Book Title: Mrugank Charitram
Author(s): Ruddhichandra Yati
Publisher: Nirnaysagar Mudranalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022765/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RANDRAKARomaniamocwwwwwwnwarokaaamanawEH yatipuGgavazrImad-RddhicandreNa nirmitam / / mRgaangkcritrm| sexsts idaM pustakaM mumbayyAM e. em . kaMpanI, ityanena nirNayasAgaramudraNAspade mudrApitaM prakAzitaM ca / vIrasaMvat 2443 vikrama 1973 krAiSTa 1917. vetanam 5 ANakAH Printed by Ramchandra Yesu Shedge, Nirnaya-Sagar Press, 23, Kolbbat Lane, Bombay. Published by Manchand Velchand, Gopipura-SURAT. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustakaprAptisthAnam paM0 tribhuvanadAsa amaracaMda pAlItANA. zA0 mAnacaMda velacaMda gopIpurA-surata Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / zrImadRddhicandreNa nirmitam / / mRgaangkcritrm| SEXASANSARKARTS zrIcintAmaNipArzvanAthAya namaH / zrIgurubhyo namaH / zrIpArthaH pratyahaM jIyAt sa zrImAn vasudhAtale / prodydgunnaalisddhaampaarshvsevitpaarshvkH||1|| yo dadAti mahadbhadraM bhavyAnAM bhiitibhanH| bhAkhadbhAnusamAkAro nijavaMzamarutpathe // 2 // yugmam bhArati ! bhAratI sphArAM dadyAstvameva satvaram / surANAmapi zaughapradAmevAmRtaprabhAm // 3 // sacaritra mRgAGkasya kariSya'haM janapriyam / natvA khagurupAdAbjaM nimeladyutibhAsuram // 4 // jambUdvIpe'tra bharatakSetra vizvavibhUSaNam / nadIparvatasadgrAmazreNisamanvitam // 5 // tatrAsti nagarI ramyA vArANasI janAkulA / prottAlavapraparikhA vApIkUpasaro'nvitA // 6 // vihAravarNavAmAGgIvAgmivAraNavAjibhiH / vaNigvAcaMyamavRndavaidyaizca parizobhitA // 7 // yataH-vApIvapravihAravarNavanitA vAgmI vanaM vATikA vaidyo viprakavArivAdivibudhA vezyA vaNiya vaahinii| ANCHORASRA%ticist mRgAMka.1 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgAka licaritram // 1 // ACCORRHAMAK vidyA vIravivekavittavinavA vAcaMyamA valikA, vastraM vAraNavAjivesaravaraM rAjyaM vavaiH zobhate // 8 // rAjyaM cakAra tasyAM sad mkrdhvjbhuupttiH| rUpeNa jitakandarpaHpratApAkrAntabhAskaraH // 9 // nyAyavallIpayoSAhaH kaamdhaarthttprH| vizuddhakulasambhUtaH zastrazAstrAbdhipAragaH // 10 // taskaro yasya dezeSu bandhanaM nAsti kutracit / rogazzokakarazcaiva bhayaM vairaM parasparam // 11 // sacivastakha vikhyAto vartate sma mhiipteH| subuddhiriti nAnA hi kuzAgrabuddhiRddhibhRt // 12 // rAjyabhAradharo nityaM sarvazAstravizAradaH / paracittasya saGkalpajJAtA bhogyakabhogakaH // 13 // nimnasAgaragambhIro buyA ca dhiissnnopmH| samagraguNasaMyukto janAnAM mohkaarkH||14|| tasya rAjJaH priyA reje nAmnA mdnvllbhaa| samagraguNamaJjuSA rUpeNa madanapriyA // 15 // tasyA vadanamAbhAti rajanIzasamaprabham / sudhautadhAmasaddhAma padmapatrasulocanam // 16 // sA bhAti bhuvane ramyA zIlena janakAtmajA / sarvazRGgArasaMyuktA cAturyaguNazobhitA // 17 // tasyAH sUnuH sadA reje rUpasundaranAmataH / vinavAdiguNAdhAraH samAsukalAnvitaH // 18 // rUpeNa jitadevendraH zastravidyAvibhUSitaH / zAstrAlaGkArazilpajJaH prasiddhabudhasevitaH // 19 // tasya zarIramAbhAti rambhAga tikomalam / lasalakSaNasaMyukkaM kalyANavimaladyuti // 20 // // 1 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aai vasati dAtA hi zreSThI kusumasArakaH / parivAreNa saMyuktaH vikhyAtaH kSitimaNDale // 21 // janavajeSu kalpaH dravyeNa dhanadopanaH / dharmakarmavidhau dakSaH rUpeNa rativallabhaH // 22 // tasmAsti ramaNI ramyA svayaMprabhAbhidhA zubhA / kelIvatkomalAGgI ca kalAkalApadhArikA // 23 // virAjate mukhaM tasyA vikakharakajaprabham / sahantanayanairyuktamarcitaM janadRkkajaiH // 24 // tasyAH kukSau samutpanno mRgAGko mRganetrajit / gatyA tarjitamacebho vakreNa yAminIpatiH // 25 // vRddhiM prApa kumAro'sau yAvadevASTavArSikaH / muktaH pitrA gurUpAnte kalAgrahaNahetave // 26 // yataH - mAtA zatruH pitA vairI yena bAlo na pAThitaH / na zobhate sabhAmadhye haMsamadhye bako yathA // 27 // lAlayet paJca varSANi aSTa varSANi pAThayet / prApte tu SoDaze varSe, putraM mitraM samAcaret // 28 // atha tatraiva nagare dhanaJjayo maharddhikaH / vasati pramadA tasya priyA dhanavatI zubhA // 29 // tayoH putrI guNazreNiH padmAvatI kajekSaNA / taddine sApi muktA ca paThanAya nirAlasA // 30 // padmAvatImRgAGkau tau kalAbhyAsaM prakurvataH / kSIranIranibhA nityamAsItprItistayormithaH // 31 // yataH - "patha pAnI upara mile aMtara milo nahIra / kiM umarAla nIraha tajI kiM ugahI pIi suSIra // 32 // pIravAri prIti ati iha jAnata saba koya / karata judAI iMsabala valarthi kahA na hoya" 1 // 33 // Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgAMka | caritram // 2 // ekasminsamaye tasminnanadhyAyaH samAgataH / chAtrapaThanazAlAyAM sthitA padmAvatI khayam // 34 // putraH kusumasArasya krIDAM kartuM gRhe gtH| smRtvA padmAvatI citte calitaH snehanoditaH // 35 // vrajan mArge ca militaH dhanaJjayo dhanataH / azItikapardAntasmai sa dadau khasutAkRte // 36 // gRhItastena kUSmANDapAko vartmani gacchatA / kathayiSyati sA kiM mAmiti vicintya bhakSitaH // 37 // padmAvatIsamIpe sa bhakSayitvA gatastataH / tayA praznaH kRtastasya, bhakSitaM bhostvayAdya kim ? // 38 // kumArastAmuvAcaivaM dattAzItikapardakAH / tava pitrA tvadarthaM ca mama haste'tirAgataH // 39 // vikrIya tAn mayA sarvAn lAtvA kUSmANDapAkakam / bhakSitaH khAdato nUnaM bhuktvA caahmihaagtH||40|| tacchutvA kupitA sA covAca vakreNa ttpurH| naitat kArya hi mitrANAmekAkitvena bhojanam // 41 // pazcAduvAca sA bAlA mRgAGkakumaraM prati / punaH kiM te mayA vAcyaM khodaraM bharitaM tvayA // 42 // bhakSyalezo'pi mahyaM ca na dattastvayakA'dhama ! / zikSAM dadAmi kiM te ca nUnaM maitryAt punaH punH||43|| yadA bhavanti matpArthe kapardAH kumara ! shRnnu| tadAhaM bhUSaNaM ramyamakArSa karNakuNDalam // 44 // zrutveti vacanaM tasyAH khedakhinno'bhavacchizuH / anayA mayi mitratvaM sAmprataM na vicAritam // 45 // vimRzyatyeva sa zAvo maunaM kRtvA sthitsttH| bhaviSyati madAyattA zikSA dAsye yadA tadA // 46 // // 2 // Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti cintayataH prItirbabhUva manasA vinA / kalAkuzalatAM samyak tau prAptau gurubhaktitaH // 47 // yataH-"vAti kII kavaNa guNa jihAM navi maliuM manna / mannavihuNo premarasa jANe aluNo anna // 48 // manu tolo tanu tAjavI he sakhI ! neha ketA maNa hoya / lAMgate lekhuM nahIM TUTai TAMka na hoya" // 49 // padmAvatImRgAGkau tau khakhadhAni gatAvubhau / paThitvA sarvazAstrANi gurunirdezato mudA // 50 // krameNa yauvanaM prApa kumAraH kmlekssnnH| pitA tasya kRte kanyAM lokayAmAsa tatpure // 51 // ekasmin divase zreSThI padmAvatIM dadarza ca / samagraguNamaJjUSAM zIlAlaGkAradhAriNIm // 52 // dhanaJjayasamIpe sa khAGgajAthai yayAca tAm / kumArasadRzAM caiva vayasA vidyayA guNaiH // 53 // dhanaJjayastadvacanamaGgIcakAra nizcitam / zubha muhUrtamAlokya vivAhaH kriyate dhruvam // 54 // tayoH zubhe'hni vipreNa vivAhastatra melitaH / paJcazabdAdivAditraiH gItanRtyaiH purassaram // 55 // gajaturagasaGghAtaiH sukhAsanaizca sadvajaiH / yAcakatrajasaddAnaiH tuurysndohsundraiH|| 56 // anekotsavasandohazcakrataH shresstthishekhrau| tayonanaM zubhe lagne pANigrahaNamadbhutam // 57 // yugmam / kRtodvAhaM mano'bhISTaM samAnItA khasadmani / harSa prApeti sa zAvaH phalitaM mama vAJchitam // 58 // tAveva dampatI tatra bhojayAmAsatuH sukham / prasuptAvekadA khairaM rajanyAM saptame gRhe // 59 // Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgAMka caritram // 3 // +++GHASTRACK RASARE mRgAko vacanaM takhAH sasmAra hRdi tatkSaNe / mArayAmyahamenAM kim abalA balarjitAm // 6 // gacchAmyaparadezeSvenA mukravA'traiva sAmpratam / yenaiSA labhate sadyaH khakIyavacasaH phalam // 61 // yataH-AjJAbhaGgo narendrANAM gurUNAM mAnamardanam / pRthak zayyA ca nArINAmazalavadha ucyate // 6 // ApRcchaca pisarI prAto mRgAko gmmotsukH| cakAra potasAmagrI vANijyArthe ca satvavAn // 6 // yataH-lakSmIrvasati vANijye kiMcidasti ca karSaNe / asti nAsti ca sevAyAM bhikSAyAM na kadAcana // 64 // pratyuSAca mRgAkastAmiti me pacanaM kuru / bhadre ! tvayAtra sthAtavyaM dezAntare brajAmyaham // 65 // yataH-dIsaha vipihacariNaM jANijaha sajjaNadujaNaviseso / appANaM ca kalijAda hiDijA teNa pohavIe // 66 // gRhakArya ca kartavyaM zISA rakSesataH parAm / sukAI tvayA pitromaktirdeva-gurau tathA // 67 // mApharya vacanaM tasya pratyUce nijavalamam / bAmamiSye bhavattAdhaM chAyeva vapuSaH sadA // 68 // he sthAtuMma yuktaM hi popitA patimA vinA / prANAntena hi muzcAmi samIpaM bhavatastataH // 69 // tathA sArdha mRgAho'sau praNamya caraNaM pituH / ambudhau yAnapAtraM ca vyAroha zune dine // 7 // satabacAlapotasyo vRNAhI jalaparmani / krIDA kurvan tavA sArvamanekaguNabutaH // 7 // krameNa rAkSasanIpaM raNDA prApa tasya pam / daI vivasvatra mRgAhenaiva lIvacA // 2 // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttera : potataH sarve cakuH kAryANi se jamAH / kecid gItAni gAyanti kecit krIDanti nirbharam // 73 // Amabanti jalaM kecit kecit kurvanti bhojanam / kecit khAnaM prakurvanti dIrghikA vizeSataH // 74 // kecit bandhUn samAiya darzayanti ca kautukam / ityAdikrIDayA sarve tiSThanti tatra nirbhayam // 75 // uttara mRgAkospi kAntayA kAntayA yutaH / darzayitvA vanaM sarva suSvApa kelimandire // 76 // ghoranidrAM vadhUM dRSTvA kumArazvotthitastataH / smRtvA ca vacanaM pUrva manyunA'ruNalocanaH // 77 // madhyarAtrau pragatAyAM lekhA - 'zItikapardakAn / prabaddhA ca mRgAGkena padmAvatyazcale tataH // 78 // tallekhe likhitaM tena mayodaraM ca pUritam / athaitAn kapardAn bhadre ! gRhItvA kuru bhUSaNam // 79 // priyAM tatra muktvA ca calitaH potasanmukham / pUtkAramiti cakre sa rAkSasairbhakSitA vadhUH // 80 // hakAritaM mRgAGkenopavizya potamadbhutam / krameNa gacchatA mArge saMjAtastapanodayaH // 81 // dhanaJjayasutA tatra jAgRtA kelimandire / mAM muktvA ca gataH kutra cintitamiti me patiH // 82 // arpitAhaM ca bharttAraM militvA mAtRpitRbhiH / na muJcati vane'sau mAM yAnapAtre bhaviSyati // 83 // khA'pi jagAma tatpotaM gatvA tatra vilokitam / na yAnaM na ca bhartA hi dharidryAM patitA tataH // 84 // cakAra rodanaM tasmin padmAvatI viyoginI / kiM karomi ka gacchAmi ramaNena vinA'dhunA ? // 85 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgAMka 118 11 "sukha gayAM savi sAsarai pIhara TalIuM mAna / kaMtaviMhUNI goraDI jiMhA jAi siMhA rAna // 86 // hiDA ! jhUra ma muSTikara jhUrata nayaNe hANi / kavaNa suNesyai rAnamAM royuM kaMTha parANa // 87 // daiveM kIdhAM dUri dohilaM ketuM ANIi / hIyaDA kari saMtosa karama sikhyaM phala pAIi // 88 // yataH - udayati yadi bhAnuH pazcimAyAM dizAyAM pracalati yadi meruH zItatAM yAti vahniH / vikasati yadi padmaM parvatAgre zilAyAM, na calati vidhivazAnAM bhAvinI karmmarekhA // 89 // babhUva sAvadhAnA sA prasaracchItavAyunA / tadaiva khAJcale dRSTvA lekhAnvitakapardakAn // 90 // vAcayAmAsa tallekhaM padmAvatI vane sthitA / pratyuvAceti bharttAraM yuktaH kopo'tra te na bhoH ! // 91 // uttamairna kadA kArya yoSitAM vanamocanam / vilalApa sthitA tatra sItevA'raNyamadhyagA // 92 // bhavatu tava kalyANaM tvaM mAM muktvA gataH param / ityAzIH pradadau zreSThinandanI nijavallabham // 93 // bhaviSyatItvatsaGgo mayA sArdhaM yadA dhava ! / tadAhaM tava dAsyAmi kAMcit zikSAM ca nizcitam // 94 // atha jinaprabhAvAcca kaSTaugho yAsyati kSayam / AditIrthakRto mUrti cakArA'to mRgekSaNA // 95 // nivezya pratimAM zaile prAnarca satataM vadhUH / tadagre zrInamaskArAn sA ca japati yAvataH // 96 // yataH - saGgrAma - sAgara - karIndra - bhujaGga - siMha - durvyAdhi-vahi-ripu-bandhanasaMbhavAni // caritram // 4 // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caura-graha-bhrama-nizAcara-zAkinInAM, nazyanti paJcaparameSThipadairbhayAni // 97 // yo lakSaM jinabaddhalakSyasumanAH suvyaktavarNakramaM zraddhAvAn vijitendriyo bhavaharaM manaM japet shraavkH| puSpaiH zvetasugandhibhizca vidhinA lakSapramANairjinaM yaH saMpUjayate sa vizvaviditaH zrItIrtharAjo bhavet // 98 // ___ bane raNe zatru-jalA-'gnimadhye, mahArNave parvatamastake vaa| suptaM pramattaM viSamasthitaM vA, rakSanti puNyAni purAkRtAni // 99 // ato babandha sA bAlA parvatopari saddhvajam / vidRzyainaM yataH ko'pyatrAgacchati vajanpathi // 10 // krameNa ko'pi tanmArge gacchaMzca vyAvahArikaH / dhvajaM dRSTvA ca tadvIpe taraNDo rakSitastataH // 1.1 // uttIrya vaNijAM mukhyo javAt tatra nage gtH| arhatbhaktiparAM bAlAM dadarza rUpasundarIm // 102 // iti papraccha tAM zreSThI tvaM tiSThasi kathaM vane ? / devI vA.kinnarI vA tvaM bhadre kathaya mAM prati // 13 // pUrNa dhyAnaM ca kRtvA sA, zrutveti tadvaco'vadat / bhrAto'haM zreSThinaH patnI yAnabhaGgAdihAgatA // 104 // uvAca tAM punaH zreSThI bhagini ! me vacaH zRNu / Agaccha tvaM mayA sAdhaiM mocayiSye zubhasthale // 105 // sA vidhAyAhataH pUjAM cacAla zreSThinA saha / calitaM zreSThina zcittaM vadhUpari brajanpathi // 106 // yataH-puSpaM dRSTvA phalaM dRSTvA dRSTvA nArI suzobhitAm / tAni trINi vane dRSTvA kasya na calati manaH 1 // 107 // Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgaaNk|| 5 // afrat kathavitvemAM vacanAcalitaH zaThaH / jJAtveti zAsanadevyA tatpotaH khaNDazaH kRtaH // 108 // sAvadhUH phalakaM labdhvA protarantI payonidhim / ullAlitA gajendreNa jhuNDavA suravartmani // 109 // vidyAdharavimAne sA patitAtIca sundarI / uvAca kArmukaM vAkyaM tasmA vidyAdharAdhipaH // 110 // vidyAdharaM ca sA bAlA vacasA pratyabodhayat / sa zIlAdiguNaistuSTastisro vidyA dadau varAH // 111 // yataH - srIlaM uttamaM vittaM sIlaM AroggakAraNaM paramaM / sIlaM bhoganihANaM sIlaM ThANaM guNagaNANaM // 112 // aSTakaraNa vidyAM paravidyAvinAzanIm / anyarUpakarIM caiva sApi jagrAha tatkSaNe // 113 // ahaM muJcAmi kutra tvAM vAle ! kathaya matpuraH / tayoktaM susumArAkhyapure muJca mahAzaya ! // 114 // sa bAlAM tatpurodhAne muktvA khasadane gataH / sA'nvarUpaparAvarttyA vidyayA puruSo'bhavat // 115 // sahasAGketi nAmA'sau bhUtvA jagAma tatpure / puSpalAvIgRhe tasthau lIlayA krIDayan bhRzam // 116 // nagarasya janAH sarve AyAnti tasya saMnidhau / so'pi samastazAstrANi sarveSAM vadati sphuTam // mAlinIsadame tiSThanme jAtA bahavo dinAH / vinA dravyeNa madbhaktiranayA kriyate bhRzam // 118 // kayAcit kalavA kRtvA dravyaM dadAmi tatkare / iti matvA kare tasthA Arpayacca kapardakAn // 119 // uvAceti bhRzaM zreSThinandamo mAravigrahaH / matkapardAm gRhItvA tvaM barhANyAnava mAlini ! // 120 // 117 // caritram. // 5 // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarhANi samAnIya, kumArAya ca sA dadau / kRtastena naramAnAmAGkitaH suvyaJjanaH // 121 // ityuktvA sa dadau tasyA haste dhvajanakaM mudA / paJcazataizca dInAraiH vikreyaH SoDazAdhikaiH // 122 // vikreyArtha gRhItvA sA gatA vyakSamakaM mudA / badantI mAlinI mUlyaM catuSpathe janAkule // 123 // janAH purasya tatpArzve darzamArtha samAgatAH / ekaH kare gRhItvA taM pazyati sma nirarthakam // 124 // paprackastasya mUlvaM vAyuM kSipati kazcana / vadatyeko na gRhNAmi hAsyameke prakurvati // 125 // iyaM jAtA hi prathilA vadantyete mitho jamAH / yadAsti dravyametacca prApyante vyaJjamotkarAH // 126 // ekasva hRdaye jAtamAzvarye bahumUlyataH / kathitastena vRttAntaH narabrakhanRpAya ca // 127 // sa tAmAkArayAmAsa kautukAd nRpatirjavAt / sA'pi gatvA sthitA pArzve praNamya nRpatiM ca tam // 128 // taM svanAmAGkitaM dRSTvA vyaJjanaM harSito nRpaH / ApRcchaya mAlinIM mUlyaM dviguNaM dattvAm nRpaH // 129 // punaH papracchatAM rAjA nirmitaH kena vyaJjanaH / mAlinyUce mahInAtha ! vaideziko'sti mahe // 130 // rUpalAvaNyasaMpanno vidyayA kalito yuvA / tenAyaM nirmito ramyastava nAmasamanvitaH // 131 // yugmam // zrutvasyAkArayAmAsa taM kumAraM narAdhipaH / puSpalAvIgRhAtso'pyAgatyA''nanAma taM ziraH // 132 // vidyAvantaM viditvA taM narabrahmanarAdhipaH / mumocAtmAGgajAn sadyastatpArzve paThanAya ca // 133 // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritram. mRgaaNk||6|| SARALASAMACHAR zabdanItilasatkAvya-zAstrachandAMsi bhUrizaH / etAni sarvazAstrANi pAThayaitAn mamAjJayA // 134 // yataH-vidyA nAma narasya rUpamadhikaM pracchannaguptaM dhanaM, vidyA bhogakarI yazaHsukhakarI vidyA gurUNAM guruH|| vidyA bandhujano videzagamane vidyA parA devatA, vidyA rAjasu pUjyate nahi dhanaM vidyAvihInaH pshuH||135|| uvAca sahasAGko'sau narabrahmamiti sphuTam / eteSAM pAThanakRte mandiraM me samarpaya // 136 // rAjJA tasmai gRhaM dattaM tasthivAn so'pi nirbhyH| kumArAn pAThayAmAsa tAn sarvAn hi nirantaram // 137 // chndo'lngkaarsnggiitguuddhaarthnyaayniityH| etAni sarvazAstrANi peThuste ca vishesstH||138|| kalAsu kuzalAH sarve jAtAH stokadinairapi / rAjJo'gre sahasAGkena muktAste'pi ca bAlakAH // 139 // tAn kumArAn nRpeNoktaM parIkSArthamiti dhruvam / darzayantu vinodaM bhoH ! putrAH! zAstrasya matpuraH // 140 // eka ekaM pratyuvAca kiM jIviassa ciMdhaM kA bhajA hoi mayaNarAyassa ? kiM pupphANa pahANaM ? pariNIA kiM kuNai bAlA ? // 141 // apareNottaraM dttmiti-saasrijaaii'| punaH dvitIyenoktam1 krameNa-zvAsaH, ratiH, jAtiH, samudAyena caturthapraznasyotaraM bhASAyAM 'sAsare jAya' / // 6 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIraM vigatAkAramanukhAravivarjitam / yadidaM jAyate rUpaM tatte bhavatu sarvadA // 142 // apareNoktam-zrIriti / punarekenoktamAdhena hInaM jaladhAvazyaM, madhyena hInaM bhuvi varNanIyam / anyena hInaM dhinute zarIraM, yasyAbhidhAnaM sa jinaH anyenottaraM dattam-zItala iti [zriye vH| punaH kazciduvAca-jaTilo'pi na ca brahmA trinetro naiva shNkrH| ambudharo naiva megho vanavAsI naiva tApasaH caturthanottaraM dattam-nAlikeramiti / iti zAstravinodaM sa dRSTvA nijAGgajanmanAm / harSitastamuvAcaivaM sahasAGgha dharAdhavaH // 145 // tuSTo'haM tvayi satprAjJa ! yAcakha varamIpsitam / yayAce zaulkikatvaM sa dadI rAjApi tatkSaNam // 146 // zaukikatvaM gRhItvA sa khAnucarAn prajalpati / arddhadANaM mayA muktaM tacaurya tyAjyamaGgibhiH // 147 // ityAdighoSaNAM kRtvA kumArastatra tasthivAn / sukhena khAdhikAraM ca pAlayAmAsa tatpure // 148 // atha tasminpure cauraH samAgatya nirantaram / cauyaM karoti niHzaGko durjayo divyavidyayA // 149 // ekadeti mahIpAlo vijJapto puravAsibhiH / asmAbhizcaurabhItyA ca pure sthAtuM na zakyate // 15 // mRgAMka. 24 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mugAka // 7 // nRpaH zrutvA talArakSamAhUyetyavadat tataH / cauraM karSaya tvaM sadyo yathA'tra syAt sukhaM nRNAm // 151 // ityuvAca talArakSo narabrahmamahAnRpam / vilokito mayA cauraH paraM kvApi na labhyate // 152 // tato matrI lasadbuddhirnarabrahmamuvAca tam / adyA'haM taskaraM karSe uditvA bIDakaM dhRtam // 153 // iti zrutvApi sa cauraH pradhAnasadane gataH / dattvA'vakhApinIM nidrAM sarveSAM gRhavAsinAm // 154 // kRtvA ca pazcime dvAraM praviSTastatra taskaraH / gRhaneteva sarvatra dadarza nirbhayo valI // 155 // muktAphalAni ratnAni vastrANi bhUSaNAni ca / anyAnyapi ca vastUni muSitvA taskaro gataH // 156 // prabhAtasamaye jAte pradhAno jAgRtastataH / tadaiva khagRhe khAtraM dRSTvA manasi vismitaH // 157 // sa pradhAno nRpAsanne gatvA'vadat punaH punaH / na muktaM madgRhe kiJcit caureNa sphArabuddhinA // 158 // tatosvadajarAjIrNA nRpaM nagaranAyikA / vazIkAryo mayA cauraH kSaNena kapaTAd bhRzam // 159 // rUpamadbhutamA ! dhRtvA zrutvA cauraH sa bIDakam / krIDAM kurvan suyAminyAmAgato nAyikAgRhe // 160 // kunarUpadharAM dAsIM dRSTvA caureNa tatra ca / muSTighAtena sA dAsI, saralA vihitA tadA // 169 // sApi khakhAminI pArzve gatvA natvA ca saMsthitA / dvArasthitena kenApi saralA vihitA mudA // 162 // nAyikovAca taM zrutvA dAsImiti punaH punaH / tvamAkAraya taM bhadre ! zIghraM so'pi samAgataH // 163 // nAyikovAca bho vidvan ! mAM kuru navayauvanAm / arpitA guTikA tasyai zikSayitveti tena vai // 164 // caritram. // 7 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zUnyasadmani nirvastraM sthAtavyaM tvayakA'dhunA / tvAM yadA kathayiSye'haM gandhanIyeyamaddhatA // 165 // sa nAyikAM gRhe kSiptvA kapATaM dattavAn tataH / pazcAtsarvANi vastUni muSitvA taskaro'vadat // 166 // gandhakha guTikAM vRddhe ! ityuktvA taskaro yayau / sApi vAratrayaM mUlIgandhitA'bhUca rAsabhI // 167 // prAtaHkAlo yadA jAtastadA dAsI samAgatA / vRddhAM ca rAsabhI dRSTvA gatvA rAje nyavedayat // 168 // tacchutvA subhaTAH sarve tasminpure'pi haaritaaH| tad bIDakaM hi kenApi caurabhItyA ca nAdRtam // 169 // cintitamiti caureNa kasmin suvAsare hRdi / athAnayAmi bhUpasya putrImatIva sundarAm // 170 // madhyarAtrau samAgatya gRhItA nRpanandanI / gatvA khasadane muktA putrImatIva sundarAm // 171 // prAtastasyA gRhe ceTI samAyAtA zubhAnanA / no dRSTvA tatra tAM bAlA-mityavocannRpAntike // 172 // khaputrIharaNaM jJAtvA paTahodghoSaNaM kRtam / yo hyAnayati matputrIM labhate tAM salakSmIkAm // 173 // sahasAGkena taM zrutvA gRhItaH paTahastataH / nRpate ! smara jinAdhIza-mAgacchati yathA sutA // 174 // punarUce nRpasyAgre sahasAGkaH khbuddhinaa| caurasya bandhanaM kRtvA-''neSyAmi hi tavAtmajAm // 175 // yataH yasya buddhirbalaM tasya nirbuddhestu kuto balam / vane siMho madonmattaH zazakena nipaatitH||176 // udyamaH sAhasaM dhairya balaM buddhi-parAkramam / SaDete yasya vidyante, tasya devo'pi zaGkate // 177 // Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritram. mRgAMka // 8 // uditveti kumArastaM svasadane samAgataH / pratyuddhATya khabhaNDArAn pracchannaH saMsthito nizi // 178 // paravidyAvinAzanI smaran citte sa harSitaH / khakIyamadRzyarUpaM kRtvA tatra ca tasthivAn // 179 // tasminnavasare caura Agatya tasya samani / sarveSAmavakhApinI-nidrAM dadau sa nirbhayaH // 18 // kumAravidyayA jAtA-'vasvApinI ca niSphalA / dRSTaM sarva kumAreNa na ca caureNa sa pumAn // 181 // tataH sarvANi vastUni gRhItvA taskaro vrajan / dRSTastena kumAreNa so'pi cacAla pRSThataH // 182 // guphAmudghATya cauro'sau dhanaM muktvA ca tatkSaNam / ityuvAca kumArI tAM bhuGkha bhogAnmayA saha // 183 // cauramUce kumArI sA zrutveti vacanaM kaTu / balAtkAreNa satprItinoM bhavati kadAcana // 184 // yataH-kavitA vanitA gItiH, svayamevAgatA varam / balAdAkarSamANA hi sarasA virasA bhavet // 185 // zrutvA tadvacanaM cauro bhImakhaDna satvaram / kezapAzaM kare kRtvA tAM prahartuM samutthitaH // 186 // tad dRSTvA sahasAGkazca khaI dhRtvA kare'vadat / taskara ! mAM samAgaccha yadi tvaM balavAnasi // 187 // zrutvA vimucya tAM cauro, gataH kumArasannidhau / kumAra-caurayoyuddha-mabhUttatra bhayaGkaram // 188 // dRDhaM baddhaH kumAreNa taskaro balavAnapi / karagRhItanistriMzaH sattvAt kiM labhate na hi? // 189 // yataH-vijetavyA laGkA caraNataraNIyo jalanidhirvipakSaH paulastyo raNabhuvi sahAyAzca kapayaH / tathApyeko rAmaH sakalamavadhIdrAkSasakulaM, kriyAsiddhiH sattve vasati mahatAM nopakaraNe // 19 // Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AASAREENGACASARSA ghaTo janmasthAnaM mRgaparijano bhUrjavasano, vane vAsaH kandAzanamapi ca duHsthaM vapuridam / tathA'pyeko'gastyaH sakalamapibad vAridhijalaM kriyAsiddhiH sattve vasati mahatAM nopakaraNe // 191 // subhaTazreNikoTIraH kumAro nRpasannidhau / pratyUpasamaye gatvA sadyastAvArpayad bhRzam // 192 // yattaskareNa tadrAme gRhItaM vastu vizrutam / tatsarva janatAvRndaiH gRhItaM zrInRpAjJayA // 193 // janAH sarve'pi santuSTAH kumArAyAziSaM daduH / dRSTvA tasya kumArasya kAryametadrIyasam // 194 // kharya'vasvApinI vidyA tAlakodghATanI tathA / tathA rUpakarI vidyA viduSAM vallabhA sadA // 195 // catasrastaskarAdetA vidyA jagrAha tatkSaNam / kumArasahasAko hi sattvavAn sujanapriyaH // 196 // kumArAnugrahAdrAjJA karSito dezato bhiH| avadhya iti nizcitya taskaro nijacetasi // 197 // nagaryA jayakAro hi tasmin jAto vishesstH| taskarakarSaNAdeva kumAro'pi sa harSitaH // 198 // narabrahmo'pi saH pazcAt sahasAGkamiti jalpivAn / tvamudvAhaya sallagne me putrIM zrIsamanvitAm // 199 // rAjAnaM sahasAGkazca proce bhAgyapurandaraH / sAmprataM niyamaH samyag mayA kRto'sti bhAvataH // 20 // ekadA cintayAmAsa sahasAGkaH svacetasi / mRgAko me patirvaryaH sameSyati kadA'tra vai ? // 201 // krameNa siMhaladvIpAt sanmRgAGkaH smaagtH| upavizya taraNDe hi bhRte vastuvizeSakaiH // 202 // Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgAka caritram susumArapuraM jJAtvA rakSayitvA ca potakam / tasmAduttaritaH zreSThI mRgAko guNanIradhiH // 203 // kusumasArasya putro mRgAGko'tra samAgataH / kathitaM sahasAGkAgra iti svAnucareNa ca // 204 // mRgAGkakumaraH so'pyupAyanaM gRhItvA tataH / Agato vinayaM kurvan gatyA tarjitavAraNaH // 205 // sahasAGkaH svabhAraM dRSTvA''sanAtsamutthitaH / sanmukho'pi gatastasya vinayArtha ca zuddhadhIH // 206 // yataH kenAjitAni nayanAni mRgAGganAnAM, kazcotpaleSu dalasaJcayamAtanoti / ko vA karoti rucirAGgaruhAn mayUrAn , ko vA karoti vinayaM kulajeSu puMsu // 207 // vinayaM rAjaputrebhyaH paNDitebhyaH subhASitam / anRtaM dyUtakArebhyaH strIbhyaH zikSeta kaitavam // 208 // ityUce sahasAGko'sau kusumasAranandanam / tavAnanaM nirIkSyAhaM harSitaH pUrvarAgataH // 209 // tatkAraNAd mayA muktaM tavArddhadANameva ca / tvAM vArayAmyahaM zreSThin! na kAryA dANataskarI // 210 // lekhaM vilikhya vastUni jagrAha zaukikaH zubhaH / likhanAdadhikaM pote, dRSTvA babhUva kopabhAk // 211 // sadyainaM bandhayadhvaM ca zreSThinaM dANataskaram / zaulkikazca hi bho lokA ! ityAdizat svamAnuSAn // 212 // dRDhaM bavA tadAdezAd mRgAvaM tasya sevakaH / khagRhe ca samAnItaM muSitvA tattaraNDakam // 213 // krodhenA'ruNamAkRtya locnmvdtpunH| yaSTimuSTiprahAraizcainaM mArayata bho jnaaH!|| 214 // mama citte mahAnkopo vartate bho vicakSaNa! / kiM karomi paraM khAmi-na mokSye tvAmataH param // 215 // |4 // 9 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ityuktvA sahasAGko'sau cacAla nijamandire / poteza! bhojanaM ramyaM kariSyase hi madagRhe // 216 // tenoktaM mAMDavInAtha ! vAnchitaM kathitaM tvayA / tataH sopi ca tatsAI bhojanAya gataH khalu // 217 // yataH-abhimatamahAmAnagranthiprabhedapaTIyasI, gurutaraguNagrAmAmbhojasphuTojvalacandrikA / vipulavilasalajjAvalIvitAnakuThArikA, jaTharapiTharI duSpUreyaM karoti viDambanAm // 218 // sahasAGkaH khahastena cakArA'tha subhojanam / ghRtapUraiH samAyuktaM prANinAM madhuraiH sadA // 219 // tasiharaizca sattAraiH kuSmANDapAkakaivaram / modadaM satataM ramyaM siMhakesaramodakaiH // 220 // sarvapakkAnnasaMyuktaM surANAM surabhi dhruvam / haramazeSarogANAM kalitaM lApanazriyA // 222 // yataH-dugdhaM godhUmacUrNa ghRtaguDasahitaM nAlikerasya khaNDaM, drAkSA-kharjUra-suNThi-taja-maricayutaM pezalaM nAgapuSpam / pakkaM tAmra kaTAhe talavitamatUlaM pAvake mandakAntI, dhanyA hemantakAle pracuraghRtayutA bhuJjate laapnshriiH||222|| nirmalakSIrasatkhaNDa-prAjyAjyapUrvikAnvitam / praviSTA'ndho-vidAlibhyAM rAjitaM doSavarjitam // 223 // itthambhUte manojJe ca kriyamANe subhojane / pUrvaH khAdastadA prAptaH mRgAGkenA'tibuddhinA // 224 // tenAkhAdena citte ca kumAro'vagamattadA / iyaM padmAvatI cAsti kiMvA nAsti ca vallabhA // 225 // yA tu mayA bane muktA samAyAtyatra sA katham ? / eSastu zaulkiko nUnaM nararUpeNa dRzyate // 226 // Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgAMka caritram. so bhavyaM bhojanaM bhuktvA vcstyvdtttH| mAM sahasAGka! muzcakha kRpayA dInamandiram // 227 // zreSThinaM taM kalAdhAma-sahasAGkaH prajalpivAn / yAvattvaM jIvasi bhavya ! tAvatpA na mucyate // 228 // mRgAGka ! tvaM sadA dIna-mantumAnasi me bhRzam / tenAhaM tADayiSyAmi mahaddaNDena pANinA // 229 // zreSThinaM bandhayitvoLe tADayantu puro dhRtam / etAdRzIM mukhe bhIti-madarzayat punaH punH||230|| nRpeNa nijakarNAnte etatsarvaM yadA zrutam / muzcApitazca vegena mRgAGkaH kRpayA tadA // 231 // nRpasya vacanAnmukto mutkalo vyAvahArikaH / pratijJAmiti nizcitya na gantavyaM mayA vinA // 232 // dAso bhUtvA mRgAGko hi sa dainyamadadhat tadA / anyatkRtyAni nIcAni cakAra so'pi sarvadA // 233 // ekasmin divase zreSThI karau niyojya saMsthitaH / zaukikena tadA dRSTo nynotpnnraagtH||234 // prasannacittaM vijJAya vijJaptimiti so'karot / tvamAzu dInasaMstyAya-madhunA muJca mAM prati // 235 // ahaM yAvat ciraM jIvI tvAM na muJcAmi tAvataH / mantumandiramadhyasthaM duSTadhIdhanadhArakam // 236 // matpadoryadi tvaM zreSThin ! zoSayeghRtasatpalam / tadA tvAM sAdarAtsadyo muJcAmi grAmabandhanAt // 237 // aGgIcakAra sa zreSThI pUrva yad bhaNitaM vacaH / pazcAt zayyAM mahAramyAM supto hi prati zaulkikaH // 238 // tataH paraM mRgAko hi cakAra ghRtamaInam / itaH kaitavatastandrA zaulkikena kRtA parA // 239 // padasparzavazAdAjyaM vigyaritaM ca bhAjane / atha zoSamupaiti na mRgAkeneti cintitam // 24 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65SSACR ghoranidrAvazIbhUtaM jJAtvA zaulkikamuddhatam / pazcAd mRgAGkazreSThinA dattamAjyaM mukhe bhRzam // 241 // sahasAGkena sadyaskaM tataH krodhena jalpitam / re !re ! raGka mahAraGka ! jaTharasyaiva pUrakaH // 242 // baDvAjaliM mRgAko hi jalpati prtiduHkhtH| te'haM mahAparAdhIno yathA rucistathA kuru // 243 // sahasAGkastadA jAtaH padmAvatI manoharA / racayitvA ca zRGgAraM navasaptAdikamadbhutam // 244 // yataH-Adau majanacArucIratilakaM netrAJjanaM kuNDale / nAsAmauktikapuSpahAradhavalaM jhaGkArako nUpurau // aGge candanalepakaM kucamaNiH kSudrAvalI ghaNTikA / tAmbUlaM karakaGkaNaM caturatA zRGgArakAH SoDaza // 245 // pazcAtpraNamya sA bAlA mRgAGkamiti jalpivAn / te'haM mahAparAdhInI pAdopAnahasadRzI // 246 // yataH-gorI teto mAna kari jeto aMga samAya / jo laSyaNIyA nahI to paharIjai pAya // 247 // parasparaM svavRttAntaM zrutvA santoSamApatuH / nRpo'pyeti pravRttiM ca zrutvA harSamupAgataH // 248 // harSeNa to sukhaM pazcAd bhojayAmAsaturmithaH / nRpeNa cintitaM citte sutAM dadAmi saMprati // 249 // dharAdhIzena putrI sA samaM tena vivAhitA / arddha rAjyaM ca ratnAni varNAni ca dadau tataH // 25 // dinAni katyapi sthitvA vArANasI cacAla saH / prAptaM ca tatpuraM ramyaM stokaireva dinairapi // 251 // mAtRpitroH padadvandvaM natvA natvA'tirAgataH / cakAra milanaM pazcAt mRgAho hi parasparam // 252 // E AK Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgAMka caritram. // 11 // khavezmani sukhaM bhuJjan zreSThaH kusumasArasUH / tasthivAn lalanAdvandvaiH saMyutaH snehabhAjanaiH // 253 // itazca tasyAM vArANasyAM makaradhvajo nRpH| varttate vizvavizvezaH putraratnavivarjitaH // 254 // yataH-gharaaMgaNaMmi masANaM jattha na dIsati dhUlidhUsaracchAyaM / aDaMti paDaMti raDaMtaDAiM do tina DibhAI na dIsaMti // 255 // eko'pi yaH sakalakAryavidhau samarthaH, sattvAdhiko bhavati kiM bahubhiH prasUtaiH / tArAgaNaH samudito'pyasamartha eva, candraH prakAzayati digmukhamaNDalAni // 256 // tena rAjJA mRgAGkasya vRttAnto mUlataH zrutaH / tadeti cintataM citte matputrIzo bhavatvayaM // 257 // vicintyeti nRpeNaivaM kharAjyaM ca nijAM sutAm / atyADambarato dattvA svayaM hi vratamAdade // 258 // pazcAnmRgAGkabhUpAla pAlayAmAsa rAjatAM / anekabhaTasandohaiH saMyutaH saarvikrmH|| 259 // kiyatyapi gate varSe grAmopAntavanAntare / AgatA matipUrNAzca matisAgarasUrayaH // 26 // tadetyuktaM vanAdhIzairgatvA mRgAGkasannidhau / uttaritA bane santi matisAgarasUrayaH // 261 // tacchrutvA hRSTamanasA mRgAGkenaiva satvaram / dattAni vanapAlAya vastrANi bhUSaNAni ca // 262 // tatazcacAla tatsthAnAt bhUpAlo'dbhutabhAvataH / saMyutaH sarvalokaughairvanditvA niSasAda saH // 263 // pazcAtsUrimaMhAramyA-mArebhe dharmadezanAm / zrotrayoH sukhadAM nityaM bhavyAmbhoruhabhAsinIm // 264 // // 11 // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAMSALA dezanAnte mRgAko'pi papraccha khAminaM prati / kathaM labdhA gatA lakSmIH punaHprAti kAraNaM // 265 // khAmyUce bhavavRttAntaM pure guNapurAbhidhe / haMsapAlAbhidho kSatrI patnI lIlAvatI varA // 266 // ekasmin vAsare tvaM hi paradezeSu jagmivAn / dhanopArjanakAryArtha-mutkalApya mRgekSaNAm // 267 // bhramitaH sarvadeze tvaM nAtaM kiMcid dhanaM tvayA / pazcAt tvaM prati saMstyAyaM calitaH prempreritH||268 // mArge'pyAgacchatA dRSTaH shvetpusspplaashkH| tanmUle khanite AptaM bhANDaM dravyasamanvitam // 269 // krameNa sadane gatvA kAntAyai bhANDamarpitam / sA prApa paramAnandaM vivekavinayAnvitA // 270 // tayA hi paramAnaM ca kRtaM bhojanamuttamam / tasmin mAsopavAsI cA-''gataH samani puNyataH // 271 // tato bhUyo'rthayitvA ca pradattaM kSIrabhojanam / pazcAditi kubhAvazca jAto dattaM mayA vRthA // 272 // haMsapAlena tenApi kubhAva iti cintitH| dhik kAnte ! mAM hi muktvA ca pradattaM bhojanaM muneH // 273 // punardvandvasya sadbhAvaH samutpannaH samaM hRdi / idaM vayaM kRtaM kAnte ! parasparaM prazaMsataH // 274 // samyaktvamUlamApannau krameNa gurusannidhau / dharmakRtyAnvitau jAtau dvAvapi satataM tadA // 275 // tatastau ca surAgAre pAlayitvA nijAyuSam / jagmatudvauM sadAkArau pUrvapuNyAnubhAvataH // 276 // devalokAnmRgAGkatve-notpannaH zreSThino gRhe / lIlAvatyapi saMjAtA zreSThinaH sadane sutA // 277 // Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgAMka caritram. // 12 // pUrvarAgeNa sambandho milito hi parasparam / pAtradAnAtsukhamAsa-masukhaM tu kubhAvataH // 278 // punaH sukhaM hi sadbhAvAt saMprAptaM vasudhAdhipa! / dezanAmiti zrutvA sa dharma cakAra bhAvataH // 279 // jIrNoddhArapratiSThAdi jinabimba-jinAlayam / ityAdidharmakRtyAni cakAra dharaNIpatiH // 280 // ekasmin samaye cyutvA dvAdaze hi divAlaye / dvAvapi duSTasaMsArAd jagmatuH sukhahetave // 281 // punaH khargAt samAgatya bhuktvA ca mAnuSaM bhavaM / mRgAko muktigehe hi mAninyA saha yAsyati // 282 // evaM vibhAvya bho bhavyAH! dAnaM datta subhAvataH / pAtrApAtre yathA zaktyA nidAnaM sukhsntteH|| 283 // zrImattapagaNagagane gaganamaNivijayasenasUrIzaH / tasyAnukramapaTTe gururvijydevsuurivrH|| 284 // tadgacche satataM jayantu sukhadAH zrIbhAnucandrAzciram / SaNmAsA'bhayadAyakAH kSitipatiM dillIpatiM pezalam // sadvAgbhiH pratibodhya zAstrajaladheH pAraMgatA bhUtale / tIrthezA'karakArakA gatagadAH prAgbhArapuNyotkarAH 285 tasya vyNpdaambhoj-shiliimukhaanukaarinnaa| saparyAsaktacittena RdhicandreNa nirmitam // 286 // idaM vizve prasiddhasya bhaavaambhoruhbhaakhtH| saccaritraM mRgAGkasya zlokAbhyAsanahetave // 287 // paNDitamrAjakoTIrairudayacandradhIdhanaiH / zuddhIkRtamidaM samyak caritraM cittasAtkRtam // 288 // // iti zrImRgAGkacaritraM samAptam / / // 12 //