Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhiparva [32] mAtra manuSyano ja nahi, paNa pazupaMkhI vagere koI paNa prANIne jIvanavyavahAra ane jIvanadharma nihALIe te vyakti ane samaSTi vacce ze ane ke saMbaMdha che te dhyAnamAM AvyA vinA nahi ja rahe. sthULa dRSTie jotAM dareka vyakti svaparyApta ke pitAnAmAM ja pUrNa bhAse che. upara uparathI jotAM ApaNane ema lAge che ke dareka prANI ke vyaktinI AtmakathA e mAtra tenA ja jIvananI kathA che, kemake te tenA jIvananA prAraMbhathI zarU thAya che ane tenA jIvanA aMta sAthe ja te aMta pAme che. paraMtu je ApaNe sUkSma ane tAttvika daSTie nirIkSaNa karIe te ApaNane tarata ja jaNAze ke koIpaNa vyaktino jIvanapravAha mAtra vyakti-maryAdita che ja nahi. kemake te tenA pUrva kAlIne ane samakAlIna samAjanAM aneka jIvanavaheNothI racAya che ane samRddha thAya che. kaI paNa manuSya pitAnA pUrvakAlIna ane samakAlIna mAnavasamAja tema ja itara prANIjagatanA saMbaMdho ane tethI utpanna thatA saMskArene pitAnAmAMthI bAda kare che te mAtra zUnya banI rahe ane tenAmAM kazI ja jIvanazakti zeSa na rahe. pUrva kALane peDhIutAra ane saMskAra-vAraso e ja pratyeka vyaktinA jIvanadhAraNa ane jIvanavikAsanI nakkara bhUmikA che; ane e ja bhUmikA samakAlIna samAja sAthenA vyaktinA sArA ke narasA saMbaMdhothI vizeSatA pAme che ane te bhAvi samAjanA ghaDataramAM sAruM ke narase phALo ApavAnI zakti anivAryapaNe keLave che. ATalA uparathI spaSTa thaze ke vyakti ane samAjano saMbaMdha e puSpa ane tenI suvAsane saMbaMdha jevo avibhAjya che. guNadoSa vicAra * prANIvargamAM mAtra mAnavajAti ja evI che ke je ati lAMbA kALanA saMskAravArasAnI rakSA karavA uparAMta temAM te dhAryA pramANe pheraphAra ane sudhArevadhAro karI zake. vaLI te bhAvi peDhIne AzIrvAda ke zAparUpa nIvaDe evI sAmagrI paNa thai zake. je sadaguNo ke je vyaktimAM dekhAya che ke vyaktigata manAya che te kharI rIte samAjasApekSa hoI te te samAjanA guNadoSanuM prati
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ pi [ 483 khiba mAtra che. kAI paNa vyakti rucipUrvaka potAmAM sadguNa keLavavA ane vikasAvavA mAge te te jIvananI dizAne samAjathI sAva vimukha banAvI kadI sadguNu sAdhI zake ja nahi. sadguNane artha ja e che ke game tevI athaDAmaNe ane game tevA saMdharSa vacce paNa bIjA pratyenuM valaNa madhura ja banAvI rAkhavuM, temAM kaDavAza AvavA na devI, mANasa sAva ekalA heya te tenI vRttinI madhuratA ke kaTutAnI kasoTI thaI ja na zake ane te pete paNa ema nakkI na karI zake ke jete te sadguNa mAnI rahyo che te vakhata AvatAM sadguNa ja siddha thaze. e ja niyama doSane paNa lAgu paDe che. kAI kti krUratA, lAbha ke bhAgavRttimAM rasa dharAvatI hoya ane te samAjathI sAva chUTI paDe te te kadI potAnI navI rasavRttine tRpta karI zakaze nahi. satya khelavu ane AcaravuM e sadguNa che ane asatyAcaraNamAM doSa che, paNa jo manuSya ekale hAya tA te satya ke asatyanuM AcaraNa kevI rIte ane keAnA pratye kare ? tethI e niHzaMkapaNe phalita thAya che ke itara jagata sAthenA mANasanA saMbaMdhamAM ja guNadoSanI vRddhi ke hAninI zakyAzakyatA samAyelI che. mahAna puruSa pRthvInA paTanA koI paNa bhAga upara kayAreya paNa thaI gayela ane atyAre vartamAna evA bahAna puruSonI jIvanakathA eTale saMkSepamAM kahIe te temane temanI AsapAsanA jagata pratyeno dRSTikaNu ane jIvanavyavahAra. je rIte bhagavAna mahAvIre vArasAmAM maLela saMskArAne itara jagata pratyenA peAtAnA azrutvamaya ane vizALa draSTikANa vaDe tema ja kAmaLa ane madhura AcaraNathI uddAtta banAvyA ane tenA pariNAme mAnavajAtinA abhyulya ane niHzreyasanI dRSTie kAlAbAdhita mULabhUta siddhAMto itara yagaMbarAnI peThe prarUpyA, te ja sUcave che ke temane jIvanahaMtu vyakti ane samAjanA sabaMdhane kalyANamaya banAvavAnA hatA. temaNe jema samAjanA AzrayathI svapuruSArtha dvArA sadguNa vikasAvavAnI kaLA siddha karI hatI, tema temaNe potAnA e sadguNa-upArjananI mRtAtA samAjanA kSemamAM ja mAnI hatI. pavitra aSThAhnikA dIdiSTa mahiSaoe yuga yuganA nava samAjane dIvAdAMDIrUpa ane evA uddezathI varSAvAsanuM eka aThavADiyuM evI rIte yojyu che ke temAM ApaNe bhagavAna mahAvIranI puNyakathA sAMbhaLavA ane tenA mama upara vicAra karavA pUro avakAza meLavI zakIe. bhagavAne potAnI kAra sAdhanA dvArA je satyo
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 484 ] darzana ane ciMtana anubhavyA hatA ane temaNe pAte ja je satyAne samakAlIna sAmAjika paristhiti sudhAravA amalamAM mUkayAM hatAM ane leAkA e pramANe jIvana dhaDe e hetuthI je satyAnA samatha pracAra karyAM hatA, te satya sakSepamAM traNa che : (1) bIjAnA duHkhane potAnuM duHkha lekhI jIvanavyavahAra dhaDavA, jethI jIvanamAM sukhazIlatA ane viSamatAnA hiMsaka to praveza na pAme. ( 2 ) potAnI sukhasagavaDane, samAjanA hita arthe, pUrNa bhAga ApavA, jethI parigraha baMdhana maTI lokopakAramAM pariName. (7) satata jAgRti ane jIvananuM aMtaranirIkSaNa karatA rahevuM jethI ajJAna ke nabaLAI ne kAraNe praveza pAmatA doSAnI cokI karI zakAya ane AtmapuruSAtha mAM eTa na Ave. AtmavacanA bhagavAnanI jIvanakathA sAMbhaLavI ane tenuM sthULa ane khArthe anukaraNa karavuM e eka vAta che; ane tenA hArdane samajI yathAzakti tene potAnA samayanI paristhiti sudhAravA upayAga karavA e judI vAta che. e kharuM che ke nAnAmeTA badhA ja bhAvuka jaina ochAmAM ochuM pazusaNanA divasomAM to mahAvIrane pagale cAlI nAnuMmoTuM tapa Acare che ane anyanA duHkhane peAtAnuM lekhavAnA pratIkarUpe nAnuMmoTuM pagaluM bhare che. e paNa sAcu' che ke dareka dhArmika jaina potAnI udAratAnA khIjAnA hita arthe kAMI ne kAMI upayAga kare che. tema ja e paNa satya che ke vadhAre nahi te pazusaNanA divaseAmAM nitya ane tema nahi tA chevaTe saMvatsarIne divase avazyameva badhA ja nAnAmoTA gRhastha ane tyAgI pratikramaNa karI saunI sAthe maitrIbhAva darzAvatA kahe che ke amAre kAInI sAthe vaivirAdha nathI. A badhuM chatAM ApaNe jaina samAjanI AMtarika sthitine taTasthapaNe abhyAsa karIe, rASTramAM ane samagra mAnavasamAjamAM tenuM zuM sthAna che enA vicAra karIe, te ApaNane jaNAyA vinA nahi rahe ke ApaNe mahAvIranA siddhAMtanA bAhya khAkhAnA ja AcaraNamAM dharmanuM vAstavika pAlana mAnI AtmavacanA karIe chIe, tapa, vrata, niyama, jJAna ane prabhAvanA Adi dvArA cothA AreA varSoMnI ke tenA udyotanI je kuMkumapatrikAe arasaparasa saMdhAne lakhavAmAM Ave che, tenuM pAkaLapaNuM ApaNe te ja gRhastha ane sAdhusaMdhAnA jIvana jIvavAnA mApadaMDa dvArA saraLatAthI jANI zakIe chIe. ukela mAgatI samasyAe pazusaNa jevuM dharma pava, je kharI rIte AtmazuddhinuM parva che, temAM
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zudriparva 485 samAja praveza karI rahyo che. jaina samAja e ziSTa samAjemane eka che. rASTrIya ane mAnavasaMskRtimAM ahiMsAnA kaTTara anugAmI tarIke tene mobhe che. tene keTalAye susaMskAre peDhIutAra anAyAse prApta thayA che. tethI AtmazuddhinuM parva UjavavA utsuka e jaina samAja pAse thoDI paNa tAtkAlika samasyAnA ukelanI koI AzA rAkhe te te jarAye asthAne nathI. kharI rIte samAjanA jIvita dharmAtmAonI te tenA ukelanI dizAmAM vadhAremAM vadhAre prayatna karo e svayaMsiddha pharaja banI rahe che, kemake samAjagata mukhya lAlo ane doSonuM nivAraNa karyA sivAya yugAnurUpa sAmAjika pratikramaNa agara Atmazuddhi kadI zakya ja nathI. AvI samasyAo mukhyapaNe ApaNuM sAme traNa cheH (1) taMgI ane garIbI, (2) kALAbajAra, ane (3) aspRzyatA. taMgI ane garIbI A samasyAonA ukelanI eka cAvI guruvarganA jIvana parivartanamAM rahelI che. AkhA dezamAM vyApakarUpe vartatI taMgI ane garIbIne anubhava eka paNa jaina tyAgIne thaye heya evo dAkhala adyApi jANamAM nathI. tethI UlaTuM zrAvakomAM evA keI virala maLI AvavAnA ke jemaNe e taMgI ane garIbIne aicchika anubhava kare che ane jeo mUMgI sevA ApI rahyA che. ApaNe joIe chIe ke dareka phirakAnA tyAgI guruo tyAM ja rahevuM ane jIvana gALavuM pasaMda kare che ke jyAM pUrepUrI sukhasagavaDa prApta thatI hoya. paraduHkhe duHkhI thavAnA siddhAMta upara je jIvanacaryA svIkArelI te ja jIvanacaryAne Adarza mAnI gharabAra choDI bhekha lenAra bhikSugaNa je sAdagI, sahiSNutA ane aicchika vAstavika garIbImAM kRtArthatA mAnavAne badale sukhasagavaDamAM ja tyAga mAnavAnI bhUla kare to te kadI bIjA para naitika vajana pADI zake nahi. game teTalI hAmAM hA bhaNavA chatAM anuyAyI bhakto manamAM te jANatA ja hoya che ke A guruvargane kazI taMgI ane garIbIne sAce anubhava che. ja nahi. ema jANavA chatAM bhakto paNa eka athavA bIjA kAraNe guruvarganI badhI ja asvAbhAvika, kharcALa ane vadhAre paDatI jarUriyAta pUrI pADatA rahe che ane tyAgane poSaNa ApyAna satiSa keLave che. A eka guru ane bhakatanI tyAga vizenI mAnyatAnuM dukra che. e dukranA deSanuM nivAraNa karyA sivAyanuM pratikramaNa te nathI jIvanazuddhi ke nathI zuddhiparvanI sAcI ujavaNInuM mukhya aMga. kyAM te acchika agavaDa vahorI lenAra bhagavAnanI jIvanakathA ane kyAM acchika sukhasagavaDanI zodhamAM paDela guruvarganuM
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 486 ]. darzana ane ciMtana e kathAvAcana ane bhakatanuM e kathAzravaNa ! A aMtara banatA prayatna nivAravuM emAM ja pajusaNa parvonI zuddhi che. kALAbajAra jaina paraMparAmAM dharmaprAptinI prAthamika zarata pramANe je chatrIsa bhAganusArI guNa batAvyA che temAM nyAyapUrvaka dhanopArjana karavuM e prathama ane mukhya guNa manAyela che. yuddha daramyAna sarvatra cAlatAM kALAbajAramAM jaina vyApArIone hAtha nAnosuno nathI. keTalAka nikhAlasa jaina bhAIoe e vAtane jAherapaNe svIkAra paNa kare che. jelamAM paDyA paDyA paNa rASTrapuruSone kALAbajAranI jANa thayelI ane mukta thatAM ja teo badhAe ekI avAje kALAMbajAranAM kRtyane dhutakAryuM che. tema chatAM atyAra lagImAM koI paNa phirakAnA eka paNa jaina gurue kALAbajAranI corI viruddha sAmAnya paNe paNa avAja uThAvyo hoya evuM jANavAmAM AvyuM nathI. zuM e guruo kALAbajAranI kamANIne anyAyopArjita che ema nathI mAnatA ? ane je. mAnatA hoya to te viruddha avAja uThAvatA kema kare che? A praznano uttara ApaNane temanI sukhasagavaDanI vRtti ane te sagavaDa pUrI pADanAra bhaktone rAjI rAkhavAnI mane vRttimAMthI maLe che. jenI pAsethI nyAya-anyAyanA vivekanI doravaNInI AzA rAkhI zakAya te ja guruvarga je aMtarmukha thaI jIvanavicAra na kare to teo bhAva-pratikramaNa dvArA zuddhiparvane sAcI rIte Ujave che ema keNuM kahI zakaze? A mATeno ahiMsaka saraLa upAya bhagavAna mahAvIre pitAnA jIvanathI ja darzAvyo che ane te e ke game tevI agavaDamAM jIvanane AnaMda mANe, paNa lUMTa ane corInA dhanathI maLatI kaI paNa jAtanI sagavaDa levAne sadaMtara vicAra tyajavo. je eka paNa guru A dizAmAM gya pagaluM bharaze te sAce ja te pajusaNa parvane ajavALaze; eTaluM ja nahi, paNa te jaina samAjanA bhA ane vArasAne dipAvaze. pitAne maLatI doSamUlaka sagavaDa svIkAravAmAM asahaga e game tevA lebI ane lAlacu vyApArIonI nyAyavRtti jAgRta karavAne rAmabANa upAya che. peDhIo thayAM cerIne dhaMdho karatI ane cerI tema ja parAkrama vinAnA jIvanane namAluM samajatI dhArALA jevI moTI kamanI e vRttimAM ekalA ravizaMkara mahArAjanI tapasyAe palaTe ANe te dIrdhatapasvInA vArasadAranI yathArtha tapasyA kALAbajAranI vRtti para thoDo paNa kAbU na meLave e kadI mAnI zakAya nahi. jarUra hoya te te eTalI ja che ke koI ekAda sUri Arya mahAgirinuM anukaraNa karI Arya suhastine pagale cAlatA AjanA sukhazIla ane rAMka mananA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhiparva [ 487 munigaNane yogya raste vALe. tethI ApaNe AzA rAkhIe ke guruvarga varA, arcA-prabhAvanA ane zAstronI pUjA upara bhAra Ape che te karatAM vadhAre bhAra kALAbajAranI corInA mULagata doSa nivAravA tarapha Ape. AthI teo evI corIne bhoga banatA lekenA maune AzIrvAda paNa meLavaze ane pitAnA anuyAyIone kamANunI harIphAInI avicArI pApajALamAM paDatAM aMzata: paNa bacAvI zakaze. yuddhajanya paristhitine vadhAremAM vadhAre lAbha levAnI harIphAInA vAtAvaraNamAM arthavRttithI TevAyelo jena vyApArI kALAbajAramAM lebhanuM saMvaraNa karI na zake evI dalIla karanAre paNa vicAravAnuM rahyuM ke khare TAMkaNe ja anyAya lAlaceno sAmano kare emAM ja dharmavRtti--satapuruSArtha che. saMtatine anyAyapArjita dhanane vArase sapanAra pitA vArasAmAM mAtra dhana ja nathI ApatuM, paNa te dhana karataye ati sUma evI anyAyavRtti paNa vArasAmAM Ape che. dhanano vArase nAza pAmaze, tyAre paNa e anyAya--durbaddhinA saMskAra peDhIutAra saMtatimAM cAlu raheze. eTale kALAbajAra karanAra ekaMdara kuTuMba ane saMtatinuM te ekAnta ahita ja kare che. anyAvya dhanamAM UcharelI ane tAlIma pAmelI saMtati kadI lAMbo vakhata tejasvI rahI zake nahi. cerInA dhananI gAdI upara besanAra kadI dharmArAdhana karI zake nahi. tethI pasaNunI ArAdhanA karavA IcchanAra vyApArIvarge paNa kALAbajAranA kRtyanuM pratikramaNa prathama karI te pachI ja paraMparAgata pratikramaNanI sArthakatA lekhavI joIe. aspRzyatA aspRzyatAnI bAbatamAM buddha ane mahAvIre vaidika paraMparA viruddha bhAre sAhasapUrvaka aMdelana zarU kareluM. e AMdolananAM mULo eTale sudhI UMDAM gayAM ke te banne mahAtmAonI pachI paNa e dizAmAM aneka saMtoe anekavidha prayatna karyA. mahAvIra pachI lagabhaga 1500 varSe dakSiNa hiMdustAnanA vaiSNava saMta ALavAroe aspRzyatAnuM kalaMka TALavA puruSArtha karyo. tyArabAda rAmAnaMda, kabIra ane nAnaka vageree paNa prayatna karyo, paraMtu sauthI chello ane sarvadezIya prayatna mahAtmAjIno ane tene lIdhe kogresane che. ahiMsA jaina paraMparAno mukhya siddhAMta che. gAMdhIjIe nAnAmAM tamAma kSetromAM ahiMsAne prayoga sauthI pahelAM ja zarU karyo che. ahiMsAtatva mAtra dhArmika kSetra pUratuM ja na rahetAM te samAja, arthakAraNa ane rAjakAraNanA pradeza sudhI vistaryuM che. enI samaja, vyAkhyA ane prayoganA prakAre bhUtakALane
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 ] darzana ane ciMtana saMskAramAMthI vikAsa pAmyA hovA chatAM sAva apUrva che. jaina paraMparAne te anAyAse pitAnA prANabhUta siddhAMtane vistAranAra, vizada karanAra ane tenI vizvabharamAM pratiSThA karanAra evA saMta maLI AvyA che, te kAMI je te lAbha na kahevAya. ApaNe pote ahiMsAne bahalAvI lokapriya karI na zakIe ane kaI bIje jIvane jokhame te kAma kare to tene pitAno karatAM pAchA paDIe te tenAthI vadhAre vinipAta bIje kaye haiI zake? mahAvIre te ahiMsAnA vicAramAMthI ja aspRzyatAne dharmapradeza pUrata virodha karela. gAMdhIjIe te ja ahiMsAnA AdhAre aspRzyatAne sarva kSetramAM virodha karyo che ane te khUba saphaLa paNa thaI rahyo che. sanAtana dharmanA bahumata ane bIjAM baLo sAme jene aspRzyatAnA virodhanI bAbatamAM Takkara jhIlI zakyA na hatA. temane e sAcA siddhAMtanI bAbatamAM paNa vyavahAradaSTie vaidika paraMparA sAme hAra khAvI paDI hatI. paraMtu satya lAbe vakhata dabAvyuM dabAtuM nathI, eTale aspRzyatAnA pApanivAranuM parama satya Aje pUrI pratiSThA pAmI rahyuM che. gAMdhIjI ane kegreisa ja nahi, paNa prAcIna kALanA kaTTara vedikene aneka brAhmaNa vaMzajo paNa A satyanI paDakhe . eTale bIjI rIte vicArIe to buddha ane mahAvIranAM vAvelAM bIja Aje phAlyAMkUlyAM che. tevI daSTi pAmelA saMkhyAbaMdha jeno aspRzyatAnivAraNamAM sIdhe sAtha ApI pratikramaNane saphaLa karI rahyAM che. pAchI pAnI karatA hoya te te mAtra ahiMsAdhvajadhArI guruo ane temane pagale cAlatA rUDhicusto. have temaNe vakhata oLakha joIe. eka bAju temane kyArekanA pitAnA virodhI kaTTara vaidikano sAtha che ane bIjI bAju temanI potAnI navI peDhI temanI paDakhe che. eTale atyAre aspRzyatAnuM kalaMka dhoI nAkhavAnI je senerI taka jainone sAMpaDI che tene rUDha daSTivALA nirbhayapaNe satkAra nahi kare te punaH punaH prAyazcitanuM smaraNa karAvatAM pratikramaNanAM badhAM sUtro e mAtra bakarAnA gaLAnA ApaLa jevAM artha vinAnAM thaI paDaze ane teo yuga tema ja pitAnI ja peDhI dvArA upahAsa pAmaze. ApaNe A varSanA zuddhiparva prasaMge uparanI samasyAonA ukela tarapha kadama uThAvIe eTaluM ja vAMchanIya che. -prabuddha jaina, 1-9-5.