Rasmala Sangraha

Author(s): Vidyashreeji
Publisher: Shasan Kantakoddharksuri Jain Gyanmandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032835/1

Page #1
3. મલયાલીજી મ. ન મટ A AB AS A CY IF તાલધ્વજ ગિરિમંડન શ્રી સુમતિનાથાય નમઃ | સ....મા.....ધિ ... સ્થ....સ્વ...ગ.....ત પૂ. સા. શ્રી અંજનાશ્રીજી સ્મારક ગ્રંથમાલા નં. 1 - ગ્રી - રાસમાળા સંગ્રહ માયા 1 નો [ ૧–મહાસતી શ્રી અંજનાસુંદરીનો રાસ ૨–શ્રી ગૌતમપૃચ્છા ચોપાઈ ૩–કર્મોવિપાક અથવા શ્રી જે ભૂપૃચ્છાનો રાસ ૪–શી લીલાવતી રાણી-સુમતિવિલાસનો રાસ ] સં....પા....દિ....કા પરમ શાંતમૂર્તિ-અપ્રમત્ત સંયમમૂર્તિ-પૂ. સાધ્વીજી - શ્રી અંજનાશ્રીજી મ.ના શિષ્યરતના-વિદુષી પૂ. સાધ્વીજી શ્રી વિદ્યાશ્રીજી મહારાજ પ્ર....કા...શ....ક પૂ શ્રી શાસનક ટકોદ્ધારકસૂરિજી જે નજ્ઞાન મંદિર જી. ભાવનગર, વાયાઃ તલાજા, માં, ઠળીયા (સૌરાષ્ટ્ર)

Page #2
FપપપપરFFFFFormતાલધ્વજ ગિરિમડન શ્રી સુમતિનાથાય નમઃ પૂ, સમાધિસ્થ સ્વગત સાવીજી શ્રી અંજનાશ્રીજી સ્મારક ગ્રંથમાલા નં. 1 શ્રી કે રાસમાળા....સંગ્રહ ભાગ 1 લો 1 મહાસતી શ્રી અંજના સુંદરીને રાસ 2 શ્રી ગૌતમપૃચ્છા ચોપાઈ 8 કમવિપાક અથવા શ્રી જે ભૂપૃછાને રાસ 4 શ્રી લીલાવતી રાણીસુમતિવિલાસને રાસ. સં...પા.દિ..કા. પરમ શાંતમર્તિ-અપ્રમત્ત-સંયમમૂર્તિ પૂ. સાધ્વીજી શ્રી અંજનાશ્રીજી મ.ના શિષ્યરત્ના પૂ. વિદુષી - સાધ્વીજી શ્રી વિશાશ્રીજી મહારાજ પ્ર..... કા....... શ્રી શાસનકટકેદારકસૂરિજી જેન જ્ઞાનમંદિર છે. ભાવનગર વાયા તલાજ મુ. ઠળીયા વાપરFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFપાયો

Page #3
* * * સહાયકની શુભ નામાવલી પૂ. સાધ્વીજી શ્રી વિશાશ્રીજી મ.ના ઉપદેશથી * *== = = = * * = = = * * = = = * = = * -- રૂા. 1111 શ્રી જૈન શ્રાવિકા સંઘ તરફથી તળાજા રૂ. 101 શેઠશ્રી ચંદુલાલ રમણિકલાવા નાણાવટી તલાજા રૂા. 101 શેઠશ્રી પરમાણંદસ મોરારજીમાઈ તળાજા રૂ. 101 શેઠશ્રી જયંતિલાલ વીરચંદભાઈ તલા જ રા 1050 શેઠશ્રી ડોસાભાઈ અભેચંદની પેઢી તરફથી નવ રીમ કાગળ માટેના ભાવનગર રૂ. 501 શેઠશ્રી છોટાલાલ દેવચંદ સુરેન્દ્રનગર છે. 51 શ્રી દિનલત્તાબેન જે. હાડા સુરેન્દ્રનગર છે = . * * = * * = = * * * = = * * = = = વિ. સં. 2042 = = વીર સં. 2512 | | ET - અને 1965 મને એકાદશી = * F * * કેપી 500 * * * * * * કિં. રૂ. 5=00 * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * - - - - * * * * . . પ્રાપ્તિસ્થાન શ્રી શાસના ધારાસરિઝ જન જ્ઞાનમંદિર છે. ભાવનગર | મુ. હળીયા 415 | મૃતક ગાંધી ફતેચંદ એડીદાસ શ્રી અરણેય પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ કે, ખારગેટ મુ. ભાવનગર - - - - - -- - - - - - - - -

Page #4
પરમ શાંતમૂર્તિ અપ્રમત્ત સંયમ મૂર્તિ પૂણ સમાધિસ્થ સ્વગત-સ્થાવર 5, સાક્ષીજી શ્રી અંજનાશ્રીજી મહારાજ 3 જન્મ :- વિ. સ. ૧૯૬૩ના પ. શુ. 13 (ત્રાપજ) દીક્ષા :- વિ. સં. ૧૯૯૧ના ફા. વ. 13 સેમ (ડળીયા) વડી દીક્ષા :- વિ. સ. ૧૯૯૧ના 4. શુ. 6 (પાલીતાણા) સ્વર્ગવાસ :- વિ સં. ૨૦૪૧ના અ. શુ. 5 રવિ (તળાજા)

Page #5
_

Page #6
29: રાજ 88888888888888888 પ્રકાશકીય નિવેદને છે BBBEE###BE### 5. સાધુ-સંત-મહંતો-સતા અને સતીઓ આદિનું પાણજીવન વૃત્તાંતેને આપણાં ગ્રંથકારોએ વિશ્વ એવગીવભાષામાં કાવ્યો તથા ચરિત્રાહિરૂપે ગુંથીને અમરત્વ સમાય છે પરંતુ સમાજના બધા જ જીવો, સંસ્કૃત-પ્રાકૃત ભાષાના જાણ થઈ શકે જ નહિ. આથી તેવા અનભિજ્ઞ આત્માઓ પણ તે પુણ્યપુરૂષનાં ઉજવલ અને આદર્શ જીવનચરિત્રોને સહેલાઈથી અવગાહી શો, ગાઈ શકે, ગવરાવી શકે અને શ્રોતાઓને પણ આનંદી શકે તે માટે ચાલુ ગુજરાતી ગેયભાષામાં વિક્રમની ૧૫મી થી વીસમી શતાબ્દિ સુધીમાં થએલાં આપણાં પૂજ્ય ગુરૂભગવતેએ રાસા પાઈ-લાવણી-દ-વિવાહલા આદિ વિવિધરૂપે શ્રાહિત્ય નિમes કરીને આપણાં ઉપર મહાન ઉપકાર કરેલ છે. આ લેકેપગ્ય વિશાળ સાહિત્ય સર્જનમાંથી ધડ પણ જ ચાહિત્ય પ્રસિદ્ધ થવા પામ્યું છે અને ઘણું ખરું તે હજુ અપ્રકટ જ રહેલ છે. પ્રકટ થએલ સાહિત્યમાં જાજે ભાગ, શ્રાદ્ધરત્ન ભીમશી માણે પ્રાપ્ત પ્રતેના આધારે પથામતિ સંશોધન કરીને પહેલ વહેલાં પ્રસિદ્ધ કરેલ. તેવીજ રીતે 5. આગમોહા આ. શ્રી આનંદસાગરસૂરીશ્વરજી મ. શ્રી સ્થાપિત શ્રી દેવચંદ લાલભાઈ જૈન પુસ્તકેદાર કંદ-સુરત, 5. શ્રી જિનવિજયજી, વોશ લલ્લુભાઈ મેતીચંદ શાહ આદિ દ્વારા પણ જુ જુ સાહિત્ય પ્રસિદ્ધ થવા પામેલ છે.

Page #7
(4). - આ બધું પ્રસિદ્ધ થએલ સાહિત્ય આજે મળવું પણ દુર્લભ થયેલ છે, અને જે છે તે પણ છણું પ્રાયઃ પરિસ્થિતિમાં છે. આથી તેના ઉદ્ધારની જરૂર હતી જ; તેવામાં નવા મતી પૂ. આ. શ્રી વિજય જિનેન્દ્રસૂરિજી મ.શ્રીએ પિતાની “હર્ષપુષ્પામૃત જેના ગ્રંથમાલા” તરફથી સંશોધન કરવાપૂર્વક નવી આવૃત્તિરૂપે થોડા ઘણાં પાસાં બહાર પાડયાં છે, જે પ્રશંસનીય છે. તો પછી તમ, તેનું તે સાહિત્ય કેમ ફરી છપે છે ?' તેવી થતી આશંકા અંગે જણાવવું જરૂરી છે કે “પૂ. દીર્ઘ ચારિત્રી, સુગઠીત નામધયા, પૂર્ણ સમાધિસ્થ સ્વતા એવા "5. સાઠવી છબી અંજનાશ્રીજી સ્મારક ગ્રંથમાલા તરફથી પ્રકાશિત થતા પાસમાલા સંગ્રહ અંગેના આ પ્રાચીન સાહિત્યનું કાય તેવી વિશિષ્ટ કોટિનું છે કે તે તે મુદ્રિત અને 'બધિ પાસાઓને પ્રાપ્ય હસ્તલિખિત પ્રતિઓ સાથે મેળવી તેમાંનાં ઉપયોગી પાઠોને મુદ્રિત અનુપયોગી પઠાને સ્થાને જ રાખલ કરીને, બીજા પાઠાંતરોને તથા કઠીન અર્થોને ફુટનોટમાં " આપવાપૂર્વક તેમજ શક્ય તેટલું શુદ્ધ બનાવવા પૂર્વક અતિપરિશ્રમે તૈયાર થતા આ રસથાળ, પૂ પ્રવ. શ્રી મુનીન્દ્રસાગરજી મ. તથા પૂ. પં. શ્રી નરેન્દ્રસાગરજી મ. આદિ પુજ્ય તરફથી પીરસાય છે.” જેથી આજ સુધીની છપાએલી અને અત્યારે છપાતી એવી આવૃત્તિઓમાં “સુસાધ્વીજી શ્રી અંજનાશ્રીજી સ્મારક ગ્રંથમાશા'નું પ્રકાશન, સહુથી આગવું સ્થાન ભોગવશે તેનું - અમે ગૌરવ લઈએ છીએ.

Page #8
છે દીઘચારિત્રી-શાંતમતિ–સ્થવિર-સુસાધ્વીજી છેશ્રી અંજનાશ્રીજી મહારાજની : જીવન-સુવાસ !" ; : - ભાવનગર જિલ્લાના ત્રાપજ ગામે ગામના વારૈયા કુટુંબમાં વિ. . ૧૯૬૩ના પોશ શુદિ 13 ના શુભદિને તેમને જન્મ થયેલ તેમના પિતાશ્રીનું શુભ નામ વારેય કલ્યાણજી દયાળભાઈ અને માતુશ્રીનું નામ હેમીબેન હતુ. ચરિત્રનાયિકનું નામ અનુપમાં '(અનો૫) રાખવામાં આવેલ. બાલ્યાવસ્થામાં : ગુજરાતી પાંચ ચોપડીને અભ્યાસ કરેલ; પરંતુ માતાપિતાના ધર્મસંસ્કારો તે ગળથુથીમાંથી જ સારા મળવા પામેલ હતા. ', ' ક્રમે યૌવનાવસ્થાને પામેલી પિતાની પુત્રીની સગાઈ ધર્મનિષ્ઠ પિતાએ ધર્મક કુટુંબ તરીકે પ્રખ્યાત એવા ઠળી આ નિવાસી દીપચંત જેરાજભાઈના સુપુત્ર શા. હકીચંદભાઈની સાથે કરી બેલ , બોલેલ. આ વાત ની મુંબઈ ૨હેલા ધર્મનિષ્ઠ શ્રીયુત હકીચંદભાઈને ખબર પડતાં પિતાના ભાવિ સસરાને જણાવી દીધેલ છે-મારી સંયમ લેવાની ભાવના હેથી હું રાજીખુશીથી કહું છું 8 કે-આ સગાઈ ક કરશે. ' ' ' , જેના જવાબમાં ધમંગે રંગાયેલા વાયા કલ્યાણજીભાઇએ તે પણ જણાવી દીધું કે-“દીકરી એકવાર દેવાય અને મારી દીકરી | અનુમાના બોલ તમારી સાથે બેલાઈ ગયા છે તે કોક નહિ થાય. માટે એક વખત દીકરીનો હાથ ઝાલી લે પછી તમારે જયારે ચારિત્ર લેવું હોય ત્યારે ખુશીથી લેશે.”

Page #9
આમ પરિસ્થિતિ ઉભી થતાં સં. ૧૯૭૮માં તેના લગ્ન થયાં અને સં. 1984 સુધીના સંસારવાસમાં પરમાનંદ તથા મનસુખ નામે બે પુત્ર અને વિમલા નામે એક પુત્રીની પ્રાપ્તિ થયેલી. તેમાં નાના ચાલાક પુત્રનું અચાનક અવસાન થતાં હઠીચંદભાઈને વૈરાગ્ય વધુ તીવ્ર બન્યું. અને તેથી સહધર્મચારિણી અનુપમાનું નેહ બંધન ઢીલું પાડવા માટે હંમેશાં સંસારની આ પારતા તેયા ત્યાગ-વૈરાગ્ય ની વાતે સમજાવવા માંડી. પરિણામે છ વરસના ટુંકા લગ્ન ગાળામાં દંપતિએ ચતુર્થવ્રત પણ હચરી લીધેલ. તેમજ સગાંસંબંધીબેનાં પણ પ્રેમબંધનને ઢીલું પરિવા અને ભવિષ્યમાં ચારિત્રમા માં પોતાના આત્માની વધુ પિધારતા થાય તે માટે બધી ઈન્દ્રિયમાં બળવાન એવી રસના ઈન્દ્રિય ઉપર કાબુ મેળવવારૂપે છએ વિગઈઓને પતે ત્યાગ કમ! ' પિતાના હવામીને રંગ-રાગ અને મોજશોખને બદલે ત્યાગવિરાગ્યમાં ઝુલતાં જેને અનુપમાએ પણ ઉગતી યૌવનાવસ્થામાં પિતાની વાસનાઓ અને મોજશેખે ઉપર નિયંત્રણ મૂકી દીધું ! એટલું જ નહિ પરંતુ બાળ-બચ્ચાંઓ સાથે પોતે પણ વૈરાગ્યભાવમાં આવી ગયાં ! તે એટલે સુધી કેપિતાને વામી, સં. 198% કારતક વદ ત્રીજના શુભ દિને મુંબઈમાં દીક્ષા ગ્રહણ કરવા ઘરેથી પ્રયાણ કરે છે ત્યારે આ આદર્શ નારી અનુપમાએ હાલસોયી દીકરી વિમળાના હાથે સ્વામીના ભાલે કુંકુમ તિલક કરાવીને પિતાને જ હાથથી રૂા. 11 અને શ્રીફળ વામીના હાથમાં મૂકી સંયમમાગની અનુમતિ આપી! ત્યારબાદ નાની કુમળીવયની એટલે 11 વર્ષની પુત્રી વિમળા અને 8 વર્ષની વયના પુત્ર પરમાણંદની સાથે સં. ૧૯૯૧ના ફાગણ વદ ૧૩ને સેમવારના રોજ પિતાને સાસરીયાં-ળીઆ ગામમાં પિતાના જ સ્વામીના હાથે પ્રવ્રજપા અંગીકાર કરીને સાવી છે શ્રી અંજનાં શ્રીજીમ, સાધ્વીજી શ્રી વિદ્યાશ્રીઓ તથા મુનિ શ્રી નરેન્દ્રસાગરષ્ઠ નામે જગવિખ્યાત બન્યા. ચારિત્ર સ્વીકાર્યા બાદ જેમ બને તેમ વધુ નિર્મળતા થાય

Page #10
" ", [ 9 ]. તેમ શકિત અનુસાર તપ-ત્યાગ-સ્વાધ્યાય-સાધુ આચારાનું હાચિત્તે પાલન તેમ જ વિષયકષાયથી અલપ્તિ રહેવાનું રાખેલ. તેમના પરિચયમાં આવેલા કેઈને પણ પૂછે તો એક જ અવાજ સાંભળવા મળશે કે- જ્યારે જાઓ અને જુઓ ત્યારે સાધ્વીજી શ્રી અંજનાશ્રીજી મહારાજ, પ્રસન્નચિત્ત અને પિતાની આત્મ સાધનામાં જ મગ્ન.” આવાં સંયમી જીવનમાં માસખમણ ૧દ૧૫-૧૧-૮ ઉપવાસની તપસ્યા, વીશ સ્થાનકની આરાધના, નવપદજીની નવેય એળી, પર અજવાળા, પૂર્વ તિથિ આરાધના, રતન પાવડીના છઠ્ઠ-આઠમ આદિ વિવિધ તપશ્ચર્યા કરેલ છે. છેલ્લાં ચાર-પાંચ વર્ષથી પુનાં બબબે વખતનાં ફેકચરના કારણે તેમજ નવ વર્ષથી લાગુ થવા કેન્સરની અસહ્ય પીડાને કારણે સંથારાવશ હોવા છતાંય છે જુઓ ત્યારે પ્રસન્નમુખ મુદ્રા ! તેઓશ્રીને શાતા પૂછવા આવનાર છે. આચાર્ય વચ્ચે, સાધુઓ કે સાધ્વીજીઓને પણ છેવટની ઘડી સુધી કેન્સર રોગની જાણ થવા પામી ન હતી ! આવી તેમની સહન શકિત અને સમભાવ ! આવા પુયશાળી ચરિત્રનાયિકા સાધ્વીજી મહારાજને છેલ્લા 1 મહિનામાં તો કેન્સર રોગે જોર પકડયું ! ક્ષણ પણ બેસી ન શકાય તેવી પરિસ્થિતિ હોવા છતાં તલાજા શ્રી સંઘની વિનંતિથી પોતાના વિશાળ સાધ્વીજી સમુદાયને લઈને ૨૦૦૧ના જે વ ૧ના રોજ પૂ. ગુરુદેવ સાથે વાજતે ગાજતે ચાતુમસ માટેના પ્રવેશમાં લગભગ કલાક બેકીને શહેરમાં ફર્યા. પ્રવેશ બાદ ડેકટરની સતત ટ્રીટમેન્ટ ચાલુ હોવા છતાંય દઈ જરાય શાંત ન થતાં દિન પ્રતિદિન ગંભીર રૂપ પકડતું ગયું. તેની અસહ્ય વેલનામાંય તલાજા શ્રીસંઘે તેઓશ્રીની ગજબની સહનશીતા અને સમતા ભાવ નજરે નીહાળેલ છે. - જીવનયાત્રાના અંતિમ દિવસે એટલે કે-અશાહ શુદિ અને રવિવારે સવારે 11 વાગે તે પોતાની લાડકવાયી પુત્રી–સાબીછે. એ વિદ્યાશ્રી છનો હાથ પકડીને વિદ્યા ! હવે હું જાઉં છું, તને અને બધી સાવીને મારો મિચ્છામિ દુક્કડ' એમ પણ જણાવેલ, * * * * * * *, * *

Page #11
[8] અને ત્યારબાદ ચરિત્રનાયિકા પૂ. બા મહારાજના ભત્રીજા અને પુત્ર મુનિ આવતાં બંનેને ઓળખીને પુત્ર મુનિને કહે છે કેમને ધારણા પચ્ચકખાણ કરાવ.” આથી સમય પીછાણીને પુત્રે સંથારો-દવા અને પ્રવાહી સિવાયના સર્વના પરચકખાણ કરાવી આરાધના ચાલુ કરાવી હતી. આ - આ આરાધના, પ્રસન્ન ચિત્તે સાંભળતા હતા અને ખમાવવાના સ્થાનને શારીરિક શક્તિ ન હોવા છતાંય આત્મબળે હાથ ભેગા કરી માથે અડાડવા પૂર્વક “મિચ્છામિ દુક્કડ' દઈ ખમાવાતા તેમજ પાપથાન કોને, આવેચના સ્થાનને સીરાવતા જતા હતા. આ અવસરે આરાધનાકાષ્ઠ શિખ્યાઓનું ગળું સ્નેહ તથા પ્રેમવશે રૂંધાતું તે તુરત જ અતિમ અવસ્થાની ઘડીઓ ગણાઈ રહી હોવા છતાં સજાગ એવા તેઓશ્રી મક્કમ થઈને “કેમ બેહતા અટકયાં? ચાલુ રાખે’ એમ પ્રેરણા આપી-આપીને સા કલાકની ચાલુ સતત આરાધનામાં ચતુર્વિધ શ્રીસ ઘે આપેલા વ્રત-તપ-જપત્યાગ-યાત્રા-વાધ્યાય અહિની અનુમોદના કરતાં કરતાં અપૂર્વ સમાધિમય દશામાં દીર્ઘચારિત્રી-સ્થવિર અને “પૂ. બા. મહારાજ” ના લાડીલા નામે પ્રખ્યાતિ પામેલા સુસાધ્વીજીશ્રી અંજનાશ્રીજી મશ્રીને આત્મા, બપોરે 1-55 મીનીટે નશ્વર દેહને ત્યાગ કરી સ્વર્ગે સીધો ! ( શ જ દિવસની સ્થિરતા દરમ્યાનમાં તલાજા શ્રીસંઘે તથા તીર્થ કમિટિએ ખંડ પગે સેવાનો લાભ ઉઠાવે, એટલું જ નહિ પણ એક મહાન આચાર્ય મની પાલખી નીકળતી હોય તેવી રીતે પાલખી સાથે સ્મશાનયાત્રામાં ૧૫૦૦થી૧૭૦૦ ભાઈ-બહેન જેડાએલ. ચરિત્રનાયિકા પૂ. ગુરૂછના વર્ગવાસના સમાચાર નથી મળી જતાં ભાવનગર-પાલીતાણા-ઠળી–ત્રાપજ તણસા-દેવળીયા સેનગઢ-માઠા-મહુવા-પીપરલા-પાવઠી-કામરાળ વગેરે ગામના ભાઈ ખેને પણ સમયસર સ્મશાનયાત્રામાં તેડાવા પામ્યા હતા.. - આમ પચાસ વર્ષનાં દીર્ઘ સંયમપર્યાયવાળા પ્રાતઃસ્મરણીયા એવા પ. બા મહારાજના સ્વર્ગવાર પછી તલાજા શ્રી પવાવતીપૂજન તથા શાંતિનાવ સહિતને અષ્ટાહિકા મત્સવ કરતે * **

Page #12
[9] અને તે અવસરે જીવદયાની છૂટે મને થયેલી ટીપામાંથી પૂ. બા. મની સ્વર્ગવાસની કાયમી તિથિ નિમિત્તે રૂા. 1001 છાપરીયાળી પાંજરાપોળમાં, ૫૦ઇ સમઢીયાળા પાંજરાપોળમાં, 2017 પાલીતાણા પાંજરાપોળમાં, રૂા. 10715 તલાજા સંઘમાં તેમજ રૂ. 1001) પૂ. આ. દેવશ્રી હંસસાગરસૂરીશ્વરજી મ.ની સ્વરોહણ તિથિની કાયમીતિથિ તરીકે છાપરીઆળી પાંજરાપોળમાં ભરાવેલ તેવી જ રીતે જોરાવરનગરના શ્રી સંઘે લખતર પાંજરાપિળમાં પૂબામની કાયમી તિથિ નોંધાવીને પૂજ્ય બા મહારાજ શ્રી પ્રતિના અંતરંગ ભકિતભાવનાનું ચિત્ર ખડું કરેલ. દીર્ઘ સંયમી - શાંતમૂર્તિ - ચારિત્ર પરાયણ-પ્રાતઃ સ્મરણીયા પૂ. ગુરુણીજી મ નું નામ અમર રાખવાના ઉદેશથી પૂ. સાધ્વીજી શ્રી અંજનાશ્રીજી મારક ગ્રંથમાળા ચાલુ કરીને તેનાં મણકાઓ રૂપે પૂર્વ મહર્ષિઓનાં રચેલા અને હાલ અપ્રાપ્ય બનેલા એવા મુદ્રિત અને અમુદ્રિત પ્રાચીન રાસાઓનું પ્રકાશન કરવાનું અમારી સંસ્થાઓ નિર્ધારેલ છે. આવા અમારા ભદધિ તાશ્ક અને સંયમરક્ષા માટે અજોડ ધગશ ધરાવનારા પૂ. ગુરૂજી શ્રી અંજનાશ્રીજી મહારાજશ્રીને અમારા કેટિ કોટિ વંદના. લી. આપના વિરહથી તરફડતી આપની બાલશિષ્યાઓ.

Page #13
[10] છે. રાસ અને રાસકાર અંગે બે બોલ લે. પં. શ્રી નરેન્દ્ર સાગરજી તલાજા ર૦૪૧ ધનતેરશ સુસાધ્વીજી શ્રી અંજનાશ્રીજી સ્મારક ગ્રંથમાળા’ તરફથી છપાતાં રાસમાળા સંગ્રહનાં ભાગો પૈકીને આ પ્રથમ ભાગમાં કર્મ સત્તાની પ્રબળતાને સૂચવતા એવા (1) મહાસતી અંજના સુંદરી રાસ, (2) ગૌતમ પૃચ્છા રાસ, (3) કર્મવિપાક અથવા જ બૂ પૃચ્છા રાસ અને (4) લીલાવતી રાણી અને સમતિ વિલાસ રાજાને રાસ” આમ ચાર રાસ મુદ્રિત કરવામાં આવેલ છે. મહાસતી અંજના સુદરી રાસના કર્તાને પરિચય તેમજ રચના સંવતને કોઈ ઉલેખ જણા નથી, પરંતુ રાસના અંતે “સીતા આખ્યાનને ઉલ્લેખ હેવાથી તે કૃતિ સં. ૧૯૨૮ની સાલમાં રણથંભમાં રચ્યાનો ઉલ્લેખ છે. તેથી કવિને સત્તા સમય ૧૭મી શતાબ્દિને નિશ્ચિત થાય છે, પણ તેમની વંશ પરંપરા કે કવિના નામનો ઉલ્લેખ ન હોવાથી આ રાસના કર્તા અજ્ઞાત કવિ છે. બીજા બીજા કવિઓના પણ રાસે બનાવેલ છે તે અવસરે છપાવવાનું રાખેલ છે. બીજે ગૌતમ પૃછા રાસ ગૌતમ સ્વામીએ કર્મ અંગે પૂછેલા પ્રશ્નના ભગવંત મહાવીરદેવે આપેલા સમાધાનની, કલગૂંથણી તરીકે છે. તેના કત કવિરન શ્રી લાવણ્ય સમય છે. જેમનો સત્તા સમય ૧૬મી શતાબ્દિ છે. તેઓ તપાગચ્છાધિરાજશ્રી સમસુંદર સૂરિની પાટે થએલા પૂ. લક્ષ્મીસાગરસૂરિ, 5. સેમસાગરસૂરિ, પૂ. સુમતિ સાધુસૂરિ, ઇંદ્રનંદિસૂરિ, રાજપ્રિય સૂરિસંતાનીય શ્રી સમયરનવાચકના શિષ્ય છે. કવિશ્રીને જન્મ સં. ૧૫રલના પિ. વ. ૩ના રોજ અમદાવાદમાં થયે અને સં. ૧૫૨૮ના જેઠ શુદિ ૧૦ના રોજ

Page #14
[11] પાટણના પાલણપુરી ઉપાશ્રયમાં લક્ષ્મસાગરસૂરિજી મના હરતે ધામધૂમથી નવ વર્ષની ઉંમરે દીક્ષા લીધી. ક્રમે પંડિતરત્ન થયા. તેઓએ નાના મોટાં મળીને લગભગ પચ્ચીશેક રાસાએ બનાવ્યા છે તેમાંની આ પ્રથમ કૃતિ ગણાય. - ત્રીજે જંબૂ પૃછાનો રાસ, કે- જેમાં ચમકેલી શ્રી અબૂ સ્વામીએ પૂછેલા પ્રશ્નો અને તેનાં પંચમ ગણધર શ્રી સુધર્માસ્વામીએ આપેલા ઉત્તરની કુલગુંથણ રૂપે છે. આ રાસના કર્તા, વીરજી મુનિ છે. જેઓશ્રી પાયચંદ ગચ્છના પાર્વચંદ્રસૂરિના સમચંદ્રસૂરિ - રાજચંદ્રસૂરિ - દેવચંદ્રસૂરિજીના શિષ્ય છે. તેમની આ સિવાયની બીજી કઈ કૃતિ ધ્યાનમાં નથી. એથે લીલાવતી રાણી–સુમતિ વિલાસ રાસ, જેમાં કર્મ સંયોગે સ્વામીને બાર વર્ષનો વિરહ થ આદિનું વૃતાંત છે. આ રાસના કર્તા વાચક ઉદયરાન ગણિના નામથી કોણ અજાણ છે? તેઓશ્રીનો સત્તા સમય ૧૮મી શતાબ્દિનો છે. અને રાસમાં અંતે જણાવ્યા મુજબ શ્રી વિજયરાજસૂરિની પાટે ૧૧મા પટ્ટધર તરીકે તેઓશ્રી છે. આ ઉદયરત્ન વાચકજીએ પીશેક નાનાં-મોટાં રાસાઓ ઉપરાંત સ્તવન - સઝા આદિ ઘણું વિપુલ પ્રમાણમાં સાહિત્ય રચેલ છે. આ રાસમાળાના પ્રથમ ભાગમાંના ત્રણ રાસાઓ શા ભીમશી માણેકના છપાયેલ રાસાઓ મુજબ છપાઈ ગયા પછી “પૂર શાસન કંટક દ્ધારક જૈન જ્ઞાન મંદિર ઠલીઆ'ના જ્ઞાન ભંડારની હસ્તલિખિત પ્રતો મળવાથી શુદ્ધિ અને વૃદ્ધિ રૂપે સંશોધન થવા પામ્યું નહી. જેથી તે શુદ્ધીકરણ અને વૃદ્ધીકરણ આ સાથે નીચે આપવામાં આવે છે તો તે પ્રમાણે શુદ્ધીકરણવૃદ્ધીકરણ બંને લક્ષ્યમાં રાખી વાચકોને વાંચવા વિનંતિ છે.

Page #15
[12] પૂ. શાસન કંટકે દ્ધારક' સૂરિજી જૈન જ્ઞાન ભંડાર– ઠલીઆ હસ્તલિખિત પ્રત નં. 505 પાના 27 લખ્યા સં. ૧૮૬૮ના પિ. શુ 2 વાળી પ્રતના આધારે શ્રી અંજના સુંદરી રાસનું વૃદ્ધીકરણ મુદ્રિત પૃ. 1 શરૂઆતના દૂતા પહેલાં ઉમેરે છે શ્રી ગણધર ગૌતમ પ્રમુખ, એકાદશ અભિરામ; મન વંછિત સુખ ઉપજે, નિત સમતા નામ / 1 / પ્રથમ ઉઘમ મેં માંડી, મતિ અતિ દીસે મંદ; તિણે કારણે પહેલા નમું, શ્રી ગણધર સુખકંદ | 2 | સરવતી પદ પંકજ સદા, પૂજું બે કર જોડ; કહણ કથા ઉદ્યમ ઘણે, માત ! મ આણે ખોડ | 3 | સેવકને સાંનિધ કરી, દેજો અવિચલ વાણ જિમ વેગે સિદ્ધિ ચડે, કાંઇ મ રાખીશ કાંણ | 4 | વલી પ્રણમું સદગુરૂ વડાં, જેણેથી હુઓ સનાથ; પાપ પડલ પાછા કયાં, સૂત્ર શાસ્ત્ર દઈ હાથ / 5 | જગમાંહિ મેટો અ છે, સુગુરૂતણે ઉપકાર, જાણીને માને નહિ, સાચા તેહ ગમાર 6 મન શુધ્ધ સહુ પ્રણમી કરી, કરીશું સતીનાં વખાણ સુણજો એક મન થઈ, જેમ હેયે જન્મ પ્રમાણ // 7 | પવનંજય રાજાણી, અંજના સુંદરી નાર; તાસ કથા સુણતાં થકાં, હર્યો અલ્પ સંસાર | 8 | સતી શિરોમણું અંજના, શીલવિભૂષિત દેહ નામ જપતાં પ્રહમેં, આપે રિદ્ધિ અ હ / 9 / તિરે સખર સંબંધ છે, મીઠે સાકર દ્રાખ; રસ લેજો ભાવિઅણ તુમેં ભાખે મુનિવર ભાખ | 10 | કિમ તેણે સુધાં મને, કીધે શીલ જતન્ન; સાવધાન સહુ થાજો, સાંભળવાં સુવન II11, મુદ્રિત પૃ 4 ગાથા 8 પછી ઉપરો શ્રીફળ લઈ જન મોકલે રતનપુર જાય ઉગતે ભાણ

Page #16
[13]. રાય પ્રધાન પૂછી તિહાં, લગન વધાવીને કરેજ મંડાણ મોટો મોટે મહેચ્છવ માંડી, વાજે છે ઢેલ નિસાણજી ઘાય, મંગલ ગાજી ગોરડી તિહાં માત પિતા હરખરંગ ન માય તો... તો સતી 20 / 9 / રાય પ્રધાનને તેડાવી, લખે કાગળ મોકલી જાન, હય ગય રથ ઘણાં જોતર્યા, નેતર્યા સાજન દઈ ઘણાં માન; એડીજી સર્વે હારિણી, વત્ર આભરણ ભર્યા રથ કંકણ ખચર ભર્યા કે કનકશું, સારી સનાહ ને પેઠીએ પાન તે....તો સતી રે | 10 | સામંત સાથે મોકલ્યાં, ગાઢી સુભટ સેના સાવધાન; પુરોહિતને એમ પ્રીછ, મોડીજી કરણ દેવરાવજો દાન, સને પણ સંબો જ સાચવી, મોટાંની પૂરી વધારજ માંન; લેકને ભલીપ સાચવી, ઉપર આપજે ફેફલ પાન તે સતી રે 11 દરસણ મારે વિધાધર રાય, આશીષ કેતુમતીજી માય, લૂણ ઉતારેજી બેનડી, વીરનું ઘણુ વાધજો આય; પવનંજય પરણવા રાંચર્યા, ગાજેજી અંબર વાજે જ તૂર, અશ્વ ચઢયાજી એપ ઇશ્યાં, જાન ચાલે જાણે ગંગાને પૂરતો સતી રે ! 14 | લગન તણો... પાનું 8 ગાથા 12 પછી 7 દુહા ઉમેરે “દૂહા-આપ કુમર મુદ્ર તિહાં, ક૫ડ કોટ આવાસ; અંતર જામી આપણાં, પાસે મિત્ર ખવાસ [] | 1 | બેઠાં સુખવાતો કરે, ગાથા ગૂઢ વિચાર; તિણ અવસર પંખીયાં, બેલ્યાં રાત્રિ મજાર | 2 મિત્ર ભણી પૂછે કે વર, એ પંખી; ક્યા નામ; રાત્રિ સામે બેસે છે કે, અટવી માહે અકામ | 3 | સ્વામી એ છે પંખીયાં, ચકવા ચકવી જોડ; નિશિ વિજોગી દિન મીલે, દેવે દીધી ખોડ | 4 | સ્ત્રી વિષ્ણુ નર ન રહી શકે, નારી વિણ ભરતા યામિની ફરતાં નિશિ તણાં, પહાર વિહાઈ ચાર છે પ સુણે મિત્ર આપું વાતડી, આછી કહું નિગમ; તુઝથી એ પંખી ભલાં, જે ઘટ એવડુ પ્રેમ | 6 | સાંઝ પડે દિન

Page #17
[14] આથમે, ચકવી ભખે ન કૂર, ચલ ચકવા ! ઉણ દેશમેં, જિહાં દિન આથમે ન સૂર . 7 પૃ. 10 ગાથા 6 પછી દુહાની 14 ગાથા ઉમેરે. “દૂહા-વિરહ મીટ કુંવરીત, શીતલ થયું શરીર સુખ ઉપન્યું (અને) વિકસ્યું અંતર હીર / 1 / વરતરૂણું સંતોષશું ગાઢુ મળીયું મન; મહેમાંહિ રંગ, બેલે હિત વચન | 2 | કુમાર ચતુર ડાહ્યો ઘણે, ખેલે રંગ ઉછાહ, દુઃખ બારાં વરસાંતણું, વીસરીયું ખણમાંહ | 3 હસતાં રમતાં રંગશું, પ્રહ વહેતા સુપ્રકાશ ઉઠે કુંવર ઉતાવળે, મહેલી રંગવિલાસ | 8 || પવનકુમારને ચાલતાં, રમણ ઝાલે હાથ કમર છોડાવે તાણીને, તે વળી ઘાલે બાથ / 5 | હે સુંદરી ! તું છોડી દે, બેલે પવનકુમાર કટક સહુ બાહિર ખડે, ભણરી નહિ વાર / 6 | પ્રીતમ! તુજ છોડું નહિ, નયણે દીઠે નાઠ; નેહ ન જાયે વલ્લહા, લા રંગમછઠ | 7 | સુકલિણી ! સંતોષ કર, રહેતાં ન સરે આજ; રણમેં ઉભા લશ્કરી, કેડિ અલુબે કાજ પગલાં ભરે, તિમ તિમ નયણ ભરેઈ | 8 | આપ કુમર જળ આખિરૂં, લૂહ પલ્લવ લેઈ હરણાક્ષી દે હરખશું, શીખ સઉજમ દેઈ | 10 | સિધાજી સિદ્ધિ કરો, પૂરો થાંકા કેડ; મનસુખ ઘણું તવ પાવણ્ય, જબ તુજ મિલયે જેડ 11 | સતી કહે પ્રભુ મારાં ઋતુસમય છે આજ; અહિનાણું સાચી દિયે, પેઠે જિમ રહે લાજ ! 12 કુમાર વિમાસે ચિત્તમાં, લેક બેક કહેવાય; નામાંકિત નિજ મુદ્રડી, સ્ત્રીને દીધી સાર 13 શીખ કરી ચાલે કુમાર, કટક ભયે થાય; મિત્ર કહે સંતેવલે સિહ, ભલું કીધું તે ભાય છે 14 પૂ. 12 ગાથા 5 પછી કે દૂહા ઉમેરે– દૂહા-પવનજી પરદેશમાં, વહુ વધીયું છે પેટ; હું જાણુંથી

Page #18
[15] હોયસી, સહી હુઓ નેટ / 1 // કુલ મટે તું ઉપની, જુતી મોટે ભાર એસો કામ કરવું નહિ, તુજને તીન ધિક્કાર મેરા ચંદન વિણસે ધૃતર્યું, નારી વિણસે કુશીલ, લેકેમેં અપજશ કુ, નાસે દેવતલીલ | 3 | પય વિણસે કાંઇરસેં, ધૂલેં કેસરરંગ; કુલ કુમારીના સંગથી, લંછન લાગે અંગ છે 4 | દ્વાલપૃષ્ઠ 22 ગાથા 10 પછી 1 દૂહે ઉમેરે– હ–સર્વત્રતને વિષે, શીલ વડું પ્રધાનઃ શીલેં સુર સેવા કરે, શીલ પરમનિધાન છે 1 .... અનુક્રમે સુખક સાત રાત | ર || [] પૃષ્ઠ 28 ગાથા 20 પછી 3 દૂહા ઉમેર દૂવા–પવનંજય પધારીયાં, હણુ પાટણમેં જાય; સગાં સહુ રાજી થયાં, મીલીયાં સબહી કોઈ 1 હવે મહેલમાં સંચર્યા, પવનજી હરખ અપાર; હનુમંતસેતી પાયે નમી, અંજના હરખી સાર | 2 | સાચું તે ઉતરી સતી, ઘર આયે ભરતાર, સતી કલંક જ ઉતર્ય, ભલે નિકળે નિતાર / 3 / ઢાળ” પૃષ્ઠ 30 ઢાળ ગાથા 2 પછી દૂહા 3 ઉમેરે “દુહા-સજી સજી સબહી શૂર, આપણી આપણી ફરજ લઈ; આવે નૃપ હજુર, મહિલા લિજીયે (2) 1 મનમાં ધરી ઉમેદ, ડેરા ઠેકે હવે; કાઢયાં રણછું ખેંદ, શૂરા સામંત મોખરી | 2 | વાજે સિંધુવાજ, શસ્ત્ર ગ્રહી કરી રજપુજ તારીયા (3) ખબર પડશે સાહિબા || 3 | ઢાળ” પૃષ્ઠ 31 ઢાળ ગાથા 1 પછી દુહા ઉમેરે– “દુહા-નંદન વરૂણતણ ઘણાં, ખીજયાં રાવણ ધામ; હનુવંતે તે અંગજ બાંધીયા, વિદ્યાને બાઁ તામ || 1 | હનુમંત ઉપર વરૂણજી, આવ્યા હુઈ વિકરાલ; રાવણ ધાયે રોષ કરી, પવન જીતે તલકાલ ર ઢાલ-”

Page #19
[16] પૃષ્ઠ ૩૨ના દુહા ત્રણને બદલે 6 આ પ્રમાણે દુહા-પુત્રી સ્વરૂપ અનંગતણી, અનંગલ્સમા નામ હનુમંતને વિવાહી સહી, રાવણ જાણી સકામ 1 / પદમશૂરકી પુત્રિકા, વાનરપતિની જય નલરાજા હરિમાલિની, પરણાવી તિહાં દય | ર ! અનેરી અનેરાં વિદ્યાધરે, પુત્રી એક હજાર; પરણાવી હનુમંતને, ધર્મે સદા જયકાર | 3 | રાવણને આદર લહી, પરણી નાર ઉમેદ; હનુમંત આ નિજ ઘરે, માતપિતા આનંદ | 4 | અબ મિથિલા નગરી ભલી, હરિવંશી રાજાન; વાસવકેતુ સેહામણાં, વિપુલ નાર સુજાણ છે 5 | તેજ પ્રતાપે આગલે, જનકનામ જગ જોય; પ્રજાનાં પાલક ભણી, જનકસરીખાં હોય છે 6 | દાળ–” પૃષ્ઠ 33 ગાથા 3 પછી 2 દુહા ઉમેર– દુહા-વિષય વિટંબણ બૂરી, જિમ તાલપુટ વિષ; ભેગવતાં સુખ માનીયે, પછી ઉપજે દુઃખ / 1 / અનુમતિ ઘો સંયમ ગ્રહું, મ કરે કોઈ ઢીલ; સંજમ સુધું આદરી, પામું શિવપુર લીલ | 2 દાલપૃ 33 ઢાલ ગાથા 4 પછી બીજી 5 ગાથા આ પ્રમાણે ઉમેરો " વિલંબ સ્વામીજી તે કરે, જેહને મરણશું હવે મિત્રાચાર તે, વિલંબ સ્વામીજી હું કેમ કરૂં ? મરણ કટક આવે ઘરબાર તો | કર્મ વિલબ સ્વામીજી હે જે કરે, મરણ આવે કહે કિહાં જાએ નાસ તે ?, રાખણહારે કે નહિ, મરણત મુને નહિ વિશ્વાસ તો...તોસતી રે | 5 | વાત સુણે રાજા મન લી, ઈંદ્રીનાં વિષય નર્ક લઈ જાય છે, છેદન ભેદન દુખ સહે, જે રહે માયામાં લપટાય જીવ ન લહે સુખ શાશ્વતાં, મનુષ્ય જન્મ તાસ અલેખ જાય તો....તો સતી રે છે 6. અંજના કહે સુણો સ્વામીજી, માતપિતા સુત વહૂનાર, તે સહુ ગગનધનુષ આકાર તે; એક ખણમેં વિણસેં સહી, હરતી રથપાલાજી કેકાણ, આલિંપટલસમ જાણજે, જનમે

Page #20
[17]. સે મરેંજી પ્રમાણ તો ..તો સતી રે | 7 | શાની કહે તિમ જાણો વિચાર, આયુ ગલે જબ ચહેજી કાલ; હંસને શરણું જી કો નહિ, બ્રહ્મા ઇંદ્ર રક્ષા કરે પણ, જમ ન છોડે નિદૈ જી ખાય; જીવ તો બહુ લાલચ કરે, બાંધ્યા કર્મ તિહાં ચલી જાય તો....તો સતી રે | 8 | અંજના અધિક વૈરાગીયા, પાપને ભૂલ સંપદા જાણ, સદા હૈ દાતાર છે દુઃખની; માતા પિતા ત્રીયા મોહને પાશ, બાંધ્યા હે જીવ છૂટે નહિ, ભાઈ ધન મુનિવર તે ગયા વનવાસ. સતી રે | 9 આજ નાહ જાણું છે આ વાર, લીજે જ સંયમ તપ અતિસાર, મુક્તિને સાબલી હી જાણવી, ક્રોધ માયા લેભ તે માનજી; સંગ્રહ જીવ ચેતે નહિ, પાવેજી સદા અશુભનો વાંન તો.... તો) સતી રે | 10 | વચન સુણી રાય રંઝીયે | પૃ. 33 ગાથા 8 પછી 2 દુહા ઉમેરો દૂહા-પંચ સમિતિ ત્રણ ગુપિત લે, ચાર મહાવ્રતધાર; બત શીલાદિ શુદ્ધ ધરે, વસંત માલા છે લાર / 1 / હનુવંત આંસું તવ કરે, (ઝરે) શેક કરે અનરાય; માત પિતા બેઠું મલી, તે તપવનમાં જાય / 1 / ઢાલ–” હસ્તલિખિત પ્રતના આધારે મહત્વનું શુદ્ધીકરણ પૃષ્ઠ પંક્તિ મુકિત પાઠ હ. લિ. પ્રતને પાઠ 2-9-10 ત્યાં રાવણ જગપાલ તે ત્યાં રાવલ જગમાલ તે 2-27 ભરયૌવન સુવિલાસ હરખે અતિ ઉ૯લાસ ધનુષ્ય ચઢાવીને જેણે ધનુષ્ય ચઢાવીને 4-15 આ સામે એ હામો આવી એ 4-21 બં ધન શાળામાં કે વધશાળા 4-27 તાજ તુરંગમ તેજી તુરંગમ 5-6 મારી જીવન મારાં જીવને દ-૯ નાહનેહ નીપટ નહિ. નિઃ સનેહી નીપટલી 2-25 કરાવી ભીંત તે કરવી છે ઉંચી રે ભીત તે 4-3

Page #21
7-19 [18] પૃષ્ઠ પંકિત મુદ્રિત પાઠ હ. લિપ્રતને પાઠ 6-26 લીયાં 7-2 અન્ય આભૂષણ મેકલ્યા મુજને ભૂષણ મ મેકલે ચીર તે વીર તે મારગમાં ઉભી મારગમાં ઉભા રહે . 7-24 કરી સંચયે, દલ સંચર્યો. 7-27-28 ચિત્ર તે, પૂતલી લખી રે ચિત્રામ પૂતલી આલે રંભા જિસી, ચતુર ચિતા- ખીરે રંભા જિસી, એહ રાનું જાચું એ નામ તે, ચીતારાને આપું રે ગામ તે 8-1 3 ઓછગે, અઢાર, અલગી એટંગે, કાંય, આધી 8-14 નગર થકી નગરથકી દલ સંચર્યા, મારગ 8-17 નારીતણું જુએ નારીતણું 8-19 એવડો કાંઈ આણે હિયડે તુમ હિયડે કાં આણો ભમ 8-26 હમારા મિત્ત હમારી વાત ૮-દહ બીજે-છેટું કારજ કીયું ઘણું, મેં સંતાપી નિજ નારઃ વચન અતુલ કહ્યા અતિ, અબ કેમ પહોંચે સાર | 2 / એ પ્રમાણે છે. 9-5 મહેલમાં મહેલમાં 9-19 રે લગી તું નિરમલી 13-5 નિર્મલી તે નિર્મલી થાય તે 13-23 તિહાં 14-11 મૂલ દૂષણ માહરૂં નહિ, દેષ નહિ કોઈ માહરે, 14-17 મી લીટી આ પ્રમાણે-“રાજા વચન ઉથાપ્યાં થકાં, રૂઠે રાણી રાય.” 15-24 રાજી થયે, તોરણ બાંધે તે મન રીઝી, દાખ સાથતે 15-25 તેડાવ્યા સાથે મહેન્દ્રનાથ તેડાવો રાય પ્રહલાદને સાથ તે 16-4 આણ પમાય તે, આપણી માય તે, 16-17 કેટવાલી કરી નિરખીયું, કેટિ વાલી જે કામિની. 17-25 તમતણ વીરનું ફેડશે તે અમને પણ કાઢશે તુમ કામ તે. તણે વીર તે,

Page #22
- 19-12 [19] પૃષ્ઠ ૫તિ મુદ્રિત પાઠ હલિ. પ્રતને પાઠ 18-2 દેખાડયાં દીધાં એહવા રાયને ઉપ એ કિ રાયને ઉપ ખ્યાલ તે ખ્યાલ તે. 20- 5 કઈ રાખશે વીર તે કોઈ ઘર રાખશે વીર તે 20-10 નગર નરનારી નગરની નારી ર૧-૧૦ થી 16 ઓ પ્રમાણે-પહેલે રે ભવ ખમાવતી, અહેનિશ કરતી હૈ જિનતણી સેવ, સિંહરથે પુત્ર તે તુહ તણ, જાય પાડેસિણ અપહેર્યો દેવતેર ઘડી લગે ટલવળી, જિનતણે વિરહે અન્યાય કરી એમ તે છે જિહાં લગે દેવ દેખું નહિ, તિહાં લગે અન્નપાણી તણે મુજ નીમ તે..... તો સતિ રે | 2 | સાધુજીને તુહે પૂછીયે તે થકી, હારે મન વસીયે વૈરાગ તે છે આપી દેવને પાયે નમ્યા” 21-19 તિહાયકી ચાવી તમે સુરથયા, સિંહરથ પુત્ર તે તપ કરી, સ્વર્ગથકી હુઆ રાજકુમારી તારી કુખે લીધે અવતાર તે છે 22-12 કેસરી છે નખે કરી કેસરી છેલ્લો 22-13-16 તજી, * માજી તણે જ મામે હાં 23 6-11 જાણે કે 9 નયણે જાણે કરમાંહેતિવારે નયણે 25-23 થયેજ મુઝ તે હુ ઘણે ઝુઝ તે 25-26 તે પરતણું શિર વહે, પરતણું સંવે, 26-9 મનમાંહે માટે ઉપની છે મારા મનત ઉતરત રીશ તે છે રીશ તો ! 26-16 અતિદુઃખ રાયને સાંભરે, અતિદુઃખભર્યા ને ઉભા ખડાં, 27-8-12 પાય નમે 9 કુંવરી 28-25 સતીને મે મેં તમને 28-26 મેં બહુ વગેવણ તુજ કરી, વહુને વગોવી હું શ્ય કંરૂ, સાસુ કહે ખમજો મારે અપ- કર્મ તે અમતણ જેય રાધ તે. તે. તે છે પા

Page #23
30 7 ઇ છ 0-11 [20] પૃષ્ઠ પંકિત મુદ્રિત પાક હલિ. પ્રતને પાઠ 29-4 બન ગઈ જ હર્ષવચન હું તે વનગઈ જ હર્ષવદન 29-15-16 સાથ તે છાય તે આથ તે ઠાય તે પ્રતિસૂર્યને પવનજી, નૃપટ પ્રતિસુર્યને પવનનૃપ, * બોલ્યા તેણીવાર. બેલાવ્યા તેણુવાર. 0-8 નિઃખેદે હનુમંત હઠ કરી ચાલી, હનુમંત ચાલે હે કટકમે 30-13 મામાએ આવી છેડાવીયાં, મનરેગા આવીને લાજી. 30-14 પ્રમાણ છે. પ્રણામ તે. 30 18 જોધપુરે જઈ કીધુ મેહે મેઘપુરી પડી હલકારે રે લાણ તે છે ટેલ તે 30 -26-27 બજરંગી # કેણ પિતા તુમ હનુમંતને કેણુ પિતા છે કુંવરજી તુમ તણ, 30-28-29 ને છેલ્લે દુહે આ પ્રમાણે વંશ વિદ્યાધર દીપ, પિવા પવન અંજના માતઃ બાલકશ છે હમતણે, પણ દેખ માહરા હાય. 2 . 31 છે જે મુજ આવ્યા વરૂણને, જે મુખ અ રાજા વરૂણને 1-5-10 આવ્યા છે રણમાય તે આને * રથમાંય તે 32 3 માટપ આણું મનાવિયાં, મોટાં રાય આણી મનાવીયાં, 32-8-21 પિયુ * હવે દાનપુણ્ય પ્રિયા * પાપ પ્રલયગત. 33-4 પવનજી વળતા ફેઈમ કહે પવન જયતિવારેહચમકી. 33-15 ધરી રહ્યો, રૂંધી રહ્યો, 34-1 બાંહે સનાતણ પહેરી છે બાંહતણી તિહાં પરિહરી ચૂડી તે છે ચૂડી તે છે 42-14 ગાથા 102 પછી આટલું ઉમેરે. તપગચ્છનાયક પૂનમચંદ, સિરિ સેમ સુંદરસુરીદ, તસુ અન્વયે સેહે ગુરૂચંદ, શ્રી લક્ષ્મી સાગરસૂરિંદ | 3 | સમદેવ સુરિ સેમસમાન, સૂરિ સેમ જે સૂરિ યુગ પ્રધાન તપગચ્છનાયક નયણાનંદ, શ્રીગુરૂ સુમતિ સાધુ સૂરિંદ | 4 | શ્રીઇંદ્રનંદિસૂરીશ્વર ગણધાર, કરી અભિનવ ગોયમ અવતાર તપગચ્છ ઉદ અભિનવ ભાણ, શ્રી રાજપ્રિય સૂરિ સુજાણ | 5 | "

Page #24
gztgtaggggggggggggggggg હું મહાસત શ્રી અંજનાસુંદરીનો રાસ | દેહા શિયલ સમાવડ કે નહિ, શિયલ સબલ આધાર; શિવમુખ પામે શિયલશું, પામે ભવને પાર છે 1 જીવ જગતમાં ઉદ્ધર્યા, જેહનું અવિચલ નામ; શીયલવતી અંજનાત, રાસ ભણું અભિરામ છે રે ઢાળ પહેલી તે જ હે પહેલેને કડવે હે પાય નમું, ભવદુઃખભંજન જે ભગવંત તો મેં કર્મ કાયાતણ કાપશું, પરભવ પાપનો આણશું અંત તો છે રાસ ભણું સતી અંજના, દાન દયાગુણ શીયલ મતેષ તો છે વિરહિણી વલી રે બૈરાગિણી, સંયમ સાધીને ગઈ સુલેક તો.... તો જી સતી રે શિરામણ અંજના છે ? એ તો જીહા સતી રે શિરોમણી ગાઈશું, ઉપની વંશ વિધાધર માંય તો એ નામેં હે નવનિધિ સંપજે, એનું ભજન કરતાં ભવદુઃખ જાય તો.... તો. સતીરે. . ર છે બ્રાહ્મી ને સુંદરી વદીયે, રાજા છે ષભતો ઘરે ધુય તો તે બાલપણે તપ વન ગઈ કામભોગ ન વાંચ્છા જેહ તો છે સતી રે વંદુ સુલોચના, મેઘ સેનાપતિને ઘેર નાર તો છે અંજના સતી રે સીતા વળી, તારા ન ચૂકી રે શીલ લગાર તો..... સતી રે. મે 3 છે તો. પાંચસે સિન (કૃષ્ણ) કુમારિકા, ઈણ બાલ કુમારીને લાગું જ પાય તો છે જાદવ જાન જાણી કરી, દ્વારિકા દાહ દેખી તપવન જાય તો હરિતણી અંગના વદીયે, જેણે રાગ છેડી મન ધરી રાગ તે છે રામતી પાય પૂછયે, જેણે ઘર સંસારનો કીધે છે ત્યાગ .....તો સતીરે૧૪ ચંદનબાલા હે ચિરંજી, જેણે આહાર શ્રી મહાવીર

Page #25
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 લે બાલકુમારી રે સાધવી, અનશન સાધી પામી ભવતીર તો છે દમયંતીએ બહુ દુ:ખ સહ્યાં, સતીય પણે રહી તે વનમાંય તો ! માતા મદાલસા વંદીએ, તે તો કુટુંબ તારી કરી શિવપુર જાય તો...તોસતીરે પણ મયણરેહા રતિસુંદરી, જેણે નયણ કાઢી દીયાં રાખ્યું છે શીલ તો છે છપન્ન સહસ સાથે તપોવન ગઈ, મહેલી મંદોદરી લંકાની લીલ તે છે શીલ ઉપદેશ શાસ્ત્ર કરી, (હવે) જુઈ જુઈ કથા છે એમ અનેક તે છે તે વાંદ સરવે રૂડી સાધવી, અંજનાના ગુણ કેટલાક કહીશ તે...તો સતી રે. 6 વંશ વડો રે રલીયામણ, રાજ કરે ત્યાં રાવણ જગપાલ તો | અંજનાના ગુણ સાંભળીએ, કયા ઉપર અતિઘણો ખ્યાલ તો છે ચિત્ત વસી રંક રાયને, તેવારે સભામાં પૂછે વારવાર તે કવિજન રાસ પ્રકાશ, અક્ષર આણજો અતિઘણાં સાર તે...તો સતી રે મહેન્દ્રપુરી રે જગ જાણું, રાજા હે મહેન્દ્ર વસે તિણ ઠામ તો એ તસ પટરાણી છે રૂડી, મનેગા છે તસતણું નામ તો છે પુત્ર પર થના નિર્મલા, રૂપે તે રૂડા ને દર્શને કામ તો એ કેડેથી જાઈ એક કુંઅરી, અંજના સુંદરી તેહતણું નામ તો...તે સતી રે 58 બાપને વહાલી રે બાલિકા, માયને જીવથકી ઘણું હેત તો સે બંધવ વચ્ચે એક બેનડી, લાડકી નાનડી ગુણતણું ગેહ તે | સર્વ વિદ્યા ભણું સુંદરી, ચાલે જેમ ગજગતિ ગેહ તે | અંજના સહુને સેહામણ, દિનદિન વધે જાણે ચંપલ તે....તે સતી રે ! 9 છે દેહા ભરવનમાં તે થઈ, કુંવરી ચતુર સુજાણ; જેન માર્ગમાં દીપતી, બોલે મધુરી વાણુ છે 1 એકસમે શણગાર કરી, પહતી પિતાની પાસ; પુત્રી દેખી રાજવી, ભરયૌવન સુવિલાસ પે 2 છે એ બેટી મુક વલહી, કેહને પરણવું જોય; ઘર વર સરખું જે મળે, તે જગમાં જશ હેય છે 3 છે

Page #26
શ્રી અંજના સુંદરીને રાસ ઢાળ બીજી તે હો રાયે પ્રધાન તેડાવીયા, અંજના વરતણ કરે રે વિચાર તો છે એક કહે રાવણને દીજીયે, બીજો કહે દીજીયે મેઘકુમાર તે છે વર છે હે પ્રભુજી રૂખડો, બનભર તે સાધશે બેગ તો છે વર્ષ અઢારમે તપ કરી, વર્ષ જીવીશમાં પામશે મોક્ષ તો છે તેવારે કન્યાને સુખ નહી, શરીરે ઉપજ અતિઘણું દુઃખ તે.તો. સતીરે. 1 | રતનપુરીત રાજીયો, રાય પ્રહલાદ વિધાધર જાણ તો તસ ઘર પુત્ર છે દીપ, પવનજી લગ્ન કીધું રે પ્રમાણ તો છે અંજનાના ગુણ સાંભલી, દેશ વિદેશ વધી છે વિખ્યાત તે છે પવનજી મિત્રને ઈમ કહે, આપણે રૂપ જોવું જઈ ભલી ભાત તો...તો. સતી રે. 2 પવનજી લાગે રે નીરખવા, પુરોહિત નીચી ઘાલી રહ્યો દ્રષ્ટ તો છે નીરખતાં તૃતિ પામે નહીં, નારી ન દીઠી ભૂતલ હેઠ છે દરિસણે જાણું રે દેવાંગના, બેલતાં બેલે છે સુલલિત વાણ તો ચંપકવરણી હે સુંદરી, એહનાં નયન જાણે મૃતણાં બાણ તે.....તો. સતીરે. 3 બેઠી સિંહાસને અંજના, બિહું પાસું સહે સખીતણાં વૃદ તે વસ્ત્ર આભરણ અંગે ધર્યા, તારામાં શેભે જિમ પૂનમચંદ તો છે વસંતમાલા એમ ઉચ્ચરે, બાઈ ! યે જેડું મળ્યું એણે સંસાર તો છે જેહવા હે પવન જાણુ, તેહવી હે પામી છે અંજનાનાર છે. તે. સતીરે. . 4 બીજી સહિયર એમ ઉચ્ચરે, બાઈ ! પહેલે વર મન ચિતવે જે હતો કે તે હે પવનજી વાર નહીં, વર્ષ અઢારમાં તપ કરશે તે તો છે પાંચ ઇંદ્રિય તિહાં ઝીપશે, વર્ષ છવીશમાં પામશે મોક્ષ તે તેણે કરી વિવાહ વધે, કન્યાને હવે વરતણું દુઃખ તે.... સતીરે. . 5 | અંજના આનંદે એમ ઉચ્ચરે, બાઇ! ધન ધન તે નરનો અવતાર તે કર્મ કાયાતણું કાપશે, વહેલે પામશે ભવતણે પાર તે |

Page #27
- રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 લો પાય વંદું તે પૂજ્યનાં, બે કર જોડીને નામું છું શીશ તો છે પવનજી કેપે રે ધડહડયે, મનમાં આણી છે અતિ ઘણી રીશ તે તે. સતીરે. . 6 છે પવનજી કેપેરે પરજ, ધનુષ્ય ચઢાવીને સાધ્યું છે બાણ તો છે મારા રે અવગુણ બેલતી, પરપુરૂષનાં કરે વખાણ તો છે મંત્રીએ આવીને બાંહે ધર્યો, જો રે નારીને નર નવિ ઘાલે રે ધાય તે છે પાયે લાગે કરી પ્રીછ, એરણે ઘાલીને માર્ગે લઈ જાય તો...તો. સતી રે. . 7 / પવન મનમાંહિ ચીંતવે, એવી રૂપે રૂડીને દર્શને કાલ તો છે મનમાંહે મેલી રે પાપિણી, એહનું ચિત્ત ચોખું નહિ કર્મચંડાલ તે છે પુરુષ પરાયાશું મન રમે, પવનજી ચિતે એસે રે ઉપાય છે ! મહેલું તો એહને રે વર ઘણા, પરણીને પરિહરૂં એ સમ ન કઈ દાય તો.....તો સતીરે. . 8 છે લગન દિન આવી, ઢેલ દદામા ને ઘેરે નિશાણ તે છે રાય રાણું હે સરવે મિલ્યા, હવે વ્યાપ્યું તિમિરને આથમે ભાણ તે છે મહેન્દ્રરાયા આ સામૈયે એ, પવનછ દેખીને આનંદ થાય તો છે ધવલ મંગલ ગાવે ગોરડી, હવે અંજનાને વર જોવાને જાય તે..... સતીરે. | 8 | તોરણે વરરાય આવી, અંજના ઉપરે અતિશય અભાવ તો છે સાંભળતાં શિશ ચટક ચઢે, નામ લેતાં હડહડે તાવ તો છે ધવલમંગલ ગાવે ગોરડી, પોખણું સાસુ કરે બહુ ભાવ તે છે વરને વિમાસણ અતિ ઘણી, જાણે બંધનશાળામાં લઈ જાય છે.....તો. સતી રે. જે 10 છે રૂપાત રે મંડપ રચ્ચે, સેનાના કલશ સેનાતણી વેલ તે સેવન પાટ મોતી જડયા, અંજના પવનજી બેઠાં બહુ હેલ તો છે હાથમેલે તિહાં સંચરે, નયણે નિહાલે વિદ્યાધરી નાર તો અંતરપટ પાછ કરી, જાણીયે કરમાંહે ગ્રહ્યો રે અંગાર તો.ત. સતીર. છે 11 પરણી પસટી ઉતર્યા, કરે પહેરામણી અંજનાને તાત તે છે ગજ ii આયા રે અતિ ઘણું, તાજા તુરંગમ દેશ વિખ્યાત તે છે ધન કંચન તીરે આપીયાં, આપી છે

Page #28
શ્રી અંજનાસુંદરી રાસ ચણતણી બહુ ક્રોડ તો છે વસંતમાલા રે આદે કરી, પાંચશે સાહેલી પૂઠે છે જેડ તો તો) સતી રે૧ર રતનપુરીમાં હે સ ચરીયા, સામો હો આ છે રાય પ્રëાદ તો છે અંજના પાય પૂછ કરી, સકલ મનોરથ મુઝ કન્યાં આજ તે છે સાસુનાં પાય તિણ પૂછયા, આપ્યાં છે આભરણ રયણ અમૂલ્ય તો એ પાંચશે ગામ રાયે દીયાં, એ વહઅર મારી જીવન તુલ્ય છે. તો સતી રે ! 13 | દૂહા પરણી મેલી પદમણી, મૂકી મહેલ મેઝાર; અહિની કાંચલીની પરે, ફરી ન પૂછી સાર છે 1 અંતર હેત હવે નહિં, તે નયણું નેહ ન હોય; નેહવિહણી તેહની, વાત ગમે નહિં કય . 2 ઢાળ ત્રીજી. મહટાં રે મંદિર માળીયાં, આપી વહુને છે એમ કહે રાય તો કુલવહુ લીલા ઈહાં કરો, સુખ સંગ વિલ ઘણે ઠાય તો છે પવનજી સાર પૂછે નહિ, અંજના આત્તિ હૈયે ન સમાય તો ! કહેને કારણે કિર્યું હેનડી ! સૂધ ન સાર કીધી અમતણું નાહ તો...તોસતી રે | 1 | પિયરથી આવી સુખડી, વસંતમાલા કર મોકલી સોય તો લઈ કરી સ્વામી આગલ ધરી, ગાવત ગાંધર્વને દીધી છે તેહ તે છે વસ્ત્ર આભરણ જે મોકલ્યાં, જાણું માહરા સ્વામીને શોભશે અંગ તો છે વત્ર ફાડીને કટકા કરી, આભરણ લેઈ આયા છે માતંગ તો...તોસતી રે | 2 | વસંતમાલા રે વિલખી થઈ, આવીને અંજનાને કહી છે વાત તો છે જે વસ્તુ સ્વામીને મોકલી, આપણા ઉપર કિ અભાવ તો . અંજનાને આંખે આંસું ઝરે, શું ચુકી છે ભક્તિ અનેક તો છે એ નર દીસે છે નિરમલે, કાંઈક આપણાં કર્મ વિશેક તે...તે સતી રે છેડા

Page #29
રાસમાળ સંગ્રહ ભાગ 1 લે. દેહા બોલ બોલ ન વીસરે, શલ્યસમા સાવંત; ખિણ એક રતિ નવિ ઉપજે, આરતિ ઘણું આણુતા 1 નજર ન મેલે નાહલે, ઉપજે અતિ ઉચ્ચાટ; આવટાણું લાગે ઘણું, વિરહ જ વાંકી વાટ 2 માતપિતાની લાડકી, સાસુ સસરા શુભ દિઠ; કંતમાયા વિણ કામિની, એ દેખે નીટ છે પવનજીની પદમણી, પરમ મહા સુખકાર; નાહનેહ નીપટ નહિ, મેલી માથે ભાર 4 પ્રોતમ મન મે પખે, આદર ન કરે ઔર; દેષ ગારી દાખવે, સાસુ સસરા જોર છે 5 છે આદર વિણદિન અંજના, કાઢે કરી ઘણે કલેશ; માતપિતા મન મૂંઝવે, વિષ્ણુ અપરાધ વિશેષ | 6 | દિન પલટયે પલટયા સ્વજન, ભાંગી હૈયાની હામ; જેના કરતી ઉબરા, તે નવિ લેવે નામ | 7 | પ્રીતમ વિણ વિલખી ફરે, જલ વિશુ નાગરવેલ; વણઝારાની પેઠ પું, ગયે ધું ખંતી મેલ છે 8 બેલે અંજના સુંદરી, નાગરિ ચતુર સુજાણ; પ્રીતમ વિણ વિલખી ફરે, ગુણ વિણ વાલી કબાણુ લો ઢાલ જેથી અંજના બેઠીરે માલીયે. પવન તુરિય ખેલાવન જાય તે છે આવો જાત નિરખતી, તેમ તેમ હરખ વધે હૈયામાંય તે છે પવનજી કેપેરે પરજ, અંજના આણે છે અતિ ઘણી પ્રીત તો છે જાણે રે નારી નીહાલશે, તેવારે ગોખ આડી કરાવી ભીંત તે...તે સતી રે. ( 1 પાંચસે ગામ પતે લીયા, રાય રાણી બેઉ વજે છે પુત્ર તે છે અંજનાસતી રે સુલક્ષણી, એ વહુને સોંપીમેં નિજધર સૂત્ર તે છે મોટા રે - કુલતણી ઉપની, રાજા હ મહેદ્રતણી બહુ લાજ તે છે અંજના આદર કીજીએ, એમ કહે કેતુમતીને રાય પ્રહૂલાદ તે....તે

Page #30
શ્રી અંજનાસુંદરીનો રાસ સતી રે | ર છે આણ ઘણાં પાછાં વાળીયાં, એણે રે આણે આવ્યો વડવીર તો . અંજના કહે રે નવિ આવિર્યો, અન્ય આભૂષણ મોકલ્યાં ચીર તો છે સ્વામી રે મન માન્યા નહિ, હું તો પીયરે આવીને શું કરૂં વાત તો છે બંધવ પાછો વાળી, માતપિતા દુઃખ ઘરે દિનરાત તત સતી રે 3 છે બાર વરસ વચ્ચે વહી ગયાં, ઈણ કથા ઉપર એટલે સંબંધ તે છે રાવણ વરુણ બેહુ કટક કરી, મહેમાહે ઉપજે છે અતિ ઘણે ઠંદ્ર તો છે ગજ રથ ઘડાં પાખર્યા, પાળા ને બcર શેભે શરીર તો છે શૂરા ને સુભટ શણગારીયા, હવે જોતર્યા રથે વાજે રણભેર તે....તે સતી રે | 4 છે તેડું વિઘ ધને મોકલ્યુ, એક તેડું આવ્યું રાય પ્ર©ાદ તે છે જેટલે રાય સાંનિધ્ય કરે, પવનજી કહે સ્વામી ! અમતણું કામ તે | આયુધ શાલામાંહે સંચર્યો, કરમાંહે. ધનુષ્ય લીધાં જઈ બાણ તે છે તમે ઘર બેઠાં લીલા કરે, પુત્ર જાયાતણું એ છે પ્રમાણ તો....તે સતી રે | પ . પવનજી ચાલ્યા રે કટકમાં, સ્વામીએ કીધી ન અમતણી સાર તે છે દુર થકી પાયે લાગીશું, ભાવ કુભાવ જશું એકવાર તો છે વરાંતમાલા મારી બેનડી, શુદ્ધ શીખ દીયે મુઝ હેવ તો છે દહીંનો રે ડબ્બા ભરી કરી, મારગમાં ઊભી અંજના દેવ છે....તો સતી રે | 6 | કનકકોલું રે દહીંએ ભર્યું, શુકનમિષે મહી લેઈ જાય છે ! કટકે જાતાં પિયુ વાંદશે, ત્યારે નમન કરી લાગીશ પાય તો છે જાણશે અંજનાને આદરી, રાજભવમાં દેખાશે લેક તે છે જ્યાં લગે સ્વામી આવે નહિ, ત્યાં લગે મનમાંહે કરૂં રે સંતોષ તો...તો સતીરે | છા ગયંદબેસી કરી સંચર્યો, માતપિતાને નામીયું શીશ તો છે સજજન સહુને સંતોષીયાં, અંજના ઉપર અતિ ઘણી રીસ તે છે દૂર થકી દૃષ્ટિએ પડી, ચતુર ચીતારાનું જુએ ચિત્ર તો છે પૂતલી લખી રે રંભા જિસી, ચતુર ચીતારાનું જાચું એ નામ છે. તે સતી રે 8

Page #31
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 લે મંત્રી કહે નહિં એ પૂતલી, ભીંત ઓછગે છે અંજના નાર તો | સાંભળી રાય રાતો થે, મા જાતાં રહામી મળી અઠાર તે છે દૂર ઠેલી તે અલગી પડી, મારગ મેલીને ચાલ્યો છે. સાથે તે છે વસંતમાલા મોડે કરકડા, બાઈ ! મૂરખ દીસે છે તમતણો નાથ તે . તો સતી રે | 8 | બાંહ સાહીને બેઠી કરી, એરડે ઘાલીને ઘરમાંહિ તો તું કટક ચાલ્યું હતું રાવણ તણું, છીંકતા ચાલે છે મારે નાહ તે છે જીવને જોખમ અતિ, ઘણું પહોંચ્યું છે મારે અતિઘણું પાપ તો | ઘેલી રે ગાળ ન દીજિયે, કટકૅ ચાલતાં કેમ દિનો છે શાપ તો ? તો) સતી રે. 10 | અંજના કહે સુણ સુંદરી, દુઃખમાંહે મુઝ ઉપન્યું આજ તો છે પાણીથી કરી પાતળી, સસરા વચ્ચે મારી નિગમી લાજ તે છે સાસુને મુખ કેમ દાખવું, ઘર બેસી જિનતણું નામ જપીશ તો છે ચારિત્ર મનમાંહે ચિતવું, અવસર જાણીને સંયમ લઈશ તે....તે સતી 20 મે 11 મે નગરથકી દૂર દીધું મેલાણ તો, ચકે ને ચકવી ત્યાં ટલવલે, વ્યાખ્યું તિમિરને આથમે ભાણ તે છે પવનજી મંત્રીને ઈમ કહે, નારીતણું નહિ લીજીયે નામ તે છે પુરૂષ પરાયાશું મન મે, એને ચકવીની પરે મૂકી મેં ગામ છે...તેસતી રે ૧રા મંત્રી કહે સુણો વિનતિ, એવડે કાંઈ આણે હૈયડે ભર્મ તે છે મહાસતીમાંહે રે મૂલગી, અહોનિશ સેવતી જિનતણો ધર્મ તો છે પુરૂષ પરાયે વછે નહિ, વચન વરસે કાંઇ કરે રીશ તે છે શીયલ સરવરે ઝીલતી, એણે મોક્ષગામી જાણી નાખ્યું શીશ તે....તો સતી રે 13 દેહા વચન સુણી મંત્રીતણું, કેમલ સ નિજ ચિત્ત; પવનજી મંત્રીને કહે, સુણે હમારા મિત્તા છે 1 છે બેટું કારજ એ મેં કર્યું, સંતાપી નિજ નાર; વચનવરાંસે દુહવી, કર કવણુ વિચાર? | 2

Page #32
શ્રી અંજનાસુંદરીને રાસ મુઝ મનમેં પ્યારી વસે, જાણું મલીયે જાય; લેકે લાજ રહે નહિ, મનહી મનમેં મૂંઝાય છે 3 છે ઢાળી પાંચમી પવનજી મિત્રને પ્રીછવે, કટકે ચાલું તે નોરી માર્યાનું પાપ તો પાછા વલું તે પ્રજા હસે, મહેલમાં લાજશે મુજ તણે બાપ તો મિત્ર કહે છાનારે જાઈ છે, તેડી સેનાપતિને દીધી છે શીખ તો ! જાત્રા કરી અમે આવીશું, ત્યાં લગે કટકની કરજો પ્રેખ તો...તો સતી 20 મે 1 | કચ્છનમસ્તે ત્યાં આવીયા, આવીને અંજનાના ઠેક્યાં કમાડ તો છે વસંતમાલા ભેગલ દેઈ કરી, વચન ઉતાવલા બેલતી ગાળ તે છે શૂરા રે પુરૂષ કટકે ગયા, લંપટ લેક રહ્યા છે રખવાળ તે હાણે હું રાયને વીનવી, તેહતણી રે કઢાવીશ ખાલ તો....તો સતી રે. ર પુરહિત મંત્રી ઈમ ઉચ્ચરે, બાઈ ! એ છે રાય પ્રહાદના નંદ તો | અંજના કેરો રે શિધણી, વંશવિદ્યાધર ઉપન્યો ચંદ તો / વસંતમાલા આવી એ ળખે, નયણે નીહાલે તો આપણે સ્વામ તો | સતી રે સામાયિકે જ્યાં લગે, ત્યાં લગે રાય રહે ઈણ ઠામ તો...તે સતી રે....૦ | 3 | ધર્મક્રિયા કરી અંજના, આવીને પવન બોલે છે મર્મ તો મહાસતીમાંહે રે મૂલગી, અહોનિશ સેવતી જિનતણે ધર્મ તો વચન વરસે મેં દહી, મેં તુને કીધે અભાવ અગાધ તો હાથ જોડીને નીચે નમે, ખમો ખો અંજના ! મારો અપરાધ તો....તો સતી રે | 4 | અંજના આવીને પાયે નમે, એહવા હલકાં કાં બેલે ઉચ્ચાર તો છે જેવી રે પગતણી મોજડી, તેહવી હવે રે પુરુષતણી નાર તો છે હાથ જોડીને આગલ રહી, વચન સહામણાં બેલે છે દીન તો . પ્રાપ્તિ વિના કેમ પામીયે, એણે પત્થર ફેડીને કહે છે મીણ તો....તો સતી રે || 5 | ત્રણ દિવસ તેહને ઘરે રહ્યા, ખટરસ ભેજન પીરસે પકવાન તો છે વીંઝણે વાયુ બેઠી કરે,

Page #33
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 બીડાં વાળી વાળી આપે છે પાન તો // નાટક નાચીને રીઝવે, વીણા વજાઈ ગયે જિન ગીત તો ! પવનજી આનંદ પામી રહ્યા, અંજનાએ હર્યું છે. રાયતણું ચિત્ત તો.....તો સતી રે | 6 | પ્રચ્છન્નમસ્તે જિમ તુમે આવીયા, રાયરાણીને કરજો જાણ તો ! આશા પહોંચે સહુ અમતણી, બહાનું આભરણ દીધું સહી નાણ તો છે વસંતમાલા રે તેડી કરી, અંજના મારે ચિંતામણિરત્ન તો છે દાંતને જીભ શી ભલાવવી, રાતદિવસ એહનું કરજે જતન તો....તો સતી રે | 7 || વસંતમાલા રે બોલાવીને, રાજા હે પવનજી કીધે જુહાર તો છે ધણ કે ચણ મતી રે આપીયાં, હવે કુંચી સહિત આયા છે ભંડાર તો છે પુરોહિત મંત્રીને એમ કહે, રણમાંહે રાજાની રાખજે દેહ તો છે હેલા તે ઘેર પધા, વાટ જેવું જાણે શ્રાવણ મેહ તો....તો સતી રે | 8 | આશીષ દીઓ અંજના ચાલીએ, રણમાં જઈ દેખાડજો જ તો પુરા સો આવશે વરુણના, તે આગલ રખે દેખાડે પૂંઠ તો છે દુર્જન કટક છે વરૂણનું, લેહતણાં ત્યાં પડશે અંગાર તો છે સહિયર વચન એહવા કહ્યાં, મરણ ભલું પણ નહિં ભલી હાર તો તો સતી રે 8 છે દૂહો-રાય પરાયા ગારમેં, મત ભામે રાજકુમાર, લંછન લાગે દે કલે, મરવું એક જ વાર છે 1 પિલથકી રે પાછી વળી, નયણે વછૂટી છે જલતણું ધાર તો મેં કઠિન વચન કહ્યાં કંતને, મુખ ઢાંકી રૂવે છે વારોબાર તો છે વસંતમાલા આવી ધીરજ દીએ, બાઈ ! હમણું આ સામાયિક કાળ તો છે પદમિણી પડિક્રમણું કરે, ચઉદે નિયમની કરે શુદ્ધ નિહાલ તે..... સતી રે છે 10 | શુદ્ધ સામાયિક ઉચ્ચરે, કરે ધ્યાન ધર્મનું ઘડી દે ચાર તે છે પાંચે પર્વ તપ ઉચ્ચરે, બારે હે વત પઢયાં તિણ ધાર તો છે સાંજે બેસીને સઝાય કરે, ભાવના બાર ચિતવે મનમાંય તે છે પાછલી રાતેં તે પઢે ગુણે, એણી પેરે અંજનાના દિન જાય તે...તો સતી રે 115

Page #34
11 શ્રી અંજનાસુંદરીને રાસ દેહા સેનાએ કરી પરિવર્યા, લંકાનયરી જાય; ભૂપ ભલી પરે ભેટીયા, અતિ લીટાયત થાય છે ૧છે રાવણને આદેશ લઈ, શુભવેળા સુવિચાર; વરુણ ઉપર તક્ષણ ચઢો, દલ સબલ અનુસાર જે 2 હવે તે અંજનાસુંદરી, ગર્ભ રહ્યો તે રાત; ગુપ્તપણનું કામ છે, કેઈ ન જાણે વાત છે 3 ગર્ભ તણે શુભલક્ષણે, ગર્ભ જણાયે જામ; કેતુમતી સાસુ કહે, કેવું કર્યું એ કામ? 4 પવનજી તે પરદેશમેં, વહુએ વધાર્યું પેટ હું જાણતી એમજ હશે, સહી હૈયું નેટ 5 ઢાળી છઠ્ઠી ઉદર ઓધાન જાણી કરી, બિહુજણે માંડી છે દાનની શાલ તે | સાધ વેલા નિત્ય સાચવે, દુખિયાં દહિલાની કરે છે સંભાળ તો છે નિત્ય પાત્રને પિષતી, શેરીમેં શેરીયું માંડ સત્રાગાર તો છે ભાવભલે મનેં ઉલટે, દિન દિન દીસે છે ચડતે પ્રતાપ . તે સતી રે | 1 | રાણીજી રાયને વિનવે, સાંભલે સ્વામી મુજ વિનતિ આજ તો છે અંજના કરે રે ઉડાવણ, ઘૂર લગે ધણુએ ન કીધી સાર તો છે ઘર ફેડીને વિત વાવરે, કટકે જાતાં એનું મરડયું છે માન તે છે ઘરે જાઈ કરી નહિ પ્રીછવું, નહિ તો કરશું એહનું અપમાન તો..તો સતી 20 મે 2 | શીખ માગી રે સ્વામી કને, પાલખીયે બેઠી આરોગે છે. પાન તે છે આગલ પાત્ર નચાવતી, જાચક જોઈ જઈ આપે છે દાન તો છે સાથે રે સહીયર અતિ ઘણું, સરલે સાદે ગાંધર્વ ગીત ગાય તો ! આગે થકી જણ મેકલ્ય, હવે સાસૂ વહુતણે ઘેર જાય તો...તો સતી રે | 3 | શેરીએ શેરીએ સુરતરૂ પાથર્યો, આંગણે પટલાં ને પાથર્યા પાટ તો છે ફૂલના પગર ઉપર ધર્યા, જાણે સાસુજી આવશે એણું વાટ તે રહામી આવીને પાયે નમી, દરિસણ દીઠે દરિદ્વા જાય

Page #35
રાસમાળા સંગ્રહ ભ ગ 1 લો તે છે વેણુના વાળ છેડી કરી, તેણે લૂબે છે સાસુના પાય તો...તો સતી રે { 4 પાલખી આગે પાલી ચલે, સાસુની ભક્તિ કરે મન થીર તો છે સુવર્ણ પાટ બેસાડીયા, ચરણ પખાલીને પીયે છે નીર તો છે પાય પૂછ દીયે પ્રદક્ષિણા, સાસરે પીયરે મુજ વાધી છે લાજ તો છે સકલ મનોરથ મુઝ કન્યા, માણસમાંહે મોટી કરી છે આજ તો..સતી રે જે 5 વહુજીના દેહ દેખી કરી, કેતુમતીરાણીએ મન ધરી રીશ તો તે અંગનાં ચિન્હ ફરી ગયાં, કહે વહુ તારું રૂપ કેવું આ દીસ તે છે મેટા રે કુલતણું ઊપની, વંશ વિધાધર જતિ છે નાર તો છે સાચો અક્ષર મુજને કહે, તાહેરે ઉદરે ધાનેકે વિકાર તે...તો સતી રે | 6 | આભરણ મેલી પાયે નમી, કમર તુમારોએ મુજ કીધી છે સાર તો છે વિરહિણી જાણું પાછા વળ્યા, મુજ ઘર આવીયા સ્પણ મોઝાર તે ! ત્રણ દિવસ મુજ ઘર રહ્યા, તુમ પુત્રથી મુઝ પુગી છે આશ તો છે જેમ આવ્યા તેમ પાછા વળ્યા, તેણે કરી માહેરે છે સાતમો માસ તો....તો સતી રે) | 7 | દેહા જૂઠ મ બેલનું પાપણી, મહટે કુલે કુનાર; એહ અનર્થ જ તે કર્યો, તેણે તુજને ધિક્કાર છે 1 | અકાર્ય મેટું તે કર્યું, જેપી કુળની લાજ; તું કુલ પંપણી ઉપની, પ્રત્યક્ષ દીઠી આજ 2 તારૂં મુખ દીઠાંકાં, લાગે અમને પાપ; ઉલટાં કર્મ સમાચર્યા, ઉપજાવ્યો સંતાપ છે 3 વાત સુણી સાસુતણી, મૂચ્છણી તવ નાર; એછે જળ જિમ માછલી, ધરતી દુઃખ અપાર 4 સુણ સાસૂ મુઝ વિનતિ, મેં નવિ કીધું કુકર્મ; આ સહિનાણી જોઈ , રાખે મારી શમે છે !

Page #36
શ્રી અંજના સુંદરીને રાસ ઢાળ સાતમી વહુનાં રે વચન કાને સુણી, કેતુમતી મન ધરિ રે રોષ તે છે પરણીને તુજને હે પરિહરી, તુજ મુજ પુત્રને કિયે રે સંતોષ તો છે આજલગી રે અલખામણી, ચેર્યો આભરણ શું નિર્મલી તે છે વંધ્યું રે દુધ શું કીજીયે, સહીયર સાથે તું પીયર જાય તો... સતી રે 1 5 દેહા પીયર જ રે પાપિણી, નહિં રાખું એક રાત; દુર જા તું દેશાંતરે, જેમ હી વિગતે વાત છે 1 ફાટયું દુધ શા કામનું, વિણઠા માનો ત્યાગ; કર સહી ઉતાવલા, ન ગણવું સગપણ લાગ 2 કંચનતણું છુરી હોય, પણ પેટે મારી ન જાય; મેં તે તુજને પરિહરી, જોઈ અવગુણ સમુદાય ઢાલ આઠમી સાસૂનાં વચન કાને સુણી, અંજના ઉપર પડયે ઘણો દાહ તો છે બાઈ ! પુત્ર તમારો પાછો વળે, ત્યાં લગે મને રાખો ઘરમાં તો સાસુ ને સસરા હે તમ તણી, અહિંયા રહીને એડજ ખાઉં તો છે ચરણ કમલને ગ્રહી રહું, કલંક લઈ કિમ પીયર જાઉં તે.... તે સતી રેટ છે 1 | કેતુમતી રાણીજી હઠ ચડી, પગે કરી દોધશું ઠેલીયું શીશ તો તે અંગ મોડીને ઉભી થઈ, થરથર ધ્રુજે મનમાં ઘણી રીશ તો છે આંખ થકી રે અલગી કરો, જિહાં લગે મારા નગરની સીમ તો છે જિહાં લગે અંજના ઈહ રહે, જિહાં લગે અન્નપાણતણું નીમ તો...તો સતી રે | 2 વસંતમાલાને ઝાલી કરી, બાંધી છે બંધને દીધો છે માર તો છે ચોર્યા આભરણ મારા પુત્રનાં, ચાર દેખાડો કાં મારણે ઠાર તો મેં તેર ઘડી રે ટેરી રહી, વાગે છે તાજણને છુટે છે શેડ તો છે વલતી હે સહી

Page #37
14 રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 લે યર ઈમ કહે, ચોર તે પવનજી સહી હતો તેહ તે....તે સતી રે 3 કાલે રે રથ અણુવીયે, કાળા તુરંગમાં જોડાયા છે રે દોય તો કાળા રે વસ્ત્ર પહેરાવીયાં, કાળી ધંસરી દીધી છે સેય તે કાળી રે મસ્તકે રાખડી, કાળા બાજુબંધ બાંધ્યા છે દોય તો છે અંજના પિયરે હે ચાલીયાં, જે જે ભાઈ! કર્મતણાં ફલ એહ તે...તો સતી રે 4 જુહાર કરી રથ સંચ, સહીયરશું બેઠી છે અંજનાદેવી તો છે પવનવેગે રથ ચાલી, બાપની ભૂમિકા આવી તતખેવ તો ! દૂરથી ધવલધર દેખાયાં, સારથિ બે છે તતખેવ તો છે પેટ ફેડીને પત્થરા ભરૂ, મેં વનમાં મેલું છું અંજના દેવ તે....તો) સતી રે | 5 | દેહા મૂલ દૂષણ માહરૂં નહિ, જોર ન સુઝ કાંઈ માય ! કથન કહ્યું નૃપકામિની ક્રોધ થકી વિલસાય છે 1 | પગે લાગી પાછો વળે, દીન વચન મુખ વેણ; દિન આથમી એટલે, થઈ અંધારી રેણુ છે 2 દૂષણ કે કેનું નહિં, સંચ્યાં કમજ સાય; બંધ શુભાશુભ આપણાં, અબ રેયાં શું હોય? | 3 | ઢાલ નવમી સાંજ પડી દિન આથમે, ચણી બીહામણી ઘોર અંધાર તે છે નામ જપુંરે જગનાથનું, એણી વેલા મુજને એહ આધાર તો છે હાથે રે હાથે સુઝે નહિ, કેમ કરી નિર્ગમશું દુઃખભરી રાત તો એ શુદ્ધ સામાયિક ઉચ્ચરે, એટલે સુરજ ઉગ્યે થે પ્રભાત તે....તો સતી રે | 1 અંજના કહે સુણ સુંદરી, બાઈ મારે હૈયડે ઘણે રે સંતાપ તે એ કુડાં રે કલંક ચઢાવીયાં, મુખ કેમ દાખવું અમતણે બાપ તો માતા હે મન કેમ મેલશે, ભાઈ–ભેજાઈશું કેમ વધશે ને તે જિહાં લગે સ્વામી આવે નહિ, તિહાં લગે કિમ કરી નિગમશું દહ તો ? તે સતી ર છે વસંતમાલા વતી કહે, જિહાં લગે નિર્મલ ઉજવલ

Page #38
15 શ્રી અંજનાસુંદરીને રાસ આપ તે છે તિહું લગે સજજન સોહામણ, હર્ષે લાવશે તમતણે બાપ તો છે માતા રે મનોરથ પૂરશે, ભાઈ-ભેજાઈ મલશે ભર ઉમંગ તો છે જયાં લગે પવનજી આવ્યા નહી, ત્યાં લગે પિયર પિષો અંગ તો તો સતી રે | 3 | દેહા અનુક્રમેં વાટે ચાલતાં, ચરણ થયા ચયાલ; મન સંકેચતી પદમણી, આવી નગરની પલ છે 1 નગરમાંહે પેઠી તિહાં, લજજા અતિરહી મન; શેરી મારગ સંચરી, કંપિત ડેલે તન મે ૨છે મનમાં શોચે પગ પગે, કેમ કરી દાખું મુખ; કાળે વેશ ન શેભતો, દીઠે આવે દુઃખ છે 3 છે પીયરની આશા ઘણી, પુત્રીને તે હોય; જે તે મન ખંચી રહે, એછે જે એચ . 4 વસંતમાલા ધીરજ દીયે, આણે મને વિશ્વાસ; ચાલી આવે શહેરમાં, આણી પીયરની આશ . 5 ઢાળ દરમી નગરમાં શેરીએં સંચર્યા, આડો ઘુંઘટ ને નીચી છે દ્રષ્ટિ તો હું મયગલ ગતિએ ચાલતી, નગરતણું સહુ જુએ છે શેઠ તો છે રાજ વિછોઈ કોઈ કામિની, માથવિડ્રણ દીસે નિટોલ તે છે પાછલ પ્રજ હે પરવરી, એણી પરે પહોંચી છે બાપની પિલ તો....તે સતી રે 1 | પિળીયે ઉભી રાખી પૂછવા ગયે, મહેલમાં જઈને વિન રાય તો છે હાથ જોડીને નીચે નમે, બાહિર આવી છે અંજના ધીય તો સાંભળી રાય રાજી થે, નગર શણગારે ને તેરણ બાંધે તો સામી રે મેલે જી પાલખી, તેડાવ્યો સાથે મહેંદ્રનાથે તો...તો સતી 20 મે 2 કાનમાં જઈ કરી વિનતિ, અંજના સાસરે પરિહરી જે તે છે સાંભળી રાય ઝાંખો થે, મૂચ્છ આવીને ઓ રે અચેત તો બાંહે સાહીને બેઠે , નિર્મલ વંશ

Page #39
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 લે કીધે અનાચાર તો છે મત્સર ચઢાવી રાય બોલી, પાપિણી પરિહરો પિલની બહાર તે....તો સતી રે / 3 / પોલીએ આવીને ઉઠાડીયાં, બાઈ તને રૂઠ વિધાધર રાય તો છે બાંહે ઝાલીને બેઠી કરી, મનમાંય ચિંતવે આણી પમાય તો ! અંજના માર્ગે સંચર્યા, શરીર સૂનું થયું શુદ્ધિ ન સાર તે || આઘા ને પગ પાછા પડે, એણપરે પહોંચી છે માતને દ્વાર તો...તો. સતી રે | 4 મંદિરમાંહિ માતા રમે, સુવર્ણ હિંડેલે હિંચે છે ખાટ તે છે ઘુમરી ઘાલે રે કામિની, માણેક મિતી હીરે જડયા પાટ તે છે ફુલન પરિમલ મહમહે, ચંદન ઘસી ઘસી ચર્ચે છે અંગ તો કોટવાલી કરી નીરખીયું, આંગણે દીઠી છે અંજના ચંગ તો....તો સતી રે | હોઠ સૂકાં રે ખડી પડે, જીભ સૂકી નહીં તાલવે નીર તો ! એણી પર ચાલતી બાલિકા, ઢીંચણ પગતણે ફાટયું છે ચીર તો છે કાલે રે વેશ શેભે નહિ, નયણે કરે જાણે મોતીના વૃદ તો છે મુખ કરમાયું રે કામિની, જાણે રાહુ ગ્રથો જિમ ચંદ તેતો સતી રે / 6 છે મંદિરમાંહે માતા ગઈ, સરલે સાંદે હે રેવે છે માય તો ! હું કાં ન સરજી રે વાંઝણી, એણે કલંક ચઢાવ્યું છે. મહારા કુલમાંય તે છે રાયને મુખ કેમ રખવું, લઈ કટારીને વીંધશું કુખ તે છે જેણે કુખેં અંજના ઉપની, મારા કુલને લગાડયે એણે દોષ તે તે સતી રેટ છે | રાણનું રૂદન સુણી કરી, ચાર ચેટી મલી આવે છે પાસ તો છે આદરવિહુણી કેમ ઉભી રહી ? તું કાં રે ઉભી છે અંજના નાર તો ? | સસરા ને સાસુ લજાવીયાં, લજળ્યાં પીયર ને માય મોશલ તો છે વંશવિગોવણી ઉપની, બાઈ ! તારૂં મુખ દેખતાં લાગે છે આલ તો તે સતીરે 8aaaa દેહા ચેટી ચાર મલી કરી, આવી અંજના પાસ; વચન અતુલ કહ્યાં અતિ, બોલે સઘલી દાસ 1

Page #40
- 17 શ્રી અંજનાસુંદરીને રાસ લાજવિડ્રણ પાપિણી, કીધે ઉજવલ હીણ; કુલને કલંક ચઢાવીયું, બોલે એવા વેણુ છે 2 જાતિ લજાવી માયની, કુલ લજાવ્યું તાત; કુલ પંપણી તું ઉપની, હવે તું પરણી જાત ને 3 છે વલતી આવી ગેરડી, જેમ તેમ બોલશુહાર; મુખ નવિ દેખું તાહરૂં તુજને પડે ધિક્કાર છે 4 ઢાળ અગ્યારમી વસંતમાલા રે વલતી ઈમ કહે, એવા કાંઈ બોલે છે હલકાં રે બેલ તે છે જેવારે પવનજી આવશે, સાસરે પિયરે મુખ પડશે ધૂલ તો છે સંજમ સાધી હો તપ કરે, હજીય લગે છે ગર્ભને પાશ તો જે કાયા હે કામિની નવિ ધરે, હજીય છે પવનજી પુરુષની આશ તો....તો) સતી રે ! 1 | વલતી હો બેહુજણી સંચરી, જયેષ્ઠ ભાઈતણે ઘેર જાય તે છે બાંધવ ધરમાં બેસી રહ્યો, આંગણે આવી છે તે તણી નાર્ય તે આવી ભેજાઈ સામી મલી, મનવિઠ્ઠણ તેણે આપી છે બાંહ તો અંગુલી દશ દાંતે ધરે, ભાભી અન્ન દીઠે થયા દિન દશ તો... તે સતી 20 મે 2 એમ અંજના ઘરોઘર હિંડતી, પગ કંકુવરણ કમલસમ દેહ તે છે ખૂચે તે કાંટા ને કાંકરા, તેણે રંગે ભૂમિ રાતી થઈ તેહ તો છે દીનવચન મુખે બોલતી, નયણે ઝરે જાણે શ્રાવણ મેહ. તે છે ભૂખ તૃષાએ કરી વ્યાકુલી, ભાભી દીઠાં હુવાં વસ દસ દય તો....સતી રે3 વલતી ભોજાઈ ઇમ કહે, સામી રહી રહી બેલે છે બોલ તો છે ધૂર થકી રે ડાહ્યા હતા, એહવું કાં કર્મ કર્યું નિટેલ તો છે અમે અબેલા રે શું કીજીયે, આંગણે આવો રખે ઘરમાંય તે છે એમ ઘેર આવ્યાં છે જાણશે, તમતણા વીરનું ફેડશે ઠામ તે.... તે સતી રે. 4 આશ મૂકીને ઉભી થઈ, બંધવ બીજાતણે ઘેર જાય તે પાછલી રાતેં પહેરો જેમ ફરે, ઘેર ઘેર હીંડે છે અંજના ધાય તો તે બંધવ કેણે નહિ પૂછયું, સજજન

Page #41
18 રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ લે કોણે નવિ કિધી છે સાર તે છે દીઠી રે અંજના જાવતી, પુરોહિત પ્રધાને દેખાયાં છે બાર તો તો. સતી રે | 5 છે આંગણે રમતી રે બાલિકા, મેડીઍ ચડી ચડી જુવે છે લેક તે છે જિહાં જિહાં અંજના સંચરે, તિહાં તિહાં ઉપજે અતિઘણો શોક તો છે ફૂડાં રે વયણ કાને સુણી, જાણે વાગે છે ખડ્રગની ધાર તો છે દુઃખમાં દુઃખ સાલે ઘણું, કહે કવિ જેહની વઠી છે હાર તે તે સતી રેટ છે 6. અંજના તરસેં સે ટલવલે, જલ લેઇ આવે કોઈ બ્રાહ્મણ વિર તો છે પમિણું પાણી રે વાવરે, શીતલ ભરીયું છે આમાં નીર તો છે પાણી હે બાંધવ! શું કરું ?, નગરમાંહે હું તે નહિ પીઉં નીર તો આ પિલ બાહિર પાણી વાપરૂ, પિલમાંહે મારા બાપની આણ તે તે સતી રે | 7 | દેહા સજજન નેહ આણે નહિ, બેલે મસ મેસ; સજન આદર નવ દીયે, મનમાં ન આવે રેષ છે 1 પાણી સાથ જિમ માછલી, સાચે સ્નેહ સુજાણ; જે કીજે જલથી જીજુ, તે ક્ષણમાં છેડે પ્રાણા 2 ડુંગર કેરાં વોકળાં, ઓછાતણે સનેહ, વહેતાં વહેતાં ઉતાવળાં, ઝટ દેખાડે છેહ છે 3 છે માતા પીયર સજજના, ધરતાં બહુલી પ્રીત; છેડે છેહ બનાવી, ઓછાંકી એ રીત 4 સજજન બ્રજેઆંબસે, અવગુણુ ગુણ કરી લેત; આ તક્ષણ પત્થર હણે, એ તત્ક્ષણ ફલ દેત છે 5 સજજન સાં કીજિયે, જે સે ચેલ મજીઠ; આપ રંગે પર રંગવે. દીઠી કરે આદિઠ છે 6 આંબા જંબૂ કરમદાં ચેથા કહીયે બરફ ઉપર નરમ દીસે ઘણાં માંહિ કઠીન ને કઠેર છે 7 આણ દેવરાવી નગરને, સુણ લે જેશી વીર : નીર મલે જે શહેરમાં, હું નવિ પીઉં નીર . 8

Page #42
શ્રી અંજનાસુંદરીને રાસ તારી બારમી નગર બાહિર જલ વાપરૂં, વસંતમાલા વનમાં મુનિ લેઈ જાય તો ઉજવલ અટવી રે આગલે, ઉંચા રે પર્વત વિષમ ઘણાય તો છે સૂરજકિરણ નવિ સંચરે, જેણે વન તરૂવર છાંય અપાર તો છે માણસ મુખ દીસે નહિ, તેણે વને બાઈ ! મને લેઈ સંચાર તો તે સતી રે 1 આશા મેલી રે પીયરતણી, સિંહપરે મન કીધું છે ધીર તો છે શૂરા ક્ષત્રી જિમ રણે ચઢે, શરીર સંભાળીને સાચવ્યાં ચીર તો છે ઉજજડ વનમાંહે સંચર્યા, દીઠાં છે પર્વત અચલ ઉગ તો છે સ્કંધે ચઢાવી રે કામિની, લઈ ચઢી તેણે પર્વત શૃંગ તે....તો સતી રે | 2 | અંજના વનમાં સંચર્યા, લેક પીયરને દે છે ગાલ તો છે નગરનાં લેક ગૂરે ઘણાં, એહ રાયને ઉપજ ખ્યાલ તો છે આણ દેવરાવી રે ઘરઘરે, એવું કર્મ ન કરે ચંડાલ તો છે પેટની પુત્રીને પરહરી, વનમાંહે કાઢી છે અંજના નાર તો સતી રે | 3 | માતાએ સાહેલી મોકલી, જઈ જુઓ અંજના રહી કેણ ઠામ તો ? | સહેલી કહે છે તે વન ગઈ, હા ! હા ! દવે શું કીધું એ કામ તો ? A માહરી રે કુખે એ ઉપની, બાલપણે બેટી પર અતિ ઘણે રાગ તે છે વનમાંહે વાઘ વિદારશે, રાત દિવસ બળે પેટમાં આગ તો...તોસતી રે | 4 | - દેહા વનમાંહે ગઈ અંજના, એહ વચન સુણી માય; મનવેગ મન ચિંતવે, કરે આરતિ બહુ શાક ઈલ લોકે નિંદા હુઇ, વીણસાડ પરલોક 2 નારીતણું મતિ પાછલી, ન કર્યો કે વિચાર; કામ પડયે બગડયાથકાં, શાચ કરે રે અપાર મા 3

Page #43
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 ઢાળ તેરમી હે નિત્ય ભોજન કરતી બાપ, ભાઈ ભેજાઈને ન આપતી ભાગ તો ઊગે રમતી રે અમતણી તે કેમ સહેશે લૂહાલ અંગ તો ? | અન્નપાણી કિમ પામશે ?, મેં જાણ્યું કે રાખશે વીર તો છે માતા મૂર્ણાવશ થઈ, શરીર સંભાલીને સાચવ્યાં ચીર તો તે 20 / 1 / રાજા આવી રાણીને પ્રીછ, રાજા સંબંધ ન જાયે રે ભેદ તો એ કટકથી પવનજી આવશે, નાસિકા કર્ણત કરશે છેદ તો છે કેમ કરી લેકને પ્રીછવું, કેમ કરી રાખશું દેશની કાર તો છે જો ઘર આણું રે અંજના, નગર નરનારી હિંડે અનાચાર તો....તો સતી રે || 2 | વસંતમાલા ઈમ ઉચ્ચરે, બાઈ ! તારો બાપ છે કર્મ ચંડાલ તો | મૂર્ખ માતા રે તુમતણી, બંધવે કીધું છે કર્મ વિકરાલ તો ને આંગણે રાખી ન અધધડી, કલંક ચઢાવીને દીધું છે આલ તે વસંતમાલા વળી ઈમ કહે, બાઈ ! તારું પીચર પડયું રસાતાલ તો....તો સતી રે / 3 // અંજના કહે બાપ મારે નિર્મલે, એણે કેઇને નવિ દીધું આળ તો છે માતા છે માહરી મહાસતી, પતિવ્રતાધર્મતણી પ્રતિપાલ તો // બંધવ ભકત છે બાપનાં, એમને કેઈને નવ દીજિયે દોષ તો તે પૂર્વે પુણ્ય કીધાં નહિ, એ સહુ આપણાં કર્મને દેષ તે .. તે સતી રે | 4 | ગિરિગુફા સતી રે નીહાલતી, તિહાં દીઠા છે મુનિવર યાને ધીર તો / પંચ મહાવ્રત પાળતાં, તપ જપ સંયમ સોહે શરીર તો છે અવધિજ્ઞાને કરી આગલા, જઈ કરી અંજના વાંધા છે ચરણ તો છે અત્તિ દુઃખમાંહે આનંદ હુએ, ભવભવ હેજો રે તમતણું શરણ તે.... તો સતી રે પ દેહા દેઈ પ્રદક્ષિણે ભાવશું, વંદન વિધિશું કરંત; સુખે બેઠાં પૂછે સતી, અધિકે હર્ષ ધરંત છે 1

Page #44
શ્રી અંજના સુંદરીને રાસ પૂછે ચારણ ઋષિ ભણી, વસંતતિલકા નામ; કેણ કરમના દેષથી, સાચું જૂઠું સ્વામ || 2 ઋષિ ભાખે શુભ ભાવશું, કર્મકથા નહિ પાર; થોડામાં ભાખું ઘણું, સુણજો એહ વિચાર છે ? ઢાળ ચૌદમી દયાન દીપાવી કષિ બેલીયા, સુખી છે અંજના! મહેન્દ્રની ધૂય તે છે સુખે સ્વામીજી તમને લડ્યા, સાસરે મુઝ દીધું છે છે તો કોણ કમેં સ્વામી હું રડવડી, કેણ કમેં મારી તૂટી છે આશ તો ? કોણે કર્મ માતાએ પરીહરી, દેણ મેં મારે વનમાંહે વાસ તો ?.... સતી રે | 1 | કષિ કહે તમે સાંભળો, શક્યતણે ભવે કીધું છે કમ તો છે તે હતી ધર્મની ચારી, તેર ઘડી રાખે પાડોસણ એમ તો છે જિહાં લગે સાધુ વહારે નહિ, તિહાં લગે અન્નપાણતણો મુઝ નીમ તે.... તો સતી રે મારા સાધવી આવી તમને કહે, ત્યારે મન વસીયે વૈરાગ તો ! આપી એ ને પાયે નમ્યા, માંહે માંહે ઉપજે ધર્મનો રાગ તો છે સંયમ સાધીને તપ કર્યું, આલેયણા વિણ હવે એટલે ફેર તો ! કીધા રે કર્મ નવિ છૂટીએ, તેર ઘડીનાં હુવાં વર્ષ તેર તે....તો. સતી રે 3 તિહાંકી ચાવી તમે સુર થયા, સ્વર્ગથકી હુઆ રાજકુમારી તે છે સાથે પાડે સણ દુઃખ સહે, ફૂખે તમારે છે પુણ્યવંત જીવ તો છે શૂરવીર હમસે, આગલ હશે તે ધર્મ આધાર તો છે પવનજી વરૂણશું રણ ભીડે, ઘર આવી કુશલે મલશે અનુહાર તો...તો સતી રેટ છે જ ! એટલું કહી બષિ સંચર્યા, એટલે ગાયે ગુફામાંહે સિંહ તો . ત્રાસ પામ્યાં સરવે સાવજ, જાણે કે આષાઢ ગાજે છે મેહ, તે છે અંજના કહે અલગી રહે, વસંતમાલા કહે મરણ દી માય તો છે જાણશે પિયુ પરદેશ ગયા, એ સંદેહ ટાલ જો અમત જાય તો..તો સતી રે. . પ વસંતમાલા રે વૃક્ષે ચઢી,

Page #45
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 લો અંજના આસન દ્રઢ કરી ઠાય તો છે નામ જપે જગદીશનું, જાણે કે ધ્યાને ચઢયે મુનિરાય તો એ ચિહું ગતિ જીવ ખમાવતી, ચારે છે શરણું ચિંતવે મનમાંય તે છે કેશરી રૂઠે રે શું કરે, મુજવણો ધર્મ ન લઈ શકે કાંઈ તો તે સતી રે | 6 | વસંતમાલા વૃક્ષે ટલવલે, ધાઓ અંજના છે નિરાધાર તો છે બૂમ પાડેને બરકે કરે, ધાઓ શીયલતનું પ્રતિપાલ તો છે કુંવરીને વાઘ વિદારશે, ધાઓ ધાએ વનતણ વનપલ તે છે ધાઓ ધાઓ સજજન જે હુવે, ધાઓ ધાઓ જિનધર્મતણ રખવાલ તો....તે સતી રે ! 7 મે તેણે બંને વ્યંતર યક્ષ રહે, બાર જોજન તણા રખવાલા તો છે યક્ષિણ યક્ષને એમ કહે, આપણે શરણે આવી છે બે બાલા તે છે શાર્દૂલરૂપ યક્ષે કરી, છે વન તજી છે તે...તો સતી રે | 8 | દેવતા સહાય શીલે હુએ, આનંદે શીલતાણા ગુણ ગાય તો છે નારી સર્વમાં નિર્મલી, બેકર જોડી દેવા લાગે છે પાય તો શીયલે હો શિવસુખ સંપજે, શીયલથી મળશે તમારો કંત તે છે શીયલે હે મામોજી આવશે, તિહાં લગે નારી રહે નિશ્ચિત છે....તે સતી 20 | 9 | દેવતાસહાય શીયલે હુએ, વનમાંહે અબલા રહે અબીહ તે છે વનફલ વાવરી વન રહે, જિનતણા ધર્મની લેપે ન લીહ તો અખંડપણે વ્રત બારહ ધરે, ધુર લગે ધર્મની સકલ સુજાણ તો એ શુદ્ધ સામાયિક ઉચ્ચરે, અવિચલ દાન દયા ગુણખાણ તે તે સતી રે | 10 | ચૈત્રમાસ વદ અષ્ટમી, પુષ્યનક્ષત્ર ને સેમવાર તે પાછલે પહેર છે યણીને, અંજના જાય છે હનુમંતકુમાર તે છે જાણે કે સૂરજ પ્રગટી, સ્વર્ગથી સુર કરે જયજયકાર તો છે રાક્ષસરાલણ ઉપજે, રામને સેવક ધર્મને ધાર તે તો સતી રે 11 સહીયરે પુત્ર પખાલી, નીઝરણામાંહે પખાલીયાં ચીર તે છે પુત્ર પોઢાડ રે પાથરે, સીતાનો વાર હનુમંત તો છે નીરખતાં

Page #46
23 શ્રી અંજનાસુંદરીને રાસ તૃપ્તિ પામે નહી, માંહમાંહે બેહુ સખી એમ કરે વાત તો છે જન્મ મહોત્સવ કુણ કરે, કટકે ચાલ્યા કુંવરને તાત તે...૦ સતી રે | 12 ચાંદની રાત પુનમતણી, અંજના બેઠી છે પુત્ર કર ધરત તો છે ચંચલ ચપલ સેહામણું, અતિરલીયામણે બહુ ગુણવંત તો હર્ષે બોલાવે રે માવડી, કુંવરતણો છે લઘુષ તો છે તારાને તાકે રે બાલુડે, જાણે કે ચાંદલે ઝડપીને લેશે તે....તે સતી 20 13 મામો અંજનાનો તિણ સમે, શૂ રસેન રાજા છે તેનું નામ તો છે યાત્રા કરીને પાછો વળે, આવી વિમાન થંળ્યું તેણે ઠામ તો વનમાંહે દીઠી બે બાલિકા, અચરિજ પામીને મોકલી નાર તે ! મામીએ આ જનાને એલખી, નયણે વછૂટી જલતણે ધાર તો...તે સતી રે || 14 . કોટે વલગી રે બેહુ આરડે, એટલે માજી આવ્યા તતખેવ તો આવી ભાણેજી સાથે મળે, અતિદુ:ખ આણે છે અંજનાદેવ તો મેં કંઠથકી રે છૂટે નહિ, બાલકની પ ધરી રહી સાસ તો / ખોળે બેસાડીને ધીર, બાઈ હમણાં પુરૂં તારા મનની અશ તો....તો સતી રે | 15 | બાંહ ટૂટી જબ બાપની, આણુ દેવડાવી ઠામઠામ તો છે ત્યારે ઉઠી અમે વનમાં ગયા, ત્યારે મૂઈ કે જીવતી ન લીધી સાર તે છે પૂરવે પ્રીતિ હતી ઘણી, ભાઈ ભોજાઈ કેણે ન કીધી સાર તો ! મામાજી પાય પહોતે ઘણે, કરૂણા ન આવી કેઈને ન લગાર તો...તોસતી રે. 16 વિમાન બેસાડીને સંચર્યા, મુમખાં અંજનાને ઉલેંગે હનુમાનકુમાર તો મેં દીઠાં જબ મોતીનાં ઉચ્છલી ચંચલ દીધી છે ફાલ તો છે ત્રોડીને ભૂમિ પડયે, અંજના મૃતિ શુદ્ધ નહિ સાર તે છે મામોજી પુત્ર લેઈ પાછો વળે, એ અંજનાને તેણીવાર તો....તો સતી રે. | 10 | બાંહે સાહીને બેઠી કરી, પુત્ર પરીક્ષા ને મહિમા તું જેય તે છે દેશ વિદેશે હે હું ભમે, એહ સબલે ન દીઠે રે કોય તો તે સઘલે શરીરે પ્રાયે ભલે, કારણિક પુરુષ કોઈ

Page #47
24 રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 અવતર્યો શૂર તો ll હાલ ભાંગી રે મહાવૃક્ષની, પત્થર ભાંગીને કી ચચૂર તે....તે સતી રે / 18 છે દેહા પૂર્ણ પરાક્રમી પ્રગટી, કપિકુલરાખણ મામ; ઘતિએ શશિસમ દીપતે, થયો વાંગી નામ છે 1 . ઢાળ પન્નરમી હનુ પાટણમાંહે સંચર્યા, તયિાં તોરણ બાંધ્યા છે બાર તે છે યાચક દાન દેવરાવીયાં, જન્મમહોત્સવ કીધે છે સાર તો ! સવનપાટ બેસારીયા, ભુવને પધરાવ્યા ઉત્તમ કાર તો છે પાંચે મળીને પ્રકાશ, હ પાષાણ ભણી હનુમંતકુમાર તે.... તો) સતી રે છે 1 દેહા સુતન મુખને નીરખતી, ફરી ફરી અતિઅડેલ; સાલ સરીખાં સા લહે, જે શરીર ચઢયા કુલ | 1 તે દિન ક્યારે આવશે, ઘરે આવશે ભરતા; લોકમાંહે મને ઉજળી, કબ કરશે કીરતાર ? . 2 . ઢાળ સેમી અંજના હનુમંત તિહાં રહે, પવનજી કટકે પહેતા છે સનૂર તો જઈ કરી રાવણને મળ્યાં, ઝાલ્યું બીડું ને ચાલ્યો છે શૂર તો છે સાથે હો સેના તે અતિ ઘણી, મેઘપૂરી જઈ કરીયું મેલાણ li બાંયા ખર-દૂષણ છોડાવજો, તિહાં મનાવજે મારી આણ તો છે વરૂણ રાજા ત્તિહાં આવી, ચરિંગ સેનાને દલબલ પૂર તે.... સતી 20 / 1 / મેઘપુરી દલ સંચર્યું, સામા હે વરસે છે બાણના મેહ તો છે પવનજી પાય ન ચારે, માંહોમાંહે સુભટ મુકે છે તેહ તો છે વરસ દિવસ ઝગડે હુએ, માંહમાંહે બેહુ જણે કીધું કે મેલ તે છે બાંધ્યા હો ખર દૂષણ છોડભા, તિહાં રે મનાવી

Page #48
શ્રી અંજનાસુંદરીને રાસ રાવણતી આણ તો....તે સતી “બર છે કટક આવ્યું લંકાભણી, રાજા છે રાવણ કીધે જુહાર તે છે વસ્ત્ર ને વાધા બહુ આપીયા, શોભતાં આપણાં શરીર શણગાર તો છે માસ બે ચાર રાખી કરી, મહેલમાં આઘે તે વિદ્યાધર સાથે તે છે જયારે તેડાવું ત્યારે આવજો, તુમે વહેલાં વિદ્યાધરનાથ તો.તે સતી રે 3 કટકથી કુંવરજી આવીયા, માતપિતાતણે લાગે છે પાય તે જેટલે માતા ભજન કરે, તેટલે અંજનાને ઘેર જાય તો છે સનાં રે મંદિર દેખીયાં, સૂનાં રે મંદિર કલકલે કાગ તો છે પૂરવ વાત કાને સૂણી, તેટલે પવનજીને શીર ચઢી આગ તો....તો સતી રેટ છે જ દડેથી માતા ટળવળે, આવીને પવનની ઝાલી છે આંહિ તો છે પાછા વલે પુત્ર ભોજન કરો, પીયરેથી વહુને તેડાવીશું અહિ તો ધરણી સામું રે દેખી રહ્યો, બોલે ન ચાલે ન લીએ માયનું નામ તો છે માતાજી ખળાં રે પાથરે, બાંહિ નાખી ચલ મહેન્દ્રને ગામ તો...તે સતી રે પ માતા રે મુખ ઢાંકીને, મેં તો વાત વિમાસી ન કીધું કામ તો છે દલ ભણી જન મેકલ્યો નહિ, તિહાં લગે વહુને ન રાખી રે ઠામ તે પાછલી બુદ્ધિ નારી તણી, વાતે વિચારી ન કીધું રે જતન તે છે કેતુમતી કરે ગુરણ, રાંકને હાથથી ગયું રે રતન્ન તો. તો, સતી રે૬ પવનજી મંત્રીને એમ કહે, રાય રાણીને કેમ કરૂં રે પ્રણામ તો ? | માતાએ સ્ત્રીને પરિહરી, સાસરા વચ્ચે મારી નિર્ગમી મામા તે છે વરસ દિવસ ઝઘડો હુઓ, રાજા હૈ વરૂણશું થજી મુઝ તો એ બાંધ્યા ખરદૂષણ છોડાવીયાં, તેહતણું તે આગલ કેમ કરશું ગુજજ તો તે સતી રે૭ | મંત્રી કહે સતી નિર્મલી, અવગુણ આપણા ઘર છે સેય તે ગુણ તે છે પરતણા શિર વહે, એહવી નારી નવ દીઠી કોય તો તે પહેલા રે મંદિર કિમ જાઈએ, આગલથકી કહેવરાવ જુહાર તો છે પવનજી

Page #49
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 લો આણે રે આવીયા, અંજના પીયરે પડયે રે પોકાર તો.... તે સતી રે. . 8 મિત્રનાં વચન સુણી કરી, પવનજી ચાલ્યા છે માટે મંડાણ તો છે મિત્ર પ્રધાન સાથે લીયા, નગરને ગોંદરે દીધુ છે મલાણ તો છે પવનજીએ દૂત જ મક, આગલથડી રે કહેજો જુહાર તે પવન આણે રે આવી, મહેન્દ્રરાજા સુણું કરે રે વિચાર તો...તો. સતી રે | 8 મહેન્દ્ર કહે હું મહાપાપી, મેં તે કર્મ કસાઈનું કીધું એ જાણ તે ! હાજીયા લેક મહારે છે ઘણા, ડાઘો નર નહિ કેઈ દીઠે પ્રમાણ તો ! શીખની વાત ન કેણે કહી, મનમાંહે મારે ઉપની છે રીશ તો છે નરકનિયાણું મેં બાંધીયું, કેમ કરી કર્મ છૂટીશ જગદીશ તો ?...તો સતી રે | 10 | પવન આણે રે આવીયા, સાંભળી માતને ઉદરે પડી ફાલ તે છે પેટ ફૂટે દેય હાથ શું, ઉદર એધાન તું કિહાં ગઈ બાલ તો ? ઉભાં થકાં શિર આફળે, જાણે બલભર્યા લાગે છે બાણ તો ! માતા રે મનમાંહે ચિતવે, કેમ દેખાડું જમાઈને મુખ તો ?.... તેવ સતી રે |11 સેના મેલી કરી સંચર્યા, સસરા જમાઈની સાસુમા રે જાય તો તે અતિદુઃખ રાયને સાંભરે, મનમાંહે પુત્રીને અતિ ઘણે દાહ તો છે પુરોહિત પવનજી આવીયા, કાલું મુખ કરી મળી નરેશ તો છે પવનજી ઈહાં પધારીયા, મહેન્દ્ર કહે હું કે ઉત્તર દઈશ તે...સતી રે || 12 // નગરમાંહિ પધરાવીયાં, મર્દૂનીયા મર્દ છે તેલ ચંપેલ તો છે નિર્મલ નીર અંધેલીયા, બેસણે બેઠા છે બે જણા બેલ તો છે વિધવિધ ભજન પિરસીયાં, થાળ પિરસી કરી મૂકે છે પાટ તો છે પવનજી હાય ખેંચી રહ્યો, ચઉદિશે જુએ છે અંજનાની વાટ તે....તો સતી 20 | 13. અંજના જોઈ દીકરી, પુત્ર જાયે હેત તો વધામણું ખાય તો તે વસંતમાલા નહિ દેખીએ, તે પણ કિહાં રહી છે છૂપાય તે ? સાસૂને ઘેર પડયું પીટણું, મહેમાંહે બે જણે ઈમ કરે વાત તે છે

Page #50
શ્રી અંજનાસુંદરીને રાસ અંજના સાસુએ દુહવી, પીયરે આવી કીધો આપઘાત તે... તે સતી રે ! 14 પ સાળાતણ સુતા ન્હાન, ઉભંગે બેસાડી બાલ તે છે કહે તારી કુઈ રે શું કરે ?, તેવારે રૂદન કરી બોલી તતકાલ તે છે માતપિતાએ એણે બંધ, પાપીએ કીધું છે કર્મ ચંડાલ તો 5 આંગણે ન રાખીને અધઘડી, કલંક ચઢાવીને દીધું છે આલ તો...તો સતી રે 15 બાલિકા વચન સુણી કરી, માથા પર ફેરવી નાંખે છે થાલ તો છે મહેન્દ્રરાય આવી પાય નમે, પુરોહિત કહે તું તો કર્મ ચંડાલ તો એ ઉઠે સ્વામી ! શું બેસી રહ્યા , મૂઈ કે જીવતીની કીજીએ જ તો છે સાસુ રે આવી આડી ફરી, તુમ મુખ દીઠાં મુજ લાગે છે લાજ તે....તો સતી રે 16 છે વમાંહે કુંવરી ટળવળે, કિહાં ગઈ દાન દયાતણ વેલ તે છે કિહાં ગઈ ધર્મની ધૂંસરી, હિાં ગઈ શીયલ સંતોષની વેલ તો ? | આને નારી આગલ રહે, જેમ જેઉં તુમતણાં મુખનું સ્વરૂપ તો કટકેથી કુશલે હું આવીયે, એમ કહી રૂદન કરે બહુ ભૂપ તો....તો સતી રે૧૭ | મહેન્દ્રરાજા તિડાં આવી, નારીસહિત આ રાય અલ્હાદ તે છે આવી પવનને બાંહેધરી, કાં રે કાયર તે મૂળે આલ તે છે કર્મશું બલીયે રે કોઈ નહિ, પેટ વતી આવી અંજનાની માય તો | રાજા વણશું રણ ભડ, અતિ દુઃખ કરતાં રે ઉપરે ઘાય તે....તો સતી રે / 18 અનેક વિમાન લંબાવીયાએ, પલાણ્યા કેઈ કરે તુરંગ અસવાર તો છે કેટલાક નર પાલા ફરે, સાંઢીયાં દોડાવ્યાં દિશે દિશ ઠાર તો છે એ સતી દસે તે જીવવું, નહિંતર ખડગ મારી કરૂં કાળ તો છે દેશ વિદેશ જેવતાં, અંજના ઉમટી છે માય મોસાલ તો...તો સતી રે ! 18 | આગળથી પવનજી ચાલીયાં, પૂઠેથી આ છે સઘળે સાથે તે ! આવતા સહિયરે ઓળખે, એ કહીએ સ્વામિની તુમતણે નાથ તો . અંજના આવી છે પાયે નમી,

Page #51
28 રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 ખેળે બેસાર્યો છે હનુ રે કુમાર તે એ ક્ષણ એક પુત્ર સામું જુએ, ક્ષણ એક જુએ છે અંજનાનાર તો છે પવનજી આનંદ પામી રહ્યા, ભાઈ એહવાં સુખ નહિ રે સંસાર તો તો સતી 20 મે 20 | વસંતમાલા રે પાયે નમી, ઉંડ ઘાલ લહી હૈયા મઝાર તે કહે બાઈ! તમે દુઃખ કેમ સહ્યાં ?, કેમ કરી સહ્યો મારી માયને માર તો ? છે કેમ કરી વનફલ વીણીયાં, કેમ પર્વત રહ્યાં નિરધાર તો ? | અંજનાએ કેમ પુત્ર જનમીયે, કેમ કરી દુઃખભરી નિર્ગ કાલ તે તો સતી રે. | 21 છે જ્યારે સ્વામી ! તમે રૌને ગયા, ત્યારે સાસરે પીયરે દીધે છે છે તે છે ત્યારે ઉઠી અમે વન ગયા, વનફલા વાવરી રાખે છે દેહ તે છે વનમાંહે મુનિવર ભેટીયાં, દેવતાએ કીધી છે અમતણું સાર તે છે રાત્રિ દિવસ ધર્મ ધાવતાં, અંજના ગુણતણે નવિ લહું પાર તે...તો સતી રે મારા દેહા સાચી ઉતરી તે સતી, ભલે આ ભરતા; લંક ટળ્યું કામિનીતણું, ભલે જ નીકળે તાર 1 ઢાળ ૧૭મી ધન્ય મુખ દીઠું હે તુમતણું, બેહુ સખી બેસે છે મધુરી વાણ તો છે કેમ કરી સેનામાહે સંચર્યા, કેમ કરી ઝીલ્યાં રાજા વરૂણનાં બાણ છે ? | બાંધ્યા ખરદૂષણ છોડાવીયાં, સામા હે સુભટના સહ્યાં ઘણાં ઘાય તો છે જુઝ કરી અતિ ઉગાર્યા, અતિસુખ ઉલટ અંગ ન માય તો....તો સતી રે1 છે અંજના સહામી રે સંચરી, જઈ કરી સસરાને લાગી રે પાયા તો છે સસરાને આંખે આંસુ ઝરે, તને વહૂ ! કહું કે મારી મોય તો છે સતીને મેં કલંક ચઢાવીયું, પછી સાસૂને જઇ લાગી છે પાય તે મેં બહુ વગોવણ તુઝ કરી, સાત્ કહે ખમ મારો અપરાધ તે....તે સતી રેટ છે ૨માતા-પિતા

Page #52
શ્રી અંજના સુંદરીને રાસ આવીને મળ્યાં, ભાઈ–ભેજાઈ અતિઘણો નેહ તો છે પીયરીયાં મુખ ઢાંકી રે, વસ્ત્ર પાછાં કરી નાખે છે દેહ તે છે આને બાઈ ! સઘલી મળી, મનમાંહે માહરી મત આણે લાજ તો છે કમેં મહારે હું વન ગઈ, હર્ષ વચન થઈ સહુ બેલા આજ તો....તો સતી 20 3 છે દેહા દાદા દાદી દેખી પોતરે, હનુમત નિજ કુલહીર; એ સહી હશે એહવા, વંશ વિધાધરવીર છે 1 ભકિતયુકિત બહુ ભાવશું, મામે કરી મનુહાર; સજન સહુ સંતેલીયાં, પવનજીને અતિ પ્યાર . 2 પાંચ-સાત દિન પ્રીતિથી, રહ્યા ઘણે રસરંગ; શીખ માગી પહોંરયા સહુ, નિજ નિજ ઘર ઉછરંગા 3 ઢાળ ૧૮મી હનું રે પાટણથકી સંચર્યા, અંજનાને આપી છે અતિ ઘણું સાથે તો છે માજી આવ્યો વલાવણે રત્નપુરીલર્ગે આ સહુ સાથે તો છે પ્રજા રે હે પરવરી, હવે પધરાવ્યા લઈ ઉત્તમ છાય તો તે પવનજી પટે ખેલાડીને રાય રાણી બેહુ તપોવન જાય તો..તો સતી રે | 1 છે પવનજી પટે બેસાડીયાં, અંજના રાય બેઉ અતિ અભિરામ તો છે હનુમંતકુંવર વિદ્યા ભણે, વાનરવિધા પામ્યા છે ભલી ભાત તે છે બીજી હે વિધા અતિ ભયે, દેશવિદેશ વધી છે વિખ્યાત તે છે પવનજી પૃથ્વી રે ભગવે, વસંતમાલા જે પૂછી કરે છે વાત તો..તો સતી 20 ર છે વરુણ લંકેસર ઉપજે, વરૂણ બેઠો વજડાવે વાજિંત્ર તો છે પુત્ર સે દેખીરે આપણા, પરતણું સેના ન આવે રે ચિત્ત તે છે લંકાભણી જન મોકલે, જોતાં રે જુઝ કરવાતણે ભાવ તો છે બીજા સુભટ બહુ મોકલે, એકવાર મુખ જેવાને આવ તો.....તો સતી રે | 3 | રાવણે સેના મેલી ઘણી, એક તેવું કહ્યું પવનજી રાય તો

Page #53
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 હનુમંત કહે અમે જાઈશું, તાત કહે તારી લધુવર કાય તે છે અંજનાએ ઉંડું આલેચીયું, મનમાંહે ઉપન્યો અતિ ઘણે શોચ તે છે રાજા જાય તે રણ રહે, કુંવર મારે નહિ વરુણની તેલ તે. તે સતી રે | 4 | દેહા વરૂણ પ્રત્યે રાવણ વની, મેલે કટક અપાર; પ્રતિસૂર્યને પવન, નૃપટ બેલ્યા તેણી વાર છે ૧છે દેઈ ભૂપતિ ચાલતા, નિખેદે હનુમાન; ચા આડંબર ઘણે, તવ રાજી રાજન ! 2 ઢાળ ૧૯મી હનુમંત હઠ કરી ચાલી, મહેન્દ્રપુરી જઈ દીધું મેહેલાણ તે ત્રણ પહાર દલ આફળ્યું, બંધણે બાંધ્યા છે માયને બાપ તો છે મામાએ આવી છોડાવીયાં, છેડી બંધનને કર્યો છે પ્રમાણ તો છે મારી માતાને વેળા પડી, તેવારે કેણે નવ દીધું ઠામ તે...તો સતી રે | 1 હનુમંત ચાલે લંકાભણી, સામે આવે છે. રાવણ ભૂભાણ તો છે ઝાલી બીડું ને પાછો વ, જોધપુરે જઈ કીધું મેહેલા તે પે રહામા હૈ સુભટ તે આવીયા, ખેંચે છે ધનુષ્ય ને મૂકે છે બાણ તો રોષભર્યા રણ આફળે, એવા સુભટ પાડે રણમાં જાણ તે તો સતી રે૦ 2 | રાવણુસેના દેખી કરી, પુત્ર સે વરૂણાના રણ ચઢયા સેય તે આગના ઉડેરે અંગારીયાં, લેહના બાણ તિહાં આફલે દોય તો તે જાણું જાલ બાંધી લડે, ધનુષ્ય દીસે જાણે કંડલાકાર તો છે રાવણ સેના નાસી ગઈ, આગલ ઉભો છે હનું રે કુમાર તે...તો સતી રે છે 3 છે બજરંગી વરુણત કહે, બાલક તારે વેશ; કેણુ પિતા તુમ કુંવરજી, કેણુ તમારે દેશ | 1 | વદે તેજે કરી દીપ, પવનકપિ મુજ નામ; હgવેશે હું નાનડે, દેખે મારાં કામ છે

Page #54
શ્રી અંજનાસુંદરીને રાસ * 31 ઢાળ 2 ૦મી માતા રે વેરણ તુમ તણી, બાપને અલખામણો નાનડે બલ તે જે મુજ આ વરૂણને, ઈણ દિન ખુટ છે તુમાણે કાલ તો છે વળતું હનુમત બલી, બંધવ સે મલી આવ્યા સાથે તો છે બોલ સહી કરી માનજો, જાણશું રણમાંહે વાવરશ હાથે તે .. તો સતી રેજે 1 વાનરી વિધા સાધી કરી, વાનરરૂપ કીધું તેણીવાર તો છે હાક કરી દલ હરાવીયું, જોજન બાર લગે વાજે ધુકાર તે છે હાકે સહુ સેના થરહરે, વૃક્ષ ઉખેડીને નાંખે છે ઘાય તે છે પૂઠે ફરી કર્યા એકઠા, વરૂણના પુત્ર બાંધી નાખ્યાં રણમાંય તો....તો સતી રે૦ છે ર છે વરૂણરાય તિહાં આવી, આવીને હનુમતને દીધી છે હાક તે છે વાનરી વિદ્યા મેલી કરી, મૂલગે રૂપે રહ્યો રણમાંય તો એ હેય ચઢ કર વાવરે, લાગઠ બાણ મૂકે તતકાલ તો છે વરુણ રાજાએ વિમાસીયું, એ બાલક દીસે છે જુઝની જાળ તે. તે સતી રે | 3 | રથથકી રાજા રે ઉતર્યો, આવીને હનુમતને દીધી છે બાથ તો | વેણીના વાળ તે કર ગ્રહ્મા, મૂઠીના પ્રહાર વાજે છે હાથ તે છે ચપલ ચપેટા રે વાવરે, કેડેથી આવીયો રાવણ ધાઈ તે છે આવી હનુમંતને ઉપર કર્યા, બાંધી વરૂણને નાખ્યો રથમાંહિ તો..... સતી રે | 4 | બંધન છેડયાં હે વરૂણનાં, આવીને રાવણને કીધે જુહાર તો ! વળતે વરૂણરાય બલીયો, મારું શિશ નમે જગદાધાર તો સંયમ લેવા હે સંચર્યો, આપણું ધર્મતણું કરે કાજ તો સેના હે વરૂણ વખાણીયો, તેહના પુત્રને બેસાર્યો રાજ તો....તે. સતી રે | પ. દેહા છ વરુણ વિશેષથી, નૃપને કરે જુહાર; થાયે રથાનક તેહને, અબ નહિ ખૂનસ લગાર . 1 વરૂઘરે છે કન્યકા, સત્યવતી તસ નામ; પરણાવી હનુમંતને, જાણી વર અભિરામ | 2 |

Page #55
32 રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 ઢાળ ર૧મી રાવણે હનુમંત પ્રશંસી, શૂરપણેથી હે લઘુવર કાય તો એ મોટપ આણું મનાવિયા, પરાક્રમ દેખીને કર્યો પસાય તો કાનનાં કુંડલ આપીયાં, વળી આપયાં છે અતિ ઘણાં વેશ તા ! દીધી છે ભાણેજ આપણી, પરણ્યો છે પાઘણાને આંયાં છે દેશ તે....તો સતી રે 1 છે વળી રે વરી વિદ્યાધરી, સહસ કન્યા વરી હનુમંત વીર તો છે બેટી પરણી છે સુગ્રીવતણી, તેહ પિયુ ઉપરે અતિઘણો રાગ તે છે સસરાને ઘેર કારણ પડયું, માંહે ઉપન્ય અતિઘણો ધંધ તો છે સુગ્રીવ હનુમંત રામની, એ કથા ચાલશે રામાયણ મળે તે....તો સતી રે 2 / પુત્રી સ્વરૂપ અનંગતણી, અનંગકુસુમ નામ; હનુમંતને વિવાહે સહી, રાવણ જાણી સકામ છે 1 | અનેરી વિદ્યાધરી, પુત્રી એક હજાર; પરણાવી હનુમંતને, ધર્મ સદા જયકાર છે 2 | રાવણને આદેશ લઈ, પરણી નાર ઉમેદ; હનુમંત આવ્યે નિજ ઘરે, માતપિતા આનંદ 3 ઢાળ ર રમી પવનજી પૃથ્વી રે ભગવે, બેઠા સિંહાસન છત્ર ધરં ત તો હનુમંત કુંવર છે દીપ, જે ભણી દૂજન દૂર ના સંત તો પરજા સહુ સુખ ભોગવે, હેવે દાન પુણ્ય ધર્મની વાટ તો છે યાચકને દાન દેવાડીયાં, એણપરે પવનજી ભગવે પાટ તે.... તે સતી રે | 1 | મૃગમદ ચંદન મહેકતા, સુગંધ અતિશય ચચે છે અંગ તો છે નિત્ય નાટક નિરખીયા, ફલ ને પાન તેલનો રંગ તે સહન વહુઅર રે સેવા કરે, પાંચ ઇંદ્રિયાણ ભગવે ભેગ તો એ અંજના મનમાંહે ચીંતવે, ધન્ય તે નર શિર વહે જોગ તો.....તે સતી 20 મે 2 પાછલ પહેરે છે 'રયણીને, ધર્મચિંતા કરે અંજનદેવ તો છે ચારિત્ર મનમાંહે,

Page #56
33 શ્રી અંજનાસુંદરીને રાસ ચિત, પવનજીને પાયે લાગી તતખેવ તો છે જન્મ મરણ દુઃખ દોહિલ, રોગ વિગ સંસાર કલેશે તો વિષયનાં સુખ પૂરાં હુઆ, શિખ ઘો સ્વામી હું સંયમ લઈશ તો...તો સતી રે૦ | 3 પવનજી વળતા રે ઈમ કહે, ઘેર બેઠાં દેવી કરજો ધર્મ તો / હજી ય બાલપણું હાનડા, સંયમ લેજે હો ચોથે આશ્રમ તો તુમ સાથે અમે પણ આવશું, દાન દેતાતણી કરજો હે ચાલ તે છેઅંજના થઈ રે ઉતાવળી, વિલંબ શું કરે છેડે રહ્યો કાળ તો ...તો ? સતી રે છે 4 વિલંબ સ્વામીજી તે કરે, જેહને મરણતણ નહિં ત્રાસ તો છે વિલંબ સ્વામીજી હું કેમ કરું, મરણ આયા કહા જાયશું ખાસ તો છે કર્મ ક્રિયા વિણ નવિરળે, તે ભણી લેશું સંજયભાર તે છે કાચી રે કાયા કારમી, વિણસંતા નવિ લાગે છે વાર તે... તે. સતી રે | 5 જ વચન સુણી રાય રીઝીય, મનસ વેગ ને આ વૈરાગ તો છે હનુમતકુંવર તેડાવી, તેહને માય ઉપર ઘણો રાગ તો છે માતાનાં ચરણ ધરી રહ્યો, અંજના ઉપર અતિઘણો મોહ તો છે સહસ વહુ રે સેવા કરે, પુત્ર ન છેડે માતતણો મોહ તો..તો સતી રેટ છે 6 / પુત્રને માતા રે પ્રીછીયે, અથિર આઉષાને નથી વિશ્વાસ તે છે ધન કણ જોબન કારમું, મૂરખ જે જાણે આણે રે આશા તો છે માત પિતા પરિવાર નેં, મારૂં કરે સહુ કોય તો તે બાઉલા જે નર બાપડા, અંતકાળે કેમ કરશે સેય તે....તે સતી 20 | 7 | તિલક કરીને ત્યાંથી સંચર્યા, અંજના રાય ખમાવતી સેય તો તે છેડો છોડી કરી સંચર્યા, હમ તમ લેવું દેવું નહિ કોય તે / રાય ખમાવી સંયમ લી, તપ કરી પામશે શિવપુર ઠામ તો ! અંજના ગુરૂણુ પાસે ગઈ, વસંતમાલા પણ સાથે થઈ તામ ત...તોસતી રે | 8 | કાનના કુંડલ પરિહર્યા, નાસિકા નકશર હાર તો કેડતણી કટિમેખલી, ચૂઓ ચંદન ને સર્વ શણગાર તો છે પગતણાં ઝાંઝર

Page #57
34 રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 પરિહર્યા, બાંહે સનાતણું પહેરી છે ચૂડિ તે લોચ કરી ત્યાંથી ચાલીયા, કર્મતણી બહુ તડે છે કોડિ તે.... તે સતી 20 9 ખેલે પાલી સુત સંચર્યો, અંજના આભરણ શિરતણા વાળ છે ઘરે જઈ કરી પૂજશું, એમ કરી નિર્ગમણું આપણે કાલ તે . અતિદુઃખ આણી પૂરે ઘણું, માતપિતાતણું પરહરી આશ તે બેટી સુગ્રીવની ઈમ કહે, કેસરી કિમ રહે બાંધ્યા પાસ તો? તે સતી 20 10 1 માસ માસ કરે પારણું, શરીર સૂકાણું ને કીધું નિષ્કામ તે શીત શીયાળાની શિર વહે, જયેષ્ઠના તાવડા શિરપડે તામ તે છે હાડ ને નસ દીસે જુજવાં, (પાઠાંતર) દ્વાદશ માસ તે તપ કરે, સમરત જીવતણી પ્રતિપાલ તો છે માંસ ને લેહી સૂકી ગયાં, લીલી ચરમ દીસે નસાજાલ તો તે સતી રે 11 પૃથ્વી પૂછ કરે સાથરે, અનશન લીધું છે અંજનામાય તે છે ચઉગતિ જીવ ખમાવતી, ચારે શરણાં ચિતે મનમાંય તે છે નારીનું લિંગ છેદી કરી, આગલ પામશે પુરૂષને વેષ તો છે દિક્ષા લઈ મુગતે રે જાયછે, એમ કહે શીયલ ગ્રંથ ઉપદેશ 'તે તે સતી રે | 12 શીયલ સંતોષગુણે આગલી, દાન દયા ઉપશમની ખાણ તે સંયમ સાધીને સુર થયા, રાસ સતી અંજના જાણ તો છે વશે વિદ્યાધર ઉપની, નામે હું નવ નિધિ સંપજે તેહ તે છે દર્શન દેખી પાતક ટળે, એનું ભજન કરતાં ભવદુઃખ છે તે....તોસતી રે 13 અધિકું છું જે મેં કહ્યું, મિચ્છામિદુકકડ હેજો મુજ તેહ તે છે શીયલ તણા ગુણ વર્ણવ્યા, સતી સાધવી અંજના જેહ તે એહ સંબંધ પૂરે થયે, આગલ ચાલશે સીતા આખ્યાય તે છે વિરહિણી વળી રે હૌરાગિણું, રામની ભાર્યા જગતૃત્રયની માય તે...તો સતી રે 14 ઈતિશ્રી અંજનાસુંદરી સતીનો રાસ સમાપ્ત )

Page #58
શ્રી ગૌતમ પૃછાની ચોપાઈ 3 | શ્રી ગૌતમ પૃચ્છાની પાઈ છે રે સકલ મનેથ પૂર, વીસમે જિનચક્ર સેવનવાન સેહે સદા, પેખે પરમાનંદ 1 1 . સ પવ રણ દેવે મલી, રચીયું ઉત્તમ કામ; પવનન પૂરી કરી, બેઠા ત્રિભુવન સ્વામી 2. બેઠા મુનિવર કેવલી, ગણહર વર અગિઆર; સુરનર કિન્નર માનવી, બેઠી હર્ષદા બાર છે 3o તવ ગાયમ મન ચિંતવે, જીવિતને એ સાર; જે કાંઈ આપણુ થકી, કીજે પર ઉપકાર 24 .. ગાયમ હીયડે જાણ, આણી પર ઉપકાર; સભા સહકે સાંભળે, પૂછે ઈયે વિચાર 5 ઢાળ પાઇ પહેલા વીર જિણેસર પાય, પ્રણમી ગયમ ગણહર રાયડ કર જોડીને આગલ રહે, સુલલિત ભાષા એણીપરે કહે છે ? તું પાર જિન ભક્તિ મુક્તિ દાતાર, તુજ ગુણ કેઈ ન પામે; મેં ભેટ ત્રિભુવનને દેવ પુણ્ય પાપ ફલ પૂછું હેવ છે 7 વલતું બેલે વીર જીણું, ગોયમ તું આણે આણંદ, પૂછે પૃચ્છા જે તુજ ગમે, તસ હું ઉત્તર આપીશ તિમે | 8 | આગે મયગલ ને મદ ભર્યો, એક પંચાયણ ને પાર્યો, આગે ગોયમનું જગ વાન, લાધું વીર તણું વણી નામ ૮ભવિયણ ભાવ ભલે ઘરી, અંગતણ આલસ પરહરી, સુણજે હર્ષ હિયે ઉલસી, ગોયમપૃચ્છા પૂછે કિસી | 10 | ભગવન ! જીવ નરક શું જાય, તેહજ અમર ભુવન સુર થાય; તિરિય માંહે તે દુઃખ કેમ સહે, કિશે કે માનવભવ લહે? 11 છે તેહિ જ પુરૂષ પણે સંસાર, કશે કમેં તે થાયે ના કહે

Page #59
36 રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 જિનવર પૂરે મનરલી, તેહ જ કિશે નપુંક ૧લી ? | 12 1 ડુિં આયુ હોય તેહ તણું, કિશે કમેં હેયે તે ઘણું; ભેગ રતિ શે નવિ ભોગવે, તેહિ જ ભાગ ભલા ભેગવે | 13 કિશે કર્મ સભાગી હોય, કિશે કમેં દુર્ભાગી જોય; તેહિ જ બુદ્ધિ તણે ભંડાર, કિશે નવિ બુદ્ધિ લગાર ? . 14 તેહિ જ પંડિતમાંહે પ્રધાન, શે કમેં થાયે અજ્ઞાન ભીરૂ ધીરૂ કોણ કર્ભે સેય, વિદ્યા સફલ નિફલ કેમ હોય છે ! 15 | નાસે ધન વધે થિર થાય, જમ્યા પુત્ર ન આવે કાંય; પ્રૌઢા પુત્ર ઘણું છે સ્વામિ, બહિરપણું ચે કમેં વિરામ? 16 જાત્યંધે નર શું અવતરે, કે કમેં ભેજન નવિ જ કિશે કમેં કાઢી ફૂબડે, દાસપણું પામે બાપડે ? . 17 5 કિશે કર્મે દ્રારિદ્રી જત, કિશે કમેં તેહજ ધનવંત, રોગે પીડ પાડે રીવ, રેગ રહિત શે થાયે જીવ ? | 18 છે. ગોયમ પૂછે કહે જિનવીર, શે કમેં હૈયે હીન શરીરતસુ પરભવ શું પડી ચૂંક, જે એણે ભવે થાયે તે મૂક ? | 19 કિશે કમેં ડૂઠો પાંગલે, કિશે કમેં રૂપે આગલે વિકટ કર્મનું કહે સ્વરૂપ, તેહિ જ નર કેમ થાયે કુરૂપ ? | 20 | કિશે કમેં વેદના અનંત, વેદન વિણ કેમ થાયે જત; છાંડી તન પંચેન્દ્રિયતણું, કેમ પામે એકેન્દ્રિયપણું છે 21 | શી પરે થાયે થિર સંસાર, કેમ પામે વહેલે ભવપાર; શે સંસાર સાહેલે તરી, પુણ્યવંત પામે શિવપુરી ? | 22 છે દેહા જીવ સવે જગતી તાણ, તું તસ બંધુ સમાન; ભાવ મનોગત સવિ લહે, હોય અનતું જ્ઞાન 23 પુછવી પદારથ જે અછે, તે દેખે મુનિ દેવ; કૃપા કરી ભગવત્ કહે, કમ લાફેલ હેવ 24 . ગુણ ગિરુએ ગણધર ભલે, હર્ષે જોડી હાથ સફલ કરે મુજ વિનતિ, જતિય ભણી જગનાથ 25 )

Page #60
શ્રી ગૌતમ પૃચ્છાની ચે પાઈ 37 ગેયમ ગણહર વિન, એથી પરે વીરજીણુંદ નામે નિરંતર પય કમલ, જેહના ચોસઠ ઈદ 26 વીતરામ વલ વદે વાણી સરસ અપાર; સુણ ગોયમ! ગણધાર તુ, પૂજ્યાં તેણે વિચાર છે 27 ઢાળ ચોપાઈ ગાયમ પૃચ્છા પૂછી રહે; વધતું વીર જિનેસર કહે, સાવધાન સવિ પર્ષદ હુઈ, નિસુણે નિજ ભાષા જૂજૂઈ 28 it વસે રવામિ વચન વિલાસ, પહોંચે ભવિય જન મન આશ; આષાઢ સાસાઢે મેહ, કરી ગાજીને આ એહ છે ર૮ તેણે અવસર નાઠી તૃષ ભૂખ, નાઠાં દુરિય સરીમાં દુઃખ; મધુરી વાણી સુણી જબ કાન મધુરપણું નહિ કેહને માન છે 30 + સરસ કવણ કહીએ સુખડી, જેણે ખાધે ભાંગે ભૂખડી; જિનવર વાણી નિસુણી જામ, તે વિપરીત વખાણે તામ / 31 છે જે શેલડી સરસ રસ ઘડી, તે પણ કહેને ચિત્તે નવિ ચડી, ભાતિ અને ઉભાતિ દેખવે, ગોલ ખાંડ ખારી લેખ | 30 | સુધા મુવા સવિ કહે મન થાય, સાકર કાંકર સમ લાય; નીલી દ્રાખ ન ગમે સરાખ, એકજ મીઠી જિનની ભાખ 33 છે. ઈસી વાણુ જિન મુખે ઉચ્ચરી, ગોયમ બેલા હિત કરી, એકજ જીવ લહે દુઃખ ઘણું, સુણ ગોયમ કારણ તેહ તણાં 34 જીવ વિણસે જપે અલી, જે નર પરધન રે વલી; પરનારી શું રંગે રમે, પાપ પરિગ્રહ જાજ ગમે છે 35 | રાત્રિ દિવસ રીશે ધડહેડે, અભિમાને માનવને નડે; કોશ તણે આણે આકાર, નીચા નમણું નહિં લગાર 36 / મુખ મીઠે મન માયા કરે, કહો તે કિમ ભવસાગર તરે છે; હિંયડે નિહુર વયણ કહેર, પાપી પાપ કરે અતિ ઘોર ! ક૭ | જોવે છિદ્ર કુમતિને. ધણી મનમાં મૂછ ધરે અતિ ઘણી; જે અધમાધમ વિણ અપરાધ, ગોઠે બેઠે નિંદે સાધ | 38 જે માનવને એહે ઢાળ, પ્રાયે દીયે અણહંતા આલ; એવી મતિ જસ પોતે છતી.

Page #61
38 રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 ગુણ કીધે નવિ જાણે રતિ | 30 | વીર ભણે સુણ ગાયમ ! વાત, ઇમ્યાં કર્મ જે કરે નિઘાત; દેહિલા દુઃખમાંહે તડફડે, તે નર મરી નરકે રડવડે છે 40 | તપ સંયમ દાને ચૌશાલ, ભાવે ભદ્રિક અને દયાલ શીષે વહે સદ્દગુરૂની આણ, તે નર પામે અમર વિમાન / 41 | માનવ સરસી માંડે પ્રીત, કાજ આપણું ચાલે ચિત્ત, વાંછિત કાજ સર્વ તતકાલ, વહેલી પ્રીતિ કરે વિસરાલ ! ૪ર તે જોતાં દસણ કૂર અપાર, કોઇ ન પામે મનને પાર કીધાં કર્મ જીવ શું કરે, તિહાંથી મરી તિયિ અવતરે / 43 | સરલ ચિત્ર સુકમાલ અપાર, ક્રોધ લેભ મન નહી લગાર; જીવ તણી નિત્ય જયણા કરે, સાતે ક્ષેત્રે ધન વાવ 44 | વોહરે વિણજે ન્યાયે કરી, મૂકે પિતું પુણ્ય ભરી; સાધુ તણાં પાય સેવે ઘણું, લહે જીવ તે માનવપણું / 45 | સ તોષી વિનયે ગુણ વહે, સરલ ચિત્ત શીલે દ્રઢ રહે; સત્ય વચન જે બેલે નાર, થાયે પુરૂષ મરી સંસાર ! 46 | ચપલ પણે ધૂત્તરે લેક, મૂરખ પાતક બાધે ફેક ફૂડ કપટ માયાએ બહુ, સગાં સણીજ વંચે સહુ 47 મને વિશ્વાસ નહી કેહ તણે, વીર ભણે ગોયમ ! તુએ સુણે; એહવા કર્મ કરે નર જેહ, પરભવ મહિલા થાય તેહ // 48 છે. માનવ તુરી સમારે ઢેર, વીધે નાક પરોવે દોર; ગલ કેબલ છેદે અજ્ઞાન, કૌતુક કારણ કાપે કાન છે 49 ઈમ્યાં કર્મ જે કરે નવિન, સવિહુ માણસમાંહે હીન, નવિ નારી તે નહિ નરમાંય, ગાયમ સોય નપુંસક થાય છે 50 | જીવ વિણાસે નિફરજ પણે, જે પરલેક ન માને ગણે ચિત્તમાંહે જસ ઘણે કલેશ, તે નર આયુ લહે લવલેશ | 51 | રાખે જીવદયા નર થઈ, અભયદાન ઉપર અતિ રહી જાજુ આયુ લહે નર તેહ, ગાયમ ! એ તું મ ધર સહેહ પર છતું અન્ન દેવા માંડે વ્યાપ, દેઇને મને કરે સંતાપ; મુજને પડિયે વાંસે ઘણે, આ અર્થ શોક આપણે ! 53 આપણને મતિ દેવા

Page #62
39 શ્રી ગૌતમ પૃચ્છાની પાઈ ટલી, બીજા દેતાં વારે વલી; ગાયમ ! એહવે કર્મો જય, ભેગ રહિત ભવ પૂરે સોય || 54 | વારૂ વસ્ત્ર પાટે પાટલાં, ભાત પાત્ર ને પાણી ભલાં, રૂષિને દે હિયડે ગહ નહી, પરભવ ભેગ લહે તે સહી . પપ | ગુરૂ ગિઆ તીર્થકર સાથ, તેનો જે ન કરે અપરાધ વિનય નહે મૂકી અભિમાન, દર્શન જેહનું સોમ સમાન છે પદ વાણી અમીય સમાણી કરે, વિરૂઆ વચન સદા પરિહરે, વીર વદે ગાયમ ! ગુણવંત!, તે પરમે સોભાગી હું ત / પ૭ | ગુણવિણ ગર્વ ઘણે મન ઘરે, તપસીની જે નિંદા કરે; માની ધર્મવિડંબક હેય, પરભવ નર દુર્ભાગી સોય છે 58 | પઢે ગુણે ચિતે સુવિશેષ, અવર ભણી વલી દિયે ઉપદેશ સદ્ગુરૂ ભક્તિ કરે મન શુદ્ધ, પરભવ પામે ચોખી બુદ્ધ 59 II તપસી જ્ઞાનવંત ગુણવંત, તાસ અવજ્ઞા કરી હસંત; એ અજાણ મુખ એણી પરે કહે, તે નર મરીને બુદ્ધિ નવિ લહે ! 60 | માય તાય સેવે મને ખરે, અવર વડાને આદર કરે; ધમધર્મ વિગત જુજુઈ, પૂછે સાવધાન જે હુઈ છે 61 / આરાધે જિનવરનાં વયણ, જેણે ઉઘડે હૈયાનાં નયણ દેવ અને ગુરૂના ગુણ ગાય, મરી પુરૂષ તે પંડિત થાય છે 6 2 | મન માને તેમ જીવ વિણાસ, ખાઓ પીઓ ને કર વિલાસ; પઢે ગુણે ધર્મ શું હોય ?, તે એમ ચિંતવતો મૂરખ હોય 63 // ફકત તિત્તર લાવાં ચેડાં, સૂઅર હિરણ રોઝ બાપડાં વન ભમતાં જે આણે ધરી, બીકણ હેયે સદા તે મરી ને 64 | જીવ સવિ ઉપર હિત સદા, ભય ન કરે ન કરાવે કદા; પીઠ પરાઈ વજેહ, ગોયમ ! ધીર હવે નર તેહ. 65 લીયે વારુ વિદ્યા વિજ્ઞાન, કુડે વિનય કરે અજ્ઞાન, વિદ્યા ગુરૂને અપમાને બહુ, તેહનું ભર્યું નિફલ હેયે સહુ / 66 વિદ્યા ગુરૂની ભક્તિએ ભર્યો, માને વિનય ગુણે પરિવર્યો, એણે પરે જે જે વિદ્યા ભણી, સઘલી સફલ હેવે તેહ તણી / 67 | દેઈ દાન હીયે ન સમાઈ, મન ચિંતે દીધું કાંઈક તસ ઘર લક્ષ્મી

Page #63
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 લો વહેલી મળે, ગણ્યા દિવસમાંહે પણ ટલે 5 68 | થેડે ધને નિત્ય વાધે વ્યાહ, દિયે દેવરાવે છે પર પ્રાહ, પૂર્ણ થકી પરભવ રંગરેલ, તસુ ઘર કમલા કરે કલેલ છે 68 છે જે જેહને મનગમતું હેય, ભાવ સહિત રૂષિને સેય દઈ મન ઉચ્ચાટ ન જાય, તસ ઘર લક્ષ્મી રહે થિરવાસ | 30 | પશુ પંખી માણસનાં બાલ, જે પાપી પડે વિકરાલ, તલ ઘર છોરુન હેયે શિરે, જે હેયે તે નિશ્ચય મરે 71 છે જેહ તણે મન દયા પ્રધાન, ગેયમ તસ ઘર બહું સંતાન; અણ સાંભળ્યું સુપ્યું કહે જેહ, પરભવ બહેરે થાયે તેહ છે 72 / અણ દીઠાંને દીઠું ભણે, ધર્મ ઉવેખે મૂરખપણે, કર્મ તણી ગતિ વિષમી જોય, તે પરભવ જાત્ય હાય ! 73 નિખર અન્ન ને વિરુઉં વારિ, સાધુને દયે જે નર નારી, મન જાણી કૃપણાઈ કરે, પરભવ તસ ભજન નવિ જરે ! 74 ] પાડે મધ જે દવ દીયે વેડ, તેહની દવ કરે શી કેડ; પાપણું મન જાણે શંક, જે નર જીવ પ્રત્યે દયે અંક | 75 બાલાં કુલાં નીલા હરી, ખાતે ખૂટે લીલા કરી, કીધાં કર્મ જીવ શું કરે, મરી પુરૂષ કોઠી અવતરે ક૬ ઉંટ બળદ ભેસાં છાલકાં, ભારે પડે લેભી થકા, ઈમ પાપે પૂયે ઘડો, તે પભવ થાયે કુબડો // 77 | નિ મદ મદમાતો ફિરે, જીવ તણો જે વિક્રય કરે, જે કૃતન અવગુણ આવાસ, તે નર પરભવ થાયે દાસ || 78 | વિનય હીન વર્જિત, દાન તણાં ગુણ ચારિત્ર નહિ, પવિત્ર, મનસાદિક જે નવિ સંવરે, એ નર દરીદ્રી અવતરે | 79 | વિનયવંત દાને ઉલસે, ચારિત્રના ગુણ વાસે વસે લેકમાં તસ કીતિ ઘણુ, મહેટી અદ્ધિ તો તે ધણી 1 80 મે વિશ્વાસી પાડે સંતાપ, સુધે મન ન આવે પાપ, ગાયમ સે કમેં મન નડે, તે નર રગે પીડ રડે છે 81 છે વિશ્વાસ રાખે હિત કરી, આલોયણ આલેએ ખરી; પરભવ તસુ મહિમા એ વડો, રોગ ન આવે ઘર ઢુંકડ 82 !'

Page #64
41 બકમને માટે અહિ અલ માં કપાય તે , સંયમ શ્રી ગૌતમ પૃચ્છાની ચોપાઈ કરે જે લધુ લાઘવ કેટલા, હું જાણું નર નહી તે ભલા, કુડે બેલે કરે કે સાટ, અધિક લઈને આપે ઘાટ | 83 / પ્રત્યક્ષ પુરૂષ ન બેહે પાપ, વલી વરસે પાડે માપ લેભે લેવા હિંડે બહુ. નખર ક્રિયાણું વેચે સહુ / 84 જેહ તણે મન અતિ અભિમાન, માને અવરને તૃણ સમાન; લેઈ આપતા કરે છે ખાંચ, સુખ બેલતાં નહિ ખલ ખાંચ 85 | પાપ બહુલ માંડે વિવસાય, ઈસ્યા અવર જે કરે ઉપાય; તે નર પરભવ દુખિયે હીન, સઘલા અંગ હવે તસુ હીન / 86 / સંયમ સહિત ગુણે ગહ ગહે, જે સુસધુ શીલે દ્રઢ રહે; તાસ પૂંઠ કરે પડવડો, તે પરભવ થાયે બેબડે | 87 | જેહને ધર્મ તણું નહી ધાંખ, છેદે પંખી જાતિની પાંખ; તેહનું જબ આઉખું પતે, થાયે હૂંઠી ભવ આવતે / 88 / દયા રહિત કહે. દિન રાત, પશુ કુમારા પ્રત્યે કુજાતિ ગાયે ઘાય કરે ગલગલે, પરભવ તે થાયે પાંગુલે ! 89 / સરલ સ્વભાવ ધર્મ અહિfઠાણ, જીવ જતન જે કરે સુજાણ; જિન ગુરૂ પાય ભક્તો નિત્ય હોય, રૂપે મદન સરીખો સંય છે 80 | મન વાંકડો કરે નિત્ય પાપ, હોંશે જીવ વિરાધે આપ; જેને દેવ ગુરણું ખેશ, રૂપ ન પામે તે લવલેશ + 91 / યંત્ર તંત્ર ને નાડી દર, ખગે કે તે કરી કઠોર; જે પાપી પડે પર જત, તે પામે વંદના અનંત / 92 / પ્રાણી સંકટ પડયે અચિંત, બંધન મરણ થયે ભયભીત; દયા કરી મૂકાવે કેય, તસુ શિર વેદન નિખર ન હોય || 83 | હિયડે નેહને નિવિડ પરિણામ, અતિ અરપાન મહાભય જામ, કર્મ અશાતા વેદની ઘણું, તવ પામે એકેન્દ્રિય પણું ! 94 | પુણ્ય પાપ પરલેક ના આજ, ત્રિભુવન કે નથી રૂષિરાજ; જે નર માને છે વિચાર, ગાયમ ! તેહને થિર સંસાર | 85 / પુણ્ય પાપ છે લેક મઝાર, છે જિન સેવિત સુગુરૂ નર નાર; મહિ મંડલ મુનિવર છે સહી, માને તે સંસારી નહી ! 86 નિર્મળ જ્ઞાન અછે

Page #65
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 લે ચારિત્ર, દર્શન ભૂષિત દેહ પવિત્ર; તે નર મરી તરી સંસાર, થાયે શિવપુર તણે શિણગાર / 97 | જે જે ગેયમ પૂછિયું, વીર જિણેસર પાસ; તે કહિયું ત્રિભુવન ગુરે, ગિઆ વચન વિલાસ & 98 ભવિક લેક તમે સાંભળી, વાણું બહુત વિચાર; પુણ્ય પાપલ પ્રગટશે, પીછે હૃદય મઝાર છે 9 ! પૃચ્છા ઉત્તર બેહુ મલી, અડચાલીશ પ્રમાણ; અરથ બહુલ તુમે જાણજે, જગ જયવંતા જાણ 100 પઢયા ગુણ્યા પ્રીછયા તણે કવિ કહે એહ જ મર્મ દયા સહિત આદર કરી, કીજે જિનવર ધ 101 , પાઈ વીર વિમલ કેવલનું ગેહ, ભાંજ્યાં ભવિકતણાં સંદેહ, હરખે તવ ગોયમ ગણધાર, સભા સહુ જંપે જયકાર (૧૦રા સમયરત્ન જયવંત મુણુશ, એમ જંપે જગ તેહને શિષ્ય, સુણજે વર્ણવણ અઢાર, છતિસારૂ કરે ઉપકાર # 103 / લહે અરથ ગોયમ ગણધાર, તે પણ આણી પર ઉપકાર, વીર કહે બહુ પૃચ્છા કીધ, ભાવિક પ્રત્યે પ્રતિબંધ જ દીધ 10 | અમ જાણી કવિ કરે વિચાર, જુઓ એહ સંસાર અસાર; પુત્ર કલત્ર પ્રૌઢાં ઘરબાર, રહેશે સેવન ધન શણગાર + 105 | જાતાં જીવ ન લાગે વાર, કાયા કુટી કીજે છાર; જનમતણું એહિ જ ફલ સાર, કીજે કાંઈ પર ઉપગાર 106 હિયડે અવર મ ધ ભર્મ, તે ઉપકાર કહીજે ધર્મનું પુણ્ય પાપ સાથે આવશે, સહુ આપણે કાજ લાગશે 10 કવિ કહે હું શું બેલું બહું , જિનવર તે જાણે છે સહુ પુણ્યકાજ કરશો એક સસા, શિવસુખ લહેશે વીશે વિસા 108 શ્રીમુખ ગૌતમ પૃછા કરે, વીર સરીખા સંશય હરે; બેદુની વાણી અમૃત સમાન, અમૃત વાણી એહનું અભિધાન /109

Page #66
પ શ્રી ગૌતમ પૃચ્છાની પાઈ એહ ચંપાઈ રચી ચૌશાલ, કોણ સંવત ને કહે કાલ વરમ માસ કહિશું દિન વાર, જોઈ લેજો પણ વિચાર B 110 || પહેલી તિથિની સંખ્યા આણ, સંવત જાણો એણે અહિનાણ બાણ વેદ જે વાંચો નામ, જાણે (1545) વરસ તણું તે નામ / 111 5 વાસુપૂજય જિનવર જે નમે, મૈત્રથકી માસ જ તે તમે અજૂઆલી અગીયારસ સાર, તિહાં સુરગુરૂ ગિ9 ગુરુવાર || 112 | દુહા સવે બાણું ચોપાઈ. એક જપમાલા પૂરી થઈ ઉપર અધિકે પાઠ વખાણ, તે સંખ્યાના મણિયાં જાણ છે 113 | એમ ગણતા જે આવે હય, સહસ લાખની સંખ્યા હોય; એક રહે સવિહુ કોનો વતું, તે ઉપર ફરકે ફૂમતું 1 114 એ જમાલી એક ગુણ વહે, એહના ગુણ કોઈ પાર ન લહે; પગ પગ બિંદુ હુ વલી તિહાં, ગણતા છિદ્ર નહી વલી જિહાં 5 115 | જોતાં ગુણ દીસે અતિ ઘણાં, વાર વર્ણ અછે તેહ તણાં પઢતાં ગુણતાં સુણતાં સાર, સવિતું ઉપર સુખ દાતાર / 116 ! માનવ મન માયા પરિહર, મેલી કાયા નિર્મલ કરે; આ જપમાલી હાયડે ઘરે, મુકિત વધુ જિમ લીલાએ વરે |117 || યાન ધરીને આપ ઉદ્ધરે, કુડી કુબુદ્ધિ તે પરિહરે, મોહ મૂકે નાણે અભિમાન, એક મના ધ્યાઓ ધર્મ ધ્યાન એ આશ અભ્યાખ્યાન પરિહરે, ચણી ભજન તે મત કરે; / 118 || શ્રી સમકિતશુ બારે વ્રત, ભાગ્યવંત પાલે એ ચિત્ત, અનીત અનામત ને વર્તમાન, એ ત્રણ કાલ કરે જીન ધ્યાન 19 કીધાં કર્મ જે છૂટે તોય, દાન શીલ તપ મતિ જે હેય મન શુદ્ધિ વિણ સહુ એ આલ, જેમ જ જાણે હેય ઈન્દ્રજાલ છે 120 | કર્મ કરે જીવ કાયા સહે, હીયે વિચારી જે તે લહે; એક મના સમરે નવકાર પૂરવ ચૌદ માંહે જો સાર | 121 એ સંસાર અસારહ છે, વિગતે જાણશે તુમે છે; આ જપમાલી હિયડે ધરો, મુકિત વધુ જેમ લીલાએ વરે જે 122 | જપમાળી

Page #67
સમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 સંખ્યા કહી, કે જાણે કો જાણે નહી કવિ કહે કુણહી મ કરશો રીશ, સર્વે મળીને હૈયે એકવીશ | 123 | અણજાણતા કહ્યું હેય અલિ, ઓછું ખમજો વળી, મુનિ લાવણ્ય સમય કહે ઈશ્ય ધન્ય, મન જે જિન વચને વસ્યું | 124 છે. | | ઈતિશ્રી ગૌતમ પૃછા ચેપાઈ સંપૂર્ણ છે કર્મોવિપાક અથવા જે પૃચ્છાનો રાસ દેહા સકલ પદારથ સર્વદા, પ્રણમું શ્યામલ પાસ; નમીયે તેહને ઉઠી નિત્ય, પરમાનંદ પ્રકાશ ને 1 . ગાયમ ગણહર પય નમી, કમ વિપાક વિધિ જોય; ફલ ભાખું કૃત કર્મનાં, સાંભળજો સહુ કેય ને 2 સહમ સ્વામી, સમેસર્યા, ચંપાનગરી માંહે; જંબૂ પ્રભુ પ્રણમી કરી પૂછે પ્રશ્ન ઉત્સાહે છે ? કહે ભગવન્ ધનવંત સુખી, શે કમેં જીવ થાય; દ્રારિદ્રી નિર્ધન દુખીયા, કુણુ કમેં કહેવાય ? 4 વલતું બોલે કેવલી, સુણ જબૂ સુવિચાર; ભલા પ્રશ્ન તે પૂછીયાં, ભાવિક જીવ હિતકાર છે 5 ઢાળ પહેલી દેશી પાઈની સાધુ ભણિ હવે બહુમાન, પહેલે ભવે જેણે દીધું દાન; રૂદ્ધિ વૃદ્ધિ તે પામે ઘણી, આશા પૂરે સવિ મન તણી | 1 | દાન ન દીધું જેણે નરે, તે પરઘર માંગતા ફરે; માગતા પણ ન દીયે કોય, અદત્ત તણું ફલ એવાં હોય | 2 કિર્ણ કર્મ અતિ ખીણું અંગ, કિશું કર્યે પુષ્ટતા પ્રસંગ; ગોલી સરિખું મોટું પેટ, દુઃખ દેખંતા ચાલે નેટ | 3 | છિદ્ર પારકાં જેતે ફરે, વિદાન પારકા હિયડે ધરે, નિંદા કરતા ન

Page #68
શ્રી કમવિપાક અથવા જબ પૃચ્છાને રસ લહે શંક, પરભવમાં તે થાયે રંક || 4 રાજાના ફાડયા ભંડાર, રત્ન તેહનાં ચોર્યા સાર; શૂલદેહ તે કરણી તણું, ડીલે માંસ વધે અતિ ઘણું || 5 | એક દીકરી આવી રહે, પુત્ર તણું નામ જ નવિ લહે; કોણે કર્મ સીધાં વળી, વલતું બેલે એમ કેવલી | 6 | વિપ્રજતિ તવ ખેતી કરી, ગાય એક તે જયે ચરી; ક્રોધે બ્રાહ્મણ મારી ગાય, તિરું પાપે એક પુત્રીથાય || 7 | એક પુરૂષ જે નારી રે, તે સઘલી જાયે જમપૂરે કોણ કર્મ પતે તેહને; હવે ન નારી એક જેહને || 8 || પૂરવ ભવ નારી અતિ ઘણી, વિષ્ણુ અપરાધે તેને અવગણી; શસ્ત્રઘાત વિષઘાત કરી, મારી પાપ બુદ્ધિ મન ધરી / 9 / જેહ જીવને ઉપજે ભર્મ, તેહજ પિતે કહે કેણ કર્મ ઉતમ જાતિ ધને ગવિયે, ભાંગ અફીણ સુરાપાન કિયે | 10 || વિષમ જવર અતિ દાહ ઉપજે, તેહને કર્મ કહે કોણ ભજે ? પિઠી ગાડાં વાહે ઉંટ, ભરે ભાર અધિકી તસ પૂંઠ | 11 | ઉનાલે અગ્નિ જવલે અતિ ઘણી, ધન લાભ થાયે તે ભણી; તાપે પડયાં આર્તિ કરે, તૃષા કરી પશુ દુઃખિયાં મરે, એહ પાપ જાણે તસ શિરે || 12 // ચાર પાંચ છ માસે રે, અધિક નારી ગર્ભ નહિ ઘરે, કેણ કર્મ પોતે તેહને તે સંબંધ કહે હિત ઘણે 5 13 ને આહેડી વનમાહે શેર કરે પાપીયા પા૫ અઘેર; પાડે હરિણને બહુલા ત્રાસ, ગર્ભપાત તિણે ગર્ભને નાશ | 14 / વિધવા બાલપણે જે થાય, તેહને પાપ કણ કહેવાય ; નિજ ભરતાને મારી હાથ, રમે રંગે બીજાની સાથે 15 પુત્ર જનમ પામીને મરે, સંતતિ એક નહિ તસુ ઘરે; કોણ કર્મ પૂરવ ભવ કર્યો, તેણે સંતાન વિના અવતર્યા . 16 | પહેલી ઢાળ એ પૂરી કરી, કર્મ વિપાક થકી ઉદ્ધરી, એહવાં કર્મ ટાલે નર નાર વીર સુખી થાયે સંસાર / 17 છે.

Page #69
રાસમાળ સંપ્રહ ભાગ 1 ના પાશ, નાડી” 14 દેહા મૃગ વરાહ શંબર શશા, મહિષ છાગ બક મેર; તીત્તર પોપટ ચરકલાં, હંસ કપત ચકેર : 1 | મારે એહવા જીવને, હાથ સરાસર નાડી; મીનાદિક જલચર હણે, જાલે પાશમાં પાડી છે 2 | પશુ પંખી માણસ તણું, જેહ વિણસે બાલ; નાશ કરે જુ લીખનો, તે વાંઝીયા સંભાળ . 3 ઢાળ બીજી વાટ જોવંતા આવ્યા છે...એરાગ. પુત્ર પાંચ પ્રકારના કહિયેજી, શિષ્ય તુમે સાંભળે, જેવાં કીધાં તેહવા ફલ લહિએ જ શિષ્ય પહેલ; થાપણ મેસે જાણેજી શિ૦, બીજો રણિયે પુત્ર વખાણ શિષ્ય; 1 || ત્રીજે વૈરી પુત્ર ભણુજે જી....શિ. ચોથ ઉદાસીન ગણજે છે....શિ. | પુત્ર પાંચમે તે સુખકારી છે...શિ., તે જાણે તુમે નિરધારીજી... શિ૦ + ર / થાપણ મૂકી જાયે કેઈની, શિ, ઉલવીને રાખે સઈજી...શિ. મેં ધણું આવીને જબ માગે છે....શિ., કહે તાહેરૂં કાંહિ ન લાગેજી....શિ૦ | 3 || મેં હાથો હાથે દીધી છે....શિ., તુમે ઘરમેં મુકી સીધી છે... શિક છે તું ઠામ ભૂલ્યો છે ભાઈ જી....શિ., તારે મારે કેણ સગાઇ જી?.....શિ૦ | 4 || દોધે તે અતિ ધડધડતાજી.... શિવ, દરબારે જાય તે વદતા જી.શિહું સાક્ષી વિણ કહે રાયજી....શિ., અમથી કાંઈ ન કહેવાય છે . શિ૦ | 5 | પ્રાણાંત લગે દુઃખ વ્યાપે જી....શિ., તેહી ભી પાછું નાખે જી....શિ. મેં તે મરણ પામે તસુ દુઃખે છે....શિ., આવી ઉપજે તે કુખે છે. શિવ | 2 | પહેલી અઘરણી તે કીજે જી શિવ, દ્રવ્ય બહુલું તિહાં ખરચી રે જી....શિ. | ઘર પુત્ર થઈ જબ આવે છે....શિ., તવ આશા પૂરી કહાવે છે....શિ. | 7 વધામણી દીધી જેણે જી....શિ., લખમી

Page #70
શ્રી કર્મવિપાક અથવા બૂ પૃચ્છાને રાસ પામી બહું તેણે જ શિવ જન્મત્તરી જોષીએ કીધી છે...શિ., બનશીલ ઘણી તસ દીધી છે...શિ૦ | 8 || રૂપવંત ઘણું ગુણવ તો જી....શિસઘલે લક્ષણે સંજીત્તો જ શિવ ભાટક ભેજક ભાજક ભાંડ ભવાયા છે...શિ., ગીત ગાયે નાચે સવાયા છે....શિ. | 8 || દાન દેઈ ઘણું સંતે જી....શિ., નિજ નાતિ કુટુંબ સહુ પિષે જી....શિ૦ | પાન ફેફલ નાળીયેર દીધાં છે . શિવ પહેરામણી કરી રાજી કીધાં . શિ. In કુલવર્ધન નામ જ દીધું છે....શિ., જાણે કારજ માહરૂં સીધું જ....શિ. ને માથે નવરંગી ટોપી જી...શિ., જરફાગ ફિરંગી આપી છે. શિ૦ + 11 | આગલાં દરિયાઈ દીસે ....શિવ, માય બાપ તણાં મન હસે છે..શિ૦ | હાથ પગે સેનાની કડલી છે....શિ., અણિઆલી આંખડલી છે... શિ૦ 12 કાને મોતીની લાલડી સેહે જી....શિ., કેડે કં દેરો મન મેહે જી... શિ૦ | પગે રાતી પગરખી ઘાલે જી....શિ., ઠમકતો આંગણે ચાલે છે... શિ૦ / 13 | જેમ રૂપ નંદનનું તો નિરખેજ.શિ., તેમ હિયડામાં ઘણું હરખે છે .શિ. મેં મુજ ભાગ્યદશા સપરણી ....શિ., પુત્ર બોલે મધુરી વાણુજી....શિ૦ / 14 પાંચ વરસ લગે લાલે પાલે જી...શિ., પછી ભણવા મે નિશાળે જ... શિ૦ | આપે નિશાલીયાને ખડીયા જી...શિ., સેના રૂપાના તે ઘડીયાજી...શિ. | 15 / વતરણ વીણા જવ ફૂલીજી... શિ૦, આપે સુખડલી બહું મુલી જી....શિ. ને ખીરોદક શણિયાં ચકમાં છે....શિ, પામરી પીતાંબર થકમાંજી....શિ. 16 પંડિતને બહુ ધન આપે છે...શિ., જાણે કીર્તિ માહરી વ્યાપે જી....શિ૦ || ભણું ગણિને થયે પ્રેઢો છે....શિ સહુ કહે પીતાથી કે જી.....શિ૦ | 17 | માતા પણ વચન ન લેપે છે....શિ., કુવચન કહે તોહિ ન કરે છે... શિ૦ |

Page #71
48 રાસમાળ સંગ્રહ ભ ગ 1 લો એમ પ્રીતિ દેખાડે પૂરી જ...શિ., જે થાપણ હવે અધૂરી જી...શિ+ 18 | રેગ ઉપજે તેને અંગે જી....શિ., વાત પિત પ્રબલ કફ સંગેજી... શિ૦ | તબ તેડે તસુ કાજે છે....શિ., ધન નહિં તો કાઢો વ્યાજે જ...શિ. 19aaaaN “આ ધૂણે ને કહે ભૂતો જી... શિ૦, ઉંજણી નાંખી અવધૂત જી..શિ૦ || દેરા મંત્રી બહુલા બાંધે છે....શિ., આયુ ગુટું કેઈ ન સાંધે જી... શિ૦ | 20 | આપે વલી ગલી કવાય જી.શિ, કરે કારજ સઘલાં સાથે જી...શિને નિજ થાપણ સઘલી લેઈ જી...શિ., સંત પહોંચે પરભવ તે જ.શિ + 21 / નંદન તું પ્રાણ આધાર છે..શિ., કાંઈ મલી ગયે નિરાધાર જી...શિ. મે એમ કરે અનેક વિલાપ ...શિ., ઉદય આવ્યાં જે કીધાં પાપજી...શિ૦ 5 રર | ઢાળ બીજી પૂરી કીધી છે.શિ, રાગ સોરઠ માંહે સીધી છે...શિ || એહવી કરણી જે ટાલે છે....શિવીર પાપપંક પખાલે છે.. શિo || ર૩ (48) દેહા રૂણ સંબંધે ઉપજે, પુત્ર કુપુત્ર કુમિત્ર; પશુ બહિન ભાઈ વહુ, માત પિતા કુકલત્ર છે 1 / માથે રૂણ કે મત કરે, રૂણ જુનું નવિ થાય; પરભવ જીવ જાયે તિહાં, રૂણ જાણે દુખદાય | 2 ઢાળ ત્રીજી ખે કોઈ રણ કરે એ આંકણી સુણજે હવે આદર કરી રે, રણિયા સુતની વાત; રખે કેઈ રૂણ કરો, જે દિનથી તિરજાત, રખે 1 | કઈ ગુણ માને નહી, બેલે નિધુરી વાણ રખે. મીઠું મીઠું સવિ ભાખે રે, કોઈ ન માને આણ ખે. | 2 |વસ્તુ ભલી જે ઘરે હોવે રે, તે ચોરી કરી લેય રખેવ; જે વારે માતા પિતા રે, તે ગાલી તસુ દેય રખે ભાષા

Page #72
- - શ્રી કબવિપાક અથવા જંબૂ પૃચ્છાને શસ રાછ છિ જે ઘરતણાં રે, વેચી જાયે જોઈ રખેવ | ભાંજે હાંડલા કુંડલા રે, જો તેહને કહે કે ઈ....રખે || 4 | એ બાલક કોઈ નવિ લહે રે, કરશે ઘર તણું કામ; રખે મા બાપ તેહનાં ઈમ કહે રે, મહીટ થાશે જામ રખેવ | 5 | સેલ વરસને જબ થયે રે, પરણાવ્યો મનરંગ રખે ને વિવાહે ધન ખરચી ઘણું રે, બહુઅર આણી ચંગ....રખે ને 6 મે માસ એક પર થો રે, માંડી તવ વઢવાડ ર૦ | સાસુ સસરે એમ કહે કે, આવી નડી કુહાડ રખેવ | 7 | ભંભેર્યો ભરતાર નેરે, સાસુ ભુંડી છે રાંડ રખે ! ખાંડું પીણું જલ વર્લ્ડ રે, મુજને ભાંડે ભાંડ રખે છે 8 નારાયણ વશ નારીને રે, માણસનું શું જ્ઞાન રખે છે અંત સમય સહુ એમ કહે રે, નારીનાં જુઓ પ્રાણ..રખે ને 8 વયણ સુણી નારી તણાં રે, કો તે પરચંડ રખે ને હણવા ઉઠે માય તાયને રે, લેઈ મૂશલને દંડ...રખે |10 | માલ મંદિર એ મારાં રે, એહમાં નથી તુમ લાગ, રખે જાલી જટીયાં મા બાપના રે, કાઢે તે નિર્ભાગ..રખે ને 11 છે એમ દુઃખ દેઈ તેને રે, પામે મરણ અકાલ રે ! મુંહ આગલ મૂકી જાય રે, વિધવા વહુનું સાલ રખે | 12 | પહેરી ઓઢી નવિ શકે છે, કાંઇ ન સૂજે કામ, રખે ને લેણિયાત જો આવશે રે, કિહાથી દેશું કામ? રખે 13 શંકાતો નિશિ દિન રહે રે, ઉઠી જાયે પરદેશ રખે ને ઘરની નારી દુઃખ સહે રે, બાલી જોબન વેશ....રખે 14 છે ઈહિ ભવ પરભવ રૂણ તણું રે, જાણું દૂષણ ટાળ રખે વીર મુનિ ત્રીજી કહે છે, મુંમખડાની ઢાલ..રખે ને 15 છે (70) દેહા હસે રમે મીઠું ચવે, માહે મન માય તાય; ટીરી સુત તે જાણીએ, બાલ પણે મરી જાય છે 1 વલી ઉપજે વલી વલી મરે, ગર્ભે આવ્યો સાય; નાશ કરે ધન ધાન્યને, એમ દુઃખદાયી હેય ને 2 |

Page #73
- રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 જો કદાચ માટે થયે, ઘણે કરે હેરાન; વિષ પ્રગ શસ્ત્ર હરે, માત પિતાનાં પ્રાણ છે 3 છે. મુ ખ દ. કાંઈ નહિ કરે, નવિ આપે નવિ લેય; રૂસે તૈસે જે નહી, ઉદાસીન ગણે તેય છે 4 જાત માત્ર જે પ્રિય કરે, ક્રીડા કરતો રંગ; યૌવન વય જે સુખ દીયે, ભકિત તણે પરસંગ પ . સંતેશે માય બાપને, મીઠે વચને જેહ; કથન કદ લોપે નહિ, સુત એ પંચમ ભેય છે 6 ઢાળ ચોથી રાગ - મીરાય તુ ધન્ય ધન્ય અણગાર જીહ કાલાં કાલા જામઠાં, લાલા સઘણે ડીલે રે થાય; જીહે પૂછે જંબૂ સુધર્મને, લાલા કુણ કર્મ કહેવાય. કૃપાનિધિ મુજને ભાંખે તેહ, જેમ ભાંગે મન સંદેહ. કૃપા 15 જીહે સર્વ દિવસ મુનિને હણે લાલા, સતીને કરે સંતાપ, જીહેતેણે પાપ કરી ઉપજે, લાલા કે રેગને વ્યાપ.... કૃપા છે ર જીહે કેણે કમેં મુખ વાસના, લાલા દુર્ગધ હોય અસરાલ; જીહે વંક વદન વલી આંગુલી, લાલા જે દીયે મુનિને ગાલ..કૃપા છે 3 હે રાતું અંગ રેમ ઉજજવલા, લાલા પાંપણ જેહની વેત; હે પિંગલ નર તે ભાંખીયા, લાલા કવણ કર્યો હતકૃપા 4 . હે મૈત્ય સુરજ સમુખ સદા, લાલા જે કરે લધુ વડી નીત; જહે તેણે પાપે કરી પ્રાણીયા, લાલા પિંગલ ધરજે ચિત્ત...કૃપા છે પ જીહ ધલે પીલે રાતલે, લાલા નાનાવિધ પરમેહ; જહા કરણી તેહની કોણ લહે, લાલા ધાતુ ક્ષીણ હેય દેહકૃપા 6 છે હે સૂત્ર રજત કંચન ત્રાંબુ; લાલા હીરા વિદ્રુમ જેહ; હો ધાતુ સકલ ચોરી ગ્રહે, લાલા બહું મૂત્રતા નિઃસંદેહ-કૃપા થાણા જીડો સુકર કૂકર ગભા, લાલા કૂકડ મહિષ માંજાર જી કાક ઉલૂક અહિ વૃશ્ચિક, લાલા કહો કોણ પાપ પ્રકાર...

Page #74
પા શ્રી કર્મવિષાક અથવા જબ પૃછાને રાસ A પા કૃપા છે 8 હે દાન દયા તપ વ્રત નહી, લાલા યાત્રા ન પર ઉપકાર; જહે રાત્રિ ભોજન જે કરે, લાલા તેહથી એ અવતાર કૃપાટ | 9 જીહ ચંડ કુશીલા કર્કશા, લાલા કલહ કરે દિનરાત; જહે રૂપ કુરૂપ કાલી ઘણી, લાલા ભેંશલંકી સુવિખ્યાત...કૃપા 1 | જીહે ધૂકવર ખર ગામિની,લાલા જીહો માથે બાબર વાળ કહે ક્રોધમુખી બડબડ કરે, લાલા દાંત જિમ્યા કેદાલિ.કૃપા 11 જીહ ચાટુ પાટુ પાઉલે, લાલા પતિને કરે પ્રહાર; હે એવી નારી જેહને, લાલા કવણ કર્મ અધિકાર છે..-કૃપા | 12 | જીહ નણંદ દેરાણી જેઠાણીયા, લાલા સાસુ સસરે જેઠ; વડસાસૂ દેવર વહુ, લાલા કર્મ કરે નવિ વેઠ...કૃપા | 13 | જીહે જે અનવર પૂજે નહિ, લાલા કરે આશાતન ધૂલ; જહે નિંદે જનને જે સદા, લાલા જાણે એ પાપનું મૂલ... કૃપા૧૪ જીહે પાંચ સાત પુત્રી હવે, લાલા પુત્ર તણું નહિ નામ; જીહો તેહ તણાં પરકાશિયે, લાલા પૂરવભવનાં કામ.... કૃપા 5 ૧પ છે જીહે આહેડી ભવે જંગલે, લાલા રેકે જલનાં ઠામ; જીહે ફૂપ નદી કહે વાવડી, લાલા પશુ પંખી આવે જામ... કૃપા || 16 જીહે ઉનાળે અતિ આકર, લાલા તડકે દારે દેહ જડે તરસ્યાં તે પાછાં વલે, લાલા પાપ ઘણુ સુ હેયકૃપા | 10 | જીહે આરંધ્યું નિષ્ફલ હૈયે, લાલા સીઝે નહી કોઈ કાજ; જહે વિઘન ઘણું હોય તેહને, લાલા કોણ કમે મહારાજ.....કૃપા 18 જીહ માત પિતાને પીડ, લાલા માને નહી ગુરૂ આણ કારજ ગુરૂનું નવિ કરે, લાલા તેહનું એહ નિદાન કૃપા | 19 / છો અણજા ભય ઉપજે, લાલા સતાં બેઠારે આવ; છો અણદીઠું દીઠું કહે, લાલા તસુ ફલ મન સંભાવકૃપાટ || હે એ ઉપદેશ સોહામણો, લાલા સાંભળી ટાલેરે દોષ; જીહ ચોથી ઢાળ પૂરી થઈ લાલા વીર કહે પુણ્ય પોષ... કૃપા (97)

Page #75
પર રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 દેહા ચાર પાંચ પુત્રી હવે, તે સઘલી રંડાય; પૂરવ ભવ તિણુ પ્રાણીઅ કીધા કેણુ અન્યાય ? 1 રમૈત્ય ક૫ સર વાવનાં, કરે વિઘન ધન ખાય; ગ્રામાદિક બાલે વલી, જનમાંતર નર હાય . 2 .. મેદ વાય પીડા કરે, પાપ તેહનાં ભાખ; મધ માંસ જે નર ભખે, મરણાંત ફલ અભિલાખ | 3 | કાને કાંઈ ન સાંભળે, કેણ કર્યા કુકમં? ; કહે પૂજય ! જ ભૂ ભણે, થલતું કહે સુધર્મ | 4 | સાધુ વચન નવિ સાંભળે, સુણે નહી સિદ્ધાંત; અણુ સાંભળ્યું કહે સાંભળ્યું, ખેરે થાયે ઇમ બ્રાંતાપ ઢાળ પાંચમી પૂણય પ્રશસિએ...એ દેશી વાત ગુમ હોય જેહને રે, પેટે થાયે રે પીડ; ખાધું ધાન્ય જર નહી રે, કવણ કર્મની ભીડરેટ / 1 / કર્મકથા કહએ આંકણી ગણધર ગુણ ભંડાર રે....કર્મ, અમૃતવાણી વરસતારે, જગજીવન હિતકાર રે....કર્મ 2 | કેહ્યો વિણ જે હોય તે, કઈ ન વાંછે જાસ; તે વહેરા સાધુને, એ ફલ જાણો તાસરે....કર્મ0 | 3 | ખયન વ્યાધિ તરસ ઉપજે રે, રે સહુનો રે વાસ રાત દિવસ મૂંગૂં કરે રે, કફ તણે આવાસરે...કર્મ 4 | હાડ તણે વિક્રય કરે રે, જે વળી વિષ વ્યાપાર; મધુ પાડે વનમાં જઈ રે, ક્ષયરોગી નિર્ધાર રે... કર્મ || 5 | જન્મથકી જે આંધલે રે, પડલ પ્રવાલા છાય; નેત્ર રોગી બહુ જાતિના રે, વણ કર્મ અંતરાય રે કર્મ | 6 | પસ્ત્રી નીરખે રાગશું રે, પરનારીશું પ્રીત્ત, કાજ વિણાસે પારકું રે, આંખ તણી એ રીત 7 | આધાશીશી અતિ ઘણું રે, માથે પડ કરત; ઉંચું જોઈ નવિ શકે રે, કોણ અશુભ આચરંત રે કર્મ | 8 |

Page #76
શ્રી કમવિપક અથવા જન્ પૃચ્છાને રાસ અગ્નિ સાખે આદરે રે, મા આયત કીન, ચિત્ત તાહેરૂં ને માહરૂં રે, ભિન્ન ગણવા લયલીન રેકર્મ | 8 પરણી નારી પરીહરી રે, પરરમણીશું રંગ; ઘરના જે આપણે રે, તિણ શિર દુઃખ પ્રસંગ રે....કર્મ૦ 5 10 | સૂયર સરખું જેહને રે, મુખડું હોયે અનિષ્ટ; તેણે શ્યાં પાપ સમાચર્યા રે, તે ભાછો મુજ ઈષ્ટ રે....કર્મ | 11 , એક નર દાન બહુ વિધ દીર, આપે ઉલટ આણી નિદે તેહને નિત્ય પ્રત્યે રે, ભુંડ મુખ તે જાણરે....કર્મ ૧ર છે ગર્ભે સાલ થઈ રહે રે, વાધે નહિ જે બાલ; પૂરવ ભવ તેણે આદર્યા રે, કવણ કર્મ વિકરાલ રે ?...કર્મ | 13 : જાત માત્ર તે બાલને રે, વિવાદની ધરે શંક; મારે પાડે ગર્ભને રે, તેહને સાલ નિઃ શક રે...કર્મ / 14 સ્થાન ભ્રષ્ટ નર જે હુવે રે, પામે નહી કિહાં ઠામ; પાપ પ્રકૃતિ કોણ તેહને રે?, તે સંભળા સ્વામ રે....કર્મ | 15 | મારગ અર્થ જલ થાનકે રે, વૃક્ષ મહાફલ ભારફ પશુ પંખી પંથી જિ હરે, ત્યે વિશરામ અપાર રે....કર્મ / 16 / કેપે એહવા વૃક્ષને રે, તેહને ઠામ ન હોય; જિહાં જાયે તિહાં દુઃખ સહે, બેસણ ન દિયે કોય રે....કર્મ / 17 છે કોઢ રેગ ઘટ જેહને રે, ઘેલું થયે ગાત્ર; મોહેટા માણસ જેહશું રે, બેલે નહી ક્ષણમાત્ર રે.... કર્મ | 18 || લપે વૃત્તિ જે સાધુની રે, ગોવધ ચેરી જુઠ; કન્યા ધન જે વાવરે રે, કુલાં કુંપણ દુઃ રે.....કર્મ 18 it ખુટે ખાંતે ખ્યાલશું રે, તે નર કઢી રે થાય; કીધા કર્મ ન છૂટીએ રે, જબ તબ દુઃખદે આય રે...કર્મ | 20 | માત પિતા નારી તણે રે, બેટા બેટી વિગ; જેહને આવી ઉપજે રે, કવણ કર્મને ભેગ રે ? - કર્મ ર૧ / ગાય વત્સ માય, બાપ રે, પંખી પુત્ર વિહપાડે પાપી તેહને રે, મલવાને હોયે રોહ રેકર્મા | રર | સૂત્રની વાણી સાંભળી રે,

Page #77
54 રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 ટાલે દુષણ દૂર વીર કહે ઢાળ પાંચમી રે, પામે સુખ ભરપૂર રે કર્મ0 | ર૩ | સર્વ ગાથા | 126 // દેહા નંદન અથવા નંદિની, જન્મ પામે માય બાપ; મરણ ધર્મ પામે તુરત, કવણ કમ સંતાપ? | 1 | શરણે આવ્યા જીવને, જે શરણું નહિ થાય; પરભવ તેહના પાપથી, શરણ વિના સીદાય છે 2 જલોદરે કરી જે દુખી, પેટ ન દેવ નર્મ; તેણે સંધ્યાં કાણું પાછલે, ભવમાં અધિક અધર્મ જાનિ પાંતિ ગણે નહિ, ખાયે ભક્ષ અભક્ષ; વિરતિ નહી કે વસ્તુની, જલેદાર થાયે પ્રત્યક્ષ પ ક ઢાળ છઠ્ઠી હરીયા મન લાગે એ દેશી કંઠમાલ રંડ માલ જે, દાંતે જીભે દુઃખરે....... હમ સ્વામી કહે; લંબે હઠ હોય બેબડો, પાકે જેહનું મુખ..||૧|| અકારજ કીધાં કિસ્યાં, પૂર્વ ભવ તેણે જીવરે... || મુખ રોગે કરી માનવી, પાડે ઘણુંઘણી રીવરેસેo | ર છે ગાંઠ છેડે જે પારકી, ધુતાવી લીયે મારે... સેટ | કંઠ માલા હેય તેહને, ગંડમાલ રૂંડમાલ રે|| 3 || સ્વાદ કરે છે નવ નવા, ખાવાનો હોય વાઢ રે..... | આઠમ પાખી નવ ગણે, દુઃખે દાંત જીભ દાઢ રે...| 4 | જિણ વશ રાખે નહિ, બેલે બહુલા કુડ રે, સો | સંયમ સહિત સુધા યતિ, કુડ કરે તસ મુઢ રે.... | 5 | તે પરભવ થાયે બેબડે, હૈયે વલી મુખનાં રોગ રે...સેટ | આપ કમાઇ દુઃખ સહે, છૂટે ન કર્મનો ભોગ રે... | 6 | શ્રવણ વહે જેહના સદા, રૂધિર પરૂ નિકસંત રે.... | કાને નાખે ઝાટક, કવણ કર્મ વિસંત રે....| 7 || ભાંડ ભવાઈ સાંભળે, ચાડિ ચુગલની ઘાત રે.. આદર કરી આદર,

Page #78
શ્રી કમવિપાક અથવા જંબૂ પૃચ્છાનો રાસ કાન તણું એ વાત રેસ 8 ! દીર્થદંત મુખ નીકળે, દિસે ઘણું વિરૂ૫ રે... | પર અપવાદ ઘર ઘર કરે, એ તસું કર્મ સ્વરૂપ રે.. સ. | 8 | પગ રહિત હોયે પાંગલે, પગલું એક ન ખસાય રે.. . | પરવભવનું તેહને, કવણ કમ દુઃખદાય રે... સેટ | 10 | પગ ભાંગી વાહ, પશુ, દયા રહિત રખડત રે.... | આંબલી વડ આંબલી, કેપે કુમતિ પડત રે...૦ / 11 શ્વેતારકાદિક ઔષધિ, કાઢે તેહની જડંતરે.....| પાપ ઉદય જબ આવિયાં, લૂલે પંગુલેકુંત રે...| 12 / મૂત્ર કૃશ્ન કરી મહા દુઃખી, પથરી રોગ પ્રચંડ રે, સેટ | અંતર્ગલ સેફ હોય, કવણ કર્મને દંડ રે ...સેટ | 13 છે જે રાજાની રમણીશું, સેવે વષયનાં સુખ રે, સૈ૦ | મૂત્રકૃચ્છનું તેહને, પરભવ થાયે દુ:ખ રે... | 14 ને પ્રેમ કરી પરનારીશું, કામરાગ વિલસંત રે.... | પરદારાના પાપથી, પથરી પ્રબલ દમંત રે... સે૧૫ | ગુરૂણીશું રંગે રમે, કામ વિષયના રાગ રે, | અંતર્ગલ હોય તેહને, કિહાં ન લહે સભાગ રે.... સેવ ! 16 જે મહિલા મિત્રની ભેગવે, વારે તેહશું વઢત રે, સો | નવી બીયે અપવાદથી, શેફે તાસ ચઢત રે.... સે ! 17 | દીસંતે અતિ ફૂટડે, બોલી ન શકે છેલ રે; મૂંગે મુંગે મૂલથી, કવણ કર્મનો ભોગ રે ?.... | 18 અનિર્વચન ગુરૂને કહે, મહટાનું હરે માન રે સે | કડી સાખ તિહાં દીયે, ગૂગ ઈશું અભિમાન રે... સે૧૯મા એ દૂષણ જે ટાલશે, સાંભળી એ ઉપદેશ રે, સો. ઢાળ છઠ્ઠી કહે વીરજી, દુષણ નહી લવલેણ રે....૦ | 20 | (15) દેહા શૂલ વ્યાધિ જે નર લહે, ડાબી જમણું કૂખ; ઔષધ કે માને નહી, કવણુ કર્મનું દુઃખ છે 1 પશુ પંખી માનવ પ્રતે, બેઠાં બાણુ હણુત;

Page #79
રાસમાળ સંગ્રહ ભાગ 1 શૂલરેગ તસ ઉપજે, હમ એમ ભણંત 2 . કારણ ચાર વિના મરે, જે નરનાં સંતાન; તેહ તણું ગુરૂજી કહે, કવણું કર્મ વિનાણું 3 સૂરજને સન્મુખ થઈ, દેવાલયમાં જાય; દ્રવ્ય લોભ મનસા ધરી, સાધુતણું સમ ખાય છે 4 છે સમ ખાતે શકે નહી, રૂષિ માથે કર દેય; મૃષા સમ કીધા થકી, સંતતિ નાશ કરે 5 | ઢાળી સાતમી ઋષભ જીણંદશું પ્રીતડી એ દેશી હુંઠા જે હેય માનવી, બેહુ હાથે હે ન કયે કાજ કે; પૂજયજી કહે કવિયણ સુણેભવ પહેલે જે ભાંખીયે, તેહને હોય છે જે કર્મનો સાજ કે ...પૂજય૦ || 1 | સુધર્મા વલતું એમ કહે સુણ જંબુ હે તસુ કર્મની સાખ કે, રસીયો પાપ તણે રસે, જે છેદે હે પંખીની પાંખ કે....પૂજય ! 2 // માતા પિતા ગુરૂ સાધુને, નિજ હાથે હે તાડના કરે તિરૂખ કે; પરભવ કર્મ ઉદયે હોયે, કર્મ પાંખે છે માગે તે ભીખ કે...પૂજય૦ / 3 / અંગ ભંગ હવે જેહને, ઉઠીને હે બેઠાની ન આય કે; પાપ જનમ પૂરવતણાં, મન તેહનાં હે સુણવા ઉજમાય ... પૂજય૦ | 4 | મૈત્યભંગ કરે ચાહીને, અધમાધમ હો કરે પ્રતિમા ભંગ કે તેણે કર્મ કરી પામી, પરભવ નર હે થાયે અંગ ભંગ કે...પૂજય || 5 | વડ બોર લીંબુ જેવડાં, મસા હોઢે હો આખે ડીલ કે, રસોલી છેટી વડી, વદને વલી હે થાયે આંખે ખીલ કે. પૂજય૦ | 6 | કરણી કોણ તે આદરી, તે દાખો હે ગુરૂજી ગુણખાણ કે; ગાઢ ધાયે ઢોરને, ખર શ્વાનને તો મારે પાષાણ કે....પૂજય૦ | 7 | ગડ ગુંબડ ન ટલે કદા, કાન હેઠલ છે થાયે કરણકભૂલ કે ગુતિ અષ્ઠ ચાંદી હૈયે, કોણ તેહને હે કરમ પ્રતિકૂલ કે... પૂજય | 8 | વાડી અતિ રેલીયામણ, દેખીને હો હરખે

Page #80
શ્રી કમવિપાક અથવા જંબૂ પુછાનો રાસ સહુ લેક કે રે ફલ ફૂલ તેહનાં, મુંબડાને હે પામે તે શેક કે..પૂજય // 9 / પગ ફાટે થાયે ચીરીયાં, ખસ, લુખસ હો અંગે થાયે દાદ્ર કે; ઉપચારે ઉસે નહીં, દુઃખ દેખે હો કેણ ? કેમ પ્રસાદ કે... પૂજય૦ / 10 | માસે પક્ષે ઉપજે, છ માસ હો વરસે રોગ કે; સાસ ખાસ કફ ફૂટણી, કયે દુઃખે હો એમ હો ભોગ કે. પૂજય૦ / 11 | સાપ ભરીટી માપણી, વીંછી વીંછણ હે મારે પૂણ્યહેતા કે, ગોહ છછુ દરીને હણે, તેણે કરણી હો મુખ તસ ફલ હેત કે.... પૂજ્ય || 12 મંદવાડ થાયે ચીકણે, ઘરમાં હે થેડી હવે તો કે, જનમાંતર તેણે પાપીયે, પાપ સંચ્યા હે ભગવન કહે કણ કે....પૂજય૦ / 13 . ધર્મ તેણે થાનક થકી, સાજ લેઈ હો સહુ દૂષણ લેહ કે; જીવદયા પાલે નહિ, વ્યાધિ સઘલે હે વ્યાપે તન દેહ કે. પૂજય૦ | 14 |હિત ઉપદેશ હિયાટે, સાંભળીને હે સહુ દૂષણ ટાળ કે, પૂણ્યવશે પ્રાણું ઘણે, સાંભળજે હે સહુ સાતમી ઢાળ કે ... પૂજ્ય૧ પા. દેહા પીનસ રેગ પીડા કરે, શોણિત નાક ખવંત; વાકી બેસે નાસિકા, કીટક પ્રાણી દમત છે 1 કેહેવાં કામ કર્યા તેણે, પૂરવલે ભવે સ્વામ; ભવિક જીવ તમે સાંભળી, કરો ન એહવાં કામ | 2 ચિડીમાર ભવે ચરકલાં, પાપી જે મારંત; મેર ચકોર કોકિલ સૂઆ, પીનસ તેણે ધરંત છે 3 યક્ષ રાક્ષસ ને જિંપુરૂષ, ભૂત પ્રેત ગંધર્વ પિશાચ મહેશા કિનારા, એ કેણુ કમે સર્વ કે 45 જલમાંહે બુડી મરે, પર્વત ચડી પડત; અગ્નિ સ વિષ શાસ્ત્ર મૃત, વ્યંતર એ સવિ હંત પ ઢાળ આઠમી મન મોહન લાલ એ દેશી કુત્સિત રૂપ બીહામણું કહે કેવલી લાલ, માથે મોટું

Page #81
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ ૧લે ઠીબ રે કહે કેવલી લાલ કપિલ કેશ આંખ ચીપડી કહે, વચન કટક જિમ નીબરે....કહે છે 1 નાક બેઠું કાન સૂપડાં કહે, લાંબા હેઠ હલકતરે....કહેવ; શ્યામ વદન દત વંકડા કહે; ખર જેમ ત્રાકતરે...કહે છે ર | કેહને દીઠું નવિ ગમે કહે, ગભ મુહ જાણે પૂછરે કહ૦; મહિષ કંધ માટે ઘણો કહો, સુવાલ દાઢી મૂછરે... કહે + 3 | કુણ કરમ કીધાં તેણે કહે, જેહથી એહવું કુરૂપ કહે; ઉપકારી સેહમ કહે કહે, તેનું સર્વ સરૂપ રે....કહે છે ૪પંચ મહાવ્રત સુધા ધરે કહી, સૌમ્યવદન સુકમાલ રે સુણો ધારણું કરે રક્ષા કાયની સુણે, જેમ પાલે માય બોલરે....સુ. પા મમતા માયા નહિ કરે સુણો, ટલે દૂષણ બાયોલરે.સુત્ર; ચારિત્રથી ચૂકે નહિ રે સુo, પરિસહ દેખી ભયારે....સુ| 6 / ઉનાળે લે આતાપના રે સુ, શીયાલે સહે શીરે સુત્ર; ડાંસ મસાના દુ:ખ સહે સુ, શત્રુ મિત્ર સમચિત્તરે... સુ. | 7 | મુનિવર સમતા રસ ભર્યો સુ, કાંચન ઉપલ સમાન રે સુ0; દુક્કર તપ સંજમ ધરે સુ, ન કરે તાસુ નિદાન રે....સુ. | 8 + હસે શું કે હેલા કરે રે સુ , મલ મલીન તનુ દેખરે નુ, એ દુધી દોભાગીયા સુ, કરે ઘણે વિષ રે.. સુણો | 8 રૂપ મદે મેહ થંકારે સુત્ર ધર્મબુદ્ધિ ઉવેખરે સુ કર્મ ઉદય સબ તે હુવે સુ, થાય કુરૂપ વિશેષ રે.... સુ. | 10 | આદરણું ઢાળ આઠમી સુ , સુણતા હેાય આણંદ રે સુ૦; દેવચંદ વાચક તણો સુ, શિષ્ય કહે વીરચંદ રે...સુણે છે 11 | ઈતિ દેહા દખે આંખ રહી રહી, તેહનું કહે કુણ પાપ; પરગુણ દેખી નહિ શકે, તેહથી આંખ સીદાય છે 1 . શિર કર કરે જેહના, ગાત્રે થાય પ્રવેદ; અંગ સઘળાં સૂનાં હોય, કવણુ કમ સંવેદ 2 /

Page #82
શ્રી કર્મવિપાક અથવા જંબૂ પૃચ્છાનો રસ મારગ માં હીંડતાં, શસ્ત્ર હાથમાં હેય; વાહે જહાં તિહાં કામવિણ, કંપરાગ તિણે જોય . 3 પક્ષાઘાત પરાભવે, કવણ કરમ સંગ; હાથે સ્ત્રી હત્યા કરે, અર્ધ અંગ હુવે રેગ 4 ઢાળ નવમી નદી જમુનાને તીર, ઉડે દેય પંખીયા, એ દેશી વ્રણ વાહે નાસૂર કુર મુખ ડીલમે, પવિત્રપણું નહી હોય રહે કુચીલમે; કવણ કમેં તેણે કીધ, સિદ્ધ નહી ઔષધે, ગિરૂઆ ગુણહ નિધાન–કહે કરૂણા બુધે | 1 કાન નાક વિંધીને પરોઈ દોરડાં, કૌતુક કારણે કાન, કાપે કોરડાં; પશુ પંખી પ્રત્યે એમ પડે જે પાપીયા, નાસુરે કરી તેહ, હેય સંતાપીયા ર | રકત પિત્તનો ગ–લહે જે જીવડા, ગલે અંગ ઉપાંગ–પડે માંહે જીવડા; ભવાંતર તેણે પાપ; કીધા પ્રભુ કેહવાં, મનુષ્ય તણે ભવ પામી–પામે દુઃખ એહવા / 3 / માહિક મહિષી ને છાગ - જાગી ને બેલદીયા, ફાસું ઘાલી તાસ-ગલે મારે પાપીયા; મરી નરક માહે જાય–મહા અહમી દલે, કરે ખડો ખંડ-પારાની પરે મીલે | 4 | જે કદાચ વલિ તે–મનુષ્ય માંહે અવતરેપામે બહુલા દુઃખન્ગલિત કોઢે મરે હરસ રોગે કરી જેહ-આતુર હૈયે આતમા, પાપ તેહના કણ-કહે પુણ્યાતમા + પ / ફેડે સરોવર પાલ–નદી દ્રહ શેષ, જલ વિણ સહુ જલ જતુ-ઘણા દુઃખીયા હવે; તેહ કર્મને પાપ–પીડા હવે હેરસની, ચિત્તે દયા નવિ કીધ–થાવર ને ત્રસની | 6 | કુટુંબ તણી હેયે હાણ-કે જેહને સર્વથ, તેહ તણાં જે પાપ-કહે જે હૈયે યથા; માછીને ભવે આવી મારે જે માછલાં, તેણે કુંટુબને નાશ-જાણે કૃત પાછલાં / 7 ને રાતે નવિ દીસંત દહે આંખ નિર્મલી, રાત અંધે કેણે પાપ–કહે મુજ કેવલી; અરૂણદય મધ્યાહુ-સંધ્યાએ જે જમે, ખાય પીયે મધ્યરાત્રિ સાયં તસુ દમે | 8 | રાંઘણ વાયની પીડ–હાથે પગે આકરી,

Page #83
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ લો કીધાં કેહવાં ક–કહો કરૂણા કરી; ઘોડા ઘોડી ઉંટ–કેરે જે દુર્મતિ, રાંઝણ તેહને પાપ–જાગો હોયે છતી | 8 | વલી ભગંદરને વ્યાધિ-રાધ નિકળે ઘણી, અસુખ આઠે પહોર થાય જે રેવણી, કેડે ફેંકડ ઇંડ-પીયે રસ સે કરી, તે પાપને રોગ હૈયે ભગંદરી | 10 | એહવું જાણી પ્રાણી– દુષણ ટાલશે, શ્રી જિનવરની આણ–સૂધી જે પાલશે: તે લહેશે શિવસુખ-દુઃખ નહિ લે કદા, નવમી ટાળે વી - હે સુખ સંપદા || 11 || દેહા બેઠા ફિરતાં બેલતાં, જિહા તિહાં અંતરાલ; વાઈ આવે દુઃખ દીયે, કવણ કમની ચાલ છે 1 | જઇ શિકારે જીવને, મારે વિષ્ણુ અપાધ; તેહ કમ ઉદયે હુયે, તબ માગીની વ્યાધ | 2 | ખંધે ભાર લે નહિ, કરણી કેહી કીધ; સ્વામિ અર્થ સાધે નહિ, આપ સ્વાર્થ મે લીધ ને 3 !! દાઢી મૂછ હેયે નહી, પાંપણના જાયે વાલ; મારે જે ભાણેજને, હણે કન્યાને બાલ 4 ઢાળ દશમી કપુર હવે અતિ ઉજલે રે...એ દેશી હાડ ગંભીર હિયાછેડી રે, મોટા રોગ કહાય; જેહને આવી ઉપજે રે, કવણ કર્મ સહાય સોભાગી સોહમ, ભાખે કર્મની વાત; જે કેવલી વિણ ન કહાત | સોભાગી | ભાઇ 5 1 / બાલક પરનાં લેઈને રે, વેચે પરદેશે જાય; મહિ માઈના મોહથી રે, હાડ ગંભીર તસ થાય...સો || 2 | ધન પામ્યું થિર નવિ રહે રે, જિહાં તિહાંથી જાય; જન્માંતરના તેહનારે, કવણ કર્મ ઉપાય સોટ || 3 | સંન્યાસી યેગી જતી રે, અથવા લિંગી કે દ્રવ્ય સંચાં ખાયે ગૃહી રે, પામે ધન નહી સોય... સો૦ | 4 || જે કદાચ ધન સંપજે,

Page #84
શ્રી કમવિપાક અથવા જંબૂ પૃચ્છાને રાસ 3. અગ્નિ ચેર અન્યાય; 5 સઘલું લુંટી લીયે રે. અંતે ખેરૂ થાય... સો. 5 | અતીસાર હેય જેહને રે, થાયે લેહી ઠાણ; નાખે મલમૂત્ર આગમાં રે, એ તસું કર્મ નિદાન.... કo | 6 ||જે થાયે નર કૂબડો રે, હીંડે બેવડ હોય; કોણ કર્મ કીધાં તેણે રે, ભગવન ભાખો સોય...સો. | 7 || ઉંટ બળદ ભેંસી છાલકાં રે, ધાઠાં તેહના ચર્મ લેભે ભાર ધણ ભર્યા રે, કીધાં એહ કુકર્મ... || 8 | નપુંસક પણું જે લહે રે, કોણ કરણી કરી હીન: પૂરૂષ નહિ નારી નહિ રે, માણસ માંહે દીન... સો. | 8 | માણસ ઘોટક ઢોરને રે, સમારે સુખ કામ; કુમતિ ગલકંબલ છેદને રે, વેદ નપુંસક પામ....સોર |10 | નરકે જાયે જીવડાં રે, પામે બહુલા દુઃખ; અનંત શીત તાપ વેદના રે, અનંતી રહે તૃષ ભૂખ ... | 11 / તેણે જીવે કોણ કીધલારે, કર્મના બંધ કઠોર, સુવેદના ક્ષેત્ર વેદનારે, જે પામે દુ:ખ રર : સો| 12 | મહારંભ મહામૂછનારે, અસત ચેરી પરદાર; પંચેન્દ્રિય વધ ફલ ભખે રે, નરક લહે અવતાર...સોટ | 13 || દોષ ટાલે જે એહવારે, ભવિયણ હેડે આણ; દશમી ઢાળ પૂરી થઈ રે, વીર તણી એ વાણ....સોગ 14 / દેહા તિર્યંચ માહે ઉપજે, જીવ લહે દુ ખ જેર; તેણે સંચ્યાં પૂર, કહાં કર્મ કઠેર છે 1 આ૫ કાજે જીજી કરે, પરને કામે અપૂ6; મનનો પાર ન કો લહે, મુખ મીઠું ચિત્ત દુક્ર | 2 | જે રે ધુત્યાં લોકને, હૈ ચે હય રોમાંચ; ક કરે જે એડવાં, પૂરવ ભવ તિર્યંચ છે 3 પુરૂષ વેદ તજી સ્ત્રીપણું, કેણુ પાપે પામંત; કુડ કપટ છલ ચપલતા, માચાએ મહિલા હું તા. 4 ભાગ ન પામે તે રતિ, છતી વસ્તુ ન ખવાય; કરે અંતરાય આપે નહિ, ભેગ રહિત તે થાય છે 5 .

Page #85
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 લો રીશે ધડ હડતે મરે, માતે માન વિશેષ; લોભ લેહેરમાં કાલ કરી, કુગતિ કરે પ્રવેશ 6 ઢાળ અગીયારમી ચરણુલી ચામુંડા રણ ચઢે એ દેશી વાઘ સિંહ ક્રોધે હેય માને ગર્દભ શ્વાન રે, નેલ સાપ હેય લોભથી, કાણે કેણે નિદાન + 1 | પ્રકન, ઉત્તર ગુરૂજી કહે, સાંભળજો સહુ કોય 2, પાંતિ ભેદના પાપથી, આંખે કાણો હેય રે....પ્રશ્ન છે // અજગર કેણે કમેં હૈયે, પેટ ઘસતે ચાલે રે; વિઘામદ અતિ ઘણે કરે, કોઇને અક્ષર નાલે રે..પ્રશ્ન | 3 || ભણે ગુણે કહો ગુણ કિયે, એમ કહી વંદે પ્રાણી રે, અજગર માંહે ઉપજે, મુરખ મનુષ્ય નિશાની રે.... પ્રશ્ન 4 { રહે સદાયે બીહત, ગેડે ઘણે કડાકે રે; પશુ પંખીને ત્રાસવે, બંધુક મહેલી ભડાકે રે.. પ્રશ્ન / 5 || પામે દાસ દાસીપણું, આદર ન લહે રેખરે, નિર્ભ છે સહુ તેહને, કવણું કર્મના લેખ રે... પ્રશ્ન | 6 | જાતિ મહે માતે ફરે, વિનય નહી તસુ પાસ રે; દાનાદિક પામે નહી, હાડ વિક્રયી થાય દાસ રે....પ્રશ્ન | 7 | વાળ જેહને નીકળે, બે ત્રણ ચાર પાંચ રે, પામે. વેદ અતિ ઘણી, કવણ કર્મને સંચરે... પ્રશ્ન| 8 || અણગલ જલ જે વાવરે, ગલી સંખારે નાખે રે, ગલતાં ટુંપ જે દીયે, એ વાળાની સાખરે...પ્રન| 8 | નીચ જાતિમાં ઉપજ, કુણ કરણથી તેહ રે; અનાચાર રાતે સદા, નિરખ સખમાં રેહ રે....પ્રશ્ન || 10 || ડાં તે લા કૂડાં માપ લે, અધિકે લેઈ ઓછું આપે રે ક્રિયાહીન કોઈ નવી લહે, નીચ જાતિ તેણે પાપે રે પ્રશ્ન 11 || કલેક યત્ર યત્ર ક્રિયા શ્રેષ્ઠા તત્ર તત્ર નરોત્તમા || ચત્ર; ક્રિયા નારિત, તત્ર તત્ર નરાધમાર છે 1 || ક્રિયા બલવતી લેકે, સર્વ ધર્માનુસારિણી ને શ્રદ્ધા દયા ક્ષમા લજજા, શાંતિ મેધામવદ્ધિની | 2 |

Page #86
શ્રી કમવિપાક અથવા જંબૂ પૃચ્છાને રાસ ક્રિયા સત્સંગતિઃ સિદ્ધિઃ સેવા વ્રત ગતિર્ધતિ એના દશાપત્યા, ધર્મસ્ય ગુહચારિણ 3 ઢાળ સોહે અગ્યારમી, સાંભળતા સુખદાયરે; કારણ પાપતણ તજે, વીર સુખી તે થાય રે....મન / 12 દેહા એ ફલ ભાખ્યાં પાપનાં. હવે કહું પુણ્ય વિપાક; સુકૃત સંચાં સુખ હોયે, બે ન થાયે આક 5 1 જીવ લહે ભવ મનુષ્યને, કિણે પુણે કરી પૂજય; સેહમ બોલે શુભ પરે જંબુ એમ તું ભૂગ છે રા સરસ ચિત્ત સુકુમાલપણું, નહિ મન કાધ લગાર; જીવતણી જયાણું કરે, ન્યાયે વણિજ વ્યાપાર 3 સાત ક્ષેત્ર ધન વાવરે, પૂજે છાવર દેવ; સાધુતણી સેવા રે, લહે નરભવ તતખેવ 4 નારી મરી નર નીપજે, સુકૃત કહીયે તાસ; સત્ય શીલ તેલ કઢ, વિનય પુરૂષ વિલાસ 5 ઢાળી બારમી દીઠા દેવ અનેક, હાંજી દીઠા દેવ અનેક એ દેશી સ્વર્ણ લહે સુખસાર, હાંજી સ્વ, અનુપમ સુરવરારે.. અનુ. થઈ થઈ રંગ રસાલ હાં, નાચે બહુ અપછારા રે....ના, ગર્ભ નહી સુખ સેજ હાં, તિહ ઉપજે સદા રે. તિહાં આણ દે સહુ દેવ હાં, કહે જય જય તદા રે. કહે 1 | મન માન્યા કરે રૂપ હતું. સ્વરૂપ વિવિધ પરે રે....સ્વ. જરા ન વ્યાપે વાલ, હાં, કે વેદ નહિ શિરે રે કે ; કહે સ્વામિ શે પુણ્ય છે કે કિહાં કીધાં મુદા રે કે કિહાં | 2 | તજી ઘરના વ્યાપાર, હવે કે પંચેન્દ્રિય દમે રે કે પંચે; દુક્કર તપ બાર ભેદ હાં, સત્તર ભેદ સંજમે રે....સ; ભાવે ભદ્રક ચિત્ત | હ | આણ જીનની વહે રે...આ૦, દાન દયા દાક્ષિણ્ય ! હાં ! અમર પદવી લહે રે....અ) | 3 ||

Page #87
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 - નાના વિધના ભોગ હાં, ભલા જે ભોગવે રે ભ૦; દુઃખ નહી લવલેશ હાં, દીર્ધ આયુ ભોગવે રે દી; સેભાગી શિરદાર હાં, સહુ માને ઘણું રે....કે સ| જગગુરૂ ભાખો તેહ હાં, કારણ કોણ પુણ્યનું રે....કા 4 | વસ્ત્ર પાત્ર અન્ન પાન, હાં, શાં મુનિને દીયે રે શ૦, અભય દાન દાતાર હાં. જીવળ્યા હીયે રે કેજી; લેપે નહી ગુરૂ આણ હાં, મીઠું તે વરે રે, આયુ. 5 | કેણે પુણ્ય બહુ બુદ્ધિ હાંચતુરતા અતિ ઘણી રે ચ૦, ભણે ગણે સિદ્ધાંત હાંઠ ભણાવે સહુ ભણરે ભ૦; દેવ ગુરૂના ગુણ ગાય હાં ભક્તિ ગુરૂની કરે રે, ભ૦, તેણે પુણ્ય કરી તેહ હાં. પંડિત હેય શિરે રે પં 6 | લખમી રહે રિથવાસ હોંગ કેડી વિણસે નહી રે કે, પરભવ તેણે પુણ્ય હાં, કર્યા કોણ ઉમેહી રે ક 0; દેઈ દાન શુભ પાત્ર હા પસ્તા નવિ ધરે રે 50, તસ ઘર રૂદ્ધિ સમૃદ્ધિ રે હાંસદા વાસે કરે રે સ0 + 7 ) પ્રૌઢા પુત્ર પ્રધાન હાં હોય જેહને ઘરે રે કે હ૦, નારી હોય સુપાત્ર હાં કેણે પુર્વે અનુસરે રે કેણે; જીવદયા મન શુદ્ધ હાં . પાલે નહિ કારિની પાળ; વીર કથાની કેડિ હાં . લહે ઢાળ બામી રે...લ૦ | 8 || દોહા કેશે લક્ષણે ક્ષત્રી હેાયે, કે લક્ષણે બ્રિજ જાત; વશ્ય કે લક્ષણે હેય, કેમ હેાયે શૂદ્ર જાત 1 સંગ્રામે શૂર હય, પા પગ નવિ દેય; શરણે રાખે અવરને, ક્ષત્રી જાણે તેહ છે 2 જનમ જાતિથી શુદ્ધ હોય, સંસ્કારે ધ્વિજ જાણ; વેદ અત્યાસે ત્રિમ હેય, બ્રાહ્મણ હોય ગુણખાણ 3 દાન દયા ને સત્ય તપ, શૌચ સંયમ સંપન્ન બ્રામણ વિનય વિદ્યા નિપુણ, તે બ્રાહ્મણ ગણુ ધન્ના 4 કાંકર કનક સમાન મતિ, તજે શૂદનું દાન;

Page #88
શ્રી કમવિપાક અથવા જન્ પૃછાને રાસ કરે શુશ્રુષા ધમની, વિપતણું એંધાણ છે 5 દયા દાન ઉપકાર મતિ, અસત્ય તણે પરિહાર; બેલે વચન વિમાસીને, વૈશ્ય તણે વ્યવહાર 6 હિનચારી ક્રોધ યુત્ત, ધર્મ રહિત જે હેય; શ્રદ્ધા દયા ન જેહને, શુદ્ર ગણજે સેય 7 પ્રશ્ન જે જે પૂછિયા, ભાંખ્યા સહમ સૂર; તે ચિત્ત ધરે એકમને, દુરિય પણસે દૂર aa 8 ઢાળ તેરમી રાગ ધન્યાશ્રી સુણજો જ બૂ પૃચ્છા ભવિયણ, ઈહ પરભવ હિતકારી રે, એવું સાંભળતાં કર્મ નિર્જરા, હૈયે સહી સુખકારી રે સુણજો | 1 | સહમ સ્વામી જંબુ હિતિકારી, જબુ પર ઉપકારી, બારહ પર્ષદા બેઠા પૂછે, અને સર્વ સુવિચારી સુણ૦ + ર / સજજન જન એ સુણતાં હરખે, દુર્જન ચિત્ત વિકારી રે; એ શ્રી પાલચંદ સૂરીસર પાટે, સમચંદ ગુણધારી, તેને માટે શ્રી રાજચંદ્ર સૂરી, સૂરતી સોહે સારી સુણજો. 4 | શિષ્ય શિરોમણી, તેહના કહિયે, પંચમ કાલ આહારી, દેવચંદ વણાસી દીયે, પ્રાગવંશ શિણગારી સુહા | 5 | જબૂ પૃચ્છા ભણશે ગુણશે, સુણશે જે નરનારી માનવ ભવ તે સફલ કરીને, થાશે સુર અવતારી સુણજો. | 6 | સંવત સત્તર અફાવશે, પાટણ નગર મઝારી; અંબૂ પૃચ્છા ચી મન રંગ, વીરજી મુનિ સુખકારી સુણ૦ | 7 | વ - - - - - - - - - - - - છે ઈતિ શ્રી વીરજી મુનિ ત જબ્બ પૃચ્છા સંપૂર્ણ

Page #89
રાસમાળા સંપ્રહ ભાગ લે ggggggggggggggggggging –પંડિત શ્રી ઉદયરત્ન ગણિકૃત લીલાવતી રાણી અને ago સુમતિવિલાસને રાસ con દોહા પરમ પુરૂષ પ્રભુ પાસજી, સરસ્વતી સદ્દગુરૂ પાય; વંદી ગુણ લીલાવતી, બોલું બુદ્ધિ બનાય 1 લીલા લહેર લીલાવતી, સુમતિ વિલાસ સમુદ્ર દિવ્ય ગુણ ગાશું દંપતી, જે ઉત્તમ ગુણે અને 2 કેણુ તે દંપતી કીહાં હવા, આદિથકી આચીણું; કહું તેણે જે જે કર્યા, સાંભળજે ધરી કર્ણ 3 ગુણ ગાતાં ગુણવંતના, નિર્ગુણ પણ ગુણવંત થાયે થોડા કાળમાં, લીલા મુગતિ લહત છે 4 ઢાળ ૧લી કાચબાની દેશી જંબુદ્વિપ મેઝાર, ભરત નામે ક્ષેત્ર છે તેહને જોયણ પાંચસે વિસ્તાર, ઉપર છવીશ હે કળા છે જેહનો | 1 | મધ્યભાગે મનોહાર, રાજે ગિરિવર હે શૈતાઢય રૂપાણે; તે ઉપર નીરધાર, વિદ્યાધરને હે વાસ અંત સે હામણે 2 / ગંગા સિંધુ દિય સરિતા સલીલે હે પૂરી વહે સદા; સાધે ચક્રવતિ સોય, ખટખંડ તેણે હે થયા જાણો મુદા 3 જનપદ સહસ બત્રીશ, વસે જે માંહે રૂદ્ધિ વિરાજતાં; આર્ય સાડા પચવીશ, અનાર્ય અનેરાં હે ઉદ્ધત ગાજતાં | 4 | તે ભરત ક્ષેત્રની માહે કોસંબી પુરી હૈ વસે કશું કરી; ઈન્દ્રપૂરીથી પ્રા. અધિકી આપે છે. વિવિધ રતને ભરી 5 | લાંબી યણ બાર, નવ જે જન હિલી હે નિત્ય નવનવા; ઉત્સવ થાયે અપાર, શ્રી જિનભુવને હે જિન જિહાં અભિનવા / 6 | સરોવર

Page #90
લીલાવતી રાણી-સુમતિવિલામનો રામ સરિતા આરામ, વિધ વિધ વાર હો વૃક્ષની આવલી, અવતરીયા જેણે ઠામ, છઠા જિનવર છે, છબી તેણે જળહળી છે ! વીરને વાંદવા હેત, રવિ શશિ આવ્યા હે જિહાં મૂલ વિમાનશું સુણજે જિન સંકેત જિહાં સેહાવી હ મૃગાવતી જ્ઞાનશું છે 8 || ચૌટા ચોરાશી ચંગ, હાટની હારે હો માંહે મને હારિણી; આકાશે દીચે ઉતુંગ, જિહાં પ્રાસાદે હે વજા જયકારણી | 8 | કનકસેન તીહાં રાય, રાજય કરે છે હે રાણી છે તેને; સુરસુંદરી સુખદાય, જેવા ચાહે હો સુર પણ જેહને | 10 | શેઠ સદાફળ નામ, વડ અધિકારી હૈ વસે વ્યવહાર આવાસ તેહના ઉદ્દામ, ધને કરીને હે ધનદ પણ હારી + 11 સેજલદે અભિધાન, સુંદરી તેહની હ સેહે શીલે કરી; રૂપે રંભા સમાન, પાતલપેટી હે પિન પધરી છે૧૨ અંગજ તેહને એક, નાને હું પણ ગુણે છે વડે; સુમતિ વિલામ સુવિવેક, રૂપે નિરૂપમ હો પુરમાંહે પરગડો ! 13 / થોડી તેહને રીસ, ડે બેલે હે થેડો ભુખે વળી, બળ બુદ્ધિ બહૂલ જગીશ, શરીર સુકોમળ હે કલા ઘણુ નિર્મલી મે 14 . બત્રીશ લક્ષણે તે બાળ, અનુક્રમે ભણતાં હે, ભર જોબન થયે; એ કહી પહેલી ઢાળ, ઉદય પયંપે હે ઉદય અધિકે લો . 15 / ' દેહા સુમતિ વિલાસ તે અતિ સુઘડ, ચતુર મને હર ચાલ; સેવનવાન સેહામણે, ઢળે નારંગા ગાલ છે 1 વેધક વિનયી વરણાગીઓ, જાણે દેવ કુમાર; અવની ઉપર અવતર્યો, અદ્ભુત રૂપ અપાર છે ર છે ચુ આ ચંદન અગરજે, ભીને રહે ભરપૂર; કાયા કુંકુમ લોલથી સિંહāકે અતિ શૂર છે 3 છે એક દિન પુરની શેરીએ, સરીખા સાથી લેય; નમર જોવાં તે નીસર્યો, ભૂષણ અંગ ધરેય | 4 |

Page #91
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 લો - ઢાળ ર જી તટ યમુનાનું રે અતિ રેલીયામણું રે એ દેશી તેણે પ્રસ્તાવેરે એક પણ્યાંગનારે, બેઠી છે ઘરબાર કામસેના નામે રે તેહ કુમારનો રે, દેખીને દેદાર ! 1 મહા માહ પામી રે મનશું માનુની રે, હદયમાં ઉપજે રાગ શુદ્ધિ બુદ્ધિ ભૂવા રે, સામું જોતાં થકાંરે, લાગી લગન અતાગ મહાર | 2 | હરિશન આપીરે દિલ લીધું હરી રે, ગણિકા થઈ ગતિ ભંગ; ઔઠ છોડી તેહની રે મારા ઉલસી છે અને પ્રગટ રે અનંગ... મહા + 3 / તવ તે પૂછે રે સખીને તારૂણી રે, અહે એહ રૂપ ઉદાર, કુંવર છે કેહને રે અભિનવ કમ શે રે, સહુ પુરૂષો શીરદાર....મહા || 4 | સખી કહે ઇહાં અછે પુરમાં શેઠીઓ રે, જે આપે અવિરત દાન; ધવળ ઘર ઉચા રે ફરહરે ધજારે, તેહનો એ સુત રૂપવાન ..મહા || 5 | જાતાં ને વળતાંરે હવે તે જેષિતે રે, વિશ્વાસ કરે રે વિલાસ; મૃગની પરે રે કુંવરને પાડવા રે, પ્રીતને માંડ રે પાસ... મહા | 6 | નાદનો બાંધ્યો રે નિત્ય તે શેરીએ રે, જેવા આવે ને જાય; જ્યારે કાંઈ આપે રે, ક્યારે બાંહે ધરે રે, અબળા તે અકળાય... મહા || 7 | કેટલાક દહાડે રે અમ કરતાં થેયે રે, માહો માંહે મેળાપ; લાલચ લાગી રે અને લજજા ટળી રે, થીરકડયે મનનો થાપ... મહા | 8 || તું મુજ સ્વામી રે, આતમને રાજી રે, તું મુજ જીવન પ્રાણ; પુરૂષ હવે બીજા રે મારા બંધવ પીતા રે, સ્વામી તું શેઠ સુજાણ...મહા | 8 છેહ ન આપું ? જીવ જાતા લગા રે, તું મુજ ધનનો નાથ; કામે વહી રે કામસેના કહે, એક દિન ઝીલી હાથ-મહા | 10 | જેમ તું રાખે રે તિમ રહું સાહિબા રે, લેવું ન તાહરી લીહ; વાંક જે દેખું રે તો પણ ચરચું નહી રે, આણ વહું નિસ દિહ.. મહા | 11

Page #92
લીલાવતી રાણી-સુમતિવિલાસને રાસ- - - 69 જગમાં તારે પાતિક નીપજે રે, તે લાગે તેતા મુજજ; લાખ ગુનેહિરે સાંભળ લાડલર, વિવિધ જે તુજજ તજય... મહા | 12 // તું વ્યવહારી રે, વર ખાતે કર્યો રે, ન ધરૂં ધનને રે મેહ જે હું બેલું છે તે તું માનજે રે, સત્ય તજીને અંદેહ... મહા | 13 . જમણે હાથે રે વચન આપું છુરે, હું તુજ દીલની દાસ; વીસ વસરે થઈ હું આજથી રે, વિકસે ભોગ વિલાસ ...મહા + 14 . હું ગુણિકાને રે કુલે ઉપની છે, પણ મે કુલ આચાર; તારે કાજે રે તિમ તરી રહી રે, જેમ ચાતક જલધાર....મહા ||15, રઢ લાગી રે મીઠે બેલડે રે, મહું કુવરનું મન્ન; બીજી ટાળે રે બુો તે સહી રે,એમ કહે કવિ ઉદયરતન...મહા. 16 દેહા જીભ સિંહણ ઘેર મૃગને, તિમ તે ઘેર્યો કુમા; એક કહ સાહા ફાલીએ, ઘા ગળામાં હાર છે 1 . કી કેસરનાં છાંટણાં, મસ્તકે ઘાલ્યાં કુલ મગ્ન થયે મહિલા રસે. સુખના દેખી મૂળ છે ર , સાંજ પડી રવિ આથમ્ય, કરતાં બહુવિધ કેલ; હવે જાઉં હું મંદિરે, કુંવર કહે તેણિવેલ છે 3 તવ વેશ્યા કહે વલખી થઈ, રહે ને વાસા રાત; કુમાર કહે હું કેમ રહું, વાટ જુએ માય તાત છે 4. કહાણે હું આવીશ વહી, કેલ કરીને તેહ; ઘરે પહેત તવ ઘૂમતે, ઘાયલ થઈ ઘણુનેહ 5 માતા થઇ અળખામણી, તાતની ન ગમે વાત; મંદિર લાગે મસાણણ્યાં, ન ગમે ભગિની જાત ને 6 તવ તે ચિત્તમાં ચિંતવે, વરછ ઘર વ્યાપાર; વસું જઈ વેશ્યા ઘરે, સફળ કરું અવતાર 7 છે ઢાળ 3 જી - ઈડર આંબા આંબલીરે એ દેરી એમ તે મનમાંહે ધરી રે, લેઈ ટંકાવલી હાર; શણગાર

Page #93
70 રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 પહેરી શeતરે, રહી વલી ગરથ અપાર 1 | વણિકસુત, રહ્યો છે વેશ્યા ઘર જાઈએ આંકણી, લેપી કુલની લાજને રે, મેહેલી માય ને બાપ ગણિકાને ઘરે ને રે, વિષયને જે જે વ્યાપ....વણિક / ર | સર્પ તજે જેમ કાંચલી રે, તેમ તજી સહુને સ્નેહ, વેશ્યા તેણે હાલી કરી રે, અનંગને મહિમા એહ.વણિ૦ | 3 | નારી નયણે ભેળવ્યાં રે, તે નર ભૂલ્યા અહ; હરિ હર બ્રમ્હા સારિખા રે, હજીય ન લાધા તેહ...વત્ર | 4 | પહેલા યોવન પુરમાં રે, થિરન ન રહ્યા જે ભ; તે નર પડિયા બાપડાંરે, જેમ ઘર ભાંગે મોભ... 10 | 5 | હવે તે હરિણાક્ષીએ રે, આલિયે ધરી ઉર; પીન પધર પહાડમાંરે, ભૂલ પડે તે ભૂર....૧૦ | 6 | નિત્ય નવલી ક્રીડા કરે રે, નિત્ય નવલા સંગ; સલ્સ સુજન સાયબર, ભગવે સુરના ભાગ 10 | 7 || ગણિકા કનકની મુદ્રકીરે, કમર તે નિર્મલ નંગ; નખ ને માસ તણી પરે રે, બાંધી પ્રીત અભંગ....વ. | 8 | પ્રાણ તજે પાણી વિના રે, જેમ જલમાંહે મીન; તેમ તે વનિતાને વોંરે, અહોનિશ રહે આધીન...વટ 9 | સાકર સમ થઇ સુંદરીર, વાલા થયાં વિષ રૂપક કહ્યું ન માને કોઈનું છે, જેમ અન્યાયી ભૂપ..... 10 | 10 | વેલે ચડયે જેમ માંડવે રે, વલી કર્યો વિસ્તાર તેહ પછે તા થકેરે, ના ઘર નિરધારે વ૦ 11 તેમ ગણિકા તન માડવેરે, લેભી રહ્યો લપટાય; છોડાવ્યો છૂટે નહી રે, જે કરે કોડિ ઉપાય...૧૦ / 12 / ઉથ વદે અબલા રસેં રે, સબલા જે મહા શૂરત્રીજી ટાળે તે રહે રે, હરિણાલી હજૂર.વ. | 13 છે. દેહા રઠી ચાલમાં સુબુદ્ધિ સદાફેલ શેઠ, ઉંડુ મન આલેચીને; ભુપતિને ધરી ભેટ, જઈ મલ્યા હવે જનકને 1 કહે નૃપને કર જોડિ, સ્વામિ સુણે એક વિનતિ;

Page #94
લીલાવતી રાણ-સુમતિવિલાસનો રસ ખંપણ લાગે છેડ, કુલને સહી કુછએ 2 પ્રભુજી પ્રત પાટ, જગમાંહે તુએ જાલમી; વસ્તિ પાડે વાટ, વેશ્યા મુજ વેરણ થઈ છે 3 છે શૂરે તું શીરતાજ, અરિવણુ મૂલ ઉત્થા૫ણે; કરે અમારૂં કાજ, દેશેટો એહને દીયે છે 4. છીંકનો લેવા છેહ, સુરજ સામું જોઈએ; જોરાવરથી હેયે જે તે નિર્બલથી નવિ નીપજે 5 ઢાળ ચાથી ભટીયાણુની દેશી ભૂપ ભણે સુણે શેઠ, કરસણ પિયારું હે ઠેર ચરે જે આપણે તે શું કરે તિહાં રાય, મંદિર પ્રજાલી છે જે કરે હાથે તાપણી / 1 / મનમેલે મરે જેહ, ખૂન કરે કહે તેનો પાસે લીજીએ; જા જે વિષ ખાય, ઉલંભે અવનીમાં હે ત્યારે કેહને દીજીયે / ર ધેનું દેહીને દૂધ, માનુની કોઈ જે હે પાયે જે મંજાને, તો કેહને કરી રાવ, માવિત્ર બજારે છે વેચે જ્યારે દાને | 3 | ભમર લીયે જે ભેગ, વાડી માંહે ફરતાં હે વિદે બહુવિધ ફૂલને, તો કેણ વર્ષો જાય, ગણિકાશું એ દાવો હો જોતાં છે એ સલનો છે જ ! ગેલ હેરાની વેઠ, સહુ કરે મન હસે હે મુખ મીઠું કરવા સહી; ચાલતા કુલવદ, અમે પણ વિણ ગુનહે છે, કેહને દંડાઈએ નહી || 5 | ઉલંભાની પેર, જેતાણું નથી જડતી હે તે પણ ચાલે જોઈએ; વણ જો માને વેશ, તે કુઅરને છોડાવી , દુઃખ તમારું પેઈયે / 6 / એમ કહી અવનીશ, પરિકર લેઈને હે પિોંતે ગણિકા બારણે ભરી સેનૈમેં થાલ સુંદરી તે સામી છેઆવી મલવા કારણે 7 મુખ આગળ ધરી ભેટ, મુજરો તે કરીને હે કડી આગળ રહી, થાળ તે પાછો ઠેલ, વસુધાપતિ આદેશ હૈ વજીર વાણી કહી છે 8 // મન માન્યા કરો મિત્ર, મેહેર કરીનેં હો મહેલ વારો વેઠને,

Page #95
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 તમ પાસે સુણે આજ, માગે છે મહારાજા છે, આપ સુત આ શેઠને | 8 | કુબુદ્ધિ એ કવિનીત, એહ વિના તમારે કહીને શું અટકી રહ્યો છે, કાઢી મેહેલે વેગ, મહેનત કરીને હો કહીએ છીએ માને કહ્યું છે 10 | એહને કાજે આપ, મહારાજા ચાલીને હે આવ્યા છે તુમ મંદિરે; તે માટે તજી મોહ, શેઠને એ સોંપો છે જેમ અમે જઈએ ઘરે 11 | ખીજી ગણિકા તામ, તરતર થઈને હા બેલી બેલ એહવા સુણી; કહાં કહ્યાં માટે, મન માન્યા માણસને હા કયારે કે મૂકે ગુણી ? | 12 ને રે ચઢયે રાજાન, ઘણું જે કરે તે હે સૂલીને અણીએ ધરે; જીવ જાયે તો જાવ, એક દિવસ મરવું છે તે આખર સહુને શિરે ! 13 / શિર સાટે છે પ્રીત્ત પ્રીત્તને કારણે હે કહે તે પ્રાણ આપું વહી; પણ એ સુમતિવિલાસ, પાણીવલ પાસેથી હે અલ હું મેલું નહી . 14 છોડ છેલ ન જાય, કાયાની જેમ છાયા હે પિંજરને વલી પ્રાણ; ઉદય કહે ચોથી ઢાળ, ગણિકાઓ મન માંહે હો નૃપને ભય નવિ આણી 15 સર્વ ગાથા ! 79 . " દેહા નિશ્ચલે જાણી ને, અવની પતિ તવ ઉચ્ચરે; ઓપ અમને એહ, પાંચ દિવસ જિમ પરણવીયે છે ? વ્યવહારી વયણેહ, મડાપતિ વર માગ્યે યદા; નીર ભરી નયણેલ, ગણકા કહે થઈ ગલગલી 2 પ્રભુજી માહારા પ્રાણ, એ વિણ ન રહે અધ ઘડી; પણ તુમ વચન પ્રમાણ, કરવા આપે કુમર તે 3 અવધિ ઉપર એક દિન્ન, જે જાએ તે જીવ મુજ; જાણે વિષ્ણુ જીવન, જનપતિ સાચું જાણજો રે 4 રાજભુવને ગયે રાય, પર લેઈ પિતાં તણે; અંગજ શું ઘરે આય, શીધ્ર સદાફલ શેઠ તે . પ જોરે ચલાવી જન, સારંગ પૂરના શેઠની; -બેટી બહુ ગુણવાન, પરણાવી નિજ પુત્રને છે 6

Page #96
- 72 લીલાવતી રાણ-સુમતિવિલાસને રાસ આપી બેહેલી આથ, કુમારને હાથ મૂકામણી; સસરે સધલો સાથ પહેરાવ્યો પ્રેમે કરી છે 7 લીલાવતી વધુ લેઈ, ચાલે હવે એથે દિને કોસંબી કુસલેહ, જાન આવી બહું જે પશું . 8 છે. ઢાળ પાંચમી વાગ્યાં જાગી ઢેળ એ દેશી ઢમક્યાં જંગીઢોલ, હે સખી ઢમકયાં જંગીઢ લ, નાદે અંબર ગાજીયે; પુરની શણગારી પિલ, હે સખી, રીજયેમને પૂર રાજી / 1 / નીસાણનાં નિર્દોષ છે. જંગલ ભેરી ભણહણે; લાખે ગમે પુક, હેટ જેવાં આવ્યા આદર ઘણે 2 ગાયે મંગલ ગીત, હે; કોકિલ કંઠી કામિની; રાજકુમારની રીતે હેવરને વધારે ભામિની | 3 | વર વહુની જોઈ જોડય હે, વખાણે સહુ વલી વલી, કુલ વહુને મન કોડય હેતુ લુછણ કરે લખી લખી / 4 ને યાચક દીયે આશીષ, હેમનમાં હરખે માવડી; જનકની પૂગી જગીશ, હે લુણ ઉતારે બહેનડી | 5 | ગણિકા ચઢીને ગોખ હે. વધારે વાલાને મોતીએ; દેખી કન્યા નિર્દોષ . રીશે વિચારે પનોતી મેં | 6 | બેડી મુજને અછે, હેટ ભરતારને જે ભ ભેરશે તો નાવે મુજ ગેહ, હેતુ વિરહ વેરી મુજ ઘેરશે | 7 | ઈમ ચિંતીને સાન, હે.કુમર ભણી કીધી ઈસી; આવજો અવધિ આ થાન, હેટ સંજ્ઞા તે કેણે ન લહી કિસી 8 વર કન્યા તે બેહુ હે પખી પધરાવ્યાં મંદિરે; સજજન સહુ સસનેહ હેપિહેતાં પિતાને ઘરે | 8 | [પાઠાંત્તરે વરકન્યા સાવધાન છે. પહેલાં ઘર બારણે ગણિકાઓં કરી શાન, હે. સગા નાતિ કેણે નવી લહી 10 | ] એ કહી પાંચમી ઢાળ, હે; ઉદયરતન ઈમ ઉચ્ચરી; આગલ વાત સાલ હે સુણો શ્રેતા ઉલટ ધરી ! 11 / દેહા લીલા લીલાવતી તણી, રંગે જઈ એક રાત; વર જઈ વેશ્યા ઘર વશ્ય, પ્રગટ થાતે પરભાત |

Page #97
રસમા સંગ્રહ ભાગ 1 જેહનું મન જેહશું મહ્યું, તે વિણનિણે ન રહાય; દ્રાક્ષ તણે તજી માંડે, કાગ લિંબલી ખાય છે 2 | અજાણક અધમને માન છે, ઉત્તમને અપમાન; હંસ વરસે હસીને, બગલીને દે મા ન મે 3 હંસી બિચારી શું કરે, બગલીઈ વાહયા હંસ ; ઉત્તમનું ત્યાં શું ગજુ, અધમ તણે જિહા અંશ? 4 ઢાલ છઠ્ઠી નદી યમુનાને તીર ઉડે દાચ પંખીયા. એ દેશી તિમ લીલાવતી નાર, પીયુ દુખે તન દહે, જગ લાડીશું જેર, ન ચાલે ચુપ રહે જાણ્યું તું સાકર યુક્ત છે દુધ તલાવી ત્યાં ન મલે નીર લગાર, અહા વેલા પડી | 1 | આંબો જાણી એહ. પુરૂષ મેં આદર્યો, કમેં થયે કરીર વરાંસી જે એ વેર્યો મહેરો પીયુ વસે પધર વાસ. કે ઘર ના ઘડી, હું જેઉ માહરા વાલાની વાટ. ઉંચી મેડી ચડી + 2 || દહાડામાં દશવાર હું ખડકીયે રહું ખડી, નજર ન દેખુ નાથ. જાયે છે તન જડી; ભુવન મનહર દિવ્ય. લાગે મુને ભાખરી, રોતા ન ખૂટે રાત જાણે એ રાખસી / 3 / ઈમ તે અબલા બાલ. નૂરે મનશું ઘણું, કેહને કહ્યો ન જાય. તે કારણે દુઃખ તણું સ્વામિ વિના સમસાણશે. લાગે સાસરો આતમ રહે ઉદાસ. આપે કણ આરો? | 4 | પિયરની પલવાડ જઈ રહેવું પડે, પણ માંડે તિહા આલ. સહેજે અછતાં ચડે; નધિ યાતી નાર ધાલે સહુ નજરમાં, ઠરી ન બેસે ઠામ દેરી જેમ વજૂમાં | 5 | પિયર પણ અપમાન પામે તે સુંદરી, કિહો તે ન સમાય. નાથે જે પરિહરી, વસતી ઉજજડ હોય. કે વાલા વિના મહી, એમ કરી તે આલેચ કે પીયર જઈ રહી || 6 | માત આગલ સવિ વાત. કહી ઉતપાતની, સુણી કાલજાની કે ર. દાધી તવ માતની, ઘર ઠાલા જે કાજ કર્યા ઉજમભરિ, તેડ જમાઈ જાઈ. દ્યો વેશ્યા ઘરે કે 7 | માત પિતા

Page #98
લીલાવતી રાણી-સુમતિવિલાસને રાસ મલી તામ, વિચાર એવો કરે, તવ કુંઅરી તતકાલ. નયણે આસું ભરે; યે મેં કીધાં પાપ. કહે એમ કે વરી ?, એક જ તનયા તાત હું તમકુલે અવતરી | 8 ફેડી સરોવર પાળ. તોડી ડાલ તરૂતણું, ભાંજી કર્યા વ્રત ભંગ કે. મારી મેં જૂ ઘણી; કે મેં પીડયા પર બાલ. કે પરધન બહું હર્યા, કે મેં સંતાયા સાધુ કે. અણગલ જલ ભર્યા ? || 8 || ગુરૂને દીધી ગાલ કે પૂજ્ય પરાભવ્યાં, ભરડયાં ધાન સજીવ કે. માણસ સાટવ્યા ; આકરા કર અન્યાય. કર્યો પૂર, પામી એ ભરતાર. તેણે હું આ ભ | 10 | કુમારીના સુણી બોલ કે માવિત્ર ને હદે, છેદ પડે લહી ભેદ કે ખેદ ધરી વદે ઘેલું તેટલું દૂધ દીઠું તેણે સંગ્રહયું, લંપટ લક્ષણ હીણ, કુલક્ષણે નવિ લહ્યું 11 || રહે પુત્રી મન રંગ કે પુત્ર તણિ પરે, આપણે ઘેર સદેવ શું કરવું છે સાસરે ; કુવરીનું મન તન્ન દાવાનલ પરે દહે, વિરહ તણું વિકરાલ હીયે કરવત વહે છે 12 / બાલાશે બાપને. રમતી આંગણે, યૌવન લહી જંજાલ પડી કુંઅરી ભણે વિયેગમેં વેઠ ન જાય. એણે દુ:ખી વનવશું, સાપણ થઈ તતકાલ કે જઈ ગણિકાને શું || 13 || લીલાવતી લખભાતી વિલાપ કરે ઈશ્યા, ગિરિજાએ શતખંડ. નિસાસા મેલે તિસ્યા ઉદય કહે છઠ્ઠી ઢાલ. વિધાતા જે મલે, તે પણ લખિયા લેખ. છઠ્ઠીનાં નવિ ટલે કે 14 | દેહા પહલે આણે પ્રેમશું, શેઠ સફાદલ સેય; આવ્યે વહુને તેડવા, પણિ આદર ન કરે કેય ! 1 કહે શેઠજી તમે કિહાંવસે, કિશ્ય ઈહા છે કામ?; કે ભુલ્યા આવ્યા અછે ?, એમ સહુ પૂછે નામ છે રે વસીએ કસબી પૂરી, સદાફા મારૂં નામ; આણે ઈહાં આ અછું, લીલાવતી થયું કામ છે 3 કિહાં ગાકિહાં ગડબડ, કિહાં જઈ જુઠે મેહ; કિહાં ઉહિ આથમે. લહે પરંતર અહ 4

Page #99
e6 રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 લે જિમ આવ્યા તેમ જાઓ ફરી, તમે તમારે ગેહ; મારગમાં બેઠી નથી, બેટી અમારી એહ 5 | વેગે પાછે વાલીઓ, આણું ધરી અપ્રીત; આ ફાઇલ શેઠ કેસ બીએ, આ લહી અનીત છે 6 . ઢાલ સાતમી સહીયાં મરી નયણ સમારો એ દેશી બીજે આણે હવે બહુ ને, વહેલ જેડી વરસાંતરે છેઃ કુલ વહુને તેડવા કાજે, સસરે પોહેતો સારંગપૂરે છે | 1 || લીલાવતી તવ લાજ કરીને, મુહ આગલ જબ ઉતરે જી; તવ, સસરે કહે વહુજી તમે એક વાત સુણો વારૂ પરેંજી | | ભણતાં ભણતાં ગ્રંથે ભણાવે, રત રલતાં રૂદ્ધિ સંપજે છે; શનૈઃ શનૈઃ પથે ચલાયે, ઇંટે છે. ગઢ નીપજે જી ! 3 | સેવા કરતાં મન વશ થાએ, ડગે ડગે ચઢીયેં ડુંગરે જી. લખતાં લખતાં વહિયે હે. ઉધમેં દ્રારિદ્ર ન રહે છે ! સસરાન એ શીખ સુણુને, વાત એવી તેણે મન ધરી છે; દિવસ મું રતાં પીયરું જાયે, વેર વાલે ઉદ્યમ કરી જી 5 ઈમ ચિંતીને ઉઠી દાદાને, વાત કહે લીલાવતી જી; વેશ્યાનું જઈ વેર વસાવું સાસરવાસે કરૂ તેવતીજી | 6 | દાદા દખણી ચીર મંગાવે, પાંચ પટાને ધાધરે છે. કાંચલી માંહે, નંગ જડા, માંડું યા શું મજાગરો જી 7 ના પ્રમાણે નથડી ઘડાવો, પાય પ્રમાણે મેજ ડીજી; હયા સીહ તો હાર મંગાવો, કાને ત્રટી હીરે જડી જ છે 8 | માંડવ ગઢની મેં દી મંગાવે, ચ દેરીની ચુંદડી જી; તેટલી દાદાજી તેવડમાં રહે છે, ઘુઘરીયાલી ઘાટડી જી / 9 / સાસર વાસણીને કાજે જે જે, જોઈએ તે સંભારીને જી, ગવારા માંહે ભારે ગે વિગતે શું વિચારીને જ છે 10 વાર પાંચે વસ્ત્ર પહેરાવ્યો, સસરાને રલીયામણાજી પાટ પછેડી પટેલું જોઈએ, સાસરીયાને સેહામણાં જ | 11 | સાતમી ઢાલે સાસર વાડી ઉદય

Page #100
લીલાવતી રાણી-સુમતિવિલાસને રાસ હ૭ ત્ન કહેજી, સાસરી જે બેટી લાવે, ત્રેવડ સઘલી તે લહે જ છે ૧ર | સર્વગાથા ! 134 | - દેહા પવનવેગ ધોરી ચલે, કેટે ઘૂઘર મા; સેવન બેલિ સગડે, અતિ સુંદર સુકમાલ છે 1. જે પે વહેજ જુતરી, સાંગી બની પસૂત્ર; ગાડી બેઠે ગુમાનશું, દીસતે અદ્દભુત છે 2 | નયણે આંસું નીતરે, સહુશું માગી શીખ; વહેલેં સાસર વાસણી, સહજસા બેઠી ઠીક છે 3. ખેડી વહેલ તે ખાંતણું કહું હવે શુકન વિચાર; લીલાવતીને જે થયા, તે સુણજે નર નાર છે 4 હાલ આઠમી શહેર ભલું પણ સાંકડુરે લેલ એ દેશી માલણ પહેલી સામી મલી હે લાલ, ફળ ફૂલે ભરી છાબ સુખકારી રે, વદે શુકન લીલાવતી હે લાલ, લહી મનવાંછિત લાભ સુખ શુકન | 1 || શુકન તણી વાત સાંભળે છે લાલ શુકને સીઝે કામ શુ; શુકન સાચે સંસારમાં હે લાભ, શુકને લહીયે રાજ શુકન | સુત તેડી મલી હો લાલ, સધવા નારી સુચંગ સુ0; શ્રીફલ આપે કુમારિકા હે લોલ, તિલક કરી મનરેગ રે સુકન | 3 | મત્સયુગમ દધિ મૃત્તિકા હે લાલ, પાણી ભરી પણિહાર સુ; ધેનુ સવછાં ધારીણું હે લાલ સામા મલ્યાં એ સાર સુ૦ સુકન૪ ખર થાન દુર્ગા કાગડો હે લાલ, પારસ સાંઢ શીયાલ સુ0; ડાબાએ દુઃખને હરે હે લાલ, આપે મંગલમાલ સુo શુકન | 5 | કુંભ કરે ચીબરી હો લાલ, હનુમત ને હરણાય સુ; જમણા એ જયને કરે છે લાલ, આપદને ઉઘરણીય સુ સુકન || 6 // અહિ પણ જમણે ઉતર્યો હે લાલ, નકુલ સામે નીલે ચાસ સુ0; તેણે બાધે સીમમાં હો લાલ, ગણેશ જમણે આસ સુત્ર સુકન || 7 | જંગલવાસીએ જીવડા હો લાલ, વહુ પૂછે ઉમેદ સુ;

Page #101
78 રાસમાળ સંગ્રહ ભાગ 1 લે ભાભા સાવજ એક શું કહો હો લાલ, ભાંખે છે કહે ભેદ સુવ સુકન | 8 | એ સુકને ઉજજડ વસે છે લાલ, વાંજણી જણે પુત્ર સુ; વિદ્યા મૂર્ખને આવડે છે લાલ, રાંક લહે રાજ સૂત્ર સુ. શુકન / 9 / સસરે કહે વહુ સાંભલો હે લાલ, એ શુકન નિરધાર સુ; દાવો ભાંગે ગણિકા તણે હે લાલ, મલશે તુમ ભરતાર સુત્ર; સુકન | 10 | અનુક્રમે ને આવ્યા વહી હે લાલ, નિજગહે જણ દેય સુ; ઉદય એ આઠમી ઢાલમાં હે લાલ, સુકન તે પુણ્ય હોય સુ સુકન || 11 દેહા સસરા સાસુ સાંભલે, વહુ કહે મહિયારી વેશ; કરી વહાલે હું વશી કરૂં, બુદ્ધિ બલે સુવિશેષ છે. 1 છે જોઈ આવાસે જે પશું, વાસે મુંજને વેગ; મહીષી ચારજ મૂલવે, જિમ ટાલું ઉદ્વેગ 2 | ઉરે થોડી પેટે ઘણી, લાંબા આંચલ જાસ; વીજ ચરી અતિ ચીગઠી, જેટી મંગાવે ખાસ | 3 | બે સેઢી બે સામલી, જીણી ત્વચાએ જેટ; પગ છેટા લઘુ શિંગડે, મહિ માખણને કેટ 4 મહિયારીને મિથે કરી, પિયું માહારે પરભાત, જેઉ જ ગણિકા ઘરે, વહૂની સુણીએ વાત છે પછે સસરે સઘલો સાજ તે, મેલી આ તંત; નણંદને સાથે તેડીને, ગેડી તે ગુણવત 6 ગણિકાને મંદિર ગઈ, પ્રહ ઉગમતે સૂર; દેખાડયે નમુ દુરથી, નદીએ નાથ સનૂર . 7 દાંતણ કરતે દેખી, જિ પંચ યણ સિંહ; સેળ કલા સસિહર સમે, દિલચિતે ધન્ય દીહ . 8 પરભવ પુણ્ય જેણે કર્યા, પૂજ્યાં જેણે ભગવંત; નણંદ કહે ભાભી સુણે, એ સહી તેહને કંત 9 ઢાલ નવમી હમીરયાની દેશી ,

Page #102
લીલાવતી રાણી સુમતિવિલાસને રાસ 79. નણંદ ભોજાઈ તે બિહુ જણા, ફરી આવ્યા નિજ ગેહ સલુણી; મહીયારી થઈ મેહશું, હવે લીલાવતી તેહ સલુણી 1 | અજબ બની આહેરડી, મલપતી મોહન વેલ સવે; અજબ૦ + ર / ધોળી ધાબલી પહિરણે, વિચ વિચ રાતા તાર સ0; કોરે કાલાં કાંગરા, ગલે ગુંજાને હાર સેટ અપ૦ | 3 | એાઢણું આછી લેબડી, તે આગલ ક્યાં ચીર સ0; પિસાયે પટ અંતરે, દિસે દિવ્ય શરીર સ૦ અo | 4 રસ્તે ભરી સેહે કાંચલી, કસણે કશ્યા કુચ દેય સત્ર જાણે યંત્રના તું બડા, સસતિયે ધર્યા સેય સ૦ અo | 5 | વેણી વાસણ નાગસી, ગજ ગજ લાંબા કેસ સ; ઘુઘરીઆલ ગોફણ એપે અદ્ભુત વેશ સઅ. | 6 | કસું કસબી કુમતાં, લટકે લેબડી માંહે સ; પાતાલ પેટીને ફુટડી, યૌવન લહેર જાય. સ. અજબ૦ | 7 | દંત જંબુકે દામીની, મુખને મટકે જોર સ; નથ નાકે થરકી રહી, જાણે કલાઈયે મોર સ. અવે | 8 | ચંદ્ર મુખી મૃગ લેચનિ, સિંહલંકી સુકુમાલ સ; પાય પ્રમાણે મોજડી, કોકિલ કંઠી સાલ સ૮ અ. | 9 || કમલ કમલ સી બાંહડી, ચતુરા ચંપક વાન સ; ચૂડે ચટક લાગી રહી, ત્રટી લલકે કાન સ. અ|| 10 | માથે મટુકી કાંચની, આદાણી અનુપ સ; લાંબી બાહ લેડાવતી, ચાલી તે ધરી ચૂપ સ અવે ! 11 / મહીયારી મહિ વેચવા, સેરીયે પાડે સાદ સ; વેરણ પહેલા ભવતણી, તેહશું કરવા વાદ સ..... અજબ ! 12 { લાજ તજીને લીલાવતી, સજી સેલે શણગાર સ; નવમી ઢાલે નીસરી, ઉદય કહે નગર મઝાર સ... અજબ ! 13 // દેહા ગઇ તે ગણિકા શેરીએ દિવસ ચઢયે ઘડી ચાર; બેઠે દીઠે બારણે, નવ તિહાં નિજ ભરતાર છે 15 સુમતિવિલામ તવ તેહનું, દેખી રૂપ અમૂલ; મૂછે વલ તે થકે, મહિનું પૂછે મૂલ છે 2

Page #103
8o રાસામાળા સંગ્રહ ભાગ 1 લે ઢાળ દસમી હુ વારી રંગ દેલણ એ દેશી મહીઆરી મુખ દેખીને હો રાજ, મનશું પામી મેહ અપાર રે; હસીને રહ્યાં લેયણા, હાથમાં જારી જલે ભરી છે રાજ બેઠે દાંતણ કરે કુમાર રે.... હસી + 1 | વાંકી મેલી પાંપડી હે રાજ, વલી છૂટી મેલી ચારે છે હસી; ઉરમાં સેહે ઉતરી હો રાજ, રૂડો જાણે રાજ મરાલ હ / 2 / સુરહે જાણે કેવડો હે રાજ, સર જાણે ચંપક છોડ રે ! હ૦; કેસરીયે કોડામણ હો રાજ, મૂછે એપી મુખ મોડ રે | હ૦ || 3 છે લોચન અમીય કડલાં હું રાજ, મધ્ય રાતી જીણી રેખર ! હ૦; અણીયાલાં કાને અડયા હે રાજ, કાન મોતી ભજે સુવિશેષરે હ૦ | 4 | રંગભીને રલીયામણે હો રાજ, એપે બેઠે ઉંચે ઠામ રે ! હ; કરતુરીયા મૃગની પરે હો રાજ મહેકે મનમશે અભિરામ રે ! હ૦ / 1 / મહીયારી મન ચિતવે હે રાજ, ધરણીતલમાં એ ગણિકા ધન્ય રે હ; મેં સહી તપ ઓછા તથા હે, પૂરા કીધા એણે પુણ્યરે છે હ૦ | 6 | એમ મનમાંહે આલેચતી હો રાજ, રહી મુખડાં સામું જયરે છે હ૦, દશમી ઢાલે ઉદય વદે હો રાજ, ફરી તિહાં બે સૈયરે છે હ૦ || 7 | સર્વગાથા 180 || દેહા મહીયારી મનમાં કિશ, વલી વલી કરે વિચાર; મુલ કોને મુખ થકી, એકજ આણે ઠાર છે 1 ઢાળી અગીયારમી તે માહરે પિયું ભેળવ્ય હો રાજ એ દેશી સાહેબજી, સાંભળો શેઠજી વિનતિ હો લાલ, તુમે છે ચતુર સુજાણ, સાહેબજી, મૂલ કિશું તુમ આગલે હે લાલ, અમે કરિએ અજાણ 1 / સાવ | મુહ મચકડી મહીયારડી

Page #104
81 લીલાવતી રાણી-સુમતિવિલાસને રાસ હો લાલ, બોલે મીઠા બેલ, સારા; અલવે આંખે ઉલાળતી હા લાલ, ઘુંઘટ પટ પાલ સા૦ | 2 | તમે ઉત્તમ વ્યવહારીયા હે લાલ, સમજે સઘલી પર સા; દાને પુર્વે આગલા હો લાલ, જાણે દરિયાની લહેર સાવ | 3 | અસત જાતિ મહેરની હે લાલ, ન લહું નવને તેર સાઃ અમનેં કાંઈ ન આવડે છે લાલ, શેર ઘણું કે પાશેર મહીયારડી | 4 આ તાણ ઘુંઘટો હે લાલ, પાછી રાખે બાહ, મહિયારડી, વાત કરે વિનોદમાં હો લાલ, નાજુક નાખે બાહ મહીયારડી + 5 | નાભી દેખાડે નયણે હસે છે લાલ, આલસેં મરડે અંગ મ; ઉરને છેડો કેડે ફેરી હે લાલ, હસે અધર સુરંગ મહીયારડી / 6 / કુચ દેખાડે કંડુ મિશે હે લાલ, મર કવડે કરે હાસ મ; અગ્યારમી ઢાલે ઉદય વદે હો લાલ, વિધ વિધ કરતી વિલાસ, મુહ મીઠડી મહીયારડી |7 | દેહા દીઠી મહીયારી દીપતિ, નિરૂપમ રૂપ નિવાસ; મન ચલીયું મહેતાતણું, તવ ફરી પૂછે તાસ છે 1. કહે મહીયારી કિહાં વસે, કહે શું તાહરૂં નામ; કેણ કુલે તું ઉપની, કહે કેણુ તાહારે સ્વામ? 2 - ઢાલ બારમી હવે ન જાઉ મહી વેચવા રે લોલ. એ દેશી નામ સલુણ માહેરૂં રે લેલ, જાતની છું ભરવાડ, મારા વાલાજી હે હુંરે આવી છું મહી વેચવા રે લેલ. રાજપુરે વાસે વસું રે લે હેજાલી છું હાડ મા હું રે) | 1 | સ્વામી છે શિર માહરે રે લે, હેઉ નામે હુસભાગ માત્ર મહિલી દ્વજે માહારે મંદિરે રે લે, દહી દુધને છે લાગ મા હું, 2 પૂછો છોશે કારણે રે લે, શું કરવું છે વેવીશાલ મા. ઓછી જાત આહેરની રે લે લેક ચડાવશે આલ માહું 3 | ખાતે ખોટી કાં કરો લે, માહારે છે ઘરનું કામ મા

Page #105
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 લે વાટ જોતાં હશે વાછરૂ રે લે, રીશ કરશે વલી સ્વામ મા.. હું | 4 | હાંડા લહેણું છે રે લાં, ઉજજડ માંહેલે ભૂત મા; તું નખરાલી ગોરડી રે , કેમ ચાલે છે ઘર સૂત માત્ર 60 + 5 છે પણ આગલ નથી પેખતાં રે લે, કરે છો પીઆરી તાંત માળ; સ્ત્રી જાડીને તમે પાતલા રેલે, દીહ છ ભાંત કુંભાત મા. હું 6 જાડી તે મારી જોતાં થકાં રે લે, છે મંદિરનું રૂપ મા. દુબલી દીસે દયામણી રે લે, તેને ન માને ભૂપ માહું 7 સલુણી કહે સુણે શેઠજી રે લે, ફેગટ શી કરો કુલ માલ; ગ્રંથ વખાણી છે ગોરડી રે લ પાતલી લુઈ ફુલ માટે હું૦ | 8 | બારમી ઢાલે એમ બેલતાં રે લે, વચનની કરતાં ટેલ મા : ઉદય રતન કહે શેઠની રે લે, દાઢે લગાડ છે ગોલ મા, હું 2 | 9 | દેહા મહેતે મનશું રજીને, દહીનાં પૂછે દામ; કહેતા આપું કહે ખરૂં, લાજે વિણસે કામ 1 સલુણ તવ શિર નામીને, બેલી ટાઢા બોલ; શેઠજી હીણું દીસીમેં, મહીને કરતાં મોલ | 2 | ઢાલ તેરમી ગોકુલ ગામને ગોંદરે રે, આ શી લૂંટાલૂંટ મારા એ દેશી આંખડી રાખેને ધારણે રે, દેખે છે દુરિજન લેક મારા વાહલા રે; માણસમાં નથી છૂટકે રે, ફજેત થાવું ફેક માત્ર આંખડી | 1 || અમે છું જાતિ આહેરડી રે, મુહ માંગે લહીએ મોલ મા; કે આપુ વિણ દેકડે રે, તેહવું દેખું જે તેલ....મારુ આંખડી | 2 ગોરસનું કહે શું ગજું રે, ભાવ ધરે તે કરૂં ભેટ મા; હું તુમથી અલગી નથી રે, જેમ તેમ આપવું નેટ મા આ૦ / 3 / વાતે વડાઈ ન નીપજે રે, સાંભલે શેઠ સુજાણ | મારુ; મટકી એક મેહેરે દીઉં રે, ઘણી શી તાણા તાણ? માત્ર આંખડ

Page #106
લીલાવતી રાણી સુમતિવિલાસને રાસ | 4 | મુજ સરખી જેને સુંદરી રે, તુમ સરિખ જેને નાથ મા; એ ગેસ જમશે તે સહી રે, મહેલે મરડાથે હાથ માત્ર . || 5 | વલતી વેશ્યા ખીજી કહે રે, જારે જા ભરવાડ જગ ધૂત્તારી રે; ગોર ન હોયે દેહને રે, તો સહી લીજે એ પાંડ જગ | આંતુ || 6 || સલૂણી એમ સાંભલી રે, તરતરી થઈ કહે તામ, જગની લાડી રે સુણ ગણિકા મેં તુજને કલી રે, રેખ ન રાખું હવે મામ | જગ // 0 + 7 ! પુરૂષ પીયાગ નિત્ય ભોગવે રે, લૂટે લાખણી લૂંટ | જળ; ધરતી ધૂતી ખાઓ તમે રે, પણ આખર નથી છૂટ || જગ || 2 || 8 | ખોટી બદામ ખર્ચ નહી રે, જીવ જાયે જેણે ઠામ // જગ; તો કેમ ખચે દિનાર તું રે, દેહણી દહીને કામ 1 જગઆ૦ | 8 || એક વાઁને બીજે મેલવે રે, વલી ત્રીજાની જૂએ વાટ | જગ; નિત્ય નવલા નર આવીને રે, ખુદે દારીને ખાટ | જગ આ૦ | 10 || નર તે નિશ્ચય આંધલા રે, જે રહે તમારે આધીન છે જગ0; નરક જાસે તે બાપડા રે દુ:ખ દેખશે થઈ દીત || જગ છે આં૦ || 11 છે પણ શું લેઈ જાવું છે રે, આખર ધુલે ધૂલ | સુણે શ્રોતા રે; ભલી ભુડી રહે વારતા રે, જીવડો જાયે જેમ તૂલ સુ 12 અવસરે આવ્યો મલે નહી રે, કોઈને લાગતું વયણ . સુણો; તેરમી ઢાલેં તક જોઈને રે, ઉદય કહે સુણે સયણ | સુણે છે આ 13 | સર્વગાથા 214 દેહા કામસેના કહે કંતને, કેઈક એ કુલ શુદ્ધ; કામિની છે એહને કુલેં, કેણે ન વેચ્યું દુધ છે 1. ધુત્તારી ઈહા ધુત્તવા, આવી છે નિરધાર; એમ કહીને ગણિકા ગઈ, મંદિરમાં તેણીવાર | 2 " -

Page #107
રાસમાળાસંપ્રહ ભાગ 1 ઢાલ ચૌદમી રામચંદ કે બાગ ચાપ મરી રહ્યો રે એ દેશી તવ કહે શેઠ સુધીર, સાંભલ નારી સલુણ; એણે મૂલે લહી ચીર, દહી તણી એ દેહશું છે 1 | તો પામે મૂલ એહ, જો તું રહે વાસે; તજી હઆને નેહ, જોને મહારો તમાસે + 2 + ઘાંચણ એજ લોહાર, માલણ ને ભરવાડી; મચણ નટવી લેનાર, એને કહો શી આડી 3 || અવશ્ય મહીયારી આજ, એ પગમે જો તમને; તો મહેલી મન લાજ, એકાંતે આદરે અમને | 4 | દશકો જો આપે દિનાર, મન મજી મહેતાજી; તે વાસાનો વિચાર, કરવા થઈ છૂ રાજી // 5 ભલે સરજી ભરવાડ, શેઠ કહે સેભાગી; મહેલે મનની ગાંઠ, હવે લજજા ભાંગી | 6 || વિયોગ ન વેઠે જાય, આજ વસે મુજ ઉરે મંદિરે તે ન જવાય, રાખીશ હું ઈહાં જેરે | છાની ભલી સંસાર, ચેરી જારી ને ચાડી; રખે લહે મુજ ભરતાર, રખે લહે તુજ ઘર લાડી || 8 || કરી કેલ કરાર, માંહા માહે તેણિ વેલેં મહીને મિસેં નિરધાર, રોજ મલે મનમેલે || 9 || છાની આપે મોહર, પ્રગટ દીયે પીરોજી; હૈયે રાખી હોર, મહેતાજી મનમોજી || 10 | એ કહી ચૌદમી ઢાલ, ઉદય રતન ઉલ્લાસે, સુણ ત્રિય વલણ રસાલ, ધન્ય છે ન પડે પાસે ! 11 / - દેહા | (સોરઠી રાગમાં) વયણ નયણુ વિલાસ, સુરની પરેડ કરતા સહી; બાર વરસ ષટ માસ, લી ગયા આશા વશે છે 1 આથને આવ્યો છેહ, વેશ્યા કહે તવ વલહા; આપણી વેરણ એહ, લખમી સર્વ લીધી હરી ! ર વારૂ મેહન વેલ, એ પાસે દીસે આ છે; રૂડી રૂપારેલ, દહી સાથે કરી દેવ ઈણિ | 3 |

Page #108
લીલાવતી રાણું-સુમતિવિલાસને રાસ ઢાલ પન્દરમી સોરઠી ચાલે એમ વાત કરે છે જેહ, સલુણી આવી તિહાં નેહવે; શિર લેઈ મહીની મટકી, ત્યારે કામસેના કહે ત્રટકી 1 || મહીની માતી મહાઆરી, હુ તું જ આગલે હારી છાંયડે જોતિ ગર્વ ગહેલી, વારતા આવે કેમ વહેલી 2 દહી સાટે તેં ઘર માંહેરૂં, લૂંટી ભરીયું ઘર તાહરૂતાહરી આંખડી કામણગારી, તું તો દીસે છે બડી ધુરારી છે 3 | આજ મહેતાજી ઉધારે, મટકી માંગે તુજ લારે; દેશું દિન ચોથે દામ, મનડું રાખજે તું ઠામ |4 ( તુજ દહીં વિના સુણ માય, મહેતાજી ધાન ન ખાય તે માટે બેસું પલજે, મનમાંહે મન ખલભલ જે 5 | બેલ્યું જે પાલ તુમે સાચું, ઉધારે તે હું સાચું મહેતે તવ વાચા દીધી, ગણિકા પણ બોલી સીધી I 6 સલૂણ કહે શિર નામી, સાચું કહુ સુણજો સ્વામિ ઉધારાનું શું લેખું, ઇણે મિસે મંદિર દેખું | 7 | પાછી વલી પૂછે વિચાર, કહો તે મટકી લાવું ચાર ત્યારે વેશ્યા કહે સુણે બાઈ, તારે તો ખોટ ન કાંઇ | 8 | મહેર બે દેતાં નિરધારી, અમને લાગે છે ભારી; જેમ તેમ કરી એક જે થાય, તો માણસમાં રહેવાય | 8 મીયાની બલે મૂછ દાઢી, દાસી દીવો કરે દાંત કાઢી; એ ઈહું મલે છે ઉખાણે, મહે દહી સાટું વેચાણ / 10 | ત્યારે મહે તો હસીને બેલે, કોયે નાવે દહીને તોલે દહિં દુધે એને નવિ ઘાઈ, ઘર વેચીને પણ ખાઇયે ||11| શું કીજે સાકર ફક્ષ, અમૃતને આંબા સાખ; એ સ્વાદની પેરે જે જાણે તે તો નિત્ય દિવાળી માણે છે 12 // એવી મહેતાંની સુણી વાણી, ગણિકા તે રોષે ભરાણી; કહિ કોર્ષે ચઢી ધરિ બાંહે, શું દેખો તો ઘરમાંહે | 13 ને લઈ ઉધારે જે ખાય; સરવાલે તેહ સદાયઃ મહીયારી માથે જે ગાજે,

Page #109
રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 તે તે અમઘર વાત ન છાજે છે 14 ને જેમ જેમ ગણિકા બહુ ખીજ, મહીયારી તેમ તેમ મનરીઝે; જેહનું દુખે પેટ ન પાંસુ, તેહને ખડ ખડ આવે હાંસું 15 દહિ. દૂધની મોહેરૂં વડે, પરરાડી જતાં લેહી ચડે; વેરી જયારે આવે વાજ, ત્યારે દિલની ભાંજે દાજ || 16 / ગણિકા કહે ઝાલી હાથ, શેઠજી મહીયારી સાથ; દહી દુધ ખાવાને જાઓ, હવે અમ ઘરમાં ન સમાવો / 17 છે વહાલું ને વૈદ્ય કહ્યું, બેનું મન માન્યું તેમ થયું, મહીયારી મહેતાને લઇ, તિહાંથી ચાલી સસનેહી ને 18 ઘાઘરા ઉપર સેહે ઘાટ, પર લેઈ ચાલી વાટ; મેહનશું કહે ગુડય મલિયાં, મહેતાં પૂરૂ મન રલીયાં 18 ઢાલ પનરમી એ બેલી, સેઠી રાગે મન ખેલી; ઉદયરન કહે જે કહેશે, તે સભામાંહે જસ લે || 20 | " દેહા સજજન થયે સંગ, વિરોગ રહ્યો હવે વેગ; ભેગવે નવલા ભેગ, સલૂણું કહે હવે સાહેબા એ છે તાહરે યૌવન વેશ, હું મરવંતી માનની; જે કહેશે તે કરેશ, રતિ એક અરતી રાખે રખે ને 2 શેઠ કહે સુણ નારી, હેયે તિણું હેઠે કહું; અધમ તાહર અવતાર, ઉત્તમ કુલે હું ઉપને 3 છે. જે જાણે જગ કેય, મુજને રહેતાં તુમ મંદિરે; તે ઈજજત ઓછી હોય, કીતી જાયે કુલ તણી | 4 હું રાખું એણુ રીત, જેમ કઈ જાણે નહી; પરિગલ દાખું પ્રીત, બેટે મ કરે ખરખરે છે પ પ્યારી જીવનપ્રાણુ, આતમ મેં આયે તુને; વલી શા કરૂં વખાણુ, તું ગેકુલની ગેરડી 6 ઢાળી સેમી માહારે આંગણે હે જીણુમારૂ વાવડી એ દેશી માહારી પૂઠે હે પગલે પગલે પાધરા, આ મન ઉછાહે | મનમોહના; હસી બેલે હે રાજ, ભમર મોશું રંગ કરે,

Page #110
87 લીલાવતી રાણ-સુમતિવિલાસનો રાસ થેંતો રંગ કરે લાજે છે કાંઈ, મનમોહન || હસી 1 | આગળથી છે, તે અબલા ચાલે ઉંચે મુખે, તે તે નીચી નજરે શેઠ, મન; પઠેથી હે, બીહીતે બીહીત પગલા ભરે, કોઈ સામી ન માંડે દ્રસ્ટ મન હસી 2 / ભલે શુકને હે, ચતુરા ચાલે ચમકતી, મહેતાનેં કહે મુજ સ્વામી | મન | ભૂતની પરે છે, નવ ખંડમાંહે તે ભમે, 1 માસ લગે ના ધામ ( મ. હસી ને 3 | જિહા રાખું હે, તિહાં તમે રહેજો રંગ, હોંશે સેવા કરીશ સાવધાન; લખમીનું હે, માહારે ઘેર લેખું નહી, દહી દૂધે વાલીશ વાન મ. હસી. 4 અપુરવ હૈ, કલા એવી કઈ કેલવી, સ્વામીશું આવી ઘેર મન; સેરીમાંહે હૈ, પાડોસીએ પણ તે કીસી, કોણે ન જાણુ પર છે મન... હસી 5 પુરવનાં હે પુણ્ય પ્રગટ થયાં, સવિ દૂધે વઠાં મેહ | મન | ઘણે ભાવે છે સ્વામિ ઘેર આવ્યે વહી, નવલા બાંધ્યા નેહ મ હતી. 6aa આજુને તે દિવસ લાગે રણીયામણે, એમ બેલે અબલા બાલ છે મ૦ ને ઉલટશું છે ઉદયરત્ન કહે અહે, ભવિ એ કહી સોળમી ઢાળ | 7 | હસી બેલે હું રાજ, ભમર મોશું રંગ કરો, થેંતે રંગ કરો લાજે છે કાંઈ | મ | હસી | 7 | (સર્વગાથા ર૬૩) દેહા સ્વામિ પધારે સેજ, કમાડ જડી કહે કામિની; હેયડે આણી હેજ, કીડા મનગમની કરે છે 1 ઘણુ નેહી પ્રીયા ઘેર, અરજ કરે આગળ રહી; કંત શતા કંથેર, કેલિ મૂકી કારણે 2 મુંજશું માંડે મેહ, સ્વગતણું સુખ ભેગ; . અરતિ તજી અંદેહ, પ્રભુજી ઈહા પ્રછન હે૩ છે. ચિંતા ન કરો ચિત્ત, મંદિર હણુંઉ નવિ મલે; દારિદ્ર દુર વસંત, વેરણું ઈહાં ના વલી | 4 | કૂડ કલહ ન માંડ, આહિરણ આંખે રાષણી, છબિલી કેડે છાંડ, વેશ્યા તે વાહી ખરી 5 છે.

Page #111
88 - - રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 લે છે આગળથી હરી આથ, ગણિકા તે ગહિલી કરી; હું પણ કીધે હાથ. હવે એહશું કહે હઠ કિશો 6 છે આજ મોતીડે મેહ, વૂઠા મુજ આંગણુ વલી; આજ મુજ હર્ષ અહ, આજ રવિ કંચન ઉગીઓ 7 આજ નવલા નેહ, આજ સુરંગ વધામણા; ભાવ ભાંગી જેહ, આશા આજ સફલ થઈ છે 8 ઢાળી સત્તરમી પહેલો તે પાસે હજી એ દેશી પૂછે સલુણ હોજી, તમે પરણ્યાં અજોજી, કે છે કે આરા સ્વામિ સાચું કહેજી; માયને બાપ હેજી, કહેને કિહાં વસેજી, ખબર તેહની કયારે કિસી લહેજી / 1 / માવિત્ર માહારા હજી પવિત્ર પુણ્યાતમા, એહિજ પુરમાં તેજી વાસ વસે છે પીયરે મેલી હેજી, પ્રેમદા પરણને, તેહની મુજનેરે, શુદ્ધિ કિસી નથી જી / 2 // તુજ સમ ઉંચી હેજી, તુજ સમ શોભતીજી, તાહા જે વાન છે દેહને જી; મુખની બત્રીશી હજી, લટકું હાથનું, તાહારા જેહવું રૂપ છે તેહનું જી | 3 | સુણે મહેતાં હેજી, તુમ નારી તણી, શુદ્ધિ હું ભાડું રે, નામે લીલાવતી જી; સારંગપુરનાં હેજી, શેઠની છે સુતા, રૂપે કરીને સંભ હરાવતીજી | 4 | ચીર પટોલાં હજી પહેરે છે સદા, ચતુરાઈ બેહનીરે તમને કિસી કહું જી; દૂધ આપું છું હજી, નિત જઈ હું તિહાં, વાત એ સઘલી તેણે કરી હું લહું છ | છે તે પણ ઈહાં હોજી, કહો તે તેડાવીએ, જોડી તમારી રે છે સહી સારખીજી, પરણી કન્યા હેજી, ર્યો કારણે તજી, ખોડ તેહમાં શી તમે પારખીજી ? | 6 | મેહેતાં મુખથી હેજી, એમ સુણી બોલી, તેહનેં શે કામે ઈહા તેડીયેજી; તિહાં છે સુખણ હજી દાહાડે છે પાધરો, સુતા સિંહને કહો કેમ છેડીયે છ | 7 | મનડું માહારૂં હેજી, મલીલ તું જશું, નજર ન આવે બીજી કોઈ સુંદરીજી; સત્તરમી ઢાળે હેજી, ઉદયરતન કહે, યુવતિએ જે જે બુદ્ધિ કેહવી કરી છાત્રા

Page #112
લીલાવતી રાણી-સુમતિવિલાસને રાસ દેહા શેરડી સહુ કહે પુરૂષ સુજાણ, મુરખ જાતિ મહિલા તણી; પણ સઘલા સહી નાણ, પુરું તે પ્રભુજી સુણે 1 ઢાળી અઢારમી હર હીર માહારે, નણદીને વીરે મારે સાહેબો એ દેશી ચેરીએ ચઢીને તમે મુજને પ્રભુ મહારા આપે જમણે હાથ હો, કર ચાંપી ઉભા થયા, પ્રભુ માહરા મહેલે ચઢયાં બે સાથ હે ! 1 | જીવના જીવન માહરા, દેહના દીપન માહરા, મનનાં મેહન માહરાં સાહેબા, પ્રભુ મારા; વળી એક વાત સુણાવું છે....એ આંકણી | મારી ભાભી દી મહેલી ગઈ પ્રભુ માહય હું લાજી એક પાસ હો અલગી જઈ ઉભી રહી પ્રભુ માહરા તને જોયો આવાસ હો જીવ | દે| મન | મા | | વલી || 2 | હીંડોલા ખાટે ત્રણ કડાં, પ્રભુ મારાં ચોથે પાઈયે દેર હે બાંધી બેઠા બે જણા, પ્રવ, તમે થયાં ચીરનાં ચાર હો કે દેવ મન મા. પ્ર. વલી, | 3 | કિંગારો તવ જીણે સ્વરે પ્ર. | વિણ વાદલ તિહાં મોર હો, હલુ હલુએ શનૈ શને | પ્રવ છે તમેં કીધું તવ જોર હો || જીવ દેવ મન પ્ર | 4 || હું લાળ નીચું જઈ રહી છે. પ્રત્ર ત્યારે આપ્યું તમે ચીર હો; તે સહુ કેમ ગયું વિસરી, પ્ર. લાલ નણદીનાં વીર હે | જુગ છે દેવ | મન છે માત્ર ને 5 ને લખ્યાં લેખ મટે નહી, પ્રઢ // વરસ બાર વિગ હે ભાવિને વસે ભગવે પ્ર. | પુણ્ય પામી સંયોગ હો | જી. દેવ મન મા | 6 || જુવે વિમાસીને તમે | પ્રહ છે એ સઘલા સહીનાણ હે, મનશું તે લાજ ઘણું, વાહલા માહરાં વનિતાની સુણી વાણું હે || જી. દેવ મન મા | 7 || ઉદય અઢારમી ઢાળમાં, વાહલા // કહે સુણજે સહુ કોય હે, જગમાંહે જોતાં સહી, વાટ કરમ કરે તે હેાય છે // જી / દેવ | મન માત્ર પ્રા વલી. પાટા

Page #113
રાસમાળા સંપ્રહ ભાગ લો દેહાં પીયું કહે સાંભળ હે પ્રીયે, આજ લગે અરધાંગ; નિશ્ચય મેં જાણી નહી. મહીયારીને સ્વાંગ . 1 આપ જણાવત આવીને, જે તું ગણિકા ગેહ; સાચું માનત તે સહી, હું તુજ વયણ સનેહ | 2. ઢાળ ઓગણીસમી જમર જરમર છે સેલામારૂ વરસેલ મેહ એ દેશી મેં જાણ્યું છે વહાલે માહારે પીયુડો રીશાળ, પાસે વેશ્યા પણ વીછીંને આંકડે, તેહ સાથે હો બાંધી દ્રઢ પ્રીત અભંગ વલી વિશેષે વાહલે તેણે વાંકડ 1 | કહયું માને હે તે થાઉં મેરૂ સમાન, જે ન માન તે મેરૂથકી પડું, હરણી હો થઈ હું આલોચીને એમ મહિને મિશું ગણિકા ઉંબર ચડું | 2 | દેખી દેખી હો વાહલા માહરા તુમ દેદાર, વિયોગ તણાં દુઃખ જાયે મુને વિસરી; ગણિકાઢ્યું છે ખાધે હતો જે માલ, બમણે વાળે તે જુઓ મેં બુધે કરી 3 છે તેણે વીણા હે વીંજણ વેશ્યા એ ચાર, કર પસાય આપે તે સુખ સદા કર ખેંચી હૈ જબ રહીએ સુણો સ્વામિ, પૂરવ ગુણ નવિ સંભારે તદા | 4 || ગણિકા સમ છે નહી કે નિગુણી જાત, ધન ખૂટે છટકી રહે ગલી; ફરી સામું હે જૂએ નહી એક વાર, યવનાની પર સુપરું ન સાંભળી | | તાત જનની હે જોયે તમારી વાટ, આઠે પહેર ઉચ્ચાટ કરે ઘણે પરિજન પણ હે સહુ ધરે મનમાં ખેદ, ખબર પૂછે નિત્ય નાથ જે પુરતણે | 6 | ચંપાવણું છે ચતુરા હું ચાપુ પાય, અષ્ટાંગ બૅગ ભલા નિત્ય ભોગ પિઢો ઢોલીયે હે વાહલા હું ઢેલું વાય, સરસ સંગે ગોરસ રસ જોમ 7 | વજનયુત્ત હો બેસે સજજનને પાંત, ખટરસ ભજન કરો મન ખાતશું ઉપર આપું તરૂણી તાજા તબેલ, પરતું સુખ ભેગો ભલી ભાત 8

Page #114
લીલાવતીરાણ-સુમતિવિલાસનો રસ ભવમાંહે હે ભમતાં કાલ અનંત, દશ દષ્ટાંતે એ નરભવ દોહિલે; તેહ પામી છે પૂરવ પુણ્ય સંગ, ઉત્તમજનનો યોગ ન સેહિલે | 9 | એણપરે સમજાવ્યું નિજ સ્વામ, ઘેર જઈ માત પિતાને પાયે નમેપેખી હર્ગો હે સહુ તસ પરિવાર, સહસા વિગ તણે દુઃખ ઉપશમે | 10 | લીલાવતી હે લાગી સાસુને પાય, બહુ પુત્ર જણજો આશીષ દીધી ઇસી; ઓગણીસમી હે ઢાલે ઉદયરતન, વદે શ્રોતા રાહુ સુણજો મન ઉલસી | 11 સુખ સંસારનાં ભેગવે, દગંદુક જેમ દેવ; નર નારી તે નેહશું, દાન દીયે નિત્ય એ છે જલવટ ને થલવટ તણું. વણજ કરે વડહન્થ; સુમતિ વિલાસ મતિ આગલે, સહુ કાજે સમરW 2 | અનુક્રમે તસ અંગજ થયે, નામે વીર વિલાસ; ભણી ગણી લાયક થયે, તવ પરણુ તાસ 3 સાતે ક્ષેત્રે તે સદા, લખમી લાખ ગમે; ખરચે મન ખાતે કરી, જેમ આષાઢ મેહ છે 4 એણે અવસર આવ્યા તિહાં, ધમષ સૂવિંદ; સુમતિવિલાસ સપરિકરે, વંદે પદ અરવિંદ . પ . ઢાળ વીશમી વણિજ સલૂણે રે વિહાણે ચાલવું એ દેશી પર્વ આગેરે ઘ મુનિ દેશના, સુણો સંસારનું રૂપ છે; હેરે ચિત્ત ચેતજે. જગ માહે જોતાં રે, કે કેહનું નહી. અરશે લાગે અનૂપ છે ! હરે | 1 | સ્વાર્થ સુધીરે સહું ખુદયું ખમે, જેમ દુજણ ગાયની લાત હે || હ૦; દુધે મારે રે બુઢીને જુઓ એમ અનેક અવદાત હે છે હો |ધૂરા વહેરે ઘેરી જિહાં લગે, તિહાં લગે ચાર ગુવાર હે છે હો; નાર્થે સાહી રે ધી પાયે વલી, પછી ન નીરે ચાર હો | 3 |ii. સુતને ધવરાવે રે માતા સ્વાર, સ્વારથ સુત ધાવત છે; હો.

Page #115
- રાસમાળા સંગ્રહ ભાગ 1 દહેણું દીજે રે લહેણું લીજીયે, ભાષે એમ ભગવંત હૈ || | 4 | સગપણ સઘલા સંસાર સંબધ લગે, જે કરે પુણ્ય ને પાપ હે હે; નવાને ઉધાર રે જૂના ભોગવે, કોણ બેટ કુણ બાપ હો ? હ૦ | 5 | પહેતી અવળે રે કોય પડખે નહી, કજીયેં કેડિ ઉપાય હે હે; રાખ્યું તે કેહનું રે, કેઈ નહિ રહે, પાકા પાનને ન્યાય હે ! હ૦ | 6 | મહુની જાલેરે સહુ મુંજી રહ્યો, એક રાગ ને બીજે ષ હો હે બલવંત બને ? બંધન એ કહ્યાં, તે માંહે રાગ વિશેષ હો હેતુ | 7 | જેજેમ કરે છે તે તેમ ભોગવે, કઠુઆ કર્મ વિપાક હે; હે. વિષયનો વાહ રે, જીવ ચેતે નહી, ખાતો ફલ વિપાક હે હેતુ | 8 | આખર સહુને રે ઉઠી ચાલવું, કઈ આજને કોઈ કાલ હે; પરદેશી આણા, પાછા નવિ વલે, એ સંસારની ચાલ હે | હે ! 8 / નરપતિ સુરપતિ જિનપતિ સારીખા, રહી ન શકે ઘડી એક હો હો તો બીજાને રે કહે છે આશરો, કાલશું કેહી ટેક હૈ || હ૦ 10 | એમ જાણીને રે ધર્મને આદર, કેવલી ભાષિત જેહ હે, હે; વીશમી ઢાલે હો, ઉદયરતન વદે, સંસારમાં સાર છે એહ 11 | સર્વગાથા છે 31 7 / | દેહા પૂછે અવસર પામીને, મુનિને લીલાવતી તામ; વિયોગ લહ્યો એ કંતને, કેણ કર્મો કહે સ્વામ? 1 | ઈમ સુણિ મુનિ કહે પૂરવે, તું હી રાજકુમાર; પોપટ રાખે પાંજરે, તે ઘડી સાઢી બાર | 2 | કંત કરીને જે કર્યો, સૂડીને સંતાપ તે તે ઈણે ભવે અનુભવ્યું, પૂરવભવનું પાયા 3 વડ બીજની પરે વધે, કર્મ શુભાશુભ દય; ઘડી પ્રમાણે વરસ ઈહાં, એમ તુજને થયા જોયા 4 જાતિ મરણ પામી તદા, લીલાવતી તેણીવાર; દીક્ષા લે તે દંપતી, સુતને સોંપી ઘરબાર છે 5

Page #116
લીલાવતી રાણી-સુમતિવિલાસનો રસ ચારિત્ર ચેખું પાલીને, દેવલોક ગયાં દેય; એક જ ભવને આંતરે, શિવપદ લેશે સેય છે 6 ઢાળ એકવીસમી શાલિભદ્ર ધન્ઝો રૂષિરાયા એ દેશી લીલાવતીને સુમતિ વિલાસે, સંયમ શુદ્ધ આરાધીજી; નરક નિયંચ તણું ગતિ છેદી, સુરની લીલા લાધીજી | લીલા 1 | એકાવતારી થયા નરનારી, તેહને વંદન માહારીજી; હાજો હસે જે સંયમ પાલે, તેહની જાઉં બલિહારીજી એ લી. / 2 / તપગચ્છની રાજધાની કેરી, શ્રી રાજવિજય સૂરિ રાજાજી; શ્રી રતનવિજ્ય સૂરિવર તસુ પાટે, મેસમી જસુ માજાજી | 3 | ગુરુમાંહે હીરરત્ન સૂરિ ગિર, જવાહરમાં જેમ હીરે જી: તસુ પાટે જયરત્ન સુદિ, મદગિરિ પરે ધીરે જી ! 4 / સંપ્રતિ ભાવરત્ન સૂરિ પ્રતાપે, શ્રી હીરરત્ન સૂરિ કેરે છે; પંડિત લબ્ધિન મહા મુનિવર, વારુ શિષ્ય વડેરેજ 5 તસુ અનુચર વાચક પદ ધારી, શ્રી સિદ્ધિરન સુખકારી; મેઘરત્ન ગણિવર તસું વિનયી, અમરરત્ન આચારીજી | 6 | શિવરત્ન તસુ શિષ્ય સવાઈ પામી તાસ પસાજી; એ મેં વાર રાસ બનાયે, આજ અધિક સુખ પાયોજી | 7 | વસ સત્તરસેં સડસઠ આસે, વદિ છઠને સોમવારો જી; મૃગશિર નક્ષત્રને શિગે, ગામ ઉનાવા મઝારજી | 8 | ભીડભંજન પ્રભુ પાસ પસાથે, લીલાવતીની લીલાજી; સુમતિ વિલાસ સંગે ગાઈ, સુણી આપે શિવ લીલાજી | 8 || એહ કથા જે ભાવે ભણશે, એકમનાં સાંભળશેજી; દુઃખ તેહનાં સવિ ફરે ટલશે, મનના મનોરથ ફલશે જી ! 10 | ઘન્યસિરિ રાગે સોહાવી, એ એકવીસમી ઢાળજી, ઉદયરતન કહે આજ મે પામી, સુખ સંપત્તિ સુરસાલજી ! 11 / સર્વગાથા | 334 છે. ઈતિશ્રી લીલાવતી રાણી અને સુમતિવિલાસ રાસ સંપૂર્ણ

Page #117
_

Page #118
3 શ્રી શાસનકંટકોદ્ધારકસરિજી જૈન જ્ઞાન મંદિરનું કે ' છે નવું પ્રકાશન છે ? શ્રી તાલધ્વજગિરિ—તલાજા તીર્થ વિ. સં. ૨૦૪૧ના 3 અષાડ શુદિ 5 ને રવિવારે દીર્ધ સંયમી પ્રૌઢ સંયમમૂર્તિ 8 8 પૂજ્ય સાધ્વીજી શ્રી અંજનાશ્રીજી મહારાજ શ્રી ચતુર્વિધ 8 સંઘની નિર્ધામણા સાથે સમાધિ પૂર્વક રવર્ગવાસ પામ્યા { હતા. તેઓશ્રીના પુણ્ય મારક રૂપેકે પૂ. સાધ્વીજી શ્રી અંજનાશ્રીજી સ્મારક ગ્રંથમાળા છે આ તરફથી જુના અને અપ્રાપ્ય રાસાઓ છપાવવાની જાતિ વિદ્ પૂ. પં. શ્રી નરેન્દ્રસાગરજી મ. તથા પૂ. સાદેવીજી છે શ્રી વિદ્યાશ્રીજી મ. ને ભાવના થતાં તેઓશ્રીની પ્રેરણાથી છે હું અમોએ આ નવું પ્રકાશન શરૂ કર્યું છે. અને નીચે જણાવ્યા ? જે મુજબ રાસમાલા સંગ્રહના બે ભાગ પ્રસિદ્ધ થયા છે. કેપી { મર્યાદીત હોવાથી તુરત વસાવી લેવા વિનંતિ છે. 6 શ્રી રાસમાલા સ ગ્રહ ભાગ 1 લે-રા. પ-૦૦ .૧–મહાસતી શ્રી અંજનાસુ દરીના રાસ, ર-શ્રી ગોતમ છે પૃચ્છા ચોપાઈ, ૩-કર્મ વિપક અથવા શ્રી જ મૂપિછાને 1-તા થી તુરત વસાવી લેવા વિનંતિ 1: શ્રી રાસમાલા " સ ગ્રહ ભાગ 1 લે-રા. - ૧-શ્રી ક્યવન્ના - ભદ્રને રાસ. ની અંજનાસુ દરીના રાસ, 2, -0 0 ર શ્રી રાસમાલા * -- - . અથવા શ્રી શ્રી - 8 શ્રી ચંદ્રશેખર રાજાને રાસ અથવા : પ્રાપ્તિ થાન : શ્રી શાસનકટકેદ્ધારક સૂરિજી જે ન જ્ઞાન મંદિર છે જી. ભાવનગર, વાયા-તળાજા, મુ. ઠળીયા