Book Title: Navkar Mantra Aradhana Prabhav Pustika 2
Author(s): Kushalchandravijay
Publisher: Nemi Vigyan Kastursuri Shreni Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001081/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2) 3 શ્રી મહાવીરસ્વામિને નમઃ મેં 4 5 તપાસ્યશ્રી નેમિ-વિજ્ઞાન-કસ્તૂરસૂરીઘરેભ્યો ન.. - ધરમપુર ST . જૉમિ-પ્રજ્ઞાT-કQસૂરિશ્મા કિં 1 Je ) સંસારના પાપ-તાપ-સતાપને દૂર કરનાર, આધિ વ્યાધિને 3 ઉપાધિનો નાશ કરનાર, શાંતિ, સમતા ને સમાધિ આપનાર છે ભઠ્ઠ પુત્ર શ્રી નવકાર મંત્ર આરાધના પ્રભાવ પE હું જેના હૈયે શ્રી નવકાર, તેને શું કરશે સંસાર !! નવ લાખ જપતા નરક નિવારે, . તે પામે ભવને પાર / (બી જિન શાસનનો સાર નવકાર ચૌદ પૂવ'માંથી ઉધરેલ છે ) પ્રેરણા દાતા - પ.પૂ.આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયચંદોદયસૂરીસ્વરજી મહારાજ પ.પૂ.આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજય અશોકચંદસૂરીશ્વરજી મહારાજ In] સંચયકાર મુનિ કુશલચંદવિજયજી મ. . Us . ' સા80 વ , % A શ્રી મોતીશા લાલબાગ ચેરીટી ટ્રસ્ટના જ્ઞાન ખાતા તરફથી ) પ. પૂ. સાધુ-સાઠેથીજી મહારાજશ્રીઓ તથા જ્ઞાન ભંડારને ભેટ ભુલેશ્વર, પાંજરાપોળ કમ્પાઉન્ડ, મુંબઈ-૪૦ ૦ ૦ ૦૪. સંવત. ૨૦૩૬ ૬૯- ત્રીજી સજે- ૧૯૮૦ ' કેમ ?'T Re | Jains Education International For Private & Personal use only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = ત્રણ સ ) માલીશ , ૧૨૦૦૦ ૧૫૦૦૦ ૧૩૦૦૦ છ » 2 ચાર = ૦ ચાર ૧૩૦૦૦ = ૦ ચાર ત્રણ - શ્રી વિજય નેમિ-વિજ્ઞાન-કરતૂરસૂરિ સ્મૃતિ શ્રેણિઓ : (પ્રકાશન પ્રારંભ-સં. ૨૦૩૩ પ્રાર્થનાસમાજ, મુંબઇ-૪૦૦ ૦૦૪) શ્રેણિ નંબર પુસ્તિકાનું નામ આવૃત્તિ કુલ સંખ્યા (૧) શ્રી છે કતવ્યના મંગલમય નિયમાવલી આઠ (૨) નવકારમંત્ર આરાધના – પ્રભાવ બાવીસ અલબત્રીસ અનંતકાય પાંચ માનવભવમાં માર્ગાનુસારીના ૩૫ ગુણે ચાર (૫) શ્રી અષ્ટ પ્રકારી દેવપૂજન વિધિ ૧૩૦૦૦ (૬) ગૃહસ્ય ધમના બાર વ હૈયાની શુદ્ધિ–ત્રિ ચાર ભાવનાઓ ત્રણ ૧૨૦૦૦ (૮) શ્રી અચિંત્ય ચિંતામણી સામાયિક ત્રણ ૧૨૦૦૦ મહામંગલકારી તપેલમ' ને વીશ સ્થાનક તપ ૧૩૦૦૦ અંતિમ સમાધિ મરણ • દશ પુસ્તિકાની માર્ગદર્શિકા (પ્રશ્નોત્તરી) • એક લાખ સાડત્રીસ હજાર ... ... ... ... ... કુલ્લ સંખ્યા: ૧,૩૭,૦૦૦ ૧૧૦૦૦ ૧=૦૦ ૦૦૧ ૐ – બીજી પુસ્તિકાનો ચિત્ર પરિચય :- હું Ge૭ ૭૭૭૦૫૭૭) - ચિત્ર નંબર ૧: શ્રી નવકાર મંત્રની નવ દિવસના એકાસણાથી થતી જઘન્ય આરાધનાનું ચિત્ર. ચિત્ર નંબર ૨: શ્રી નવકાર મંત્રની વીસ દિવસની ખીરના એકાસણા સહિત ૫૦૦૦ જુલથી થતી મધ્યમ આરાધનાનું ચિત્ર. ચિત્ર નંબર ૩: શ્રી નવકાર મંત્રની ૧૮ દિવસના પહેલા ઉપધાન તપની ઉત્કૃષ્ટી આરાધનાનું ચિત્ર. ચિત્ર નંબર ૪: શ્રી સસરાના કહેવાથી શ્રીમતીએ સાપના ઘડામાંથી શ્રી નવકાર મંત્રના પ્રભાવથી ફુલની માળા લઇ આપી તેનું ચિત્ર. ચિત્ર નંબર ૫: શ્રી નવકાર મંત્ર શિલા ઉપર કતરેલ તે જોઇ વાંદરાએ પિતાને ભવાંતર સુધાર્યો તેનું ચિત્ર. ચિત્ર નંબર ૬: શ્રી નવકાર મંત્ર સાંભળી થતા પ્રભાવથી સમડી-ભરૂચમાં સુદર્શન રાજકુમારી તરીકે થઈ તેનું ચિત્ર. સૌજન્ય છે છે કે શ્રી દેસાઈ પિાળ જૈન પેઢી છે. ગોપીપુરા મેઇન રેડ, સૂરત. એક ચિત્રનું | શ્રી ગુલાબચંદવીરચંદ ચેકસી છે. નાની દેસાઇ પોળ, સૂરત. સૌજન્ય થ હ સુરજબેન. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 $906 800 -: પ્રાસંગિક : Ø દરેક ધમ માં દેવગુરૂના વદન-નમસ્કારની મહત્તા :બૌધાની માન્યતા:– મુદ્દો ધમ' અને સંધ એ ત્રિરત્નને વંદન કરે છે અને તેના દ્વારા સદ્ગુણાને વિકાસ થાય તેમ માને છે. (બૌદ્ધચર્યા પદ્ધતિ.) વિદેકાની માન્યતા :- દેવતા-ગુરૂએ કુલના આચાર્યા, જ્ઞાનવૃલ્હી, તપસ્વ એ પેાતાનાથી અધિક વિદ્વાના તથા પેાતાના ધમમાં સ્થિર મનુષ્યાને વંદન કરે છે. અને તેના દ્વારાં આયુ, વિદ્યા, કીતિ' અને બળની વૃદ્ધિ થાય છે તેમ માને છે. (મનુસ્મૃતિ ૨/૧૨૧.) જૈનાની માન્યતાઃ- પંચપરમેષ્ઠીને (અરિહંત, સિદ્ધ, આચાય, ઉપાધ્યાય, સાધુ) ભકિતભાવથી વંદન કરે છે અને તેના દ્વારા સવ' પાપાના નાશ થાય છે એમ માને છે, (એસા પચનમુકકારે-સવ્વપાવપણાસણા.) આ રીતે વંદન-નમસ્કાર દરેક અને તેરા કથિત છે તેનાથી ઉન્નતિ, વિકાસ અને આત્મકલ્યાણ થાય છે તે નિશ્ચીત એનકેસ, જી આત્માતી આધ્યાત્મીક સફ્ળતા માટે પ્રથમ પૂર્વક દેવ અને ગુરૂતુ વદન-પૂજન કરવાનું જણાવેલ છે. (પ્રારભમાં દેવ-ગુરૂની પૂજા કરવી તેને પુર્વ સેવા કહેવામાં આવે છે.) યેાગખીદુમાં શ્રી ઉતરાયન સૂત્રના ૨૯માં અધ્યયનમાં જણાવ્યું છે કે : શ્રી ગૌતમ સ્વામિ પૂછે છે ! હે ભગવંત! વંદનથી શુ મૂળ મળે? હે ગૌતમ! વંદનથી ઉચ્ચગૌત્ર, સૌભાગ્ય અને લેાકપ્રિયતા મળે છે. વદનથી આઠે ક્રમે પાતળા પડે છે. (યોગશાસ્ત્ર) હું ભગવાન ! વન-પૂજનથી જીવતે શું પ્રાપ્ત થાય છે ? હે ગૌતમ! [૧] આત્મા ગાઢ ધનવાળી આઠે પ્રકૃતિને શિથિલ બંધનવાળી કરે છે. [૨] ચિરકાલની સ્થિતિવાલા (અષ્ટકમ')ને અલ્પકાલની સ્થિતિવળા કરે છે. [૩] તીવ્ર અનુભાવવાલા (અષ્ટકમ')ને મ'દ અનુાવવાલા કરે છે. [૪] બહુ પ્રદેશવાળા (અષ્ટકમ')ને અલ્પપ્રદેશવાલા કરે છે. તેથી તે જીવ અનાદિ અનંત સંસારમાં પરિભ્રમણ કરતે નથી. આત્મ વિશુદ્ધિપ્રાપ્તિ – : ચોવીશ તીથરા તથા અરિહા અને સિદ્ધોને ભાવપૂ'ક લેગસ વડે વંદન કરવાથી તે આત્માની દાનાચારની શુદ્ધિ થાય છે. એવમએ અભિચુ વિદ્યુયરયમલા પહીગુજરમરા ચવી સપિજિવરાતિયરામેપસીયતુ કિતિય મહિયા જેએલેમસ ઉત્તમાસિદ્ધા આગોહિલાજ સમાહવર મુત્તમં તુિ.” 333333333333 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ભાવાર્થ એ પ્રમાણે મારાથી રતવાએલ કમંરજ ગાદિમથી રહિત બનેલા અને જરાવસ્થા તથા મૃત્યુથી મુકત થયેલ વીશે તીર્થંકરે મારા પર અનુગ્રહ કરે કીર્તન-વંદન, પૂજન કરાએલ લેકમાં જે ઉત્તમ છે. તે મને આરોગ્ય વીતરાગતા), ધિલાશ અને ઉત્તમ સમાધિ આપો. છે ગુરૂને વંદન સુખ, સંયમ યાત્રા પ્રસ કોને તેમ જ જાણતા અ!! આશા તેના માટે મન-વચન-કાયાથી ક્ષમા માંગે છે હું ગાનાચારની શુ દ તે આત્માન થાય છે. ૩િ ૪ નિત્તમ. 1 (1 ) ! powie જ સંધિ. જૂન ૧ (હો ભારે જિનેશ્વરને વિષે કુશળ ચિત્તને મૂકવું. વચન વડે નમસ્કાર કરે તેમ કાયા છે પ્રણામ કર ! ત્રણ ઉત્તમમાં ઉત્તમ બીજ છે. @ જિનસ્વરૂપ જે જિન આરાધે, તે જિનવર સમ હવે .. ઇલિકા ભેગી ચટકાવે, તે ભંગી જગ જે || (આનંદ ધનજી) જે જિનવરને પૂજે સેવે તે જિનવર અવશ્ય થાય જેમ ભમરી ઇયલને ચટકો મારી પિતાના દરમાં લઈ જાય ને ત્યાં મુકીને બહાર ચાલી જાય, ઇયલ વિચારે છે કે હું ભમરી હેત તે હું પણ ઈયલ લાવતે તે ભમરીના ધ્યાનમાં મરી ઈયલ મટી ભમરી બને છે. છે જિનેશ્વરનું પૂજન ચાર પ્રકારે નિક્ષેપે સમજવાનું છે. નામ સ્થાપના દ્રવ્ય અને ભાવ તે સમજવા માટે ઘડીયાળનું દ્રષ્ટાંત નામ - સ્થાપના - દ્રવ્ય – ભાવ ધડી આળનું – ઘડીયાળનું - બનાવટી- સાચો ટાઇમ નામ – ચિત્ર - વેચાતી –બતાવતી–સાચી છેકરાની ઘડીમાળ ઘડીયાળ તેમ [૧] પ્રભુનું નામથી સ્મરણ કરીને નામ નિક્ષેપે તે નામ જિન ૨) મૂતિ–ફિટ તે સ્થાપના નિક્ષેપો તે સ્થાપના જિન [8] ભાવિમાં તીર્થંકર થવાના હોય તે દ્રવ્ય જિન . (શ્રેણિક રાજા-મરીચી વગેરે) [૪] તીર્થંકરો સાક્ષાત વિચરી રહ્યા છે તે ભાવ જન ઉપર મુજબ ચાર પ્રકાર પ્રભુભકિતના છે. $$$$$$$$$$sss&uuss Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e Only ૯ દિવસના... એકાસણા શ્રી નવકાર મંત્રની ૯ દિવસની... જધન્ય આરાર્ધના દરરોજના.. બે હજાર જાપની આરાધના COLO Entonce ૐ નમો અરિહંતાÚ સિદ્ધાણં આયરિયાણં ઉવજ્ઝાયાણ લોએ સવ્વ સાક્ષ એસો પંચ નમુક્કારો સવ પાવક્ષણા મંગલાણંચસન્વેસ પઢમં હવઇ ગલ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ છે વાંદરો નવકારના અક્ષરે જે પામી ગયો દેવલોકના દેવે અવધિજ્ઞાનથી જોયું કે હું મરીને કયાં ઉત્પન્ન થવાને હું તેને જ્ઞાનથી જાણ્યું કે વાંદરે થવાને છું જે જંગલમાં ઉત્પન્ન થવાનો હતો ત્યાં જઈ ત્યાં પત્થરની શીલાઓ હતી તેના ઉપર નવકારમંત્ર અક્ષરે કેતરી દીધા દેવ ત્યાં વાંદરા તરીકે જન્મનવકારમંત્ર કોતરેલી શિલા ઈ-વિચારવા લાગ્યું કે મેં આવું કાંઈ જોયું છે ? વિચારતા વિચારતાં જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું પિતે વાંદરાના ભવમાં પિતે નવકારમંત્ર મરણથી પિતાને ભવ સુધારી ગયે. નદી કીનારાના છેડવા ઉગેલા હેય છે ને તાડ જેવાં મેટા ઝાડ પણ હોય છે. નદીમાં પુર આવે નેતરના છોડ નમી જાય તે બચી જાય છે ને મેટા ઝાડ અકકડ રહે છે તે ફેકાઈ જાય છે. તેમ સમર્પણ ભાવથી પ્રભુનું શરણું સ્વીકારવું જોઈએ. છે નવકાર મંત્ર શાશ્વત અને અનાદિના છે નવકાર-કરેમિ ભંતે-નમુટ્યૂણું એ ત્રણ શાશ્વતા છે. હું સમર્પણ ભાવ સ્મરણ-જલ્પન-દર્શન-ને સ્પર્શન અકેક પ્રભુની વધારે ને વધારે નજીક લાવે છે નમે તે સૌને ગમે. દાંત અકકડ રહે છે. જીભ નરમ રહે છે. જન્મે ત્યારે જીભ સાથે આવે છે ને મારે ત્યાં સુધી સાથે રહે છે કારણ તે નરમ છે જેમ વાળો તેમ જીભ વળે છે. દાંત જમ્યા પછી આવે છે ને મરણ પહેલાં ચાલ્યા જાય છે કારણ તે અકકડ રહે છે ફેકાઈ જાય છે તેમ નમ્ર બની સમર્પણ ભાવ લાવવાનો છે. છે મુંબઇ પ્રાર્થના સમાજનું અનુભવ દષ્ટાંત /સોનાં ઉચચાર સંભળાવવાથી રોગ સારા થયે પ્રાર્થના સમાજના દેરાસરે એક ફેઇન જઈ આવેલ યુવાન દરરોજ કલાક બે કલાક ભકિત કરે તે સ્થળે ર૦૧૪ માં હાલ પૂ. આચાર્ય મહારાજ શ્રી ચંદ્રોદયસૂરીશ્વરજી મહારાજ ચાતુર્માસ સ્થિર રહેલ તે આ યુવાનને દરરોજ કલાક બે કલાક ભકિત કરવા જતાં જે તે યુવાનને એક સમયે બેલા ભાઈ? તને આટલી બધી ભકિત કરવા માટે ભાવ શાથી થયો : કોઈ કારણ છે ! તે યુવાને કીધું સાહેબજી! મારા જીવનમાં મને તેવો અનુભવ થયો છે જેથી મારી શ્રદ્ધા મજબુત થઈ છે. તેથી ભકિત કરું છું. તે ભાઈ તારા જીવનમાં શું બન્યું તે કહે ! 99899"seosseum**** Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ તે યુવાને કીધું મારા સસરાને છ દીકરી ને હમો છે જમાઈ છીએ અને કરો એકનો એક છે લક્ષ્મીની છોળળ છે. કમીના નથી છોકરો જે મારે સાળો થાય તે ૨૫ વરસને યુવાન તરત જ લગ્ન કરેલા પરંતુ લગ્ન કર્યા પછી છ મહિનામાં માંદો પડે. ભારતભરના ડોકટરોની દવા કરી પરંતુ કંઈ ફેર પડે નહિં. બધા નિરાશ થયા. કોઈએ કીધું કે ફેરેજન જર્મનીમાં ડેકટર છે તેને બેલ- સંપર્ક સાધો તે કીધું કે દરરોજની લાખ રૂપીઆ ફી ત્રણ દિવસથી વધારે રોકાવું નહિં ને પ્લેઇન ભાડા ખરચ અલગ. છે ક એક પૈસાની છુટ પૂછવું જ શું? કબુલ કર્યું. બેલા ને આવ્યો. ભારતભરના સારા ડોકટરે ટ્રીટમેન્ટ કરી હતી તે બધાની કોન્ફરન્સ કરી નીદાન કર્યું. ટ્રીટમેન્ટ કરેલી સાંભળી પછી પોતે ટ્રીટમેન્ટ ચાલુ કરી. ત્રણ દિવસ થયા. સુચને કરી ભારતના ડોકટરને બતાવી જમની ચાલ્યો . તેણે બતાવેલ દવા કરી પરંતુ ફેર પાયો નહીં. બધા નીરાશ થઈ કપાત કરે છે તેવામાં ઘરમાં પિતાની દાદીમાં ૮૦ વરસની બુદ્રી હતી તેને કીધું કે દીકરાઓ તમે બધાએ દવા કરી હવે હું કહુ તેમ કરવા તૈયાર છો? થાક્યા હતા હવે કીધું માં તમે કહો તે કરવા તૈયાર છીએ તે બચી જાય તેવું કાંઈ બતાવે. દેસી કહે હું અહમ કરી ખુણામાં ધ્યાન ધરવા બેસું છું મને બેલાવવી નહીં. તમો બાર જણ (છ જમાઇ છ દીકરી) સવારથી સાંજ ૧૨ કલાક રાતના ૧૨ કલાક ૨૪ કલાક બે બે કલાક આપ ને અખંડ જાપ કરે તે તેનું પુણ્ય આયુષ્ય હશે ! ફેર પડશે! બધાયે ત્રણ દિવસ સુધી નવકાર-કમીભ તે-નમુક્ષુણ ને ઉવસગ્ગહરં ને લોગ્સસ પાંચ સો વારાફરતી સંભળાવવા શરૂ કર્યા ત્રણ દિવસ સંભળાવતા પૂરા થાય તે પહેલાં આંખ ખોલી પાસું ફેરવ્યું. ડોકટરે આવ્યા, આશ્રય' પામ્યા. આજે તે જીવતે છે તેથી મને શ્રદ્ધા થઈ. હું ભકિત કરૂં છું માટે અક્ષર મંત્રાક્ષ છે. છે અરિહંતના નામથી આરાધના [૧] નામથી આરાધના છ મહાપુરૂષના નામથી કર્મના ક્ષય થાય છે. જેમ જેમ નામનું રટણ અસ્થિ મજઝા થાય એપિત થાય. જેથી ચીત્તની સ્થિરતા આવે છે. શ્વાસોશ્વાસ ચાલે જરાપણ શ્રમ પડતે નથી ખબર પડતી નથી તેમ અસ્થિ મઝા “અરિહંત” શબ્દ બોલાવો જોઈએ. ®*®®®®®BOBUS$$$$$$ Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ON શ્રી નવકાર મંત્રની એક લાખ જાપની સંયમ આરાધના કરવા, जमो अरिहताण * એક નવકાર મંત્ર ? એકજ કુલ -... नमो सिद्धाण stવવા પૂર્વક રજ ૨૦૦૦ નંદર नमो आयरियाणं મંત્રનt wa.. नो उज्झायाणं નનો 7ોણ સન્નન્સEm|. ૪૯ દિલસે ઝ૮રંભ રીવીજ વસ્રજ૮ एसोपंच णमुक्कारो सव्व पावप्पणासणो, રંગા રસૂત્રિ | અસદ-ટાઈદ-દિ%૮-નવકારબી અને પઢમં હવ૬ નંગ x ( જાપસંધ્યા એકજ રાખવ૮. Jain Education interna ગ sety Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9333333 (૭) હું નામ એ અક્ષર છે તેની અસરો છે તાર-ટપાલમાં સમાચારે સારા આવે તે આનમાં આવી જઇએ ખરાબ આવે તે નિરાશા આવી જાય. તાર-ટપાલમાં ફક્ત અક્ષરા છે છતાં કેટલી અસર ? @ પ્રભુના નામથી ગેાશાલાએ ધર-મહાલ્લા ખાળી નાંખ્યા હતા. Ø ામ નામે પત્થર તરે” એ કહેવત પ્રચલીત ભાવાય શું? સીતાને રાવણુ લંકામાં લઇ ગયા–રામ લક્ષ્મણૢ વગેરે લશ્કર લઇ નીકલા છે વચ્ચે સમુદ્ર આવ્યા શું કરવું ? બધા વિચારમાં પડયા ! તે સમયે આજના જેવા સાધને નહિં...! હનુમાને ક′ હું પુલ બાંધી બધાને સામે પાર લઇ જાઉં આત્મ વિશ્વાસ શ્રા રાખેા ? રામે આજ્ઞા આપી છે. હનુમાને લશ્કરને કહી દીધું કે બધાએ અકેકા પત્થર-રામનું નામ દુષ્ટને દરિયામાં મુકા, બધાએ પત્થર મુકયા –પાણીમાં તરતા રહ્યા ને તેના ઉપર થઈ લકામાં પહેોંચી ગયા. **6 સીતાને લઈ રામ પણ આવ્યા ત્યારે રામે હનુમાનને પૂછ્યું કે પત્થરો કેવી રીતે તરતા રહ્યા એનુ મને આશ્રય' થાય છે, તેથી માપ તે હનુમાન કહે આપનાં નામ દઇ પત્થર મુક્રયા તે તરતા રહ્યા સામે પાર ઉતરી ગયા. રામ કહે લાવ હુ. પત્થર મુકું? પરંતુ પત્થર તર્યાં નહિ સમુદ્રના તીએ બેસી ગયા ? હનુમાન ? આમ કેમ ? હુમેએ આપનું નામ શ્રધ્ધાપૂર્વક દુષ્ટને પત્થર મુકેલ ? તે આપે તે પત્થર કેમ તરે છે તે જોવા તરતા મુકયા? ક્રર્યાથી તરે? માટે શ્રદ્ધાપૂર્વક નવકારનું નામ સ્મરણ કરવુ જોઇએ મનુષ્યાનાં નામ ઉપર કેટલી અસર ? ૧૦૦/૨૦૦ મનુષ્યા ઉંધતા હાય-તેવામાં ભાઈચંદભાઇના નામના માણસાને ક્રાઈ સાધવા એક માણસ આવે છે ભાદભા—ભાચદભાઈ ખુમ પાડે છે પરંતુ તે નામના જે મનુષ્ય હાય તેજ તરત જાગે છે બીજા બધા ઉધતા રહે છે વધ મૂર્છાવસ્યા છે છતાં કેટલી અસર ? જ તિયચા ને નામની અસર ફ્ક્ત રબારી સેકડા ગાય, ભેંસ, ખકરા, ધેટાં ચરાવા જાય છે. ચરાવનાર તેના જુદા જુદા નામેા પાડે છે. ગંગા, જમના, સરરવતી, જેનું નામ રબારી ખાલે. તે જ ગાય-ભેંસ તરત આગળ આવીને ઉભી રહી જાય છે. તીયચા ઉપર પણ નામની અસર કેટલી ! KIICIIII 3666666666666 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VOOR$88%888B8BOKA (૮). છ નવા વરસના ચેપડામાં કોનું પહેલું નામ લખે! શાલીભદ્ર, અક્ષયકુમાર, ગૌતમસ્વામિ, બાહુબલી વગેરેના નામ લખે ! મમ્મણ, કાલસોરીક કસાઈનું નામ કેમ નથી લખતા? તમારે દુશ્મન છે? પહેલું બીલ કોનું બનાવો? ભદ્રક, ભેળા ને સજજન સારા માણસના નામનું બનાવો છો? પર સારા વેપારીને ગુમાસ્ત આવે તે ચીટી બતાવે અથવા ફલાણાને ત્યાંથી આ છું કહે તે હજારે પીયા આપલે કરે છે? હુ નાનું બાળક હોય બા આવ્યો બોલો કેવો ગભરાઈ જાય છે! ન બે છોકરા લડતા હોય કે મોટા લડતા હોય પરંતુ કોઇ સારે માણસ આવે લડતા રહી જાય છે. એક અક્ષર જ બોલે આ શું? શબ્દની કેવી અસર. શ્રી પાળના રાસમાં વીમળેશ્વરયક્ષ કહે છે જે નવપનું દયાન ધરશે તેને સહાય કરીશ! આપતી વખતે મને જરૂર યાદ કરજે હું તમારે સાધર્મિક છું. નામથી દેવતાઓને યાદ કરવાથી સહાય કરે છે. છે તીર્થકરોના-અરિહંતના નામ સાત્વીક છે અને ગુણ નિસ્પન છે જેથી તેના નામ સ્મરણથી પાપ નાશ પામે છે. વંદિતા સત્રમાં કહ્યું છે કે ચીર ચિય પાપ પણાસણા, ભવસયસહસ્સ માણીએ ચઉવીસ જિણ વિણગિય; કહાઈ વેલંતુ મેડિઅહા ચોવીસ તીર્થંકરની કથામાં મારા દિવસે જવાથી હજારો વરસેના પાપ નાશ થાય છે. જહા વિષ કલ્યમય, મંતસુલ વિસારયા વિજઝ હણુંતી માતેલી, તેતે હવઇ નિવિસંn ઝેર ચઢેલ હોય તો મંત્રથી ઉતરી જાય તેમ સૂત્ર મંત્રાક્ષરી છે તેને યાદ કરવાથી ગમે તેવા પાપ નાશ પામે છે. એક દાસી હતી તેને એને એક છોકરો હતો તેને સપનું ઝેર ચઢેલ તે દેસી આખી રાત “ઓ હસ?” “એ હસ?” કહી રડતી હતી તે મૂછ પામેલા છોકરાનું નામ હંસ હતું. અને “ઓ હંસ” એ મંત્રાક્ષર હતા તેના બોલવાથી છોકરાનું ઝેર ઉતરી ગયું ને જાગૃત થયે. અક્ષરોની કેવી અસર અક્ષરો મંત્ર સ્વરૂપ છે પરંતુ તેને જોડનાર વૈજક મહાપુરૂષ છે પરંતુ તે અક્ષરની આરાધના વિધિપૂર્વક એકાગ્રતાપૂર્વક કરાય તે જરૂર તે સફળતા મેળવે છે. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ શ્રી નવકાર મંત્રની ઉત્કૃષ્ટ આરાધના .... પહેલા ઉપધાન તપની અખંડ આરાધનાના ૯ દિવસ # ૩૬૦૦૦ નવકારમંત્રનો જાપ ૧૮૦૦ લોગસ્સનો કાઉસગ્ન ૧૮૦૦ ખમાસમe૮. Jan Education need you ૯ ઉપવાસ ૯નીજ શાસન હ - રોજ ની નિત્ય આરાધના 3- પ્રાથમિક સંચમ-સાધનાની કસોટી અરંભ સમારંભનો ચમ ગુરુ સનમ વર કમિલ્સ -પડિલેહણ.. હું નાના મોટા વંદન ત્રણવાર અખંડ જીરાનું પાલન ૭ વ્યાખ્યાન શ્રવણt અખંડ યૌવધ સહિતની અઢાર અહોરાજી ૮ સાધર્મિક ભક્તિ ૯ અાભ સાધન નું સોમ7_ For Private & Personal use only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8088B%86BB88888888 વંદન નમસ્કાર માટે! તીર્થકરે. અરિહતે. સિધ્ધ સર્વે વીતરાગ. રાગદ્વેષ રહિત છે. સર્વ કર્મને ક્ષય કર્યો છે. અને જગતના ઉપકાર માટે માગશકે છે અને પરમપદને પ્રાપ્ત કરેલ છે તેના વંદન પૂજન નમસ્કાર કરવાથી આપણે તેના ગુણ મેળવી ગુણવાન બની ઉત્તમોત્તમ બનવાનું છે જેથી વંદન-પૂજન-મરણ નમસ્કાર કરવાને છે. કોરિતા – સપ્તાક્ષરીજાપથી સંસારનો ઉચ્છેદ થાય છે. િરિા સિદ્ધ – છ અક્ષરી મંત્ર ૩૦૦ વાર અને સિત ચાર અક્ષરને મંત્ર ૪૦૦ વાર અને એક અક્ષર “” વર્ણને ૫૦૦ વાર જ૫નાર ઉપવાસનું ફળ થાય છે. એમ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યે યોગ શાસ્ત્રના આઠમાં પ્રકાશમાં જણાવેલ છે. . રોગીઓ જેના ગુણ જાણ્યા નથી તેવા રત્નો વગેરે રોગીના તાવ-સૂળ પ્રમુખ વગેરેને શમાવે છે તેમ પ્રસ્ત ભાવવાલા સ્તુતિ તે રૂપ ભાવને આત્માને કમ રોગોને નાશ કરે છે. છ એ પાંચપરમેષ્ઠીનું વાચક પદ છે શ્રી સિદ્ધચક્રનું આદિ બીજ છે- સર્વ શાસ્ત્રોનું રહસ્ય ભૂત છે. સર્વ વિદનેને નાશ કરનાર છે તે કલ્પદ્રુપ સમાન છે પરંતુ તેનું એકાગ્રચિત્તે વિધિપૂર્વક પ્રણિધાન કરવાથી સર્વવાંછિત ફળ આપે છે. - ખાસ અગત્યતાનું સૂચન :(૧) જા૫ સમયે ધ્યાન રાખવાની પાંચ બાબતે (૧) દરરેજને નિશ્ચિત સમય એક જ રાખો. (૨) દરરોજનું આસન પણ એક જ રાખવું. (૩) દરરોજ બેસવાની દિશા પણ એક જ રાખવી. (૪) દરરોજની નવકારવાળી પણ એક જ રાખવી. (૫) દરરાજના ગણવાને જાપની સંખ્યા પણ એક જ રાખવી. (૨) જાપ કરવાની સમજણ • મેક્ષ માટે જાપ અંગુઠાથી કરો. • ધન અને સુખ માટેનો જાપ મધ્યમાં આંગળીથી કરે. • શત્રુ દમન માટે જાપ તર્જની આંગળીથી કરે. • શાંતિ માટે જાપ અનામિકા આંગળીથી કરવો. • આકર્ષણ કાર્ય માટે જાપ કનિષ્ઠિકા આંગળીથી કરો. માત્ર Jain Educaton ternational For private & Personal use only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WWW. WB© (૧૦) (૩) જાપ ચંચળ ચિત્તથી કરેલ તેમજ મેર એળગીને કરાએલા જાપ અને નખ લગાડીને કરાએલ જાપ લગભગ નિષ્ફળ જાય છે. (૪) મન–વચન અને કાયાની એકાગ્રતા પૂર્વકનેા જાપ સફળતા પામે છે ત’જીરાના ત્રણ તાર સરખા ન હેાય તેા મેસરા અવાજ આવે છે. માટે ૧પ એકાગ્રતાપૂર્વક કરવા. (૫) નવકારવાળી પુરી થાય એટલે ક્રુમટાને આંખે લગાડી આંગળીથી નવકાર વાલી પલટાવીને જ્યાંથી શરૂ કરેલ ડ્રાય તે મણકાથી કરી મહુવાનું શરૂ કરવું. (૬) સુતરની નૌકારવાલીને જાપ સદા સુખકારી છે, પલાસ્ટીક, લાકડાની નવકારવાલને જાપ અલ્પ મૂળવાળા થાય છે, (૭) ચાંદી પરવાલા–સેનું અને મોતીની નવકારવાથી અનુક્રમે શાંતિ સૌભાગ્ય આરાગ્યની પુષ્ટી કરે છે. (૮) રત્ન સ્ફટિક નીશ્ચમ અને તેજસ્વી મણીની નવકારવાલીથી કરાતા જાપ હજારો ઉપવાસના મૂળ તે આપનારા થાય છે. (૯) શંખની નૌકારવાલીથી કરાતા જાપ ૧૦૦ મા અને પ્રવાળની નૌકારાવાણીથી ગણાતા જાપ એક હજાર મા સ્ફટિકની નોકારવાથીથી ગણાતે જાપ ૧૦ હજાર ગણા લાભ મળે છે, (૧૦) પુત્ર‘જીવ નામની વનસ્પતિથી કરાતા જાપ અન તમણા અને મેાતીની માલાથી ગણાતા જાપ લાખ ગણા મળે છે સેાનાની માલાથી કરાતા જાપ ૧૦ ક્રોડગણા લાભ મળે છે. (૧૧) ચદનની માલાથી કરાતા જાપ ૧૦૦ ક્રોડ ગણુ તે લાભ રત્નમાલાથી ગણાતો જાપ ૧૨ હજાર ક્રોડ ગણા લાભ સુતરની માલાના જાપ સપૂણ્` વિશિષ્ટ ફળની પ્રાપ્તિ રાવે છે. તેતાથી વધારે હાથના વેઢથી ગણાતા જાપ અનેકગણા લાભ આપે છે. (૧૨) નવપદાવતથી કરાતા જાપ કાડાકાડી ના લાભ આપનાર બને છે. શ્રી નવકાર જાપ મહિમા: ♦ એક અક્ષરના જાપથી ૭ સાગરોપમના પાપ જાય છે. ♦ એક પદના જાપથી ૫૦ સાગરાપમના પાપ જાય છે, ♦ એક તવકારના જાપથી ૫૦૦ સાગરાપમના પાપ જાય છે. ૭ એક બાંધા પારાની નવકારવાલીના જાપથી ૫૪૦૦૦ સાગરોપમના પાપ જાય છે. 333333333333333 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ $$$$$$$$$$$$$$$$$$ શ્રી નવકાર મંત્રી રાધા છે ઉતમ ગણાતી દરેક ચીજ ગુરૂગમ પૂર્વક વિધિથી કરાયતે તે ફળવાથી બને છે. છે કલ્પવૃક્ષ ચિંતામણ રને રાજા–પ્રધાને શેઠ વગેરે મેટા માણસે પણ સેવા ભકિતની અપેક્ષા રાખે છે ને તેમની વિધિ પૂર્વક સેવા ભકિત કરવાથી તે પ્રસન્ન થાય છે. છે આપના મહાનિશીય આદિ સુગમાં નવકાર મંત્રની આરાધના માટે શાસ્ત્રકારોએ ત્રણ માર્ગો બતાવ્યા છે. પહેલો આરાધન વિધિ -શ્રી પંચ મંગલ મહામૃત સાધના ૧૮ દિવસના ઉપધાન વહન કરી ગુરૂ મુખે નવકાર ગ્રહણ કરે તે (અઢારીયું) ઉત્કૃષ્ટ આરાધના બીજો આરાધન વિધિ-વીશ દિવસ આયંબીલ અથવા ખીરના એકાસણું કરી રાજના પાંચ હજાર નવકાર ગણી સકેત કુલ પ્રભુને ચઢાવતા જઇ જાપ કરવો તે મધ્યમ આરાધના વિજે આરાધન વિધિ -નવ દિવસ એકાસણા કરી શ્રી નવકાર મંત્રના લધુ તપની વિધિપૂર્વક બારાધના કરવી તે જઘન્ય આરાધન दिवा रात्रौ सुखे दुःखे, शोके हर्ष गृह सहिः । क्षुधि तृप्ती गमे स्थान, ध्यातव्याः परमेस्ठीन ॥ દિવસે કે રાત્રે, સુખમાં કે દુખમાં, શોકમાં કે 'માં, ઘેર કે બહાર-ભૂખમાં તુતિમાં, જવામાં કે રહેવામાં પરમેષ્ઠીઓનું ભાન ધરવું જોઇએ. શ્રી નમસ્કાર મંત્રના ચાર નામ (૧) આગમિક નામ :- શ્રી પચ મંગલ મહાશ્રુત સ્કંધ, • આ નામ શ્રી મહાનિશીય સત્ર આદિ આગમાં છે. (૨) સૈદ્ધાનિક નામ:-શ્રી પંચ પરમેષ્ઠી નમરકાર મહામંત્ર. શ્રી નમસ્કાર મંત્રના મહિમાને સૂચવતાં ગ્રંથમાં આ નામનો ઉલ્લેખ છે. 88888888888888888 AL tane ' Jain Education international For Fivate Personal use only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ $88888888888888888 . (૧૨) (૩) વ્યવહારિક નામ:-શ્રી નમસ્કાર મહામંત્ર. • આરાધકોના હૈયામાંથી પરમેઠી પ્રત્યે ગુણાનુરાગથી જ લું આ નામ છે, (૪) રૂઢ નામ :- શ્રી નવકાર મંત્ર. • આ નામ સામાન્ય બાલ–ોપાલ લેક દર્ભે ચઢેલ નામ છે. નવકારના પદો - સંપદાઓ અક્ષરો નવકારના પદ ૯ છે • સંપદા ૮ છે. છે પાંચ પદના અક્ષરે ૩૫ છે. ચૂલિકાના ચાર પદેના અક્ષરે ૩૩ છે. • સંપુર્ણ નવકાર ૬૮ અક્ષર છે. શ્રી નવકાર મંત્રની નિત્ય આરાધના (૧) શ્રી નવકાર મંત્રનું મરણ સવારે અને રાત્રે સુતી વખતે કરવાનું છે. • સવારે ઉઠતા જ આંખ મીંચીને ૩-૯-૧૨ નવકારનું સ્મરણ કરી પછી શા બહાર પમ મુકવો. • રાત્રે સુતા સાત નવકાર ગણુ આહાર પાડ્યું ને ત્યાગ કરી સુવાનું છે. દરરોજ બને તે નવકારવાળી (એક બધા પારાની) ૧૦૮ નવકાર ગણવા જોઇએ. (૨) શા માટે? • મારૂડીક મંત્ર બેલી સપનું ઝેર ઉતારી નાંખે છે તેમ નવકારમાં મંત્રાક્ષ છે. તેનાથી સંસારના રાગદ્વેષનું ઝેર ચઢે નહિં અને ચઢયું હોય તો ઉતરી જાય છે. નેળીયે ને સર્ષ બે લડે છે. જેથી નેળીયાને સપનું ઝેર ચઢે એટલે નેલવેલ નામની વનસ્પતિ સુધી આવી ઝેર ઉતારી નાંખે છે તેમ નવકારથી સંસારનું ઝેર ઉતરી જાય છે. • વ્યવહારમાં કે વ્યાપારમાં નવું વરસ સફળ થાય માટે નવા ચોપડામાં શ્રી ગૌતમ રવામિજી શાલીભદ્રજી વગેરેના નામ લખાય છે તેમજ નવા વસમાં પહેલું બીલ કેઈ સજજન પુરૂષનું નામ લખી ગ્યાપાર શરૂ કરાય છે જેથી વરસ સારૂ અને અભ્યદયવાળું જાય તેથી તેમ કરીએ છીએ. ૭ નવકાર મંત્રમાં દેવગુરુનું નામ સ્મરણ છે જેના નામ રમરથી સંસારના પાપ તાપ-સંતાપ દુર થાય અને શાંતિ- સમતા સમાધિ પ્રાપ્ત થાય છે. $$8BBBBBBBKØBAKOBS Jain Education international Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ શ્રીમતીના સાસુને સસરા ઘડામ સાપ મુકે છે सा अ શ્રીમતીએ ઘડામાંથી શ્રી નવકાર મંત્રના Jain સમિાત્રથી સર્પને બદલે હાર કાઢ્યો. સસરાએ શ્રીમતીને બાજુના ઓરડામાં ધડે છે તેમાથી હાર લાવતા જણાવ્યું. Private &ersonal Use Only શ્રીમતી હાર લાવિ સસરાને આપે છેઅને સાસુ, સસરા આશ્વર્ય પામે છે, અને શ્રઘ્ધા મજબુત કરે છે Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૩) (૩) સવારે ૩ નવકાર શા માટે? • સંસારની સર્વ વસ્તુઓ જાણવા-જેવાને સ્વભાવ આપને છે પરંતુ જ્ઞાન અને દર્શન ઉપર કર્મોને સમુહ આવેલ છે તે દૂર કરવા સારૂં વર્તન આપના જીવનમાં આવે તે માટે જ્ઞાનદર્શન અને ચારિત્રની આરાધનામાં દિવસ પસાર થાય જેથી ૩ નવકાર ગણવાનાં છે. © રાત્રે સાત નવકાર શા માટે ? • મરણ કયારે થવાનું છે તે ખબર નથી. સુતાં પછી પણ મરણ થાય છે. જેથી સંસારની સર્વ વસ્તુઓની મમતા મુછ રહી નહી જાય તે માટે સરાવાની છે, આહાર-ઉપાધિ-ને દેહ એ ત્રણ સંસારના સાધન છે તે સર્વ સંસારમાં આવી જાય છે. તે કમ' બંધ કરી સંસારમાં રખડાવે છે. આલોકભય – પરલોકભય – મરણલય – આજીવિકાભય – ચારભય આભય - રાજ્ય ભય તે સાત ભલેને દુર કરવા સાત નવકાર ગણાય છે. (૪) • મંત્રનું સ્મરણ-જપન-દશન-૫શન કરી આપને પ્રભુના જેવા બનવા માટે કરવાનું છે. • જેથી વિચારોની અહિ માટે વચન શુદ્ધિ વ્યવહાર અહિ વ્યાપાર શુદ્ધિ આહાર શહિ કરી દેવાની સુધી કરવાની છે. જેથી સુગંધમય જીવન બને. શ્રી નવકાર મંત્ર ભાવાર્થ સમજણ પચ પરમેષ્ઠી શું ! કાણુ ! • પરમ ઉચ્ચ સ્થાને રહે તે પરમેષ્ઠી કહેવાય. • અરિહંત અને સિદ્ધ એ બે દેવ છે. • આચાય–ઉપાધ્યાય ને સાધુ એ ત્રણ ગુર છે. • પંચ પરમેષ્ઠીના ૧૨-૯-૩-૦૫-૨૭=કુલ ૧૦૮ ગુણો છે. અરિહંત કેને કહેવાય ? • અરિ એટલે શત્રુ - હંતાણું એટલે નાશ કરનાર કાર્ય શત્રુને જેને નાશ કર્યો છે તેને મારે નમરકાર પહેલું પદ “નમે અરિહંતાણું” છે. • વીતરાગ અરિહંત સર્વજ્ઞ – પરમામા – બ્રહ્મા – વિષ્ણુ - મહાદેવ કે શંકર કઈ પણ હોય જેને રાગદ્વેષ રૂપી શત્રુને જીત્યા છે તેને અરિહંત કહેવાય છે. ભાવરૂપી બીજેના અંકુરા રામ ક્ષય થયા છે તે બ્રહ્મા-વિષ્ણુ–હરીહર જિન કોઈ પણ હેય તેને મારે નમસ્કાર છે. • અરિહંત ભગવાને ચાર કર્મો જે આત્માના ગુણને ઘાત કરનાર છે તેનો નાશ કરી કેવલ જ્ઞાન મેળવી સર્વજ્ઞ બન્યા છે ને સર્વ જીવોને ઉપદેશ આપી વિચરી રહ્યા છે તે ઉપકારી છે જેથી અરિહંતને પહેલો નમસ્કાર કરેલ છે. OOOOOOOOOOOOOOR$$$ Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૪). (૧) છે. શ્રી અરિહંતના બાર ગુણ • સર્વજ્ઞ બન્યા પછી ચાર અતિશય ને આઠ પ્રાતિહાય મળી બાર ગુણ હોય છે. (૧) અશોકવૃક્ષ :-દેવતાઓ સમવસરણ રચે છે ત્યાં અશોકવૃક્ષ દેવતા રચે તેની નીચે બેસી પ્રભુ દેશના આપે છે. (૨) સુરપુષ્પવૃષ્ટિ -એક જોજન પ્રમાણ પાંચ રંગના ફલેની વૃષ્ટિ દેવે કરે છે. (૩) દિવ્ય ધ્વનિ :-ભગવાનની વાણીને માલકેષ રાગથી વીણું, વાંસળી, વગેરે વાજીથી દેવ સ્વરપૂરે છે. (૪) ચામર -રત્નજડિત સુવર્ણના સફેત ચામરો દેવતા વી જે છે. (૫) આસન :–ભગવાનને બેસવા રત્નજડિત સુવર્ણનું સિંહાસન દેવ રચે છે. (૬) ભામંડલ –ભગવાનની પાછળ ભામંડલ દેવતા રચે છે. (૭) કુંદુભી - પયસરણ વખતે દેવતાઓ દેવ દુભ વાજિંત્ર વગાડે છે. () છત્ર :- પ્રભુપૂર્વાભિમુખે બેસે છે ત્રણેબાજ દેવતા પ્રતિબિંબ રાખે છે તે ચારેબાજ ત્રણ ત્રણ છ દે રચે છે, ચાર પ્રભુના અતિશયોઃ (૮) અપાયાપરામાતિશય – • ભગવાન વિચરતા હોય ત્યાં દરેક દિશામાં મળી ૧૨૫ પેજન પ્રાયઃ રોગ મરકી-વૈર અતિવૃષ્ટિ-અનાવૃષ્ટિ-વગેરે થાય નહિં તે. (૧૦) જ્ઞાનાતિશય :-ભગવાન કેવલજ્ઞાન વડે સર્વ કાલેકનું સંપૂર્ણ સ્વરૂપ જાણે છે. (૧૧) પૂજાતિશય –શ્રી તીર્થક સર્વેને પૂજ્ય છે. સર્વ તેને પૂજવાની અભિલાષા કરે છે. (૧૨) વચના તિશય :-શ્રી તીર્થંકરની વાણી દેવ–મનુષ્ય અને તિર્થ"ચ સવે પિત પિતાની ભાષામાં સવે'ને સમજાય તેવી હોય છે. (૨) શ્રી સિદ્ધ ભગવંતના આઠ ગુણેઃ • આઠે કર્મોનો ક્ષય કરી–મેક્ષ સિદ્ધાવસ્થાને પામે છે જ્યાંથી તેમને ફરી જન્મ-મરણ કરવાં પડતાં નથી તેમને આઠ કર્મોનો ક્ષયથી આઠ ગુણ ઉત્પન્ન થાય છે. (૧) અનંત જ્ઞાન :– જ્ઞાનવરણીય કમનો ક્ષયથી કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે અનંતા અનંત વસ્તુનું જ્ઞાન સર્વ પ્રકારે જાણે છે. (૨) અનંત દર્શન - દશનાવરણય કમને ક્ષયથી કેવલ દર્શન પ્રાપ્ત થાય છે તેનાથી કાલેકનું સ્વરૂપ જ છે. (૩) અવ્યાબાધ સુખ:- વેદનીય કમનો ક્ષય થવાથી સર્વ પીડાથી રહિત નિરૂપાધિક પણું પ્રાપ્ત થાય છે. () અનંત ચારિત્ર :- મેહનીય કર્મના ક્ષયથી આત્મસ્વભાવમાં સદા રહે છે. (૫) અક્ષય સ્થિતિ :- આયુષ્ય કર્મના ક્ષયથી અક્ષયસ્થિતિ પ્રાપ્ત થાય છે. ફરી જન્મ મરણ કરવાં પડતાં નથી. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ नमो अरिहताणं - નપોfસેડ્યાdia નો પ્રયાયા. नमो बज्झायाण नमोलोएसव्यसाह एसो पंचनमुक्कारी सधपावप्पणाप्ता मंगलाणचसबेसि पटमहवई gવ લોકમાં જ્ઞાનથી જીણી નવકાર કોતર્યો અને તે જોઇ પોતાનો ભdખુધા સર્પ કરડ્યા નવકાર મંત્રી ઝેર ઉતરી જાય છે અને દિક n Education international 418 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 (૬) અક્ પીપાજી’ (૭) અગુરૂ લધુ (૮) અન ંત વી (૩) શ્રી આચાર્યના ૩૬ ગુણાઃ- (પાંચદ્રીય સૂત્રમાં આપેલા છે. ) ૫ પાંચ ઈંદ્રિયના વિકારને કે તે. (૧૫) :- નામ ક્રમના ક્ષય અરૂપીપણું હોય છે. :- ગાત્ર ક્રમઞા ક્ષય થવાથી ઉચ્ચ નિચ પણાના વ્યવહાર રહેતા નથી. સવ સિદ્ધો સરખા હાય છે. :- અંતરાય ક્રમ'ના ક્ષય થવાથી અનંતી શકિત હાય છે. ૯ નવ પ્રકારની શિયળ વ્રતની વાડને ધારણ કરે તે. ૪ ચાર પ્રકારના કષાયથી મુકત તે ૫ પાંચ મહુવ્રતને પાળે તે. ૩ ત્રણ ગુપ્તિને પાળે તે. ૩૬ કુલ્લે ૩ ૬ ગુણા છે. ૪ શ્રી ઉપાધ્યાયજી ભગવંતના ૨૫ ગુણાઃ અમ - ઉષાંમ ૧૧ ૧૨ અગીગાર અગાના આચારાંગ નામ: ૧ ભગવતી તે ભણે અને ખીજાને ભણાવે તે ઉપાધ્યાય તેમજ ચરણસિત્તરી અને કરણસિત્તરિને પાળ ૧ ૧ તે સવ મળી ૨૫ ગુણ ઉપાધ્યાયના છે. બાર અગાના નામેઃ થવાથી શરીરહેતું નથી - સૂયગડાંગ – ઢીંગ - 3 ર ન તાધમ યા ઉપાસકદાં-અ`તમડ - ૫ અનુત્તરાવવાજી પ્રશ્ન વ્યાકરણ વિપાકસૂત્ર ૯ ૧૧ સમવાયાંગ * મ કપાસિયા વવાઇઅ રાયપસેણી છવાભિગમ ' ૨ જઅવિપતિ – ચંદૃ૫૫ન્નતિ - સૂરપતિ } ७ ' પુલિઆ વન્દ્વિન્દાંગ ૧૧ ૧૨ પુિ KBGGBWÐ પત્રવણા ૪ પિયા Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૫) શ્રી સાધુ ભગવંતના સતાવીશ ગુણ:(૧) પ્રાણાતિપાત વિરમણ. (૧૫) ધાણે ઇદ્ધિને નિગ્રહ, (૨) મૃષાવાદ વિરમણુ. (૧૬) ચક્ષુ ઈદ્રિયને નિગ્રહ. (૭) અદત્તાદાન વિરમ. (૧૭) શ્રેતે ઈદ્રિયને નિગ્રહ. (૪) મૈથુન વિરમણ. (૧૮) લેભ નિગ્રહ, (૫) પરિગ્રહ વિરમણ. (૧૯) ક્ષમા ધારણ કરે. (૬) રાત્રી ભજન વિરમણ. (૨૦) ચિત્તની નીમલતા કરે. (૭) પૃથ્વી કાયની રક્ષા. (૨૧) વસ્ત્રાદિકનું પડિલેહણ. (૮) અપકાયની રક્ષા (૨૨) સંયમ યુગમાં પ્રવૃતિ. (૯) તેઉકાયની રક્ષા. (૨૩) અકુશલ મનને નિરોધ. (૧૦) વાયુ કાયની રક્ષા. (૨૪) અકુશલ વચનને નિરોધ. (૧૧) વનસ્પતિ કાયની રક્ષા. (૨૫) અકુશલ કાયાને નિરોધ. (૧૨) ત્રસ કાયની રક્ષા. (૨૬) પરિષહ સહન કરવાં. (૧૩) સ્પર્શ ઈદ્રિયને નિમહ. (૨૭) મરણદિક ઉપસર્ગો સહન (૧૪) રસે ઇન્દ્રિયનો નિગ્રહ. કરવાં, શ્રી નવકાર મહિમા સમરો મંત્ર ભણે નવકાર, જે છે ચૌદ પુરવને સાર; એના મહિમાને નહિં પાર, એને અર્થ અનંત અપાર / ૧ / સમારોહ સુખમાં સમરે દુઃખમાં સમર, સમર દિવસ તે રાત; જીવતા સમારે મરતાં સમર, સમર સૌ સંગાથ | ૨ | સમારો જોગી સમરે ભેગી સમર, સમારે રાજા રંક; દેવો સમરે દાનવ સમરે, સમરે સૌ નિશંક | ૩ | સમરો અડસઠ અક્ષર એના જાણે, અડસઠ તીરથ સાર; આઠ સંપદયી પરમાણે, અડસિદ્ધિ દાતાર | ૪ | સમારો નવપદ એના નવનિધિ આપે, ભવ ભવના દુઃખ કાપે; વીર વચનના હૃદયે સ્થાપે, પરમાત્મ પદ આપે | ૫ | સમારે શ્રી નવકારવાલીના ૧૦૮ મણકાં શા માટે? * શ્રી પંચ પરમેષ્ઠીના ૧૦૮ ગુણ મેળવા માટે ૧૨ ગુણ અરિહંતના, ૮ ગુણુ સિદ્ધ ભગવંતના, ૩૬ ગુણ આચાર્યજીના, ૨૫ ગુણ ઉપાધ્યાયજીના ૨૭ ગુણ સાધુ ભગવંતના. * કુલ્લે ૧૦૮ ગુણ આપના છે તે આપને મેળવવા માટે જાપ કરવાને છે. * અનાદિ સંસારમાં આપને ૧૦૮ પાપ (અવગુણે) ભેગા કર્યા છે તેને દુર કરવા ૧૦૮ મણકા નવકારવાલીના છે. 086888888888888888 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૭) * સંરંભ કઈ જીવને મારવાનો વિચાર અનુમો ત્રણ ભેદથી. કરવો કરાવવો કે * તે ત્રણ ભેદને કોધથી-માનથી-માયાથી-લોભથી તે ચાર ભેદે ગુણત ૧૨ ભેદ થયા. તે બાર ભેદને મનથી, વચનથી ને કાયાથી ગુણતાં ૩૬ ભેદ થયા. સમારંભ કાઈ છવને પીડા ઉપજાવવી તે –કરવી કરાવવી અનુમોદવી ત્રણ ભેદ થયા. • તે ત્રણ ભેદને ક્રોધથી-માનથી-માયાથી–લેભથી તે ચાર ભેદે ગુણતા ૧૨ ભેદ થયા. • તે બાર ભેદને મનથી–વચનથી કાયાથી ગુણતાં ૩૬ ભેદ થયા. • આરંભ • કોણ છવની હીંસા કરવી તે – કરવી-કરાવવી, અનમેદવી તે ત્રણ ભેદ થયા તે ત્રણ ભેદને કોધથી-માનથી-માયાથી ને લેભથી ગુણતાં બાર ભેદ થયા તે બાર ભેદને મનથી વચનથી-કાયાથી ગુણતાં ૩૬ ભેદ થયા. સંરંભના- સમારંભના - આરંભના કુલ્લે ૧૦૮ પાપ (અવગુણે) તે દુર ૬ ૩૬ કરવા નૌકારવાલી ગણવાની છે. -: નવના અંકની મહત્તા - ૯૪ ૧ ૮ ૯૪૨=૧૮ ૯૪૩ = ૨૭ નવ આઠ ને એક નવી સાત ને બે નવ ૯ ૪૪=૩૬ ૯૪ ૫=૪૫ ૯૮ ૬ = ૫૪ ૯*૭= ૬૩ છ ને ત્રણ નવ પાંચને ચાર નવ પાંચ ને ચાર નવ છે ને ત્રણ નવા ૯૪૮ = ૭૨ ૯૪ ૦ = ૮૧ ૧૦ ૪૯૦ | નવના આંકડાને અભંગ અંક સાત ને બે નવ આઠ ને એક નવ નવ | કહેવાય છે. છે નવપદનું સ્વરૂપ આપનું પિતાનું છે તે પ્રાપ્ત કરવા આરાધના કરવાનું છે. મંત્ર મહે મેટે કહ્યો એ, તીર્થંકર પદ તે હે એ, લાખગુણે મનરંગ | શ્રીનવકારને સંગ | Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ***********99øsø (૧૮) સર્વ શિરોમણી શ્રી મહા મંત્ર નવકાર: શાશ્વતો અનાદિને છે નમે અરહિંતાણું, નમો સિદ્ધાણં નમો આયરિઆણું નમો ઉવજઝાયાણં નમો લોએ સવ સાહૂણું એસે પંચ નમુક્કારો, સવ પાવ પણુસણું મંગલાણં ચ સરસ, પઠ્ઠમ હવઈ મંગલં છે. ( દિવસનો થાક રાત્રે ઉતરી જાય છે તેમ-મન-વચન કાયાના પાપને થાક નવકાર મંત્રથી ઉતરી જાય છે. અંતરાત્મ ભાવ લાવનાર-ટકાવનાર-વધારનારને છેવટે પરમાત્મ ભાવ સુધી લઈ જનાર નવકાર મંત્ર છે. મન વચનને કાયાની એકાગ્રતા-ધ્યાન-દયેયને માતાની જેવી એકનિષ્ઠા તે રીતે નવકાર મંત્રમાં તદાકાર થવાય તો તરત ફળે છે. એ હરતાં ફરતાં–લઘત-જાગતાં–ખાતા–પીતા સર્વ સ્થાને નવકાર-નવકાર નવકાર શ્વાસોશ્વાસની માફક એત પ્રત બનાવી દે. શ્રી નવકાર મંત્ર મહિમાના દ્રષ્ટાંતો (૧) કલિકાલ સર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય મહારાજાએ પિતાની માતા (પાહિની) સાનીજીના સ્વર્ગવાસ વખતે પુણ્યાથે એક કેડ નવકારનો જાપ કહો હતો આવા મહા જ્ઞાની પુરુષે પણ નવકાર મંત્રને આશ્રય લે છે. (૨) ચૌદ પૂર્વધર મહાપુરૂષે પણ અંત સમયે નવકારનું સ્મરણ કરે છે, મરતી વખતે સેંકડો વીંછી કરડે તેવી વેદના થાય. તેના કરતાં વધારે વેદના જન્મ કરતાં મરણની વધારે થાય છે બધા શાસે ભુલી જાય ફક્ત નવકાર મરણથી દુધ્યાન ન થાય ને શુભ ધ્યાન રહે તે માટે નવકાર મંત્ર સંભળાવાય છે શાંતી-સમતા સમાધી અંતિમ સમયે રહે તે સદ્ગતિ થાય છે. ભીલ ભીલડીનું દ્રષ્ટાંત ૦ જંગલમાં રહેતા ભીલ ભીલડીને એક તપસ્વી સાધુ ભગવંતને સમાગમ થય ને જીવહિંસાને ત્યાગ કર્યો ને નવકાર મંત્ર શીખે તેને જાપ કરવાથી તેના પ્રભાવે દેવલોકમાં ઉત્પન્ન થયા. (૪) શ્રીમતી શેઠાણું: ધર્મારાધના બહુ કરતી. સસરાને ગમતું નહિં દેશી બને છોકરાને વાત કરી. પ્રેમ ઓછો કર્યો. સસરાએ બીજા લગ્ન કરાવવાના વિચારથી, મારી પાસેથી Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dી મીesી રમી 12પહાશe Anહવા મહાન સંભળાવી હો (((( હિm એમળી મરીને સુધીના સજ શારીથઈરાજસભામાં) sી છે. કણાતામા અરિતાર્યશાસણી જલિયધારયાતાય. સુધીની રાજકુમારી પૂર્વભવ જશભરમાં "સરકી બંધાવી આન સાધના કરે છે.. ... Jamie Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૧૯). ભયંકર સાપ લઇ ઘડામાં સાપને મુ ને ઘરના ખુણાના ઓરડામાં ઘડે મુક. બીજા દિવસે શ્રીમતીને ઘડામાંથી કલની માળા લાવવા સસરાએ ઓરડામાં મોકલી. શ્રીમતીએ અંધારામાં મંત્ર સ્મરણ કરી ઘડામાં હાથ નાખ્યો. સર્પ કુલની માળા થઇ ગઇ તે ફુલની માળા સસરાને લાવી આપી. સસરાને પતિ પણ પ્રભાવ જોઈ નવકારના ભકત બની ગયા. ' શુળીએ ચઢેલો શેર દેવલોકમાં ગયો : રાજાએ ચોરને શુળી ઉપર ચઢાએ પાણીની તરસ લાગી પાણી પાણીની બૂમ પાડવા લાગ્યું. રાજાના હુકમથી કે પાછું આપતું નથી. આ તે રસ્તે જિનદાસ બહારગામથી આવી રહ્યો હતે. તેણે ચેરની બુમ સાંભળી પાણી લઈ આવવા કીધું ત્યાં સુધી. “નમો અરિહંતાણને જાપ કરવા કીધું. જાપ કરે છે પરંતુ ભુલી ગયો જેથી “આણુતાણું” જાપ કરવા માંડયો. શેઠ આવે તે પહેલાં મરી ગયા ને દેવગતિમાં ઉત્પન્ન થયો. (૬) જિનદત્ત શેઠ નવકારથી બચી ગયો: ગામના રાજાને નદીમાંથી બીજોરું મળ્યું. તેના મધુર સ્વાદથી બીજોરા ખાવાની તલપ લાગી બીજેરૂં લેવા જાય તેને અધિષ્ઠાયક મારી નાખે. પરંતુ મરતાં બીજોરું નદીમાં નાખે તે બીજોરું રાજ લઈને ખાતે રાજાએ બીજેરૂં લાવવા ગામના માણસેના દ્વારા બાંધ્યા. ચીઠી નીકળે તે બીજે લેવા જવાનું વારા બાંધ્યા. એક સમયે જિનદત શ્રાવકને વારે આવ્યો. તેણે બગીચામાં જઇ નવકાર મંત્રનો જપ મોટા સ્વરે કરવા માંડયો. દુષ્ટદેવ કબજે થઇ ગયા ને ઘેર બેઠાં બીજે રૂં પહોંચાડવાનું કબુલ કરાવ્યું જેથી પિતાનું તેમજ ગામના લેકેને મરણથી બચાવ્યા. (૭) સમડીના મરણ સમયે – મુનિ ભગવતે નવકાર મંત્ર સંભળાવ્યો તે ભરૂચ નગરમાં સુદર્શના રાજકુમારી થઇને ભરૂચમાં જાતિ સમરણ જ્ઞાન થયું. તે સમડી વિહાર મંદિર બંધાવ્યું હતું. (૮) કમઠ તાપસ વારાણસીમાં યજ્ઞ કરી રહ્યો છેશ્રી પાર્શ્વકુમાર ત્યાં આવે છે યજ્ઞના લાકડામાં સર્ષ બળી રહ્યો છે તેને સેવક પાસે નવકાર મંત્ર સંભળાવ્યો છે તે સપ' મટીને “ધરણે થયા ને પ્રભુને ઉપસર્ગ કરતાં મેઘમાલીને અટકાવી પ્રભુની ભકિત કરી શ્રીપાલ – મયણ. અમરકુમાર – રાણી રત્નાવતી – (શિવકુમારે સેનાને પુરૂષ કર્યો વગેરે અનેક દ્રષ્ટાંત પ્રસિદ્ધ છે. મન-વચન કાયાની એકાગ્રતાથી વિધિપૂર્વક નવકાર મંત્રનું સ્મરણ કરવાથી પ્રત્યક્ષ ફળ મળે છે, Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (૨૦) શ્રી નવકાર મંત્રને જા૫ ગણનારનું સુંદર આદર્શ જીવનનું ગીત નવકાર મંત્રની હો માળા છે હાથમાં. સુખમાં છકાય નહિં? દુઃખમાં રડાય નહિં ? ભકિત ભુલાઈ નહિ હેમાળા છે ! ધન સંધરાય નહિં? એકલા ખવાય નહિં? મમતા રખાય નહિ? હે માળા છે પરા જહું બેશાય નહિં? ચેરી કરાય નહિ ? કોઇને ઠગાઈ નહિ હે... માળા છે a કેધ કરાય નહિં? કેકને દુભાય નહિ? * કોઇને નિંદાય નહિ હે.. માળા છે કાર હુંપદ ધરાય નહિં? પરને પીડાય નહિ? પાપને પિવાય નહિં હે... માળા છે પા. કુદષ્ટિ કરાય નહિ ? આળ દેવાય નહિ ? ટેણું મરાય નહિં હેમાળા છે દા અમય ખાવાય નહિ ? ટોકીઝ જેવાય નહિં? ચાંલે લજવાય નહિ હે...માળા છે રાત્રે ખવાય નહિ? હેલમાં જવાય નહિ ? ' વિવેક તેજાય નહિં હે... માળા છે તે નીતિ કાય નહિં ફરજ ચુકાય નહિ? - ભેગમાં ફસાય નહિ હેમાળા છે ભલા બેલું બદલાય નહિં? આકરું બેલાય નહિં? ઉદભટ્ટ વેષ પહેરાય નહિ હે. માળા છે કળ લજવાય તેવું ? ધર્મ નિંદાય તેવું ? કતવ્ય કરાય નહિં હે... માળા છે ૧૧ પૂજા ચૂકાય નહિં! વ્યાખ્યાન મુકાય નહિ? - નવકારસી કરાય સહિ હે... માળા છે પરા કર્મોને તેડવા ? દેને ટાળવા? નવકાર ગણાય સહિ હેમાળા છે ૧૩ ધમ વિસરાય નહિં? નવકાર ભૂલાય નહિ ? ભવસાગર તરાય સહિ હેમાળા છે ૧૪ નિશ્રા મુકાય નહિ? વિધિ ભૂલાય નહિં? મુકિત પમાય સહિ હેમાળા છે ૧પ • જિનાજ્ઞા વિરૂદ્ધ લખાયું હોય તો તેની ક્ષમાપના. હર્ષ પ્રિન્ટરી, મુંબઈ–૯. ટે. નં. ૮૬૫૬૮૮-૮૬૫૫૬૯.