyAgamaH // (kA0gA.-11) sendrariti iha laukAntikAnAmindrAbhASe'pi samyaktvasAdhAtsendrarityucyate // T -7AMMINmmam yataH-"data cakkitaM, paMcANuttaravimANayAsitaM / logatiyadevataM, abhavdhajIvahiM no pattam // "1 // iti (kArikA gA.14) "kRtasAmAyi ke ti" karemi sAmAiyaM ityApucAryatyarthaH, bhatra ' bhante ' iti padaM bhagavAnna bhaNatti / bhaitetti na bhaNanti jItamityAvazyakacUNauM (kArikA gA. 15) , 'samyaktvajJAne ti"| bhagavadbhASitapravacanamazeSaza eya bhaddhIyate yena tadeva samyaktvaM 'savyagayaM sammati vacanAt / tathA jinayadanavinirgataM padamekaM na zraddadhAti, zeSasakalasiddhAnta zraddadhAti, sakala siddhAntaM na prahadhAti, padamekaM ca zraddadhAti, naMtatsamyagdarzana, sarvagatatvavyAghAtAt / yadyadasarvagata tattanmithyAtvaMpramANavirahitatvAt / na khalvekapradezamAtreNApyUnatyAbhigRhItAH zeSA'sakhyeyapradezAH saMmAnitA api jIvasya joSatvaM labhante, joSAdedravyasvarUpatvAt, UnatAyAM ca dravyatvA'yogAt / tathA jIvadezo jIvapradezo vA ityapi na te vaktuM pAryante, dezapradezayorakhaNDaSA'pekSayaiSa bhavanAtU, akhaNDatvasya ca sarvakAntagocarayathAsthitatvAt / ato vinAyaM jIyonApi jIvadezo na ca jodhapradezaH nApyajIvI nAjIvadezo nAjIvapradezo yA, siddhayatyeva caivamasato'pi vastutAvAdaH, sa cAnantabhavaparamparAduHkhadetuH / / ( kArikA gA. 17). "viSidhamiti" / dvividhamaGgapraviSTAnagapraviSTabhedAt, anekavidha prakIrNakamedAt / syAvAdamahAnagarasyottarAdhyayanapramukhAni prakIrNakamandirANIva / dvAdazaSidhaM dRSTivAdaparyantabhedaira, syAvAdamahAnagare dvAdazAGgAni AvalikAmahAmandirANISa | yatI bhaNyate ca pravacananagarapratare, virAjamAnaM vicAlazaH sutarAm / Avazyakamidamina kamandirasavazaM ciraM japati // 1 // nirUpaNatatyasamuccayanayagamaratnAtipUrita paritaH / tatratanAbalikAgRha-gaNamiva gaNipiTakamabhiSande // 2 // tasya sadApya vakIrNaka--savanasarUpAnane kasaMkhyAkAn / bhRzakamupAse samayAnutkAlikakAlikAbhidA // 3 // iti / Scanned with CamSca
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ tavArdhA-1 pariziSma dhigama (kArikA gA. 19) prati"cikamipediti" / pratikamitumicIpiti pratiSikamit / (kArikA gA. 25) "ga" ti / vinAyeM pAte yamparya tataH paJcamI prapazyAmIti" umAsvAtivAcakA pakSamA (kA. gA. 31) "samyAdarzana miti" / darzane vidhA prayato bhASatamAtA vyatazakSuravapuraSadhi kevalAni bhASatam samyakapami. yetavatra prdyte||'caayvaakttsthpn dikhasye napa cakaNa zakaTe gamavyavahArAprayANAM prANamitiAnanu zAna. smyktvyo| kA pratiSizeSa iti atrIcyate--sampatya khalu kavadhijazAnamevA'ste, kavitadriniti apayekSarasasamAna hi zAma, tadeSa pA'nipazyatulya varzanam / na ca pakvekSurasasya apakvekSurasasya svAdApekSapApi mithaH samAnatati vakta pAryate, tamAdapakvatA sakAzApapasyAnamtagaNamadharasvAtananu zAnasyAvaraNa sAmAvaraNIya karma bhavati, samyavAvasyatarAnamora paNa vartate. tAkA bhavAnetAle pAnasamyakapariSayamapIti cet / bhUyatAM-mohAvaraNIyazabdayorathaH kriyate,sarva-mohayati pAtayatIti mohaH, nayAtasthA)pRNotyArADonayatIti bhaNita bhavati / atha piThIkaya pacA suparNa tadoSakhAnI dhalibhirAvata labhyate, taSa zAna sAnAparaNIyena tyAcADAvitaM jAnIyAH / yathA cAgnisapogato rajaHpraNAzAttadevAtra sva(Na)tAprasihaM nirganAiti tayeya sAmagrathA sAnAparaNIyaparAjayato jJAnAvakAzaH / yathA panA kalAkuzalasya svarNakArasya haste prAptaM tadeSa tathAbhUtaH kaidhi sulibhAsvaratAhetubhiH zaraH pazalAratvadhibhAsamAnaM bhavati, tadvasadeyA'nantaguNavizuddhaparyayaM mUtvA samyavazvaM darAMma cirdImiSTika zraddhAnamAstikyamityevamAdibhiH kRtyA zabdAntarita syAt / na ca dItibhinnaSA'bhinaya gheti paktuM pAryate / bhinnA yadi suSahaSIyasI syAta, na ca tathA pazyAmaH / abhinnA yadi, suvarNatAprAkaTacAdevA'sI yujyate, na ca rajodhirahamAtreNaSa dIpti pratImaH, ata eSa darzanamoho zAnapratiSThitadarzanastha vizadatAyA iti yA. vatpAtayitA mantavyaH / AvaraNaM tu vastutaH prabhAyAH suvarNapratiSThitatvAbUlireSa, na punaH zavaSizeSaniSAptiriti / SNNNESSEH Scanned with CamSca // 3 // L paraparasparaspApA45000pApApaparahapApAya parapasaratapasyAratyArapatyArapatra kiM cAnyat - pUdhiyudaraNanitapASANapajazAna, tadeva cAtisuzliSTabhAstharatasya darzanam, tadeva TaMkAsuighaTitApratimAsamAnacAritraM, tasyA para pratiSThAvibhUtiyavAddharmaveSaH, sa ca sutarAM praNipatyaH / athavA kUpanitijala. bajamAnam / tadeva nirviSatulyaM drshnmityaadi| "nAdasaNassa nANa, nANeNa viNA nahu~ti crnngunnaa| aguNassa nasthi mokkhI, nasthi amokkhassa nibyaann||1|' tyAgamAd (prathama adhyAya 1 sUtra) "tatvamiti" jIvAjIvAdayaH sarva eva padArthA zAtAH santastavaM bhavati / na ca kevala jIvamAtrabhaddhAnataH samyaktvaM spAta, nApya jIvamAprazravAnaptaH, parva sarvatra yojanA. kintu bhagavatpraNItasavadhAnameSa samyaktvam / tataH pakaSacanaM tapamiti / tathA amISAmeSa saptAnAM navasaMkhyAkatvamapi nayaSAdAntareNAste / / yadAhu:.."jIvAjIyA puNNa,pAvAsaSasaMparA ya niz2araNA / bandho mukkho ya tahAnava tattAni nAyalyA // 1 // " iti| anAthaSatarya jalarUpama, pandhataca bIjarUpam puNyapApe ca zAkhArUpe, na ca vIjataH sakAzApachAkhA bhinnaSA'bhiniSa yeti SaSatuM pAryate / bhinaya yadi, bIjamantareNApi zAkhAprAdurbhAvaH syAd, na caivaM vilokayAmaH / adhAbhinnA, tadA yugapadeva bIjazAkhe bhavataH, neyamapi pazyAmaH / yIjavapanakAlAdakurAdinirgamakAlasyA'nyatvAt / na ca pA. parya yandhaH prakRtisthityanabhAyapradezabhedAccatuSpakArastadA bhayo'pi puNyapApayoH kaH pratiSizeSa iti atrocyatebandhanaM bandhaH karmaNo'nabhyudayasamaya paSa, tadapekSayA manuSyatiradhAmapi pazadevatyAnAM devatAsvasaMbhavaH, puNyattayamape. jyate tadA spAditadevagatinAmakarmANa paSa devatvavaktavyA bhavanti / atha katakaraNayArekyopacArAvINyeva tathA ni syuH zeyaheyopAdeyabhedAni // yaduktaM--"heyA bandhAsayapuNNapAyA, jIvAjIyA ya hu~ti neyAo / saMvaranijAramukkhA,tiSi vipapa uSApayA|"ti jIvAjIvayoH kathabhidabhedaH, agyatamasminnapi jinAtmakajhe ye sakaloyAnAM prativimvitasyAt / puNyapApAbhaSayaIMI gdhAnAM ca kathacirdakyama, heyasyasAdhayAt / jaladhIjazAvAdiSaca / tathA saMgharanirjarAmokSaNAmapi kthnycivissym| EELANANNNNNNNNNNNNNNN kA
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAdhArdhA pariziSTam dhigama na hi saMgharaM vinA nirjarA bhavati, gApi nirjarAmastareNa mAkSaH samprApyate / kaniSa jIvAdisarvapAmadhyabhadA "sarvamekaM sadavizeSAt ti samahApekSAprayatA / kathaJcizA'ttIyasaMkhyAkalpa vyavahArAsyamayapravRttaH / sabai pakSa bhASA anantanayAtmakA macakAratAH (a0104) __"pabhirnAmAdibhiriti / atrA'nAdirUpasinAstikAyApAThoke nAmayApanAbhyAmapahanAni sarvANi bhavanti, tadanaharyANAM sarveSAmadhyavastutvAt / tapathA-nAmAsyupakriyamANA dharmAdharmAdInAM pratItirAste / tahirahe kiJci mAtrAyA apypraapt| / sthApanA'tyupakriyamANA ca tadavagAhanAsamupabdhiH samasti / na bAlU tatiprayoge'dAdameta. diti samprApyaucitI syAt / nApyavAyametadityeteSAmaviSayIbhUte pacidapi vastutya pravartateAmA ca kabihiSada na upacArIyamiti / upacAramantareNa paramAnavAteH / upacAraparasamvatvAtparamArthasya / na satyekAcyamahaka vi. zidivIjabhUta vinA tadativaddhAna vitricaturAdhAnAmapi satatvabhaNitistazparidhAna bAlezato'pi bhavitumahaH tiiti| atrArya bhASaH, yathA gautamasvAmI gautamazabde jainAnAM tapizANa yA'nyeSAM manasA cimyamAno bhavati satya tadA tasya prabhominikSepaH / ma ca pAya mithyAvRSTiprasidgItamAsvaviSicintAyAmapIti / yatA hi prAktamArate ___ "annattha paMjaNe niva-DiyaM mi jo khalu maNogao bhAyo / tattha u ma pamANe na pamANa, paMjaNazchalaNA' iti bhata paya sthApanAnikSepo'pyevaM bhAvyaH / kathamanyathA paratothiMkadevAlayavartamAna jinezvaramatimA praNatyasyAt , nucitA bhaNyate ca-kavAdisAmAnyamasI sthita cenna bandanIyo hitmuuhmaanaiH| adhaH prajAnAM basataH sato'pi, nRpasya yasmA nmahimA ka paSa // 1 // iti // ..... dharmAdIni paJca saguNa paryAyANIti / gatyAcagurulaghupratiparyAyabhAnoti / patat syAt yadyena dharmeNa samanvitaM te dharma na kadAcijahAti tena sadAnghitamAste / ityetaca na prAptilakSaNAni pariNAmalakSaNAnIti yAvat / anyAnanyAMdha dharmAnpratipadyante iti / jIyAstAvahevamanujAdIna, pudralAH kRSNAdIn / dharmAdayaH punasrayaH parato'gyAna Scanned with CamSca SEANI NNARESMARANSMISSENIMAR gyAMdha prApnuvanti / yato'nyasmin gacchati tiprati avagAhamAne yA jIye pudrale SA gamanAvipariNAmasteSAmupacayaMte, ato hi prAptilakSaNAni pazyate iti vRttI haribhadrapAdAH // prAbhataza" iti Agame pUrvAsa ye kathyamAne 'prAbhRtajJa' iti zabdamAbhataM, taca pUrva'sti,yata divyAkaraNamAyAta, tat zAdamAbhUta yo jAnAti sa prAbhRtajJo gurureva bravIti, na caivamahameva paramIti bhASaH ( a0105) gastathA(pyA)tmA svaM svabhAvaM na tyajatIti / AgantukaM hi kamarajo malinayatyAtmAnama, abhAvISa cndrmsmiti|| "noskandhA ti / tathA noskandhaH, arUpatvAdeSa, na skandhaH punalAdirUpaH, svapradezAtIkaraNAtu syAtskandhaH / athavA paJcAstikAyasamuditiH skandhaH, gozabdasya tadezavAcisyAnoskandhaH samyapaziza // nAma iti / " pavaM nIprAmo'pi vaktavyaH, 'causahiM bhUyaggAme di ityAgame bhUtaprAmAcaturdaza snti| tatabhA na kasikarI prAmaH smygdRssttiH|| "jIvasyAjIvasya ityAdi bhaaH|" yadA pakaM sAdhyAdikaM jIrya pratItya samyaktvamuspaSate, sadA nimittApekSayA jIpasvaiSa 1, yasya samyagdarzanamAgataM sa jIvo na vivakSitaH 1, pathamaIpratimApekSayA'jIvasya 2|yoH sAyAdInAmanyatamajISayonimittayorevA'pekSayA jIvayoriti bhAH / evaM yoriitptimyoH| pahUnAM sAyAdInAM nimittabhUtAnAma pekSayA jIthAnAmiti bhaa| pavaM bahanAmaharapratimAnAM sarvavapi patepu prAptasampaparayo jISo mApekSyate, parasaMyogasyaivA'dhikAraviSakSaNAt / uttarasaMyoge Atmaparasayogacimto kAryA / tatra jIvasya / ajIvasya yetau bho na staH, pakAkinI zubhayasaMyogAnauciyAt / athAnye bhAAstu saMbhavazviti na thA. payam / yasmAjISayorityatra na hi samyaktvayuktasya grahaNa prayoH kodhignimittabhUtayoreSa prahaH kriyate, to caparasaMyogavizrutAyatastyAjyo jIvayoriti tRtIyaH mAH / eSamajIvayonimittabhUtapo na jIvAnAM nimittabhUtAnA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma tAyA dhigama ajIvAnAM nimittabhUtAnAmiti paDapi nAvaraNIyA, bhAtmasaMyoga vimA ubhagasaMyogAnutpatteH / atha pauSa ca bhAH zeSA AvaraNIyAH,te svime jIvasya jIvasya jIvasya azIyasya 2, jIvasya jIvayoH 3, jIvasya ajISayoH4, 15 pariziSm. jIvasya jIvAnAM 5, jIvasya ajIvAga rati / atra dhArapuruSasya tathA nimittabhUta bahUnAM ca mhnnaabhynyryogaa'virodhsiddhi|| na ca vAcya jIvadhArizyAdibhaDepu joSastha va jIpastha ceti samAsayalAbhayasaMyogo bhaviSyati / ekaparavibhavasyA ekasya saMyogasyeSa mahaNIpadezA samAdhIyate / "tadAvaraNIyasya karmaNo varzamamohasya " samyaktvotpattI mAnAparaNIyakarmaNo'pi parAjayI bhavati, mithyAsvamohasyApi bhavati atavaM procyate / ganu saptaprakRtInAmanAtAnubagdhikaSAyacatuSkadarzana mohatrikatAmasi jAnAmupazamAdibhya bhopAmikAdisamyakApotpattiH syAt tataH kathamagaratAnugandhinaH kapAyA sabhyatvAvaraNatve'pi nopAttA tina vAcyam / cAritramohasya paJcaviMzatiprakAratvAt / nimittasadAyI hi sabhyatAvasyA'nantAnubayupazamAditA prayatete. na punaste samyaktyAvaraNAni bhavitumaInti / yathA kevaLajhAnasya moData rAjate, tadasadbhAye kelitvAnutpAdAta, paraM na hi mohaH kevalasAnAparaNamiti vaktumucito bhavatIti, anyathA 2 anantAnucanmayudayavirahise mizraguNasthAne samyagdarzana meSa ceSTeta,sAsAdanaguNe ca midhyAtyameva caiTeta, na ca tathA bhUyate, sambhaSati pA, tasmAdanantAnucandhicatuSTayaM cAritrAvaraNamAste na punaH samyagA(tyA)paraNam / / (a01 sU07) gatyAdizAre sadbhUtamarUpaNA" sadbhUtamarUpaNeti gatiH paJcadhA / tatra paJcasvapi samyaktvaM labhyate, paJcamI // 2 // viha siddhiriti / indriyANi paJca, tantra paJcendriyANAmeSa samyaktya, vikale ndriyAstu sAsvAdanApekSayA kadAcitsamyaktvinaH kAyAH pRthivyaptejovAyucanAsA / iha prasA eSa smyktyyaatH3| yogA paJcadaza,tapayA stymnH,astymnH,styaastymnH,pryaaystymnH| parva bacopi catuSpakAramA tathA audArikamaudArikamidhe kiyaM kriya mizcamAhArakamAhArakamibhaM kAmaNamiti / tatra sarveSyapi samyaktyai labhyate 4 / kaSAyAH paJcaviMzatiH, tatrA. Scanned with CamSca NRNMEHEN RSSIMIREDEEMBERSHINI namtAnubandhicatuSkarja samyaktye syAt / sAsvAdanaM tu sarvakaSAyeSu / ghedAH puMnISaNdAH sarve / leNyAH kRSNanIThakApotatejaHpadmazukTAH sarSA api tavyataH / bhAvatastu prazastalekhyAdhika 7. samyaktvAre tatpati. pakSamithyAtvaminabhedI bahiskAryoM, vizeSASayodhAya sAsvAdanaM tu prAdham 8 / zAnadvAre ajJAnatrayaM pratipakSatvAt pyAgya / pArivahAre'saMgamAsaMyamAsaMyamacApi prAyaH 10 / AhArakA anAdhArakAma sampaviSanA 11 / upayogadvAre ajJAnatyAgaH 12 // " sabhyamparzanam" / patena asthasamyakatvaM sazasamyaktyamityAha // (a.1908) "zAna "jJAnamityekavacana mUlatozAnekatAsApakam // (a0109): "parokSa' "akSoTi vyAptI akSNute sAnena vizva vyApnotItyakSo joSastasmAtparaM parokSamitiyajanitazAmamityarthaH / etena netraviSayasyApi paramArthataH parokSatA'SagabhyA / kathamanyathA sarvadApyaSTazatayojanopari gharan maryaH samudramanamadhyavartanAstamayanayelAsu metrAbhyAmadha upacAradhazca Silokya / (a. sU. 11) "pratyakSaparIkSe" iti / prokssprtykssyo| ko vizeSa ityatrocyate- parokSamAnI svataH parato vartamAna parata para pilokayati / pratyakSasAnI tu svasminne yeti / yathA hidUrasthAH parvatA darpaNamadhye pratiSimyate yathArUpAH / paSamAtmanaH svarUpamadhyaga pava vastupratibhAsI bhavati / "anumAnopamAnApamApattisaMbhavAbhAyeti / parvato'yaM baDimAniti atra dhUmapAyAta, ghUmaM puSTyA'gnekapalabdhiranumAnameSamanyatrApi sara: samudra iva bharitamaratItyupamAna, yato'tra sarovarNanayA'dhenidhitazyopalabdhiH 2 bhAgamaH shaa|| ardhApattiradRzyastuno'pilabdhiH / bINA garbhaH saMbhavaH 41 get nii metita abhAvaH 6 evam / (a0e012) "AbhiniyodhikazAnaM " AbhiNivohiyanANamityAgamepi / .) sarassarararararararararararararararasarakAra
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ kA tAvArthA dhigama parizizma "anAntaraM "na arthAnantaramityAgamepi / (012-13) apamahApAyadhAraNAviSayaviSavisanipAtAnantarasamamatasatAmAtragopInAjAtamAcamavAntarasAmAgyo rvishissttvstugrhnnmssaamhH5| "apagRhItavizeSAkAkSaNamIhA "hitvidhiipniyoddvaay:| 'sa papa guDhata bhASasthApano dhAraNA'"saMzayapUrNakalpAdoDAyAH saMzayAbheda:""kayavidabhede'pi pariNAmavizeSAdeSAM vyapadeza "asAmasyenApyulyamAnatvenAsaMkIrNasvabhAvatayAnubhUSamAnatyAdapUrNapUrvavastaparyAyaprakAzavArakamabhASitvAceti vya. tiricyate' / kamo'yamIcAmayameSa, taveSa sNvedntvaat"| 'yakramAvirbhata nijakarmakSayopazamanazyatyAca anyathA prameyAnavagatiprasA" "navasvAzmapadyate na cAnavagRhItaM.saMdiyate na cAsadigdhamIyatena cAnIhitamapevate nAdhyanayetaM dhAryate" / ti syAzAdaratnAkarArUpanyAyazAkhe (a.11.15) . nidhita anidhitaM nibhitamiti sApekSe, yathA kabhitkRSNarajamavalokya sarpa bharatItyAdiSat / anidhita nirapekSa yathA svayameva sapAMdikasmaraNamityAdi (a01 sU016) " patihA" iti iti sampradAyAdhamavyayapada tataH sthANyaH / " AmaviSTa AcArAhAdi" ekAdazasu AcAraprabhRtito vipAkasUtrapayanteSu zamazaH pakSI guNyaM bhavati / yathA 1:000 azavasahakhANi padAnAmAcArAle / ataH 36000, 72000, 144000, 2880.1, 571.00, 115 2000, 2304.00 0.0000, 921600 , 18432800, vAdazasya dRSTipAtAkhya mahAsamunasya padhmapadAni tapathAparikama ra sUtra 2 pUrvAnuyoga / pUrvagata 4 cUlikAH 5 / tatra pUrvagatAsyacatuvaipade caturdazApi pUrvANi gajamamita. mapIpualikhanavidhitiguNAni samazaH 1,2,48,16,32,64, 128, 256, 512, 1024 2048 4.997 8192 pti| AcAgAdi vivAhaprAptiH, ciyAdhaprAptiH, vividhaprAptiH, vyAkhyAna prAptiH, bhagavatI vinardhAntaram / dazA manthavizeSA iti / 1231sORA / Scanned with CamSca (kikRta iti)-kena kRta titiH // (tIrthakaranAmakarmaNaH )-badAgamaH / " timihe Agame pannate / te attAgame, aNantarAgame, paraMparAgame " iti / AptAgamA'nantarAgamaparaMparAgamabhedAritravidho vAgamaH / yathA arthatI dAvazAlI paramezvaraspa AptAgamaH / sA ceSa sUtrato gaNadharANAmAptAgamaH, arthataca teSAmanantarAgamaH syAt, paramezvareNaivA'prapaNAt / anya bhAsara arahA, sutaM gaMdha ti gaNaharA niuNamiti vacanAt / mahArAjAdhirAjasya tIrthakarasya sUtrata AptAgamo nAstItyarthaH / tato gaNadharaziSyANAM sA caiva sUtrato'nantarAgamaH / arthatastu paramparAgama: syAt / tataH paraM pra. RI dhipyAdInAM sUtrato'rthataca paramparAgamaH / nadyAptAgamo nApyanantarAgama ityarthaH / 3 AptAgamI mULapuruSArUpita ucyate, anantarAgamastu vitIyapuruSagRhota ucyate, ahRtAM dvitIyapuruSA gaNadharA para bhavanti / paramparA pripaattiityrth| / sA ca tRtIyapuruSAdiSu jJeyA / yathA gaNadharANAM dvitIyapuruSA gaNadhara ziSyAH syuH / aItA svete paraMparAgocarAstRtIyapuruSo ityarthaH // (anubhAvAt )- anubhASadha tathAvidhasUkSmajJAnigocaraH / karmANi hi paugAlikAni bhavanti, punalAnA cAtya tAtyantAmabhUtA'nubhASasantatiprajanamanovacasA sarvazacintanakathanagamyA na hi bhavati / yatI di udakasphAraka. Tikaramasya madhyapravizsya prabhApAstamubajalamapi vidIrNa parvataba vidhA bhavati / ghumyakastarama loharacomapi meSa samapAragati / gandhakayogAtkRraNIbhUva gatamAyo'pi pAradaptakAdisambandhena pharayA kaNaza pradhAvati. vazIkaraNapAlI vizeSAya caurAghupayA na jAyante / tyAdivattI samyaka yA bhavanti / ko'rthaH / yasya kasyApi sakarmacetaHpArayasya prakArAntarasaharapi zAnAvaraNIyakSayopazamavizeSo na gheSa svAttasyApi janlostIrthakarapAzvataH samupaSiSTasya sato jAyate paSa, bhagavAcasA savaigajanabhA. pAnagamanapariNatasvarUpAvAda, yathA tulyarasasparzagandhavarNamapi pAnIyaM jaladApatita pakSapane pacAsabhASatayA pa. HEREBEEEEEEEEEEEEENSHIARPAPENNNN
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ parizizma. sAcA SANENNNNNNNNN riNamatIti / bhUyato cApi, pata: minimaza: pUrva "rapirAmiyo kasmAlozakArapadhIH kumaH / // kasmAjI pastha pAdhA sthA-n vizvaSayezvara ||1| dhanayogAta" ti bhagavatA pratyuttaritama / (a. pU. 20) ... (bhaSotpati)-deSamArakANAM svabhavadhAraNIyazarIrAbhe'vazyaMbhAvI avadhizAnAvaraNakarmaNaH popazamastataH ziSyopacArAya' bhavAtyayAtyucyate paramArthatastu so'pi kSAyopazAmika pati ( a0 1 0 21 ) (sarthalokAta)- vittao mohimANI jahame agulassa asaMkhezArabhArga jANA pAsA / upakAraNa alopa lIyapamANamitAt asaM khilA vaMDA jANA pAsA / iti gamdIsiddhAntaH / hAyadhizAnaviSayo'SThIkasthApi lokapramANA'saMsthAtakhaNDAni yAcagastataH kathamAsarvalokAdhamAnakamityucyate, neva, siddhAne hi avadhaH zaktiviSayo nidizyate, ko'rthaH / yadi kapilavyANi tAvatvaNDaparyantamaloke'pyabhaviSyastadA'vadhizAnI tAnyapyAspaditi / (a.10 23) , (manaHparyayajJAna )-manaHparyAyazAne manaHparyAyajJAnaM manaHparyajJAnamityanAntaram / (pratipatati)- ataH kAraNAdeva ghUmamabhAnarakAThikalendriyebhyama vipu Thamatayo na samAgamacharita puniyogyatvAt | na hi khalu vidhicaturiti payonitaH paJcamAdinarakAvanitaca nirgatA narAH siddhayanti / pazupatayastu tebhyo upyAgacchanti, muktigamanavikalasyAtteSAm / ko'rthaH, Rtumatayo'pAdhapudgalaparAvartasaMsAriNo'pi bhavanti / vipuSTA. stu caramadedA payeti // sapugdhI AhA-ragA yamaNanANI boyarAgA vinti pamAyaparavasA, tayaNantara meSa caugAyA // 1 // atra ajaya paSa manaHparyAyiNA, upazAntA paSa ca vItarAMgA gRhyante, ekAdazaguNasthAnapatinAmapi pItarAgatyapratipatteH // ( a01 sU. 25 // ) (vizuddhatarANi)- vizuddhiH samyaktvavinirmitA gheritavyA / ko'dhaH // avadhimAnamabhayAnAmapi bhavati, Scanned with CamSca // 7 // ENSHHHHHHHEENNERARIYA EN vibhAsyApyadhizabdamatItattvAn / manaHparyAyazAnaM tu niyamAvi nirmale, na khalvidamayadhizAnAlayamadhyamapuruSaSa spatijJAzaithilya bhajate / madhyama puruSA hi svArthaparavazA uttamamapyupAsate nIcamapyupAsate | RSamaSadhirapi sampapAvabhAja pumAMsaM paricarati sa paSa pumAn mithyAtvaM gatazcettadApi paricaratIti / manaHparyayaM tu suSizukhakuralI. napuruSavAbhAcArasvAmina mevArAdhayatItyetayomahAdAtaram / yathA hi kevalajhAnasya kazcidAbhAso nAsti paSame. tadapi nirAbhAsam // (a01 sU0 29) (paryAyeNa )-ko'the| / matimAnAdibhirSastuno nirdhAraNaM na hi yugaparakartuM zakyate'ta: paryAyeNetyukama / (anusamayamupayogaH)-iha ye kecidanti yugapaditi samakAlamekasamaye'pi zAnadarzane bhagavatI bhavataH | ra stAntam / kayamiti dupayate-'mI payomAsvAtinaH pakSa me'dhyAye " yogopayogI jIveSAdimantau bhavataH" iti pazyanti / tathAvidhajIvasthAbhAbyA, yasminsamaye jJAnopayogastasmindarzanopayogo mAsti / yasmitha darzanopayAgo na tasmina mAnopayoga iti / "jugavaM do nAriya upaogA" iti jinAgamasamunna / yo ta phevalAnaM sAcanataM kartha mocyate, samayAntareNeSa sAdisAntatva rzanAt / mayaM. laya pekSayA'daH phevalaM sAdhanA tatayA bhaNyate, na copayogApekSayA / labdhistu tasya satatamadhyasti / yathA deSAno lakSyapekSa pavijJAnaM janmaparyantaM bhavati / upayogApekSe tyAMtarmurtikamiti / ato zeyaM vastu kevalamAnena yugapajAnAti, pazyaM ca kevaLadazenena yugapazpazyati / na ca tAbhyAM yugapaditi / / a01sU31). (viparyayaH )- yathA hi sphaTikarAnamUrtiH svato nirmalApi pRptisthApita kRSNapaTIkAntipraSilAsAkRSNeSa bhavati, parva mithyAtyasamparkaNa jJAnamayajJAnam / pakavacanaM tu mithyAtyamohasyodayApekSam / pakeneSa mithyAtma tAni kSayopazamarUpAzmakAbhyapyamAnAni syuH (a01012) (matyamAna dhutAzAnaM vibhakamAnaM )-ko'rthaH yena karayA upacAraH paramArthataca yathArUpo zAyate taba kAnama, I RMIRMERESTSEEEEEEEENNER
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ RELARSHASTRASEASURAL pariziTam zrA yena ca kepaTa popacArA'vayodhaH prApyate tadamAnam / yayA hi nAma kamivanayAptasamyaktaH prakhyA-sAdhu bRddhi bhI kiSarNaH ki gandhaH ki rasa: ki spaoN'yaM paTati / tato'sI azyA lokavyavahAragatameSa prabhavyAkaraNa tAcAryA tarka ktumiitte| samyaktvalAlitAstu vyavahArataH sarva darzaviravA niyataH punaH pazavA~ dvigandhaH pacaraso'raspazI PghaTa tyapi paratuM bhavati, putalanasyatvena ghaTadIpakaparaphalAdImA turupatyAt // II paca" apariputIrtheSu, yAtrAyAM yatphalaM bhavet / AdinAthasya devasya, smaraNenApi tadbhavet // 1 // " tyAdi kSacimmatAntarazAkhA paramazraddhApanAmapi mANasAMgyAsikAdInAM mithyAzvameSa bhvti| na kayAmiti ceta. ucyate / yathA nAma kAbhavamAzyapurohitaprabhUtIn bhazaMbhUza praNAma gocarItyA rAjAnaM praNamati tapari rAnA ruSyati tuSyati vA ti pRcchAmaH / sahRdayAstu kathayiSyanti ayogyanItipravartako cAsAviti / tatkRSNa-grAma-pinAkizAkya--heramba skandendra-candra-nAgendra-yama-kuberAdInAM prathamazaH sarakArakaH kadAciyadi kacittIthaMkaramahArAjasyApi praNatAro bhavantyete ki jAtametAyatA, adyApi hatAramanA punAyukta. vicAravimukhAnAM na ceSa pApaMcatA siddhayati / parameSThitye tu niraSTAdazadoSasyaiSa kasyaciramapartanAditare karya pra. mANIkriyanta iti // (unmattavat )-mithyAmataghorAndhakAranikArabharitAMtarAtmA na bheSa vimRzati / / tapathA-viSNuH samucatagadAyudharaudrapANiH, zaMbhu lanarazirosthikapAlamAlI / atyantazAstacaritAtizayastu pauraH, kaM pUjayAma upazAntamazAgatarUpam // // ityAdi / tatha mizyAtya pathavidha bhavati,AbhiprAhikAnabhiprahikAbhinivezikaptAMzayikAnAbhogabhedAta, tadameSa darzana zreya ityabhipraheNa nivRtta Abhinadikam / zeSasAikhyamImAMsakacAkabauddhabauTikAdInAmabhipretam / 1 / anabhiprAstu sarvadhAivivekAnulyatAcintanaM tatjAtamanabhipadikam / tadAna kila jinarAje ziSamukundAdikaM ca devaM nivizeSa Scanned with CamSca NARRORRNNNNNNNNARENARENDER pazyati, ayo'pi mahAtimira, propavalavastuguNasvarUpAzAtanAto'cApyanivRtte! 2 / abhinivezaH paramezvarabhASitA. dapi kijimmatikalpanayA bhinnazA samupadezo jamAlicANDAlAdInAm 3 / saMzayaH saMdehastajAtaM sAMzayikamamAta. paramArthAnAmapatanAdInAM tat / / anAbhogatavetanApaikalya tanamanAbhogikamasabhijISAnAm 5 / patAni mokSapibhisyAgyAni / / (a0 1 2033) (gayA) hasabaiM nayA saMmIlitA papa syAvAdaH syAt / praSacana jainamataM syAmAda spinantaram / yadAhaH siddhasena diSAkarA vaktRSacanayaurakyamadhyaSasya "uvadhAviSa sarvasindhaSaH samudIrNAsvapi nAtha shyH| na ca tAsu bhavAnpravRzyate,pravibhaktAsu srispissiiddhiH||1||" pati nIyate yena pratAkhyamamANaviSayIkRtasyAsyAMzastaditararAMzIdAsIgyataH sa pratipattarabhiprAyavizeSo. yA / svAbhimetAdazAditarAMzApalApI punarnayAbhAsa "iti syAhAdaratnAkarAmyanyAyazAstram / negamA mAha keSa. libhAskarasya samayAntarazI jJAnaM darzanaM ceti / tadA tadAbhAsena cintita nUna sAmAnyato vizeSA misAti, sAmAnya prakhyaM nityamityanAntaram / vizeSAH paryAyA ityAdi thAnantaram / yadi ca prakhyataH payAryA abhilA. stAda vizeSAyayodho jJAnam / sAmAnyAyayodhaca darzanamittyetadvayamapyekasamaye kartha ma bhaddhIyetetyAzaya: / mA ke'pi bhramasatyaviSayiNi durSAde / yataH- . " sabopayogI yugapatkadApi, na bho! bhatAM yavamU svbhaasst|| 2 sadApi sAmAnya vizeSayorato, jagAda bheda bhuSi naigamo nayaH // 1 // " " samIkSyase utto'tra parApalApina, vistadAbhAsamamamadhedinam / pRthapravRttAvapi tApanArata, padekasamyaktvakalAvizAlitI // 2 // " | samyagdarzanaviTapaniyaddhayonidarzanapatrayone dokAntazI bhinnatetyarthaH / kimuktaM bhavati, ya eSa bhASA
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ taravArthAH pariziSTam. dhigama svarUpataH kevalazAnena viSayIkiyAte ta eSA'vagAhanAtaH kevaladarzanena vilokyante / sparUpaviSaya hijJAnam / aSagAhanAviSayaM ca dazanam / etAvatA mAnataH sarvepAmadhyavagAhanA nahi nirdhAya te, darzanatama svarUpamiti ata evaM tayoH saakaarniraakaartaakmmoktiH| "sahamahaH smA"-anAdhanamtA jIvAvayati / tataH sahamahAbhAso vyacinta. yat-paryAyA daha khalu ye kSaNakSayiNasteSAmabhASa para nizcIyate. dravyatvasyaiSa kRtArthatyAditi asAvapi na stkaaryH| kathamanyathA kAlatrayakalpanA samuciteti / " vyavahAreNa bhaNitaM ".-yatra yatra nayanendriyasya gocara tvaM sa sa loka ti, tatastadAbhAso'dhIt "patAvAneSa loko'yaM, yAyAnidriyagocara" iti / ayamapi mahAmUdaH, yata patAvAniti padabhaSaNAvahayo vicAre patanti bharakSetramevedaM loko nAmya iti / tadA ca devanArakAdInAmasaMbhavazveSTate, sa ca pratyakSaduSTaH, ato lokasya ramjucaturdazakapramANatA jheyA // RjusUtro jagAda "-vartanAbhimatA vizva padArthA iti / tata RjasatrAbhAso vimamaza-vartamAnasamayaviSayameva satyam, itaratpunarindrajAlamiti / eSo'pi pApIyAna, kthamanyathA jJAnadarzanAbhyAmatItAnAgatavArtA yathASadupalabhyata iti,| atItAnAgatayoryasmAt kathaJcinnAzAnutpAdau staH, asaSamastItyarthaH / kaviraca tavaMparItyaM sayamadhyastIti syAdvAdAt / " sAmpratazabdaH prAha ''- arhan khalu ya sa tIrthakarAdiparyAyavAnapIti / tatastadAbhAso'smArSIt / aIhAdaparyAya eSa tIrthakarazabdaparyAya iti / asAvapi yAlizatvaM paThati yataH, kathamanyathA 'ahaM pUjAyAmiti dhAtuprayogAdvizvatritayavinirmita pUjAmaItItyarhana, tIrtha catudhisaI karoti niSpAdayatIti tIrthakara iti pRthak pRthak prayujyate, pUjAgrahaNapravacanasampAdanaparyAyANAM kathaJcidbhinna tvAt / na khalu paramapUjyatAjJApanena tIrthasya kartRtvajJApanamekAmtazo labhyata iti / "samabhiruDho grate sma"- aI. tIrthakarazabdo bhinnAveSa, bhinnArthatvAditi, tataH samabhirUDhAbhAsazcintayatisma-yaH kazcidaIn so'nya paba, yazcApi kazcittIrthakaraH so'pyanya paveti / asau jAsmazekharo'pi pariharaNIyaH / paryAyANAM mitho bhede'pi dravyatasteSA. mekatvAt / "pavaMbhUto'tha vyAcapTe"- bhaINAmadhigacchannevAha nityucyate / tadA tadAbhAsena vicAritaM yaH zvo mA saSSSHASASSSSSSSSAINMENT pUjAprakarSa prAptaH prApsyati vA nAsAvaIna, aItIti vartamAna kriyAzUnyatvAt taditi / asAvapi mahatA hasa. nIyaH, kUpamaNDaka itha tasvAnabhijJaH / na hi khalu jalAharaNakiyAvirahito'pi kadAcighaTa ityanucyamAno ghaTo lokopacArAya jAyata iti / idda naigamAvalambino naiyAyikA vaizeSikAca / samakAlambino'tavAdAH, sAGkhyadarzana ca / vyavahAraikAnupAtinazcAryAkAH / RjusUtraikanivizmatayo bauddhAH / zabdanayabhevAvalambino vaiyAkaraNAH / sarve'pyamI pAkhaNDavRttAH saMsArabhAravAhA iti / yaudAzca naiyAyikazeSakApilA-cAkavaiyAkaraNAzca bauTikAH / ye nidvayAH sAMzayikA vimedhasaH, sarva'pi te saMtamasasvarUpiNaH // 1 // " tatra bauddhAH saugatAH zAkyAH zAkyavaMzyAH zUnyavAdinaH kSaNakSayiNa ityanaryAntarama / naiyAyikA AkSapAvA akSapadavazyA ityanAntaram / vaizeSikAH zevAH aulUkyA ulUkavaMzyA ityanarthAntaram / kApilAH kapilabaMzyA yogAH sAkhyAH , ghedAntino'dvaitavAdina ityanarthAntaram, cArSAkA AtmacarvakA AtmavAdakA AtmaniSedhakA nAstikA lokAyatikA bArhaspatyA vRhaspatizyA bhUtabAdina akriyAvAdina * pRSTamAnina ityanantaram / gheyAkaraNAH zAbdikA vyAkaraNAdhItinaH zabdavida ityanAntaram / bauTikA digambarA jainAbhAsAH ziSamUtighazyA nagnA AjIvikA ityanAnantaram / nidyA nidhakA vyalihina gumadambhAH paNDitamAninaH pAmarA ityanarthAnantaram / sAMzayikAH sasaMzayA bAdaravuddhayaH zlathamatayaH sAdhAraNazyA pAtUlavazA atyanarthAntaram / vimedhaso bAlA jaDA mandA mUrkhA samagogaSayA bAlizA mUDhA yathAjAtA mAtRmukhA SiSarNA azA vaidheyA devAnAMpriyA jAlmA akSAnikAH zizava bhyanantaram / samAsatastu me kRtsnA api yathA mithyAtvinaH mithyAmatayaH kuSAdinaH duryAdinaH pAkhaNDino vivRzo hatavazo nilocanAH apAramArthikAH tAmasAH timirAsina: mithyAvaza: mithyAvarzanAH bahulasaMsArAH svatoSirAdhakAH pazavaH anantAnubandhinaH zAninaH Scanned with CamSca
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ tazcAcA-2 paridhi dhigama-M asamyaktvA aviratayaH asaMyatAH apratyAkhyAnamA .ayodhayaH sAkAra pAhAhAsyanayantiramA tevacAratarabhedAH etazI tazI bhavanti / bAgamasamunato'payodhyA"jAmAyA payajapahAtApAyAvaragnimayavAyAjAvayAnayavAyA tAmAyA ceSa prsmyaa|||"ti vacanAlA "payamapi masAnto satata minAvihInI" yAcAryapArA | sarayebhiH prAgutasvaruparaparAjitAstu janA AhatAH sthAvAcAdinA niranamnAnapagvinA spApasArA paramAyA yajJAH niHzakSitA nikA kSitAH niSicikitsA svatArAdhinaH samyavizvanA rAlocanAsAzI nistamasA prAptaralA. minAmyayA baMzyAH bhASacanikA pinAntaram // (pI )- paNNA bhASA paTtva m / (a..1 .35) (aupazamikajhAyikI mizradha)- aupazamikakSAyikayobacAkrama sarvazaH karmaNAmupazamakSayI bhavataH / pradezatI vipAkatavetyarthaH / yathA- jalaparaleravipicyAmivizya ayaNamaekaDitarajanopamAni karmANi upazama jAyante / yathA bhasmasAtu kSAyikabhAve bhavanti / kSAyopazamiko mitha ityanAntaram / tatra tu maarkpurssaayaapddiiknbhiitnirgshipaaNsjntaaprkrmpryaasH| ko ayopazame sati pUrvavatayacAvatripAkazaktagapazamA syAspradezatastUdayaH syAttatI vibhaktibhedaH // ra phecirapati nanu samyaktyamohanIyamadhyaudAyikabhAve gRdhatAM, karmaprakRtitvAta / karmaprakRtima pulanicitA, pugalAnAM ca varNagandharasasparzagaNairanAditammayatvAta varNAvayaca paramArthatI jIvasyA'svakIyA para bhavanti / cetanAlakSaNo jIva iti, cetanA dharUpavatI, tataH kaya mithyAvabhAjyamoha pakSa zrIdayika iti / atrIcyatedeSAnupriya ! ayatA-darzanamoho yadyapi vidhA prarUpita,tathApi badhApekSayA mithyAdarzanasyevaikasya pandho bhavati, na ca prayANAM teSAM, mizrasamyaktyamohayopiAkaikA'dhikAritvAda, mithyAtyAlA patha pariNAmavidizodhitA ANNARAINISAAREENERARMS Scanned with CamSca A pAcyAtara bhajante hitArtha hetapatha bhavanti haritAlaprayogavat / yathA hi tathAvidhavaidhajanatayA sApAvairazodhitaM tApaddharitAlaM lokasya takSaNa niratasya kuSThAdimahArogavikArotpattikAraNaM bhavati, bhUzaparI. kSitaMzodhitaM ca tadeSa nikhihavyAdhimUla pinAzavidhidunivAravyasanaM bhavati / parva mahAmoho'tra mithyAtvasva. rUpaH, sa calezato'pi se vino'nantabhavAyasantataye jAyate, sa eSa kadAcit paramabhAvavizuddhinirviSIkRtaH pratyutta kemalidhutasaMpAdivarNadhAvatusvabhAvo muktipakSapadavIcaraNaguNAya jApaTIti, tatasa tasya sampamohAtyabhidhAM prAptasyA'dhyakSavicArAt nahi caturvidhI'pi vandhI vaktuM pAryate / vipAkastuTata paSa, paraM zodhitaharitAlanirSiSa. svamanuvartanIyam / ko'yA saMbaMdhA'pi moho badhyamAnaH san mahAgaralayandha papa sthAta, caharitAlasya rogApahAriguNarUpatvena saha mUlotpattiH / yA guNaniyandhanaM yogastasya sa tu aupAdhikA pAdeSa paraprakAzita hatyadhaH / upAdhApatitva cirasadArataraM nAniyate, kintu vinimalaharitAlamityeva / tathA'sAvapi samya. patyasAhAyyadAgArasamyaktvamoha ityeSa vAcyaH syAt, na cekAntanAmAgtareNa / nanu kayametaditi cet maH- mohamsAhacaryamacApyastIti / atra tAvAneSa viSAko'nubhUyate yaH khalu jhAyopazamikatvaM na vyabhicaratIti zIcitayathA'vasthitavipAka ityarthaH / atyanta vipAkastu bandhavinA mAgaNyatIti / anna ko'pi mAha-kSayopazamasamyavarape yathA mithyAtyamohasya kSayopazamastathA samyaktyamohasya, pacA va samyaktyamohasya tathA mithyAtyamohasya, taskartha kathanayogyatekazve'pi samyammohI viSAkazamhena tyA maNyate, vyartha punaH samyammohasya karmaprakRtitva kSayopazamarUpatvAdeva tasya / na ca kSayopazamatayApi katipaMktaM yogyA / no peSadhijJAninAmapi avadhijJAnAvaraNIyadhanto'mI iti lokopacAraviruvA vikhyAtirbhavati / meSa, yathA kathibharavizeSaH pratijJAM karoti-zatarUdhyakadhanataH pare praSiNamAtrameva mayA lokasya luNDanIyamityevaM ca tasya tita: kadAcitazI padhiko militI, ekasya pAva dhanalakSa, zitIyasya dhanazatakameSa, tato'sau bhaTaH NIPROBLEM
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ satcAcA prathama zatarUpyakathanAcI tyA pAra, dvitIyastu yathAsthitadhana para zyA, gAya hita yujyate / cApi viSakSAto'gTita pati, zatarucyakAtiriktavasturakSaNAsAmadhyakIyATAmAt / matvavapratyayastu prAdhAnya mapekSate, tapathA- nidhIyate dhanalakSApaharaNA'pazepitazatarUpyakavanikapuruSAricantAzIkaviSAdagyamamuhapatitAt pArAzarama. f vatpattyAta . . . kArasphUrtimadhirohatIti / ata eva "sayasamyaktyahAsyaratipuruSavedarAbhAyuna magotrANi puNyam"rati vAcakamurUpI Scanned with CamSca meSa prAdurbhavati kuSmahArogArivIjabhUtatvAt / evaM zahitakAMkSinAthapadhyabhAvitaH zodhitamoho'pi mUhamati mohatyameSa labhate, jinapacanavirAdhanAviSAkatvAt / ko'rthaH / yathAtathAnubhUyamAno'yaM naivopakArAya sthAkintu vivekaparirakSitase cita eSa tathASidhasadguruvat / yathA nAma sarveSAmapi sadgurumitramityabhidhIyate, pirAdhitAzAtitabhAsI vicArakaraNe mahAzatruriti devagurudharmANAmeva tatvabhUtAnAM virAdhanayA'naratasaMsArapAzayanvAranISAnAmiti / (a0 2 sU01) (pAriNAmika) atra ghuNAkSaranyAyApAriNAmikabhAvaH / na khalu ghuNAkhyajantuyedhita zuSkakAdhakSamapUrNakaNasa. mudAyA'dhApatanampapariNatAkSarasya kacislekhako vartata iti | rUpAntarapariNamanaM mudayaH, sa ca paramArthataH punaH lebveSa, upacArAtu jIyecyapIti, yato hi kadAcitparamANurekaguNakRSNavarNapariNatI bhUtvA niguNakRriNAmapariNataH syAt / pakaguNatpAdU viguNatva rUpAntarameSa, ityevamanyatrApi / pariNAmaH pazye'pi / (a.2sU. 2) (kanya arUpaye)- kartRtvabhoktRtvAnAdikamasantAnavadatvamiti paya jIvezyeva / arUpatvaM punaravyatirikaINGI byeSveva / pradezAcArya paramANuSyatiriktabveSa / asarvagatazvamAkAzavyatiriktazceSa / (a.2907) (nityupakaraNa) nivRttiH karNapapaTikAdirUpA / upakaraNa cadhA / tatra yAyopakaraNa nitireva / MAI abhyantarIpakaraNaM tu karmajanitA zabdAdigrahaNazatiH / sA ca kadamyapuSpAcAphArA peditamyA | yupyogyo| paramArthata aikya meva kevalamasI bhedaH,tacathA-indriyANi viSayApekSayA kSAyopazamikAni bhavanti / paraM teSAmapa. yogo dhAntamuddatika papa syAta, labdhistu bahutarakAlaparyantamiti / ya pate pakendriyAdayA sparzanarasanaprANamaya navaNedhottara vRddhizo vAcyA bhavanti, te ca nityupakaraNApekSayA samAdhIyate mukhyatvAt / kSayopazamatastu pazcApIndriyANye kendriyeSyapyupalabhyante / tapathA- pahi bho ! mAM pariNaya pariNaya pati pauSanAbhimukhamagaramaNIyakanyAkanasambodhanamAkaya pAradastatpRSTI dhAvati / napuraraNaraNatkAraprasiddhacaraNakamalayA nAyaryA pAdaspRTochokatArakAsaM cApi puSyati (puSyati) / tilakavRkSaca biyA mukhacumbanaM dadatyA'kAlaM puSpyati / kuraSakavRkSastu saryAnayAraramaNIvanA''liAnamAtramAptAya kAle puSyati / kezaravRkSama nArINAM mukhAravindamadhuSAsAhakAla puSSyatIti // (a.2017) (joSAyU ) tejovAyupaDaNaM yAnaspatipazcAtkRtaM takathaJcidvIniyAdInAM prasatyasAdhamryAt / ki cAnyata, dArijavasAdhamyAdapyevamucita, yatastejovAyubhyo dvIndriyAdibhyakhibhyazca nigatAna peSa siddhadhamtIti / (a02-14) ( athaH)- artha ratyekavacane tu hAnApekSaM sthAmyapekSaM thA / na ca vAcyamabhyaH bhotA, anyo za bhanyo rasavitetyAdi / (a* 2 sU. 21) (zatapadI)- zatapadI karNakhajUrikA karNazalAketi / (bhika)- ya kaibhitucyate vRdhikAkhIndriyA iti taya timiraM ttH| (020 25) (saMkSinA) stane divase'hameSamakArpa zvastane tveSama yathA yA kariSyAmIti cintana, sA dIrghakAlikI saMhosvacyate / dvitricaturitriyANAM hi yadyapi hetuvAdopadezikasaMjhayA bhavati vartamAnakAlasmaraNa,tathApi te "vInAra. mAtreNa kuto dhanavAna,ti nyAyAdasaMjina paca yodhyA, atItAnAgatayocintanavakalyAt / ato dIrghakAlikasaMzayeca zi RatantracAvayAsaratasarAyapahArapatra
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziyama, tatvAcA dhagama saMzitAvyavahAra saMbhA tridhA hetupAvopadezikI dIrghakAlikI pUSTipAdopadezikI peti / atra tRtIyA tu samyagda zamamatAmeSa saMkSipaye nitayANAM bhavati, tarapekSayA sarye mithyArivasaMsArajIvA asaMzina ityucyamAnAsyuH / VI paSa pazamA"merAyA avihA pattA / mahA-satrimayA yaasatribhayA yati" sinArahiyA cirA sadhya" pi saMhAnAmapekSayA / SalinaH sidvAnIsazinI mo'sazina iti / yadhapi kevalinAM prayoda zaguNasthAne prayo'pi yogA prApyate tathApi manovargaNApunalamahaNAdhIna na hi teSAM cintanaM bhavati / kepale te dUrasthAnAmavadhimatAM manAparyAyiNAM vA kutbhitpnnsNshyaapaayheto| pratyuttaravArtA akSararUpeNa saMkalpayantIti / tataca pravyamena parva tatkavayituM pAryatena ca bhASamanaH / yathA hi-nAma karNetriyagRhItumucitatakyavinigataSaNesamvoDo prayabhutatayA bhagavadapekSAyAM bhaNyate tayevama / nanu nAma tarhi dravyasya paryAyaSiyutatayA prayatSamaNa kuttastama syAt / meSam / zrotRSizAtalasthaparupAntastasya bhAvasphaTalAbhAta na ca te bhASA pakAratazI myADi sAstatamcA'virodhasiddhiH / ( a020 25) (vimhgti|)- yatrAlIkAkAzapradezAnAM mArgamadhye prAptibhavati tatra RjugativyAhatyate / alokArataH khalu dharmAdharmayoravartamAnatyAnanISA'jIvAnAM gati: sthitizca na bhavituM zaknosyato vakragativyavahAraH // (a02 sU026), (catubhyaH)- kecidAcAryAH paJcasamayAnyAvaSako manyante / yadAha saMgrahiNyAM zrIcandraH- " ugA gasamayA pakka caupaMcasamayaMtA" iti, taca matAntaram / (a02 sU029) (aNDajA)- aNDajAH khalu garbhamadhyazaH samutpaca yonimArgAdvinirgatA ra gRdhamte, na ca saMkSipaJce nita yebhyo bhinnajIvAnAM yonibhavati / yonibhagamayutidharAnaH bIcidamityanarthAntaram / tatazca pUkAmarakuNakITikAdImAmaNDajatvaM na syAta, te hi jIyA bahiHsthitasvedapiNDAdau sammUInti vivRtayonisyAt / samUgarchanaM svanekavidha rasaspedAvedAdiprakAre / bhUyate prasAnAmadhpaSTa vidhayonikatvam / Scanned with CamSca " bhaNDajAH pakSisAMcA, potajAH kuJjarAdayaH / rasajA mathakITApA, mRgavAyA jarAyujAH // 5 // yUkAcA svedajA matsyA dayaH sammUThanodbhavAH / khAnAstUdbhido'thopa-pAdukA devanArakAH ||2asayona yAtvI" rati damakoSaH / "aMDayA poyayA jarAuyA rasayA saMseimA sammuchimA umbhiyA upadhAiyA"ratyAgamaya / tathA"kuraNTAcA agravIjA, mUlajAstUtpalAdayaH / parvayonaya yAcA, skandhajAH sastakImukhAH // 1 // zAsyAdayo bIjarUhAH, saMmUrchajAstRNAdayaH / syurvanaspatikAyasya, paDetA mUlajAtayaH // 2||"ti haimH| aggayIyA mUlayIyA porabIyA baMdhavIyA bIyakahA, sammUcchimA" ityAgamacApi // (a.su. 34) (sUkSma )-sUkSmatApariNataM sUkSmamityarthaH / "zabdabandhasauSamyasthaulyabhedatamachAyAtapodhotavanta "ti ane pazyati / ko'rthaH, ya eSa paramANaSaH skandhatAM prAptAH sthaulyabhAjo bhavanti ta paSa ca saumyabhAjo'pi bhavituM zaknuvanti tathAvidhacchAsthajanAgodharA'nantAnantazaktisvAtteSAm / tatama vicAraNIya yASantaH pumalA ekamAtrapakriyazarIrasvApariNatA ye syustAvantaste yadi audArikazarIratyapariNAmino jAyante tadA tIkiyaparimANAvagAhanayA'saGkhyeyAnyaudArikANi jAyanta iti / mA ca kazcitsaMzayANaye patatu,yataste pudgalAstulyAkAzama. dezeSyatyarthA'tya kathaM mAntIti / bhUyatAM bhoH AkAzapradezI hi paramANudraNyA'vagAhanAparimANI bhaNyate tasminiSa paikatra nabhaHpradeze svayaMsiddhatAvatpramANA'vagAhanAbhAjo'nantAnantAH paramANupudralA mA tAstiSThatItyeSamAkAzavavyasya pRthaka pRthakamatItA'vagAhadAnazaktyAnamtya tathAvidhatA nigamyam // (a. 2038) (anantaguNa) sUkSamaikanigodajIyasyApi tejasaM zarIraM yadhaudArikatvapariNataM syAttadA'satkalpanayA'nantabojanavyAptaM tadapurbhapatyataH // ( a0 2040) (anAdi)na Adiryasya sambandhasya so'nAdisambandha iti / kimukta bhavati / na ca kadAcipinsya tejasakArmaNAbhyAM prathamAyasthI jIyo jIpAlA prathamA'pasthe tejasakAmaNe, kiMtu ayamapyetatsAhIsthitaM yathA nAma khA.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharamara nivizeSa suvarNarajasI iti / ( a 2 sU.42) (tAsa) phena lakSaNena tyA tejasa lazyAmiti / atrIpayate-AhArapapane hiteshskyviipkaar| / pAni jIvana tAmaudArikapiNDe rudhiramAMsAcIni bahitApinapata ya'styAnamAni mAnti tarikara tejasasya sAmaraMm / tatabha jIvasya tejasakArmaNAbhyAM sAkaM bhavAntare gatasya pRSTA'vizeSitIdArika mAMsApekSayA prAyaH syAnImana bhavati kokAma pAhapazyo vimRzya saMzerate adhirameva nujIca ityAdi (a. 2044) (audArika)-ata patha udarApamaudArikamiti laukika pavA'rthaH / anyathA audArikasya sammUgarchana / syAta, na ca sanmUThitamISA udarAjAyanta iti vaktuM zakyamataH (a0 2046) (AhAraka caturdazapUrvadhAriNaH)-Ahiyate gRhyate sUkSmAtisamavicArapratyuttara paramezvarapradattamanena zarIreNa katyA pUSadhareriti AhArakam / tacca zukmapAkSikabhavyAnAmeva bhaSati tecyapi caturdazapUrvadhareSa tasyApana zakyate pattAripa bArAo, pAsapuSpI kare AhAraM / saMsArami pasaMto, pagamaye dunni paaraabhii||1|| mAptacaturcAhArakadekhA niyataM tadpamukigAmina ityarthaH // (myopacita ) AhArakArIrarupa tIrthakaragaNadharazarIrebhyo'nantaguNahIna patramAnuttaravimAnavAsidevAccAnantaguNAdhikaM bhavatyataH ( a0 2 su049 ) (audArikarvakiya )-Agame ca "rAliya baitaSiyaM AvAraga" tyAdi / tatra caparalaM piralTapradeza taha. caurAlikamityapyarthaH / cikuSpa rati siddhAntamasiddho dhaatuH| vikuSaNa stiyaM kRSikamityapyarthaH // (heyaM me dAya) yapi nArakAH paramAdhArmikai dhante bheSante dAdyante ca tathApi na hi teSAM tadehaM mulata. motte bhetuM dagdhuM zakyate phenApi pArada va zItyA zIsvA'pi te nArakA nAtiyelA'tikameNa milAnyeva tataH // (hArya) hAyamiti ca paikiya na syAt / ko'rthaH, paikriyazarIravAn mAhi kenacitmyamAnda sugasya duHyasya SA CREENNARMANENENERA Scanned with CamSc samakAmAsAsArAma T sthAne pAtayituM zakyate, kimuktaM bhavati / tuSTairapi prAgjammasnehAdinA dekheMH tu nera yikA yathA svargabhUmau nahi vAsyA bhavanti balabhadreNeSa paJcamaspargasthitimatA ruSNAvayava / parva kaurapIgnAdibhiSA narakabhUmau na ca nivA. syA jAyate teSAM janmato'pISTaphala dehatvAttataH // (bhavati )-yapi yacchayA vinirmitabahusvarUpo vaikiyazarIrI khaNDaza Sa jAto ciTokyate, tathApi takalI. vasyaikatvAt snnddvicaaro'paath| kimukta bhavati / martyalokAntabhAgaSajanmAdiSa svAdisthAnato'marenavAdayaH svabhaSadhAraNIya kArya sthAtmamadezavyAptameSa tapa vimucyeha samAgacchanti / tadA bhaSadhAraNIyadevasthAnAdArabhya sama. pasaraNAdibhUmiparyantaM jIyapradezavyAptiH syAnna ca te jIvapradezAnasthagIcarA iti tataH // anyathA paramArthAdapi vyatvaM paryAyavadanityaM ghaTeteti / (viSaya) viSayo baudArikasya tiryavidyAdharAnAbhitya nandIzvarazIpaparyantaM, japAcAraNAMstu prati ruckgire| / caikiyasyA'saMkhyeyA dvIpasamundrA ityaadi| (sthAmitva)- svAmitvaM tvaudArikasya nRtiyazveSa kriyasya cattamapyapi gati ityAdi / (avagAhanA)aSagAhanA audArikasya sAtirekayojanasahana vai kriyasya tu sAdhikalakSayojanAni sthAturakarSatAtyAdi (sthitiH)- sthitiH audArikasya palyatrayaM caiphiyasya tu prybiNshsaagraanniityaadi| (apamahatya) alpayatvaM tu yathA sarvastokamAhArakam, tato paikiyaudArike kamazo'sasyeye, tatastaijasakAmeNe tulye iti anantaguNe (a.2050) (auSapAtika)- upapAte bhayA aupapAtikA upapAtakA tyanAntaram / te hi deSanArakA pakSa bhavanti / utpattisamayAdantamuharteNApi tAruNyalAbhAtteSAM jayagyato dazavarSamAsAgyadhyAyuHsthitimamI labhante tato'saMzyevarSAyubhyo'tiricyante / ( a0 2 1052) ION
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAcA riziSTA. dhigama 14 // (apakasigA)- rAmakRSNapratikRSNA acakatina ityucyate / ( sopakamA )- caramadevAnI tIrthakaraparamezvarajitAnA sopakramatya ziSyopacArAya zApitamasti / ko'rthaHskandakAcAryAnteSAsinAmiSa yantrapIlanAthupasargaprAptibhavatyapi taddhamuktigAminAm / maNyate ca gajamukumAlamaharSiH somilabAhmaNaviracitA'gyupasargakaSTasahana nizcaladhyAno muktimayApaditi / paramArthatastu nirupakramatyameveha / yadAha-" uttama caramasarIrA, suramerAyA asNkhgrtiriyaa| huti niravakkamAU, duhAvasesA muNeyavyA // 1 // " iti / atyantagADhAbhiprAyeNa balasya karmaNo nikAcitatvaM syAnnikAcitaM cA'vazyakramayeSaphalamiti / (a0 2 sU053) (papratiSThA ) tapathA- ratnamabhAyAM sadhistanayojanasahana paGka ityucyate / ityeSamApadhyAH / saptamyAM tu sAdhipazcAzatsahanayojanAni (atithalasaMkhyA) ata eva vijJAyate jyotiSkalokavaimAnikalokeSu nahi pRthivIti yauktikI saMzA / pRthighIkAyatvAdapi asarvato vistRtapvAttepAm / ko'rthaH, sarveSAmapyU_lokavimAnAnAM bhinnazo bhinnaza eSa jyotiSkavimAnAnAmiSANabhUmayo bhavanti / na tu ratnaprabhAdiSadekaivAhakamUmiH / audArikazarIriNo manuSyA vimAnAdvimAnAntaraM na hi gantumIzeran madhyamArganirANatvAt / na khalu svabhaSadevazaktyA nRjAtayaH pathi nirANe caraNasAphalya kurvanti tataH / . ... / (vizeSeNa ) ratnaprabhAdhanodhyadhastanaghanavAtAccharkarAprabhAghanodadhyadho dhanavAto vizeSAdhika tyaasptmyaaH|| (a0.3 10.1) RICE (panabalayAH) tatkiJcicchakhameva nAtra bhuvanatraye vartate yena kathaM cidapi narakanivAsamUmiH zlakSNabhAvaM bhaje. diti yajravAhalayo yeSAM te ( a03 su02)(1AILER // 12 ESHHHHHHHHHHHHELLELENANHMMHIRANATHUNARIYA - ( kApotA)- dahata nagarametAnmajAtivipAdhA, kathamapi hata puMsaH sAyudhA pava vadhyA: / praharata iha hanmaH zepitaH kiM parAkaH, draviNamabhilaSAmo durvikalpaH kimartham // 1 // " kadhicoraurikAM kRtvA grAme praviSTastataH pRSThasamAgataiH SaDbhirdhanasya syAmibhibhinnazaH saMkalpaH prarUpitastathaiva paNAM lezyAnAmabhiprAya: / iha tu azubhAstisro grAhyAH kRSNA nIlA kApoteti // (adhyavasAnA) adhyavasAyo'dhyavasAnamityanarthAntaram // (nityottamakena ) pataca rahasya- tatra bhavanAni ratnaprabhAyAM yAhalyArdhamavagAmA'dho bhavantIti vakSyamANavi. cArasAbhiprAyasAphalyajJApakam / yataH kecijaDA ratnaprabhASA yAdalyArdhamiti zravaNAbhramazaH patanti, vadanti cairSa ratnaprabhAyA nayati yojanasahasrANyadho bhavanapatayo bhavanti, navati caSa nArakA iti / tadayutameva / no cetprathama. pRthivyA uparitana eva dale'dhastana eva vA nArakAH prApyeran / proktaM tu sAmAnyazo madhye bhavantItyeva tataH / yadAgamaH- vavagayagahacaMdasUranakkhattajoisiyapahA, meyayasApUyarahiramaMsacikhalalittANuleSaNatalA asUjhyA bIbhatsA " ityAdi prjnyaapnopaa| keva: toryakaraparamezvarasya paJcakalyANi keSu jAyamAneSu nArakANAmuSotasukhe bhavati nAnyadA tataH // ( uSNazIte zItoSNe) bahUnAmuSNAstokAnAM zItetyuSNazIte / bahUnAM zItA stokAnAmuSNeti zItoSNe // (prathamazaratkAle ) paratUnAM dvimAsakatvAdUdvAbhyAM mAsAbhyAM kramazaH prathamatvacaramatyavyavahAra iti / / (nisanyA ) agnisAyajitasya gRhAvAsarjitasya varjitasyeti // (ki) na hi khalu tathAnikastenaiva pIDAM prApnuyAt / zrUyante dRzyante ca mahAkSArajalalavaNANaSaSAsinA matsyAnAM lava gAvAMmaseva di toSarUpaM sukhaM tathaite'pi nArakA bhAvanIyA iti // (mithyAdarzanayogAt ) kepAdideva ca mamyaktvadRSTitvAdavadhijJAnamapi / taga prAyo vyaSahAre na vyAkhyAtam / Scanned with CamSca
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 tAvArthA parizirama. dhigama pavarita 1 maharSayaH / yato'nantAnubandhyaSayAveSa nArakatvamAptiriti anAtAnubandhinamA kapAyA atyantAtyaH strotrvikaaraasttH| nanu tahi kSapitasaptaprakRtInAM kSAyikAkhyasampatayatAmagi zreNikAdInAM kepAvidduta. saMbhavastabhUminivAsa rati na yAcyam / zeSakAyevyapi pratibhAgato'nantAnayagdhisvabhaSaNAta saMbhavAta kaSAyAnAM pratibhAgAcatuHSaSTiriti / (kodha) api ca / "nArakeSAdhikaH krodho, manuSyANAmahaM kRtiH| . tiradhAmadhikA mAyA, lobhI deyeSu cintyata ||1||"ti| ( 0 3 sU03) (pRthivIpariNAmakSetrAnubhASa ) ApaJcamyAH svayaM pariNatAni zastrANItyarthaH / ata eva paSTadhA satamyA ca zastrotpannaSedanA na bhavanti nArakANAmiti / kiM cAnyada ApaJcamyA vikRrvitAnyapi praharaNAni jagatsvAbhAdhyAdeSa samAdheyAni | ko'rthaH tathASidhA'cintya jagatsyAbhAvyameva paJcamI bhuvaM yAyanArakANAmAyudhaSikuSaNazaktisAphalyajanakaM vartate / ato'pi ca SaSThIsaptamyostadabhAvaH / / (zUnAyAtana ) zUnA jantubadhasthAnam / ( a0 3 sU04) (prAk catuH )- " sattasu khittajaveyaNa agnunnakayA vi paharaNehiM viNA / / paharaNakayA vi paMcasu, tisu paramAhammiyakayA pi // 1 // " ti / (paramAdhArmikA) paramAca te 'adhArmikAH pApAzca paramAdhArmikAH / natebhyaH paratarAH ke'pyadhArmikA iti / Kores8666166 papahiM kAraNehiM, AsuriyaM bhASaNaM kuNA // 1 // " ityuttarAdhyayane (a0 3 05) (tAcchIlyAt ) tadeva duHkhadAnAkhya zIlamA vAro yeSAM tacchI lAstadbhASAt // ( ambarISabharjanayaM) ambarISo prASTUstatra bharjanam / SHLESHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHEERIEEEET (zAiya lApakarSaNaH vaitaraNyaghatAraNa )-- "haNa hiMdaha bhidada Na, dAdaM sadde suNatI paradhammiyANa / te gAragA bhayabhiNNasaNNA, kaMpati ke nAma disaM SayAmI // 1 // " iti pravacanamahArAjaH / ahaha nArakAn paramAdhArmikAstaptaloharasaM pAyayaM ti / atyarthataptalohastambhaM colijayanti / kUTazAlmalItarusutIkSNAgrabhAgazaH samAropayanti / lohaghanairabhighAtayanti / vAsI zastravizeSaH,kSuraH caramo SA, tatastaistaSNuvanti / kSArastaptatalerabhiSecayanti / lohakumbhe pAkamiSa pAcayanti / yantre pIlayanti / ayaHzulai dayanti / kakacaH pATayanti / ajhArairdahanti / zUcIzAyalarapakarSayanti / siMhAdimahAghorasthApadarUpaiH khAdanti / taptabAlukAsu avatArayanti / asipatravanamadhyazaH pravezayanti / vaitaraNInadImavatArayanti / parasparairyodhayantIti yahaSa pavetyAdayasteSAM pApakarmavinodA na ca vyAsataste manoyAgbhyAM cintayituM kathayituM ca zakyarata iti // ( a03sU05) ( asaMjhinaH prathamAyAM ityAdi ) yataH proktaM-"asanni sarIsavapakkhi, sIha uragatthI jaMti jA chtttthiiN| / kamaso ukkoseNa, .sattamipudIM maNuyamacchA // 1 // yAlA dADhI pakhI, jalayara narayAgayAo aikurA / jaMti puNo narapasu bAhulleNaM na uNa niyamo // 2 // " ahaha bhetavyaM saMsArAt / (lokaH ) caturdazarajjumamANAdhagAho loko bhavati / iha rajjuvidhA- aupacArikaH pAramAthikaca / tatra lokAnAM buddhistharyAya vRSTAntaprAyaH prathamaH | sa ca yathA "joyaNalakkhapamANa, nimesamitteNa jAi jo devo / tA chammAse gamaNaM payaM ragguM, jiNA diti // 1||"iti / dvitIyastu sarvA'saMkhyAtavIpasamudrayojanapramANaH / ( gokandharArdhAti ) gavAM kandharAdha mUlata uparizAditi yAvatmakucita bhavati, adhomUlatastu vistRtaM syA Scanned with CamSca
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ A NVAR X tasyArthA kAra fir 16 // tathaivA'dhastanaM jagat // (zallarI)harUlarI balu vistAratastulyaiSa bhavatItyeva prakArastiyAralokaH, sa ca viSkambhApekSayA'dhastanatalA pariziSTam. duparitanatale yApaTAdazojanamAtAni vartate / zanai gharazrimAnAt vyastaramapanaparyanta iti / (mRdanAkRti) mRvo hi prathamahAbharamaza saMkucito bhavati mazvazastu vistIrNa hatyeSamUta asvalokA zanebAravimAnAtparata: siddhakSetraparyanta iti / (a.30) (bIpasamunnAH) kiyasto pIpAH samutrA cA iti, atrocyate-jambUdvIpaparimANaviSkambhASagAharuvedhatabhAzetarasahasayojana gocaraH / anapasthita 1, zalAkA 2, pratizalAkA 3, mahAzalAkA 4. bhidhAtubhiH patyAnuyogazArA. khyapravacana zikSAnukamazaH sarpapabhariterapi na hi ghaTate lezato'pi dvIpasamudragaNanA / tata para bhaNyate-"uddhArapali. ypnnssiiskottaakoddismytullaa"ityaadikm|plybhedaastu samayArNavamadhyatI'paseyAsamayaH siddhAnta spinrthaantrm| (laSaNoSA) halaSaNavaruNakSIrayarapatodA samudrAstu panAmasadRzajalarasA bhavanti / kAlovapuSkaraparaspa da ramaNAstu kevalajalarasAH | zeSA asaMkhyeyA api saya surasAH // (aruNavarI) aruNodvIpaH aruNodaH samudraH // (svayaMbhUramaNa) agaNAtIpAttipratyavatAratA bhavati yathA- arugaH aruNavaraH aruNavarAvabhAsa tyeSa pharavAH suravarAvabhAsaparyantaM vIpasamUtrA ekaikanAmnApyasaMkhyAtAH syuH / yataH asaMkhyeyA jamhIpA dhAtakIDadIpAcatyAdi / tataH paramekaikAbhidhAnato bhavanti deyo nAgo yakSo mUtaH svayaMbhUramaNamatataH "pazcAtsaDIpasamudragaNanApU. tauM saMkhyeyayojanebhyo'loko partata iti / ( a007) 10 // 16. (jamhopo ) jambUdvIpo dvIpa ityatra paunaruktya mA ko'pi vidanU / kathamiti cet, ucyate-sIpAdasAhaca. viSa nasya yAkAraparSatavirahavikhyAtibhavati yathA sukhaM zAyate / dvitIyatRtIyadvIpaSamAtra aprasaMkhyA viguNeti / SASNAINTAINEDAIN Scanned with CamSca ALMANORNsarararararararararararaINENESS41660karavAyatra tato'pi cAhemacandracaraNA:-"assyasaMkhyAdhudhitopa-valayeH pariSezitaH / / jamnIpati dvIpo, panavedikayA pRtaH ||1||iti // siddhAnte'pi ca-'jambUhoye dIye bhArahe pAse yuktam / ata dhAtakIkhaNDa ityapi ziSyAnugrahItA paahH| dhAtakozIpa iti kathane stokopakArAt / anuvRpayA tuhIpazabdo dhartata para dhAkArAbhyo khaNDavasApanIci. syasiddhiH 2 / puSkarAdhaiM ca khaNDazabdo'nuSartanIyaH, puSkarakhaNDa syuphau tu stokopakArAt / paNDe'zakale bhinanemazakalada hAni cetyanAntaradhye'pi khaNDArdhazabdayorSiyakSayA bheSaH / mAnuSottaragiriNA cakrAkArArdhatA. karaNAditi 3 / (a.3 sU08) (zatasahakha) yadi atra gamAyanA kiyate, sadA jamtIpAgaturvizatiguNI haSaNodI bhavati / ko'yo, ' sampUchIpasaNAni saNDAni catuSizatiSaNode mAntIti / sadguNI va iti vacanAt / tathAhi-dakSiNaLaya NajahaparyatabhAgAduttaralaSaNajaLaparyantabhAgo yojanalakSapaJca jAyate / tataH paJcakasya paJcakena tyA guNAkArI deyA, bhavanti paJcaviMzatiH / tammadhyato jambUdvIpaparimANa pRthakkArya tiSThati 25 iti / dhAtakIkhaNDasIpastu jadIpAdevazatacatuzcatvAriMzadguNaH 144 syAt / kAlodasamunazca zatapadakavAsaptatiguNaH 672 bhavati / puSkarakhIpAtu pakanaharapakazata caturazItiguNaH syAt 1985 sa'pi jamyUdvIpasamakhaNDavicArAH sahasAyapaJcapi zatijAyante manuSyakSetrAtaH 2025 pathA paJcacatvAriMzat paJcacatvAriMzataSa guNyante tataH / (priloka) atI ye kecinmekacUlA yAmadhyaloke padanti tAratam / ( a03 sU01) (pradezaparihANi) mAtrayA mAtrayA pradezaparihANivicAraNIyA / gopuNThasaMsthAmasaMsthitatyAmeroH / tata eSa bhaNyate mandamAtmImagasAca panAtsama bhilyAkAra paSa girirekAdazasahanayojanAvadhiH / anyathA'kasmAdiSa bAyomadhyasthabhAge yojanasahanahAnirbhavati, ubhayapAcanaH paJcapaJcazatayojanadhana vistArAt / iyaM ca sparatA yathA
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ parizi nAvA gama smbhaagaavkaashbhiyojnshcrtikaarte| sumeniyasahasayozanavRttaH prApyate / viMzatiyojanamata asa. syojnvRtt| / pravizatA ca yojanasaharIH saptasahasrayojanavRttaH / cApAriMzatA tu parasahakhayojanAni pattaH paJcapaJcAzatA tu paJcasAnayojanAni paTapaSTayA catu:sAhana yojanAni | saptasaptatyA trINi yojanasahacANi / azazItyA tu yojanasahaye, naSagavatyA sahasramekam |-(a. 01) himavata ) bharatAddhimavAn viguNaH / damayata catuguNam / mahAsimapAna azguNaH I riSarSa SoDazaguNam / nidhI prApizaguNaH / videhamatuHSaSTiguNaH / parato mIlAn ramyakpI, kapimaparvataH hiraNyayata, zivariparSata: peravatavarSa sarvAgyadhito videzAt / tato jambUdvIpasya napatizatabhAgI 19. bhAratapramANa samAgachati / tada 526-6 paJcazataM yojanAni pavizatidha saha pahabhiH kalAbhiH // (avagata) atra sugamatvArya yojanAnAM kalA eSa kalpyAH syustAma jamyUmIpaparimANe 11.... zatilakSA jAyante / artha prakAra vASagAha iti bhaNyate / tataHcchAvagAho yasya kasyacikSetrasya viSkambhASa. gAhaH pravevanIyaH sa ca kalAgaNanayA bharatasya 10000 dazasahastrI bhavati / anena icchAyagAhena phasyA jI jInadhAsAbavagAhaH prAgukasvarUpaca icchASagAhonAyagAH 1890000 tena abhyasto guNita chAyagAonAyA . bhyastasnadhAmatasya viSkambhasya bharatAdivistArasya 18900000000 tatadhatuguNasya 75670000.00 para kila ma samAyAti 271955 atha yojanamAnAya ekonaviMzatibhAgo deyaH 14471 bharatamyA / yadAha--" uggahaum suciya, guNavIsaguNo kalAuna ho| 5 biusupihutte cauguNa usuguNipa mUlamiha jIyA // 1 // ". | vizabdo niSedhArthaH / pIpupRthutve catuguNiteSuguNite yanmUlaM so khalu jyA jamyUkSetrANAm / (gaNita) kRtirtho'pi bhaNyate tatA-"vikgaMbhaSagadaguNa, mUlaM bassa pariramI ho" ti kSetrasamAse ENSEENERAPHEROINE Scanned with CamSca prokam / yathA jamyUviSkabhI yojanalakSa tato lakSasya lakSaNa guNAkArI deyaH / evaM pa samAnam / tataH paraM dazaguNitaM kRtvA mUkhaM niSkAsanIyaM sa ca vRttasya paridhirUpo bhASaH syAt 316227 sAdhikAnyetAni yojanAni jabhyUzIpaparikSepaH / sa eSa viSkaMbhacaturthIzaguNitaH paJcaviMzatisahasraguNita iti thApagaNitaM bhavati / yataH- " sagasaya nauA koDI, lakkhA chappana ghauNA shssaa| sadasayaM pauNa duSako-sa sahavAsaTTikaragaNiyaM ||1||"iti / ko'rthaH 1 jammUtIpe yadi vicAraH kriyate tadA samacaturanayojanAnyetAvati syuH| prattayojanAni tu vargaparimiH sAni sahamakori rityabhiprAyaH // (puSagasya) bharatasya kalAH 10.00 tavargastu 1000-000 paDguNa: sa ca 1000000. ataH pare jyA cintanIyA / sA tu 274925 tArgaH sa ca 75540252025 etI sAvapi puzyAvavikA saMyojya mUlaM niSkAsyam / tadaM 276043 tata pakonaviMzatibhAgaH prApyate 15528 / 11 bharatakSetradhanuHpRSTham / 'usu paggi guNajIyA-dhaggajapa mUla hora dhaNupiTuM" iti vacanAt // (yA) sampUrNabharatasya dhanuH kASTha kRtyA dakSiNAdhabharatasyApi dhanuHkASThaM kriyate / vaM ca mahataH sakAzApyAzyam / zeSamadhavalitaM satAupayutottarabharatastha yAhuyuge sthAta / pata:- aNutagapisesasesa baliya pAhAyuga ho"|iti vacanAt / / (a.3sU011) (vidyAdharadi) yadi ca kabhiSo yA vidyAdharo garbhavatI nArI nRkSetrAvahinikSipati tavA tabhI'tyantaHvA pyutkarSatI zAdazavarSANi tiSThati / tatra na ca kadAcitkathaMcidapi janma prAptuM zaknotyasau / na pApi priyate / / na cApi prAdazavarSaparatastiSThati / yataH- " nA baghaNadhaNiyAgaNi-jiNAra nrjmmmrnnkaalaa| . paNayAla laSayamAyaNa-narapitaM muTuMgo purao // 1 // S SPAN
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatvArthA dhigama // 18 // manu sAkSAvayAho truTitasa yugI manujA vidhAdiSazatastatraiSa basanta yathA maraNAbhASatasteSAM zAsvatacirajoSitvaM spAviti / nevam / jagaSAbhASyAtsaharaNakAriNI cApi kAvitratameSa vRddhisampacate yayA kRtyA pariziSTam. manuSye sUkSetrAtarSinikSipet sva zaktyA yA samAgacchediti kicAyata / saharaNasamartha patha mrnnaavsthaatiivni-| kaTasya paraspa na bhavati devendro'pi sAdhavIpanayataH parataH sthAne / bhapica jahAcAriNo vidhAcAriNayApi 12I manuSyavarSamAgatyeva kathaMciniyante nAnyathA // ( a0 38013 // (janapadAnA )- "kA 1 sukaccho 2 ya mahAkaccho 3 kacchASAMtahA / . . L! mApatto maMgalASatto 3 pukkha ko 7 puSakha rahAvaI 8 // 1 // pacha 1 suSaccho 2 ya mahASacchI 3 pacchA thiya / 1. rammo 5 pa rammao 6 ceSa ramaNino 7 maMgalASI 8 // 2 // 11 . pamma 1 supammI 2.ya mahApammI 3 pammA tadA / (1 6 ) saMkho naliNI 6 mAmo ya kummao 7 naliNAgha 8 // 3 // para 11 : pappa 1 suSappo 2 ya mahAvappo 3 pappAI 4 thiya / paga 5 tahA suSaggU6 ya gadhilI 7 gaMdhilAI 8 // 7 patAni bijayanAmAni | sarve'pi vijayA 32 dvAtriMzanjambUdvIpe. / niguNA iti catuHSardhAitakIkhaNDe puSkarAdhe ca / tataH 160 bhavanti bharatarApatApekSayA AryajanapadA vizataM paMcAzaca bhavanti 256 / tatra tASadekatrApi bharatavarSe adhepaiviMzA dezA AryasazAste ceme / yataH-" magadhI 1 'ga 2 vA 3 kozala 4. kalikAzI 6 kuzAta 7 paJcAlAH 8 jAla mAla 10 surASTrA11varta 12 videhA 13ccha 15 kuru 15 vatsAH 16 // thA ( 1150) lATa 17 dazArNa 18. kuNAlA 19 bhani 20 punarvedi 21 siMdhu 22 sauSIram / TRE zANDilya 23 saurasena 24 cairATA: 25 kaikeyAmiti ||iti nijahitayatanAyAm // tataH paJcabhirbharatairarAvataizca guNitA jAyante 255 / vijayeSyapyAryadezA eSameva syuH| teSAM melAttu catvAri sahanANi trINi zatAni paJcaviMzaca bhavanti 4335 / paraM videhavijayAnAmAryamaNDalAyatiprasiddhAni sarvadApi tatrAryottamadharmasya prApyamANatvAt bharatairAyateSyapyArthajanapadA avasthitatayA santIti tAnevAha ( a03 sU013) ( ardhatRtIyeSu ) adhastRtIyo yeSu te'rdhatRtIyAsteSu // ( kulakarAH cakattino) kulakarAma bhavyA eva bhavantItyataH dhayate "kulagarapurisA bhaSiyA, sijhaM ti sayA niyameNaM iti // iha sarvottama kulA aInto bhavanti / teSAM pitaro mAtaraca nizzeSaprazasyakulaSanta iti te sva. . tiprasiddhA atazcakravAdInAmapi kulInatvamedhAste ityAha saMzayApohAya // ( a0 3 sU0 14) / (tadyathA ) ye viha bhilla pulindAdayo milaza ityucyante te tyatiprasiddhA ataH SaTpaJcAzadantarodakamIpa..jAnAmapi nRNAM mlezyameyAstIti tAneSAda / (a03 sU015) (parApare ) parA ca aparA ca parApare utkRSTA jaghanyA ceti / / (saptAze) jagarasvAbhAvyAgmAnuSya saptASTakRtva eSa prApyate / tatra saptabhadhAH saGkhyeyavardhAdijIciptA aSTamastu niyataM tripalyAyuHsthitika ityataH saptAhatAmoktiH / parva tiryapaJcendriyA api bhAvyAH / "satta bhaSA, paNidi tiri maNuA"ti pacanAt / tatazca devagatilAbhena kRtvA maghamabhayo nRtye na hi bhavati / khalu yugmino deyabhavAdanyatra gacchanti 'sumaNasurUvA suragaiyA' iti vacanAt / (bha0 3 0 17) (dazavarSasahasrANi) "saNhA ya suddha bAluya, maNoramA sakkarA ya khrpuddhssii| tAga yArasa cauda sola, aTThArasa bAvIsa samasahassA // 1 // " iti smhinnyaam| (a03018) Scanned with CamSca
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAdhA - pariziSama. dhigama ( zavikarupAH ) mAvazapikalpAH kalpopapannapacantA ityanena turmAdI nirvAsitA, yade ke phyaajiivikaa| pAuzasaMkhyAkapa devalokAnAmiti / nApIhenanagaNanA'pekSyate mAnatamANatayorAraNAcyutayoriti vibhaktibhadAyana kRtyA AnatAdicaturNAminanayasyeva vazyamANatyAditi // (kalpopapatra ) pharUpa ApAra bhAzA gamanAgamagavyavahAra iti anAntaram / 'gamaNAgamaNaM nasthi bharapuSa paramao sugaNaM riti pacanAta, tasabha piyeyakAnutarasurANAmahaminnatya siddhama / (a. sU. ) . rm uparyupari nivAsajJApanavamAdeva bhavanapatiSyantaragyautiSpavamAnikA ti pazyAH / tapathA- sacistAna vanavAsinaH, te pAmupariTazanayantarAH / vyastaropari jyotiSakAH, jyotikopari ca vaimAnikA iti / kivAyata, bhaSanapatithyatarayoH sAmAgyazaH sthitisAdhamrtha bhavati / tayayA- jayanyato ghatayoH saMkhyeyadhyAyuH syAdutkarSata. spasaMkhyevaNIti / tathaiva jyotiSpapaimAnikayoH sAdharmyam / yataH yorapyetayojacAyata utkarSatamA'saMkhyeyA jyeSa varSANi na ca saMkhyeyAnoti / kicAyata samamatadArayorapi prathamayoradhonivAsAH parayostuvamiti / ki dhAgyadapi yataH prathamayabhiSagAni bhavanti parayostu vimAnAni / punarapi tathA prathamI catuzyAkaravAdasuruSa. prasiddhau parI mI tu zubhalezyAkatvAtsurAviti viditii| (P-AbhiyogyakilpiSa) indrA AkhaNDalA ityamarthAntaram / akhizasaMkhyAkA paya prAyadhizA iti / pariSadi sabhAyAM sAdhayaH pAriSayAH / lokAn pAlayantIti lokapAlAH somayamavaruNakuberAdinAmAnaH anIkAni sapta vA tathA-gaMdhavya na hayagaya , rahara bhaDaaNIyA savyAMdANaM / mANiyANa thasahA, mahisAya ahonivAsINa ||1||iti / mAbhiyogyA vyApAryAH kirA ityanAntaram / kilviSamazubhakarma taintaH kisvipikA iti / / (sthAnIyA) sthAnIyA ratyuktyA vatsalyAcAryaNopakRtam / tathedaM jyotiHzAne-pannAsUrSayoyudhazanagarau puSAviti Scanned with CamSca NREENNNNNNNpApaparahapApasApAmApatrakAraharapAravara parasapararararararararararahayApAraparaspara viditI nikAta niradhI / phimukaM bhavati-carasya yudhaH puSasthAnIyaH / sUryasya tu zanirityAdi / anyathA di devA, nissaMtataya eva bhavanti niraudArikadhIyatvAditi / ( a04.4) (hInAH) zIlA ityataH kutIyA nirAzriyante, teSAM mate hi bhavanapatipu catvAriMzadizANA sApasaMkhyA kasyAt / pratIgnatvataH zeSA nAtra vivakSitA iti cet, invasAmAnikatrAyadizetisUtre'pi ta kRtI marutamiti dRSaThAmaH / dhyatareSu tu imANAM dvAtriMzasaMkhyAkatvamadhAratarAdiyAyatarASTabhedame lAdeSa, bhampate / padamISaNasapa, rayaNAya ayaMtarA apare / tesu ra solasiMdA phayagaho dAhiNuttarI ||1||iti / se svime yathA-" sannidhikA sAmAno 2, dhAtR 3 vidhAtU 5 pistadanu 5 prApipAhA / / bhAra 7 mahezvarA 8 patha, bhavati sughakhI 9 vizALama // 1 // dAso 11 hAsaratizca 12, zreyaHsaMhAstato mahA 13 zreyAt / / 1) padaga 15 padagapati 16-patyatha zazibhAskarajAtiyugale syAt // 2 // pati nihitayatanAya jAtibhedAdhAmI- aNapatrika 1 paNapatrika 2 RpidhAdika / bhUtapAdika Rndita 5 mahAkandita 6 kRSmANDa 7 patanadeSA 8 iti / (pahayA) prati epIpasamudramane keSAmeSa candrasUryANAM prApyamANatvAt / bhaNyate ca-cau cau pArasa cArasa, lavaNe taha dhAmi ssisraa| paraU para dIvudahI, tiguNA pubbiAlasaMjusA ||1||"ti| jamyUmIpe tu mauvAyeyeti / / (patra) paSamahaNena kRtvA mithyAspino'dhastriyAte pratIkaspanA nAstItyarthaH / (sakApe) yadi sAmAgyazaH sabaikaspeSityabhidhAnamana eSa vijJAyate kampeyara minAyabhAna: sarA, 46260"
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraSArthA dhigama pariziSTam. // 20 // bhavatIti / kathamanyathA khalu devendrastavAvyotkAlikasatre pakSamA sthAcatA nayamo a ANaIyo, dasamo puNa pANaosthi dedhigdo | AraNa vikArasamo, bArasamo accu indo ||2||iti bhamApohopacAroyam / yathA samacAyAle "vikatIsaM siddhaguNA pa0,tajahA-khINamAnANAvaraNe, khINasuyanANAvaraNe" ityAdi karmakSayavarzanAyavekatriMzadguNA abhyarthitAH,kathamanyathA ekameSa zAna darzana ca teSajayata iti / (a0406) (brahmalokaH ) laukAntikanAmasiddhayarthaM pramAbhidhasthoM brahmaloka iti / ata eva samayAyAle bhaNyate"baMbhalIpa kappe deSANa jahannaNaM sattasAhiyA sAgaroSamA" iti / / (mahAzakaH ) tathA SIro mahAvIraH, videdA mahAdhidehAH ityAdivat zuko mahAzaka panAntaram / ata eva samaSAyAmAkhyapraSacanarAje bhaNita- "mahAsukke kappe deSANa ukkoseNaM sattarasasAgaroSamA "ti / (praSIcArA) yadAha- "dokappa kAyaseSI, do do do pharasarUSasahehiM / cauro maNesu(Nu)parimA, appaSiyArA aNatasuhA // 1 // " iti / namvatra tu prayoyoriti bhaNityA svargadvayamavaziSyate / naivaM caturNA dIgdratvAzcatvAro'pi dvAviSa bhavantyadhikAraikatvaM dhAnataprANatayostathAraNAcyutayoH / ata eva ekavibhaktivacanAbhyo vakSyati / AraNAcyutAya me kaikeneti / yathA sthAnAza ti vihA uttamapurisA pannatA / taMjahA-arahaMtA cakkavaTTI baladevavAsudevA" iti, prazravyAkaraNAteEXISpi ca 'halamusalacakkapANI' iti / halamuzale baladevasya bhavataH, cakaM ca SAsudeSasya, tathApyatraikyamivA'nayo| ruka nikAmasnehatyAditi / (a04 sU09) (deSI:)haca devInAmayaM vicAraH / yadAha.."apariggahadevINaM, vimANalakkhA cha huti sohamme / paliyAI samayAhiyA, ThiA AsiM jAva dasapaliyA // 1 // sAtAo saNakumArA, Ne va tapaliyadasagehiM / jA bhasukka ANaya, AraNavANa pannAsA // 2 // // 20 // IsANe caulakkhA, sAhiyapaliyAI samayaahiyaThiI / jApannarapaliya jAti, tAo mAhindadevANaM // 3 // papaNa kameNa bhave, samayAhiya paliyadasagavuDIpa / laMtasahasArapANaya-AraNadeSANa paNapannA // 4 // " iti / / jagatsvAbhAvyAtkAyaprabocAraM vinApi dUrasthAnAmapi deSAnAnAM tathASidhazakapadalasaMcAro bhagAntarjAyate / tatazca tAstRptimAsAca pramuditA bhavantIti / yathA khalUtpannAyAmAhAravAJchAyAmAhArapudgalA evam / (AnataprANata ) ihoparitanakalpacatuSkAmarANAM manaseSa dhIcAraH pratheditaH, ata paSa siddha yato aSTamakalpAdRSaM na gamAgamau devAzanAnAm / yadAha" uSavAo devINaM, kappadugaM jA puro sahassAro / gamaNAgamaNa nasthi accuyaparao surANapi // 1 // " iti / sarvametatkalpavAsidevAnAM sAmAnyazo dhIcAradharmatvaM prarUpitamasti / bhraSTavuddhayastu santaH kadAcidete mAnuSINAmapyupabhoktAraH kAyato'pi bhavanti / kathamanyathA prajJApanopAte'cyutakalpasurANAM jaghanyato maraNasamudrAta. pramANamajhagulAsaMkhyeyabhAgamAtra prarUpitaM pratyakSameSa / gatidhAgatizca mAnuSyamevaikamaSTamakalpAtparata iti zravaNasiddheH / (bhavanapati) iha khalu bhavanapatInAM kamanirdezo vicitraH / prazravyAkaraNe tAvat, asura 1 bhuyaga 2 garula 3 vija jalaNa 5dIpa 6 udahi 7 disi 8 pakSaNa 9 thaNiya 10 ityuktam / jinabhadragajikSamAzramaNAstusA... " asurA 1 nAgA 2 vijU 3 suSakSaNNaggI 5 pAu 6 thaNiyA 7 ya / udahI 8dIva 9 disA 10 vi ya dasabheyA bhaSaNaSAsINaM ||1||"ityaah / devendrastaSAdhyasiddhAnte tu tadindrazakti nirdezamadhikRtya yataH"jAya ya jaMbUhIvo, jAva ya camarassa camaracaMcAe / asurehiM asurakannAhi, tassa visao bhare je // 1 // taMceva samarega, balissa pAroaNassa bodhavvaM / asurehi asurakannAhiM tassa visao bhareuM je // 2 // dharaNo vimAgarAyA, jazIrSa phaDAha chaaijo| taM ceSa samArega, bhUyANaMde Si yodhaca // 3 // 52686sarakarArurakarurakarAra Scanned with CamSca
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAcAryA pariziSTama. dhigama NNNNNESEHEHRESHERM gabalI ci gheNudevI, auratIya pakzeNaM / sebheSa samAraMga, gheNUdAhami bodhaca .. puNNI ci aMzI, pANita neNaM paNa ikkeNa / tava samArege, pasihora bodhayaM // 5 // pakAra jalummIpa, jeyUDIva bhariza sakatI / taM ceSa samarega, jalappabho ho| yodharva // 5 // " amiyagAssa bi.visabhI. aMbahIbata pAyapapahIpa / kapiJca niravasesa, payaro puNa hai samArega // 7 // rikAra bAyajApa, aMbahIrSa bharigja ghelaMyo / taM ceSa samArega, parbhajaNe ho bodha // 8 // ghoso vi aMdI, saMdari sakeNa dhaNiyasareNa / bahirIkarikta samba, parI puNa taM samarega // 9 // vikAra vignubhaApa, jaihI harI pagAsirajA / tai dheSa samArega, irissahe ho| yodhayaM // 10 // pikAra aggijAlApa, aMgrahAvaM dahigja aggisiho| teSa samairege, mANapae hora bodhava // 11 // " tiriya tu asaMkhijA, dIpasamuhA sapadi kahiM / aSagAI tu karijA, suMdarIpa pasimanayaro // 12 // rati vartate / ata papa hi jJAyate bhavanapatayo'dholoke prakIrNakaSat santi prathamapRthicyAmiti / kayamanyayA bhazApanAyAM samAsataH proktiH syAt yatastatra-"kahiNaM bhaMte bhaSaNaSAptiNa devANaM ityAditaH prArabhya imIseNaM pudapApa AsauttarajAyaNasayasahassabAhaNTApa ityAdeza para sattabhaSaNakoDIo bApatari ca bhavaNavAsasayasahassA bhavantIti makvArya " iti / atI devegAstaSasiddhAnte'pi " joyaNasahassamega, ogAhitUNa bhaSaNanagarAI / rayaNappA ya-sabye, ikkArasajAyaNasahassA // 1 // " bAMdhakamukhyAdhApyata papa saMkSepazo huvanti tatra bhavanAni ratnapramAyAM yAhalyAnaSagAdyAdhI bhavantIti / naca saMdegdha / yato'rdhazabdaH pUrvapAzA bhUyojanAnAM napatisahasrIzApako bhaviSyatIti / adhazabdasya vihA'saMpUrNabAcitA ceditavyA, yathA siddhAnte 'gujarAgasarise ityuktam / na ca gujAyA adhameSa raktaM bhavati / kacidadhikatAdarzanaprasiddheH / vAcakamugyareSa mokaM prAga, yataH ratnaprabhASAsu bhUmipu Udhyamabhe kekazI yojanasahamamekaka Scanned with CamSca PASSESAMEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEmamatA I bajevisthA madhya narakA bhavantIti / tataH / atra kadhitmAha- sAdhaka bhaSatA, yatI hi ratnaprabhAyAH paramAyatI mahatyarthe bhavanavAsinI pasanti / puni cA nArakA iti / taca rocate'smAkam / bhanyatrApyardhazamdasyApUrNatA. dhAmakAyAt, tathAhi-jambUdvIpAda|kanapuSkarazIpArdha ekAdazazatacaturazIti 1185 guNa samasti / paratastanapu. karAca ca pIDazazataSaNNavati 1696 guNaM, tathApyubhayamatayevocyate'sampUrNavAdadvayorapi / kiMcAnyat ya. payA. dhesya paryAyAsta paya khaNDasyApi paryAyA bhavanti / sande'rdhazakale prati koshaadeH| tatabha vicAraNIya padaNDANyatra bharataya samayagamyante tAni mithastulyAni viSamANi thA ? nAthaH pakSaH / gAsindhubhyo viSamatayA prayahanAcadAnAmapi taskRtAnAM kutastamamaveSamyam / tato dvitIyaH samucita iti / ardha deza tyapi canintaram / pathA bhaNyate pakapadaMzamAtreNApyUnatAyo cintitaH san jIyo hi jIvadezI jIvAdhamityeva pAcyo bhavati, na ca jISa iti jIvasya vyasvarUpatvAt / UnatAyAM ca byasyAyogAditiSata, satyametat / bhUyatAmaya vyatarAH SaSa santIti paratavya taditi bhutyA mAha- viSidhamantaramAzrayo yeSAmiti vyastarAH bhavanAni sveSAM prathamakANDe ratnaprabhApUyiSyAH prokAni / tataH kathametaditi, atrocyate, upacArAt vipapi jagarasu vasanti picaranti ceti / yataH prI devendrastaSAcyasidAnteI . "gamahe tiriyaMmi ya, vasahi upayaMti pitarA dekhaa| bhaSaNA puNa rayaNa-pabhAra upariklapa kaMde ||1||ti / (a0sU011) (sUryAcanamasI) navasvAca sUryAcandramasAmekavibhaktyA nirdeshH| teSAmanukamaca inamahenatyAApakaH / ko'rthaH, sUryaH khavindraH / cAsta mahendra rati / kizcAnyat maryacatramasatyekavibhaktikaraNaM tulyasaMkhyAdhyApanAye yAcantA sUryAstApa. stavavAhita / prahanakSatratArakANAM ca gaNanApamya pRthakapRthavibhaktinirdezaH / bhagyaca kamapAgepyAnupUyenAnupUrSIbhyAM sAdhyastatra namasabha sUryAdhati basamAse'spastharasthAdeSa sUryasya pUrvanirdezaH / tataH ki yAditi, bharoSayate / / SSNNER
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhA vimAnagatipariNAmavicArAzcAtA sUryAH zIghragAminI bhavanti / sUryA mhaa| mahebhyastu rakSANi / zobhyA 121 sArA iti / Rddhi vizeSagaNanayA punaH tArAbhya kSANi maharcikAni, RkSebhyo mahAH, pahebhyaH sUryA varSabhyA bhagatamaso maharvikA ti / ata eSa devendrastadhAnyotkAlikasUtre bhaNyate / yatA pariziyA "apaviyAu tArA, nakvattA khalu tI mhddissraa| makkhattejitu gahA, gahedi sUrA sabhI caMdA // 1 // ti / ( 0.sU. 13) . (jyAtiSakAH) mandaradadhimukhAnAdiSu gamanamapekSya jyotikA adhyaloke'pi bhaNyante / na cAnyatheti / / (gatAmyapi) ko'theH jagatsvAbhAdhyAttathAvidhA'nAdipariNAmato nirAlampanAgyapi candrAvataMsakAtiSimA mAni svayameSa,bahanazIlAni virAjante / kevalamabhiyogisurAstu svatastulyAnAM hInAnAM vA zaktisphUrtimantopaye kama iti zApanArya vimAnAdhaH sthityA sthitvA svairaM siMhAvirUpadhAriNo vahantIti / anyathA zipAdhIna gatyA vimAnAnAM parasaMzAkatvaM na syAt / kiJcAnyat / udayAstamanaSakatvAticArAdigrahaNoparAgAMtaSyavahArAmakAntazaH kuto gamyA bhveyuH| ko'rthaH / yadi kila devatA'dhInagatikatvamegAmabhaviSyattadA pUrNimAyAmeSa candraprahaNa, amAvAsyAmeSa ca sUryagrahaNamityAdayo bhASAH kadAcidanyathAtvamapyagamiSya niti | api ca mRlIphe vidharatAM kyotiSakANAM patiSakalyaM kuto nAbhaviSyatkadAciditi / nanu svAdhIna gatIni ceja dhotiSAM vimAnAni tadA vyarthameSa devAH karya tAni pahantIti / navaM karmavipAkaritAnAM ratisukhAnubhaSavaicitryAt / yacA paramAdhArmikANAM nArakA pIDayatAmeSa pramAdo jAyate tatheSAM vimAnAdhoSahanAditi / ( 4.10.14) . (tatkRtaH) tAkata iti vadatA pazcamAdhyAye ca so'nantasamaya iti vakSyatA saMtrAstarIyavAdI nirvAsitaH / padeke bhavanti "kAlANu asaMsadaSyANiti taca na smiiciin,prvcnottaarittvaat| tataskRta rati vacanaM prapatyazApanA 22 // paanm| svayaM siddhAni hi pravyANi bhavanti na ca IzvarAdinA nimitAnIti | satyametat pare nimitta nimitti Scanned with CamSca 'norabhedopacArAttatkRta ityucyate kAlasya dhanumAnanimittaM sUryAdicAra iti so'nantasamaya' iti vakSyamANasUtra tujAtya. pekSamekavacanaM mUte / na caika patha kAlaH samasti yamadhikRtya pradezajJApanAya paryAyajJApanApa bA'nantazabdaM vaktumaucitI syAt / ziSyopacArA svAdeSa / na copacArastavacintAyAM vyApriyate / kiJcAnyat / pazAstikAyasya yUlikA. samAnI hi kAlastataH zarIraparimANAdinyAyaSayUlikAyA anupAdAnamapi kathaJcidadoSAya,tena tu paJceSa dhyA. NItyapi saadhyaamH| pareSAM paryAyapinAzAdeva kAlamaNAzAt / paryAyAnutpAdAdeSa kAlAnutpAdAca, na khalu tatsthAna kiMcidasti patra dharmAdinacyASagAhabadatItAnAgatakAlASagAhaHprApyate / vartamAnabhUtereSa ekasyAH prApyamANatvAttato patamAnAparakAlasyA'saya prazApya kathaMcitsavamapi pazcAstikAyasya tadupakRtasyAcApyavinAzAt / na capAdhyaM, paraparyAvotpAdAtyayAbhyAM kAlaH kutastAza iti, medhotpatticinAzAbhyAM vighuto'pyutpApinaSTasyAt / kiza, vinigatI partamAnasamayaH kadAcidapi na hi bhUyo vartamAnasyalAbhAya yogya pati, ata paSa siddhAnte "jISA ceSa ajIcA ceSa "ti kAlasvarUpam / (saMkhyevA) pUrNa tataH pUrvam / zruTitA. zruTita / aTaTAim, aTaTam / apadAma, apavaM / yAMga hArya / upakAI, utpalaM / paJcAMga, pana' / nalinAMga, nalinaM / athenipurAMge, artha nipuraM / ayutAMga, ayutaM / prayutAMga, prayutaM / nayutAMga, mayutaM / yUlikAMga yUlikA / zISaprahelikAMga' zIrSapraheliketi / 75826325307101.24115. 79735699756964.6218966848080183296 agre catvAriMzaduttarazataM zUnyAnAM "cAlisayaM sutrANa, cha napa do tinni aTTa pakkI ya / sunna aGgagA suna, adupa pAraveSa // 1 // MI Sa ara tahege, do pakkaM sunna cA navarga ca / uppaNa sattaga nava nava, paNa tiga satta naba sattA INI paNa paga para duni, sunna pagI ya sunna tiya sattA / suna tiya paNa dani, tichado baca satteva // // " JIti yApIlikotA / mata paSa saMkhyApadApekSayA itaH paraM kAlasyAsaMkhyeya prAhaH / bhImo bhImasena
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ tasyA pariziyana vigama // 3 // ta yAraharapAkA iti nyAyAsaMkhyApadamapi saMkhyeti bhavyate / 102 (alomnAM) anena vaNDAmyavAvarANyeveti kRtvA romapradarzanameSa sAmAgyazaH sevitam / (palyIparma) yadidaM patyaprApaNe pAt maraft yA prakAro'yamiti takabhiNmAvata / ziSyataH sApayodhatoriya prarUpaNA niSA apagamyA / samapalyaM tu asaMkhyevaromaNDaiH syAta, yataH-. 'ta dhUlA pallepi hu, saMkhivajA peSa ti sAye pi / tayAvikapaka asaMkhe sahame he pakApeha // ata para 'joyaNalaksapamANa, nimesamiNa jAro devo tyAdika ramjuparimANamapi yAdaraM sAtavyam / sUzmaranjustu asaMkhyeyayojanereya bhavati ttH| prayakSetrakAlabhAvApekSayA saMkhyA caturdhA bhavati / tatra vyasaMkhyA sviyaM-pako hI prayabharavAra utpAditaH bhArabhya anavasthita 1 zalAkA 2 pratizalAkA 3 mahAzalAkAbhidhacatuHpalyasampati yAvadbhavati ekena ra rUpa jAnA iti| tataH pare svasaMkhyeyama / anayogabArAteH siddhAntAvASanA kAyo / kSetrasaMkhyA - "paramANU tasareNa, rahareNa bAlagalivanAya / jayajayo agaNI. kameNa usseha aMgulaye // 1 // .. agula chakka pAUso daguNa pihasthi so vagaNa hasthI / cauhattho dhaNa sahassAkosa tao joSaNa curii||2||" ityAdirUpA / kAlasakhyA samayAvalikAdikA / bhASasaMkhyA vrnngndhrsspaadipryvaadikaa| ti(a059015) (lezyA prakAzyA) atreya bhAvanA candrasaMvatsarastha catuSpaJcAzaduttarazatatrayadinAni viSaSTeza dvAdaza / bhAgAH syustataH samAyAta candramAsaparimANaM ekonaviMzadivasA viSaSTeca vAtriMzadbhAgA iti / 1 / abhivadhitasaMvatsarasya jyazItyadhikazatatrayadinA viSaSTedha catubhatvAriMzadbhAgA iti / tammAsaparimANaM tu pakatrizadinAni catuvizatyuttarazatasya kaviMzatyuttarazatabhAgAH // 2 // sUryasaMvatsarasya SaTpaSTavAdhikazatatrayadinAstammAptamAna tu trizadinAni, artha maiti |raasaaynrmvtsrsy paSTayadhikazatatraya dinAstammAsastu vizadahorAtraparimANa Scanned with CamSca AER mamamamaHEEEEEEEEEEERMANE Shrests.14vajayasvapalvAyatyalpApApApAsAha iti / 4 / nakSatrasaMvatsarasya sataviMzayuttarazatapayavAsasaH saplavakapacArAdAgA iti / tammAsaparimANaM tu ra saptaviMzatidinAni sApaTekaviMzatibhAgAH syuH sarveSAmapyeteSAM paJcakena tyA yugamiti syAt, tadyathA| canayugamabhivaciMtayugaM sUryasAbananakSatrayugaM ityAdayo vizeSA nRkSetra eSa bhavanti,ata bhaNyate pahiravasthitA iti / ko'rthH| maanussottrgire| parato kyotirSimAnAni tathAvidhAnAdipariNAmataH sthirANyeSa bhavanti / kAladha tayAra. kRta paveti kAlAbhASaH siddhH| kimukta bhavati / RtaSo'pi padasaMkhyAkAstatra na vartante / pheSalaM camnasUryarazmA yo'pi sukha lezyAkA eSa / na khalu sUryasyApi kiraNaiH sA pRthiSI tapyate ityAdi / bhaNyate ca devegAstavAzyasUtre-citaMtaralesAgA, subalesA maMdalasA ya iti / (104 su. 16) (uparyupari ) uparyuparIti / anena patadukaM syAt / kathaJcivizeSatayA'vasthAnapradezaH kRtvA saudharmakalpasya zAnakalpa uparizavate, na ca vAcya, samudAyato'pyuparizadbhaviSyatIti / ko'rtha:- yadi salu sthitiprabhUtikaM prathamAhitIyasvarge'dhikaM labhyate siddhaM tahi kathaM ciduparivartamAnatyamiti / (a. 41015) (saudharma-sahasrAra ) saudharmazAnasanatkumAramAhendra ma pralokalAntakamahAzukasahastrAreSu pratyeka vibhaktikaraNaM AnatAdibhyaH pRthayakaraNaM ca azasvacyeteSyekaikaza indrA bhavantIti sApanArthama / kiM cAnyat / kuSAdikalpanApohara rzanArtha va / anyathA ekasminnapi sahasArAMtapAThe vitrA vibhaktibhedA abhaviSyagniti / AnatamANatayorAraNAcyu: tayoriyetadvibhaktizakalavyaM caturNAmapyamISAmitramayIzApanArtha mithyAvApAkaraNAya ca / mayasu dheya ke viti bhinnavibhaktistu anuttarebhyo dekhaThokebhyabha bhedaM zApayati / yataH kalpeSu sarve sendrA eSa devA bhavanti na tathA'mI ko'tha:, ahamindrA papa syuriti / anuttareSu tu bhavya zukla pAkSikasaMyatA para prajanti, prayakaparyantaM svanyA apIti mahAna, madupakAraH / vijayAdInAM vibhaktabhinanirdezastu ekApatArasvavikalpazApanArtham / pazyati ca "vijayAdiSu vicaramA ti / kiM cAmyata kumatanirAsArthama, AraNAcyutAdU meke kenetyAyuHsthitimApanasUtrasya NININNER
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ tavArthA dhigama yitsAphalyArtha pa.vijayAdipu madhyasthityA vAtriMzatsAgarANA lAmAt / (.4 ma020 )(putiH) putima sarveSAmapi devAnAM cakrapatizarIrAdapyanantaguNA bhavanti / bhaNyate ca"gaNAra AhAra aNuttarAya, jApa paNa cakki pAsabalA maMDaliyA jAhINA, vANagayA bhaSe semA // 1 // " pariziSTam tyAvazyakaniyuktaH / jatisthagarasta rutatI aNamatagaNaparihIrNa gaNaharANaM / jaM. gaNaharANaM rUpaM tatI aNasta. guNaparihINa AhAragasarIrasya / tato arNataguNaparihINa aNuttarovaSAAyANa devANa / tatI aNaMtaguNaparihANa uparimagevijANa / parva jApa ityAdi AvazyakacUrNeH / anantaguNAvaM tu tathAvidhasUkSmazAnigamyama / yathA kAMsyabhAjanato rUpyabhAjanamanantaguNazvetavarNam / kathamiti ceducyate-yApAgyAlullato(bAhulyato) pAtuparNA vastyAta rasakAzAtulyo bhavati tadAnI chavasthA mi tulyatayA pazyanti / evaM viguNamapi tulyatayeSa / tathA triguNamapi SI saMkhyAtaguNamapi yASadasaMkhyAtaguNamapi tulyamAtratayaiva draSTuM zaknuvanti, apAta kevalagAnispena vyavahAravaTiyA sepAm / athAnantaguNamete buddhadhA dviguNatriguNacaturguNAdimAtratayA kadAcimAnamiti, paramArthasarvAbhAskarasya tu sa khalu varNo'nantaguNo'yamiti pratyakSa bhAsata iti / ma g uage (kamavizuddhi) kamavizuddhivehAvadhijJAnAdyapekSayA jJAtavyA / / .(ta) zabdo'tra pUrvebhyaH sakAzAvizeSayotanArthaH / kimuktaM bhavati / anuttaradevAcastanapaimAnikA pUrva sva. vimAnalikAdhvajaM yAvapazyanti / anuttarAstu svakIyaSimAnayUlikAdhyakSatA parato'pi pazyeyuH / tata paSa bhaNyate phammA lokanADImiti / 'saMbhiNNaloganAli pAsaMti aNusarA devA rati jinabhAnagaNikSamAdhamaNaH / sambhitrazabdA sampUrNatAvAcakaH / yathA samminnadharanANadesaNadharANa itiSata / / (a. 0.21 ) 11: (prajhaloke mahAzuphe sahamAre)"ha vizeSaparyAyAstveSam / padAha-L R KI BI 24 // masakalpa save bakSa, loko prottaro'pi ca / mahAzukrastu-zuko'tha sahasArazatAraSat ||1||ti| saDarapApakarArapatyapahaphaNNNN Scanned with CamSca RAsaMzayApIhA uttarazo'pi pramAvasthago'stIti brahmottara tyAmnAyigurUpadezaH / yathA ca samahiNyA jaMbU dhAyara pukkhara-pAruNiSarakhIraghayakhoyanaMdisarA | aruNaruNavAyakuMDala-saMzayagakusa huMcA ||1||ti / tasya rahasyArthazAya- aruNapazcAdaruNopapAta ityanenAbhiprAyeNa bhaNitam / yataH aruNazabdasya upasAmIpyena mApha pAtaH patanaM yasyeti kRtvA / aruNavaraH aruNaSarAvabhAsa:ti / tatadha'tippaDIyArA tahANAyA.ti'siddhA. tA'nusAravakSyamANagAthAyAmavirodhasiddhiH ko'rthH| ke'pi kalpayanti aruNaparASabhAsataH pacAvaruNopapAto jIpa upasarapararararararara prAdhAnya svasya pazcaragnuparimANavistRtatvAllokAntikaniSAsabhUtatvAca / yukta honat / kathamamyavA'parebhyo'sya vizeSo'zAsyateti ekAntatI bhavyatyazApakaSimAnAni aveyaSyapi na hi bhayante'to'nuttarajitadevasthAnakasamUhebhyaH sarvebhyo'dhyayamatiriktamahimaH / vakSyanti caumAspAtayaH, 'aAlIkAlayA lokAritakA' iti / atha patrI mahApaNaH, kanno mahAsAH, arNavo mahArNacA, udadhimahodadhiH, vratI mahAnatI, ityAviSaphamahAzukadhIranardhArataratvaM sparameva / zatapatrasahasrapadhAdiSa zatAraH sAsAra ityanAntaram / zatasahasra zabdayAbahusvaparyAyatvaM Thoke loko. sare ca prasiddham / yathA sahastrakiraNo ravirityava sahasaM bahavaH prabhUtA iti yAvat kiraNA razmayI yasyetyarthaH / naca bAdhya sahanasaMkhyAkAH kiraNA iti, pRthaktayA kiraNAnAM gaNanAbAmagocaratvAta / na khalu rUpyakanakAdiSate kaNazo gamyA bhavanti lokAnAmiti tata paba zataHsAkharcA bahubhirityardhAna pAvakarikezarisarpanakulamapUratitti 133 trayodazaguNaH sayoga itivat / (apAbhimAnA) ata para hi labhyate the mahAntI bhavanti teSA saMsArigAmapi satAM svalpo'bhimAnaH syAt 1 kiM punaH paramatamasotkRSTayAnAdiguNaratnAkarasya tIrthakarasya bhaNyate sarvazI'pi niSi iti, yukta tat /
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ latA riziyama bhigama "bhUtakumbhA cAhantaH, mayaM pArita Atucit / tRcchAzakirapi svera, nIvastu mukhamAyane..." siddhameyatA hariharAdInAM tathAvidhA'sampUrNatAvATabhASanAdhikArA / yadete padanti devAnAMpriyA - "bedAI samatItAni, vartamAnAnicArjuna / bhaviSyANi ca bhUtAni, mAM tu pedama kamana // 1 // yadA yadA hi dharmastha, glAnirbhavati bhArata 1 / adharmasya tathotpatti-stadAtmAnaM yajAmyaham // 2 // ityAdetithavAdAt / (bha. sU0 22) (lokasthitiH)- dusa tisu tisu kApasa, ghaNudahi paNavAya tadubhayaM ca kmaa| surabhavaNapAhANa, AgAsapATiyA upari // 1 // " subhaddhaya balu panIdadhyAdibhirAbhUtAnAM sahasrArAntadevavimAnAnAM pratiSThAna syAt / atha tadhye pAni nirAlA mapanAnyeva vimAnAni AkAzapratiSThAnIti karya prazAta zakyate / tasandehApAkaraNAyedaM procyate sokasthitiSa heturityaadi| (devemA) mata papa sparasivaM yato'nta paSa paramezvarA devAdhidevatvAni cAnye kecanApi / kathamanyathA AhAna preraNa ca pinApi devendrAdayo'sya prakAmapUjATa samAgacchantIti / ko'rthaH jagakvAbhAdhyAdatyantaparamapuNya peTakabhagavadatkalyANikeSu, sAlu devendrA yeSAM samAgamanaM nA'tra bhavatIti / (lezyA) bhAga preyakebhyaH kalpA ityanena mAgukasya dazATapAzavikalpAH kalpopapatraparyantA iti sUtra sya spaSTa pArazadevalokazApanaratAsvarUpamAviSkRtaM timiramatApAyahetoH, yataH satpAjIvikA pakSamAraTanti saudharmezAnasvAgayugalapavAraNAcyutayugalaM yAvadI devalokayugalAni bhavanti / asmavicArIcityApadhA sIdharmazA. nasanatkumAramAnAvanottaralAMtakakApiSTazukramahAzukasatArasahanArAmatamANatAraNAcyutA iti taba prAntam / sAkSAdapi siddhAntaSacanAnArAdhanAdarzanAt / api ca teSAM itAtmanA prtyessuyo| pItA viSu panA peSu zuklA Scanned with CamSca sayamamamamamamamamamamamamamamamamamamama rati samavimaspi papiNyAyega tyA vikalpyate / yataste bhavanti saudhrmshaanyo| pItalezyA / sanatkumAra. maahendryo| pItapayalezyA / samajhottarayo pAzukla lezyA, tataH paraM zuSale yeti / AcArya viSakSayeti cet, pate pamaH sahasazI devalokAH padapi ca teSu lezyA iti / na caitaskapolabuddhikampanamasmA saMsArabhyumodAya / yathA tabaddhatAmadhyekAMtajinarAjapacanayAhisinA pItapAlezyA tyaadi| mithalezyAsvargavAcakAnAmanantabhavaduHkhasAphalyalAbha iti / are punaH pApA. bhUyatAM bhavantaH sarvaprakAreNApi ye svacchandakathAkathanagumphanAvipa kilAH pravartante ko'tra yuSmAbhiH spaSadanaMgUthamalamUtravisasAsamucitaiH saha saMcAso'pyasmA svakarmapharilalagajALajaTilatvaparityAgagayeSiNAmiti / athavA sAcivamucyate ... "tyAcagulisparzamabhIH kathaMcitsarSa vapuH spaSTumanA pilolaH / ..... pratIhi zeSAdiSadeSa nAno, nute hatAramA hata tubhyameva // "pati prabhustotre / yadi jamAsyAdaya pakavacana virAdhanayApi cANDAlatAmAgatAH kiM punaya miti / (a.sU. 23) (abhigacchanti) ata patha siddhAnte pravRzyate " appegatiyA jiNabhattirAparNa aspegatiyA jIpameyaMti kahata appegatiyA dhammotti kaTu" ityAdi / ( a04 sU. 25) (sArasvatAdi) ye avidhA paca lokAntikA uktAste khalu mAlIkAntabhaSA tyabhiprAyaH / yadi punaH lokamatutikarSa saMsArastasyAntI lokAntaH pratyekasaMsAritvamityartha cintA vidhIyate tadA navavidhA ti bhavanti / riSTAnAmapi tatra prakSepAt / yaduktaM "sArasvatakAdityA, pahacaraNAgatoyatuSitAbha / avyAyAdhA mahato, riTI laukAntikA naSa te // 1 // " kicAmyat / bhaepikalpAnAM saplASTabhayAntamukilAmA saMsUcitaH yathA. "sadhyA paupaya-hAraguSasamajiNagaNaharA / niyameNa tambhavasiSA, sattabhabi logatI // 1
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ tasvArthA dhigama // 26 // iti lamdhistotra / ata eka sthAnA hizI yA pAhaH pratito azmayAne apamasthAne tyAbama paramArthena, yato jayamalokAntikAnAMmadhyavartamAnA pakAvatAriNa paveti bhedaucisyAt / labhyate ca tatkAraNapazAdaNDakaSicArasamahe ||- . .. .... . 31 "pakAvatAriNaHsyu-bhatupa vijayAdipa.vikalpanAH / paJcamanayamAnusara-laukAritakanAkisambohaH // 1 // " anyathA riSThAbhidhAnA parebhyo'STAbhyaH pRthakkathanameva na syaat| laukAgtikatvameva ca na syAditi / / "zrImanakApe pratare tRtIye,laukAntikAstatra vasagti devaaH| pakAvatArAH paramAyuraNTI,bhavanti teSAmapi sAgarANi // 1 // " pakSaNa madhyAnAmapekSayA kRtvA bhAgyam / 'kaTemANe kaDe rasyApabhiprAyatastatmAcAriNaH pare'pyaSTI tatmAyA pakSa samAsataH / ( a0.4 sU027).. asurendrayI) asuregnayorityanena bhavanapati' paratIyaMprakalpitamatIvakalpanArvakalpamAha / (Moun) (saudharmapu) saudharmendrAdiSu yathAkrama sAgaropame adhike ca / sanatkumAre vizeSatrisaptarIkApazatrayodazapacana zabhiradhikAni ca |tyebhiH paJcabhiH sUpairmUlaza patha cANDAlakapolaghuddhikalanavikalpa saMkalitaM,kathamiti cet,pata mamaH / zrotavyaM khalu bhoH sakaNacetobhiH / yadi nAmASTau kalpayamalAgyabhaviSya stadA / sapta daza caturdaza sapta. dazASTAdaza viMzativiMzatiH sAgarANyadhikAni venyeva sUtramubhAsvAtirasUtrapiNyat / ko'yaH, kuvAdinI aSamAraTamti brahmadevaloke..samuskRSTAyuHsthitidaMzasAgarANi tAnyeva bAdhikAni pramottare 1 lAgata ke caturdazasAgarANi 12 tAmyeSa cAdhikAni kaapitte2| zukasvarga saptadaza, tAnyeSa cAdhikAni mahAzake / 3. zatAre aSTAdaza, tAnyeva cAdhikAni sahasAre / 4 / Amate viMzatiH, tAmyeSa cAdhikAni prANate 5 / AraNe gAviMzatiH, tAmyeSa. dhikAni acyute / / yo satya tahi saudharma he sAgaropame, te pavAdhikezAne 1 / sanarakumAre sapta tAmyeSa cAdhikAni mAhegI satyeSAM tulyasatraNocitye'pi bhedazaH kasmAtsatraNa syAt / dhAdiSaSTama svargeSu pavAra Scanned with CamSca pApakArAsasaRE55:56Rssasa // 26 RESESERS501454 pavenadrA bhavanti / mahottarakApiSTamahAzukasahasrArarUpacatuSTaye'smadarindrapratIgnasamutpattipratiSedhanAt iti cet, vizeSatrisaptadazaikAdati sUtrasyaikaSibhaktiracanA kimarthe ti vaktavyam / yato pUrya deSAnAMpriyatayA 'mAtA ca pAyA ceti nyAyamapazyato pUdha AnatAdicatuSke tu pRthaka pRthagindrasamutpatti amarati kRtaH sakAzAnniAkAziyaM vicaarH| AnataprANatayorAraNAcyutayoriti mAguktasUtraSibhaktibhedabhaiyA iti cet, bhAnaprANatAraNAcyute. vityeSa kathana sUSita vAbhyAM vibhaktibhyAM ko'bhiprAya iti pRcchAmaH / sthitibhedena ravA bhedAti cet, saudhA mshaanyo| sanakumArayoriti vibhaktibhedAyamakRSA sAsAraparyanta devalokAnAmekavibhavasyaiSa kimabhiprAya mApana vartate / atA sAhasameSApAlathya sUtroktamapyanyathA'bhyarthayatA bhI digambarapAzA ghaH ko dayAbhimatapAraM prApnuyAt sAkSAtpUrSadharo'pi cet / athaSA sAriSadamucyate yathAsthita vastu dizatadhIza, na tAvRzaM kauzalamAzrito'si / gANyupapAdayaco, namaH parebhyo nayapaNDitebhyaH // 1." iti bhagavatstI / (a.vsU035) (paJcadaza) atha navayaM zukrakalpa saptadazasAgarAgmanyAmahe vidhadhikatAyukte khisaptanavaikApazapaJcadazabhirisyeSaM ghaTamAnatvAtvodazArNadhAH sarisvati ceta, tripaJcasaptamavetyevamapi kina adhAsIti pRcchAmaH / yathA mA zANapasthitimAmapi kabhikalpaH sambhavet parva ca tathApyaSTAdaza svargA bhaviSyatIti kRtA'si / (asU037) (prayakeSu) pravakeSu vijayAdimityAviSayatA kuvAdiSitakitAnudizanaSakAnaucitya proktam / (a.v018) yA yA (prt| parataH) paratA parataH pUrvAnantarA ityanena sUtreNa patIzI jAmAnAM vAdamaudartha mAha / yato'gye padarita-padeSalokAntaryA balu daza sAgarANi AyuSaH sthitiH seba sAdhikA manottaramadhya iti / atha vina 1221 tamya sAyA, badi bamottarAbhidhaH kamitkApo parivati tadA pUrvAnamtarA iti padasya sAbhAvucitAyuktyA 21vIto satyato'pisAgaradazakaM prApyeta cANDAlAsasvAhAkArI jayanyasthitiparimANa sAdhikasAgarakSAkA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAcA rizizma dhigama Scanned with CamSca // 27 // tadeSa cAdhikatASizepita mamIttare iti| evama'pi bhASanIyama, aho pramayukirAtmanA, yadete micinatA svayamAgatAH parAnapi paramArtha mUlA'nabhijJAnasvAramasAskRyA nilIMcanIkRSanti, karthacidapi poTazakapAtiprApaNasatyArdhA'siddharapi / nanu ta pataSAM tathASidharUpakatA kena hetanA jAtA.navala nirmalava prasiddhirbhavatitarA. miti cet, pate mumA- atyantIpakArata paSAcAryapAdAnAM zighyAvayodhakartRnayavAdA, yathA phenacinicAritaM dvAdaza-ra saMkhyayA ye kApAsteSu saudharmazAgasamakumAramAhezyAnataprANatAraNArayugA adhacanAkArasaMsthAnAtahi madhyazaH zeSA 'pi ardhacanasaMsthAnA bhaviSyanti / tataza caturNAmuttaradizApradezazaH kalpazAyatA keti saMdigdhajanAbhiprA. yamAlApa pUjyatamegavAhata devastArupasUtronenasaMkhyASicAravatsamAsanayamadhirA patA dakSiNazI'pi padeSalokA uttarazo'pi ca devalokA bhavantIti / athAsI mAdhatta yathA poDaza karUpA pratyAdi / para pItega pitakita kalpa sthApanA ki rUpA mahAmupaviti, yathA samvIpaprajJaptyAM mahAvidehasyAntanaMdIsamitamAhapatIparUpaM darzitaM parame. dhvareH 'sukacA mahAkacchaviya duhAvi bhayamANI 2 aTTAghIsApa salilAsahasse hiM samaggA dAhiNeNa sIaM mahANaI samaprati ca paraH bhutyA nadIgaNanAmakarota.yato jambUdvIpe saptadazalakSA dvAnapatisahasAdhanayo bhaSamtIti |n svetaddhitaM khalu,aprazo bhagavata kathamevamapadezaH yata:-"jamanAye2caupasa salillAsayAsahassA hAlpanI ca sahassA bhavantIti makkhAya" ko'rthaH / antanadInAM pAvadhati vijayanadInAM ca vicAra: pariSArApekSayA na hi bhinna iti yathA candrasya mahAtArArUpo va patha paridhAraH sa paca sUryasyApItyAdivat / tadevaM majhalokasya rakSiNottarakhaNDa yacintana kalpayugAThatvajJApakaM nAsti drApekSayA sthityAcapekSayA ca tulyatvAt / sthityAdivaiSamyeNeSa hi saMjhAntaratvopadezasiddhirna punaramyathA / ( a04 su.42) (nityAcasthitAni) nityApasthitAnIti bhaNayAcakamukhyo jJApayati sampratyanuktasyA'dhyAyaprAnte vakSyamANasya kAlAvyatavyAntarasya prAdhAnyopacAreNA'nityAnavasthitatvamiti vinitAnAgatakAlAna kAryAusamarthatvAta tathA. SANNEHENERNIERSEASONIN vidhAmAtyapuruSacata / na khAlUtIrNa rAjamudrAko nirAyatiko'nAptaptAciyo vA sthApikaH satkAramApnoti ni:spRhAH sUkSmavRzyasya sandhamatyeSa siddha eSa caivaM kAlo'vasthito'pIti / anyathA vitvamantareNa vyAyA'yo. sarvadA lAbhAt / kiM cAnyat sthUlataropacAreNa kAlasyaikadravyatvamapyupadezya sthAvidhAnantasaMstharatnaparamparASat / mezyati ca rasnAnAM samazo'tidIrthasthAne paramparArUpANAM sUtroktaprAyaHsampadupacAropattiH / na ca pakAki rasne hastopAtte'nyAnyapi hastopAttAni bhavitumaInti suutrennaa'bhokttvaat| siddhapatyeSa parva sUkSmadRzyA kAlasyAnatadraSyatvamiti, kiM cAnyat pahiSadasya paravAvaM sAdhyaM, na khalu cchagaNAcastareNa bahiH sthAtuM zaknoti tathA cArya, astikAyAstu pRthivyAdivat na ca baDhegvi teSAM paravazAvasthAnaM pratIyata iti / atha vidyutAM nAsti chagaNarUpa AdhAraH / tejaskAyatA ca tAsA pratItA / tataH kathaM vadviSTAnta iti cet, samyaktayA kAlasyAnapasthiti vyavahArasiddhiH / ata eSa kAlavetyeke iti sUtrasyArthoM dRzyatAM pake padanti kAlo'pi tavyam / anye tu vyAcakSate naiSa dravya miti // (pazcatvaM ) urpha ca umAsthAtibhiH prazamaratiprakaraNe "dharmAdharmAkAhAni, punakA kAla para cAjIvAH / pudgalabarjamarUpa tu, puralA kapiNaH mokkA // 1 // adhAdipradezaparato, yApahanantapradezakA skandhAH / paramANurapradezo, parNAdiguNeSu bhajanIyA // 1 // bhAve dharmAdharmAdhara-kAlA pAriNAmike zeyaH / udayapariNAmirUpa, tu sarpabhASAnugA jIvAH // ... jIvAnISA vya-miti padavidha bhavati lokapuruSo'yaM / vaizAyasthAnasthA, puruSa uSa kaTisthakarayugahaH // 4 // tatrAdhomukhamAlaka-saMsthAna barNayantyadhIlokam / sthAla miSa tiryagloka-yamaya maTakasamutram // 5 // saptavidhI'dholoka-ritayaMglIko bhavatyanekavidhaH / paJcadaza vidhAnaH puna lokaH samAsena // //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatvA dhigama gaavdevlokiiceykaa'nuttrmukishilaabhedaatpncvvidhaatyyH| lokAlIkaNyApaka-mAkAI maryatIkikA kAlaH / lokamyAritacatazya-kzei spekazI vA // 7 // dharmAdharmAkAzA-ye ke kamataH paraM trikamAnamtam / kAlaM vinAstikAyA, jIpagRte cAyaka Ni ||8||taa parizizma (a06 su.3) (aNI) zuH punalaparamANureSa gRyate / sakhyeyAsaMkhyeyAca putalAnAmityAcasUtrAbhiprAyayatenAt / na ca pAcya kSetrAcAdInAmapi pradezaniSedho'nenAyedita ti / apacane hi aNabhavardhA prahapitaH samasti pramANuH kSetrAtaH kAlANurbhAvANuriti / tatra myANukSetrAvoravagAhaparimANenAvasthitatva prayatate / na kadAcita papi pudralaparamANorAkAzamadezasya cASagAho vardhate hIyate vA / tathA kAlANAvartanAmAtratvAdbhASANoH paryAyarUpa svAdhinazvaratvamAste / adhArya sampradAyaraMga: paramArthato dravyatayeha puiledhyevANustvaM labhyate / kSetratayA piyatyeka smin / kAlatathA samaye 19' / bhASatayA paryAya eva / upacAratacaturvidho'SyaNuH puralepu dhIyate / nanu kAlANu bhASAgyo kA prativizeSa iti cedugyate-bhASANuH khalyekaguNakRriNamAdiyuktarUpimadhye jyeSa mAnyatra / yadA praSa. canamahArAjA-paDabihe bhASaparamANU pannatte / taMjahA- vanamaMte, gaMdhamaMte, rasamaMte, phAsamate iti / kAlANustu lakSaNato'tirmAnupalIka anubhAvata: sakala tathyeSu / vartanAbhagtareNa dravyAdhAyogAtsalAma / na ca vAcyaM svtaayaa| parato'nubhAvaH kathaM ghaTatAmiti cumbakapASaNaratnavizeSAdau tathA pratyakSasiddhe, zrotavyaM pA deSa jJAyate bhagavAn tatpazakalyANaveSu jAyamAneSu tu sakalasaMkSipaJcendriyANAM sukhamuzpayate / yadi magyase tIrthadharanAmakarmaprasAdAtadi tathAvidhakarmaNI nikhilasazijIvAvagAhakSetraparimeya nijatAM vinApyevaM pravRttiH kutastanI,yata pasaraparAma'spaSvApi II sukhapati bAlu kArakaH kaTa maspRzamneva tatkartRbhvamApatatIti / athAsti kadhilinanAmno'tizayastadA nAryA parya, atizayo 'nubhASA prabhASo vibhASo mahimA mAhAtmyamityeteSAmanarthAntarasyAt / kiM cAgyat phe'pi ye duraatmaan| Scanned with CamSca // 28 // // 28 // kAlANoIgyakSetrAvaravagAhanAmAtanvate na te prAvacanikA,tathA sati tadabhipretakALANUnA sastokasyAt / bhagavAMstu sarvastIkA dhyANacA pugatarUpasyAt / tebhyaH kAlAzayo'nantaguNAH | tebhyaH kSetrANavIDanamtaguNA bhASANaco'nantaguNA tyApIpayati / nanu so'nantasamaya iti yatyamANasUtrasyaitamartha rocayAmaH | anantA samavAH pradezAH paryAyA thA yasyAsApanantasamaya tyAcA tadA sarvadA. dharmAdiSadavasthitApamAhatya kAlasya siddhayati "jISA ceSa amISA peparati pArAdasiddhAntoktakAlasvarUpaveyadhyaprasAti cet, cANDAlakulIna 1 kimizilokaya pradezo apamAnAcA aMzI bhaNyate avagAhopakAracAkAzasya tadAnamtayojanapramANasya taSa kAlaH / saMpacatAmatyadabhutametat lokAkAzaparatA kevalAkAzasyeSa prabhuNA prarUpaNAt / paryAyastu bhASa iti tasya ki.prayojanA prazApanA pradhyasya hi yasya kasyacidamyanantaparyAyitvorarIkaraNAt / api ca guNaparyAyaSadvyamiti pacanAtsamayasya vyatyamevA'na. tAnamtAvyaguNaparyAya tAnAlampaH / na ca guNecyapi guNAH paryAyacapi paryAyA iti paratu rAzyate / atha tarhi astikAyaparyAvakSayata para kathamasyApi kSayaH svatantratvAdeSa dravyalakSaNasya / are bAla kavideSa paratantro'pi sAdhyate amasyeva bhunAyA (1) vimaNAze kaparaM sAkSAttadanyadravyatve'pi kathaM nazyatIti / ataH kapolakalpanA. jAle parityajya saryazAgamaniyogaM bhajasva / (a.5011) (avagAhA ) pakasminnadhyAkAzapradeze'nantAnantA avagAhaparyAyA vizeSyante / ata patha siddhAdInAM parasparAvagAhasaMghanAyA abhAvaH siddhayati / amI pakSa umAsvAtinaH prazamaratiprakaraNe yAhu:"dharmA gatiH sthitimatAM, pradhyANAM gatyupamahavidhAtA / sthityupacAdhavikAzadAnopakAganam // 1. sparzarasagAva , ebdo bandho'ca samatA sthaulyam / saMsthAnaM bhedatama-gAyodhotAtapAyeti // 2 // karmazarIramanISA-gviritIbhAvAsabAsamatadAH spaH / jIvitamaraNopamaha-karAma saMsAriNaH kanyA // 3 //
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ parizizma taravArthA dhigama Scanned with CamSca // 29 pariNAmaparsanAvidhi-parAparatvaguNalakSaNaH kAlaH / samyakatvamAnapari prayIya zikSAguNA jIvAH // 4 // " iti / 121 ata paNa siddhArate"gAguNe ThANaguNe avagAhaguNe bahaNaguNe"ityAdIni dharmAstikAyAvitrikasya kAlasya ca guNavi. A mApanapadAgyavirodhIgyeSa,yataH phecibhamanti guNaparyAyaSaSyamityu ke gatyAtyo guNA dharmAdipyeSa sarita na punI papudrale citi / tacAusamIcInam / gatyAripariNAma vaputalAnAM svataH pariNatatvAt / dharmAdayastu kevala itaSa iti kRtvA sAdhyate natama hetuhetumatIrabhevopacArAdati hetuguNo'pi gatiguNa hatyece zepeSvapi bhASyate / ko'dhaadhrmaastikaay| pAnIyamika gatimadanadhyANAM yAdasAmiSa gacchatA sahacArI vartate / na ca jalasAhAyyamatoNa matsyAyo gati kartumIzeran / kathamanyathA teSAM pRthivyAmapi nAsau zakiH prasara ti, tathA prakAreNA ThokAkAzamA sti / parva sthitisAhacaryadAtA'dharmAstikAyastayAMdicchAyeSa sthitimavyANAM pathikAnAmiSa bhAratAnAmupakaroti / na khalu pachAyAmantareNa ramitApatamAH pAnthAH kSaNamapi vidhAnti labheran / bhAkAzaM tu aSagAhopakatatayA prasiddham / nanu paryAptametat sthiteH sakAzAdapi kaH punaravagAhasya bheda rati mA ghocaH kalpanIyamitavAlA yAcA anyatvAt / na ca chAyAlAbhe'pi viSakaNTakakITakagAviSamatarabhUmau pardhikaH sthAtuM zakyate punalA dA zarIrApakAriNaH, zrotavyaM ca zuNThIlavAmarIcAditaMtra kSayopazamakarajJAnAvaraNIyasya mauSIrasamudraphenApaanaM cakSardazanAparaNIyasya yampratamyazikhAzAkhAdayo hAbhAratarAyasya tathA'dhIyatAm / pustikA pazyatA jinamAtamA / sthavirakalpikatyAdimatA rajoharaNAdayaH kamazo zAnadarzanacAritramaya ityAdi / jIyAnAM parasparopakartRtvaM yathA "jAgRhi sodara sampara-madhune ti svadapareSu mA mudyaH / bhArateSAM siddharcA kimeSa kArya takhAtyAkaH ||1||"tyaadi. kAlasya vartanAtya upakAraH / na ca kAlamantareNa svato vartanAvatAmapi draSyANAM parAparavAcanamAnasAphalya jAyate'to'saMkhyadravyANi kAlANaSa iti mithyAtvam / satyapi SA tathAtve'vazya jaDAnumatakADhasya parAparatvAtApanaheturapi pratipattavyaH / yathA'nAdInyanantAni navyANIti vacanasya kamekAdhikAraprasiddha paSa pAlapitA na ca // // 29 // jyAvayApArAHHHHImamamamamamajayararahavAbaERENNNNNRY | dharmAdivatItApasthitaH kacit / tata mUlyasaptakamityAraTamIyam / mahatAmasammatametat, kapolakakSitatvAta hiMdurAtman, 'dabyapariyaharUSo jo so kAlo hara vaSahArotyAdinA kAlI vidhya kartha bharapAsi, upacArapara. mANe tu sarvavyApako tatI bAdazadravyANIti svayi bhramotpattiyitAmadhaSA sAvimucyate- - "kalpanAmalinA mAnA, ye prAhuH kAlamanyathA / teSAmulUkavRttInAM, na sparkaH prkaashdH||1||"pti || (a05 018) (upakAraH ) nanu kArasya prAganureze'pi upakAramazApanaM vyadha meSa kathaM kRtm| na ca vAcyamastikAyasyaniSedhArthamiti / lyANi jIpAti sUtrArthavalatI vysmitiprismaapte| pathAnAmeSa dhadhimAkAzapugalajIvAnAM gyatA samupalabhyate / yadi punarapi dravyAntaramabhaSicyattadA ajISA dharmAdharmAkAzakAlapuralA iti sUtrasatraNama. bhaviSyat / kAyazabdahaNaM tu pradezapAyadarzanAdhamAdhIyate / tapAsaNyeyAH pradezA dhamAdhamayorityAviSatrapaJcata. cItA sAphalya meva virAjata iti / devAnumiya ? satyametat / kathayikAlAkhyavaSyasya mdhyaantrsyaaprtiite| paJcAstikAyAratabhUta paSa kAla: sAnipAtikabhASaSat / na ca paramArthata aupazamikamAyopazamikakSAyikauva pikapAri. NAmikAsyebhyaH paJcabhyo bhAyebhyaH kathitaparo bhASo jApaTIti / nApi ca sAnipAtikasyAparaNe ziSyopacAra phalamAlapitu zakyate narasiMhAdiSajAtyAtaratvAt tathA cokkama / "mara siMharUpatyA-- siMho nararUpataH / zabdaSidhAnakAryANA, bhedAmjAtyataraM hima: // 1 // " ata papa tASikaM tuNyapazcakameSa labhya kAlaca teSAM paryAyarUpaH pAtA paripatati / kathamAyacA siddhAta eSA bhaNitiH syAcadhA-kimayaM bhante kATatti pabudhA / goyamA ! jIyA ceSa ajIcA peSa iti / apratabha-kANa bharate jyA pannatA / goSamA ! cha davyA pannatA / taM jahA-dhammasthikAe adhammasthikApa bhAgAsasthikApa puggalathikA jIvasthikApa azA samapati jIvAjIcAnAmeva svataHpariNatibhAjA poSakadamma samayaH kathadhitva
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAma parizizma INIpanyataH, to hi prayANIti vicAraNAsthAtA poraba- UMLAapatnagar tAcAcA "pacApi nitya pariNatyavAya, svataH samAH paramArthasantA raSyAdicAreNa vicArya mANA, samAnumAnasya nidAnamaddhA 1 // ARI dhigama-N ye vartanA vibhutamahadAtmana, pravAhika pradhyamiti svamAttha / jAsmA jagukiviyapadeza-pratyekasattAkamanehasarata pani bhustutI / / // 30 // nanu ta " bhAye. dharmAdharmA-garakAlAH pAMriNAmike zeyAH "rati pacanAtparebhyaH pRthaktayA pAriNAmina katvaM kAlasvAkAlitaM tathAvidhAye'pi sti| parAstabhaMtatAnayavAdI vidhiiyte| sAbhArayuktametat / api ca. PocAnA cAjIvAnAM ca paryAyacintAyAM kAlasyAjIvatvameva kevalaM kutastamamiti / nai, sthApanA nikSepAnubhASa. vatsamAdhilAbhAt / kimukta bhavati / jagatsvAbhASyAnna kSetrAntareva pramatI patrAdInAM cArato mIyamAnarAtridiSasya. kaminivibhAgo bhAgaH so'yaM kAlaH sa cAnubhAvaduradhigamo'jIvasyAyavocitI zAnadarzanavarNagandharasasparzAyA partanArUpaH pravartate pravAhayat / na ca vAcyaM nRlokAkAzasya kAlatya nApi bayAdiSimAnIyajIvapudgalAnA nApi psrte|| tahi parimitakSetrasyaH paraparyApamayA'pi kathazcittasmAdabhidhIyate / nahi paryAyA vyAvagAhataH paratI bhavantIti mA bocaH, prabhumatimA pazyatI dUrato'pi prabhusvakaSaparyAyapariNamanavateH / pratimA Di prabhorapakSayA upacAratamya / taparyAyAMstu cintayatA ghetasIti kiyaharzayAmaH / kiM cAnyat / nRlIkamAtrAkAzadezasya pariNatisahAthIbhayankAlaH sarvasvaiSa tasya tasmatiSThitavastUnAM ca nizzeSazaH pariNAmayitA mantavyaH, prokaM caiNDekadezI parivecyamAne, iNDasya iNDasthitapasnunamA sthAla samayAnamatva, nyAyapratIti napare pati HARE art-11 // 1 // iti (a.2020 21) (tato citato bhASa) "tataM vINAprabhRtika tAlamabhRtika, panamiti hamakoze / tatI vINAzabda iti / cita. Scanned with CamSca sasyasasapAyarasammakAravAra tastu vArivAntarazada iti / panastAlamabhUtijazabda iti / zuSirAdurapAH zudhiraH zacitrAdijazada iti / parva pati pASANAdisaMgharSaNajammA zabda iti / bhASyata ucyata iti bhASo'kSarAmakSarAtmakazada iti / (anya ) yasmAtparataraM nAsti tatkilAgayamucyate / .. (ApekSikaM) apekSAnivRttamApekSikaM parApekSAsambhavamiti / (anityatva) saMsthAnamAkRtiH samivezI racaneti / tadodhA ApamAnAtmapariNahAt tatrAtmAnaH pUdhiSyaple. jopAyuSanaspatayo vitricaturindriyAH paJceninavAsa prameNeSAM masUra stiyukasUcIkalApapatAkA nivAsasthAnAni pugalakatAni zarIrANIti bASata / vikala priyANAM huMDaM vapuH, paJcesiyANA podA-samacaturasamyagrodhaparimaNDala. sAdikumadhAmanAni / huMdai svecaM lakSaNaM yathA "tulla vithaDabahulaM, ussehapahuMca maDahakoDhuM ca / hiDillakAyamaDaha, sampatyAsaMThiya huii|1". ajIvaparigRhItaM vRtta yatracaturakhAyataparimaNDalabhedAtpazcadhA / tatra vRtta vedhA yugmAyugmabhedAt / pugmamapi vedhA matarapanabhedAta / parSa yanacaturakhe api zeye, Ayatamapi ca iti / parimaNDala dhA pratarayanabhedAt ityaadi| sAmAnyataH sa medhA- vilakSaNa anitya lakSaNaM ca / tatra vRttavyacaturanaparimaNDalAdikamitya lakSaNam / ato'nyat meghAdInAmane kathA saMsthAna sthamidamitirUpeNA'bhAvAda nitya lkssnnmiti.|.. (bheda) bhedaH paJcavidhaH, ekatyAyapariNativizeSo bhedaH / sa ca punalapariNAmo bhidhamAnavastuviSayatvAta matirekeNAnupalabdhebhiprAyameSa bhedaH / taurakArikaH samutkoryamANadAsmasthakabherIcudAya diviSayaH / adhyayasampUrNa cauNikA kSiptapiSTamuriSat / khaNDazI vizaraNaM par3abhedaH sitamUpiNDavat / pratarabheSoDasapaTalamUjapa prAdiSu / bhuvidhputto'cttottmlkssnnH| anutaTabheda paMcaSaSTitvagutpATa samtamA'vaspiNDAviSayodhanAdibhirbhAgya ra mAneSu phulinigama iti / prApArAvayApArasayAtAyA
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAcAcA dhigama (tamalAyA ) tamastAvarapulapariNAmo paripratibandhakAritvAkuDadhAviyat AdhArakatvAtpaTAriyana / chAyApi ziziratyAvApyAyakatvAsapAtAvita / tapo'pi tApakatvAtsyetatvAiNayAgniyana / ucotama pagni kAdirAkArakaravAjara gharamakAzakatvAdagniSat / tathAnuSNaH zIta ucItaH parAgopalAdInAmatI mUrtahaNyavikAra- pariziSmA stmaamchaayaadi| (zara ) zabdabha pulapariNAmastapariNAmatA cAstha mUtatvAt / mUrtatA ca vikriyApAdanasAmadhyAMta pipa lAniSata, tApamAnapadahatalasthakalimyAdipakampanAt / tathA zaGkhAdizabdAnAmatimAtrapravRddhAnAM aSaNabadhirIkaraNasAmarthya, saca nAkAzAdAyamUsti, tathA pratIpayAyitvAtparvatapratihatA'zmavat, dvArAnuvidhAyitvAdAta paSata, saMhArasAmadhyAdigurudhUpaSata, vAyunA preyamANatvAtRNaparNAdiSata, sAdigaNApatyArapadIpaSat, abhibhaSanIya 15 svAttArAsamhAdiSat, abhibhASakatvAnsacitRmaNDalapakAzavat, mahatA hi zabdenA'bhibhUyate zabda iti pratItam / (a0ma0.4) . ( saMghAtabhede) sayAtaca bhedana sAtabhedau / tataH saiyAtabhedau ca samAtabhedatyekazeSasamAsaH / ata evaM bhedatraye sApAtA bhedaH 2 sayAtabheda iti 3 syAt / paSameSa tIrthakaranAmakamAyeSu adbhaktiriti, ahaMtA midvAnAM ca bhaktizApanama, (a.50 26) ( apitAnarpitasiddheH / ata eva hemacandrAcAryapAdAH"aparyaya vastusamazyamAna-mavaSyametaca vipicyamAnam / AdezabhedodinasaptabhA-madIzAya budha ruupvNcm"1|| iti syAhAdamajharyAm // (a.5031), (anantasamyA) so'nantamamaya ityanena thoTikA nirAkiyante / yataste pati"dapapariyaDakapo, jo so kAlo yeha bahAro / pariNAmAdImayo, paNazakyo u prmho| 1 // 1 // Scanned with CamSc pipAsyAsyAmArAmAsArasAhasapAsahapAvatyAmapratyayayayara "KREENEmamamamamamamamamamamamamamamahApApapaEENNNN loyAgAsapapase, ravika ThiyA zakkikkA / rayaNANaM rAsImiya, te kAlANu asgaavyaanni||2iti / "aniSTa catat kathamanyathA siddhAnte trINi dravyANi dharmAdharmAkAzasaMkSitAnyekakAni zrINi ca pratyekamanantA. nIti / tatra sastokA jIyAH / tebhyaH pudgalAH anantaguNAH / tebhyaH kAladravyANyanantaguNAnIti / atha manuSya kSetra eSa samayo labhyate / kAlasyopakArama vartanAdilakSaNaH samudiH / na ca nimittamantareNa vartanAdayo bhaviSya rita / tato nRTokazeSabhuSanodarAMtavarti padArthasArthAH kimIyasAhAyyataH pariNamamatvanaH sAdhu asmAkaM pratyAkAza pradeza loke kAlANudhaddhAnamiti ceta,zithilAtman ! sarvAMkAzapradezeSapi te kathaM na pradIyate alokanabhasaH prade. zAnAM pariNatisahAyaH ko jAyatAm, api ca pAvacchin skandhatAmantareNANuzabdaH kutaH sakAzagnirakAzitaH iti hi / atha bhavadIyAbhimatasiddhAntecyapi pravyANu kSetrANukATANubhASANaya kathe pratipAditA ti cet, Nu / 121 jinendramahArAjasya prathacanamanekanayasamudayaspUna ziSyopacArAya, yaH palu punarapyaNutAM na prApsyatyasAvaNureveti, yato hisamayasya paramaniruddhasya nAsti kamidvibhAga ityata papa kATANuriti bhaNyate, apradezaca punassthavabhimata viyapradezaparimANataNyAcagAhanayA nRlokAyagADharapenAsaMkhyapradezikasyAt / kiM cAmyat / svadIyakAlANavIDanAdi. pariNAmAdekAmpatyAyaiSa vimarca miyo melaM na prAptAH / na ca vAcyaM 'snigdharakSatvAindha iti vacanAvaNaga. dharasasparzavirahitAnA kAlANUnAM kRtastato'bhisambandha iti / dharmAdharmAkAzAnAmita paNAdipirAcaMdAya tulyA. yAmapi munAbaliyatmadezasphuratApaTanAt / atha bhaSAmAkhyAyamAnakAlasya umpAdadhigamAveSa pazyete va bhusstaa| audhye sati atItAnAgatakalpanAnocisyAt / pravyasya hi bhUSatAvirahe prakhyatvasyayA'yogAditi cet, samyaga vicAraya / tathA coka notpattirahito nAzo notpattinAzayajitA / notpAdavigamI progya-mantareNAvati prataH // 1 pamAnasamayI hi tAtparyAyaM parityajyAtItaparyAyamAsAdayati bhaviSyatsamapA vartamAnaparyAyamiti / naikAntataH
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSama vidhivinAyati / pakAMgsacinArI phevalinAmapi sarvakAlavivAbhAvAna tathA parate / tathA ekecA matavinoda pacAritakApArayA yamasti, ata varSa kAsametyeke iti sUtrama. (. . ) tAcAcA (niguNAH ) guNA mAnavanivAritradhIyavarNagandharasapazagatisthityamAhavartanAdayaspatalAviyatyayAnahI mA PERLti niguNatyAseyo / ko| pacA nAma svarNe pItatvamasti pItavarNa iti bhASaH na ca pate pItateti patuH ENTAphyate anyathA guNaparyAyavAvyamiti vacanAt zAnadravyadarzanaSyamityAdikalpanAmAvurbhAvA syAta, 'saca praya ENINH paramAyatI vyasya praSyAtareNa melAsaMbhavapratIteH // (. ..) . . . IN (yogopayogI) upayogo'pi sAdireSa bhavati, anyathA upayujyate vyApAryata iti priyA kArya sthAt patu / kaibhitupha phevalinAmupayogAkamoviti tacca mithyAtvaM // (a.5.4), (salilAvAdi) yathA taTAke protasA salilASAhanirvAhAbhyo na kadAcizcintyamAnA rikatA bhavati pakSamA smani karmavRSTAntayojanA / ata para niruddhasalilAgarmamArasya taDAgasya rikiH subhaddheyA, tathA saMvRtakarmaNo jiivsy| (a06 sU02) ( ekasamayasthiteH ) samparAyaH sayAma ityanAntaraM, sthitibahulatetyabhiprAyaH / manu vItarAgaguNasthAne zAtavedanIyAkhyabaddhakarmaNo disAmApikasthitikatvamAkaNyate tatkathamatra pakasamayasthitarityucyate, zrotavyaM bhI udA. bamAnamuditamiti katyA pakasamayamAtrameva bandha bhabehoti / athavA udayakAlApekSayakasAmayikasthitiradayasya mAdhAgyAt ( a06 sU05) (mAnasya sAnapatA zAnasAdhanasya) bhagavaIpazcAtathaSacasyapi ayaM vicArastvasAdhIyAniti prakathana zAnapradoSaH / 'savvAzrI parigahAmI ramaNa rati pada bharadhAnA api kathamete pakSapAtrakaMbalAdika dharmArtha miti kRtvA gRhanti / eSa zAmavApuruSamadoSaH / acetanapiNDolpanAnAM pustikAdInAM kA nAma badanIyatA pati zAnasAdhana. Scanned with CamSca R pradoSaH / tatra zAnapradoSaH-zaSasAMkhyayoTikAdInAM, zAnipradoSo pIrikazeSasAMcyAdInAM / zAnasAdhanapradoSaH svaH / chandayauTikazavAdInAM / prAdhAnyakrama nirdezo'yaM prayo'pyamI ajJAnina rati (darzanAparaNasya) darzanasya darzamayatAM darzanasAdhanAnAM ca padoSAvadhI darzanAvaraNIyAtraSA styrthH| (a0pU011) (phevali) kaivalino'nta ityarthaH / " syAdvApabhayadasA, sarvazaH sarvadarzikevalinI / deSAdhideSayodhitapuruSottamayItarAgAptAH // iti vacanAt / sAmAnyakaTinasyaMnabhavatIti / (ahaspIkasya) aItA paramezvareNa bhokamaIsmAkaM zrutamAcArAdikaM tavarNapAdo mithyAtvasyAzrayaH / yathA yauTikAdInAM / yataste durAtmAnaH kAladoSaSazAstiyanmAsthitamapi pravacanaM mUlatI vyucchinnamiti puSa. ti, uSA ca gaINAM kurvantIti / saGghaH sAdhusAdhvIzASakabhASikArUpaH / ata eSa catubhirSaNavatpanna bhAturvarNa ityucyate, taparNapAdo'pi mithyApahetuH / yathA pIrikAdInAM, yataste bhaparita-bINA gahi mahAnatA'pAsiriyAdi (praveza)- " ramjuggaha visabhakSaNa, jljlNnnpyestnnddaahtuo| girisirapaDaNAu muA, suhabhASA huMti pitariyA // 1 // cAlataye paDiyaddhA, ukkaDarosA tadeNa gaarpiyaa| SERING - yereNa ya padiyA , marica asuresu gAnti ||2||"tyaadi / (a sU . 20) ( dA...pravacana) darzanavizubadhAdayI viMzatijinanAmakarmAdhaSA bhavanti, phecita poDopesyAhuH / aniSTa pa 561 tat, kamiti dete amaH samAsanayApekSayA vAcakamurupaiyathAsUtrita, tadabhiprAyastvartha-adbhaktirityatra sidabhakke dvASiau vAya-pyasiddhAbhidhAyinI / ahaMdAdInapi prA zaraNottamahAn // iti dhnnyjyH| tAmAzAMtanayA siddhAzatanA bhavati, siddhAnAM cAzAtanayAI dAzAtamA bhavati / paSamArAdhamApi satkAraNabhedA
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ saccA garizmi rakaraNamiha / atha zAnopayoge jJAnamahaNasyApi jJApanaM sukhyaparamArthatvAt / bahutazakne upAdhyAyAna) zAna. sthavirANI va saMkalana garabhutatvasya sAmAnyatayA kathanAt / prayatmatatvamityA sapavAgmaNyasthAtarmatiH / samAtIce prapacanamityamaryAntaraM / tIrthasya apacanazamnena nAmAtaritasyAt / ata eva pUjyapArA yogazAve'pi "bhakisa siddheSa, gugaSu sthavireSu ca / bahumateSu gaccho ca, tazAne tapasviyu... pAcAyatazIle-capamAyo vinItatA | zAmAbhyAsAtapasyAgo muni prabhAvanA .. saiye samAdhisamana, yApUrva sAdhuSu / apUrvakAmapaNa. vizuvidezamasya // bhAcatatadhanAcAbhyAmete vizatirAmayAH / eko nau vA trayaH sarve, bAnyaH paza jinezvara" patihAtAdhakathApravacanamahArAne'pyecaM pazyate / tataH- (a. sa.21)' anutseka rati) anutseko'hArasyAgaH / (a060 26) pArazI) atra parIzabdato'numIyate umAsthAnevAraka vikramAdasAvizatImadhyagata, yasmAt"zrImatikamatA mAgatabhu 35.kAle munIndrarayo, AcIrNa caturdazI raviyuge 412 kAle va tyasthitiH / 2. pavanAmakRbhidha 1008 pauSadhabhayo vedAgnikaustathA 1134 10. rAkAra zazizUlyabhAskara1201bhayamA muNDiko naiSThikaH ||1||tyaadi-(.7.15) (bedanAyAH) amanohaviSayANAmiti samIpasthastrAnubhAvato'manozAyA syanuSatate / (0920 32) (sarvArtha siddha) anuttaravimAnapaJcakaM pratarApekSayA sarvArtha siddhAbhidhAnameSa vartate tata padaM prIcyate // (bhAraNApayukta ) padopabhogyApekSayA irda bhaNyate'nyathA svAraNakarape pakaviMzatisAgaropamAyuSa paSotkaTatapA lAbhAt / (a.9042) (no tIrthakara ) tu nozabdo nokaSAyapAsAhacaryavAcakaH / nItIrthakarAmatIrthakaramA nobhcaaritrii| madarasapAyAmadhayamamA Scanned with CamSca tIrthakarI) tapathA tIrthakarIsiyA tIrthakarItIrtha nItIdhekara siddhAH 2 tIrthakarItI atIrthakarasiddhAH 3 caryabhAjo gaNadharA ityarthaH / puNDarIkatulvAnAmeSa prahaNAt / (apAtIkarA) tIrthakaravyatiriktAnAmiva keSAdhitsvayaM buddhatvapravaNAt / tato'tIrthakara iti avirodha. siddhiH / astu svayaMyuddhatye spaSTa paba ( a0 10 sU07) . yumAsvAtivAcakapiracitaM svopA tatvAryAdhigamabhAya / kathamiti cet yatastato pazyAma rati svataMtramA smadaH prayogAt / "dhAgevaitadadakSiNabhaSaNagaNAdAsvamAnamiva matvA / pAte samUlacUlaM sa bhASyakArabhiraM jiivaat||1|| IM pUrvAcAyakaterapi kavicaurasa kicidAtmasAtkRtvA / vyAkhyAnayati navInaM na tatsamaH kabhirdA bauTikA mA mamatA patanniti ghRNuta sakarNAH pazyata snevaaH| zaraNIkRtapAThAntarA bITikA nijAgarirakSI. vAdetamAdivat / sarapaTApAso bauTikA nirbhAgyatvAdrAjAparAdhiyat / tathAhi- samyagdarzanazuddha pacaprathama-jarsaca mokSamArgAtpadyAvadhikapIThikAsthAne yat mokSamArgasya netAraM, bhettAra karmamUbhutAm // mAtAra vizvatavAnA,pande ta- I guNalabdhaye ||1||rtipy tadanImAsvAtika,vizeSyonitvAt / naigamasamahavyavahAra sUtrazabdA nayA ApazabdI I ritribhedI'2 sthAne negamasanavyavahAra sUtrazabdabhamabhiruTaiSambhUtA nayA" itynaumaasvaatikN,pimhaabhipraaytvaat| bITikA mAhura- umAyAtirasmapathyaH kundakundAcArya ziSyatvAditi, tadayukaM, tatkRtereSa nirvAhAta, l yasanacantrotpale jitaM jagadgurunAmatantraNAAdehatassyA jagade va yakRtiH / tathApyatavyayazAH parevasI kro| syamAsvAtihari parAkamamiti / tathA prasannacandrotpalabhAdhye- pravacanAnugai tasvArthaprakaraNamaumAsvAtikatvAta praza. maratyAribhakaraNaSat / anumitabhIkA baurikAstatvArthaprakaraNe poTiko pratyalekhakatyAccUlA pratyalekhakatyenAnumitata-M mamIkA ityAdi / 2 vizeSyamatra tIrthakarAdika taca na dRzyata ityeSa doSaH // prathamAdhyAya sU0 34-35. di0 2033. /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ taravArdhA vigama // 34 // "mikesamAja, dhyavahArajagatrabha zAradam / jayasAmastyajamiti po-dA kama maniyapi tAni pitaa|" prathama purasmayamAyA-lobheH pRthagadha pAGmanaseH / satyAsatyavimizrA-nubhayerguNanIyAni yte||2||"ni gaNapatimA thi pariziSTam gyayanaspatayaH sthAyarAelijIvANUmIniyAvayaca trasAsthAne praciyatejovAyavanapatayaH sthAparAzIriyAvyavasAya spanImArapAtika"vanaspatyastArAnAmekaM sthAne vAparatAnAmema, pava puteyatanampayantAH pRviSyAdaSaH sthAyarA pA"kasamayo'piNDaH"sthAne' ekasamayASiprahe'tyarUpamAdhurIkama,majugaterekamAmavikatAM prati suyodhrpaat| "paMko pAnAhArakA sthAne 'parka evautrIyAnAhAraka' ityapratyalAnuSa samayatrayAH paTisamuzyAtatogyatrA. sabhyayAttasya cAnuvRtti pratyabhASAt, "zubhaM vizuddhamayAghAti cAhAraka caturdazapUrvadharasvaiSa " sthAne 'zubhaM vizukhamayAghAti cAhArakaM pramattasaMyatasyeti' tuSavat pramattaM prati bahuvidhatArIteH / 'naM deSA' anantaraM pAkhi ghedApati punaruktavat / garbhajAnAmavaziSTatAvazyaM siddhezyathA devAH bIpumAMsa ityabhaviSyat / hemejunatapanIyavaddha nagamAbhAsato naiyAyikavaizeSikAH, sahamahAbhAsata sAyapAtaJjalayedAntinaH, vyavahArAbhAsatabhAyAMkAH, prajabhUSAbhAsataH saugatA, zabdAbhAsato mImAMsakAH, sarvAbhAsato bauTikA niyAbha // " ziSakapilAyatha pAca-M pativedAntyatha jeminiratha sugtH|| atha gozAla ulUkA, sana zivabhUtiritIme 'bhipahiNaH // 1 // AdimadazamahAvi-zopAntimacarameSvAhatatortheSu / manye tu jamAlyA-cAbharame'bhinivezaSazA vidhiyaH // 2 // " 2hitIyAdhyAya suu| 13-14. +di. 013-14. di.vi. 022. * nisU. 23. alpAkSaramasandigdhaM sAradUSizvato mukham / astobhamanavayaM ca sUrya sUtraSido viduriti // 9 // tataH pRthi. yAdInAme kamiti sthAvarANAmekamiti cA'bhUtyA pApyantAnAmekamiti sUtrakArIyam // 5ti a0sU030 / di-sU029 / 6lia0sU031 | di0s030| 7mi0 a0sU049 / di0049 / 8 hi0a0051 | di0 m052|9suutraapyetaani daigambarANi tRtIye 'dhyAye AvazAdAgiparyantAni. Scanned with CamSca sApAkamamamamammarapArapAkamamama.pa.kAratarataratarasyApaparaparasyamaya 1 rajatamamayAH / 11 maNivicitrapAzcAM uparimUle ca tulya vistArAH 2 pamahApayatigisakezarimahApundarIka1 puNDarIkA hadAsteSA(4)mupari / prathamo yojanasahalAyAmastaparva viSkambhI hadaH / dazayojanASagAhaH / 5 tagma ye pojana puSkara , tadUviguNaviguNA hAH puSkarANi ca 7taniSAsimyo devyaH zrIhI tikIrtipuddhilabhyaH pazyopamasthitayaH sasAmAnikapariSatkAH 8 gAsindhurohimohitAsyA haridvarikAMtAzItAzItodAmArI. taparItyabhUtyA teSAmuparIti cedayadIyam / prathama iti sati hada iti cedanyadIyam / tAliguNaviguNaH IKG paravidhiriyabhUtvA tadatiguNani guNA hRdAH puSkarANi aiti danyadIyam / tadudbhavAH kSepreSiyamUtyA tammadhyagA pati pehayadIyama tammadhye tamivAsinyastadoH kSetrAspRSApAt saMkhyAzaraNamiti pedatiriktametat mAbhUt kSetracatudezatvApAta rati paisa pIpsitAnetanavizabdasyAnumAhisyAt / SAstvaparagAstuzadhdA phalgupizeSAcotanAt / caturdazanadIsahasraparighUtA iti vanyadIya bahApatkaM nacantarANAM parivAra prati parimANAtarIteH / caturdazAdimadIsahasraparivRtA iti cet / Adizabde viguNyakramo vaikINya thA / nAyaH zItAzItodayorasAdhAraNaparivAra svAta / na dvitIyo rohitohitAsthApanA tathA kamiparivArasyAt / marita pati supA cainaca tyampadIyam / bharataM prati vistArasUtra viSkambhasUtramanyadIyam / tad dviguNadriguNA ityabhUSA ta dviguNaviguNavistArAti datyadIya vistArasthAnuvRttitvAt / SaTsamayAbhyAmanuvRtta cetAbhyAbhityanyadIya dupamaikAntadu:pamayoravasthitatvAlAbhAt / gharamANavAdI duSamAnara kezyekAntaduHpame ti cenna AyurAdevapamyAt / aupa. myataH samAdhiriti cedevaM devedhyekAntasuSamApAtAmUmaya iti vyAhanyate / canugatyapekSo'dhyayaM vidhiriti cet / paramAdhamryAdInAM klisstttaadidrshnaat| sAmAnyataH svAsthyaM zarIrazriyaM cApekSAmahati cenna, ahessu sarvAdhikata. bAyeSyekAntasuSamApAtato mAkSamArgAptyabhAvAt / yadhekadvitripalyopamasthitaSaH kartha sakhyeyakAlA iti / yadi maSataphahariSargakadeSakuraSakAH kathaM videhethiti tasmAdamatrakArINyetAni / samayasararararararara
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatvA cigama narakAtAsuvarNakUlArUpyakulArakArakodAH saritasta(7)madhyagA yoyii| pUrvAH pUrvagA1.pA(tvaparagAH 10 11 caturdazanadIsahasaparipUtA gAlicAdayo nadyaH 12 bharataH pavizatipakSayojanazatavistAraH padakoSita tibhAgA yojanasya etadahiguNati guNavistArA varSadhara videzAgnAH 14 uttarA dkssinntulyaa| 15 bharatarApata* sisTama yo bihAsI pasamayAbhyAsapiNyaSasapiNIbhyAM 16 tAbhyAmaparA bhUmayo'vasthitA17 paphalipiSasyIpamasthitayo / haimavatakAriyarSakadevakaraNakA18 tacIttarAH 19 videhe pu sNkhyeykaalaa| 2. bharatasya pikAbhI jamyUnISasya napatiH hAtabhAgA 21 anImAsvAtikAni, tattadocitImatvAt / yat prayodazekarSize aviparaspare, tRtIyatarvasaptameSu hudA do hudAH, SaSTasaptamayoH puSkaraM puSkarANi / navamahAdazayoH sarito nadyaH tanmadhyamAcaturdazanadIsaha riyatAstAbhyAmA nvmhaadshsptdshiiyaanaamsphuutiH| tRtIyaH pIta lezyaH"sthAne, AditaniSu pItAMtalezyAotpathame l pItAMtalezyA ityabhaviSyat / pUrvayovIndrA anantaraM potAMtalezyAsto bhItamaH / zeSAHsparzarUpazabdamanaHpravIcArA yoyoriti prayoyoHsto bhiitmjnyH| svargasUtraM saudharmazAnasanatkumAramAhendragrahmalokalAMtakamahAzuSasahastrArevAnalamAtayorAraNAcyutayoH sthAne sodharmazAnasanatkumAramAhendragrAmamottaralAntavakApiSTazukramahAzukaza tANatayorAraNAcyutayo rUpamanaumAsvAtika, nidaMzasyoddezAnugatatayaiva rIteH prathamavibhaktitrayamindrasaMkhyAsAdhakameva / sArasvatAdityabaddharaNagardatIyatuSitAvyAyAdhamaruta ityatra marutsthAnIyAriTaza iti cenna teSAM navamatvAt / lokastviha paJcamadhIH saMsArabha / pUryAntitve rizto'nyatra parAMtisye navApi / "sthitibhavaneSu dakSiNA dhipatInAM patyopamamadhya 2 zeSANAM pAhone 3 asurendrayoH sAgaropamamadhikaM ca'4 sthAne sthitirasuranAgasuSaNAzIpazeSANAM sAgarIpamanipalyopamAdhahInamitatpanImAravAtikama,uddizyamAnanirdizyamAnayodhaSamyAt / ardhazamdI thIpsIti caihe. dhamapi sambandhonitasyAyukkiA,anuvRttilamiti cedaikapade'sau mAmUt / yadi sAgaropamadhipAyopamAghaMTIna mitA kathaM 10a0sU02 / dilyU02 / 2 ca0a0sU02 / disa019 / / 0a0e0.29.10.11-32 | divya028 / 35 // Scanned with CamSca hiM sAgaropame adhike ityAdi saudhamAdiSu yathAkrama 1 sAgaropame2 adhike ca3 sapta sanatkumAra vizeSadhi. saptadazaikAdazatrayodazapaMcadazabhiradhikAni 5 sthAne *saudharmazAnayoH sAgaropame adhike 1 snkmaarmaaheNjyo| sA 2 visaptanapaikAdazaSayodazapaMcadazabhiradhikAni tu pratyanImAsthAtikAni / yat paMcamAyeSu nAkeSa na dazAdibhiH sAgararAyuraSadAhasthI muniH / jyAdiyutasaptabhissyAha cetturyataistvayi vizeSAkasaptabhiraya padata saH // 1 // " saudharmasyezAnata va klpaaNtrt| / pavarSAkasthitikatyAzyANatato bhavataH / Anatajagadetatpathamanatarasye. bAninompattikatetyAkasthitikatvAt / sthitye prathamaveyAntyAdivodezamekAdazatu vipIyadi vispazmanaMtaratA karUpayAtyadikhorapi yadapAco'vazya bheda udIcA'parathA pArthakyApagateH / vyaMtarANI pAnaMtaraM pairApazyopamaM / jyotiSANAmadhikaM 2 prahANAmekaM 3 nakSatrANAmadhe 4 tArakANAM caturbhAgI 5 jayanyAparabhAga 6 caturbhAgaH zeSANAM 7 sthAne parApalyopamamadhikaM 1jyotiSyANAM ca 2 tadaSTabhAgopare 3tpanImAsvAtikAni / yat tathA suratyApAyI. tiekA:,sthityA vyaMtarato'dhikAH / vimAnavAsino devA, yathA, bhavanavAsinaH // 1 // " mA'bhUcca prhaadiiprtynirdesh|| zrIkAMtikAnAmarza sAgaropamANItyanaumAsvAtikamA asthAnapatinatvAt / kATanetyeke spinatye ketI bhiitmmiiH| tadbhAvaH pariNAmI'nantamAdirAdimAMdha rUpiyAdimAna yogopayogI jIveguto bhiitmjheH| tasyethi bhAvanAH paMcatAnaMtara bAharmanIguptIryAdAna nikSepaNasamityAThokitapAnabhojanAni paMca 1 koSalobhabhIratrya hAsyapratyAsthAnamanudhIvibhASaNa ca paMca 2, zuNyAgAra vimocitaabaaspriiprodhaakrnnbhkssshuddhisdhrmaadhisNghaadaa| paMca khIrAgakathASaNatammanoharAMganirIkSaNapUrvaratAnusmaraNavRSyeSTarasasvazarIrasaMskAratyAgAH paMca , manozAmanonita 150a005.435-36-17 1 + disU. 29.30-31 / 2 ca0asU. 5748.4950-5152-511 di sU.19.40.41 | 3fo000 42 / 4 .a.039 di0puu039|5 paM0a0sU042-4344 / 6 disa.. mu04-4-178|
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ paviSayarAga epepavarjagAni paMce 5 spanImArapAtikAni, paNanaH pInamavazyAt / mayasampApahAsya- 12. rati puruSavedazubhAthuna magotrANi puNyaM sthAne sacazubhAyurmAmagotrANi puSyamiti nirvizeSaviSanam / "sadhyAyaH MI putraspa vizuddhatAyAH, puruSasya kIrti prati sAmpratasvAt / zatikAtyAra bata hAsyaratyoH, puNyasyamAcAryavivakSita parizizma. taravArthA- sthAt // 14" sApAyaviSAkasaMsthAnaviSayAya dhamapramattasaMyatasyoSa zAntakSINakapApayAma 2 sthAne AtApAdhagama paripAkasaMsthAnaviSayAca dhamya mityanaumAsAtikamapAnya (4) ca / pUrvaprayogAdasaMgamAvacchedAttathAgatipariNAmAca tAtiranantaramAciddhakulAhacakaSazyapagatalepAlAyuSaderaNDavIjayadagnizivASaceti punarukam / parva navaparivAnAsmabhUti yastapAdhigamArUyaM paryantapadhAtmakacalAtI bhItamazestatsthAne "tayAyasUtrakari, dhapinDopala nitama / bagde gaNItasaMjAta mumAsvAbhimunIzvaram // 1 // iti pacamanaumAspAtika,pamde prsaakssyaat| "dhUrtAstvatkRtimadhyetu gumAspAte ? kiycirm| mUlasaM ghisvanAjJAtA-stvadaguroH sNghjiivinH||1||"athaadhiity carasto'syAM vAcAyA bhuvi shire| atasvijanapUrNAyAMdA dhivaprathamasaMghinaH chatraprayapadhAnantaraM "gaMbhIratAraraSaritadigvibhAga-prelokpaTIzubhasAmabhUtidakSaH / saddharmarAjajayaghoSaNadhIpakaH sana, khe dundubhirvanati te yazasa: praSAdI // 1 // maMdArasundaranamerusupAri. mAta santAnakAdikusumorakara vRziyA / gandhodabinduzubhamandamarutpAtA-dityA divaH patati te payasA tti||2|| zumbhazprabhASalapabhUrivibhA vibhIste, ThokatrayaputimatAM putimAkSipantI / prIdivAkara nirantarabhUrisaMkhyA-dIptyA jayasyapi nizAmapi somasaumyAm // 3 // svargApavargagamamArgacimAgaNezaH, saddharmatasyakathanakapaTudhilokyAH / divya panibhaSati te vizadArthasarva-bhASAsvabhAvapariNAma guNaprayogyaH // 4 // amAnatuMgIyAni, bahIcinIyAt / / EXI 'azokapUrvayA sabai pyAtapatratrayAMlayA / prAtihASTitayyA te, jAtAH pramanaso janAH ||1||"prthme ghoSaNapoSakacanati pravAdi / dvitIye sundarasUvAcA, tRtIye prabhAvibhApatidIptayoGasaMtavibhudivAkara nize / tuyeM gamasyabhApI prayo - a0a0sU026 disU025 / 2 na0a0sU.3738 di0.16 / 3 dinda a0sa07 / / 36 // Scanned with CamSca rasamsarahAmapaERENA SHspa syazca tyAdi bauTikatimiropalakSaNe / ata padaM bhavati / munizAkhacIrA pITikAstathA prati kundakumvakartR: 21 katAvAditvAkundakundaM prati manavyAkartRsImandharasvAmikatAvAdinyena muniyazazcaurA Sa, arvAcInalikA yauTi- 1 kAH praSacanavAdyaliAsyAspravacanavAdyajJAnatvenAparSAcInazAnA ba, borikazAkhamaphalamabIjakatvAdhinataspatAlora bauTikatimiropalakSaNe / hataparasparA bauTikA pradilatvAcchedhAdiyat / tathA hi- pakaSAM kharyagatI vIrAbdoto | vidhamanRpo'nyapusAMgataH zakarAjaH / SikamazakayorantarAbdAH zarAghoSAH 135 pakatra dharmAntadinAnantaraM paza. rakadhUragyatra duSamAcaramonanaSatipakSato'gdhirmAntaH / ekatrAduSamAntamRSidharmonyatrANumatAtireSa pcidityaadi| amAlokitasvarUpadA bauTikA agdhatvAcAryAkAdivat / tathA hi-teSAM jamyUmita pacamamanusaradhimAna ca prakarSe popapatavirahakAlaH SaNmAsAca karagaNitApekSamiha bharatato himAdriya guNoparitanatArA viguNAdhetyAdi upakArivApayepyayaMtI mandAyante pauTikA anupAsitagurundhAvanecarAdiSat / tathAhi- samyagdarzanazAnadhAritrANi mokSamArga iti / kRtastarAmiha cakSurAdidarzanasyApi prAthamyAptiH / vizuddhadhapratipAtAbhyAM tavizeSa pati / kuto'tra RjuzabdaH kSetragAmI ityAdi / anAlApyA cauTikA muzalaSAktvAtpazAcaphiSat / tathA hi- teSAM pharkAkA. dani niSadhazikharopayuditaSatoH sUryAcandramasorSimAnadhvajastambhagatAhaspatimA apratyAyodhyApurIsthana kiNA nemA bhyAM vRSTayA sabhAThokAH pratiyodhitAH / kaSalAhArigudaSadttamAdInAM nIhArAbhASa ityAdizAbagumpha prati sapa jIyA pauTikA thApatAnItikavAdadRkumArAdiSat / tathAhi-" adhiyasahassaM bArasa, ticaumthaka sahassaya paume / mace gomI bhamare mI varadahadeho du // 1 // " asthAnapatitametat / yIjanazadANyAhAre zrIgni yAmpati viyojamApterApAsAt / / 1prApipulamatI manaHparyAyA1474
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ BANANAGariLMMARY taravArthAdhigama 'terahakoDI se, pASaNNA sAsaNe muNe yathA / missammiya taNA, asaMzayA sasamayakoDI // 2 // .. asthAmikametadityAdi / api ca prasAcandrotpalabhASye- apramANa gomarAriyAyaH zaurasenikatyena badhirapi bahakAyasvAThokabhASAyat |.g pravacanasya bIjasye saMskRtaM bhavati paramAmArAnIravAramAtakAmArabhArAnaIspena ghevAdImA prAkRtAdISa / pravacanasya vAgardhamAgadhI sarvacAkpariNAmitvAtsarvamAtRkAkozazyena dAdInAM saMskRtamiva ardhamAgadhika pasamaya prAkRtAdimayatyAdaIdAdimayatyenIkAra / siddhamadhamAgadhyAH pazasamayatyaparacatvAri pariziSTam Scanned with CamSca // 37 (paTacatvAriMzaditi) 1 prAkRta nirmanRzaSaka: pAH plutA yadi mAgadhyA dRzyante / kapAzmapaNe satya mAdhIlipituyugaparNA / RdapAH patitAM saMskRtamahati kityetadagINatayA 1. devAzAgapariNataM brahmacamaNaSibhiranupAttamiti prasannacandropalataH -2- phalavarNakamAye ii. au,tAhaNyazazirasyapI / "kaNTha pau plutaSisagauM ca, prAkRte na caturdaza // 1 // asyA DapyanusvAro,vyaJjanaM svAdimadhyagama / svasthavargaparau syAtA, humAye zrIca kutracit // tathA- jihacatAlavyazorbhASA-dabhASAjaradAtyasAmA mAgadhyAmabaziSyante,pazcApadazabhipinA // 1 // tathA- paizAcyA daNahInAvAt, SoDazAnAmasazcaraH / tRtIyaturyAnadhAsyuculApaizAcike pun||2|| tomaha / pareSAM praNiSizyante,nadiyuyoramI api / tathA apbhrNshegmnnyaasaavaadshonitsNgrhH||3|| iti mAtRkAprakaraNe -12- / 2 maga rAyagiha pura-laksA chApati gAmasaMkhArya / tathA, bArAM surale gAmA aDasadvilaksapaNasahassa AU7 // iti mhaartH|-1 zavarNatvena hAcatvAriMzadAdiSaNa prAkRtAdita udagmAtRkatvAsApaJcAzanAniSamasaMskRtato'AMgmAtRkatvena siddha tamamiSa antarmagadhavanikatvaM mahat magadhAnAmAyadezatvAnmagadhAnAM prathamAryadevatvena mahattamamiva / siddhaM magadhAnAM prathamAryadezavaM prathama dizyavipuladezatvAt jinamuktibahuladizyavipuladezatvena siddhatamamiSa siddha magadhAnAM vipuladezatvaM paTraparilakSapAmasthAt sAmrASTaSaSTilakSaprAmatvena surASTrANAmiSa / jinamuktibahuladizyA magadhAH samme'tazivaracchAyAcatitvAsAJjayachAyApatityena sAdhumukibahulavizyA surASTra vityAdi / nanu " chattIse parisa0 sapa, viSakamarAyalya maraNapattassa || sIrane balahIpa, seSaDasadhyo samuppaNNI ||1||"iti cet,' boTikA anantAnugandhikaSAvityAvAryavapiyavanAdiSat / yatpravacanamAvazyaphaniyukti:- "chalpAsasavAra nabuttarAI taDyA siddhiM gayassa dhIrassa | to voDiyANa dinI rahaSIrapure samuppaNNA // 1 // rahavIrapuraM nayaraM, dIvagamujANa ajjakanhe ya / siSabhUhassupahimmi ya, pucachA therANa kahaNA ya // 2 // 1. ALUhApa pAsa, bodiyasiSabhAuttarAhi ma / mikchAdasaNamiNamo, rahavIrapure samuSparNa // 3 // ti // " atra prasacannotpalabhASyama,atatsvAmikaM pravacana kAlAniyAledAdiSaditi cet, parAvRttimA praSacana paritA. nuvAdApekSaNAtparyayApekSaNena dravyabhiSa / tathAvidhaparAvRttimatpraSacanaM samupajissaha prabhRtInAM padAnAM sthAne samu. ppaNNAdInAM vazanAdabahissara bhavissatyAdInAM sthAne paTTA hotyAdInAmiSa / ApUrvagatakAla tasya parAvRttiH pUrvagatInAM pravacanasvAmitAsiddherahaMdUgaNadharANAmiva / prabacanaM sAvayaSamAcArAdimacAcaraNAdimasyena puruSAkAra papa / parivAda prazasyate pravacanaM prati pradhAnatvAtpuruSAkAraM prati zira iva / pUriyAda: prazasyatetamA apacanA JEC prati mahAnubhASitvAtsuvarNapuruSa prati zira eva / pUrvagatamyucchedastasvizocyo ThokAdhikArasthAdadRmyukoSa / na pUrvagatalyumode sarvapraSacanamyucchedastadhAsvAbhAvyAnjinamyucode sarvamunibhyuccheda vityAdi / api ca pravacana MP cirantanatAmasApaka vikramasahArakIya siddhasenadivAkarakRtisammatinyAyazAstrama- keI bhaNati 'jAyA, ANA paparapasa
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Scanned with CamSca dhigama sAyA na pAsA jinnotti| suttamayalayamANA, titthayarAsAyaNA bhIrU // 1 // sutami ceSa sAha, apAyasiya ti ke.pArTa 2) mi| sattAmAyaNabhIrahiM taMpidavyartha ho // 2 // " iti tasyavAcI yugapadupayogasyamAnanenAgRhakAyA api IN mopayogavAdiSacanitApratipAdavitryAstIrthapAntherArAdhyamAyatvArakoThAdibhakSaNenAcAracaritAyA api parakAyAH parizizma. kAryasivihetuzakunAyA iva / vikramasamArakIyaH siddhaseno vikamapratiyodhahezvarhada guNAnupAvavAnizikAnAM katabAsihAsanAdhizikAntargata vikamayazazcatuHzloSayA rava, pUthyaH siddhasena upadehikopayatamahAnizIthapastikAlikha 12 / 30 / / haribhA pratyanamastRtvAdayuddhapAcAdiSat / yUthyaH siddhasenI "jgupsaabhyaajnyaannihaadhirty-gbhuuhaasyopmithyaapraagaiH| yo ratyaratyaratarAyaH sipeve,sa pakaH paramAtmA gatimeM jinendrH||1|| iti sadA yogavArSizikApacatI doSAzavazakaM pratyayaurikayA vaktRtvAt, "antarAyA daanlaabh-boybhogopbhoggaaH| hAso ratparatI bhIti-jugupsA zoka papa - c||kaamo mithyAtvamajhAma, nitrA cAdhiratistathA / rAgo deSazca no doSAsteSAmAdazApya mii||shaati prathamakA. upacato hemAcAryA ityAdi / praSacanasamuppaNNAvat yauTikasamupapaNo iti cet,na, devsenvrtupenaaryaadhiinsyaat| kathamanyathA "sirideSaseNamuNiNA,dhArApa saMbasaMteNaM / rahI saNasAro,hAroM bhavyANa NayasapaNaSapa"990 ityukiH|| bauTikAbhiratanA bhartRharibhrAtRzubhacandrakRteyoMTikatApaTahAnudizabimAnaM naSakapaSatvAtparAsarasutaNyAsahate vaiSNavatApaTahaviSNupacAdiparatvena vaiSNaSA iyeti cet / bArakacaurA bauTikAH samantabhadrAdikavIndrabhAsyatA 1. jayanti jinasenasyA 2 dipayadhAnAyakArakazubhacanne bhartRharibhAtRtAmAnitvAt"zrImadvikramabhUpatersikahataspazAyasaMkhye zate. ramye'STAdhikavatsare sukhakare bhADe dvitIyAtiyoM" / prabhRtipadyAvadhikapANTupurANakArakazubhacandra iva | prASacanikAH pramANa parasamaye'pi teSAM prasiddhezvabasUryAdInAmiva / yasmAt skandapurANAntargatanagaravarNanopapurANe / izcarA-"zAlA prAmagRhaM proktaM, nAlA tu jinamandiram / zvetAmbaropadezena, zrApastavidhIyate // 1 // gaurii| kIvRzAza kimAcArAH, karma kurvanti kIdRzam / avatAraH kathaM teSAM mahAdeva nigayatAm // 2 // // 38 // cara: tapazopitasajA, malakliA kalevarAH / snAyyasthidharmaSapuSo, nihatAntarazatrayaH // 3 // tumbIphalakarA bhikSA-bhojinaH sitavAsasaH | sakampalA romayuktA, ajArImapramArjinaH // 4 // gRhaNarita zuddhamAdAra, zAkhazyA caranti ye / na kurvanti kadA kopa, dayAM kurvanti sarvadA // 5 // mukikAraNadharmAya, pApaniSkandanAya ca / avatAraH kRto'mIpA, mayA deSi yuge yuge // 6 // yadamISA maharSINAM, jaladAnAdapi miye / sukRtaM prApyate loka-naM hi tayajJakoribhiH ||7||rtish ata idaM prasannacandropale "jarahiranyairapi yeSavRttito, yathAmatIme vayameSa bIkSitAH / na pazimaH sAhatikavinirNayo, vRthA yathA jAtagaNA! kadAmahI / syAdi // " sAneSa prati citmIdi-riyaM'nA pAramArthikI / yeSAM vihanyate cetI, na kIyA jiivikaadibhiH||1|| - jayantu pravacanai katAnA munayaH / OM namaH pAzcAya // COP* sgarfacarfar-*-faroopse x ce // iti zrItattvArthabhASyaTippanakama //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Scaneu will CamSca taravArthA pariziSTam. NELiHitSEELI dhigama // 39 // P A // iti zrItattvArthabhASyaTippanakam ||