Book Title: Paryushan Parv ane Teno Upayog
Author(s): Sukhlal Sanghavi, Bechardas Doshi
Publisher: Z_Paryushan_Parva_na_Vyakhyano_004696_HR.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249637/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parva ane tene upayoga. pavanI utpatti-tahevAre aneka kAraNothI ubhA thAya che. ghaNI vAra evuM paNa bane che ke amuka eka khAsa kAraNathI tahevAra zarU thayela hoya che ane pachI tenI puSTi ane pracAra vakhate bIja kAraNe paNa tenI sAthe AvI maLe che. judA judA tahevAranA judAM judAM kAraNe game te ho chatAM te badhAnI sAmAnya be kAraNe te heya ja che. eka bhakti ane bIjuM AnaMda. koI paNa tahevAranI pAchaLa athavA tenI sAthe aMdha agara dekhatI bhakti hoya ja che. bhakti vinA tahevAra nabhI zakato ja nathI, kAraNa ke tenA nabhAva ane pracArane AdhAra janasamudAya hoya che, eTale jyAM sudhI te tahevAra para tenI bhakti hoya tyAM sudhI ja te cAle. AnaMda vinA te leke kaI paNa tahevAromAM rasa laI ja na zake. khAvuM pIvuM, haLavuM maLavuM, gAvuM bajAvavuM, levuM-devuM, nAcavuM kUdavuM, paheravuM oDhavuM, ThAThamATha ane bhapakA karavA vagerenI ochI vadhatI goThavaNa vinAne koI paNa sAtvika ke tAmasika tahevAra duniyAnA paDa upara nahi ja maLe. - tahevAranA svarUpa ane tenI pAchaLanI bhAvanA jotAM ApaNe utpattinA kAraNuM paratve tahevArane mukhyapaNe be bhAgamAM vaheMcI zakIe chIe. 1 laukika, 2 lokettara. athavA AsurI ane daivI, je tahevAre bhaya, lAlaca. ane vismaya jevA zuddha bhAvamAMthI janmelA hoya che te sAdhAraNa bhUmikAnA lekane lAyaka hovAthI laikika agara AsurI kahI zakAya. temAM jIvana zuddhino ke jIvananI mahattAne bhAva nathI hoto, paNa pAmara vRttio ane zudra bhAvanAo tenI pAchaLa hoya che. je tahevAra chavanazuddhinI bhAvanAmAMthI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM vyAkhyAne janmelA hoya ane jIvanazuddhi mATe ja pracAramAM AvyA hoya te tahevAre ucca bhUmikAnA lekone lAyaka hovAthI lokottara agara devI kahI zakAya. pahADo ane jaMgalamAM vasatI bhIla, saMthAla, kALI jevI jAtomAM agara to zahera ane gAmaDAmAM vasatI chArA, vAgharI jevI jAtomAM ane ghaNI vAra to ucca varNanI manAtI bIjI badhI ja jAtomAM ApaNe jaIne temanA tahevAra joIe to tarata ja jaNAze ke emanA tahevAro bhaya, lAlaca ane addabhutatAnI bhAvanAmAMthI janmelA che. te tahevAre artha ane kAmapurUSArthanI ja puSTi mATe cAlatA hoya che. nAgapaMcamI, zItaLAsAtama, gaNezacaturthI, durgA ane kALIpUjaka e melaDI ane mAtAnI pUjAnI peThe bhayamuktinI bhAvanAmAMthI janmelA che. meLAkata, maMgaLAgaurI, jayeSTAgaurI, lakSmIpUjA vagere tahevAre lAlaca ane kAmanI bhAvanAmAMthI janmelA che, ane enA upara ja e cAle che. sUryapUjA, samudrapUjA ane caMdrapUjA vagere sAthe saMbaMdha dharAvanArA tahevAro vismayanI bhAvanAmAMthI janamelA che. sUryanuM apAra jhaLahaLatuM teja ane samudranAM apAra uchaLatAM mojAM joI mANasa pahelavahelo te Abho ja banI gayo haze ane e vismayamAMthI enI pUjAnA utsavo zarU thayA haze. AvA artha ane kAmanA poSaka tahevAre sarvatra pracalita hovA chatAM vedhaka daSTivALA gaNyA gAMThayA thoDAka mANaso dvArA bIjI jAtanA paNa tahevAro pracalita thaelA ApaNe joI zakIe chIe. yAhudI, krizcIyana ane jarathostI dharmanI aMdara jIvanazuddhinI bhAvanAmAMthI jAelA keTalAka tahevAre cAle che. IslAma dharmamAM khAsa karI ramajhAna mahine Akho jIvanazuddhinI daSTie ja tahevArarUpe goThavAelo che. emAM musalamAno mAtra upavAsa karIne ja saMtoSa pakaDe eTaluM basa nathI gaNAtuM paNa te uparAMta saMyama keLavavA mATe bIjA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parva ane tene upayoga ghaNuM pavitra pharamAna karavAmAM AvyAM che. brahmacarya pALavuM, sAcuM lavuM, uMca nIca ke nAnA moTAne bheda cheDI de, AvakanA 2 TakA sevA karanAra nIcalA vargane ane 10 TakA saMsthAo tema ja phakIronA nabhAvamAM kharacavA, vagere je vidhAne islAma dharmamAM che te ramajhAna mahinAnI pavitratA sUcavavA mATe basa che. brAhmaNa dharmanA tahevAro emanI varNavyavasthA pramANe bahuvarNa che eTale temAM badhI ja bhAvanAovALA badhI ja jAtanA tahevAranuM lakSaNa mizrita thayeluM najare paDe che. baiddha tahevAre lekakalyANanI ane -tyAganI bhAvanAmAMthI janmelA che kharA ? paNa jaina tahevAra siAthI judA paDe che ane te judAI e che ke jenone eka paNa nAno ke moTo tahevAra evo nathI ke je artha ane kAmanI bhAvanAmAMthI athavA to bhaya, lAlaca, ane vismayanI bhAvanAmAMthI utpanna thayo hAya, agara te temAM pAchaLathI seLabheLa thayelI evI bhAvanAnuM zAstrathI samarthana karavAmAM AvatuM hoya, nimitta tIrthakaronA koIpaNa kalyANanuM hoya agara bIjuM kAMI hoya paNa e nimitte cAlatA parva ke tahevArane uddeza mAtra jJAna ane cAritranI zuddhi tema ja puSTi karavAne ja rAkhavAmAM AvelA che. eka divasanA ke ekathI vadhAre divasanA lAMbA e bane tahevAre pAchaLa jena paraMparAmAM mAtra e eka ja uddeza rAkhavAmAM Avyo che. lAMbA tahevAramAM khAsa cha aThThAIo Ave che, temAM paNa paryuSaNanI aThThAI e sithI zreSTha gaNAya che. tenuM mukhya kAraNa temAM sAMvatsarika parva Ave che e che. sAMvatsarika e jenenuM vadhAremAM vadhAre AdaraNIya parva che. enuM kAraNa e che ke jaina dharmanI mULa bhAvanA ja e parvamAM otaprota thayelI che. jene eTale jIvanazuddhino umedavAra. sAMvatsarika parvane divase jIvanamAM ekatra thayela mela bahAra kADhavAnuM ane pharI tevA melathI bacavAne nirdhAra karavAmAM Ave che. e parvane divase badhA nAnA moTA sAthe tAdAmya Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM vyAkhyAne sAdhavAnuM ane jenA jenAthI aMtara vikhUTuM paDayuM hoya tenI tenI sAthe aMtara sAMdhavAnuM arthAt dIla cekhuM karavAnuM pharamAna che. jIvanamAMthI mela kADhavAnI ghaDI e ja tenI sarvottama dhanya ghaDI che ane evI ghaDI meLavavA je divasa yojAyo hoya te divasa saithI vadhAre zraddheya lekhAya temAM navAI nathI. sAMvatsarika parvane keMdrabhUta mAnI tenI sAthe bIjA sAta divaso goThavavAmAM AvyA che. ane e AThe divasa Aje pajusaNa kahevAya che. zvetAMbaranA banne phirakAomAM e aThavADiyuM pajusaNa tarIke ja jANItuM che ane sAmAnya rIte banemAM e aThavADiyuM eka sAthe ja zarU thAya che ane puruM thAya che. paNa digaMbara saMpradAyamAM AThane badale dazA divase mAnavAmAM Ave che ane pajusaNane badale ene dakSalakSaNa kahevAmAM Ave che. tathA eno samaya paNa vetAMbara paraMparA karatAM judo che. vetAMbaronA pajusaNa pUrNa thayAM ke bIjA divasathI ja digaMbaranI dazalakSaNa zarU thAya che. jaina dharmanA pAyAmAM tyAga ane tapanI bhAvanA mukhya hovAthI emAM tyAgI sAdhuonuM pada mukhya che. ane tethI ja jaina dharmanA tamAma parvemAM sAdhupadane saMbaMdha mukhya bhAga bhajave che, sAMvatsarika parva eTale tyAgI sAdhuone varSAvAsa nakkI karavAno divasa, ane aMtarmukha thaI jIvanamAM DokiyuM mArI temAMthI mela pheMkI devAnA ane tenI zuddhi sAcavavAnA nirdhArano divasa. A divasanuM mahatva jeI RtunI anukULatA pramANe tenI sAthe goThavAelA bIjA divase paNa teTaluM ja mahattva bhogave che, ane AThe divasa leke jema bane tema dhadhadhApo ocho karavAne, tyAga tapa vadhAravAne, jJAna udAratA Adi saddaguNo poSavAne ane aihika, pAralaukika kalyANa thAya evAM ja kAma karavAne prayatna kare che. dareka jenane vArasAmAMthI ja paryuSaNanA evA saMskAra maLe che ke te divase mA prapaMcathI nivRtti meLavI bane teTaluM vadhAre sAruM kAma karavuM. A Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa SaNa parva ane tenA upayeAga saMskArAnA baLathI nAnA ke meTA bhAI ke bahena dareka pazusaNa AvatAM ja pAta peAtAnI tyAga tapa AdinI zakti ajamAve che ane cAmera jyAM rRkhA tyAM jaina para parAmAM eka dhArmika vAtAvaraNa ASADa mahinAnA vALAnI peThe dherAI Ave che. AvA vAtAvaraNane lIdhe atyAre paNa A parvanA divaseAmAM nIcenI bAbate satra najare paDe che. (1) dhamAla ochI karIne ane teTalI nivRtti ane purasada meLavavAnA prayatna. (ra) khAnapAna ane khIjA keTalAka bhAgA upara AchA vadhatA aMkuza. (3) zAstrazravaNu ane AtmaciMtananuM vala. (4) tapasvI ane tyAgIonI tema ja sAdharmikAnI yeAgya pratipatti-bhakti. (5) jIvAne abhayadAna ApavAnA prayatna. (6) vera jhera visArI sahu sAthe sAcI maitrI sAdhavAnI bhAvanA. eka bAju vArasAmAM maLatA uparanI cha bAbatAnA sArA ane bIjI bAju dunyavI khaTapaTanI paDelI kuTevA e be vacce athaDAmaNu ubhI thAya che ane pariNAme ApaNe pazusaNunA kalyANasAdhaka divaseAmAM paNa icchIe tevA ane karI zakIe teTalA uparanA susakArAnA upayAga karI nathI zakatA ane dhArmika bAbate sAthe ApaNA haMmezanA samucita ane takarArI kusaskArIne seLabheLa karI che dareka bAbatamAM khaTapaTa, pakSApakSI, tANakheMca, huMsAtusI, ane vAMdhA vacakAnA prasaMgeA ubhA karIe chIe ane ekaMdare jIsaNa pachI kAMika unnata jIvana banAvavAne badale pAchA jyAM hatA tyAM ja AvIne ubhA rahIe chIe ane ghaNI vAra tA hatA te sthiti karatAM paNa nIce paDI ke utarI jaIe chIe. eTale pazusaNu jevA dhArmika divaseAnA upayeAma ApaNA AdhyAtmika jIvananA vikAsamAM tA thatA ja nathI puN sAmAjika ane rASTrIya jIvanamAM paNa ApaNe tenA kazA ja upayAga karI zakatA nathI. ApaNI sarva sAdhAraNanI bhUmikA vyAvahArika che. ApaNe gRhastha hAI badhuM ja jIvana bahirmukha gALIe chIe. eTale AdhyAtmika jIvananA tA sparza karavA lagabhaga Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM vyAkhyAno azakta nIvaDIe chIe. paNa je jAtanA jIvanane vikAsa ApaNe icchIe chIe ane ApaNAthI sAdhavo zakya che te jAtanA eTale sAmAjika ane rASTrIya jIvanane ApaNe tuccha ane ochI kImatanuM mAnI lIdhuM che ane ApaNe ema lAyakAta vinA ja maheDa kahyA karIe chIe ke jIvana to AdhyAtmika ja kharuM che. AvI lAyakAta vinAnI samajathI ApaNumAM nathI thatuM AdhyAtmika jIvanane vikAsa ane nathI sudharatuM sAmAjika ke rASTrIya jIvana. tethI ApaNe ApaNA dhArmika suMdara vArasAno upayoga evI rIte karavuM joIe ke jethI ApaNuM sAmAjika ane rASTrIya jIvana sudhare ane AMtarika lAyakAta hoya to AdhyAtmika jIvana upara paNa tenI sArI asara thAya. A jAtane pajusaNanA divasene upayoga karavA mATe be vastunI mukhya jarUra che. (1) eka te e ke jena dharme potAnAM viziSTa vArasA tarIke kayAM kayAM to ApaNane ApyAM che ane tene sAmAjika tema ja rASTrIya kalyANanI dRSTie upayoga kevI rIte karI zakAya e jJAna meLavavuM ane (2) bIjuM e ke ApaNe pajusaNanI nivRttino upayoga evI dizAmAM karavo ke jethI ApaNuM uparAMta ApaNuM paDezI bhAIone ane dezavAsIone phAyado thAya ane ApaNuM sAmAjika jIvananI laMkAmAM tathA rAjyamAM pratiSThA baMdhAya. ApaNe hasate moDe saunI mokhare ubhA rahI zakIe ane ApaNu gharmanI sarasAI mATe abhimAna laI zakIe. A kAraNathI ame pajusaNane upayoga karavAnI rIta badalI che. ApaNumAM mukhya be vargo che. eka varga evo che ke tene navuM zuM, jUnuM zuM, mULa tattva zuM vagerene kaze ja vicAra nathI tene je cIle maLyo che te ja tenuM sarvasva che. e cIlA bahAra najara karavA ane potAnI rIta karatAM bIjI rIta jovAmAM paNa tene bahu duHkha thAya che. jagata tarapha AMkha ughADavAmAM paNa tene gunho thato hoya tema lAge che. tene potAnA sivAyanI bIjI koI paNa Dhaba, bIjI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parva ane tene upayoga koI paNa bhASA, ane bIje kaI paNa vicAra asahya lAge che. ane bIjo varga evo che ke tene je sAme Ave te ja sAruM lAge che. pitAnuM navuM sarjana kAMI hotuM nathI, pitAno vicAra hato nathI, tene pitAnAM sthira the paNa kAMI hotAM nathI mAtra je tarapha lake jhukatA hoya te tarapha te varga jhuke che. pariNAme samAjanA ane vargothI ApaNuM dharmanA viziSTa tane vyApaka ane sAro upayoga thaI zakato ja nathI. tethI jarUranuM e che ke kemAM jJAna ane udAratA utare evI keLavaNuM ApavI. A kAraNathI paraMparAmAM cAlyuM AvatuM kalpasUtranuM vAcana na rAkhatAM ame keTalAka khAsa viSaya upara carcA karavAnuM gya dhAryuM che. e viSaya evA che ke je jenadharmanA kahe ke ( sarva dharmanA ) prANabhUta che. ane enI carcA evI daSTie karavA dhArI che ke jethI e tono upayoga badhI dizAmAM badhA adhikArIo karI zake. jene jemAM rasa hoya che, temAM tatvathI phAyado uThAvI zake. AdhyAtmikapaNuM kAyama rAkhI sAmAjika ane rASTrIya kalyANa sAdhI zakAya. ' navI paraMparAthI DaravAne kazuM ja kAraNa nathI. atyAranI cAlu paraMparAo paNa kAMI zAzvata nathI. je rIte ane je jAtanuM kalpasUtra atyAre vaMcAya che te paNa amuka vakhate ane amuka saMyogamAM ja zarU thayeluM. lagabhaga doDha hajAra varSa pahelAM to AvI jAhera sabhAmAM ane jAhera rIte kalpasUtra vaMcAtu ja nahatuM. e phakta sAdhusabhAmAM ja ane te paNa phakta amuka keTinA sAdhune moDhethI ja vaMcAtuM. pahelAM to te rAte ja vaMcAtu ane divase vaMcAya tyAre amuka saMgomAM sAdhu sAdhvIo bhAga laI zakatA. vaLI AnaMdapura nagaramAM dhruvasena rAjAnA samayamAM kalpasUtrane caturvidha saMgha samakSa vAMcavAnI taka ubhI thaI. ema thavAnuM prAsaMgika kAraNa e rAjAnA putra-zokanA nivAraNanuM hatuM paNa kharuM kAraNa to e hatuM ke te vakhate Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parvanAM vyAkhyAne jyAM tyAM cemAsAmAM brAhmaNa saMpradAyamAM mahAbhArata, rAmAyaNu ane bhAgavata jevAM zAstro vAMcavAnI bhAre prathA hatI. leAkA e taraph khuba jhukatA. bauddha saMpradAyamAM paNa jinacarita ane vinayanA graMthA vaMcAtA jemAM buddha bhagavAnanuM jIvana ane bhi'enA AcAra AvatA. A kAraNathI leAkavargImAM mahAna puruSonAM jIvana caritra sAMbhaLavAnI ane tyAgIonA AcAra jANavAnI utkaTa ruci jAgI hatI. e rucine tRpta karavA khAtara yuddhizALI jaina AcAryAe dhruvasena jevA rAjAnI taka laI kalpasUtrane jAhera vAcana tarIke pasada karyuM. emAM je paheluM jIvana caritra na hatuM te umeryuM ane mAtra sAmAcArIneA bhAMga je sAdhu samakSa ja vaMcAtA hatA te bhAgane gANu karI zarUAtamAM bhagavAna mahAvIranuM carita dAkhala karyuM; ane sarva sAdhAraNane te vakhatanI ruci pramANe pasaMda Ave e Dhame ane evI bhASAmAM te gADayuM. vaLI jyAre leAkeAmAM vadhAre vistAra pUrNAMka sAMbhaLavAnI ruci janmI, kalpasUtranI leAkeAmAM bhAre pratiSThA jAmI, ane pazusaNumAM tenuM jAhera vAcana niyamita thai gayuM tyAre vakhatanA vheNu sAthe sayeAgA pramANe AcAryoMe TIkAo racI. e prAkRta ane saMskRta TIkA paNa vaMcAvA lAgI. 17 mA saikA sudhImAM racAyelI ane te vakhatanA vicArAnA paDadhA pADatI TIkA p eka ati jUnA graMca tarIke vaMcAvA ane sabhaLAvA lAgI. chevaTe gUjarAtI ane hindI bhASAmAM paNa e badhuM utaryuM ane Aje jyAM tyAM vaMcAya che. A badhuM ja sArUM che ane te eTalA kAraNasara ke te leAkeAnI bhAvanA pramANe khAtuM rahyuM che. kalpasUtra akSarazaH bhagavAna mahAvIrathI ja cAlyuM Ave che. ane emanA vakhatanI ja rIte Aje paNa vaMcAya che ema mAnI levAnI kAI bhula na kare, lezraddhA, leAkaruci ane upayeAgitAnI dRSTie je pheraphArA thAya che te jo buddhipUrvaka karavAmAM Ave teA lAbhadAyaka ja nIvaDe che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa parva ane tene upayoga kalpasUtra ane tenA vAcananI je rIte atyAre cAle che temAM badhA ja ke rasa laI zake tema nathI, tenAM kAraNe A pramANe che:-(1) vAcana ane zravaNamAM eTale badhe vakhata Apavo paDe che ke mANasa kaMTALI jAya ane zraddhAne lIdhe besI rahe te paNa vicAra mATe to lagabhaga azakta banI jAya. (2) nakkI thayela Dhaba pramANe zabdo ane artho uccArAtA ane karAtA hovAthI temaja TharAvela vakhatamAM TharAvela bhAga puro karavAnuM hovAthI belanAra ke sAMbhaLanAra mATe bIjI carcA ane bIjI daSTinA avakAzano abhAva. (3) e vAcana vakhate vartamAna samAjanI ane dezanI dazA tarapha udAra dRSTie jovAnA valaNano abhAva ane tethI samAja ane rASTramAM upayogI thaI zake evI kalpasUtramAMthI hakIkata tAravI levAnI khaTa. (4) zraddhA, bhakti ane cAlu rUDhi upara eTaluM badhuM dabANa thAya che ke jene lIdhe buddhi, taka ane svataMtra jijJAsA taddana buThAM ja thaI jAya. (5) cAlu paristhiti vizenuM cheka ja ajJAna athavA tenI gerasamaja ane te tarapha AMkhamIMcAmaNu ane bhUtakALanI ekamAtra mRta hakIkatane sajIvana karavAne eka taraphI prayatna. - A ane AnA jevA bIjA kAraNone lIdhe ApaNuM pajusaNanuM kalpasUtravAcana nIsa jevuM thaI gayuM che, tene uddhAra karavAnI jarUra che. te bahu sArI rIte thaI zake evAM to ApaNI pAse che e ja vastu dhyAnamAM rAkhI A vakhate ame amArI dRSTi pramANe pheraphAra jAhera rIte zarU karyo che. tA. 20-8-30 sukhalAla