Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya adhyAtmarasika pAThakoM ko yaha jAnakara prasannatA hogI ki jisataraha DaoN. hukamacanda bhArilla ne samayasAra kA anuzIlana kiyA hai aura pravacanasAra kA anuzIlana kara rahe haiN| usIprakAra paNDita ToDaramala smAraka TrasTa ke TrasTI zrI saubhAgyamalajI pATanI ke vizeSa anurodha para paNDita zrI ratanacandajI bhArilla ne AcArya kundakunda ke grantha paMcAstikAya saMgraha kA parizIlana prAraMbha kiyA hai, jo abhI kramaza: jainapathapradarzaka ke sampAdakIya ke rUpa meM prakAzita ho rahA hai, pUrA hone para granthAkAra bhI yathAsamaya upalabdha hogaa| paNDita ratanacandajI bhArilla ne paMcAstikAya ke parizIlana ke sAtha usakI mUla gAthAoM kA sarala-subodha hindI padyAnuvAda bhI kiyA hai, jo parizIlana ke sAtha to chapegA hI, pAThakoM kI suvidhA ke lie hama laghu pustikA ke rUpa meM bhI prakAzita kara rahe haiM, kucha hI samaya meM isakA saMgItamaya kaisiTa (sI.DI.) bhI taiyAra hogaa| pustikA ke aMta meM paNDita ratanacanda bhArilla kRta 'tIrthaMkara stavana' bhI jor3a diyA hai| - bra. yazapAla jaina prakAzana maMtrI lekhaka ke anya mahattvapUrNa prakAzana 1. saMskAra (hindI, marAThI, gujarAtI) 15. zalAkA puruSa pUrvArddha (dvitIya saMskaraNa) 2.vidAI kI belA (hindI, marAThI, gujarAtI) 16. zalAkA puruSa uttarArddha (navIna saMskaraNa) 3. ina bhAvoM kA phala kyA hogA (hi. ma., gu.) 17. aise kyA pApa kie (21 nibaMdha) 4. sukhI jIvana (hindI) ( navInatama kRti) sampAdita evaM anUdita kRtiyA~ 5. NamokAra mahAmaMtra (hi., ma., gu., ka.) 18 se 28. pravacanaratnAkara bhAga - 1 se 11 taka (sampUrNa seTa) 6. jinapUjana rahasya (hi.,ma., gu., ka.) 29. samyagdarzana pravacana 7. sAmAnya zrAvakAcAra (hi., ma..gu.ka.) 30. bhaktAmara pravacana 8. para se kucha bhI saMbaMdha nahIM (hindI) 31. samAdhizataka pravacana 1. bAlabodha pAThamAlA bhAga-1(hi.ma.gu.ka.ta.a.) 32. padArtha vijJAna (pravacanasAra gAthA 99 se 102) 10. kSatracUr3AmaNi parizIlana (navInatama) 33. gAgara meM sAgara (pravacana) 11. samayasAra : manISiyoM kI dRSTi meM (hindI) 34. ahiMsA : mahAvIra kI dRSTi meM 12. dravyadRSTi (navIna saMskaraNa) 35. guNasthAna-vivecana 13. harivaMza kathA (dvitIya saMskaraNa) 36. ahiMsA ke patha para (kahAnI saMgraha) 14. SaTkAraka anuzIlana 37. vicitra mahotsava (kahAnI saMgraha) prathama saMskaraNa : 5 hajAra (17 akTUbara, 2004) paMcAstikAya saMgraha padyAnuvAda tIrthaMkara stavana vikraya mUlya : 2 rupaye padyAnuvAdaka : paNDita ratanacanda bhArilla zAstrI, nyAyatIrtha, sAhityaratna, ema.ema., bI.eDa. isa pustikA kI kImata kama karane hetu sAhitya prakAzana dhruvaphaNDa, paNDita ToDaramala smAraka TrasTa, jayapura kI ora se 5000/- ru. pradAna kie ge| lAgata mUlya 3/- ru. hai| mudraka: prinTa 'o' laiNDa bAIsa godAma, jayapura prakAzaka ravIndra pATanI phaimilI cairiTebala TrasTa, mumbaI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcAstikAya (padyAnuvAda) zataindra vandita trijagahita nirmala madhura jinake vcn| ananta guNamaya bhavajayI jinanAtha ko zata-zata namana // 1 // sarvajJabhASita bhavanivAraka mukti ke jo hetu haiN| una jinavacana ko namana kara maiM kahU~ tuma unako suno||2|| paJcAstikAya samUha ko hI samaya jinavara ne kahA / yaha samaya jisameM vartatA vaha loka zeSa aloka hai / / 3 / / sattA janama-laya-dhrauvyamaya ara eka sapratipakSa hai| sarvArtha thita savizvarUpa-ru ananta paryayavaMta hai||8|| jo dravita ho ara prApta ho sadbhAva paryayarUpa meN| ananya sattA se sadA hI vastutaH vaha dravya hai||9|| sad dravya kA lakSaNa kahA utpAda vyaya dhruva rUpa vaha / Azraya kahA hai vahI jinane guNoM ara paryAya kA / / 10 / / utpAda-vyaya se rahita kevala sat svabhAvI dravya hai| dravya kI paryAya hI utpAda-vyaya-dhruvatA dhare / / 11 / / paryAya virahita dravya nahIM nahi dravya bina paryAya hai| zramaNajana yaha kaheM ki donoM ananya-abhinna haiM / / 12 / / AkAza pudgala jIva dharma adharma ye saba kAya haiN| ye haiM niyata astitvamaya aru aNumahAna' ananya haiM / / 4 / / ananyapana dhAraNa kareM jo vividha guNa paryAya se| una astikAyoM se are trailoka yaha niSpanna hai / / 5 / / trikAlabhAvI pariNamita hote hue bhI nitya jo| ve paMca astikAya vartanaliMga' saha SaT dravya haiM / / 6 / / paraspara milate raheM aru paraspara avakAza deN| jala-dUdha bat milate hue chor3eM na sva-sva bhAva ko||7|| 1. pradezoM meM bar3e 2. kAla dravya / dravya bina guNa nahIM evaM dravya bhI guNa bina nhiiN| ve sadA avyatirikta haiM yaha bAta jinavara ne kahI / / 13 / / syAt asti-nAsti-ubhaya ara avaktavya vastu dharma haiN| asti-avaktavyAdi traya sApekSa sAtoM bhaMga haiM / / 14 / / satdravya kA nahiM nAza ho aru asat kA utpAda naa| utpAda-vyaya hote satata saba dravya-guNaparyAya meM / / 15 / / jIvAdi ye saba bhAva haiM jiya cetanA upayogamaya / deva-nAraka-manuja-tiryak jIva kI paryAya haiM / / 16 / / manuja mara suraloka meM devAdi pada dhAraNa kreN| para jIva donoM dazA meM nA naze nA utpanna ho / / 17 / / (8)
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ janme-mare nita dravya hI para nAza-udbhava na lhe| sura-manuja paryaya kI apekSA nAza-udbhava haiM kahe / / 18 / / isa bhA~ti sat kA vyaya nahiM ara asat kA utpAda nhiN| gati nAma nAmaka karma se sura-nara-naraka - ye nAma haiN||19|| jIva se anubaddha jJAnAvaraNa Adika bhAva jo| unakA azeSa abhAva karake jIva hote siddha haiM / / 20 / / bhAva aura abhAva bhAvAbhAva abhAvabhAva meM / yaha jIva gaNaparyaya sahita saMsaraNa karatA isataraha / / 21 / / jIva-pudgala dharama-adharama gagana astikAya sb| astitvamaya haiM akRta kAraNabhUta haiM isa loka ke / / 22 / / karma mala se mukta Atama mukti kanyA ko vre| sarvajJatA samadarzitA saha anantasukha anubhava kre||28 / / Atama svayaM sarvajJa-samadarzitva kI prApti kre| ara svayaM avyAbAdha evaM atIndriya sukha anubhave / / 29 / / zvAsa Ayu indribalamaya prANa se jIvita rhe| traya loka meM jo jIva ve hI jIva saMsArI kahe / / 30 / / agurulaghuka svabhAva se jiya ananta guNa maya prinnmeN| jiya ke pradeza asaMkhya para jiya lokavyApI eka hai / / 31 / / bandhAdi virahita siddha Asrava Adi yuta saMsAri sb| saMsAra bhI hote kabhI kucha vyApta pUre loka meM / / 32 / / sattAsvabhAvI jIva pudgala dravya ke pariNamana se / hai siddhi jisakI kAla vaha kahA jinavaradeva ne / / 23 / / rasa-varNa paMcaru pharasa aTha ara gaMdha do se rahita hai| agurulaghuka amUrta yuta aru kAla vartana hetu hai / / 24 / / samaya-nimiSa-kalA-ghar3I dinraat-maas-Rtu-ayn| varSAdi kA vyavahAra jo vaha parAzrita jinavara kahA / / 25 / / vilamba athavA zIghratA kA jJAna hotA mApa se| mApa hotA pudgalAzrita kAla anyAzrita kahA / / 26 / / AtmA hai jIva-deha pramANa cit-upayogamaya / amUrta kartA-bhoktA prabhu karma se saMyukta hai / / 27 / / alapa yA bahu kSIra meM jyoM padmamaNi AkRti ghe| tyoM laghu-guru isa deha meM ye jIva AkRtiyA~ dhareM / / 33 / / dUdha-jala vata eka jiya-tana kabhI bhI nA eka hoN| adhyavasAna vibhAva se jiya malina ho jaga meM bhrameM / / 34 / / jIvita nahIM jar3a prANa se para cetanA se jIva haiN| jo vacana gocara haiM nahIM ve deha virahita siddha haiM / / 35 / / anya se utpAda nahiM isalie siddha na kArya haiN| hote nahIM haiM kArya unase ataH kAraNa bhI nahIM / / 36 / / sadbhAva ho na mukti meM to dhruva-adhruvatA nA ghtte| vijJAna kA sadbhAva ara ajJAna asata kaise baneM? / / 37 / / (12)
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI vede karma phala ko koI vede karama ko / koI vede jJAna ko nija trividha cetakabhAva se / / 38 / / thAvara karama phala bhogate, trasa karmaphala yuta anubhaveM / prANitva se atikrAnta jinavara vedate haiM jJAna ko / / 39 / / jJAna-darzana sahita cinmaya dvividha hai upayoga yaha / nA bhinna cetanatatva se hai cetanA niSpanna yaha ||40|| matizrutAvadhi ara manaH kevala jJAna pA~ca prakAra haiM / kumati kuzruta vibhaMga yuta ajJAna tIna prakAra haiM / / 41 / / cakSu acakSu avadhi kevala darza cAra prakAra haiM / nirAkAra daraza upayoga meM sAmAnya kA pratibhAsa hai / / 42 / / ( 13 ) 1 jJAna se nahiM bhinna jJAnI tadapi jJAna aneka haiM / jJAna kI hI anekatA se jIva vizva svarUpa hai ||43|| dravya guNa se anya yA guNa anya mAne dravya se / to dravya hoMya ananta yA phira nAza Thahare dravya kA / / 44 / / dravya ara guNa vastutaH avibhaktapane ananya haiM vibhaktapana se anyatA yA ananyatA nahi mAnya hai / / 45 / / saMsthAna saMkhyA viSaya bahuvidha dravya ke vyapadeza jo / ve anyatA kI bhA~ti hI, ananyapana meM bhI ghaTe / / 46 / / dhana sedhanI aru jJAna se jJAnI dvividha vyapadeza hai / isa bhA~ti hI pRthakatva ara ekatva kA vyapadeza hai / / 47 / / ( 14 ) yadi hoya arthAntarapanA, anyonya jJAnI jJAna meM / donoM acetanatA laheM, saMbhava nahIM ata eva yaha / / 48 / / prathak cetana jJAna se samavAya se jJAnI bane / yaha mAnyatA naiyAyikI jo yuktisaMgata hai nahIM / / 49 / / samavartitA yA ayutatA aprathakatva yA samavAya hai / saba eka hI hai - siddha isase ayutatA guNa - dravya meM / / 50 / / jyoM varNa Adika bIsa guNa paramANu se aprathaka haiN| vizeSa ke vyapadeza se ve anyatva ko dyotita kareM / / 51 / / tyoM jIva se saMbaddha darzana - jJAna jIva ananya haiM / vizeSa ke vyapadeza se ve anyatva ko ghoSita kareM / / 52 / / ( 15 ) hai anAdi - ananta Atama pAriNAmika bhAva se / sAdi - sAnta ke bheda par3ate udaya mizra vibhAva se / / 53 / / isa bhA~ti sata-vyaya ara asata utpAda hotA jIva ke| lagatA virodhAbhAsa sA para vastutaH aviruddha hai / / 54 / / tiryaMca nAraka deva mAnuSa nAma kI jo prakRti haiM / sadbhAva kA kara nAza ve hI asat kA udbhava kareM / / 55 / / udaya upazama kSaya kSayopazama pAriNAmika bhAva jo / saMkSepa meM ye pA~ca haiM vistAra se bahuvidha kahe / / 56 / / pudgala karama ko vedate Atama kare jisa bhAva ko / usa bhAva kA vaha jIva kartA kahA jinavara deva ne / / 57|| ( 16 )
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgalakarama vina jIva ke udayAdi bhAva hote nhiiN| isase karama kRta kahA unako ve jIva ke nijabhAva haiM / / 58 / / yadi karmakRta haiM jIva bhAva to karma Thahare jIva kRt| para jIva to karttA nahIM nija chor3a kisI para bhAva kA / / 59 / / karmanimittika bhAva hote ara karma bhAvanimitta se| anyonya nahi kartA tadapi, kartA binA nahiM karma hai||6|| nijabhAva pariNata AtmA kartA svayaM ke bhAva kaa| kartA na pudgala karma kA yaha kathana hai jinadeva kA / / 61 / / kArmaNa aNu nija kArakoM se karama paryaya pariNameM / jIva bhI nija kArakoM se vibhAva paryaya pariNameM / / 6 / / cetana karama yuta hai ataH karatA-karama vyavahAra se| jIva bhoge karamaphala nita caitya-cetaka bhAva se / / 68 / / isataraha karmoM kI apekSA jIva ko kartA khaa| para, jIva mohAcchanna ho bhramatA phirai saMsAra meM / / 69 / / jina vacana se patha prApta kara upazAnta mohI jo bne| zivamArga kA anusaraNa kara ve dhIra zivapura ko laheM / / 7 / / Atama kahA caitanya se ika jJAna-darzana se dvividha / utpAda-vyaya-dhruva se trividha ara cetanA se bhI trividha / / 71 / / catupaMca SaT va sapta Adika bheda dasavidha jo khe| ve sabhI karmoM kI apekSA jiya ke bheda jinavara ne kahe / / 72 / / (19) yadi karama karate karama ko Atama kare nija Atma ko| kyoM karama phala de jIva ko kyoM jIva bhoge karama phala / / 63 / / karama pudgala vargaNAyeM ananta vividha prakAra kii| avagAr3ha-gAr3ha-pragAr3ha haiM sarvatra vyApaka loka meM / / 64 / / Atama kare krodhAdi taba pudgala aNu nijabhAva se / karamatva pariNata hoMya ara anyonya avagAhana kareM / / 65 / / jyoM skandha racanA pudgaloM kI anya se hotI nhiiN| tyoM karama kI bhI vividhatA parakRta kabhI hotI nahIM / / 66 / / para, jIva ara pudgalakarama paya-nIravata pratibaddha haiN| karama phala dete udaya meM jIva sukha-dukha bhogate / / 67 / / (18) prakRti thiti anubhAga bandha pradeza se jo mukta haiN| ve urddhagamana svabhAva se haiM prApta karate siddhapada / / 73 / / skandha unake deza ara paradeza paramANu khe| pudgalakAya ke ye bheda catu yaha kahA jinavara deva ne / / 74 / / skandha pudgalapiMDa hai ara arddha usakA deza hai| ardhArddha ko kahate pradeza avibhAgI aNu paramANu hai / / 75 / / sUkSma-bAdara pariNamita skandha ko pudgala khaa| skandha ke SaTabheda se trailokya yaha niSpanna hai / / 76 / / skandha kA vaha nirvibhAgI aMza paramANu khaa| vaha eka zAzvata mUrtibhava ara avibhAgI azabda hai / / 77 / / (20)
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathanamAtra se mUrta hai ara dhAtu cAra kA hetu hai| pariNAmI tathA azabda jo paramANu hai usako kahA / / 78 / / skandhoM ke TakarAva se zabda upajeM niyama se / zabda skandhotpanna hai ara skandha aNu saMghAta hai||79|| avakAza nahiM sAvakAza nahiM aNu aprezI nitya hai| bhedaka-saMghAtaka skandha kA ara vibhAga kartA kAla kA / / 8 / / eka varaNa-rasa gaMdha yuta ara do sparza yuta paramANu hai| vaha zabda heta azabda hai, skandha meM bhI dravyANu hai / / 8 / / jo indriyoM se bhogya haiM ara kAya-mana ke karma jo| ara anya jo kucha mUrta haiM ve sabhI pudgala dravya haiM / / 82 / / (21) hotI gati jisa dravya kI sthiti bhI ho usI kii| ve sabhI nija pariNAma se ThahareM yA gati kriyA kareM / / 88 / / jinakA hotA gamana hai hotA unhIM kA tthhrnaa| to siddha hotA hai ki dravya calate-Thaharate svayaM se / / 89 / / jIva pudgala dharama Adika loka meM jo dravya haiN| avakAza detA inheM jo AkAza nAmaka dravya vaha / / 10 / / jIva pudgala kAya dharma adharma loka ananya haiN| anta rahita AkAza inase ananya bhI ara anya bhI / / 11 / / avakAza hetu nabha yadi gati-thiti kAraNa bhI bne| to UrdhvagAmI AtmA lokAnta meM jA kyoM ruke / / 12 / / (23) dharmAstikAya avarNa arasa agaMdha azabda asparza hai| lokavyApaka pRthula ara akhaNDa asaMkhya pradeza hai||83|| agurulaghu aMzoM se pariNata utpAda-vyaya-dhruva nitya hai| kriyA gati meM hetu hai vaha para svayaM hI akArya hai||84|| gamana hetubhUta hai jyoM jagata meM jala mIna ko| tyoM dharma dravya hai gamana hetu jIva pudgala dravya ko / / 85 / / dharama nAmaka dravyavata hI adharma nAmaka dravya hai| sthiti kriyA se yukta ko yaha sthitikaraNa meM nimitta hai||86|| dharama ara adharama se hI lokAloka gati-sthiti bne| ve ubhaya bhinna-abhinna bhI ara sakala loka pramANa hai||87|| (22) lokAnta meM to rahe AtmA aSTa karma abhAva kr| to siddha hai ki nabha gati-thiti hetu hotA hai nahIM / / 93 / / nabha hoya yadi gati hetu ara thiti hetu pudgala jIva ko| to hAni hoya aloka kI ara loka anta nahIM bane / / 94 / / isalie gati thiti nimitta AkAza ho sakatA nhiiN| jagata ke jijJAsuoM ko yaha kahA jinadeva ne / / 95 / / dharmAdharma ara loka kA avagAha se ekatva hai| ara pRthak pRthak astitva se anyatva hai bhinnatva hai / / 96 / / jIva ara AkAza dharma adharma kAla amUrta hai| mUrta pudgala jIva cetana zeSa dravya ajIva haiM / / 97 / / (24)
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakriya karaNa-saha jIva-pudgala zeSa niSkriya dravya haiN| kAla pudgala kA karaNa pudgala karaNa hai jIva kA / / 98 / / haiM jIva ke jo viSaya indriya grAhya ve saba mUrta haiN| zeSa saba amUrta haiM mana jAnatA hai ubhaya ko / / 99 / / kSaNika hai vyavahAra kAla aru nitya nizcaya kAla hai| pariNAma se ho kAla udbhava kAla se pariNAma bhI / / 10 / / kAla saMjJA sata prarUpaka nitya nizcaya kAla hai| utpanna-dhvaMsI satata raha vyavahAra kAla anitya hai||10|| jIva pudgala dharma-adharma kAla ara AkAza jo| haiM 'dravya saMjJA sarva kI kAyatva hai nahiM kAla ko||102|| (25) phala jIva aura ajIva tadgata puNya evaM pApa hai| Asarava saMvara nirjarA ara bandha mokSa padArtha haiM / / 108 / / saMsArI ara siddhAtmA upayoga lakSaNa dvividha / jaga jIva varte deha meM ara siddha dehAtIta hai / / 109 / / bhUjala anala vAyu vanaspati kAya jIva sahita khe| bahu saMkhya para yati mohayuta sparza hI detI raheM / / 110 / / unameM traya sthAvara tanu trasa jIva agni vAya yata ye sabhI mana se rahita haiM ara eka sparzana sahita haiM / / 11 / / ye pathvI kAyika AdijIva nikAya pA~ca prakAra ke| sabhI mana pariNAma virahita jIva ekendriya kahe / / 112 / / (27) isa bhA~ti jinadhvanirUpa paMcAsti prayojana jAnakara / jo jIva chor3e rAga-ruSa vaha chUTatA bhava duHkha se / / 103 / / isa zAstra ke sArAMza rUpa zuddhAtmA ko jAnakara / usakA kare jo anusaraNa, vaha zIghra mukti vadhu varai / / 104 / / muktipada ke hetu se zirasA namU mahAvIra ko| padArtha ke vyAkhyAna se prastuta karU~ zivamArga ko / / 105 / / samyaktva jJAna sameta cArita rAga-dveSa vihIna jo| mukti kA mAraga kahA bhavi jIva hita jinadeva ne / / 106 / / nava padoM ke zraddhAna ko samakita kahA jinadeva ne| vaha jJAna samyagjJAna ara samabhAva hI cAritra hai / / 107 / / (26) aNDastha ara garbhastha prANI jJAna zUnya aceta jyoN| paMcavidha ekendri prANI jJAna zUnya aceta tyoM / / 113 / / laTa keMcuA ara zaMkha zIpI Adi jiya paga rahita haiN| ve jAnate rasa sparza ko isaliye do indri kahe / / 114 / / cIMTi-makar3I-lIkha-khaTamala bicchu Adika jaMtu jo| pharasa rasa aru gaMdha jAne tIna indriya jIva ve / / 115 / / madhumakkhI bhramara pataMga Adi DAMsa macchara jIva jo| ve jAnate haiM rUpa ko bhI ataH cauindriya kheN||116|| bhU-jala-gaganacara sahita jo sainI-asainI jIva haiN| sura-nara-naraka tiryaMcagaNa ye paMca indriya jIva haiN||117|| (28)
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ nara karmabhUmija bhoga bhUmija, deva cAra prakAra haiN| tiryaMca bahuvidha kahe jinavara, naraka sAta prakAra haiM / / 118 / / gati Ayu jo pUrava baMdhe jaba kSINatA ko prApta hoN| anya gati ko prApta hotA jIva lezyA vaza aho / / 119 / / pUrvokti jIva nikAya dehAzrita kahe jinadeva ne| deha virahita siddha haiM saMsArI bhavya-abhavya haiN||120|| ye indriyA~ nahiM jIva haiM SaTkAya bhI cetana nhiiN| hai madhya inake cetanA vaha jIva nizcaya jAnanA / / 12 / / jiya jAnatA ara dekhatA, sukha cAhatA duHkha se ddre| bhAva karatA zubha-azubha phala bhogatA unakA are / / 122 / / (29) saMsAra tiSThe jIva jo rAgAdi yuta hote rheN| rAgAdi se ho karma Asrava karama se gati-gamana ho / / 128 / / gati meM sadA ho prApta tana-tana indriyoM se sahita ho| indriyoM se viSayagrahaNa ara viSaya se phira rAga ho / / 129 / / rAgAdi se bhavacakra meM prANI sadA bhramate rheN| haiM anAdi ananta athavA, sanidhana jinavara kahe / / 130 / / moha rAga ara dveSa athavA harSa jisake citta meN| isa jIva ke zubha yA azubha pariNAma kA sadabhAva hai||13|| zubhabhAva jiya ke puNya haiM ara azubha pariNati pApa haiN| unake nimita se paudgalika paramANu karmapanA dhreN||132|| (31) pUrvokta aneka prakAra se isataraha jAnA jIva ko| jAno ajIva padArtha aba jar3a cinha kI pahacAna se / / 123 / / jIva ke guNa haiM nahIM jar3a pudgalAdi padArtha meM / unameM acetanatA kahI cetanapanA hai jIva meM / / 124 / / sukha-duHkha kA vedana nahI, hita-ahita meM udyama nhii| aise padArtha ajIva hai, kahate zramaNa usako sadA / / 125 / / saMsthAna ara saMghAta rasa-gadha-varaNa zabda sparza jo| ve sabhI pudgala dazA meM pudgala darava niSpanna haiM / / 126 / / cetanA guNa yukta Atama azabda arasa agaMdha hai| hai anirdiSTa avyakta vaha, jAno aliMgagrahaNa use / / 127 / / (30) jo karma kA phala viSaya hai, vaha indriyoM se bhogya haiN| indriya viSaya haiM mUrta isase karama phala bhI mUrta hai / / 133 / / mUrta kA sparza mUrata, mUrta ba~dhate mUrta se| AtmA amUrata karama mUrata, anyonya avagAhana laheM / / 134 / / ho rAgabhAva prazasta ara anukampa hiya meM hai jise / mana meM nahIM ho kaluSatA nita puNya Asrava ho use / / 135 / / arahaMta siddha ara sAdhu bhakti guru prati anugamana jo| vaha rAga kahalAtA prazasta jaeNha dharama kA AcaraNa ho / / 136 / / kSudhA tRSA se duHkhIjana ko vyathita hotA dekhkr| jo duHkha mana meM upajatA karuNA kahA usa duHkha ko||137|| (32)
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhimAna mAyA lobha ara krodhAdi bhaya pariNAma jo| saba kaluSatA ke bhAva ye haiM kSubhita karate jIva ko / / 138 / / pramAdayutacaryA kaluSatA, viSayalolupa pariNati / paritApa ara apavAda para kA pApa Asrava hetu haiM / / 139 / / cAra saMjJA tIna lezyA pA~ca indriyAdhInatA / Arta-raudra dhyAna ara kajJAna hai pApapradA / / 140 / / kaSAya-saMjJA indriyoM kA nigraha kareM san mArga se| vaha mArga hI saMvara kahA, Asrava nirodhaka bhAva se||14|| jinako na rahatA rAga-dveSa ara moha saba paradravya meN| Asrava unheM hotA nahIM, rahate sadA samabhAva meM / / 142 / / hai yoga hetuka karma Asrava yoga tana-mana janita haiN| hai bhAva hetuka bandha ara bhAva ratiruSa sahita hai||148|| prakRti pradeza Adi caturvidhi karma ke kAraNa khe| rAgAdi kAraNa unheM bhI, rAgAdi bina ve nA baMdhe / / 149 / / mohAdi hetu abhAva se jJAnI nirAsrava niyama se| bhAvAsavoM ke nAza se hI karma kA Asrava ruke / / 150 / / karma Asravarodha se sarvatra samadarzI bane / indrisukha se rahita avyAbAdha sukha ko prApta hoM / / 151 / / jJAna darzana pUrNa ara paradravya virahita dhyAna jo| vaha nirjarA kA hetu hai nijabhAva pariNata jIva ko||152|| (35) jisa vratI ke traya yoga meM jaba puNya evaM pApa naa| usa vratI ke usa bhAva se taba dravya saMvara vartatA / / 143 / / zuddhopayogI bhAvayuta jo vartate haiM tapaviSai / ve niyama se nija meM rameM bahu karma ko bhI nirjr||144|| AtmAnubhava yuta AcaraNa se dhyAna AtmA kA dhreN| ve tattvavida saMvara sahita ho karma raja ko nirjareM / / 145 / / nahiM rAga-dveSa-vimoha aru nahiM yoga sevana hai jise| pragaTI zubhAzubha dahana ko, nija dhyAnamaya agni use||146|| AtamA yadi malina ho karatA zubhAzubha bhAva ko| to vividha pudgala karma dvArA prApta hotA bandha ko / / 147 / / ( 34) jo sarva saMvara yukta haiM aru karma saba nirjara kreN| ve rahita Ayu vedanIya aura sarva karma vimukta hai / / 153 / / cetana svabhAva ananyamaya nirbAdha darzana-jJAna hai| dRga jJAnasthita astitva hI cAritra jinavara ne kahA / / 154 / / sva samaya svayaM se niyata hai para bhAva aniyata para samaya / cetana rahe jaba svayaM meM taba karmabaMdhana para vijaya / / 155 / / jo rAga se para dravya meM karate zubhAzubha bhAva haiN| paracarita meM lavalIna ve sva-caritra se paribhraSTa hai / / 156 / / puNya evaM pApa Asrava Atama kare jisa bhAva se| vaha bhAva hai paracarita aisA kahA hai jinadeva ne / / 157 / / (36)
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo sarva saMgavimukta evaM ananya AtmasvabhAva se jAne tathA dekhe niyata raha use cAritra hai kahA / / 158 / / para dravya se jo virata ho nijabhAva meM vartana kre| guNabheda se bhI pAra jo vaha sva-carita ko Acare / / 159 / / dharmAdi kI zraddhA sudRga pUrvAMga bodha-subodha hai| tapa mA~hi ceSTA caraNa mila vyavahAra muktimArga hai / / 160 / / jo jIva ratnatraya sahita Atma cintana meM rame / chor3e grahe nahiM anya kucha zivamArga nizcaya hai yahI / / 161 / / dekhe jAne Acare jo ananyamaya nija Atma ko| ve jIva darzana-jJAna ara cAritra haiM nizcayapane / / 162 / / (37) citta bhrama se rahita ho niHzaMka jo hotA nhiiN| ho nahIM sakatA use saMvara azubha ara zubha duHkha kA / / 168 / / niHsaMga nirmama ho mumukSu siddha kI bhakti kreN| siddhasama nija meM ramana kara mukti kanyA ko vareM / / 169 / / tattvArtha ara jinavara prati jisake hRdaya meM bhakti hai| saMyama tathA tapa yukta ko bhI dUratara nirvANa hai / / 170 / / arahaMta-siddha-jinavacana saha jinapratimAoMkebhajana ko| saMyama sahita tapa jo kareM ve jIva pAte svarga ko||171|| yadi mukti kA hai lakSya to phira rAga kiMcit nA kro| vItarAgI bana sadA ko bhavajaladhi se pAra ho / / 172 / / jAne-dekhe sarva jisase ho sukhAnubhava usI se / yaha jAnatA hai bhavya hI zraddhA kare nA abhavya jiya / / 163 / / dRga-jJAna ara cAritra muktipaMtha munijana ne khe| para ye hI tInoM baMdha evaM mukti ke bhI hetu haiM / / 164 / / zubhabhakti se dukhamukta ho jAne yadi ajJAna se / usa jJAnI ko bhI parasamaya hI kahA hai jinadeva ne / / 165 / / arahaMta siddha munizAstra kI ara caitya kI bhakti kre| bahu puNya baMdhatA hai use para karmakSaya vaha nahi kare / / 166 / / aNumAtra jisake hRdaya meM paradravya ke prati rAga hai| ho sarva Agamadhara bhale jAne nahIM nijabhakti ko / / 167 / / (38) pravacanabhakti se prerita sadA yaha hetu mArga prbhaavnaa| divyadhvani kA sAramaya yaha grantha mujhase hai banA / / 173 / / prAkRta meM gAthA racI zrI kundakundAcArya ne| lekara unhIM kA sAra mujhase raca gayA harigIta meM / / nirvANa saMvat vIra kA do sahasa paMca zata tIsa ko| pUraNa huA anuvAda yaha vaizAkha zuklA tIja ko / / (40)