Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Or . prabhu jIna varSa-57 aMka-2, phebruArI 2010 - pAnA 28 * kImata rUA. 10 jina-vacana parama mukti sohI ujjuyabhUyassa dhammo suddhassa ciTThaI / nivvANaM paramaM jAi ghayasitte va pAvae / / / -3ttarAdhyayana-rU-22 saraLa manuSyanI zuddhi thAya che. zuddha mANasamAM ja dharma sthira thAya che. ghIthI siMcAyelA agninI jema zuddha thaI te manuSya parama mukti pAme che. sarala manuSya ko zuddhi prApta hotI hai / zuddha manuSya meM dharma sthira hotA hai / jisa meM dharma sthira hotA hai vaha ghRta se abhiSikta agni kI taraha parama nirvANa ko prApta hotA hai / One who is straightforward attains purity. One who is pure becomes steadfast in religion. Such a person attains the highest emancipation (Nirvana), like the lustre of fire sprinkled with ghee. (DaoN. ramaNalAla cI. zAha graMthita "bina-vevana' mAMthI) S CODE dilamAM kArDa kaI rIDa thI jAI che. huM koI kArDa thI jADI thaI kArDa
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ KKKKAR Acamana prabuddha jIvana zA mATe mAno cho ?! gAMdhIjIe javAba ApyoH 'huM potAne manathI bhAratano pratinidhi mAnuM chuM. AkhAya bhAratano huM sevaka pratinidhi chuM. bhAratanA puNyavAna tema ja pApI, badhAno huM pratinidhi chuM. A dezanI koI paNa vyaktie A rIte hiMsA karI, to tenI javAbadArI mAre mAthe AvI paDe che. samagra bhArata vatI huM pazcAtApa na karuM, to mAruM pratinidhitva lajavAze.' tethI ja rASTra emane rASTrapitA kahyA. bacata para najara yaravaDA jelamAM gAMdhIjInAM kapaDAM emanA sAthI zaMkaralAlabhAI dhonA. e divasa gAMdhIjIe pIrethI emane kahyuMH tame kapaDAM dhovAnuM rahevA do. huM dhoI laIza. dhovAmAM kaMI UNapa rahe che ke zuM e pApIno paNa pratinidhi gAMdhIjInuM satyAgrahanuM eka vyAkaraNa hatuM. A vyAkaraNano niyama na pALatAM je satyAgraha karavAmAM Ave che te durAgraha bane che, jabaradastIno eka prakAra bane che. chellAM vIsa varasomAM [1950 pachInA] koIe paNa zuddha satyAgrahanA dAkhalA loko AgaLa mUkyA nathI. pariNAme satyAgrahanI jagyA hatyAgrahe lIdhI che. hatyAgraha kAM to kAyadesara sarakArane khAI jaze, athavA sarvatra guMDAnuM rAjya zarU karaze. jyAre caurIcaurA hatyAkAMDa thayo, tyAre gAMdhIjIe ene rASTrIya pApa mAnyuM ane pote prAyazcittarupe apavAsa karyA. tyAre keTalAka loko gAMdhIjI pAse jaI kahevA lAgyA ke, 'Apa ahiMsAnA pUjArI cho e aMge zaMkaralAlabhAIe pUchyuM. AkhI duniyA jANe che. tyAM je lokoe hiMsA karI, temanI sAthe Apano dUrano paNa saMbaMdha joDavAnI hiMmata koI karavAnuM nathI. pachI Apa e pApa mATe potAne javAbadAra AtmavicAraNAno itihAsa (3) vibhAvAcaraNa V/S svabhAvAcaraNa (4) carita, caritra, cAritra, cAritrya gAMdhIjIe saMtoSathI kahyuM: kapaDAM to barobara dhovAya che, paNa mane lAge che ke sAbu kAMIka vadhAre paDato vaparAI jAya che. huM eTalo sAbu bamaNA divasa calAvuM. sarjana-sUci krama kRti kartA (1) eka preraNAtmaka jIvana : zrI rupacaMdajI bhaMzAlI DaoN. dhanavaMta zAha (2) bhAratIya sarva darzanonI draSTie DaoN. pravINabhAI sI. zAha sumanabhAI ema. zAha nemIcaMda jaina anuvAdaka : puSpAbena parIkha DaoN. raNajita paTela ainAmI) DaoN. kumArapALa desAI (5) saMbaMdho (6) jayabhikhkhu jIvanadhArA-15 (7) mahAvIra jaina vidyAlA ArA yojina 20mo jaina sAhitya samAroha (8) zrI jaina mahAvIra gItA : eka darzana-16 (19)jaina pAribhASika zabdoma (12) sarjana svAgata (13) paMthe paMthe pAtheya : avismaraNIya kAzmIra pravAsa gAMgajIbhAI zeThiyA pa. pU. AcArya zrI vAtsalyadIpa DaoN. jItendra bI. zAha DaoN. kalA zAha pRSTa 3 10 14 15 16 18 21 28 3 2 2 24 26 27 28 phebruArI, 2010 zaMkaralAlabhAIe kahyuMH have karakasarathI vAparIza, emane ema ke sAbu bhale thoDo vadhu vaparAya paNa kapaDAM barobara UjaLAM thavAM joIe. have karakasaranI dRSTi e pAmyA. eka savAre gAMdhIjI kaheH zaMkaralAla, Aje sagaDI na saLagAvatA. pANI garama nathI karavuM. zaMkaralAlabhAIe pUchyuM: kema? gAMdhIjIe kahyuMH rAtanA oraDAmAM phAnasa rahe che. mane vicAra Avyo ke tenI upara pANI bharIne Tamala2 mUkI rAkhuM to savAra sudhImAM garama thaI raheze. prayoga saphaLa thayo. pANI mAre pIvA jevuM garama thaI gayuM che. mahendra meghANI 'gAMdhI-gaMgA' 'prabuddha jIvana'nI gaMgotrI 1. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha patrikA 1929 thI 1932 2. buddha nA 1932 thI 1933 briTiza sarakAra sAme na jhUkyuM eTale navA nAme 3. tarUNa jaina 1934 thI 1937 4. punaH prabuddha jainanA nAmathI prakAzana 1939-1953 pa. prabuddha jaina navA zIrSake banyuM 'prabuddha jIvana' 1953 thI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA mukhapatranI 1929 thI, eTale 8 1 varSathI avirata saphara, pahelA sAptAhika, pachI ardhamAsika ane tyArabAda mAsika 2010mAM 'prabuddha jIvana'no 57mAM varSamAM praveza prabuddha vAcakone praNAma pUrva maMtrI mahAkALI jamanAdAsa amaracaMda gAMdhI caMdrakAMta sutariyA ratilAla sI. koThArI maNilAla mokamacaMda zAha jabhAI mahetA paramANaMda kuMvarajI kApaDiyA cImanalAla cakubhAI zAha DaoN. ramaNalAla cI. zAha
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. With Registrar of Newspaper for India No.RNI 6067/57 varSa : 17 aMka : 20 phebruArI 2010 7 vikrama saMvata 20667 vIra saMvata 2536 7 phAgaNa suda -tithi-20 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 7 * prabuddha jIvana vArSika lavAjama rUA.125/ 0 0 chUTaka nakala rUA. 10/ mAnada taMtrI : DaoN. dhanavaMta zAha eka preraNAtmaka jIvana zrI rupacaMdajI bhaMzAlI keTalAMka prasaMgonuM nimitta vyavahAra hoya che. keTalAMkanuM AnaMda pU. rupacaMdajI A sAhitya samArohanA praNetA ane A abhivyaktinuM to keTalAMkanuM pAraMpArika, paraMtu A badhAMthI para saMsthA-zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA pUrvapramukha ane 'pra.jI.'nA kudarata ane zubha karmo paNa potAnuM nimitta pote ja zodhIne ekataMtrI DaoN. ramaNalAla cI. zAhanA jJAnamitra hatA ane A saMsthAnA bhavya prasaMganuM sarjana karAvI de che. AvA ja eka mahAmAnava zrI cImanalAla cakubhAI zAha pU. rupacaMdajInA preraka puruSa hatA. DaoN. ramaNalAla cI. zAhanA be zrI mahAvIra jaina vidyAlaya dvArA Ayojita 20mA jaina sAhitya samArohano prasaMga eka RSitulya vyakti ane emanA parivAranA zubha karmonuM nimitta banI gayo. A aMkanA saujanyadAtA : DaoN.zrImatI bhadrAbena zAha ane zrI dIlIpabhAI zAha 'jaina graMtha gaurava' zIrSakathI yojAyela tridivasIya A samAroha ratalAma khAte jAnyuArInI 29, 30, 31nA yojAyo ane jaina dharmanA cAreya phirakAnA ane arjuna evA paNa 150 vidvajanoe eka chatra nIce ekatrita thaI jaina sAhityanA gauravabharyA vividha graMthonI carcA-ciMtana karyAM. (vigate ahevAla A aMkamAM anyatra che.) A samagra jJAnotsavanuM yajamAnapada zobhAvyuM RRSitulya pitA zrI rupacaMdajI ane jyeSTa baMdhu suzrAvaka mANakacaMdajI bhaMzAlInA parivAre. graMtho, 'jaina dharma darzana' ane 'jaina AcAra darzana'no hiMdI anuvAda paNa A bhaMzAlI parivAre prakAzita karyo che. A prakAzana kArya daramiyAna pU. rupacaMdajInA jIvanane ane emanA parivAramAM sarasvatI ane lakSmI baMne Asanastha che, temaja hRdayamAM ane jIvanacaryAmAM jaina dharma dRDhastha che evA e kuTuMbIjanone oLakhavAno ane samajavAno eka amUlya avasa2 prApta thayo. AjanA zaNagAra, vaibhava ane utsavapriya samAja vacce eka parivAre potAnA pitA ane jyeSTa baMdhune jJAnAMjali dvArA zraddhAMjali ApI e eka amUlya ane preraNAtmaka ghaTanA che. uttama pitR-bhrAtR-tarpaNa che. 'bApujI sA : eka preraNAdAyI jIvana' e zIrSakathI gujarAtI, hindI ane have aMgrejImAM emanA putra zrI vallabha bhaMzAlIe eka nAnI pustikA A samAroha samaye prakAzita karI. putranI kalame lakhAyelI A pustikAmAM sahaja pravezo pachI pUrI jIvanAbhUti pAmyA pachI ja tame enA be mukhya pRSTone bhegA karI zako evI A pustikAmAM pitRbhaktinI gaMgA che. * zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, 33 mahamadI minA2, 14mI khetavADI, e.bI.sI. TrAnsapaoNrTanI bAjumAM, muMbaI-400004. TeliphonaH 23820296 * Website : www.mumbai_jainyuvaksangh.com e email : shrimjys@gmail.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana phebruArI, 2010 pU. rupacaMdajIno jIvanakALa 1915 thI 2007, AyuSya sADA rasa paDyo. ane tenAthI AraMbha thayo pustaka saMgrahano ane temAMnA ekANuM varSa. janma rAjasthAnanA, mAravADa pAlImAM. emanA pUrvajo dareka pustakanA adhyayana ane ciMtanano. rAjyanA padAdhikArI hatA. pitAnuM nAma pannAlAlajI ane mAtAnuM yoga, sAhitya, vibhinna matonA dhArmika pustako ane graMtho, nAma gumAnabAI. A daMpatIne be putra, rupacaMdajI ane pArasamala. itihAsa, kAvya, ityAdi vAMcyAM ane yathAzakti bALakone pitAe banne putrone nAnapaNamAM ja jaina chAtrAlayamAM mokalI vaMcAvyAM. dIdhAM. rupacaMdajI ATha varSanI uMmaramAM ja pU. vallabhasUrinA ziSya jyotizAstra tathA hastarekhAzAstrano UMDo abhyAsa karyo. muni tilakadAsanI sAthe ghera patra mokalI sAdhu banavA mATe cAlI jyotiSa choDIne Ayurvedane apanAvyuM. AyurvedanA pustakono nIkaLyA hatA. A rupacaMdajI 11-12 varSanI uMmare gvAliyara najIka vipula saMgraha karyo. UMDuM jJAna prApta karyuM ane tene sevAnuM mAdhyama zivapurImAM pU. vijayadharmasUrijI (kAzIvALA) dvArA sthapAyela banAvyuM. aneka auSadhio banAvI. jIvanabhara potAnuM svAthya vIratattva prakAzaka maMDaLanA vidyArthIgRhamAM gayA. rupacaMdajIe cAra sAcavyuM. (sonerI vALane kALA banAvyA ane aMta sudhI vALa kALA varSa zivapurImAM rahIne saMskRtamAM uttara mAdhyamAnI parIkSA pAsa rahyA.) anyonI sevA karI, tyAM sudhI ke haoNspiTalomAM DaoNkTaro karI. dhArmika sUtro zIkhyAM. ahIM zikSaNa ane adhyayananI UMDI lagana tathA narsonA paNa upacAra karyA. lAgI. 14-15 varSanI vaye rupacaMdajI rajAomAM pAlI Ave ane hindI, gujarAtI ane saMskRta bhASAo upara sArI nipuNatA. zerI saphAI jevuM samAja sevAnuM kAma paNa kare. 17 varSanI UMmare jaina sUtro, stotro ane aneka zAstronuM, gItAnA zabda, artha rupacaMdajI muMbaI AvyA ane dAdInA saMbaMdhInI peDhI upara kAme ane bhAvArthanuM sAruM jJAna. ghaNuM badhuM kaMThastha. lAgyA. viSayanA dareka pAsA para ciMtana karatA ane tene AtmasAtuM pAlInA uttama kuTuMbomAM chAjeDa parivAra. emanI sauthI moTI karatA. temanI TippaNo advitIya, saraLa ane mArmika hatI. koI putrI rupakuMvara sAthe rupacaMdajInI sagAI thaI. 19 varSano vara ane paNa viSaya paranI vAta saMkSipta hoya. carcA nahIMvat, kadAgraha 15 varSanI kanyA. pAlIno pratibhAzALI chokaro ane samartha kyAreya nahIM. parivAranI gaMbhIra ane buddhimAna chokarI. banne AtmAnuM milana pU. bApujI kahetA : ApaNAM astitvanA traNa pAsAM che : tana, thayuM. zAnadAra vivAhanI yojanA thaI, paraMtu e 1933nI gAMdhI mana ane dhana. mana sauthI vyApaka che. paraMtu durbhAgyanI vAta e che caLavaLanuM varSa ane cAre tarapha rASTrIya juvALa, rupacaMdajI A ke ApaNe sauthI vadhAre samaya ane zakti dhananA kSetra upara tyAra vAtAvaraNathI bAkAta kema rahI zake? khAdI paheravI, reMTiyo kAMtavo, pachI tana upara ane ochAmAM ocho samaya mana pAchaLa ApIe bhUgarbha pravRttimAM rasa levo, svAtaMtryavIrone sahakAra Apavo vagere chIe. rupacaMdajInI pravRtti banI ane lagna mATe zarato mUkI, khAdI ja pUjya bApujI roja jinezvara bhagavAnanI pUjA karatAM. pUjA ghaNI paheraze ane jaina vidhithI ja lagna karAze. ane dRDha mAnavInI A ja zAMtithI karatAM, sAragarbhita evA caityavaMdana ane stavana ja zarato svIkArAI ane lagnanI zaraNAI guMjI uThI. gAtA. teozrI roja sAmAyika karatA. navarAzanA samayamAM paNa rupacaMdajIne dAdA guru pU. AcArya vijaya dharmasUrijImAM ananya sAmAyika karatA. zrI cImanabhAI cakubhAI zAhano dAkhalo ApatA zraddhA hatI. jIvananI vikaTa paLoe eo A "bApajI'yAda karatA ke roja eka sAmAyika karavAnA niyamane kAraNe teo ATalA moTA ane sahAya maLI rahetI. roja savAra-sAMja A "bApajI'nI eo vakIla, samAjasevaka ane sAhityakAra banI zakyA hatA. ArAdhanA karatA. A ArAdhanA emanAmAM zraddhA, saMskAra ane baLa roja savArasAMja navasmaraNanA pATha ane gurudeva vijaya janmAvatA. A ArAdhanA ja emanI badhI saphaLatAno AtmA hatI. dharmasUrinI pUjA, jApa, AratI, ityAdi karatA. A badhuM arthapUrNa have keTalAMka amI chAMTaNA zabdo emanA suputra vallabhabhAInI rIte ane parama bhaktibhAvathI karatA hatA. niyamonuM zAMtipUrNa upara nirdeSala pustikAmAMthI avatArIe : anuzAsana karatA, temanA niyamomAM kadIya cUka nathI AvI. chellA mahAmAnava rupacaMdajInuM jIvana eTalI badhI ghaTanAo ane mahinAomAM asvastha hovA chatAM yathAzakti niyamo pALatAM. pratibhAothI alaMkRta che ke tene saMkSiptamAM lakhavAnuM asaMbhava teo bhArapUrvaka kahetA ke, "evA ane eTalA niyamo na rAkho jethI tamane ke anyone te niyamo bhArarUpa lAgavA mAMDe." rupacaMdajIne zivapurIthI nAnI uMmaramAM ja vibhinna viSayomAM paryuSaNamAM upavAsa uparAMta dararoja ATha sAmAyika karatA. * 1 varSanuM lavAjama rUA. 125/-(U.S. $ 15) * 3 varSanuM lavAjama rUA. 350/-(U.S. $ 40) * 5 varSanuM lavAjama rUA. 550/-(U.S. $ 65) * 10 varSanuM lavAjama rUA. 1000/-(U.S. $120) * kanyA kariyAvara AjIvana lavAjama rUA. 2000/-(U.S. $ 150) .
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 5 phebruArI, 2010 prabuddha jIvana Akho divasa mona rAkhatA. sAmAyikamAM navakArano jApa, pU. satya ane premanI eka jhalaka : bhAgIdArInA dhaMdhAmAM garabaDa vRddhicaMdrajI mahArAja sAheba, pU. AnaMdaghanajI ma.sA., pU. thatI dekhAI eTale chUTA thaI gayA. Arthika taMgIe temane bhIMsamAM yazovijayajI mahArAja racita sakjhAya, stavananuM svAdhyAya karatA. mUkyA. nokarI karavA nIkaLI paDyA. zeThajIe thoDA divasa bAda dhyAna karatA. saMvatsarInA divase upAzrayamAM kalpasUtra sAMbhaLatA kahyuM ke be naMbarano hisAba paNa rAkhavo paDaze. temaNe nA pADI ane ghare paNa vAMcatA. ghaNAM varSothI samagra parivAra sAthe savArasAMja ane pagAra cAraso rUpiyAthI aDhIso rUpiyA thaI gayo. A samaya pratikramaNa karatA. evo hato ke jyAre DaoNkTaranI phI paNa bAkI rahetI. bhale bAkI rahe pU. bApUjIe karoDo navakAra jApa karyA. 15-20 varSathI roja paNa ImAnadArI-satya sauthI paheluM hoya. yazovijayajI racita jJAnasAra, tattvArtha sUtra ane yogasArano rAjakAraNamAM svArthano pravAha joIne temaNe rAjakAraNano svAdhyAya karatA. 17 varSathI roja zrImad bhAgavad gItA tathA Adya sadaMtara tyAga karI dIdho. zaMkarAcArya racita "bhajagoviMdam' vAMcatA. muMbaI AvyA pachI sevAnA navA aneka kSetro khulyAM; jemAM temanI bhaktimAM prema ubharAto hato - rUDhi jarA paNa nahIM. te eka kAma AjIvana cAlyuM. e hatuM bahArathI AvatA vidyArthIone kahetA ke "zuddha hoya to paNa lokothI viruddha hoya te na karavuM, na madada karavI. ajANyA vidyArthIonI sAthe jaI temane chAtrAlayamAM AcaravuM.' ATalA mATe ApaNI potAnI samaja sAcI hoya to dAkhala karAvavA; sI.e. korsa mATe ArTikala tarIke rakhAvavA, temanA paNa AvazyakatA na hoya to lokothI viruddha kAma na karavuM. dharma mATe DipojhITa bharavI, nokarI apAvavI vagere. temAMthI keTalAka sagavaDiyo na thaI jAya tenuM te haMmezAM dhyAna rAkhatA. vidyArthIo suvarNacaMdraka prApta karanArA paNa nIvaDyA. Atmazuddhi mATe tapanI anivAryatA temane pUrNa rUpe prApta hatI. A bAbatamAM eTalA utsAhI hatA ke keTalAya lokone potAnA temAM paNa sahaja ane atyaMtara tapanI. tapanA tamAma prakAra temaNe nAnA gharamAM lAvIne rAkhyA. be yuvakonA pitA banIne lagna paNa apanAvyA hatA. satya, ahiMsA, asteya, brahmacarya ane aparigraha karAvyuM. A emanA abhuta AtmavizvAsa ane patnInA anupama A badhuM temanA jIvanamAM hatuM. sAthane kAraNe zakya hatuM. vadhAre saMpatti na hatI ane 6 bALakono roja 4-4.30 vAge UThatA. 12 varSanI uMmarathI ja A niyama parivAra hovA chatAM A badhuM cAlyA karyuM. 2001mAM eka yuvaka banAvyo hato. 85 varSanI uMmara sudhI pUrNa rIte svAvalaMbI jIvana dIpakabhAIne upAzrayamAMthI sAthe lAvyA hatA. keTalAya mAsa ghera hatuM. jAte ja kapaDAM dhovAM, pathArI upADavI, pANI garama karavuM rAkhyo. ene hIrAnuM kAma zIkhavADyuM, mUDI ApI. prema ane preraNA ItyAdi. gharamAM dIkarA, vahuo, nokara badhAM ja hatAM. paNa saMbhavataH ApyAM. Aje te saphaLa vyApArI ane Adarza gRhastha che. koIne paNa kazuM kAma karavAnuM kahetA na hatA. bahu ja nAnI uMmarathI teo kahetA, "mAtra hoMziyAra vidyArthIne ja madada na karo jenI codazano upavAsa, pratikramaNa ityAdi karatA. lagabhaga 65 varSa IcchA prabaLa hoya tene vizeSa madada karo." sudhI A niyamanuM pAlana karyuM. 60-65 aThThAIo (ATha divasanA "AgaLa vadho ane anyane AgaLa vadhavAnI preraNA Apo." e upavAsa), 100-125 navapadajI (navarAtrInA nava divasanA ja rupacaMdajInuM sUtra hatuM. AyaMbila tapa karyA. AyaMbila daramiyAna maMdiramAM mAtra khamAsamaNAM teo pote ghaNA aparigrahI hatA. ItyAdi karatA ane pUjA ghera vAMcatA. garIbonI haoNspiTalamAM javAnI zarUAta vyApAramAM hatA 89 varSanI uMmare chellI aThThAI karI. teo kahetA, "zakti tyArathI karI dIdhelI. emaNe traNa haoNspiTalomAM abhiyAna zarU karyuMpramANe tapa to karavuM ja joIe. tenAthI ochuM ke vadhAre paNa nahIM. senTa jyorja, jI. TI. ane kAmA. dhIre dhIre ke.I.ema, kasturabA, zaktithI vadhAre tapa karavAthI ahaMkAra ane mithyAtvano bhAva jAge nAyara ane je. je.ne paNa te abhiyAnamAM joDI dIdhAM. vizALa che; ochuM karavAthI pramAda upara vijaya prApta thato nathI." kadanI je. je.mAM aThavADiyAmAM eka vAra jatA ane anya jagyAe pU. bApujIe 42 varSa (1965thI 2007) patnI rupakuMvarano 2-3 vAra. aThavADiyAmAM 5-divasa pUrA pa-6 kalAka A kAmamAM viyoga sahaja ane samatApUrvaka sahana karyo. vyasta rahetA. koI paNa kAraNasara A kAryamAM vighna Ave te teo temanuM jIvana gAMdhIjIthI prerita hatuM. khAdI paheratA hatA. rUmAla, sahana karI zakatA nahotA. TuvAla, jUtAM badhuM ja khAdIbhaMDAramAMthI lAvatAM hatAM. jarUriyAto sane 1996mAM pote ja kensaramAM sapaDAyA. roganA upacAra ochAmAM ochI rAkhatA. 40 varSa pahelAM varSamAM rU. 50 (reDIezana) vakhate paNa teo niyamita rIte haoNspiTalomAM jatA (pacAsa)nA svakharcanuM lakSya hatuM. moMghavArIne kAraNe vadhumAM vadhu hatA. parivAra temanA svAthya aMge ciMtita hato tyAre paNa teo rU. 2000 thaI gayuM haze. dhotI, jhabhbho, TopI ane baMDI ja to masta hatA lokasevAmAM ja. teo dareka dardI pAse jatA ane paheratA. paraMtu koI rUDhi na hatI. sneha darzAvatA. sukhaduHkhanI vAto karatA. je paNa nAnAmAM nAnuM
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana phebruArI, 2010. ane moTAmAM moTuM kAma hoya te karatA. tana, mana ane dhanathI daradI muMbaImAM 45 varSa sudhI koI moTA gharamAM rahevAnI suvidhA sAthe ekAtmatA keLavavAno prayAsa karatA. tenA mATe posTakArDa prApta thaI na hatI, paraMtu teo divasamAM keTalIya vAra UMco dAdaro lakhatA. saMdezA pahoMcADatA. evI nAnI bAbatomAM rasa letA jethI caDhI-utarIne paNa pachI marInaDrAIva ke hengIMga gArDana cAlavA jatA. dardIne potAnA pratye dayanIyatA nahi paNa potApaNuM lAge. koIka vAra tyAM sudhI na jaI zakAya to nAnA evA rUmamAM paNa dhIre dhIre haoNspiTalanA vyavasthApakomAM teo ajANyAne badale seMkaDo cakkara lagAvatA ane ghaNI tanmayatAthI niyamita yogAsana abhUtapUrva vibhUti banI gayA. keTalAka DaoNkTaro amane kahetA ke, karI letA hatA. jyAre ApanA pitAjI koI dardI pAse UbhA hoya tyAre amane temaNe jANI lIdhuM hatuM ke svAcya, sevA ane AtmakalyANa emanAmAM sAkSAt Izvara ja dekhAya che." A traNe ekabIjA para AdhArita che. teo kyAreya vyavasthA ke prasiddhimAM paDyA na hatA. game teTaluM mAruM evuM mAnavuM che ke temanA jevI vyakti saMsArathI mukta dabANa paNa temane namAvI zakyuM na hatuM. yathAsaMbhava te o thavA mATe ja saMsAramAM Ave che. te samajI jAya che ke "svataMtra" kAkAjI'nA nAmathI ja oLakhAtA. ghaNA patrakAro temanI pAse thavA mATe "svastha' hovuM jarUrI che. AvI UMDI ane spaSTa samaja jatA paraMtu teo temanAthI aLagA rahetA. koI viralane ja hoya che. | 'rmanahetu "mane teo barAbara jANatA hatA. A nityakrama emaNe mane ghaNI vAra cetavyo hato ke moha na rAkhavo; huM 30 varSa sudhI cAlyo. emanI e cetavaNIne proDha thayA pachI ja thoDI thoDI samajI zakyo nAyara haoNspiTale temanI preraNAthI potAnI vadhArAnI jagAmAM chuM. vyavasAya prazikSaNa zarU karyuM. svataMtratA ane svAvalaMbananI temanI emanA vyavahAranuM vizleSaNa karavAthI keTalAka siddhAnto bhAvanA ahIM paNa dekhAI. samajamAM Ave che. kahetA ke "eka vyakti kAma para lAge to pAMcanA peTa bharAya." anAvazyaka carcA-prapaMca karavo nahIM. prapaMca karatAM karatAM tathyo, jema jema jIvanamAM Arthika samRddhi AvatI gaI tema tema vadhAre ghaTanAonI sAthe bIjAonA abhiprAya joDAI jAya che ane svayaM vaheMcavAnI haMmezAM vRtti rahI. muMbaI hospiTala temanI priya saMsthA ApaNe paNa abhiprAya bAMdhavA-banAvavA maMDI paDIe chIe, evuM hatI ane tyAM lagAtAra yogadAna apAtuM rahyuM. karavAthI manamAM vyartha kaSAyo vadhe che ane emanI chAyA saMbaMdho potAnA janmasthaLa pAlImAM kanyA mahAvidyAlaya banAvyuM, jenI upara paDe che. tyAM atyaMta jarUra hatI. eka sUkSma prabhAva paDe che ke A abhiprAya UMDA rAga-dveSamAM pAlInI zAnadAra gauzALAmAM moTo phALo Apyo. temanuM ane badalAI jAya che. AnAthI bharAyeluM mana saraLatAthI nirNayo laI temanA nAnA bhAI pArasamalajInuM mahattvapUrNa yogadAna hatuM. zakatuM nathI, kArya paNa karI zakatuM nathI. teo kahetA hatA ke, "prAmANikatAthI khUba kamAo ane sArA potAnA pitAjInA akALa avasAna pachI emaNe mAtAnI vikaTa kAmamAM kharce, lokonA kAmamAM Avo. ucca zikSaNanI icchAvALAne sthiti joI. AjathI pacAsa-sAITha varSa pahelAMnA samayamAM vizeSa zikSaNa Apo." A vAta upara vizeSa bhAra mUkatA hatA. vidhavAnI sthiti ghaNI duHkhadAyaka hatI. mahinAo sudhI e gharanI dAnamAM temanI bhAvanA haMmezA sevAnI ja hatI-dAtAnI nahIM. bahAra nIkaLI zakatAM nahIM. AvI sthitimAM e mAtra be saptAha te kahetA bodhi-lAbha arthAt mokSaprApti mATe zarIrathI svastha pachI ja mAtuzrIne rivAjonI paravA karyA vagara muMbaI laI AvyA. hovuM anivArya che. te mATe ja ArogyanI prArthanA bodhithI pahelAM zobhAspada vastro paherAvyAM ane gauravapUrvaka jIvana jIvavAnuM karavAmAM AvI che. 'Arugga'no artha-bhAva Arogya (svasthatA) zIkhavyuM. evo artha karavo na joIe. te mATe jaina dRSTikoNanI carcA karI acAnaka Arthika paristhiti kharAba thaI jatAM teoe gabharAyA rahyA che, kAraNa ke temaNe svAthyane sauMdarya, zRMgAra athavA bhoganuM vagara dIkarInA zvasura pAse jaIne potAnI sthiti batAvI. zAnadAra sAdhana nahi, paraMtu mokSanuM ja sAdhana banAvyuM. jAna bolAvavAne badale emaNe dIkarIne sasarAnA zaheramAM laI mAMdagIne vadhavA na do'-A temanuM sUtra hatuM. jaI tyAM lagna karAvI dIdhuM. pachI be dIkarIonA lagna ekIsAthe je sajAga ane svastha hoya che, temane thoDo paNa pheraphAra tarata karAvI dIdhAM. kharca bharapUra karyo, paNa nirarthaka mahenata TALI dIdhI. ja khyAlamAM AvI jAya che ane te mATe temane sahaja ciMtA thatI badhAM saMbaMdhIjanomAM emanI snehabharI dhAka rAkhI. hatI. bIjuM, jyAre koI samasyA nAnI hoya tyAre tenuM samAdhAna emano saMdeza-"moha mata karo' e A saMdarbhamAM dyotaka che. karavuM saraLa hoya che. A bIjI vAtamAM UMDo anubhava ane atyaMta bhAIsAhebanuM zikSaNa adhavacce ja chUTI javuM, vyApAramAM ghaNI kauzalya samAyeluM che. Uthala-pAthala thaI javI, nAnI vayamAM mArAM mAtAjInuM nidhana thaI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI, 2010 javuM, anekAneka saMbaMdhIonuM svArthI ane kRtaghnI thaI javuM athavA paisA laIne pAchA na ApavA jevI ghaTanAomAM e potAnI zakti mujabanA prayAso karI jotA ane niSphaLa jAya to AgaLa vadhatA. potAnI paristhitine meMLa samajIne samayanA pravAhane emaNe apanAvI lIdho. koIne doSa na dIdho, na koIne Thapako Apyo. je karavuM paDe te emaNe karyuM. dhana upArjana karavAnI bAbatamAM emanI samajaNa spaSTa hatI. gRhasthe pratyeka samaye dhana meLavavAno utsAha sevavo joIe, paNa ene mATe lAlasA rAkhavI joIe nahIM. khoTA mArgo ke khoTI rItiothI dhana kamAvuM joIe nahIM; dhanano khoTo upayoga paNa ka2vo joIe nahIM. jo ke e 61 varSanI uMmare dhana kamAvAnI pravRttimAMthI nivRtta thaI cUkyA hatA, to paNa saMtAnone thoDI paNa ciMtAmAM jotAM to kahetA ke 'gabharAo cho kema, huM kamAIza cAlo, mArI sAthe. muzkelI AvI che to zuM thaI gayuM ? zUnya thaI jAo to pharIthI pAchA cAlavAnuM zarU karavuM.' kyAreya AvI kaThina sthiti AvI nahIM, paraMtu emane vivazatA ke dInatA kadI pasaMda nahotI. potAnA manane tarata ja utsAhamAM lAvavAnuM e khUba prabuddha jIvana ane kheda na karo.' AAY GRF fiRva' - kAryothI mukti ja bhava-mukti che. e sivAyanI koI bAbata para lakSya rAkhavuM nirarthaka che. "samaye zopama ! mA pamAya' mahAvIre potAno mukhya upadeza parama ziSya gautamane saMbodhIne Apyo hato ke gautama, eka kSaNano paNa pramAda na karo. jaina dharmano A ja sAra che. sAro mArga jAgRtino che, je kriyAomAMthI jAgRtinuM lakSya nIkaLI gayuM che te kriyAo mAtra nirarthaka ja nahIM, nukasAna karavAvALI che. amane khinna ane muMjhAyelI sthitimAM jotA tyAre kahetA 'zAMta raho, je thaI rahyuM che te juo. svayaMne juo, manane bhAre thavA na dezo.' jANatA hatA. kahetA ke 'vadhAre paDatI saMpatti duHkhanuM mULa che, khUba kamAo prasaMgo varNavI kahetA ke 'buddhi karmAdhIna che.' ane zubha mArge kharca karo.' pUjya mAtAjIne nAnI uMmare kensara thayuM hatuM. temanA jevI saMsAramAM thoDuM ja vadhAre AnaMda Ape che' A siddhAMta ja emanI viduSI, dharmaparAyakA, tapasvI, karmaTha ane samarpita saMginI to jIvanakolI dvArA amane zIkhavI gayA. aneka janmomAM paNa na maLe. ghaNA upacAra karAvyA paraMtu nidAna temanA jIvanano saMdeza ke mUlyAMkana che : 'AcaraNa adhika, ghaNuM moDuM thayuM. temaNe ghaNI sevA karI. eka varSa badhuM choDI rAtadivasa upadeza-carcA ochI temanI pAse rahyA. eka divasa saMdhyA-prArthanA karatI vakhate temane vidyAviyA ma.sA. pAsethI zivapurImAM zIkhelI ane AbhAsa thayo ke aMtima divasa AvI gayo che. amane kahyuM, "trA apanAvelI vicAradhA 'je thavAnuM haze te thaze, je thAya te sArAne mATe, utAvaLa na karo kalAka athavA traNa divasa-eTalo ja samaya bAkI che.' eka kalAkamAM ja mAtAjInI sthiti bahu ja kharAba thaI. bApujIsA saMpUrNa sajAga thaI gayA ane saMginInA samAdhimaraNanI yojanA taiyAra karI lIdhI. temaNe mAtAjIne kahevAnuM zarU karyuM, 'tamAro aMtima samaya AvI gayo che. tamane bhUmi upara suvADI rahyA chIe.' gho2 ane asahya vedanAmAM paNa temano saMdezo mAtAjInA manamAM vIjaLInI jema vyApI gayo, teo pUrepUrAM jAgI gayAM. pUjya bApujI AgaLa bolyA, 'saMsAramAMthI mana UThAvI lo. badhAMnI kSamApanA karI lo. ane potAnA AtmAmAM dhyAna lagAvI do. koI AkharI IcchA hoya to kaho.' traNa putrIo (traNe putro karatAM moTI) ane traNa putro (tro uMmaramAM nAnA ja hatA. moTo 16 varSano ane sauthI nAno 11 varSano)no parivAra hato. paraMtu teo evAM AtmalIna thayAM ke badhuM ja bhUlI gayAM. vicArIne dhImA svare bolyAM, 'mArA gaLAnI kaMThI moTI putrIne ApI dejo.' hAtha joDIne pAse UbhelA badhA ja parivArajanonI kSamAyAcanA karI ane pachI zAMta thaI gayAM ane zAMtibhuhAmAM ja saMsAra choDI dIdho. pAMDityapUrNa vAto sAMbhaLI avAranavAra kahetA. 'bahu ja sAruM paraMtu hozamAM rahejo.' 'duM zigoya' - 'ahaM ane mama' mohanA be mahAzastro che. A zatru dareka sthAne chupAIne Ave che, khAsa to paMDitAImAM vizeSa rUpathI. varSothI vipazyanA dhyAna karatAM karatAM A ja samajAyuM ke manano bhAra zarIra para abhivyakta thAya che ane jo sAdhaka tene tarata samajI le to te kaSAyomAM phasAto nathI ane nIkaLavA mAMDe che. 'paraspara nahAvuDamAM nivRM chuM' - 'bIjAnI athavA bIjA dvArA apekSA mahAdu:kha che ane tenAthI mukti mahAsukha che.' 'jJAnasAra'nA A upadezanuM punarAvartana karatA rahetA hatA. vanamAM Arthika dRSTie keTalAka paDatInA prasaMgo paNa AvyAM. e samayamAM je lokothI ghora nirAzA prApta thaI temanA pratye manamAM koI kaTutA AvavA na dIdhI. temanI sAthe AjIvana snehasaMbaMdho banAvI rAkhyA. amane saMsAra svarUpa samajAvavA mATe eka ghaTanA vize kahetA : amuka vyaktine taiyAra karI tenuM lagna karAvyuM. te samaye te kaheto, 'mArI cAmaDInA jUtAM banAvIne paherAvuM to paNa ApanA upakArano badalo vALI zakIza nahIM, e ja vyaktie muzkelInA samayamAM kahyuM ke, 'jAva jAva, tamane ApavA mATe mArI pAse kazuM nathI. mane nahIM paNa ApanI patnI ane bALakone prema karo.' AvA
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana phebruArI, 2010 31 varSono sAtha, nAnA bALako, potAnI uMmara 50-51 varSa. Disembara 2005mAM jI. TI. hospiTalanI eka sIDI je teo eka varSathI divasa-rAta jenI sevAmAM hatA tevI patnI cAlI gaI. sAmAnya rIte upayogamAM letA na hatA, tenA uparathI teo paDI teo himAlaya jevA banI gayA-kaMThamAMthI eka zabda nahIM, AMkhomAM gayA. UtaratI vakhate vicAratA hatA ke, "AnuM huM samArakAma AMsu nahIM. gharamAM keTalAya sabhyo upasthita hatA. nAnAM moTAM karAvIza.' pote ja paDI gayA. nAnI vahu mInu varSothI emanA badhAM asvastha thayAM, paraMtu teo aTala hatA. AgAmI 42 varSa sudhI sevAkAryamAM joDAI gaI hatI. Aje paNa eNe e krama jALavI patnIne jarUra yAda karatA haze, paraMtu tenA abhAvanuM du:kha jaNAvA rAkhyo che. teno phona Avyo. samAcAra maLatAM ja huM doDyo. teo dIdhuM nathI. bALakonI saphaLatA ane saMpannatA joIne eka-be vAra adhikSakanA oraDAmAM beThA hatA. meM gabharAIne pUchyuM, "zuM thayuM kahyuM haze ke, 'te kevaLa taMgI joIne cAlI gaI. sukha joI zakI nahIM.' bApujI? sAMbhaLyuM che ke hADakuM bhAMgyuM che?' temaNe kahyuM "bahu teo AvI viparita sthitimAM ATalA acala kevI rIte rahyA? sAruM thayuM. chellA pagathiyethI paDyo, cheka uparathI paDyo hota to?' mRtyune kadAca UMDANathI jANatA hatA. AthI kevaLa patnInuM ja nahIM hAthamAM kAco pATo hato ane caherA upara hAsya. jIvana mATe prema paraMtu koI paNa mRtyu temane halAvI zakyuM nathI. hato, paraMtu kAyAnI Asakti nahotI. sane 1965mAM patnIno viyoga thayo. 2001 sudhI koI pratyeka zvAsane RNarUpa mAnatA hoya evI rIte eo jIvana akALa akAraNa ghaTanA banI nahi. pAcho bhUkaMpa Avyo. potrI jIvyA. 'kaI rIte dareka kSaNe svastha rahuM jethI mAruM jIvana anyane zubhAnA lagnanA mAtra sAta divasa pahelAM sauthI moTo putra mANaka, upayogI thAya ane jIvana prasanna rahe." 'du:khI dekha karuNA aMge, je temanA hRdayano mANeka hato, davAonI mizra pratikriyAthI gaMbhIra sukhI dekha mana moda'--duHkhIne joIne manamAM karUNA jAge, sukhIne rIte bimAra thaI gayo. te gaMbhIra sthitimAM hospiTalamAM hato joI mana prasanna thAya. uccatama brahmavihArI adhyAtmabhAva temaNe tyAre jema tema karI pautrInA lagna patAvyAM. nibhAvyo. 5 phebruArI 2001, savAre 8-30 vAge huM ghera Avyo. teo A jIvana emano yajJa hato. 'tena tyajona mUMgIthA' arthAt tyAgIne potAnA nityakramamAM vyasta hatAM. thoDIvAramAM nityakrama paravArIne bhogavI jANo evA upaniSadanA upadezanuM temaNe akSarazaH pAlana AvyA. meM kahyuM, 'besI jAva'. 'bola beTA." meM kahyuM, 'bhAIsAheba karyuM hatuM. temaNe, A jIvana satyane samajI lIdhuM hatuM. enI pramukha have rahyA nathI." temano cahero gaMbhIra banI gayo. zarIra stabdha thaI pratIti e emano binasAMpradAyika svabhAva hato. bIjuM saMsAramAM khAsa gayuM. sthiti vikaTa thavA lAgI. pachI acAnaka bolyA, "mane eka to manuSyajanma maLavAthI dareka paristhitimAM sukhI rahevAnI sahaja vRtti. miniTa Apa." AMkho baMdha thaI gaI ne jANe kyAMka khovAI gayA. IzvaranuM dareka mAnya svarUpa temane mATe vaMdanIya hatuM. gharamAM 15-20 sekanDa bAda pharI svastha thaI gayA. thoDI vAra pachI bolyA, vibhinna devIdevatAnA aneka citro, zo-pIsa, kelenDara vagere hoya je thAya che te sArA mATe' para varSano yuvAna dIkaro akasmAta ja. dararoja teo kRSNa, zaMkara, dattAtraya badhAnI samakSa eTalI ja akAraNa mRtyu pAmyo. evo putra jeNe 16 varSanI uMmare gharamAM zraddhAthI dhUpadIpa karatA, jeTalI zraddhAthI teo mahAvIrasvAmInI mAtAnuM sthAna saMbhALyuM hatuM. potAnA gADha premathI, sAhasa ane samakSa karatA. temano bhagavAna Akhare koNa hato? samajathI potAnA parivAra ane agaNita lokone premathI rahevAnuM temanA mATe Izvara, e tattva hatuM, je saMsAranA moha ane asthira zIkhavyuM ane rasto batAvyo. mANaka bhAIsAhebe bhaMsAlI svabhAvanA jIvomAM jAgRti lAvavAnI preraNA ApatuM hatuM, parivAramAM saMskAra, samRddhi ane vikAsa traNenA pAyA nAMkhyA hatA sahAyatA karatuM hatuM athavA kaho ke jAgRti ane karUNAnuM pratika ane tenA vazamAM cAra cAMda lagADyA hatA. mANaka pitAnA to hatuM. lAkho karoDo navakAra japavA chatAM temanA manamAM pote jaina zravaNa ja hatA. jIvanamAM mANaka dvArA jeTaluM sukha ane sanmAna parivAranA che evo bhAva na hato. A mahAmaMtramAM mukta AtmAo maLyuM hatuM teTaluM koInAthI maLyuM na hatuM. evo putra acAnaka cAlyo ane sAdhujanonA guNonA zaraNe javAthI sarva maMgaLa sAdhavAnI jAya ane teo kahe, "je thAya che te sArA mATe'. saMsArI mATe A yukti che, A ja vAta upara temanuM lakSya hatuM. navakAramaMtramAM nihita mAnavuM ke jANavuM atyaMta agharuM che. pharI pAchI te ja aTalatA, eka 108 guNonuM raTaNa temanA manamAM satata cAlyA karatuM. A ja zabda nahIM, eka AMsu nahIM, jIvana pUrvavatuM. kAraNa hatuM ke sarva tapa ane niyamo pALavA chatAM jarA paNa ALasa dareka vakhate te mRtyune aMgUTho dekhADatA. dareka paristhitimAM ke rUDhino paTa caDhavA detA na hatA. dareka kSaNe jAgRta, pratikSaNa saceta.. teo kAMIka ne kAMIka sAruM ja jotA hatA. putrIo gaI to kahyuM, mAnavajIvanano pUrepUro lAbha levA mATe ja temaNe gItAnA juo duHkha joyuM nahIM ane sadhavA tarIke jaI rahI che.' putrI pachI tamAma yogo ekasAthe apanAvyA hatA - karmaThatA, bhakti, jJAna, jamAI gayA to paNa te ja "patnInA viyoganuM du:kha joyuM nahIM." dhyAna ane karmasaMnyAsa. vagere. temanI vyApaka dRSTinAM be bIjAM udAharaNo : temanI eka yojanA,
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI, 2010 prabuddha jIvana je pU. vijaya dharmasUrijI sthApita "yazovijaya saMskRta pAThazALA'thI saunA koTi koTi vaMdana." prerita hatI, te hatI jaina paMDito taiyAra karavAnI. paraMtu teo sAthe AvA taponidhi, parama jJAnI, Izvara bhakta, sevA ratna, saMsAra sAthe ema paNa kahetA ke A yojanA aMtargata 25 hindu paMDita sAgaranA catura nAvika, anupama AtmayogI ane mRtyuMjaya RSi tathA 25 muslima ane khristI paMDitone paNa taiyAra karo ane tulya suzrAvaka rupacaMdajIne namana karIne Izvarane prArthanA karIe ke temanA yogakSemano kharca upADo. te samajatA hatA ke sarva A mahAmAnavanuM jIvana ApaNane sarvadA preraNA ane pathadarzaka paraMparAomAM rUDhi ane vyaktipUjA vadhI rahI che. tattva ane sattvanuM rUpa banI raho. jJAna ghaTI rahyuM che. ATalA mATe ja jANakArone taiyAra karyA sivAya emanA putro vallabhabhAI ane maMgaLabhAI temaja parivAre 20mA jANakArIno vadhAro thaI zake nahIM. jaina sAhitya samArohanuM yajamAnapada svIkArI - zobhAvIne kaSAyamukti ja emano dharma hato, svadharma hato ane tenuM zaraNuM jJAnAMjali dvArA pitA-bhrAtAne zraddhAMjali arpI che emAM ApaNe temaNe apanAvyuM hatuM. bhakti, tapa, vAMcana, ciMtana, dhyAna, sevA paNa ApaNA AtmabhAvanI eka pAMkhaDI umerIe ane kavi vagere karatAM temaNe AtmAnA pratyeka guNane anubhavamAM utAryA hAnAlAlanA "pitRtarpaNa' kAvyanI keTalIka paMktione smarIe : hatA. jIvana eka prayoga banI gayuM hatuM. kevI rIte potAnA AtmAne chAyA to vaDalA jevI, bhAva to nadanA sama; satata prayatnathI paramAtmArUpa banAvI zakAya, athavA jinezvara, devonA dhAmanA jevuM heDuM jANe himAlaya. IzvaranI kevI rIte bhakti karIe jethI AtmA pavitra bane. zveta vastro sadA dhAryA, prANanI zveta pAMkha zA, eka udAharaNa : nAnapaNathI ja codazano upavAsa rAkhatA hatA. te ja vAghA sajI jANe phirito ko manuSyamAM. kensaranI bImArImAM paNa temaNe te cAlu rAkhyo hato. thoDAMka varSo sahavAre sAMjare jevo tape bhAnu dine dine, pahelAM teo potAnI putrI puSpAne tyAM amerikA gayA hatA. zILA zILe tapyA tema, dajhADyA nahi koIne. teNe kahyuM ke, "mArA ghare khAvAnuM baMdha na karazo, A caudaze upavAsa nitya jIvanamAM mahAyogI, tattvaciMtaka ciMtako, na rAkhazo. mAre tyAM vaLI pAchA tame kyAre Avazo ?' temaNe catura hatA saMsAre, tapovane tapasvI mahIM tarata ja vAta mAnI lIdhI. muMbaI pAchA AvIne tenA badalAmAM zuM zuM saMbhArUM? ne zI zI pUjuM pUNyavibhUtie anukULatA mujaba traNa divasanA upavAsa karI lIdhA. puNyAtmAnAM UMDANa to Abha jevAM agAdha che. AdhyAtmano artha ja che "AtmAnI samIpa', 'AtmA prerita" vizvanA samagra mAtA-pitAne ApaNA vaMdana hajo. thAya che. jyAre mithyAtva sahaja rIte chUTI jAya che, tyAre dareka kArya dhanavaMta zAha karatI vakhate sAdhaka samatA ane AtmAmAM ja dRSTi rAkhe che. tenuM jIvana A ja darzAve che. pU. AnaMdaghanajI ma.nA be pada temanI dRSTi bhUla sudhAra mATe yogya rIte lAgu paDe che : 'prabuddha jIvana'nA jAnyuArI aMkamAM taMtrI lekhanA pAnA cAra cAro carana ke vAsate goA vanameM jAya, upara A pramANe lakhyuM cheH cAro care caudizI phire, pana bAkI najara bichuriyA mAMya, gAMdhIjInA pustaka "nItinAzane mArgo upara amArA vidvAna mitra sureza joSIe TIkA lakhI.." cArapAMca saheliyAM mila, pAnI hilahila jAya, tAlI dIye, khaDakhaDa hase, bAkI najara gagariyA mAMya. ahIM sureza joSInA sthAne rasika zAha vAMcavuM. bhUla mATe kSamA. A lekha zrI rasika zAhe 1954mAM "manISA' sAmayika mATe arthAt jevI rIte gAya cAre dizAmAM cAro caratI phare che paraMtu lakhyo hato ane A lekha upara traNa mAsa pachI sureza joSI ane tenuM dhyAna to vAcharaDAmAM ja hoya che; jema cAra-pAMca bahenapaNIo yazavanta zukle carcA-ciMtana lakhyAM hatA. prastuta lekha lekhakanA pANI bharavA jAya, tAlI de, khaDakhaDa hase paraMtu temanuM dhyAna to tAjetaramAM prakAzita pustaka "aMte AraMbha'nA bhAga-2mAM pragaTa temanI gAgara upara ja hoya che, tevI ja rIte jJAnInI dRSTi saMsAranA thayo che. zrI rasika zAha, zrI sureza joSI samayanA vidvad ciMtaka tamAma kAma karatAM, chatAM AtmA para ja rahe che. che ane vartamAnamAM muMbaImAM zAMtAkrujhamAM khIrA nagaramAM 85 saMsAranI sarva javAbadArI adA karatAM, khelakUda khAna-pAna, varSanI uMmare ciMtana-lekhanamAM vyasta che. ciMtana-manana ane vepAra-vyavahAra badhAmAM rasa levA chatAM, temanI dRSTi potAnA sAhitya vizleSaNamAM jemane rasa hoya emaNe avazya A be ujjavaLa AtmA para ja maMDAyelI rahetI hatI. dareka kArya dvArA jANe pustako pAse javuM joie. ke tene adhika ujjavaLa banAvavAno prayatna cAlu hato. AvA prApti sthAna : Imeja prakAzana-muMbaI viralA aneka janmomAM paNa durlabha, vizvavaMdya pUjya bApujIne amArA taMtrI.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana phebruArI, 2010 bhAratIya sarva darzanonI daSTie AtmavicAraNAno ItihAsa ghaDaoN. praviNabhAI sI. zAha 10 astitva : A be prathama gaNadhara indrabhUtie jIvanA astitva vize zaMkA uThAvI che ane trIjA gaNadhara vAyubhUtie jIva zarIrathI bhinna che ke nahi e vize zaMkA karI che, eTale ja sahaja prazna thAya che ke zaMkAomAM zo bheda che? Ano uttara e banne sAthenA vAdamAMthI maLI rahe che. koIpaNa vastu vize vicAra karavAmAM Ave tyAre tenA astitvano prazna sauthI prathama vicAraNIya bane che ane pachI ja tenA svarUpano prazna uThe che. tadanusAra prastutamAM paNa prathama gaNadhara IndrabhUtinI carcAmAM mukhyarUpe jIvanuM astitva che ke nahi e carcavAmAM AvyuM che. IndrabhUtinuM kahevuM hatuM ke jIva koI pramANathI siddha thaI zakato nathI, paNa bhagavAna mahAvIre jIvanI pramANathI siddhi thaI zake che e batAvyuM ane e prakAre jIvanuM astitva siddha thayuM. paNa jIvanuM astitva siddha thayA chatAM e prazna to rahe ja che ke jIvanuM svarupa kevuM mAnavuM ? zarIrane ja va kema na mAnavo ? A carcA trIjA gaNadhara vAyubhUtie uThAvI che. tAtparya e che ke prathama ane tRtIya gaNadharonI carcA jIvanA astitva ane tenA svarupanI AsapAsa thaI che. prathama ApaNe jIvanA astitva vizenI bhAratIya darzanonI vicAraNA vize vicAra karI laIe. brAhmaNonA ane zramaNonA vadhatA jatA AdhyAtmika valaNane laIne je loko AtmavAdanA virodhIo hatA temanuM sAhitya surakSita rahyuM nathI. brAhmaNoe anAtmavAdIo vize je kAMI kahyuM che te kevaLa prAsaMgika che ane tene ja AdhAre vedakALathI mAMDIne upaniSatkALa sudhInI temanI mAnyatAo vize kalpanA karavI rahI. ane tethI AgaLa jaI jainonA Agama ane bauddhonA tripiTakanA AdhAre bhagavAna mahAvIra ane buddhanA kALa sudhI anAtmavAdIonI zI mAnyatAo hatI te jANavA maLe che. prathama gaNadhara IndrabhUti sAthenA vivAdamAM mukhya prazna che jIvanA astitvano. gaNadhara IndrabhUti dvArA vyakta thatuM daSTibiMdu bhAratIya darzanomAM cArvAka athavA to bhautika darzanane nAme oLakhAya che. anAtmavAdI cArvAko AtmAno sarvathA abhAva che ema kahetA nathI, paNa temanA matanuM tAtparya evuM che ke jagatanA mULamAM je eka ke aneka tattvo che temAM AtmA jevuM svataMtra tattva nathI. arthAt temane mate AtmA e maulika tattva nathI. A ja vastune dhyAnamAM rAkhIne nyAyavArtikakAra udyotakare kahyuM che ke sAmAnya rIte AtmAnA astitva vize dArzanikomAM vipratipatti-vivAda che ja nahi, paNa vivAda jo hoya to tenA vizeSa svarUpamAM che. eTale ke koI zarIrane ja AtmA mAne che, koI buddhine ja AtmA mAne che, koI Indriyo ke manane AtmA mAne che ane koI saMghAtane AtmA mAne che, ane koI e badhAthI bhinna svataMtra AtmAnuM astitva svIkAre che. vicArakanI dRSTi bAhyatattvomAMthI haTIne jayAre AtmAbhimukha banI, arthAt te jyAre vizvanuM mULa bahAra nahi paNa potAnI aMdara zodhavA lAgyo tyAre prANatattvane maulika mAnavA lAgyo. A prANatattvanA vicAramAMthI ja te brahma athavA Atmaata sudhI pahoMcI go. dArzanika vicAranI e advaitadhArAnI sAthe ja dvaitadhArA paNa vahetI hatI enI sAkSI prAcIna jaina Agamo, pAlitripiTaka ane sAMkhyadarzanAdi Ape che. jaina, bauddha ane sAMkhyadarzanane mate vizvanA mULamAM mAtra eka ja cetana ke acetana tattva nahi, paNa cetana ane acetana evAM be tattvo che, evuM e darzanoe svIkAryuM che. jainoe tene jIva ane ajIva nAma ApyuM, sAMkhyoe puruSa ane prakRti kahyAM, ane bauddhoe tene nAma ane rUpa tarIke oLakhAvyAM, ukta dvaitavicAradhArAmAM cetana ane tenuM virodhI acetana evAM be tattvo manAyAM eTale tene dvaitaparaMparA evuM nAma ApyuM che, paNa vastutaH sAMkhyone ane jainone mate cetana nAnA-vyaktibhede aneka che. te badhA prakRtinI jema muLe eka tattva nathI. jainone mate cetana ja nahi, paNa acetana tattva paNa nAnA-aneka che. nyAyadarzana ane vaizeSikadarzana paNa jaDa-cetana ema be tattvono svIkAra karatAM hovAthI dvaita vicAraNAmAM gaNAvI zakAya che. paNa temane mate paNa caitana ane acetana e banne sAMkhyasaMmata prakRtinI jema eka molika tattva nathI, paNa jainasaMmata cetana-acaMtananI jema aneka tattva che. vastusthiti AvI hovAthI e badhI paraMparAne bahuvAdI athavA nAnAvAdI kahevI joIe. bahuvAdI vicAradhArAmAM pUrvokta badhA AtmavAdI che e kahevAnI jarUra nathI, paNa e bahuvAdI vicAradhArAmAM anAtmavAdIo paNa thayA che enI sAkSI jaina Agama ane pAkitripiTaka Ape che, A rIte e banne dhArAo vize vicAratAM eka vAta tarI Ave che ke advaitamArgamAM eka kArya anAtmAnI mAnyatA mukhya hatI ane karma karI AtmAdvaitanI mAnyatA daDha thaI. bIjI ta2pha nAnA vAdIomAM paNa cArvAka jevA dArzaniko thayA che jemane mate AtmA jevI vastune maulika tattvomAM sthAna hatuM nahi, jyAre temanA virodhIo jaina, bauddha, sAMkhyAdi AtmA ane anAtmA bannene mAlika tattvomAM sthAna ApatA. brAhmaNakALa paryanta bAhya jagatanuM mULa khojavA prayatna karavAmAM Avyo che ane tenA mULamAM puruSa ke prajApatine kalpavAmAM Avyo che, paNa upaniSadamAM vicAranI dizA badalAI gaI che H vizva vicAranuM sthAna AtmavicAraNAe mukhyarUpe lIdhuM che; ane tethI ja AtmavicAranI kramika pragatino itihAsa jANavAnuM prAcIna sAdhana upaniSado che. paNa upaniSada pahelAMnI vaidika vicAradhArA ane tyAra pachInI
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI, 2010 kahevAtI aupaniSadika vaidika vicAradhArAnI tulanA karanArane bannemAM je moTo bheda dekhAya che tenA kAraNanI zodha vidvAnoe karI che. ane siddha karyuM che ke veda sivAyanI avaidika vicAradhArAnI asarane kAraNe ja e bheda paDyo che. evI avaidika vicAradhArAmAM jaina paraMparAnA pUrvajono phALo nAnosUno nathI. e pUrvajone ApaNe parivrAjaka zramaNonA nAmathI oLakhI zakIe. prabuddha jIvana dehAtmavAda-bhUtAtmavAda : AtmavicAraNAnAM je kramika pagathiyA maMDAyA haze teno khyAla ApaNane upaniSado Ape che. bAhya vizvane gauNa karIne potAmAM je caitanya arthAt vijJAnanI sphUrti anubhavAya che te kaI vastu che enI vicAraNA mukhya rupe upaniSomAM karavAmAM AvI che. bIjI badhI jaDa vastu karatAM potAnA samasta zarIramAM ja e sphurtino vizeSarupe anubhava thato hovAthI sarvaprathama potAnA dehane ja AtmA athavA jIva mAnavA vicArakanuM mana lalacAya e svAbhAvika che. taittirIya upaniSadamAM paNa jyAM sthUlathI sUkSma-sUkSmatara AtmasvarUpa krame karI batAvavAmAM AvyuM che tyAM sarva prathama annamaya AtmAno paricaya Apyo che, ane jaNAvyuM che ke aLathI puruSa utpanna thayo che, tethI vRddhi paNa annathI thAya che, ane teno laya paNa ajJamAM thAya che. Ama hovAthI e puruSa akSarasamaya che. A vicAraNA dehane AtmA mAnIne thayelI che. A dehAtmavAdane ja maLatI cArabhUta athavA pAMcabhUtane AtmA mAnanArAno vAda pracalita hato teno nirdeza jaina Agama ane bauddha tripiTakamAM maLe che. ema jaNAya che ke vicArakoe jyAre dehatattvanuM vizleSaNa karavA mAMDyuM haze tyAre koIe tene cArabhUtAtmaka ane koI tene pAMcabhUtAtmaka mAnyuM. evA bhUtAtmavAdIo athavA dehAtmAvAdIo potAnA matanA samarthanamAM je prakAranI dalIlo ApatA hatA temAM mukhya dalIlo AvI hatI. jema koI puruSa talavArane myAnamAMthI judI kheMcI kADhIne batAvI zake che tema AtmAne zarIrathI judo kADhIne koI batAvI zakatuM nathI, athavA jema talamAMthI tela kADhIne batAvI zakAya che ke dahIMmAMthI mAkhaNa kADhIne batAvI zakAya che tema jIvane koI zarIrathI judo kADhIne batAvI zakatuM nathI. zarIra Take che tyAMsudhI ja te TakI rahe che ane zarIrano nAza thatAM teno paNa nAza thaI jAya che. ciMtakoe jyAre zarIranI AdhyAtmika kriyAonuM nirIkSaNaparIkSaNa karavA mAMDyuM haze, tyAre prANa temanuM prathama dhyAna kheMce te svAbhAvika che. temaNe joyuM haze ke nidrAmAM jayAre badhI Indriyo potAnuM kAma baMdha karI de che tyAre paNa zvAsocchavAsa to cAlu ja hoya che, mAtra mRtyu pachI e zvAsocchavAsa dekhAto nathI. AthI temaNe nakkI karyu ke jIvanamAM prANa ja mahattvano bhAga bhajave che. eTale temaNe jIvananI badhI kriyAnA kAraNa rupe e prANa ja mAnyo. zarIramAM thatI kriyAomAM je sAdhano che temAM Indriyo mahattvano bhAga bhajave che, eTale vicArakanuM dhyAna te tarapha jAya ane Indriyone 11 ja AtmA mAnavA prerAya e svAbhAvika che. bRhadAraNyaka upaniSadamAM indriyonI harIphAIno ullekha che ane te ja svayaM samartha hoya evo temano dAvo rajU karAyo che. e uparathI mAnI zakAya ke indriyone AtmA mAnavAnuM valaNa paNa koInuM haze. prAcIna jaina AgamomAM je daza prANa gaNAvyA che temAM Indriyone paNa prANa kahevAmAM AvI che, tethI paNa ukta vAtanuM samarthana thAya che. A rIte prANAtmavAdamAM IndriyAtmavAdano samAveza thaI jAya che. A pramANe AtmAne deharupa mAnavAmAM Ave ke bhUtAtmaka athavA to prANarupa mAnavAmAM Ave ke Indriyarupa mAnavAmAM Ave, chatAM e badhA mate AtmA tenA bhautika rupamAM ja ApaNI sAme Ave che. tenuM abhautika rupa AmAMthI prakaTa thatuM nathI; athavA to ema kahI zakAya ke A badhA mato pramANe AtmA tenA vyakta rupamAM ApaNI sAme Ave che. te IndriyathI grAhya che, ema sAmAnyapaNe A badhA matomAM manAyuM che. ane AtmAnuM vizleSaNa tenA te rupane ja sAme rAkhIne karavAmAM AvyuM che. eTale ja tenA avyakta athavA jyAMsudhI AtmA tenA bhautika rupamAM manAya tyAM sudhI A loka sivAyanA paralokamAM tenA gamananI mAnyatA ke tenA kArA karmanI mAnyatA ke puNya-pApanI mAnyatAne avakAza nathI raheto. paNa jyAre AtmAne sthAyI tanvarupe svIkAravAmAM Ave tyAre ja e badhA praznano vicAra karavo svataH prApta thaI jAya che. manomaya AtmA : ciMtakoe anubhavyuM ke prANa kahevAtI Indriyo paNa mana vinA sArthaka nathI, manano saMparka hoya to ja Indriyo potAnA viSayane grahaNa karI zake che, anyathA nahi; ane vaLI vicAraNAmAM to Indriyo kazuM ja karI zakatI nathI. Indriya vyApAra na hoya chatAM vicAraNAnuM sAtatya banI rahe che. supta manuSyanI Indriyo kazuM ja karatI nathI tyAre paNa mana kyAMnuM kyAM pahoMcI jAya che; eTale teo IndriyothI AgaLa vadhIne manane AtmA mAnavA lAgI gayA hoya e saMbhave che. upaniSatkALamAM jema prANamaya AtmA e annamaya AtmAno aMtarAtmA manAyo che tema prANamaya AtmAno paNa aMtarAtmA manomaya AtmA manAyo che e sUcave che ke vicAra pragatimAM prANamaya AtmA pachI manomaya AtmAnI kalpanA karavAmAM AvI haze. manane AtmA mAnanArAonuM kahevuM hatuM ke je hetuo vaDe dehathI AtmAne bhinna siddha karavAmAM Ave che te vaDe te manomaya siddha thAya che. arthAt eka Indriye joyeluM ane bIjI Indriye sparzeluM te eka ja che evuM pratisaMdhAna, mana sarvaviSayaka hovAthI karI zake che, tethI manane ja AtmA mAnI levo joIe, tethI bhinna AtmA mAnavo jarUrI nathI. Indriyo ane mana e banne prajJA vinA kazuM ja karI zakatAM nathI, ema kahI Indriyo ane manathI paNa prajJAnuM mahattva vadhAre che ema kautakImAM jaNAvavAmAM AvyuM che, te batAve che, ke manomaya
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. 12 prabuddha jIvana phebruArI, 2010 AtmAno prajJAtmA e aMtarAtmA che. Aja vastune tettirIya annamaya AtmAthI mAMDIne vicArake AtmAnI bAbatamAM upaniSadamAM vijJAnAtmAne manomaya AtmAno aMtarAtmA kahIne AnandAtmA sudhI pragati karI, paNa tenI e pragati hajI sUcavI che. eTale prajJA ane vijJAnane paryAyo mAnavAmAM asaMgati AtmatattvanA judAM judAM AvaraNone AtmA mAnIne thaI rahI hatI, nathI. aitareya upaniSadamAM prajJAnabrahmanA je paryAya ApavAmAM paNa e badhAe AtmAno paNa je AtmA hato tenI zodha karavAnI AvyA che temAM mana paNa che. e sUcave che ke pUrvakalpita manomaya bAkI ja hatI. e AtmAnI jyAre zodha thaI tyAre kahI devAmAM AtmA sAthe prajJAnAtmAno samanvaya che. temAM ja prajJA ane prajJAnane AvyuM ke annamaya AtmA, jene zarIra kahevAmAM Ave che te to ratha paNa eka ja kahyAM che ane prajJAnanA paryAya tarIke vijJAnane paNa batAvyuM jevuM che. tene doranAra sArathI che ane eja kharo AtmA che. AtmA vinAnuM zarIra kazuM ja karI zakatuM nathI. zarIranI je cAlaka zakti che sAra e che ke vijJAna, prajJA, prajJAna e badhA zabdo ekArthaka te ja AtmA che. Ama zarIra ane AtmA e banne tattvo pRthaka che manAyA ane te artha te AtmA ema manAyuM. manomaya AtmA sUkSma ema spaSTa karavAmAM AvyuM. AtmAthI svataMtrapaNe prANa kazuM ja chatAM mana koIne mate bhautika ane koIne mate abhautika che. paNa karI zakato nathI. AtmA e to prANano paNa prANa che. vijJAnane jyAre AtmA evuM nAma ApavAmAM AvyuM tyAra pachI ja praznopaniSadamAM to kahevAmAM AvyuM che ke AtmAthI ja prANano AtmA abhautika tattva che evI vicAraNAno prAraMbha thayo. janma che. manuSya para teno paDachAyo AdhAra rAkhe che, tema prANa e AtmavicAraNAmAM vijJAna, prajJA ke prajJAnane AtmA kahIne AtmAne avalaMbe che. A rIte prANa ane AtmAno bheda karyo. ciMtakoe AtmavicAranI dizAne ja badalI dIdhI. have ja AtmA Indriya ane manathI paNa e AtmA bhinna che enI sUcanA e molika cetana tattva che evI mAnyatA tarapha vicAra ke prayANa kenopaniSadamAM karavAmAM AvI che. tyAM jaNAvyuM che ke Indriyo ane AdaryuM ane prajJAnanI eTalI badhI pratiSThA karavAmAM AvI ke mana e brahma-AtmA vinA kazuM ja karavA samartha nathI. AtmA che AMtara-bAhya badhAMne prajJAna kahI dIdhAM. eTale ja cakSu Adi Indriyo ane mana potapotAnuM kArya kare che. AnandAtmA : jema vijJAnAtmAono aMtarAtmA AnaMdAtmA che tema manuSyanA anubhavanuM vizleSaNa ja karavAmAM Ave to temAM AnaMdAtmAno ya aMtarAtmA sat evuM brahma che; ema kahIne vijJAna tenAM be rUpo spaSTa tarI Ave che, eka to vastuvijJaptirupa che ane AnandathI paNa para evA brahmanI kalpanA karavAmAM AvI che. arthAt vastunuM je jJAna thAya che te anubhavanuM eka rupa che ane A rIte ciMtakoe AtmAne abhautika tattvarupe sthira karI dIdho. bIjuM rupa te vedanA che. eka saMvedana che to bIjuM vedana che. A pramANe bhUtathI mAMDIne cetana sudhInI AtmavicAraNAnI vastune jANavI te eka rupa che ane tene bhogavavI e bIjuM utkrAMtino ItihAsa ahIM pUro thAya che. rupa che. jANavA sAthe jJAnano ane bhoga sAthe vedanAno saMbaMdha prathama vijJAtmAnA varNana prasaMge kahevAmAM AvyuM che ke tene che. prathama jJAna che pachI bhoga che. e vedanA paNa anukULa ane svayaMjyoti mAnavAmAM nathI Avyo. suptAvasthAmAM te acetana pratikULa banne prakAranI hoya che. pratikULa vedanAne koI pasaMda karatuM banI jAya che. te svaprakAzI nathI, paNa A puruSa-cetana AtmA ke nathI. anukULa vedanA saune game che. te sukha kahevAya che. e sukhanI cidAtmA vize ema nathI. te to svayajyoti che, svayaM prakAze che. parAkASThAne AnaMda evuM nAma apAyuM che. bAhya vastunA bhAgathI te to vijJAnano paNa aMtaryAmI che. e satuAtmA vize kahevAmAM nirapekSa evI anukULa vedanA e AtmAnuM svarupa che ane ciMtakoe AvyuM che ke te sAkSAt che, aparokSa che, prANano lenAra te che, tene AnandAtmA evuM nAma ApyuM che. anubhavanA eka saMvedana- AMkhano jo nAra te che, kAnano sAMbhaLanAra te che, manano rupanA prAdhAnya prajJAtmA athavA vijJAnAtmAnI kalpanA thaI to vicAranAra te che, jJAnano jANanAra te che. e ja dRSTA che, e ja tenA bIjA rupa vedanAne prAdhAnya AnandAtmAnI kalpanAne vega zrotA che, e ja mattA che, e ja vijJAtA che. nitya cinmAtrarupa maLyo haze evI saMbhAvanA thAya che. AtmA jevI eka akhaMDa vastunuM che, sarva prakAzarUpa che, cinmAtra jyotirupa che. khaMDa-khaMDa karIne darzana karavAmAM Ave to vijJAnAtmA ane A puruSa ke cidAtmAne ajara, akSara, amRta, amara, avyaya, AnandAtmA jevA tenA rupo vicAraka samakSa upasthita thAya te aja, nitya, dhruva, zAzvata, ananta mAnavAmAM Avyo che. enA svAbhAvika che. vize kaThamAM kahevAmAM AvyuM che ke te azabda, asparza, aruNa, vijJAnanuM lakSya to AnaMda ja che, tethI ciMtakoe vijJAnAtmAno avyaya, arasa, nitya, agadhavat, anAdi, anaMta, mahatattvathI paNa attarAtmA AnandAtmAne mAnyo hoya to navAI nathI. vaLI para, dhruva, evA AtmAne jANIne manuSya mRtyunA mukhamAMthI mukta eka dArzanika ane eka dhArmika evI be bhAvanA manuSyamAM che. thaI jAya che. dArzanika jo ke vijJAnAtmAne prAdhAnya Ape che, paNa dArzanikamAM bhagavAna buddha anAtmavAdano upadeza Apyo ema jyAre ja rahelo dhArmika AtmA AnandAtmAnI kalpanA karIne tRpti anubhave ApaNe kahIe chIe tyAre ema nathI samajavAnuM ke teo AtmA to temAM Azcarya nathI. jevI vastuno sarvathA niSedha kare che. temanA niSedhanuM tAtparya eTaluM puruSa, cetana AtmA-cidAtmA-brahma : ja che ke upaniSadomAM je prakAranA zAzvata advaita AtmAnuM pratipAdana
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI, 2010. prabuddha jIvana 13 karavAmAM AvyuM che, AtmAne je prakAre vizvanuM ekamAtra maulika paNa ISTa nathI. uttara pUrvathI sarvathA asaMbaddha che, apUrva che ema tattva mAnavAmAM AvyuM teno virodha bhagavAna buddha karyo che. paNa na kahevAya. kAraNa ke kArya-kAraNanI sAMkaLamAM banne jakaDAyelA upaniSadanA pUrvokta bhUtavAdIo ane dArzanika sUtrakALanA che. pUrvano badho saMskAra uttarane maLI jAya che eTale have pUrva te nAstiko ke cArvAko paNa anAtmavAdI che ane bhagavAna buddha paNa uttararupe vidyamAna bane che, uttara e pUrvathI sarvathA bhinna paNa anAtmavAdI che. e banne ATalI vAtomAM sahamata che ke AtmA e nathI ane abhinna paNa nathI paNa avyAkRta che, kAraNa ke bhinna sarvathA svataMtra evuM dravya nathI ane te ke zAzvata paNa nathI. arthAt kahevA jatAM ucchedavAda bane ane abhinna kahevA jatAM zAzvatavAda. bannene mate AtmA e utpanna thanArI vastu che. paNa cArvAka ane bhagavAna buddhane e banne vAdo amAnya hatA. eTale AvI bAbatomAM bhagavAna buddhamAM je matabheda che te e che ke pugala, AtmA, jIva, temaNe avyAkRtavAdanuM zaraNa svIkAryuM che. citta nAmanI eka svataMtra vastu che ema bhagavAna buddha mAne che, jainamata : jyAre bhUtavAdI tene mAtra eka cAra ke pAMca bhUtomAMthI niSpanna A badhAM vaidika darzanonI jema jaina darzanamAM paNa AtmA e thanArI parataMtra mAne che. bhagavAna buddha paNa jIva, pudgala ke cittane cetana tattva svIkArAyuM che ane aneka chatAM paNa e cetanatattva aneka kAraNothI utpanna to mAne che ane e arthamAM te parataMtra saMsArI avasthAmAM bauddha darzananA pudgalanI jema mUrta amUrta che. paNa che, paNa e utpattinAM je kAraNo che temAM paNa vijJAna ane jJAnAdi guNonI apekSA amUrta che, paNa karma sAthenA tenA saMbaMdhane vijJAnetara banne prakAranA kAraNo vidyamAna hoya che; jyAre laIne te mUrta paNa che. AthI viparIta bIjAM badhAM darzano cetanane cArvAkone mate caitanyanI utpattimAM caitanyatara bhUto ja kAraNo amUrta ja mAne che. che, caitanya kAraNa che ja nahi. tAtparya e che ke bhUtonI jema vijJAna upasaMhAra paNa eka mULa tattva che, je janya ane anitya che ema bhagavAna Atmasvarupa e caitanya che e niSkarSa bhAratIya badhAM darzanoe buddha svIkAre che, jyAre cArvAko mAtra bhUtone ja mULa tattva mAne svIkAryo che. cArvAka darzana je nAstika darzanane nAme oLakhAya che che. buddha caitanya vijJAnanI saMtati-dhArAne anAdi mAne che, paNa te paNa AtmAne cetana ja kahe che. teno bIjAM darzanothI je matabheda cArvAkane mate cetanyadhArA jevuM kazuM ja nathI. nadIno pravAha dhArAbaddha che te e che ke AtmA te cetana chatAM zAzvata tattva nathI. e jalabinduothI bane che ane temAM ekatvanI pratIti thAya che, tema bhUtamAMthI niSpanna thAya che. boddho paNa cetana tatvane bIjAM vijJAnanI saMtati-paraMparAthI vijJAnadhArA bane che ane temAM paNa darzanonI jema nitya nathI kahetA, paNa cArvAkonI jema janma kahe ekatvanI pratIti thAya che. vastutaH jalabiMduonI jema pratyeka deza che. chatAM cArvAka ane bauddhamAM eka mahattvano bheda che. te e ke ane kAlamAM vijJAnakSaNo bhinna ja hoya che. AvI vijJAnadhArAno boddhone mate cetana janya chatAM cetana saMtati anAdi che. cArvAka svIkAra bhagavAna buddha karyo che, paNa cArvAkone te paNa mAnya nathI. pratyeka janya cetanane sarvathA bhinna ja apUrva ja mAne che. bauddha pratyeka bhagavAna buddha rupa, vedanA, saMjJA, saMskAra ane vijJAna, cakSu janya caitanyakSaNane pUrvajanaka kSaNathI sarvathA bhinna ke abhinna hovAnI Adi Indriyo, tenA viSayo, tenAthI thatuM jJAna, mana, mAnasika nA pADe che. cArvAkano ucchedavAda e upaniSada ane bIjAM darzanono dharma ane manovijJAna e badhAMne ekekane laIne vicAra karyo che Atma zAzvatavAda bauddhadarzanane mAnya nathI; eTale ja te AtmasaMtati ane badhAMne anitya, duHkha ane anAtma kahI dIdhAM che. e badhAM anAdi che ema kahe che, AtmA anAdi che ema nathI kahetuM. sAMkhyavize teo pUchatA ke nitya che ke anitya ? uttara maLato ke te yoga, nyAya-vaizeSika, pUrvamImAMsA-uttaramImAMsA ane jaina e badhAM anitya che. eTale teo pharI pUchatA ke je vastu anitya hoya te darzano AtmAne anAdi mAne che, paNa jaina ane pUrvamImAMsA sukha che ke duHkha? uttara maLato ke duHkha. eTale teo pharI pUchatA ke darzanano bhATTapakSa AtmAne pariNAmI nitya mAne che, jyAre je vastu anitya hoya, du:kha hoya, vipariNAmI hoya, zuM tenA bAkInAM badhAM darzano tene kUTastha nitya mAne che. vize A mAruM che, e huM chuM, e mAro AtmA che evA vikalpo AtmAne kUTastha mAnanArA, temAM kazA ja pariNAmo thatAM nathI karI zakAya? uttaramAM nakAra maLato ane A rIte badhuM anAtma ja ema mAnanArA paNa saMsAra ane mokSa to mAne che ane tene che, AtmA jevI vastu zodhI jaDatI nathI, ema teo zrotAne pratIti pariNAmI nitya mAnanArA paNa teno saMsAra ane mokSa mAne che. karAvI detA. eTale kuTastha ke pariNAmI mAnavA chatAM chevaTe saMsAra ane mokSanI buddhamate saMsAramAM sukhadu:kha ItyAdi avasthAo che, karma che, bAbatamAM kazo ja matabheda nathI. te to che ja. janma che, maraNa che, bandha che, mukti che-A badhuM ja che; paNa e lekhamAM ullekha karAyelA upaniSado Adi graMthonA avataraNo badhAno koI sthira AdhAra nathI. avasthAtA nathI. e badhI joIne saMkalana karIne khUba ja rasaprada Atma vicAraNAno ItihAsa avasthAo pUrvapUrvanAM kAraNone laIne utpanna thatI rahe che ane jijJAsuone samajavA mATe upayogI nIvaDaze. eka navA kAryane utpanna karIne naSTa thatI rahe che. A prakAre saMsAranuM 94, lAvaNya sosAyaTI, vAsaNA, amadAvAda-380 007. cakra cAlyA kare che. pUrvano sarvathA uccheda paNa ISTa nathI ane brovya phona : 26604590
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 prabuddha jIvana vibhAvAcaraNa vs svabhAvAcaraNa sumanabhAI ema. zAha saMzI paMcendriya sAMsArika jIvane (mAnava) jIvana vyavahAramAM sthULa, sUkSma ane vANInA saMjogo pUrvakRta karmanA phaLa svarUpe AvyA kare che. saMjogone jovA-jANavAdinI prakriyA jIvI potAnI cetanA zaktinA darzana ane jJAnopayoga) sadbhAva mAraphata thayA kare che. athavA jIvane pAMca IndriyonA viSayono bodha thAya che. IndriyonA viSayomAM taraboLa ke otaprota thayuM tene AdhyAtmika dRSTie 'para'bhAva, vibhAva, ke 'para' padArthomAM mArApaNAnuM AropaNa karI ramaNatA kahevAya che evuM jJAnIonuM kathana che. paraMtu je AtmadazAnA sAdhakane pote daraasalapaNe 'koNa che ane koNa nathI' tenuM medAna koI AtmAnubhavI saddaguru pAsethI prApta thayuM che tene sAmAnyaparze potAnA poparAma mujaba IndriyonA viSayomAM tanmayatA thatI nathI. jo ke AvA sAdhakane IndriyonA viSayono bodha avazya thAya che, paraMtu te jinAjJAdhArI hovAthI bahudhA temAM ramaNatA thatI nathI athavA tene AtmasvabhAvamAM ramaNatA varte che. bIjI rIte joIe to sAdhakane 'sva' pariNati ane '52' pariNatino yathAtathya bheda gurugame vartato hovAthI te jAgRtipUrvaka 'para' pariNAtine TALe che ane mAtra 'sva' pAitimAM sthita thAya evA yathArtha puruSArthamAM rata rahe che. AvA puruSArthane zuddha vyavahAra cAritryadharmanuM sadAcaraNa ghaTAvI zakAya athavA brahmamAM caryA paNa kahI zakAya. rAgadveSa ane ajJAnavaza jIvane IndriyonA viSayamAM taraboLatA ke tanmayatA thavAthI athavA 'para'bhAvamAM potApaNAnuM AropaNa thavAthI tene rAgAdi bhAvonuM (bhAvakarma) sarjana thayA kare che. AvA bahirAtmadazAnA jIvane bhAvakarmothI jJAnAvaraNIyAda dravyakarmo Atmapradezo upara rahelA guNone AvaraNa kare che. Avo jIvAtmA cAragatimAM bhavabhramaNa karI bhrAMtimaya sukha-duHkhAdino bhoktA thAya che. TUMkamAM AvA jIvane abrahmacarya varte che. evuM paNa ghaTAvI zakAya. have pAMca Indriyo ane tenA viSayo joIe. pAMca Indriyo ane viSayo : rasa gaMdha sparza : sugaMdha ane durgaMdha (nAkathI) H halako, bhAre, komaLa, kaThora, lUkho, cIkaNo, ThaMDI ane garama tvacA ke cAmaDI. arUpI dravya kahevAya che. pAMca Indriyo tenA viSayo pAse jatI nathI paraMtu svasthAne sthira rahIne ja viSayonuM grahaNa kare che. jema ke svAdavALI vastu jIbhane maLe to rasAsvAda thAya, sparzavALI vastu tvacAne maLe to sparzanI anubhava thAya, dhvaninA taraMgo kAnanA paDadAne athaDAya to zabda ke avAja saMbhaLAya, gaMdhanA pudgalo nAkane maLe to sugaMdha ke durgaMdha anubhavAya, padArtho upara paDeluM kirA parAvartana thaI AMkhamAM Ave to jovAnuM kArya thAya che. jyAre IndriyonA viSayono meLApa Indriyo sAthe thAya che tyAre jIvane je bodha thAya che te bhAvendriyonA sadbhAvathI thAya che. dareka dravendriyanI pAchaLa eka bhAvendriya che, jeno svAmI ke niyAmaka mana che. Ama pAMca bhAva-Indriyo amuka arpavAne Atmika pariNAmo che ane huM labdhi ane upayogarUpa che. jema ke matijJAna AvaraNIya karma ke cakSu ane agayu AvaraNIya karmanA opazamathI jIvane IndriyonA viSayono bodha thAya che. Ama jIvane IndriyonA viSayono bodha thavAmAM cetanatattvanA AMzika guNono srota mukhyapaNe ghaTAvI zakAya. upasaMhAra : pAMca Indriyo e zarIranI cokkasa prakAranI racanA ke AkRti che, jene pAribhASika zabdamAM vendriyo kahevAmAM Ave che. rUpa, rasa, varNa, gaMdha, sparzAda Indriya grAhya pudgala dravyanA guNo che. je dravya 2sa varNa, gaMdha, sparzAdi guNo dharAve che tene rUtva guza karyo che. TUMkamAM pudgala dravya rUpI ke je AtmadazAnA sAdhakane aMtaraMgamAM zarIrathI aLagApaNuM varte che te jAgRtipUrvaka pAMca IndriyonA viSayomAM otaprota thato nathI ane AtmasvabhAvamAM (jJAnadarzanAdi sattAgata guNo) sthiratAno puruSArtha Acare che, jene apekSAe svabhAvAcaraNa ke brahmamAM carcA ghaTAvI zakAya. bIjI rIte joIe to sAdhakane dhyeyalakSI puruSArtha vartato hovAthI IndriyonA viSayonA bodha vakhate tene udAsIna vRtti varte che, je amuka apekSAe muktimArganAM kAraNonuM sevana dhaTAvI zakAya. AvA sAdhakane saddaguru taraphathI maLela che, paraMtu tenA nimitte zabda ke avAjanuM sarjana thAya che. vyavahAradRSTie sAMsArika jIva zarIra ane karmabaMdha sahita hovAthI jIvamAM varNa, rasa, gaMdha, sparzodi guNo jovAmAM Ave che paraMtu Atmadravya nizcaya daSTie AvA guNo dharAvatuM na hovAthI te arUpI che. mUrta che jyAre Atmadravya rUpI ke amUrta che. bIjuM pudgala dravya niHzabdabhedajJAnarUpa subaMdha ane AjJApAlanAnuM zuddhAvalaMbana niraMtara vartatuM hovAthI te svabhAvAcaraNamAM kramazaH sthiratA pAme che ane vibhAvAcaraNa chUTI jAya che evuM kahI zakAya. varNa : dhoLo, pILo, bhUro, lAla ane ane kALo (AMkhathI) : tIkho, kaDavo, khAro, khATo ane gaNyo (jIbhathI) phebruArI, 2010 sAMsArika jIvane jyAre pAMca IndriyonA viSayono bodha thAya che tyAre teno abhigama kevo varte che tenA AdhAre kAM to tene bhAvakarmonuM sarjana thAya athavA karma nirjarA saMvarapUrvaka thAya. je jIva rAgadveSa ane ajJAnavaza che tene samAnyapaNe IndriyonA viSayomAM tAdAtmyapaNuM varte che, je AdhyAtmika daSTie vibhAvAgarA 5TAvI zakAya. athavA vAtmAne abrahmacarya varte che evuM paNa kahI zakAya. chUTe dehAdhyAsa to, nahi kartA tuM karma; nA mATekatA tuM tAno, e ja dharmanAM ca -zrImad rAjacaMdra racita Atmasiddhi gA. 115 zuddha upayoga ne samatAdhArI, jJAna dhyAna manohArI; karma kAMka dUra nivArI, 2 re zavanArI -Apa svabhAva sajjhAya (zabda) : avAja ke zabda kAnathI saMbhaLAya che. zuddha jIvatattvamAM rUpI dravyanA uparanA vIsa guNo hotA nathI mATe tene phona H 795439 563, AnaMdavana sosAyaTI, nyu samA roDa, vaDodarA-390008.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI, 2010 prabuddha jIvana zabda-carcA carita, caritra, cAritra, cAritrya 2nemIcanda jaina 2anuvAdaka : puSpA parIkha zabdanI mAyAjALa aparaMpAra che. koI markaTanI jema vRkSa 52 caDhelo che to koI taLeTImAM che, koI parvata zikhara tarapha jhaDapathI AgaLa vadhe che to koI nadInI lahero para naukAvihAramAM masta che, koI tapodhananA kamaMDaLamAM birAjamAna che to koI muni mahArAjanI pIMchImAM mayUrapaMkha banI beTho che. koI padmAsanamAM che to koI zirSAsanastha che, koI kIlakA2Io kare che to koI nartakInA jhAMjharano jhaNakAra banI beTho che. koIne rAjanIti mAphaka AvI rAI che to koIe jUthI sadA vegaLA rahevAnA sama lIdhA che. koI bahurupI che to koI tadana sAdAImAM mAne che. jo Apa zabdane samajavA mAgatA ho to enAmaya thaIne ene samajo to e tamAro thaIne raheze. eTale ke tamAma marma tamArI hatheLImAM dharI deze. amuka zabdo evA che ke je rojiMdA calaNamAM to che paraMtu ene bArIkAIthI samajavA paDe. AvA zabdono upayoga ApaNe judI judI jagyAe karI to zakIe paNa utAvaLamAM eno sUkSma artha ApaNuM vicAratA nathI. tethI e zabdono ApaNe eka ja artha karIe chIe. dA. ta. carita, caritra, cAritra, carittara, cAritrya paNa AvAja zabdo che ke jenA upayogamAM ApaNe gothuM khAI jaIe. uccAramAM ghaNuM sAmya hovA chatAM arthamAM ghaNo phera paDI jAya che. 15 vizeSaNo sAthe paNa vaparAya che, jemake 'saccaritra', 'duritra' 'caritra' koI vyakti ke vastunI asmitA ke asmitAMzanuM pratIka paNa hoya che. kartavya ke AcaraNanA artha mATe paNa eno upayoga karAyo che. 'caritra'thI utaro zabda che 'carittara'. moTA bhAge kharAba arthamAM ja eno upayoga thayo che. dA. ta. enuM 'carittara' sArUM nathI jeTaluM bane teTaluM jaldI enAthI chUTakAro laI lo. jyAre cAritrya zabda zuddha AdhyAtmika che. jainAcArano to A prANazabda che. tattvArtha sUtranuM prathama sUtra che, 'samyagdarzana jJAna cAritrANi mokSamArga:' AmAM 'cAritra' zabda che ane 'caritra' nahIM. kema? saMpUrNa sUtramAM traNeya rAo-darzana, jJAna ane cAritra loka pracalita arthamAM nathI vaparAyA. atre darzana zabdano artha ruci, zraddhA Adi che. jJAnano artha sAmAnya artha nathI ke jene ApaNe Knowledge kahIe chIe. atre zAna eTale AtmAnI zodha mATenuM jJAna. AtmasvarupanI zodhanuM jJAna. Aja jJAna AgaLa vadhIne kevaLajJAna bane che. cAritryano artha sAdhutva AcaraNa, sadAcAra vagere to che ja. jevI rIte maithIlIzaraNa guptAe hindImAM 'nara se bhArI nArI'mAM bhArI ane nArI be zabdo sAthe vAparI nArI zabdane baLavattara banAvyo che tevuM ja lagabhaga 'caritra' ane 'cAritra'nuM che. cAritranI eka mAtrA eTale ke cano kAno vadhArIne ene vizeSa sthAna ApyuM che. sAdhAraNa tayA 'cAritra' zabda lokapriya nathI paraMtu dharma ane adhyAtmanA kSetramAM emAMye khAsa karIne jaina dharma ane jaina darzanonA to enI adhika ja pratiSThA che. carita - zabda kriyA ane nAma baMne tarIke vaparAya che. kriyArthakSetramAM tarIke joIe to-je thayuM che te carita che, je saMpanna thayuM che te carita che, je upalabdha thayuM che te carita che, je rasto lIdho che te carita che. A carita zabdamAM caritArthano dhvani jhaMkRta che. rAma carita mAnasa' padamAM paNa Aja jhaNakAra samAyelo che. thoDA vadhu UMDA utarIe to tenA arthamAM to eka layabaddha jhaNakAra che. 'carita'tyAre emAM pAMca mahAvrata, pAMca samiti, pAMca gupti vagere enA zabda 'cara' dhAtumAMthI utpanna thayo che. arthamAM samAyelA che. atre cAritrano artha che-samatArupa-dharma, pApa ane puNya baMneno parityAga, hiMsA vageremAMthI kramazaH nivRtti. sAmAyika, cheopasthApanA, parihAra-vizuddhi, sUkSmasAmyarAya, prakhyAta cAritra che. jyAre ApaNe 'cAritrArAdhanA' jevo zabdaprayoga karIe chIe 'caritra' zabda 'carita'thI thoDo AgaLa che. AcaraNa, kartavya, zIla, svabhAva, raheNIkaraNI, paga, cAla, Adi arthomAM teno vaparAza thayo che. jyAre ApaNe jIvana carita | jIvana caritra kahIe tyAre e zabdomAM koI vyaktinA jIvananuM varNana mAtra hoya che; paraMtu jyAre ApaNe lokasabhA ke bhAratIya jana mATe e zabdano upayoga karIe tyAre ApaNe svabhAva ke paraMparAnA arthamAM e zabda vAparIe chIe. 'caritra' sAmAnya zabda che. caritra zabda jainAcAramAM te2 prakAranA cAritra gaNAvyA che. A rIte cAritra zabda dharma adhyAtmano zabda che. 'cAritra' ane 'cAritrya' be samAna | zabdo che paraMtu lokAcAranI bahAra che. saMkSepamAM kahIe to-'carita' arthAt ghaTita, 'caritra' arthAt AcaraNa, svabhAva; cAritrya arthAt vairAgya, mukti tarapha DhaLatuM AcaraNa. A rIte sahaja rIte koIpaNa zabdano yogya artha ApaNI samajaNa ane jJAna mujaba karI teno upayoga karI zakIe. ('tIrthaMkara' hindI sAmAyikanA saujanyathI 6/bI, 1le mALe,kaeNnave hAusa, vI. e. paTela mArga, muMbaI-400004. naM:23873611; moH9820530415
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 prabuddha jIvana phebruArI, 2010. saMbaMdho DaoN. raNajita paTela (anAmI) zrI maNizaMkara ratnajI bhaTTa (kavi 'kAnta') Aje paNa mArA eka gAMdhIjI sAthe thayuM. zarUmAM to vallabhabhAIne gAMdhIjI pratye khAsa ati priya kavi che. aMgrejI dhoraNa pAMcamAthI emano chaMda lAgelo AkarSaNa thayuM nahIM paNa jema jema emanI najIka AvyA ne emanI te hajI chUTyo nathI. eka samaya hato jyAre lagabhaga Akho rASTrabhaktinI anekavidha vidheyAtmaka pravRttio jotA gayA tema pUrvAlApa' mane moDhe hato. khaMDa zikhariNImAM prathama vAra lakhAyeluM tema temanI dilacaspI ne bhakti vadhatAM gayAM ne jate divase A emanuM 'udgAra' kAvya Aje paNa badhI ja rIte ananya che. kavivara baMneya gauravavaMtA gujarAtIo rASTrapitA ne saradAra-samagra bhArata nhAnAlAla ane sAkSarakavi narasiMharAve ene anukaraNanuM mAna varSanA banI gayA. gAMdhIjIe to bhAratane ja svataMtra banAvyuM eTaluM ApyuM che. zrI rAmanArAyaNa pAThake e kAvya mATe lakhyuM cheH "koI ja nahIM paNa bhAratanI svataMtratAne pagale pagale aneka saubhAgyavatI lalanAne hRdaye laTakatA pAradarzaka hIrA jevuM gulAma-rASTrone paNa mukti ne svataMtratAnI preraNA ApI ane 'udgAra' kAvya che. enI zarUAta A rIte thAya cheH saradAra vallabhabhAIe bhAratanA gRhapradhAnanI javAbadArI bharI pharaja vasyo haiye tAre adA karI, samartha rIte kartavyanuM pAlana karyuM eTaluM ja nahIM paNa rahyo e AdhAre, bhAratanA lagabhaga chaso dezI rAjyonuM vilInIkaraNa karI eka ne priye! temAM mAre praNaya duniyAthI nava thayo! akhaMDa bhAratanuM sarjana karyuM - e etihAsika siddhi navA saMbaMdhono samaya rasabhIno paNa gayo! gAMdhIjI-saradArano milanayoga na thayo hota to ? ApaNA mAre to dunyavI aneka saMbaMdho thayA che ane Ajeya "navA gauravavaMtA ItihAsanuM A suvarNapRSTha che. gAMdhIjI, araviMda ane saMbaMdho' kAjeno "rasabhIno' samaya osarI gayo nathI! eMzI, kavivara TAgora. gulAma hiMdanI vismaya-vibhUtio hatI. TAgoranI bANu ane corANunA evA traNa saMbaMdho che jemane huM kadApi maLyo "gItAMjalie bhAratane vizva-gauravanA phalaka para mUkI dIdhuM. emAM, nathI ane chatAMye ekAda pustikA thAya eTalo badho patra vyavahAra sane 1912mAM kavi yese "gItAMjali'nI prastAvanA lakhI e amArI vacce thayo che ne hajI cAlu che. samAna zIla vyasana enA saMbaMdha paNa kaika aMze kAraNabhUta. pazcimanA jagatamAM kavi yeTsanI kendramAM haze paNa saMbaMdhonA zrI gaNezAya nama:mAM to RNAnubaMdha! prastAvanAe vidheyAtmaka pratibhAva pADyo haze. yuropanA eka karma ane punarjanmamAM mAnanAra mATe to enA svIkAramAM vAMdho kavie, bhAratanA bIjA kavi mATe lakheluM:nahIM Ave. karmanI gati ya gahana che. punarjanmanuM tarkazAstra (lojika) 'These lyrics (gItAMjalinAM) displays in their thought paNa adbhuta che. A vicitra vizvamAM zuM azakya che? mAnavInA a world Thave dreamed of all my life.' jJAnanI sImA ati sImita che. dharmanAM aneka rahasyane ukelavAmAM ApaNA sAhityanI vAta karuM to, paMDitayuganA A cAra hajI mAnavabuddhi lathaDe che ne keTalAMka rahasyane samajavAmAM paNa diggajone koNa nathI oLakhatuM? kavi kAnta, kavivara nhAnAlAla, vijJAna dvidhAnI sthitimAM che. pro. ba. ka. ThAkora ane bhadrabhadra'nA lekhaka zrI ramaNabhAI nIlakaMTha bhArata varSanuM kevaDuM moTuM sadbhAgya haze ke jyAre ema.e. jemane gAMdhIjIe gujarAtanA 'sakala-puruSa" kahelA. nhAnAlAla, (aMgrejI sAthe) thayelA narendrano (pachInA svAmI vivekAnaMda), ba. ka. ThAkora ane ramaNabhAI nIlakaMTha traNeya 'kAnta'nA mitro. svAmI rAmakRSNa paramahaMsa sAthe prathama milanayoga sadhAyo. jate divase, kAnta ne ba. ka. ThAkora ati najIka AvI gayA paNa guru-ziSyanA samAgame adhyAtma-ArohaNamAM gati AvI ne nhAnAlAla ne nIlakaMThanA 'kAnta' sAthenA saMbaMdho snigdha-madhura krAnti sarjAI. rAmakRSNanI sarvAgINa gahana adhyAtma-anubhUti rahyA.. 'kAnta'nA dharma-parivartananA kaTokaTI-kALe ba. ka. ThAkora ane vivekAnaMdanI Dynamic Personality nA yoge AryAvarta taTastha rahyA, jyAre nhAnAlAlano samabhAva sakriya rahyo. 'kAnta'nAM dhanya banI gayuM. khUda ItihAsane paNa dhanyatAnI AvI ghaDI virala! patnI narmadAnI suvAvaDa TANe nhAnAlAlanAM mANekabA lekhe lAgyAM; kyAM bhArata ane kyAM phrAnsa! ane chatAMye maharSi araviMda ane paNa 'kAnta'-nIlakaMThanA prathama paricayano paricaya pro. rA. vi. mAtAjIno milanayoga e yoga-vizvano eka viralayoga gaNAya! pAThakanA zabdomAM karIeH-"emanI noMdhavA jevI maitrI ('kAnta'nI) rAjakAraNa kSetre joIe to, berIsTaranI upAdhi laIne bhArata rA. ba. ramaNabhAI sAthenI pro. ba. ka. ThAkora sAthe rAjakoTathI AvelA zrI vallabhabhAI jhaverabhAI paTela amadAvAdanI gujarAta pichAna kharuM paNa te mAtra pichAna ja. rA. ba. ramaNabhAI A saMbaMdhamAM kalaba' khAte pattAM ramatA hatA ane devayoge emanuM milana mahAtmA lakhe che. "maNizaMkara sAthe mAro prathama paricaya sane 1885mAM
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI, 2010 thayelo...sane 1887mAM meM kaoNlejanI 'gujarAtI elphinsTana sabhA' AgaLa 'kavitAnI utpatti ane svarUpa' e viSaya upara bhASaNa ApyuM...carcageTa sTezana upara TrenanI vATa joto huM Ubho hato. tyAM maNizaMkare mArA hAthamAM eka ciThThI mUkI gayA...temAM A gIti mAlama paDIH prabuddha jIvana "sAMprata rasamaya RtunI kadara are! jANatA nathI koI e muja kheda zame che jaladarasika nIlakaMThane joI.' ramaNabhAInA bhASaNane uddezIne A gIta lakhAyelIH 'kAnta'no zleSa cAlu rAkhIne ramaNabhAIe uttara lakhyoH 're jANIne kadara zuM karyuM nIlakaMThe? pADyAM ja AMsu khuzImAM karI nAda UMce ! e mainA jala thakI miNa thAya sIdhe jethI jaNAya guru methanI zakti sarve.' ThAkora ane nhAnAlAla pahelAM 'kAna-nIlakaMThanI maitrI jAmelI ane ramaNabhAIe 'mArI kIstI', 'atijJAna' e be 'kAnta'nAM kAvyo 'buddhiprakAza' ane 'gujarAta darpaNa'mAM pragaTa karavA mokalelAM eTaluM ja nahIM paNa gujarAtI khaMDakAvyomAM adyApi anavadya raheluM 'vasaMta vijaya' ne to ramaNabhAIe potAnI TIkA sAthe prasiddha karAveluM: 'e pachI A baMne mitro vacce ApaNI sAmAjika-sthitinI, kAvyanI dharmanI rasamaya carcA patro dvArA cAlelI che.' Ama, ramaNabhAI nIlakaMTha ane 'kAnta'nI maitrIe emanA prathama milana-yoga gujarAtI sAhityane ThIka ThIka samRddha karyuM che. 'bhadraMbhadra'nI lokapriyatAmAM ramaNabhAInI anya sAhityika sevAo bhUlAI nathI gaI to gauNa rIte svIkArAI che! e duHkhanI vAta che. ahIM mAruM umAzaMkara suMdaramanA milanayoganI vAta karavI che paNa vacce umAzaMkara pannAlAla paTelanA saMbaMdhano ullekha karI lauM, baMneya sAbarakAMThAnA nAnA gAmaDAnA rahevAsI paNa bhaNe IDaranI skUlamAM sAthe. mirjhAya kharA. umAzaMkare sAhityanA vizvamAM AgaLa vadhelA umAzaMkare-pannAlAlane preraNA ApI haze, zarUAtamAM kaiMka sudhArI-maThArIya ApyuM haze paNa 'mAnavInI bhavAI'mAM devana to dharatInuM dhAvaNa dhAvelA, ene yathArtha rIte pacAvelA sarjaka pannAlAlanuM ja. zrI umAzaMkara prathama 'suMdaram' ne maLyA vidyApIThamAM, 'suMdaram' suthArIkAma karI rahyA hatA-lAkaDAMne raMdo mArI rahyA haze. aupacArika vArtA pachI chUTA paDatAM suMdaram umAzaMkarane eka patramAM pragaTa thayelI kavitA ApI. kavitAnuM zIrSaka hatuMH 'caMDoLane'. zIrSakanI nIce lakheluM (pRthvI). ghare jatAM jatAM umAzaMkara vicAra: A caMDoLa paMkhI 'pRthvI'-uparathI AkAzamAM UDyuM haze eTale 'pRthvI' lakhyuM haze ? suMdarame pRthvI-chaMdamAM A kAvya lakhyuM tyAM 17 sudhI umAzaMkarane, 'pRthvI' e eka chaMdanuM nAma che tenI jANa nahIM! ane pachI to A baMneya mitroe gujarAtI sAhityanAM vividha svarUpomAM je kheDANa karyuM che, je nakkara pradAna karyuM che tethI ApaNe sau paricita chI. paMDita yugamAMthI preraNA laIne gAMdhIyugamAM pUra bahAramAM mhorelA A be kavi-mitrono saMbaMdha e paNa maitrI-jagatano eka Adarza namUno che. zrI ramarAbhAI nIlakaMTha pachI 'kAnta'nI maitrInA kramamAM bIje naMbare AvatA. zrI ba ka. ThAkorane paNa zarUmAM chaMdanuM jhAjhuM jJAna nahIM. vicAro jhAjhA Ave paNa lati kAmakAnA padAvila'nAM phAMphAM! ThAkora kahe che tema, vicAra sivAyanuM, kAvyane upayogI, upakAraka ghaNuMbadhuM, 'kAnta'nI maitrIthI pAmyo. berisTara thavA mATe IMglenDa gayelA yuvAna ema. ke. gAMdhIne jIvana ane dharma-viSayaka aneka gUMco thayelI tyAMnA khristIo emane dharma parivartana kAje samajAvatA hatA paNa khristIdharmanI tulanAmAM emane hiMdu dharma vadhu upakAraka lAgato hato paNa dvidhAmukta pratIti thatI nahotI tyAre 'AtmakathA'-'satyanA prayogo'vALA zrI rAyacaMdabhAI-zrImad rAjacaMdra emanA jIvana-naiyAnA khevaiyA banI rahyA. A saMbaMdha-yoga paNa virala ne aitihAsika gaNI zakAya. mane navAI e vAtanI che ke eka ja deza-kALamAM jIvI gayelA, lagabhaga cAra-cAra dAyakA sudhI vihAra karIne lagabhaga eka ja prakAranA-ahiMsA, aparigraha, brahmacarya, satya, karuNA, muditA, tRSNAtyAga vagere guNono upadeza ApanAra ne dehamukti pachI jainadharma ane bauddhadharmanA Adya evA mahAvIra-buddha kyAreya maLI zakyA nahIM. A be vibhUtio maLI hota to? dharma-adhyAtma, rAjakAraNa, sAhitya ane jIvananAM vividha kSetromAM thato AvA virala saMbaMdho mAnava-jAtinuM sadbhAgya gaNAya. mAmakAHvALA mahAbhAratanA kuTuMba-kalezanA saMbaMdho ane ekabIjA mATe ghasAI chUTavAnA rAmAyaNanA Adarza kuTuMbapremanA saMbaMdho paNa ahIM smaraNamAM rAkhavA jevA che. dhRtarASTrane tyAM janma levo ke rAjA dazarathane tyAM, e jema ApaNA hAthanI vAta nathI temaja konI sAthe saMbaMdha bAMdhavone konI sAthe na bAMdhavo te paNa ApaNA hAthamAM nathI. saMbaMdho bAMdhyA baMdhAtA nathI, e to ApoApa baMdhAI ja jAya che. 'kAnta'nI kavitAI bhASAmAM kahIe toH na 'nathI tAruM e ke sakaLa racanA che kudaratI, nisarge baMdhAtI, truTita paNa meLe thaI jatI.' ApaNe rAjamArga parathI pasAra thaIe chIe. keTalAye caherA ApaNI AMkha AgaLathI pasAra thAya che. keTalAka mATe kudaratI bhAva jAge che, keTalAka mATe taTasthavRtti dAkhavIe chIe, jyAre keTalAke
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 prabuddha jIvane phebruArI, 2010. ApaNuM kazuM ja aniSTa karyuM hotuM nathI, ApaNo bApa mAryo hoto AvAM ane anya kAraNo game te ho paNa kavivara ravIndranAthanA A nathI to paNa, deva jANe zAthI emanA mukha-kamala-darzane ApaNane vidhAnamAM ApaNane ApaNI prakRtinI gUMco ne ghAMconuM vizleSaNa sahaja bhAve abhAvanI lAgaNI janme che. AvuM kema thAya che? dareka ne kaika aMze samAdhAna paNa sAMpaDe che. ravIndranAtha kahe che:-"ApaNA jIvamAM eka ja AtmA, paramAtmAno nivAsa hoya che, Atmavat rAga ane dveSa, sukha ane duHkha, bhaya ane vismaya jagata upara krIDA sarvabhUteSa-A satya samajavA chatAMye AvA bhAva-abhAvanI kare che, ane e krIDA mAraphate ja jagatane ApaNA vyakti-svarUpanuM lAgaNI zAne kAraNe thAya che? ApaNA ajJAnane kAraNe ? koI aMgIbhUta banAvI de che. e AtmIkRta jagatanAM hrAsavRddhi ane pUrvagrahane kAraNe ? kavi-nATyakAra bhavabhUtie to, hajjAro saghaLAM parivartana ApaNA vyakti svarUpanI sAthe tAla milAvIne mAIla dUra hovA chatAM paNa caMdrakiraNa sparza kumuda ane cAle che. jagatane ApaNe jeTale aMze potAnuM karI laI zakIe sUryakiraNa-spa kamala khIle che evAM be pratItijanaka kAvyAtmaka teTale ja aMze guNamAM ane parimANamAM ApaNe nAnA ke moTA dRSTAMto ApI, arthAntaranyAsI satya kahI dIdhuM: prathama dRSTie thaIe chIe. A jagata jo ApaNAthI vicchinna thaI jAya to prema (lava eTa pharsTa sAITa)mAM paNa Aja satya! ApaNA vyakti-svarUpanuM koI upAdAna ja bAkI na rahe." eTale ja bhAva-abhAvanA AvA pratyAghAta mAnava-prakRtine mATe sAva ApaNe gAvuM ghaTe: "navA saMbaMdhono samaya rasabhIno grahI lIdho ! svAbhAvika che. e vikRta na bane te khAsa jovAnuM...ne e prAkRtikane * * * saMskaravAnI saMskArI jananI prAthamika pharaja che. prakRti, jJAna, rasikabhAI raNajitabhAI paTela, pUrvagraha, paraMparAgata graMthio bhUrta kAlIna kaTu anubhava, ekAMgI C/12, navadIpa epArTamenTa, sArathi baMgalonI sAme, A-1, skUla pAse, vicAraNA, samabhAvano sadaMtara abhAva-bhAva-abhAva mATeno memanagara, amadAvAda-380052. mobAIla : 9898169069. jayabhikhkhuM jIvanadhArA : 15 | DaoN. kumArapALa desAI nivalakathA, navalikA, caritra ane bALasAhityanA kSetramAM kheDANa karanAra sAhityakAra zrI jayabhikhunI jIvanadhArAmAM AvatA aneka vaLAMkono ApaNe paricaya meLavyo. bALapaNanA prasaMgo kaI rIte sarjakanA citta para aMkita thatA hoya che ane emAMthI kevA prakAranuM sarjana pragaTa thAya che eno paNa Alekha meLavyo. AvA sarjakanA bALapaNanI eka ghaTanA joIe jayabhikhkhanA caritrane AlekhatA A paMdamAM prakaraNamAM.] che paNa ane nathI paNa! AjathI zatAbdI pUrvenA gujarAtano samAja keTalIya amuka kAraNe bhUta vaLagyuM hatuM. mAnyatAo, dhAraNAo ane vahemothI baMdhAyelo hato. e samAjane bALapaNamAM bhIkhAne ('jayabhikhkha'nuM hulAmaNuM nAma) paNa jema bahAravaTiyAonI parAkramagAthA rasabhera kahevI pasaMda karato AvI keTalIya vAto sAMbhaLavA maLI. keTalIka vAto sAMbhaLIne hato e ja rIte enA vAtAvaraNamAM bhUtapreta ane maMtrataMtranI vAto hasI kADhatA, to keTalAkathI bhaya paNa pAmatA. comera jyAM ane satata guMjatI hatI. tyAM bhUta dekhAyAnI, maLyAnI ke eno anubhava thayAnI vAto ja uttara gujarAtanA varasoDA gAmamAM AvI bhUtapretanI keTalIya saMbhaLAyA karatI hoya, tyAM korI pATI jevuM bALamana enAthI vAto pracalita hatI. gAmanAM amuka sthaLone bhUtapretanA nivAsa aspRzya kaI rIte rahI zake ? paraMtu Ave samaye bhIkhAne enA tarIke varNavavAmAM AvatAM ane aMdhAruM thayA pachI tyAM javAmAM gharamAM kAma karatA vANotara (gumAstA) bhUtAbhAIno sAtha maLyo lokone jokhama lAgatuM hatuM. gheghUra pIpaLo, AMbalI ke avAvaruM ane ene pariNAme A bhUtAbhAIe AvI ane bIjI ghaNI rasaprada makAno e bhUtapretanA AzrayasthAno manAtA ane smazAna e bAbato sAme emano rakSaNAtmaka killo banI gayA. bhUtapretanuM sthAyI saranAmuM manAtuM. vAta evI hatI ke gAma AkhuM bhUtathI DaratuM hatuM, tyAre bhUtAbhAIe emAM paNa varasoDAnI sAbaramatI nadIkinAre AvelA UMDA vAMghA bhUtane vaza karIne enI pAse potAnA keTalAya kAmo karAvyAM hatAM, ane kotaronI pazcAdbhUmi A romaharSaka bhUtakathAmAM ora raMga evI kathA Thera Thera pracalita hatI. emanuM mULa nAma bhUlAbhAI hatuM, umeratI hatI. koI kahetuM ke emane kotaramAM bhUtano meLApa thayo paNa 'pracaMDa' bhUtasAdhanAne kAraNe e bhUtAbhAI tarIke gAmamAM hato, to koI kahetuM ke e kotaramAMthI pasAra thatI koI vyaktine jANItA thayA.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI, 2010 prabuddha jIvana bALaka bhIkhAlAlane bhUtAbhAIe karelI bhUtasAdhanAnI rasabharI ene lAgyuM ke jANe mAe ene pAraNAmAM suvAkyo hoya. vAta jANavA maLI. bhUtAbhAI zarIre alamasta hatA, paNa rAtaparI hAlaraDAM gAvA lAgI hoya ane nIMdaparI AjubAju nRtya mAtA-pitA, gharabAra ane sagAM-svajana vihoNA hovAthI sAva karI rahI hoya. AvI nirava ane bheMkAra rAtrImAM bhUtAne ekAeka naphakaruM jIvana gALatA hatA. bhojana maLyuM to ThIka ane na maLyuM koInA rudanano avAja saMbhaLAyo. e saphALI jAgI gayo ne toya ThIka, koIe AdaramAna ApyAM to ThIka ane na ApyAM cotarapha najara pheravI, paNa koI dekhAyuM nahIM. AthI punaH UMghavAno toya ThIka ! vicAra karyo, tyAM vaLI karuNa ane DUsakAbharyA rudanano avAja kAne A bhUta bhAvasAra hato. kapaDAM raMgavAno eno dhaMdho hato. paDyo. camakIne nIce joyuM to eka paDachaMda AdamI sapheda bagalA AkhI rAta A kAma kare ane pachI Akho divasa UMdhyA kare. bhUto jevA zveta vastra paherIne nIce beTho beTho roto hato. kAmamAM pAvaradho eTale game teTalAM kapaDAM Apo, paNa savAra bhUtAe vicAryuM ke "nakkI, A bhUta ja hovuM joIe.' e dAtaNa thatAM to kAma pUruM karI deto. kapaDAM para raMga caDAvavAnI enI kApavA ke DuMgaLI samAravA mATe potAnI pAse charI rAkhato hato. AvaData paNa anokhI hatI. enI jhaDapa ane skUrtine joIne loko kamaramAM khoselI e dhAradAra charI kADhIne eNe bhUtanI coTalI kApI ja mAnatA hatA ke bhUtAe jarUra bhUta sAdhyuM che ane enI pAse ja lIdhI. kApIne potAno sAthaLa cIrIne emAM saMtADI dIdhI. upara e A saghaLuM kAma karAve che! hAtha pheravyo to sAthaLa jevo hato tevo ja banI gayo. bhUtAnI A bhUtasAdhanA vize AkhAya gAmamAM eka rasabharI ekAeka AvI aNadhArI ghaTanA banatAM AMbalI nIce beTheluM kathA cAle. vaLI A kathA kahenArA paNa evA ke emAM gAMThanuM bhUta camakyuM. paraMtu e kaMI kare, te pahelAM to bhUtAbhAIe siktathI umaraNa karIne ene vadhu rasika banAve. teo kahe, enI coTalI kApIne kAma patAvI dIdhuM. bhUtane lAgyuM ke Aje nakkI eka vAra ziyALAnI kaDakaDatI rAtre bhUto gAmanA taLAvanI koI mAro bhAI ja bheTyo che AthI ene huM nakAmA cALA karIne pALa para kapaDAM dhoto hato. samI sAMjathI kapaDAM para raMga karavAnuM chetarI zakIza nahIM, tethI e bicAruM hAtha joDIne karagaravA mAMDyuM. kAma zarU karanArA bhUtAnA bIjA sAthIo to kAma vaheluM ATopIne "he bhUtAbhAI, kaho te kAma karuM! pahADa khodIne medAna karuM. ghera pAchA pharI gayA, tyAre bhUtAne to hajI kapaDAMno eka gAMsaDo kaho to medAna para pahADa Ubho karI dauM, paNa mArI coTalI mane raMgavAno bAkI hato. maherabAnI karIne pAchI Apo. amAruM saghaLuM jora emAM hoya che.' kALI aMdhArI ghanaghora rAta hatI. masANamAM maDadAM hoMkArA kare bhUtAbhAIe vicAryuM ke ThIka hAthamAM Avyo che. have ene javA ane cUDela rAsaDA le evuM bheMkAra aMdhAruM hatuM. AvA samaye devo nathI. eNe kahyuM, 'bhAI! mAre koI sAthI nathI ke saMgAthI smazAnamAM koInI ceha saLagatA joIne kAramI ThaMDIzI hUMThavAI nathI. sAva ekalo chuM. tuM mArI sAthe rahIza to mane ghaNuM sAruM rahelA bhUtAe vicAra karyo ke lAva, jarA hAthapaganAM taLiyAM zekI lAgaze, paNa pahelAM A badhAM kapaDAM dhoI nAMkha. huM jarA ADo paDuM AvuM, to dehamAM thoDo garamAvo Ave. aMdhArI rAtre e smazAnamAM chuM." gayo. enuM kalejuM bhayano saheje thaDako anabhavatuM nahotuM. e to bicArA bhUtane bhUtAbhAIno Adeza mAthe caDAvyA vinA Arokaheto ke are! jIvatA dehane melA deha zuM karavAnA hatA? ovAro nahato. e kapaDAM dhovAM ane enA para raMga caDAvavA lAgyuM. phakkaDarAma jevo bhUto smazAnamAM jaIne hAthapaga zekI Avyo. bhUtAbhAIe nirAMte AMbalI para caDIne UMgha mANI lIdhI. paroDha paNa kahe che ke agnithI enI TADha vaLI ane zarIramAM garamAvo thatAM thatAM to kAma pUruM thaI gayuM. bhUte kahyuM, 'bhUtAbhAI, mAruM AvatAM AMkhamAM UMgha gherAvA lAgI. phakkaDa giradhArI bhUtAbhAIne kAma pUruM thayuM. have mane mArI coTalI ApIne rajA Apo.' kyAM kazI phikara hatI! emane thayuM ke lAva, jarA AMkha mIMcI thoDI "nA re nA, A kapaDAMno ATalo moTo gAMsaDo ghera koNa laI UMgha laI lauM. pAchalI rAtre badhuM kAma dhaDusI(dhaDasa dhaDasa jaze? cAla, pahelAM mArA ghera mUkI ane pachI tuM sukhethI jaje.' mAravuM-dhokAvavuM)ne pUruM karI nAMkhIza, AthI taLAvanA kAMThe UMgha jyAM sudhI bhUtAbhAI pAse enI coTalI hatI, tyAM sudhI bhUta mANavAno vicAra thayo. paraMtu thayuM ke kinArA para to vIMchI, gho ke lAcAra ane paravaza hatuM. bhUtAbhAIne to bhUta maLatAM sukhanA sApa Ave eTale ene badale koI jhADa para sUI jAuM. bhUtAnA sonerI divaso UgyA. roja taLAva para jAya ane AMbalIe caDIne zarIramAM thAka hato ane AMkho UMghathI gherAtI hatI. jorathI bagAsuM poDhI jAya. AkhI rAta bhUta raDyA kare ane kapaDAM dhoyAM kare. A khAdhuM ane hAtha UMcA karIne ALasa bhAMgI ane taLAvanI pALa kAmanA badalAmAM bhUtAbhAI roja ene eka vArtA kahe. e vakhate paranI AMbalInI lAMbI DALone bAMdhIne enA pAraNAmAM bhUto bhUta hoMzabhera hoMkAro detuM jAya ane kapaDAM dhovAnuM kAma karatuM nirAMte sUto. jAya. bhUta paNa kahe, "are ! huM paNa eka vakhata pUro saMsArI hato.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 prabuddha jIvane phebruArI, 2010. maneya saMsAranA sukhadu:khanI vAto sAMbhaLavAmAM ghaNo rasa paDe vilAyatI kApaDa tareha tarehanuM raMgAIne Ave che. zuM bhapako ane che." ane Ama khUba rasapUrvaka badhI vAto sAMbhaLatuM hatuM. zI bhAta! AthI to amAro bhAvasArIno raMgakAmano dhaMdho sAva AvuM keTalAya mahinAo sudhI cAlyuM. evAmAM bhUtAbhAIne paDI bhAMgyo che. pUratI rojI paNa maLatI nathI.' ekAMtariyo (dara trIje divase Avato) tAva lAgu paDyo ane sAva "mAre tyAM vANotara rahezo?' dubaLA thaI gayA. have emaNe taLAva para kapaDAM laI javAnuM paNa bhUtAe harakhAIne kahyuM, "hA mAjI, mAruM te evuM nasIba kyAMthI mAMDI vALyuM. bhUtane ghera beThA bolAve, bhUta emanI pAsethI kapaDAM, ke vANiyA-bAmaNa sAthe rahIne A manakhA dehane sArthaka karuM. bAkI. sAbu, raMga badhuM laI jAya. AkhI rAta kapaDAM dhue ane savAre badhuM A kapaDAM raMgavAno dhaMdho e to bhUtanA jevo dhaMdho." pAchuM soMpI jAya. ane bhUtAbhAI vANotara banI rahyA. e chokarAMo rAkhavAnuM eka vAra bImAra bhUtAbhAIe vicAryuM ke A zarIramAM bhUtanI kAma kare, emaNe jayabhikhkhanA pitA vIracaMdabhAIne potAnA hAthe coTalI che. mATe ja vAraMvAra tAva Ave che ane zarIra naMkhAtuM jAya hiMcoLyA hatA. savAre bajAramAM jaIne zAka laI Ave. gharanA badhA che. AthI coTalI kADhIne raMganI koThImAM mUkI. teo haMmezAM jAte paracUraNa kAma kare. mahemAnanuM dhyAna rAkhe. emanI uMmara vadhatI UThIne ja bhUtane raMga ApatA hatA, tethI coTalInI koI ciMtA gaI. bhUtAbhAImAMthI bhUtAbhAbhA banyA, paNa jIva to evo ne nahotI. paraMtu banyuM evuM ke eka vAra bhUtAbhAIne khUba tAva caDI evo ja yuvAna. gayo. e tAvanA ghenamAM hatA ane bhUta raMga mAgavA AvyuM. atyAra kyAreka bhIkhAlAla tophAna kare ke koI vAMka-guno thayo hoya, sudhI Adeza karavA TevAI gayelA bhUtAbhAIe kahyuM, 'laI le pelI tyAre bhUtAbhAInI soDamAM bharAI jAya. pitA vIracaMdabhAI dIkarAne koThImAMthI." dhamakAvavA Ave to emanA bAlyakALano Akhoya bhUtakALa bhUta raMga levA gayuM. paNa thoDI vAramAM to e raMga lIdhA vinA ukheLIne kahe, nAcatuM-kUdatuM pAchuM AvyuM ane kahevA lAgyuM: 'bhUtAbhAI, 'chokarA mAtara (mAtra) AvA ja. tuM kyAM AnAthI sAro hato? rAmarAma! huM jAuM chuM !' A uMmare tophAna nahIM kare to mArA jema gharaDAM thaIne karaze?" bImAra bhUtAbhAIne potAnI bhUlano khyAla AvI gayo eTale vIracaMdabhAI bhUtAbhAbhAne Adara ApatA, AthI potAno emaNe bhUtane kahyuM, "are bhalA AdamI, tAre javuM hoya to sukhethI roSa aMdara samAvI detA. paraMtu jatAM jatAM kahetA, "bhUtAbhAI, jA. tane ghaNA divasa meM rokI rAkhyo che, paNa tArI yAdagIrI rUpe chokarAne tame bagADazo.' to kaMI Apato jA." AvA bhUtAbhAbhA bALaka bhIkhAlAlanA khAsa mitra hatA. 'mArI yAdagIrI? lo, huM tamane ekAMtariyo tAva utAravAno emAMya emanI pAsethI bhUtapretanI vAto sAMbhaLavAmAM khUba AnaMda maMtra ApuM chuM. koIne paNa tAva Avaze to tame A tAva-utAra Avato. maMtra dvArA ene sAjo karI zakazo." bALaka bhIkhAlAla kyAreka vicAre paNa caDI jAya. 'bhUta che ke kahe che ke bhUtAbhAIne maMtra ApIne bhUta vidAya pAmyuM. e nahIM?' A mahAbhArata prazna ene mUMjhavato hato. nizALanA zikSaka maMtrathI pahelAM emano potAno ekAMtariyo tAva dUra thayo ane to cokkasapaNe kahe che ke bhUta-bUta evuM kazuM nathI. e to maMchA pachI to gAma AkhAmAM koIne paNa ekAMtariyo tAva Ave eTale bhUta ne zaMkA DAkaNa jevuM che. bhayamAMthI jAgyuM che. ene kAraNe mana bhUtAbhAI pAse hAjara thaI jAya. AvA Darapoka vicAro kare che. banyuM evuM ke jayabhikhkhanA pitA vIracaMdabhAI pAMceka varSanA jyAre gAmanA loko to bhUtanI keTalIya rasabharI anubhavahatA tyAre emane Avo ekAMtariyo tAva Avyo hato. A kathAo kahetA. emAM koInA duHkhanI vAta hoya to koInI vIracaMdabhAIno janma vi. saM. 1999nI caitra suda bIjane divase avagatinI kathA hoya. gAmaloko bhIkhAne kahetA ke bhUta che e thayo hato. ghaNA divasa sudhI Avo tAva AvatAM vIracaMdabhAInA sAva sAcI vAta che. ame najaronajara ene dIThuM che. dAdImA emane bhUtAbhAI pAse laI gayA ane bhUtAbhAIe maMtra bhIkhAne thatuM bhUtanI coTalIthI bhUtane vazamAM rAkhanAra bhaNIne e jakkI tAvane haThAvyo. AnAthI dAdImA khuza khuza thaI bhUtAbhAbhA zuM kahe che? emane pUche tyAre bhUtAbhAbhA kahetA: gayAM, paraMtu phakkaDarAma bhUtAbhAIno lagharavaghara veza joIne kahayuM, 'che paNa ane nathI paNa.' (kramaza:) are bhUtAbhAI, tame sahunuM duHkha haro cho, paNa tamAruM daLadara 13/bI, caMdranagara sosAyaTI, jayabhikhkhuM mArga, pAlaDI, kema koI haratuM nathI?" amadAvAda-380007. Teliphona : 079-26602675 bhUtA bhAvasAre potAnI vedanA kahIH "zuM kahuM mA! have to mobAIla : 09824019925
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI, 2010 prabuddha jIvana | 21 zrI mahAvIra jaina vidyAlaya dvArA Ayojita 20 mo jaina sAhitya samAroha rupa mANaka bhazAlI ceriTebala TrasTa-muMbaInA saujanya nimaMtraNathI jAnyuArI 29, 30, 31nA ratalAma khAte 20 mA jaina sAhitya samArohanuM Ayojana thayuM.A samArohano viSaya hato "jaina sAhitya gaurava graMtha.' samArohanuM udghATana padmazrI DaoN. kumArapALa desAIe karyuM ane vIracaMda gAMdhInA sAhitya vize mananIya pravacana ApyuM temaja vizeSa atithipadethI jaina sAhityanA prakAMDa paMDita DaoN. sAgaramala jene prAcIna jaina sAhitya vize potAnuM dIrgha vaktavya prastuta karyuM. samArohanI vividha beThakomAM jaina sAhityanA gahana abhyAsI vidvadu mahAnubhAvo Do. jitendra bI. zAha, DaoN. kalAbena zAha, DaoN. jayakumAra jalajajI ane DaoN. bAlAjI gaNATakara birAjyA ane saMcAlananI javAbadArI DaoN. abhaya dozI, pro. mAlatI bahena zAha, DaoN. zekharacaMdrajI jaina ane DaoN. kokilA zAhe svIkArI. samagra samArohanuM Ayojana DaoN. dhanavaMta zAhe karyuM. A samArohamAM ratalAmanA sthAnika vidvAno ane agragaNya mahAnubhAvoe upasthita rahI samArohamAM potAnA vaktavya prastuta karI ratalAmanI dharatI uparanI A ghaTanAne sadbhAgI ane aitihAsika gaNAvI temaja jaina dharmanA cAre phirakAnA 175 jaina-ajaina vidvAno eka ja chatra heThaLa ekatra thaI jaina sAhityanI jJAnacarcA kare e prasaMgane advitiya gaNAvyo. rupa-mANaka bhazAlI taraphathI sarva sthAnika vyavasthA zrI mukeza jaina ane emanA sAthIoe saMbhALI ane vidvAnone uttama Atithya pIrasI yajamAnapada zobhAvyuM. A samArohamAM jaina sAhityanA goravabharyA 107 graMtho vizenA potAnA zodhanibaMdho abhyAsI vidvajanoe prastuta karyA jenI vigata nIce mujaba che. A sarva mahAnubhAvo DaoNkTareTanI upAdhi prApta temaja sAhitya saMzodhaka che. krama nAma sthAna vaya graMthanuM nAma abhayabhAI dozI muMbaI 50 lalitavistarA ajitasiMha AI. ThAkora ANaMda kAvya kalpalatA - zrI arisiMha racita anekAMtakumAra jaina nyU dilhI paMcAsTikAya arcanAbena ke. pArekha amadAvAda samarAditya kevalI caritra aruNa pratApa siMha 53. mUlAcAra - eka adhyayana araviMda svarUpacaMda saMghavI rAdhanapura dharmaratna prakaraNa bAbubhAI ema. zAha surata 65. aSTAnDikA vyAkhyAna bhAnubena zAha muMbaI kavi RSabhadAsa bharatakumAra ema. gAMdhI rAjakoTa jJAtA dharma kathA sUtra bhAvezabhAI Ara. dozI amadAvAda, vitarAga stotra - hemacaMdrAcArya kRta caMdrakAMtabhAI esa. saMghavI pATaNa 55 dravyAzraya mahAkAvya 12 cetanabhAI sI. zAha bhAvanagara vastupAla caritra 13 chAyAbena zAha amadAvAda parama teja - bhUvanabhAnu sUrIzvarajI ma.sA. dhanavaMtabhAI TI. zAha muMbaI nATya darpaNa dhanavaMtIbena ena. modI muMbaI gautama pRchA dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA vizapAvazyaka bhASya dhIrendrabhAI Ara. mahetA bhAvanagara karmagraMtha 1-6 dInAnAtha zarmA amadAvAda 48 dhUrtAkhyAna dinezabhAI vI. jAnI vaDodarA prabaMdha koza dinezacaMdra ke. mahetA amadAvAda bhASyatrayam dIkSA eca. sAvalA ANaMda 26 kavi zikSA (vijayacaMdra sUri kRta) phAlganIbena pI. jhaverI muMbaI dvAtrizatkAtrizikA - upAdhyAya yazovijayajI kRta phUlacaMdra jaina vArANasI vAyakumudacaMdra yu.pI. surata 39
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 2 sthAna zujAlapura muMbaI jAmanagara 62 muMbaI surendranagara muMbaI amadAvAda bhAvanagara amadAvAda muMbaI amadAvAda vApI muMbaI ratalAma jAmanagara ANaMda muMbaI muMbaI bhAvanagara kolakAtA 38 nAma grISmAbena esa. zAha haMsAbena zAha harSadabhAI pI. mahetA hiMmatalAla e. zAha hiMmatalAla jI. koThArI hiMmatalAla esa. gAMdhI hinA vijayakumAra dozI hitezabhAI bI. jAnI hitezabhAI vI. paMDyA IlA zAha jAgRtibena ena. ghIvAlA jasavaMtabhAI DI. zAha jayaMtIlAla ema. zAha jayakumAra jalAja jayaprakAza ena. dvivedI jayazrIbena e. ThAkora jayazrIbena bI. dozI jhonI ke. zAha ke. TI. sumarA kailAzabena ke. mahetA kalAbena zAha kAnajIbhAI DI. bagaDA kAnajIbhAI mahezvarI kAMtibhAI bI. zAha kavinacaMdra ema. zAha ketakI zaradabhAI zAha ketakI yogezabhAI zAha kirtIbhAI ena. zAha kokilAbena eca. zAha kumArapALa desAI mAlatI kizorakumAra zAha manaharabAlA ke. zAha manaharabhAI DI. zAha manojabhAI e. upAdhyAya manubhAI je. zAha mItA je. vyAsa miliMda esa. joSI mukuMdabhAI ela. vADekara nalinIbena DI. zAha nikItA pArasakumAra zAha nirAlI ke. zAha pArUlabena bI. gAMdhI prabuddha jIvana phebruArI, 2010 graMthanuM nAma 28 nyAyAvatAra syAdvAda maMjarI nayacakra dharma bindu zAlibhadra caritra 70 vijayAnaMda sUri 45 kaSAya prAbhRta 35 abhidhAna ciMtAmaNi nAmamAlA jJAnAvarNa (lekhaka : zubhacaMdra) tattvArthAdhigama sUtra uttarAdhyayana sUtra paramAtma prakAza (AcArya yogendra kRta) kalpasUtra yogasAra gAthA saptazatI prabaMdha ciMtAmaNi - mAnatuMgAcArya kRta zAlIbhadra caritra 37 pariziSTa parva jaina tarka bhASA guNasthAnaka samAroha 71 prAkRta vyAkaraNa yoga zAstra Atmasiddha zAstra upadeza mAlA 74 zrAddha pratikramaNa sUtra zrI mahAvIra kathA - gopALabhAI paTela kRta 48 dharma saMgraha jaina paraMparAno ItihAsa zAMta sudhArasa 68 vIracaMda rAghavajInuM sAhitya paDuM darzana samuccaya mUlAcAra jaina rAmAyaNa samarAditya mahAkathA kumArapALa caritra chaMdonuzAsana - hemacaMdrAcArya zrI guNavarma caritrAntargatA-kathA-17 pUjA yogavizikA 54. gaNitasAra saMgraha (mahAvIrAcArya kRta) zrIpALa rAjAno rAsa adhyAtma sAra pratyeka buddha caritra muMbaI bhAvanagara kaccha amadAvAda bilImorA muMbaI 61 muMbaI khaMbhAta muMbaI amadAvAda bhAvanagara amadAvAda muMbaI vaDodarA bhAvanagara bhAvanagara vaDodarA vaDodarA 34 74 42 muMbaI 25 surata amadAvAda rAjakoTa 65
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI, 2010 krama 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 66. 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 nAma pArvatIbena ena. khIrAnI pradipabhAI amRtalAza ToliyA praphullA risakalAla vorA mAbhAI ena. zAha pratApakumAra je. rItipA pravINabhAI sI. zAha 106 107 priteza vinodabhAI zAha pUrNimA esa. mahetA rajjana kumAra rAjavI ojhA rakSAbena je. zAha ramaNalAla sonI rAmanAtha pAMDe razmibena bhedA razmibhAI jhaverI ratanabena ke. chADavA rekhAbena vorA rezmA DI. paTela rUpA cAvaDA rUpAlIbena ajaya bAphanA sAgara makavANA sAgaramalajI jaina saMdipa jaina zItala ema. zAha zekharacaMdra jena zobhanA pI. jaina zobhanAbena Ara. zAha zrIkAMtabhAI Ara. dhruva smitAbena pI. jena sudarzanA pI. koThArI sudhAbena paMDyA sumanabena zAha suvarNA jaina urvazI manubhAI paMDyA uSA Ara. paTela utpalA kAMtilAla modI vardhamAna Ara. zAha varSAbena vI. zAha vijayAbena sI. zAha sthAna muMbaI rAjakoTa bhAvanagara amadAvAda beMgalora amadAvAda amadAvAda amadAvAda barelI mAvajI sAvalA jayazrI dozI reNukA poravAla amadAvAda muMbaI vaDodarA vIdA muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI ANaMda gAMdhInagara le bhAvanagara sAjApura nyu dill amadAvAda amadAvAda navasArI amadAvAda muMbaI naMdarabAra prabuddha jIvana vaya 55 54 58 32 79 68 34 54 48 28 54 *?? 9 ' che | OM % 9 19 muMbaI muMbaI 28 55 18 42 49 muMbaI vadA muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI vallabha vidyAnagara 71 gAMdhIdhAma 65 8 8 8 o * 8 2 2 42 graMthanuM nAma prajJApanA sUtra darzana ane ciMtana paMDina sukhalAlajI) zIlopadeza mAlA vairAgya zataka jaina vAstu zAstra prakaraNa bhagavatI sUtra varAga caritra AcArAMga sUtra 56 jivAjivAbhigam prajJApanA sUtra mALA 27 aSTAntikA pravacana samudra vahANa saMvAda kAvyAnuvAAsana yogabinda dAve kAlika upAsake dezAMga sUtra bhaktAmara stotra mallikA makaraMda - zrI rAmacaMdra sUriSkRta prabuddha rohiNIya jina dhammo - AcArya nAlAlajI bharatezvara bAhubalivRtti jaina sAhitya amRtAzIti-yogI kRta samayasAra prakaraNa vasudeva- di DI pramANa mImAMsA - hemacaMdra sUri triSaSThIzalAkA puruSa caritra aSTaka prakaraNa vizeSAvazyaka bhASya prazamarati prakaraNa jIva vicA2 prakaraNa zrI zAlibhadra caritra mathurA kAMkALI jillAmAMthI prApta jaina kalAkRti upa2 pAvara poInTa prejhanTezana upara darzAvela vidvAna lekhako vizenI temaja anya mAhitI mATe zrI mahAvIra jaina vidyAlaya-muMbaI-phona naM. 022-23759179 u52 saM5rka karavA vinaMti. yogasAra jJAnArNava 73 upamitibhava prapaMca kathA annagaDha sUtra manoramA kathA dharma paricaya devaracanA harArAya kRta Indriya parAjaya zata ArAmazobhA kathA 23
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 prabuddha jIvana phebruArI, 2010. zrI jaina mahAvIra gItA-eka darzanaH 16 ppa. pU. AcAryazrI vAtsalyadIpasUrijI SoDaza adhyAya : yogopasaMhAra yoga vAraMvAra jhaLakatuM rahe che. jUo: "he bhavya puruSo, ALasa choDIne zrI jaina mahAvIra gItA'mAM soLamo adhyAya yogopasaMhAra premapUrvaka UbhA thAo. sarva kartavya karmomAM choDIne premapUrvaka UbhA yoga' che. A prakaraNamAM 127 zloka che. thAo. sarva kartavya karmomAM che, loko, vegapUrvaka jAgRta thAo. zrI jaina mahAvIra gItA'nuM ApaNe keTalAMka samayathI adhyayana AnaMdapUrvaka jaina dharmanA pracAra mATe svArpaNa karavA taiyAra thAo." karIe chIe. A eka suMdara ane divya graMtha che. dharmagraMtho ApaNI (yogo pasaMhAra yoga, gAthA, 13,14). jANa bahAra ApaNA para keTalo upakAra kare che teno vicAra karIe 'zrI jaina mahAvIra gItA' eka prakhara yogInI AtamavANI che. chIe tyAre hRdayathI abhibhUta thaI javAya che. A dharmagraMtho ApaNA zrI buddhisAgarasUrIzvarajInA rUMvADe rUMvADe jaina dharmano siMhanAda saMskArane majabUta kare che. ApaNA nabaLA vicAro bahAra pheMkI de saMbhaLAya che. dharma mATe tamAma sAttvika paDakAra eo karavA ane che. ApaNane sanmArge TakAvI rAkhe che. ema lAge che ke A dharmagraMtho jhIlavA taiyAra rahe che. ahIM paNa e ja AtamavANIno TaMkAra jovA ApaNane kahyA vinA ApaNA hRdayane masAja kare che. maLe cheH "he mAnavIo, meM kahela sarva yogomAM zaMkA choDI do ane dhI jaina mahAvIra gItAmAM soLamo adhyAya "yogo pasaMhAra pUrNa zraddhAnuM AlaMbana karIne vartana karo, sarva zakti prApta karo, yoga' che. atyAra sudhI je adhyAya ApaNe joyA te sarva yogono sarvalokone jAgRta karo, sarva vizvanI unnati karo. te mArA dharmanA jJAnathI upasaMhAra A graMthanA sarjaka zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI ahIM kare thaze. deza ane kALanA yogane kAraNe mArA lokoe zakti ane yuktio che mATe A adhyAyanuM nAma "yogo pasaMhAra yoga' che. "zrImad vaDe vidharmI loko sAthe spardhA karavI joIe. bhAvi jainonI unnati bhagavad gItA'mAM 18 adhyAya che. jyAre "zrI jaina mahAvIra ApanAra A mArI AjJA che. AthI prayatnapUrvaka ane sarva saMghoe gItA'mAM 16 adhyAya che ane te pachI 6 anya prakAraNa lakhAyAM vartavuM joIe." (yogopasaMhAra yoga gAthA 21, 22, 23, 24). che. soLamA adhyAyanI vizeSatA e che ke temAM 115mA zlokathI zrImad buddhisAgarasUrIzvarajIe 'yogo pasaMhAra yoga'mAM A keTalIka bhaviSyavANI karavAmAM AvI che ane A graMtha pUrve brAhmI pUrve kahevAyelA yogonuM AlaMbana karIne AgaLa vadhavAno upadeza lipImAM lakhAyo hato tema kahevAmAM Ave che! Apyo che. paraspara prema vadhArIne jenoe ekabIjAne sahAya karavI 'yogo pasaMhAra yoga'mAM AraMbha A rIte thAya che. joIe tema kahyuM che. vidvAnoe paraspara virodha ghaTADIne kaLiyugamAM AtmonnatikarA yogA: shuddhaatmaasiddhisaadhkaaH| vidharmIonI sAme sattA ane zAMti ekaThAM karIne majabUta thavuM yogAnAlamaSya bho bhavyAH, saMprApnuta shivshciym|| joIe ane dezakALa anusAra zaktivardhaka kAryo karIne vaLI, AtmA kSAyikabhAvena prApnoti paramAtmatAm / sarvalokone sahAya ApIne AgaLa vadhavuM joIe tema kahyuM che. upAdAnanimittairyobhAste bhnnitaasttH||| saMghanI unnati karavA mATe ane vizvamAM pratyeka jana sudhI jaina dharma zuddha Atmasiddhi sAdhaka evA yogo AtmAnI unnati karanArA hoya pahoMcADavA mATe pracaMDa pUrUSArtha karavo joIe tevuM zrI buddhisAgarache. AvA yoganuM AlaMbana karIne kalyANa prApta karo.' "AtmA kSayabhAvathI paramAtmapada pAme che. A badhA yoga upAdAna ane dayA e dharmanuM mULa che. zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI nimitta kAraNa tarIke gaNAvelA che." (yogo pasaMhAra yoga, gAthA, 1,3). "yogapasaMhAra yoga'mAM 38 thI 44mI gAthA sudhInuM sarvanI zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI jyAre je paNa lakhe che temAM temanuM aMtima sukhAkArI mATe annadAna, dhanadAna vagere karavAnuM kahe che. ahIM temanI lakSya paramAtma pada hoya che. A prakaraNanI zarUAta paNa tevI ja rIte mArmika dRSTino paricaya thAya che. jema khristI loko anya lokone thAya che. jaina dharma AtmAnA kalyANa mATe satata sarbodha Ape che. ane potAnA tarapha AkarSita karavA mATe sahAyaka bane che. tevI ja rIte nizcaya ane vyavahAra baMne dharmasAdhanA mATenA paMtha che; paraMtu nizcayane jaDa zrImad buddhisAgarasUrIzvarajInI A vAtamAM dIrghadRSTipUrvaka sahAyaka thaIne vaLagI na rahevAya te mATe zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI dRDhatApUrvaka banavAnI preraNA maLe che. Ama kahe cheH "nizcayano vyavahAra karanArA lokoe kadI vyavahAra yogano AtmakalyANa mATe dhyAna e paNa eka uttama paMtha che. zrImad tyAga karavo joIe nahI kemake vyavahAra vaDe ja cokkasa prApti thAya che.' buddhisAgarasUrIzvarajI svayaM eka prakhara yogI hatA. "zrI mahAvIra (yogopasaMhAra yoga, gAthA, 10). jaina gItA'nA yogopasaMyoga yoga'mAM teo saune dhyAnanA paMthe bhagavAna mahAvIra svAmI uttarAdhyayana sUtramAM satata pramAdano javAnI zIkha Ape cheH "he bhavya puruSo, Atmazaktine prakaTa karo. tyAga karavAno upadeza Ape che e ja vAta zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI AtmadhyAnanA prabhAvathI guptajJAna prakAza pAme che. prakAzita thayelA jJAna yogapasaMhAra yogamAM kahe che. paraMtu ahIM ALasano tyAga karavAnuM vaDe AnaMda jJAna gupta che te prakAza pAme che. teno prakAza dhyAna vaDe thAya e mATe kahe che ke tame jaina dharmanA pracAra mATe samarpaNa karo. zrImad che ke jyAMthI pANI pAchI phare che. AtmajJAnanA prakAza mATe jaldI jAgRta buddhisAgarasUrIzvarajInuM A dRSTi biMdu temanA tamAma dharmagraMthomAM thAo. AtmadhyAna ane samAdhi mATe premapUrvaka jAgRta thAo.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ phebruArI, 2010 prabuddha jIvana (yogo pasaMhAra yoga, gAthA, 49, 50, 51). RSimunioe brAhmI lipImAM lakhyo hato tene samaya jatA zrI - jinavANIno mahimA apAra che. jinavANI yuktipUrvakanI hoya yazobhadrasUrie punaH lakhI rAkhelo te graMtha, zrImad buddhisAgarasUrizvarajI che. jinezvaranI bhASA eTale anekAMtanI bhASA. jinavANImAM nirdeza kare che ke mane maLyo ane te meM tamane pahoMcADyo. A saMsAranA rahasyonuM udghATana paNa thAya che ane AtmakalyANano saMpUrNa vidhAna vAMcIe chIe tyAre vicAramAM DUbI javAya che. zrI mArga paNa khUle che. zrI jaina mahAvIra gItA'mAM bhASAnuM je saMyojana yazobhadrasUri koNa hatA, kyAre thayA vagere nirdeza maLato nathI thayuM che te anekAMtalakSI bhASA che. zrI mahAvIra svAmI 'yogapasaMhAra paraMtu zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI ema kahevA mAMge che ke A yoga'mAM pote je kahe che te mATe Avo nirdeza kare cheH graMtha pUrve lakhelA mahApuruSane anusAra che ane tenI prApti temane vItarAgI, kevalajJAnanA darzana vALo, mahAvIra chuM. lokonA koI divya zakti dvArA thaI hatI te mujaba temaNe lakhyo che. upakAra mATe sarva yogono upadeza ApuM chuM. huM mohathI kaheto nathI. thoDAka zlokArtha joIe: huM pUrNamohano nAza karanAra chuM. jenAthI sarva manuSyonI unnati thAya 'bhAratamAM dakSiNamAM ane uttaramAM yuga pradhAna evA prabhAvavALA evA vacano huM yuktipUrvaka boluM chuM. jenAthI loko upara upakAra thaI puruSo prakaTa thaze.' (yogopasaMhAra yoga, gAthA-116). zake tevA vyavahAranA viveka vaDe mukti sAdhI zakAya evA yogo meM kahyA "bhavya devo ane devIo rAga pUrNa rIte pratyakSa thaze ane dharmamAM che. huM athavA meM AvI bhASA vyavahArane kAraNe vAparI che. vItarAgI sahAyaka thaze emAM zaMkA nathI.' ('yogo pasaMhAra yoga, gAthA, 117). evA meM loko upara upakAra karavA mATe A pramANe kahyuM che. vizvamAM "he jeno, avadhinuM jJAna prApta karanArA, jAti smaraNanuM jJAna rahenArA manuSyonA uddhAra mATe huM Ama kahuM chuM. meM je mArA tArAno rAkhanArA, yuga pradhAna evA sUrio utpanna thaze." (yogo pasaMhAra bheda kahyo che te manuSyonA viveka mATeno che. (yogapasaMhAra yoga yoga, gAthA, 118). pa6, 57, 58, 19, 60). 'mArA pachI be hajAra pAMcaso varSa pachI sarva vizva prakAzaka evo saMsArI jIvananI vizeSatA e che ke temAM saMsAranA tamAma jaina dharma thaze.' (yogo pasaMhAra yoga, gAthA, 119). kAryo gRhastha karavA paDe che. saMsArI mANase saMhArano moha na rakhAya "badhA varNanA loko samagra vizvamAM jaina dharmanI abhilASA rAkhanArA tevI rIte dhArmika AgrahothI cittane jaDa paNa na banAvI devAya. thaze." (yogopasaMhAra yoga, gAthA, 120). atyaMta mArmika zabdomAM zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI A upadeza "mahAjanoe cAra prakAranA saMghanA sAmrAjyanI vRddhi mATe sarvasva ahIM Ape che. A saMpUrNa vAkya gAgaramAM sAgara jevuM che : "vaMza arpaNa karIne vartavuM joIe.' (yogo pasaMhAra yoga, gAthA, 12 1). paraMparAno dharma vyavahArathI ja pravarte che. vyavahAra vinAnuM jJAna zuSka 'sarvasva arpaNa karanArA jenonI unnati vividha rIte thAya che. ane dharmano nAza karanAruM che.' (yogo pasaMhAra yoga, gAthA, 66). kaLiyugamAM AvI unnati thaI che, thAya che ane thaze.' (yogo pasaMhAra zrI jaina mahAvIra gItA'nI racanA zrI mahAvIra svAmI svayaM yoga, gAthA, 122). upadeza Ape che te prakAranI che. zrI mahAvIra svAmIe jaina dharmanI "cAra prakAranuM mahAsaMgha rUpa zrI jaina zAsana, maMgalakAraka che. ane punaH udghoSaNA karI ane saune jaina dharmanuM pradAna karyuM, temAM jaina dharmadhAraka che. te sarvatra jaya pAmo." (yogo pasaMhAra yoga, 123). matanA anuyAyIoe kevuM vartana karavuM joIe tenI preraNA A "jyAM sudhI pRthvI, caMdra, sUrya, tArAo che tyAM sudhI meM kahela mujaba karavAmAM AvI che: "meM jena dharmano uddhAra badhA yoga vaDe karelo maMgalakAraka jinazAsana haMmezAM jaya pAmo.' (yogo pasaMhAra yoga, che. AthI mArA bhaktoe vizvanA uddhAra mATe vartavuM joIe. saMsArIne gAthA, 124). jAgRta karavA mATe aneka naya vALI mArI uktio che. tenA mohane "A mahAvIra gItA pUrvanA RSioe brAhmI lipImAM lakhela tene kAraNe koI zaMkA karavI joie nahIM. sarvajJa evA meM je kAMI kahyuM che. samaya jatA yazobhadrasUrie lakhela hatI." (yogopasaMhAra yoga, gAthA, tene lokoe AtmazraddhApUrvaka karavuM joIe. potAnA adhikAra pramANe 125). Atmazuddhi karavI joIe. dharmanA vyavahAramAM mAro koI pakSapAta nathI. "meM tene jJAnakoSamAM gupta rAkhela tene bhaktipUrvaka devanAgarI lipImAM mahAvIra evo huM nimittane kAraNe dhArmika lokone mokSa ApuM chuM. lakhIne prakaTa karI.' (yogopasaMhAra yoga, gAthA, 126). pota potAnA karma anusAra, puNya ane pApa anusAra dharmIo ane "mArA pachI dharmanI vRddhi mATe bhaviSyanA sUrio, maharSio vagere vidharmIo duHkha ane sukha bhogave che.' (yogo pasaMhAra yoga, gAthA, bIjI lipIomAM ane bIjI bhASAomAM premapUrvaka lakhaze. 72, 73, 74, 75, 76). (yogopasaMhAra yoga, gAthA, 127). "zrI jaina mahAvIra gItAnuM mahattva A paMktiomAM samajAvavAmAM zrImad buddhisAgara sUrIzvarajI emanI kAMta dRSTithI je Alekhana kare AvyuM che keH "je mANasa mArI gItAne mArA samAna mAnIne tene pUje che temAM jaina zAsananuM ujvaLa bhaviSya samajAya che. A yogI puruSe che ane temAM jaNAvela paddhati pramANe varte che te mArA samAna thAya che. karelI aneka AgAhIo sarvathA satya sAbita thaI che ane e mujaba (yogopasaMhAra yoga, gAthA, 98). A AgAhI paNa satya thaze evI zraddhA aMtaramAM jAge che. (kramaza:) 'yogo pasaMhAra yoga'mAM keTalIka bhaviSyavANI paNa karavAmAM pUjya AcArya vAtsalyadIpa, AvI che, tathA 125mA zlokamAM 'zrI jaina mahAvIra gItA' pUrva caMdraprabha jaina derAsara, prArthanA samAja, muMbaI-400 004.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 prabuddha jIvana phebruArI, 2010. jaina pAribhASika zabdakoza 596. prathama 597. prastara (pratara) : 598. prANa 599 prANata (Indra) : 600. prANAtipAtikI : kriyA 2 DaoN. jitendra bI. zAha (Disembara 2009nA aMkathI AgaLa) tattvanA mithyA pakSapAtathI utpanna thatA kadAgraha Adi doSono upazama e "prazama'. tattvoM ke asat pakSapAta se honevAle kadAgraha Adi doSoM kA upazama prazama / The calming down of the vices like wrong insistence etc. that result from a misplaced partisanship of philosophical views-that is prasama. je mALavALA ghara taLa samAna che te. jo ki maMjilAvAle ghara ke tale ke samAna hai / Strata which are like storeys of a multistoreyed building. pAMca Indriyo, mana-vacana-kAyabala, ucchavAsa-niHzvAsa ane vAyu e daza prANa che. pA~ca indriyA~, mana-vacana-kAya se tIna bala, acchvAsani:zvAsa aura Ayu ye dasa prANa hai| The five sense organs, the three energies i.e.-manas, speech and body, out-breath and in-breath, life-quantum these are ten pranas. Anata ane prANata devalokanA IMdranuM nAma. Anata aura prANata devaloka ke indra kA naam| The name of the indra of Anata and Pranata Kalpas. prANIone pAMca Indriyo, mana-vacana-kAyabala, ucchavAsaniHzvAsa ane vAyu e daza prANathI vikhUTA karavAnI kriyA "prANAtipAtikI' che. prANiyoM ko pA~ca indriyA~, mana-vacana-kAyA se tIna bala, ucchvAsaniHzvAsa aura Ayu ye dasa prANoM se viyukta karane kI kriyA. Action of the form of depriving the living beings of their Pranas or vital elements. navAM zastro banAvavAM te prAyayikI kriyA. naye zastroM kA nirmANa karane kI kriyaa| The forging of new weapons. krodhanA AvezathI thatI kriyA te prAdoSikI kriyA. krodha ke Aveza se honevAlI kriyA / Action undertaken under the impulse of anger. je indriya grAhya viSayo sAthe saMyukta thaIne ja emane grahaNa kare te. jo indriya grAhya viSayoM ko unase saMyukta hokara grahaNa karatI hai| Those indriyas which grasp their object only through coming in contact with it. lIdhela vratamAM thayela pramAdajanita doSonuM jenA vaDe zodhana karI zakAya te "prAyazcitta'. dhAraNa kie hue vrata meM pramAdajanita doSoM kA zodhana karanA / That through which it is possible to make clean sweep of the defects born of negligence arisen in connection with a vrata that has been accepted. 601. prAtyayikI kriyA : 602. prAdoSikI kriyA : 603. prAcakArI (Indriya): 604. prAyazcitta : 20, sudarzana sosAyaTI, 2, nAraNapurA, amadAvAda-380013. (vadhu AvatA aMke)
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ (mAMka : phebruArI 2010 prabuddha jIvana | 27 pustakanuM nAma : namo tithalsa pustakanuM nAma : jaina janakA jena vAstusAra (hindI) (DaoN. ramaNalAla cI. zAhe lakhela tIrtha yAtrAnA saMpAdaka-anuvAdaka : pro. pratApakumAra ToliyAlekho-tArAbena zAhe taiyAra karela) sumitrA ToliyA prakAzaka : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha-muMbaI. prakAzaka : jinabhAratI, vardhamAnabhAratI InTara DDaoN. kalA zAha 33, mohammadI minAra, 14 khetavADI, nezanala phAunDezana, prabhAta kompaleksa, ke. jI. muMbaI-400004. mUlya : rU. 140/ roDa, beMgalora-pa60 009. mUlya : rUA. 251/pAnA-102, prathama AvRtti-2009. jethI pustaka vAMcanArane tIrthanI bhavyatA, prAcInatA pAnA sAta pAnA-126, AvRtti: prathama-2008. saMsAra rUpI sAgarane pAra pAmavAmAM je vacana mAM je vagereno khyAla Ave che. A pustaka candrAgaja Thakkara pherue racela prAkRta nimitta bane che tene tIrtha kahevAmAM Ave che. je "namo tithalsa'nA lekho tArAbena zAhe ekaThA thA ziri zAha akaThA grantha 'siri vasyusAra payara' para AdhArita che. bhUmi tIrthaMkara paramAtmA, kevaLI bhagavaMto, karI saMpAdita karela che. A lekhomAM ApavAmAM A graMthanuM saMkalana-saMpAdana ane anuvAda po. gaNadhara bhagavaMtonI vicaraNa bhUmi, kalyANa bhUmi Avela Avela tIrthayAtrAnA varNano jijJAsuone upayogI pratApakamAra ToliyA ane temanI patnI samitrA hoya te tIrtha tarIke prasiddha thAya che. jenA nirmANano thAya tevA che. ToliyAe karela che. viziSTa itihAsa hoya, 100 varSa karatAM vadhu XXX jinAlaya, devAlaya tathA gRhanirmANanA prAcIna hoya, sAdhakonI sAdhanA kAryamAM pUrI sAvadhAnI rAkhavI jarUrI bhUmi hoya tevAM sthaLo paNa tIrtha rasaprada kathA, abhinava darzana, viziSTa prastuti che. nakSatra, gaNa, bhUmiparIkSA tathA tarIke pracalita che. jaina dharmamAM dizAdarzana vagerenuM dhyAna rAkhavuM jarUrI tIrthano mahimA apAra che. tIrthanI traNeno triveNIsaMgama racAze che. bhavana nirmANanI prakriyAone bhUmine sparzatA ane paramAtmAnI samajAvanArA zilpa saMbaMdhI aneka bhaktithI janma sArthaka bane che. * kathA tattva, saMgIta ane stavana dvArA graMtho vizvamAM vidyamAna che jemAM Thakkura AvA tIrthonI yAtrA zrAvaka pheru kRta vAstuzAstra graMtha sarvasvIkRta jIvananA kartavyamAM jaNAvela che. bhagavAna mahAvIra janmakalyANaka divasa nimitte maulika graMtha che. DaoN. ramaNabhAI pravAsanA rasiyA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA A graMthamAM vAstudoSo janita hatA. teo prati varSa judAM judAM gRhakaSTonA nivAraNamAM prAyogika rUpe tIrthonI yAtrAe jatA. teo yAtrA Ayojita dvidivasIya keTalAM nimittarUpa banyA che ane karavA jatA pahelAM te sthaLano prAcIna vAstunI vAstavikatA keTalI II mahAvIra kathA || itihAsa jANatA, teno mahimA vaijJAnika sarvakAlIna sarvadezIya che te jANatA ane yAtrA daramyAna jainadarzananA AMtararASTrIya ciMtaka, siddha karavAno prayatna che. bhaktipUrvaka saMpUrNa itihAsane te uparAMta sarvajanopayogI gRhAdi tIrthakara mahAvIra vizenAM graMthonA prasiddha lekhaka jANatA ane pachI lakhatA - AvA vAstu, pratimA pUjakone mATe pratimAtIrthayAtrAnA lekhono A saMgraha padmazrI DaoN. kumArapALa desAI dvArA mAna ane mahimA tathA jinAlayo, jina prAsAdonA nirmAtA ane - ramaNabhAInA lakhANanI prathamavAra muMbaImAM yojAze dhanyabhAgya mahAnubhAvo mATe saMpUrNa vizeSatA e che ke te je tIrthanA | mahAvIra kathA || zilpa vAstuvijJAna prastuta karavAmAM darzana kare te sthaLa, sthApatya, AvyuM che. vAtAvaraNa, pratimAjI teno mahimA tA. 27-3-2017, zanivAra, sAMje cAra kalAke vAstuzAstranA jijJAsuone vagerenuM yathAzakya varNana kare. sthaLa : . sI. kaoNleja haoNla, carcageTa, muMbaI. madadarUpa thAya tevuM A pustaka che. temanA yAtrA varNano vAMcatA temanI XXX bAhyayAtrA sAthe sAthe temanI tA. 28-3-2010 ravivAra, savAre dasa kalAke AMtara-yAtrA, vicArayAtrAnI paNa sthaLa : bhAratIya vidyA bhavana, haoNla, copATI, muMbaI. bI-42, dayAnaMda sosAyaTI, e-104, anubhUti thAya che. pravezapatra mATe gokula-dhAma, goregAma (IsTa), A pustakamAM moTAbhAganA muMbaI-400063. zrI muMbaI jena yuvaka saMghano saMparka karavA vinaMtI. tIrthonA phoTA mUkavAmAM AvyA che phona naM. : (022) 22923754 S (1) (2
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ G GO TO 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 hato. Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. 1. 6067/57 Posted at Patrika Channel sorting office Mumbai-400 001. On 16th of every month * Regd. No.MH/MR/SOUTH-146/2009-11 PAGE No. 28 PRABUDHHA JIVAN DATED 16 FEBRUARY, 2010 e kaheto, 'jaba eka musalamAna baMdA khudA kI kasama ti[vimaNIkA pravAsI khAke samAcAra paDhatA he to saca hI bolatA hai, paMthe paMthe pAtheya... gAMgajI zeThiyA usakA hama etabAra karate hai." ekaMdare vAtAvaraNa khUba ja DahoLAyeluM hatuM. bhArata-pAkistAna vacce adbhuta prAkRtika sauMdaryathI manane bhAvavibhora karato skUlamAM bhaNatAM bhaNatAM vAMcanano zokha 1mAM bhaNatAM bhaNatAM vAMcanano zo kha game tyAre yuddha zarU thaI jAya ema hatuM. hato. AvuM apratima sauMdarya meM jIvanamAM kyAreya keLavAto rahyo. pravAsa varNano khUba gamatAM, kizora zrInagarathI aThavADiyuM rokAI ame pahelagAma mAyuM na hatuM. pahoMcyA. pahelagAmanI khaLa-khaLa vahetI nadI kinAre vaye manamAM eka evo daDha nizcaya karyo ke lagna pachI pahoMcyA. pahalagAmanA khaLa-khaLa vahetI nadI kinAre bIje divase vahelI savAre kaDakaDatI ThaMDImAM madhurajanInI ujavaNI svarga samAna kAzmIramAM karavI. prakhyAta pahelagAma hoTala saMpUrNa khAlI hatI. sahapravAsI zeSanAga-leIkathI ghoDAvALA pAse saradArajI mAlike amane rUA. 70mAM bhADAno svITa bAladImAM pANI maMgAvI nahAyA. e kahe ke kAzmIra-pravAsa vize khUba mAhitI bhegI karI rAkhI hatI. rUma vItha kIcana phakta rU. pAMcamAM bhADe Apyo. daherAdunamAM ziyALAmAM 0 DigrI Temparecara paNa thaI - 1963mAM Arthika paristhiti khUba ja nabaLI jethI enI hoTala khUlI rahe ane sTApha cAlyo na jAya, huM 365 divasa ThaMDA pANIthI ja nahAu . hatI. rajIsTAra pAse jaI sahI karIne sivila jAya. yuddhanA bhaNakArA vAgatAM ghaNI hoTelo, sTApha meM nahAvAno vicAra na karyo. merejathI lagna karyA. kAzmIra pravAsanuM svapna adhuruM potAne gAma cAlyo gayo hoI baMdha thaI gaI hatI. pUrNimAne lIdhe guphAnI Toca sudhI kudaratI be divasa bAda bhArata-pAkistAnanI laDAI jAhera barakane hIMga racAyuM hatuM ame rahyuM. na karI dhanyatA bAda kAzmIra pravAsa mATe dara mahine thoDI thaI ane sTAphaTa bajAranI dukAno, resToreTo baMdha anubhavI. amaranAtha guphAthI pAchA vaLatAM zeSanAgathoDI bacata karatAM-karatAM 1965nA ogasTa thavA lAgI. dareka jaNa potAne gAma javA lAgyo leIka pAse mArA ghoDAno paga lapasyo. huM ghoDA mAsamAM 3-4 aThavADiyA kAzamIra pravAsanuM uparathI DhaLANamAM gabaDyo. hAthanA paMjAne baraphamAM laDAIne lIdhe phaLa-phaLAdi kAzamIrathI bahAra na khoMsI mAMDa mAMDa aTakyo. banne hAtha baraphamAM baLIne Ayojana karyuM. muMbaIthI paThAnakoTanI Trena TikiTa jatAM maphatane bhAve maLatAM hatAM. ame roja 100 buka karI dIdhI. kALA thaI gayA. julAI 196 5mAM kAmIramAM pAkistAnI lIlA akharoTa phakta eka rUpiyAmAM laI toDIne baMne ghoDAvALAoe rassIo bhegI karI mAMDaghUsaNakhorInA samAcAro avAranavAra samAcAra khAtAM. roja sAMje phakta ATha AnAmAM jAta jAtanAM mAMDa mane upara kheMcIne bacAvyo. mArA hoza-koza patromAM vAMcI, so kuTuM bIo e pravAsa kensala phaLa-phaLAdithI peTa bharatAM savAranAM gavamenTa phArma uDI gayA hatA. DhaLatI sAMje pahelagAma hoTala karavAnI salAha ApI. mAMDa-mAMDa kAzmIra pravAsanI pahoMcyA tyAre jIvamAM jIva Avyo. haoNTalano sTApha taddana phrI hoI savAranA kumaLA taiyArI karyA bAda mana makkama karI ame oNgasTa amaranAthanI vArSika yAtrA vakhate bahAra gAmanA '65nI zarUAtamAM Trena dvArA paThAnakoTa pahoMcyA. ghoDA khUba Ave. rastAmAM ugatuM jherI ghAsano cAro paThAnakoTa relve sTezane kAzamIrathI pravAsIonA ToLe sUryanAnano lAbha paNa huM leto hato. caratAM cakkara khAIne maraNa pAme. ame evA keTalAya ToLAM pAchA vaLatAM hatAM. vAtAvaraNa khUba ja taMga pahelagAma hoTalamAM daherAdUnathI sarve opha ghoDAonAM mRtadeho baraphamAM evA ne evA tAjAhatuM. darekanI salAha eka ja hatI, kAzmIra javuM InDiyAnA eka AdheDa vayanA oNphisara AvyA. mane mAjA joyA, jANe hamaNAM ja UbhA thaze. hitAvaha nathI. kahe amaranAthanI yAtrA karavA kaMpanI Apo. mArI laDAIne lIdhe muMbaIthI 15-20 divase TapAla ame niyatI para aTala vizvAsa karI manane dharmapatnI nAnI dIkarI sAthe pahelagAma ekalI rahevA AvI. muMbaImAM bleka AITa hato. kuTuMbIoe majabUta karI paThAnakoTathI basa dvArA udhamapura taiyAra thatAM, ame ghoDAvALA sAthe rUpiyA pacAsa rIpalA pacAsa jaldI pAchA AvavA lakhyuM hatuM. laDAIne lIdhe rastA pacAsamAM be ghoDA sAthe amaranAtha yAtrAe javAnuM baMdha hatA. jammu. paMca, paThAnakoTa, paMjAba, rAjasthAna pahoMcyA. basamAM pravAsI amArA sivAya koI ja nahotA. sthAnika 7-8 jaNa ja hatA. rAtre udhamapura nakkI karI lIdhuM. tarapha dararoja bombArDamenTa thatuM hatuM. kAzmIranI rokAI bIje divase zrInagara pahoMcyA. basamAM eka bIje divase vahelI savAre yAtrAmAM nIkaLatI 90% prajA muslima hoI bilakula bombarDamenTa sthAnika hoTala mAlika saradArajI sAthe paricaya thatAM vakhate ja dUdha UbharAtAM apazukana mAnI patnIe thatuM nahIM. tethI bleka AuTa paNa kAzmIramAM nahato. eNe enI zrInagara-pahelagAmanI hoTelomAM khUba yAtrA kensala karavA kahyuM. daherAdUnavALA bhAI kahe, lagabhaga vIsa divasa pachI yuddhabaMdhI jAhera thatAM najIvA dare utaravAnI sagavaDa karI ApI. bahena jUnavANI na thAo, tamArA patinI javAbadArI ame zrInagarathI ravAnA thayA. paThAnakoTathI zrInagara sudhI AkhA raste milITarInI mArA zIre raheze. huM ene saMbhALIne pAcho laI - pradUSaNarahita suMdara havAmAna, lIlAM tAjAM zAkacahala-pahala pUrajozamAM hatI. AvIza. phaLonA sevanathI tabiyata lAla-gulAbI thaI gaI. zrInagaranI bajAramAM lAla- coka pAse ghoDA upara pahelagAmathI caMdanavADI thaI pisu amArA nirdhArita Low Budget karatAM ochA saradArajInI haoNTalamAM phakta rUpiyA pAMcamAM rUma maLI ghATInAM kaparAM caDhANa caDhI, paMcataraNI nadI pAra kharce 1 mAsa pRthvInA svarga kAzmIramAM ame khUba hatI. be-traNa divasa tyAM rahI, cAreka divasa hAusa karI ame 10,000 phITanI UMcAIe Avela ja AnaMdathI rahyA. eka amulya yAdagAra saMbhAraNuM boTamAM paNa rUpiyA pAMcamAM rahevA gayA. zeSanAga leIka upara P.W.D. DipArTamenTanAM A pravAsa banI rahyo. * * * hAusaboTavALAe zikArAmAM khUba pheravyA. simenTa zeDamAM rAtri rokANa karyuM. 12, tulIpsa, 71, nepiyana sI roDa, muMbaI-6. pUrNimAnI rAtri, cAre bAju baraphAcchAdita Teliphona : 022-65057767. hAusaboTamAM reDiyo pAkistAnanA samAcAro | himAlaya, barapha pIgaLIne banela zeSa nAga leIka, mobAIla 9833702220. ja hAusaboTano mAlika sAMbhaLato raheto. meM pUchatAM himAla Printed & Published by Nirubahen Subodhbhai Shah on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works, 312/A, Byculla Service Industrial Estate, Dadaji Konddey Cross Rd, Byculla, Mumbai-400 027. And Published at 385, SVP Rd., Mumbai-400004. Temparary Add.: 33, Mohamadi Minar, 14th Khetwadi. Mumbai-400004. Tel.: 23820296. Editor: Dhanwant T. Shah.