Book Title: Shishya Chorini Mimansa
Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249203/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSyacorInI mImAMsA [20] AkhA dezanuM dhyAna atyAre sarakAra sAme cAlatA jaMgamAM rokAI rahyuM che, eTale jaina samAja paNa enI asarathI svAbhAvika rIte ja chUTa rahI na zake. bIjI bAju Akheya jaina samAja e eka vyApArI samAja che ane vyApArI duniyAmAM je bhAre Arthika uthalapAthala thaI rahI che tenI asara paNa jaina samAja upara nAnIsUtI nathI. A sivAya bIjA keTalAka sAmAjika ane keLavaNI saMbaMdhI je agatyanA pheraphAre jhapATAbaMdha mera thaI rahyA che, enI asarathI paNa jaina samAja mukata nathI. AvI sthitimAM e badhA agatyanA savAla upara vicAra kare cheDI ziSyacorI jevA sutra dekhAtA viSaya upara kema vicAra karavAmAM Ave che, athavA te e kSaka viSaya Aje kema carcavAmAM Ave che, e prazna tha sahaja che. uttara e che ke Aje ziSyacerInA viSaye jaina samAjanuM bhAre dhyAna rekayuM che, ane e viSaya UMTaDInuM dUdha pIvuM te zAstravihita che ke nahi ?"--enA je mAtra kAlpanika carcAno viSaya nathI rahyo; kAraNa ke, ziSyacerImAM mAnanArA ene zAstrasammata mAnI ane bIjAne tema manAvI e kRtya kare che; eTale ziSyacerInA himAyatIe samAjamAM game teTalA ochA hoya chatAM loke lagabhaga AkhA sAdhuvargane khejA ane paThANanI jema bALakora mAne che ane sIdhI ke ADakatarI rIte le ke temanI sAthe manuSyara tarIke ja vyavahAra kare che. ziSyarInA himAyatI gRhastha paNa pitAnAM bALaka-bALikAone sAdhu pAse khullA dilathI bhAgye ja javA de che. ziSyacorImAM na mAnanArAo te A bAbatane bhAre virodha kare che, ane tethI jyAM tyAM takarAranI Aga saLagI UThe che, ane A badhuM zAstrane nAme thAya che. joke, khAsa karI sAdhAraNa le ke, ema ja mAne che ke "zAstra kahe che te ja karavuM joIe ane zAstra khoTuM na kahe." A jAtanI zAstranI pratiSThA lekonA manamAM che, tethI ja e pratiSThAne lAbha laI dareka jamAnAmAM jema banatuM AvyuM che tema, Aje paNa keTalAka mahA ziSyacorI jevA viSayane zAstrasammatinuM nAma ApI tenuM samarthana karI rahyA che, ane bIjI bAju temane viSedha karanAra pakSa A vastu zAstra Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikharInI mImAMsA [ 393 -sammata nathI ema kahI tene bhAre virodha karI rahyo che. A virodha mAtra zAbdika na rahetAM ghaNIvAra mArAmArI ane keTe caDhavA sudhInA pagalAmAM pariName che. e jhare tethI vadhAre ugrarUpa dhAraNa karyuM che. A ja kAraNathI A viSaya Aje carcavAnuM durasta dhAyuM che. A carcAmAM kaI paNa eka pakSanuM anusaraNa karavAne IrAde nathI. je pramANe banne pakSakAra zAstramAMthI rajU kare che ane je amArI jANamAM che tene taddana madhyastha dRSTie vicAra kara e ja A carcAne uddeza che. atyAre prastuta bAbata paratve jaina sAdhusamAjamAM mukhya traNa varga cheH eka, spaSTapaNe ziSyaharaNanI himAyata karanAra; bIje, tene taddana virodha karanAro; ane trIje, dekhItI rIte taTastha chatAM ziSyaharaNanA pakSane lAbha lenAre. koI paNa viSaya upara vicAra karavAmAM ane nirNaya bAMdhavAmAM sAdhuvarga upara AdhAra na rAkhatAM, pitAnI ja buddhi upara AdhAra rAkhanAra gRhasthavarga jaina samAjamAM bahu ja nAno che, ane te je che te Akhoya varga ziSyaharaNanA virodhI pakSanuM valaNa dharAve che. tethI gRhasthavarga paNa upara kahelA sAdhuvarganA traNa bhAgamAM ja vaheMcAI jAya che. atyAre upara uparathI jotAM zikhyaharaNanA himAyatI ane virodhI e be pakSa vacce ja athaDAmaNI dekhAya che, chatAM vAstavika rIte Akheya jainasamAja A jherIlI athaDAmaNane bhAga thaI paDyo che. ziSyaharaNa yogya che ke nahi ?" ene khulAse svataMtra addhithI ane zAstranA AdhArethI ema baMne rIte meLavI zakAya tema che. jeone vicAravAnI ane sAcuM khoTuM tapAsavAnI svataMtra buddhi maLI che temane te A viSaya para koI paNa nirNaya bAMdhavA mATe koIne AdhAra levAnI jarUra nathI; ane bahu UMDA pANImAM UtaravuM paDe tema nathI. teo te taddana sahelAIthI kiMI paNa nirNaya bAMdhI zake eTalI A bAbata sahelI, buddhigama, ane dIvA jevI khullI che. chatAM A sthaLe te A praznane khulAse zAstrIya daSTie ja karavAno heI buddhino upayoga mukhyataH zAstranA pramANane AdhAre ja karavAne che. jaina sAdhunI AkhI jIvanacaya ahiMsA Adi pAMca mahAvratane AdhAre ja hevAnuM zAstramAM kathana che ane te dareka pakSa svIkAre che. e pAMca mahAte jainapaNAnA pAyA upara jAyelAM che. jaina pAchuM eTale lebha, lAlaca, Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 ] darzana ane ciMtana bhaya Adi vikAre para vijaya athavA e vijaya mATe prayatna. hiMsA hoya ke asatya, corI hoya ke parisaha, e badhA de jenavanA virodhI che, tethI jainatvane dhAraNa karanAra ke tenI sAcI umedavArI karanAra sAdhu e doSane haMmezane mATe tyAga karavAnI pratijJA le che, je pratijJA pAMca mahAvratanA nAmathI oLakhAya che. emAM trIjuM mahAtrata adattAdAnaviramaNa Ave che. eno pUla zabdArtha e che ke koI paNa vastu tenA mAlikanI rajA sivAya levAne sadaMtara tyAga." jema dareka mata ke niyamanI pAchaLa enA zabdArtha uparAMta ene viziSTa bhAva hoya che tema A trIjA mahAvratanI bAbatamAM paNa che. "mAlikanI paravAnagI sivAya tenI cIja levAne tyAga e trIjuM mahAvrata" eTale mAtra zAbdika artha laIne koI tene vaLagI rahe te te te ghaNe anartha paNa karI bese. dAkhalA tarIke kaI ema kahe ke uparanA artha pramANe te e mahAvratane artha kAInI mAlikInI cIja ja paravAnagI sivAya levAne tyAga thAya che, tethI kAMI bhAlikI vinAnI cIja levAno tyAga thato nathI. jema havA prakAza Adi bhautika tane jIvanamAM upaga dara kSaNe koI manuSyanI paravAnagI sivAya ja karIe chIe tema bIjI paNa koI vastu, jenI mAlikIne spaSTa dAvo karanAra koI na hoya te, levAmAM zI aDacaNa che? kAraNa ke, jyAre tene koI vAMdhe le e mAlika ja nathI to pachI tene upayoga karo e adattAdAna zI rIte hoI zake? evI dalIla karI te adattAdAna tyAganI pratijJA lenAra koI ekAMta khUNethI maLI AvanAra dhanane agara te jaMgalamAM mAlika vinAnAM rakhaDatAM tadana anAtha bALaka-baLikAone saMgraha kare, athavA te jemAM lavaleza paNa koInI mAlikIno dAvo nathI evI jAtapratiSThA sAcavavAnI ane meLavavAnI pAchaLa gAMDAtUra thaI jAya te zuM e adattAdAnatyAganI pratijJA pALe che ema kAI kahI zakaze? jo eNe koInI mAlikInI cIja lIdhI nathI ane levAno vicAra sudhdhAM karyo nathI to ene zA mATe pratijJA pALaka kahevo na joIe ? ane AvA trIjI mahAvratanA dhAraNa karanArane jaina zAstranI daSTie kaI mANasanI mAlikI vinAnI dhanasaMpatti ke bIjI cIja levAnI. aDavAnI, ane vAparavAnI zA mATe chUTa na hovI joIe ? A praznano uttara meLavavA jyAre ApaNe UMDA UtarIe chIe tyAre ApaNane tarata ja jaNAI Ave che ke nahi nahi, zabdanA sthULa artha uparAMta pratijJAnI pAchaLa ene khAsa prANa ke bhAva paNa hoya che. pratijJAno samagra bhAva dhULa ane paricita zabdomAM samAI nathI zakato, ene buddhi ane vicArathI grahaNa Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSyarInI mImAMsA [395 karavAno hoya che. tyAre e jovuM rahe che ke adattAdAnatyAga mahAvratano bhAva zuM che ? jenalanA pAyA upara levAmAM AvatI trIjA mahAvratanI pratijJAne sAce ane pUre bhAva te lebha ane bhayanA tyAgamAM che. sAmAnya rIte koI eka mANasa bIjAnI mAlikInI cIja tenI paravAnagI sivAya le che tyAre kAM te tenAmAM amuka lAlaca hoya che ane kAM to amuka bhaya hoya che. lebha ane bhaya jevI mehajanya vRttio ja adattAdAnanI preraka hoya che, tethI adattAdAnanA tyAganI pratijJA pALa khare hetu evI vRttione ja tyAga karavAno hoya che. jenAmAM lAbha ane bhaya jevI vRttio ja nathI hotI tenuM jIvana svAbhAvika rIte ja adattAdAnathI mukta hoya che--pachI bhale te havA Adi bhautika tattvane upayoga karatA hoya athavA to akasmAta sAMpaDela senAnA siMhAsana upara te jaI paDyo hoya. jeNe lebha bhaya Adi vRttio tI nathI, paNa emane jItavAne jene prayatna cAlu che te mAlikIvALI ke binamAlikInI kaI paNa nAnI ke moTI, jaDa ke cetana vastune lebha ke jyAMthI prerAI nahi aDe, nahi. saMdhare athavA ApoApa AvI paDela vastu pAchaLa paNa kaleza nahi pize. sArAMza e che ke trIjA mahAvrata dvArA nirlobhapaNuM, nirbhayapaNuM piSavAnuM hoya che, agara te pragaTAvavAnuM hoya che. jyAM nirlobhapaNuM ane nirbhayapaNAmAM khalela pahoMce tyAM dekhItI rIte trIjA mahAvatane sthUla artha khaMDita thayela na javA chatAM jaina dRSTie trIjA mahAvratane teTale aMze bhaMga ja che; ane jyAM nirlobhava Adi mULa vastu abAdhita hoya tyAM dekhItI rIte koI vAra trIjA mahAvratane bhaMga paNa lAge chatAM vAstavika rIte tevA dAkhalAomAM trIjuM mahAvata akhaMDita ja hoya che. trIjA mahAvratanI pratijJAnA artha vize ahIM je sahaja laMbANa carcA karI che te prastuta viSayanI sAthe khAsa saMbaMdha hovAne lIdhe ja karelI che.. mAbApa ke bIjA khAsa lAgatAvaLagatAnI sammati laIdIkSA levI agara evI sammati meLavanArane ja dIkSA ApavI e "sabhyata--dIkSA" kahevAya ane sammati sivAya phesalAvIne, nasADI bhagADIne ke bIjI koI paNa rIte dIkSA ApavI te "asammata dIkSA " kahevAya; jarA kaDaka zabdomAM chatAM sAcA arthamAM tene ziyaharaNa paNa kahevAya. mULa AgamAM, khAsa karI prAcIna ane viziSTa AgamAM, evuM spaSTa ane khulAsAvAra vidhAna nathI ke "dIkSA lenAre amuka amuka lAgatAvaLagatAonI paravAnagI laIne ja dIkSA levI ane te sivAya na levI " tema ja dIkSA ApanAra mATe paNa Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -391] darzana ane ciMtana temAM evuM vidhAna kayAMya nathI ke "je amuka lAgatAvaLagatAonI paravAnagI meLave tene ja teNe dIkSA ApavI ane bIjAne na ApavI.' AvuM spaSTa vidhAna dIkSA lenAra ke ApanAra mATe na hovA chatAM bhagavAna mahAvIranA dAkhalAmAM ane temanA saMbaMdhAraNanA itihAsamAM je dAkhalAo aMga-upAMgamAM noMdhAyelA maLe che te badhA ja dAkhalAomAM eka ja bInA che, ane te e ke dIkSA lenAra mAbApa ane strI AdinI paravAnagI laIne ja dIkSA le che ane dIkSA ApanAra tevI saMmati lenArane ja dIkSA Ape che. eTale ke jyAM sudhI mULa aMga-upagene lAge che tyAM sudhI sammata dIkSAnA ja spaSTa dAkhalAo maLe che. A paraMparA bhagavAna mahAvIrathI lagabhaga se varSa lagI nirapavAda rIte ekasarakhI cAlu rahe che. nathI te khudA bhagavAne emAM apavAda sevyo ke nathI temanA teTalA vakhata sudhInA ziSya parivAre apavAda sevyo. saMmatadIkSAnuM spaSTa vidhAna AgamomAM na hovA chatAM saMmatadIkSAnA niyamanuM ATaluM kaDaka ane seksa pAlana kema karavAmAM AvyuM ane kema cAlu rahyuM ? eno vicAra karatAM kaMI paNa buddhimAna saheje samajI zakaze ke asaMmatadIkSAmAM trIjA mahAvratane bhAva, zAbdika ke Arthika dRSTie, bhaMga thavAno saMbhava Ubho thAya che, ane jaina zAstro jemAM mahAvratanA bhaMgane saMbhava hoya evI koI paNa bAbatane AcaravAmAM saMmata thaI zake nahi. je zAstra ane je zAstranA praNetAne ekamAtra uddeza -zAMti ane cittazuddhine hoya te zAMtinI virAdhI ane cittazuddhimAM khalela pahoMcADanArI kAI paNa bAbatane mAnya rAkhI zake nahi. dalIla khAtara thoDI vAra ema mAnI levAmAM Ave ke asaMmatadIkSAmAM dIkSA ApanArane hetu svaparakalyANane heya che, to paNa e kahevuM joIe ke jaina Agama ane khuda bhagavAna mahAvIre tevI asaMmatadIkSAnI himAyata nathI karI, eka paNa dAkhalAmAM temaNe ene sthAna nathI ApyuM, tenuM zuM kAraNa ? tenuM kAraNa e ja saMbhave che ke je svapakalyANanA hetu hoya to pachI adhIrAI ane utAvaLa karavAthI zuM phAya? eka bAju asabhyatadIkSAne pariNAme lAgatAvaLagatAmAM kaleza kaMkAsa vadhe, dIkSA ApanAra upara tahemata mukAya, te kadAca jokhamamAM paNa paDe, tene lIdhe A dharmasaMdha niMdApAtra bane ane jaina jevA zuddha dharmanI himAyata karanArAo upara jAtajAtanAM kalake mukAya, te karatAM dIkSA lenAranI buddhi jAgrata karI tene vicAra karavAnI ane saMyama keLavavAnI ghera beThAM taka ApavI, e zuM beTI che? kalyANanI kharI IcchA jenAmAM jAgI hoya te na chUTake ja gharamAM raheto haze to paNa dhIraja ane saMyamanI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSyacArInI mImAMsA [ 3es * vRtti keLavaze ja, ane vakhata jatAM e vRttine prabhAve dIkSAnA virAdhIo paNa ApoApa sammata thaze. jaina dharmamAM dhairya ane sahanazIlatAne mukhya sthAna che. sAcI kalyANanI icchA janme ane dIkSAnI sammati na maLe tyAre ja eka rIte e dizAmAM vaiya ane sahanazIlatA kuLavavAnI taka UbhI thAya che ane te ja vakhate buddhi, vinaya, prema, ane sAcA tyAgathI sAmA pakSane jItavAnI taka maLe che. bhagavAne e vastu jema jANI hatI tema jIvanamAM paNa utArI hatI, ane vivekI tathA sAcA umedavAreAe bhagavAnanA jjananu e tattva jANI laIne amalamAM mUkayuM hatu. tethI ja ApaNe bhagavAna pachInA lagabhaga cha saikAmAM eka paNa dAkhalA asammata dIkSAne nathI zvetA. A rIte sammatadIkSAnI para parA mULamAM te trIjA mahAvratamAMthI nIkaLI ane vyavahAramAM e eTalI badhI sthira tema ja pratiSThita thaI gaI ke asabhyatadIkSA ApavAno vicAra karavA ke tevI dIkSA levAne vicAra karavA e trIjA mahAvratanA bhaMga jevuM ja thaI paDyuM. jaina zramaNusa dhanI kahA ke jainadharmAMnI kahe!, pratiSThAnA AdhAra mAtra mahAvratA che. asamata dIkSAthI mahAvratane| bhaMga na thatA hAya tevA dAkhalAmAM paNu mahAvratanA bhaMga vize ke mahAvrata dUSita thavA vize zaMkA levAne kAraNa maLe e vastu ja jaina zramasaMdha calAvI na zake. tethI te dhIra ane gaMbhIra sadhe sammatadIkSAnI paraMparAne kAyama rAkhI ane vadhAvI lIdhI ane dIkSA levAmAM sammati meLavavI e eka mahattvanuM dhArmika vidhAna ja khatI gayuM. bhagavAnanA saMdhane lagabhaga so varSa thayAM hatAM. nAnImoTI tenI aneka zAkhA vaDavAInI peThe phelAI hatI. hiMdustAnanA lagabhaga badhA bhAgamAM e saMdha phelAyo hato. bhinna bhinna prakRtivALA ane bhinna bhinna darajjAnA loko emAM dAkhala thaI cUkayA hatA, ane dAkhala thatA jatA hatA. saMdhatI ATalI badhI vizALatA vakhate ane ATale lAkhe gALe kAI apavAda ke bhinnatA dAkhala thAya e manuSyasvabhAvanA abhyAsIne mATe navAI jevu nathI. eka prasaMga UbhA thAya che. te Aya rakSitane che. A prasaMga vIraninA chaThThA saikAnA che. Aya rakSite Aya tAliputra pAse dIkSA lIdhI tyAre ApanI paravAnagI nahi lIdhelI, mAtra mAtAnI sammati lIdhelI. vivAhita na hovAthI strIsammatine to savAla ja nahAtA. A prasaMgathI dIkSAnA baMdhAraNanuM prakaraNa navuM zarU thayuM. mAtra pitAnI ja asammati ane te paNa virAdha vinAnI asanmati chatAM Aya rakSite dIkSA lIdhI. e dIkSAne jaina Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kala8 ] darzana ane ciMtana zAstromAM prathama ni%i kahevAmAM AvI che. A kathananI pAchaLa bhAre mahattvanA muddAo samAyelA che. ] A kisso bahu agatyane hovAthI TUMkamAM tenuM varNana ApI tenuM pRthakkaraNa karavuM jarUrI che. Arya rakSita jyAre bAvIsa varSa jeTalI taraNuM - uMmaranA hatA tyAre puSkaLa vidyAone abhyAsa karI snAtakanI pade ghera pAchA pharyA. mAtAne pUrNa saMtoSa the hajI bAkI ja hatA. tethI teNe putrane e zAstravidhAna kahyuM ke jyAM lagI daSTivAda nAmaka jaina zAstra tuM nathI bharyo tyAM lagI tAre abhyAsa adhUre kahevAya. putra te vidyAbhUkhyo hato ane temAM vaLI khuda mAtAnI preraNuM, eTale te jarA paNa thobhyA vinA belyo ke e zAstra mAre kayAM zIkhavuM ? mAtAe potAnA bhAI je eka vidvAna ane pradhAna jana AcArya hatA ane jemanuM nAma Arya tasaliputra hatuM, temanI pAse javA sUcanA karI. Arya rakSita tyAM pahoMce. AcArye bhANejane kahyuM ke nadIkSA lIdhA sivAya e zAstra zIkhI zakAya nahi, tema ja adIkSitane amArAthI zIkhavI paNa na zakAya. vidyAbhUkhyA Arya rakSite dIkSA lIdhI ane e zAstrane abhyAsa karyo. ane dIkSAmAM temanuM mana TharyuM ane te eka asAdhAraNa vidvAna tathA viziSTa AcArya thayA. A dAkhalAmAM nIcenI bAbato khAsa dhyAna devA jevI che : (1) Arya rakSita bAvIsa varSa jeTalI pAkI uMmaranA hovA uparAMta viziSTa vidyAbhyAsI hoI svayaM nirNaya karavAnI zaktivALA hatA. (2) te vivAhita na ja hatA. " (3) AcArye temane phosalAvavAne, nasADavA ke bIjo koI te ayogya mArga avalaMbe ja na hatuM. eTaluM ja nahi, paNa AcAryo Arya rakSitanI mAtAne eTale pitAnI bahenane sudhdhAM A vize kAMI kahyuM na hatuM ke tuM chokarAne vidyAbhyAsa nimite mArI pAse mokala athavA tuM ene dIkSA levA de athavA bIjI koI paNa lAlaca tene ApI na hatI. UlaTuM, temaNe te sIdhI ane ekhI rIte Arya rakSitane eTaluM ja kahyuM ke amAre dharma dIkSitane ja zAstra zIkhavavAne che. (4) dIkSA lIdhA pachI ke dIkSA letI vakhate nathI mAtAe virodha karyo ke nathI pitAnA virodhane ullekha-eTaluM ja nahi, paNa Arya rakSitanA pitAe pitAnI patnI sAthe paNa koI jAtane kaleza karyo ullekha- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zicerInI mImAMsA [ 389 nathI. e ja rIte dIkSA ApanAra AcArya sAthe pAchaLathI kaleza thayAno agara te bIjI koI paNa kheMcatANa thayAne kaze ja ullekha nathI. A kissAmAM paraMparAthI cAlI AvatI dIkSAvidhimAM je kAMI UNapa heya te te eTalI ja hatI ke AcAryo dIkSAnA umedavAra rakSitane tenA pitAnI sammati meLavavA vAste pAcho mokalavA upara bhAra na Ave ane tenI mAtAnI sammatithI ja satiSa mAnI lIdho. eka bAju dIkSA lenAra AgaLa jatAM viziSTa kRtadhara tarIke prasiddha thayela Arya rakSita ane bIjI bAju niHspRha, nirbhaya ane niSkapaTa temaja asAdhAraNa vidvAna tarIke prasiddha dIkSA ApanAra AcArya tasaliputra, trIjI bAju ziSya ane guru vacce mAmA bhANejane saMbaMdha ane cethI bAju bahene pite ja vagaramAge bhAI AcArya pAse putrane mokalyo-ATalI suspaSTa ane satiSaprada bInA hovA chatAM phakta pitAnI asammatine kAraNe A kissAne prathama ziSyaniSphaTikA" kahevAmAM Avela che. A kathana aneka mahattvanI bAbate upara prakAza pADe che. temAM pahelI bAbata te e che ke jyAre phakta pitAnI ja asa smRtivALI dIkSA ziSyaniSphaTikA gaI tyAre bhagavAnathI mAMDI te jamAnA sudhInA cha varSa jeTalA gALAmAM dIkSA lenAra ane ApanAra mATe umedavAre pitAnA lAgatAvaLagatA badhA ja pAsethI sammati meLavavAnuM gheraNa keTaluM majabUta ane anivArya hatuM e sUcita thAya che. e sUcanAnI piSaka AgamavarNita kathAo upalabdha che. bIjI bAbata e che ke A ziSyaniTikA prathama gaNAI che, eTale A kissAnI nedha karanArAo badhA ja ema jANatA hovA joIe ke Arya rakSita pahelAM eke kissAmAM asammata dIkSAno prasaMga banyuM ja nathI ane mAtra Arya rakSitane ja prasaMga pahele che, ane e prasaMga pahele hovAthI ja tema ja sammatipUrvaka dIkSA levA ane devAnI paraMparA ati sakhata ane ati mAnya hovAthI ja phakta pitAnI asammativALA najIvA kissAne pAchaLathI ane te vakhate ziSyaniSphaTikA jevuM moTuM rUpa ApavAmAM AvyuM. Arya rakSitane dAkhale banI gaye, paNa pAchaLathI eno upayoga bahu aghaTita rIte thavA lAgyo. atyAra lagI ekasarakhI cAlI AvelI sammatadIkSAnI paraMparAmAM eka navI cirADa paDI. tene keTalAka alpA ane avicArI guruoe mATe daravAjo banAvavAnuM zarU karyuM. Arya rakSitanA dAkhalAne upayoga karI ghaNu vagarasammatie dIkSA ApavA lAgyA ane Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 1 darzana ane ciMtana pachI te e zithilatA eTale sudhI vadhI ke na jevAte umarane bheda ke na jovAmAM AvatuM dIkSA lenAranuM vivAhitapaNuM ke avivAhitapaNuM; ane dIkSA lenArane bheLavavAnI, nasADavAnI ane chupAvavA AdinI badhI prapaMcakriyAmAM e zithilatA pariNamavA lAgI. A bhayaMkara sthiti joI AcAryone apavAda, dAkhala karavAmAM be tarapha dhyAna rAkhavAnuM hatuM : eka te e ke Arya rakSitanI je zubha pariNAmakAraka ghaTanA banI gaI hatI tene bacAva kare ane bIjuM e ke te ghaTanAne aghaTita rIte thatA upayoga aTakAva. A kAraNathI je apavAdavidhAna Agama ane niyaMktimAM na hatuM te bhASyakALamAM bhASyamAM dAkhala thayuM. temAM AcAryoe ziSyaniSphaTikAnA saMbaMdhamAM khulAso karyo ke seLa varSa sudhInI uMmara sudhImAM asammata dIkSA ziSyaniSphaTikAmAM Ave che ane tethI uparanI uMmaramAM ziSyaniSphaTikAne Arepa lAgu nathI paDato. A rIte Arya rakSitanI ghaTanAne bacAva karavA ane tene durupayega thatuM aTakAvavA AcAryoe amuka apavAdavidhAna karyuM te kharuM, paNa jema sarvatra ane sadAkALa banatuM AvyuM che tema e apavAdavidhAnane paNa durupayoga thavA lAge, ane te e rIte ke seLathI vadhAre varSanI uMmaranAne dIkSA ApavAmAM sammatinuM dheraNa sacavAvA na lAgyuM; ane ghaNuMvAra te tevI uMmaranAne sammati vinA ja usargamArga tarIke dIkSA ApavAnA kissAo banavA lAgyA. tene pariNAme ghaNIvAra dIkSA ApanArane dIkSita umedavAranA lAgatAvaLagatA pakaDavA lAgyA, ane kyAreka kyAreka adAlatomAM ghasaDavA paNa lAgyA. ghaNIvAra nyAyAlayomAM AvA kissAonA mukaddamAo paNa cAlavA lAgyA. koI vAra dIkSA ApanAra pitAnA anyAyane lIdhe hArI paNa jatA ane ghaNIvAra jAhera rIte tevI dIkSA ApanArane ziSyacara ke manuSyahAraka kahI niMdavAnA prasaMge paNa UbhA thavA lAgyA. avicArI, avivekI ane ziSyalAlacI gue apavAdane mane bhUlI javAthI ane tene utsarganuM rUpa ApavAthI jyAre zAsanane vagevavAmAM kAraNabhUta thavA lAgyA tyAre vaLI pelA apavAdamAM sudhAro karavAnI AcAryone pharaja paDI; ane tethI ja ApaNe bhASya ane cUrNimAM spaSTa vAMcIe chIe ke jyAM dIkSA lenAranA lAgatAvaLagatAo baLavAna heya rAjyAzraya paNa temanA pakSamAM hoya, ane jaina dharma vagevAvAne saMbhava hoya, tema ja keTe ke nyAyAlayomAM ghasaDAvAne prasaMga Ubho thato hoya tyAM game teTalI umara moTI hovA chatAM paNa asammata dIkSA na ApavI, ane dezakALa tema ja paristhitine vicAra karo. ATalA sudhArAthI paNa jeo pelA apavAdane durupayoga, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSyacorInI mImAMsA [ 401 karatA na aTako teone lakSIne vaLI te ja pramAM AgaLa jatAM AcAryone spaSTa kahevAnI pharaja paDI ke jeo Arya rakSitanA ApavAdika dAkhalAne sAmAnya niyama tarIke gaNI asammata dIkSA Ape jAya che teo maMdadharma arthAta, dharmabhraSTa che ane teo mULane-utsarga niyamane-choDI apavAdane vaLagelA che. temanuM A vartana mULamAMthI ukhaDI gayelA ane mAtra thaDa ke zAkhAo upara rahelA vaTavRkSa jevuM che, eTale ke, jema mULamAMthI ukhaDI gayela vaTavRkSa game tevAM thaDa ane DALo hovA chatAM paNa jIvita ke rakSita na rahI zake tema jeo sammata dIkSAnA utsarga niyamane bAjue mUkI asammata dIkSAnA apavAdavidhAnane ja mukhyataH AgaLa dhare che athavA tene avalaMbe che teo tIrtha karanI AjJAne choDI ADe raste cAlatA hovAthI anukrame cAritrabhraSTa ja thAya che. bhASya ane cUrNina A chellA ane sakhta kathana uparathI te vakhatanI guonI dIkSA ApavAnI pravRtti upara bahu spaSTa prakAza paDe che ane Arya rakSitane dAkhala keTale aMze svIkAravA yogya che e bAbata upara jarA paNa zaMkA na rahe te prakAza paDe che. ahIM sudhI te utsarga ane apavAdane lagatI je TUMka hakIkata maLe che tenI vicAraNA thaI. paraMtu utsarga ane apavAda e zI vastu che? e bannene zuM saMbaMdha che? ane kaI hada sudhI e saMbaMdha sacavAI rahe che? e vastu jANyA vinA prastuta carcA aspaSTa ane adhUrI rahe. tethI TUMkamAM e vize paNa kaMIka lakhI devuM joIe. ' utsarga eTale sAmAnya niyama. e niyama kaI eka tatva upara ghaDAyela heya che. apavAda eTale vizeSa niyama. e paNa utsargane ja tatva upara ghaDAyeluM hoya che. utsargane pradeza vistRta hoya che, ane apavAdane pradeza utsarganA pradezamAMthI ja kapAto hovAthI te svAbhAvika rIte ja tenA karatAM TUMke heya che. utsarga ane apavAdane saMbaMdha piSyaSapaNAno che; eTale ke, apavAda e utsargane piSaka hoya che, ane te jyAM lagI utsargane piSaka rahI zake tyAM lagI ja te apavAda grAhya che, ane pachI te te tyAjaya bane che. apavAda e prAsaMgika eTale koIka ja sthaLamAM ane koI ja kALamAM sthAna le che, jyAre utsarga sarva deza ane sarva kALamAM cAlu rahe che. prastuta bAbatamAM utsarga-apavAda A rIte samajI zakAya. sammata dIkSAne phalita niyama e utsarga che ane te nirlobhava tema ja zAsanapratiSThAnA tattva upara sthira che. asammata dIkSAne apavAda che ane jyAM lagI e tattvone piSaka hoya che ane tyAM lagI ja te apavAdakoTi tarIke 26 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 ] darzana ane ciMtana grAhya rahe che. eTale utsargane maryAdA nathI hotI, paNa apavAdane dezanI, kALanI ane saMgenI maryAdA heya che. e maryAdAne sUkSma vicAra sAdhAraNu leke na karI zake eTalA ja mATe bhASya ane cUrNimAM chevaTe kahevuM paDayuM ke apavAdane AgaLa karI jeo varte che teo maMdidharma ane mUlacuta che. apavAda e apavAdanI maryAdAmAM che ke nahi ene jANavAnuM sAmAnya sAdhana eTaluM ja che ke asammata dIkSA lenAra ane ApanAramAM lAbha, bhaya, ane zAsanaupekSA jevA do havA na joIe. A deze mArA pitAmAM nathI athavA te tadana ochA che ema te sau kaI kahI zake, paNa tenI kharI pratIti AjubAjunA lekenI ekamatI athavA bahumatIthI athavA te samagra saMdhanI sammatithI ja thaI zake. jenAmAM lebha na hoya, bhaya na hoya ane zAsana mATe yathArtha Adara hoya te ziSya mATe lAMca kema Ape? temane nasADe kema? bIjAne tyAM chupAve kema? sIdhI ke ADakatarI rIte huM bele ane belAve kema? dAvapeca ane jUThANAM seve kema ? mArapITa, laDAlaDI ane koTabAjImAM rasa le kema? jeone zAsanane sAce Adara hoya teo pite jANI joIne keTe ghasaDAya evA prasaMge UbhA kare ja kema? rAjasattAne dIkSA upara aMkuza mUkavo paDe agara te jAhera sthAnamAM ane jAhera chApAMomAM phakta ziSyaharaNane kAraNe thatI dhamahelanamAM bhAgIdAra thavAnI sthiti e leka pasaMda kare ja kema? jyAre AvI sthiti dekhAya tyAre jANI levuM joIe ke have apavAde maryAdA mUkI che, ane te utsargane piSaka maTI ghAtaka thavA lAge che. A sthiti Aje che ke nahi, e vicAravAnuM kAma darekanuM che. mane te cekhuM lAge che ke asammata dIkSAnA apavAde maryAdA mUkI che ane bhASya-cUrNikAranA kathana pramANe te maMdadhamInI pravRti thaI paDela che. tenA purAvA tarIke comera cAlatI jhagaDAbAjI, korTabAjI ane kalezapravrutti uparAMta sthaLe sthaLe saMdha bheda che. sauthI vadhAre ane prabaLa purA to e che ke nAmadAra zrImaMta gAyakavADa sarakArane pitAne ja dIkSA upara aMkuza mUkanAre TharAva dhArAsabhAmAM lAva paDyo che. zAstrane AdhAre vartavAnI vAta karanArAe ane jyAM tyAM zAstranA purAvAnA nAme marajI mujaba vidhAna karanArAe jANavuM joIe ke zAstra eTale zuM? ane zAstranI maryAdAmAM zuM samAya che ane zuM nahi ? sAdhAraNa leke te nathI rahetA bhaNelA ke nathI hotA vicArazIla ke jethI teo kAMI zAstrano viveka karI zake. hajAra varSa jeTalA lAMbA samayamAM ghaNuM lekoe ghaNuM lakheluM hoya che ane te badhuM zAstra paNa kahevAya che. temAM ghaNIvAra Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikharInI mImAMsA [ 4.3 tA eka bIjAthI taddana vidhI ane asaMgata vidhAnA paNa maLI Ave che. dareka jaNa potAne phAvatuM vAkaya laI tene AdhAre peAtAnI pravRttine zAstrIya TharAvavAnA prayatna kare te hiMsA, mRSAvAda, cArI ane vyabhicArAdi doSonu pASaNa thaI zake evA prasaMge paNa temAMthI maLI AvavAne athavA te upajAvI zakAvAne cAsa sabhava che. tethI TUMkamAM ane chatAM avirodhIne sarvagrAhya zAstrabyAkhyA eTalI che ke je sudhAre athavA jenAthI kazuM bagaDe nahi paNa sarva sudhare te zAstra; athavA ema kaho ke jenAthI klezanu poSaNa na thAya tezAstra. jaina zAstrane nAme caDhelAM zAstromAM kAI paNa kAraNane lIdhe ema lakhAyeluM sudhdhAM maLe che ke sIdhI rIte vaDIle ke lAgatAvaLagatAe sammati na Ape te| dIkSA lenAra amuka amuka rIte prapa'cabAjI paNa rame ane e pravRtti dvArA paNa chevaTe paravAnagI meLave. A kathana game teNe kAI paNa sayAgomAM, kAI paNa AzayathI karyuM haze ema ApaNe mAnI levuM joI e. e kathanane zAstrIya mAnI paNa laIe. have dhAro ke AvA kathanano upayoga sArvatrika thavA lAge te enuM pariNAma chevaTe zuM Ave? enuM pariNAma eka ja Ave, ane te e ke satya tema ja saraLatA khAtara asatya ane phUDakapaTanuM sevana, athavA ema kahe ke ahiMsA khAtara hiMsAnA pracAra ane puSTi thavA pAme. tethI jyAM AMTIghUMTInI khAkhata Ave tyAM dherI mAga pramANe ja vartavAnA suvarNa niyama zAstrasammata che. jaina zAstranA mukhya pAyA tA anekAMtadRSTi che. upara je asammata dIkSAnA apavAdo granthAmAM dAkhala thayA che temAM paNa AcAryoe anekAntadRSTi rAkhelI che. soLa varSanI uMmara sudhInAne asammata dIkSA ApavAmAM ziSyaniSphaTikA kahela che; eTale ke, te nRtyane trIjA mahAtratanA bhaMga tarIke gaNI e doSa mATe mULa Adi prAyazcittAnu vidhAna karela che. temAM paNa ekAMta nathI. jo phrAI sAtizaya jJAnI ati ujjavaLa bhAvI jue, ane dIkSA lenAra dvArA tenu ane zAsananuM parama hita jue, vaLI te evA ameAbahasta hAya ke tenA hAthathI dIkSita dIkSAbhraSTa thavAne ja na heAya to tevA jJAnI sagIra uMmaranA bALaka sudhdhAMne e sammata dIkSA Ape--AvuM paNa kathana che. atyAre A ApavAdika kathananA upayoga karI, jenA dvArA dharmanA cokkasa ja prabhAva vadhe ane je kadI dIkSAthI calita thavAnA ja nathI evA nAnAM nAnAM bhALakakhALikAne khUNekhAMcarethI jJAna dvArA zedhI kADhI temane sammata dIkSA ApI zAsanaprabhAvanA karavA jevA nAnIe jo Aje hoya te temaNe zA mATe cUpa besI rahevuM joI e ? temane te khALAne nasADavAne, bhagADavAnA ane Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404] darzana ane cittanA game tevo dAvapeca khelavAne zAstramAM paravAne che. je ema kahevAmAM Ave ke bhale zAstramAM sagIra umaranAne sammata dIkSA ApavAnI chUTa hoya, bhale prapaMcabAjI khelavAnI bArIo haiya, chatAM Aje e chUTe ane e bArIono upayoga karanAra viziSTa jJAnIo kyAM che, te e prazna paNa thayA vinA nathI rahete ke savA varSathI moTI uMmaranAne asammata dIkSA ApanAranA apavAdakathanane samajanAra viziSTa jJAnI paNa kyAM che ? jeonI satyavAditA vize lekene vizvAsa na hoya, jemAM zAMti ane saraLatAno choTe bhAgye ja heya, jeo brahmacaryabhaMganA sevAyela deSa jAherapaNe ke khAnagI rIte kabUlI pitAnI nikhAlasatA puravAra karavA jeTalA nirbhaya na hoya ane jeo eka athavA bIjI rIte paisAne vahIvaTa tema ja saMgraha karavA-karAvavAmAM mazagUla hoya tevA pustakanA game teTalA DhagalA cUdhyA chatAM tene marma anekAntadRSTie samajI zake athavA to samajyA pramANe amalamAM mUkI zake e kadI saMbhava che kharo ? je evo saMbhava hota te dIkSA jevI pavitra vastu mATe zAstrane nAme je kinnAkherI cAlI rahI che te na ja heta. badhAM zAstrIya pramANe ane atyAranI paristhitine vicAra karatAM dIkSA paratve eka ja vastu phalita thAya che ane te e ke je badhI bAjune vicAra karatAM dIkSA levI ane ApavI egya hoya te te sammati sivAya na ja levI ke devI joIe, ane soLa varSathI moTI uMmaranAne asammata dIkSA sudhdho ApavAnI ghoSaNA karanAre jANI levuM joIe ke e sIdhuM vidhAna nathI; e te eka acAnaka banI gayela ane pariNAme zubha nIvaDela vidhAna che. dAkhalAnA bacAva mATe svIkArela apavAdamAMthI nIkaLate phalitArtha evuM vidhAna che ke, 'nathI utsarga tarIke e vidheya ane nathI apavAda tarIke ekAMta grAhya. eTale AvI chaTakabArIonA AdhAre kaI zAstrArtha karavAno utsAha dharAvatuM hoya te te icche tyAre ane te kahe tyAre dalIlapUrvaka ane samabhAvapUrvaka lekhita athavA te vAcika zAstrArthamAM eka svataMtra vyakti tarIke UbhuM rahevA A lekhaka taiyAra che. -paryuSaNa parvanAM vyAkhyAne.