Book Title: Kshemraj
Author(s): Chunilal V Shah
Publisher: Z_Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_Mahotsav_Granth_Part_1_012002.pdf and Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_
Catalog link: https://jainqq.org/explore/230068/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSemarAja lekhaka : zrI cunIlAla vardhamAna zAhe gurjarezrvara bhImadeva sAlakIne AjI-caMdrAvatInA paramAra rAjA sAthe aneka vAra laDavu paDayu hatuM ane teNe temanI pAse gujarezvaranuM mAMDalika pada kabulAvyuM hatu; tema chatAM teoe manasvIpaNu' cheyu nahatu. AthI kaTALelA bhImadeve eka vAra jyAre rAjA kRSNadeva paramArane hAra ApI, tyAre te teNe kRSNadevane pakaDIne pATaNamAM lAvI turaMgamAM pUryAM hatA. bhImadevanI uttara vayanA e kALa hatA. thoDAM varSa pachI nADolanA DhAkAra khAlaprasAde pATaNa AvI, bhImadevane maLI, kRSNadevane mukta karavA tene vinaMti karI, tyAre kRSNadeve gujarezvaranA mAMDalika tarIke rahevA maukhika svIkAra karyAM, eTalA parathI jANe dayAthI prerAyeA hAya tema bhImadeve tene mukta karavAnI turaMgAdhyakSane AjJA karI, (sAMvata 1117), tethI bhImadevanA beu kumArane kSemarAja tathA karNadevane Azcaya thayA vinA rahyuM nahi. bhImadeve putrAne samajAvyuM: " game tevA tAye te ApaNA paDozI rAjA che. AjJAMkita rahIne te peAtAnI vasatInu rakSaNa karatA hoya teA pATaNa paranA eTale bhAra che. " kSemarAja kazuM na khelyA, paNa kaNe tatkSaNa kahyuM : " bhUtakALanA anubhava Apa vIsaryA teA nahi hai. AbunA paramAro mALavAnA paramAronI seADamAM bharAtAM vAra lagADatA nathI." " chatAM ApaNI pratye AjJAMkita rahevAnA zapatha lenAra zatruneya taka ApavI joI e." e pratyuttara sAMbhaLI kane lAgyu ke nADolanA DhAkAra pitAnI vIra prakRtine bhulAvavAmAM phAvI gayA che. kSemarAjane lAgyuM ke vAkayamAM svAbhAvika rIte AvatI mAnasika duLatA udAratArUpe pitAjImAM darzana ApavA lAgI che, Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cunIlAla vardhamAna zAhu : kSemarAja bhImadevanI uttara vayane kALe rAjyakAya prati maMtrIe lakSa ApatA ane rAjakumAre gujjarezvarane sahAyaka anatA. jarUra paDe tyAre bhImadeva putro dvArA maMtrIene peAtAnI IcchA vidita karatA ane matrIe tadanusAra vatA. bhImadeva have AjJAe ApavAnu cheDIne mahudhA svecchA ja putro ke mahAmaMtrI samakSa vyakta karatA. * mAlava pradezamAMnA vihAra pUrA thatAM muni surAcAya pATaNamAM AvyA turata te bhImadevanA kuzaLavamAna jANavA rAjamahAlayamAM jaI paheAMcyA ane rAjasevaka dvArA dha lAbhanA saMdezA kahAnyA. 53 surAcAya pratye bhImadevanA bhaktibhAva hatA. e bhakti dharmAnurAga karatAM guNAnurAgane vizeSa AbhArI hatI. muni surAcAya parama paMDita hatA, danazAstranA jJAtA hatA, ane sAhityazAstramAM nipuNa hatA. temanA guru muni droNAcArya. saMsArapadye . bhImadevanA mAmA thatA hatA. te vidyamAna hatA tyAre surAcAya muni guru saMgAthe bhImadevanA piracayamAM AvyA hatA. bhAjarAjAnA paDitA koI koI vAra gujjarezvaranA paMDitAnI parIkSA karanArI sAhityasamasyAe rAjasabhAmAM meAkalatA, tyAre e samasyAonA uttarA keTalIka vAra surAcAya munie racelA zleAkeAmAM jatA. e munie leAjanI rAjasabhAmAM paNa paDitA sAthe sAhityacarcA karIne prazaMsA prApta karI hatI. muninA AgamananA sa'dezeA maLatAM bhImadeva DholiyAmAM sUtA hatA te beThA thayA. tenI sAme bichAvelI gAdI para mahAma`trI bhAla, purAhita somezvara ane yuvarAja kSemarAja beThA hatA tee jarA AghA khasyA ane bhImadeve sevakane kahI muni mATe vacceAvaca kASThAsana mukAvyuM. pachI teNe munine padhAravAnA pratyuttara pAThavyeA. 66 dharma lAbha " ugAratA surAcAya muni AvyA eTale bhImadeve UbhA thaI mastaka namAvI vaMdana karyuM, ane bIjAoe paNa UbhA thaI tenu' anukaraNa karyu. muni Asana para virAjyA eTale badhA yathAsthAne beThA. munie bhImadevanI kuzaLatA pUchatAM kahyuM: " nagaramAM AvatAM ja meM sAMbhaLyuM ke ApanuM svAsthya kharAbara rahetuM nathI, eTale huM mAtra ApanI kuzaLatA jANavA AA chuM." " jarAavasthA peAtAnu kAma kare che." bhImadeve svasthatAthI uttara ApyA : " kumAro, matrIe ane rAjasevako mane zrama paDavA detA nathI eTale svastha rahI zakAya che." suni khelyA : " te sAruM che. have jarAavasthA AvI che eTaluM je manuSya samaje che te puNyazALI lekhAya che." : purAhita vacce belyA " vastutaH zaktinI kSINatA dvArA jarA prakaTa thAya che, ane jo e kSINatA nivAravAnA Ayurvede nirUpelA upacAro karavAmAM Ave teA jarAne nivArI zakAya che.' mahAmaMtrI elyA : " ane munirAja ! mahArAja kAI auSadha levAnI nA kahe che, eTale kSINatA vadhatI jAya che." Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava graMtha bhImadeva beune pratyuttara ApatAM bolyoH "tame badhA kaho cho, paNa ethI kAMI jarAnuM sarvadA nivAraNa thavAnuM che? vaheluM ke meDe jarAne aMtima AghAta to thavAne ja che ne !" bhImadevanA e zabdo sAMbhaLIne surAcArya belyAH "mahArAjane egya kALe yegya samaja prakaTI che. je jarAne pichANune jAgrata rahe che ane uttara vayanAM kartavyamAM cittane pare che te ja pitAnA manuSyatvane saphaLa kare che." bhImadeva beH "to uttara vayanuM kartavya zuM te have Apa spaSTatAthI kahe." uttara vayanuM kartavya eTale nazvarano tyAga ane zAzvatanuM ArAdhana. latvamAMthI cittane khaseDIne sUphamatvamAM joDavuM te manuSyane jarAne saMdeza che. e saMdeza bhUtakALamAM aneka rAjavIoe ane puNyazALI puruSoe jhIlyA che. bhImadeve prazna karyo. "Apa saddagata mUlarAjadevanI vAta kahe che?" aneka rAjavIo e mAge gayA che, ane manuSyatvane saphaLa karI, ilekamAM amara thayA che. mUlarAjadeva, cAmuMDadeva ane vallabharAja jevA rAjavIo te purAtana kALanA vIra rAjavIone pagale cAlyA che. Ape pitanapura nareza somacaMdra mahArAjanA tyAganI kathA kaMI vAra sAMbhaLI che?" << nathI sAMbhaLI." mahArAja somacaMdranA mastakanA keza veta thatA hovAnuM temane bhAna thayuM ke tarata temaNe vAnaprastha thavAne pitAne nirNaya putra prasannacaMdra ane rANuM dhAriNI devIne jaNAvI dIdhuM. putra te pitAnI IcchAne mAna ApavA taiyAra thaye, paNa rANIe kahyuM ke "mane paNa Apa vananivAsamAM sAthe rAkhavAnuM svIkAre; huM svAmIthI aLagI rahIza nahi." rAjAne mATe e kArya eTalA mATe muzkela hatuM ke te vakhate rANuM garbha vatI hatI." kSemarAja vacce be : "te rAjAe rANInA prasUtikALa tathA bALakanA stanaMdhiyAvasthAnA kALa sudhI vanamAM jaI rahevAnuM mutavI rAkhavuM joIe; athavA rANIe vananivAsano vicAra cheDI de joIe." muni belyA: "e vyavahAru mArga che khare, paraMtu vIra puruSa ane satI strIo evA vyavahArane kAraNe pitAnA nizcaya-dharmamAMthI calita thatAM nathI. tevI sthitimAM rAjA somacaMdra rANI sAthe rAjadhAnI cheDIne keTaleka dUra vetasA nadIne tIre AvelA tapovanamAM nivAsa karavAnuM TharAvyuM, tyAM aneka RSikuLe vasI rahelAM hatAM. pachI temaNe AptajanonI, mitronI, rAjasevakanI ane nagarajanonI kSamA mAMgI ane turaMgamAM pUrelA kedIone kSamA ApI mukta karyA." bhImadeva vacce be : "e emaNe yAcita kArya karyuM." muni AgaLa belyAH "pachI rAjA-rANIe rAjadhAnImAMthI prasthAna karyuM. rANInA AgaMtuka prasUtikALane kAraNe temane eka pAtrone potAnI sAthe levI paDI." Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cunIlAla vadhamAna zAhaH kSemarAja 55 mahAmaMtrI elyA : " dhAtrIne sAthe rAkhI, teA gheADA anucara, vAhanA ane khIjI Avazyaka sAmagrI paNa sAthe rAkhavAmAM harakata naheAtI." muni khelyA : " vAnaprasthAzramI thavu' eTale vanamAM nAnI sarakhI rAja-riyAsata sthApIne sukhe rahevu' evuM tyAgIone mAnya heAtu' nathI. sa`sAratyAga eTale nagaramAMnA saMsAra punaH vanamAM vasAvavA ema nahi. rAjA paNa rAjamahela ane sukhasAmagrI tajIne vananAM ja dhAnya-phaLAdithI ke maryAdita sAmagrIthI udaranirvAha kare tathA jarUrIAte echI karIne RSinuM niHspRha jIvana jIve. je samRddhine svecchAthI tyAga karyAM heAya te bIje mAge itara janeA dvArA grahaNa na karavI e te niSparigrahI tapasvI jIvananuM hArda che. jo rAjAe ingyu heAta teA tenA putre--pAtanapuranA navA rAjavIe--pitAne tapAvanamAMya koI vastunI UNapa rahevA dIdhI na heAta. paraMtu saMsAranI aihika pravRtti pUrI karyA pachI tyAgI-tapasvIe . AtmakalyANanI pravRttimAM rata rahevuM joIe; teTalA mATe ja te vaninavAsa tathA saMyata jIvanane svIkAre che, eTale temAMthI te bhraSTa na thAya tenI tenA saMsArI AsajanA tathA itarajane paNa kALajI rAkhatA heAya che. sAMsArIonA rAgabaMdhanamAMthI ama jevA tyAgIone ghaNI vAra kaSTapUrvaka pasAra thavu' paDe che. maneya evA kAnubhava keTalIka vAra thayA che, paratu AtmakalyANanA parama sAdhanarUpa saMyamanA sa'rakSaNa mATe e kaSTane sahI levu e tyAgInA dhama che, emAM mane zakA nathI." bhImadeve pUchyuM': " hu'a, pachI zu' banyuM ? '' " pachI tapAvananA AzramamAM dhAriNIdevIe putrane janma ApyA, paraMtu thADA diva samAM rANInuM mRtyu thayuM, eTale dhAtrIe ene ucheryAM. ekAda varSImAM dhAtrInuM paNa mRtyu thayuM', eTale sAmacaMdra RSie putrane ucheravA mAMDayo. khALakane kamaDalamAM besADI te peAtAnI sAthe pheravatA ane snAna, dhyAna, tapa Adi Anika kama karatA. e putra meTo thavA lAgyA ane khIjA RSikumAronI sAthe abhyAsa karavA lAgyA. cauda varSanI vaye te tapAvana cheADI peAtAnA bhAI ne peAtanapuramAM jaI maLyA. e rIte seAmacaMdra RSie tapeAvanamAM nija jIvana pUruM' karI AtmakalyANa sAdhyu', ' bhImadeva khelyA : " dhanya e rAjatvane ane dhanya e tApasa jIvanane ! seAmacaMdra RSie tathA mULarAjadeve paNa AcaraNa dvArA cIdhelA e mAge mAre paNa javuM joI e, kharu munirAja? " " jema sukha Upaje tema karavuM; satyamamAM pramAda karavA nahi. sAmazarmAe TakAra karI : " jainadharmamAM tapa-tyAganA mahimA bahu gAyA che, te ja Ape atyAre pratipAdana karyo, paNa prajAnA sa'rakSaNa mATe rAjAonA kSAtradharma tyajavA ceAgya hAtA nathI. ' 27 munie uttara ApyA : " jainadharma kahyuM che te ja vedadharma brahmarSi vasiSThane rAjarSi vizvAmitra karatAM U'cu' sthAna ApIne kahyuM che, te bhUlaze nahi, purAhitajI!" " satya che! " bhImadeva melyA: " pUrve mahApuruSA je mAge gayA, te ja khIjAAnA mArga heAvA ghaTe, " Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para bhImadevanA e udgArathI mauna ane gAMbhIya chavAI gayAM. e kSaNa rahIne bhImadeve pharamAvyuM : " tyAre sAmazarmA ! yuvarAjanA rAjyAbhiSeka karavAnuM muhUrta zeAdhIne kAle mane kahejo. " zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvaNu maheAtsava-graMtha ATalI tvarAthI bhImadeva rAjyatyAganA ane putranA rAjyAbhiSekanA niNaeNya karaze evu' koInI kalpanAmAM naheAtu, eTale e sAMbhaLanArA sarva koi vismaya pAmyA. mahAmaMtrIe kahyuM : " ATalI badhI utAvaLa na heAya mahArAja ! e mATe teA sa'pU maMtraNA-vicAraNA karavI joI e " 66 zubhasya zIghram . yuvarAja rAjya saMbhALaze ane hu tIvAsa karIza. ghaNAM varSa rAjya calAvyuM, ghaNAM yuddho karyAM, anekane mAryAM, anekane daMDayA ne turagamAM pUryo, ityalam ! kSAtradharmAnuM pAlana karyuM, have AtmadharmanI ArAdhanAmAM vila'ba karavA nathI. ' aMtaHpuramAM, rAjagaDhamAM ane nagaramAM e vAta turata prasarI gaI. rANI udayamatIe patinI sAthe tI vAsa karavAnA maneAbhAva pragaTa karyAM ane bhImadeve te svIkAryAM. seAmazarmAe rAjyAbhiSeka mATe akSayatRtIyAnu muhUta kADhI ApyuM. pATaNamAM rAjyAbhiSekanA samAraMbhanI taiyArIe thavA lAgI. mAMDilakA ane ma`DalezvarAne nimaMtraNA pAThavavAmAM AvyAM. nagaramAM AgAmI utsavanA raMga chavAI gayA. eka divasa kSemarAje ekAMtamAM pitA samakSa jaI ne kahyuM : "pitAjI, mane kSamA karajo, paNa rAjApada grahaNa karavAnI mArI icchA nathI; kaNu nA rAjyAbhiSeka bhale thAya !" bhImadeva ekAeka rAmakI jatA khelyuM : " e zu kahe che, tuM beTA ! '' 66 sa pUrNa vicAra karIne me' e nizcaya Apane jaNAvyA che. rAjatva bhAgavavAmAM mane rasa nathI; rAjyAbhiSeka mATe mane lagAre utsAha kruratA nathI. " HH rasa nathI ! kSatriyaputrane kSAtradharmAMcita kabyamAM rasa kema na hoya ? " ,, " e rasa cAkhI-mANIneya chevaTe tenA tyAga karavA e ja kSatriyanuM` AtmakalyANa mATenu' ka bya hAya tA tyAga karavAnA samaya AvyA pUrve kalyANamAnA pravAsI thavuM e mane vadhu game che. emAM mane vizeSa aucitya lAge che. ' bhImadeva vicAramAM paDI gayA. kSaNabhara tene lAgyu ke surAcAya muninI vANI kSemarAjanA a'taramAM UMDI UtarI gaI che ane seAmacaMdra RSinA vAnaprastha jIvana tarapha tenA mananu AkaSa Nu thayu che. mIjI kSaNe tene lAgyuM ke cALIsa varSanA juvAna ane rAjyakAmAM paLeTAyelA rAjakumAranuM evuM Akasmika AkaSa Na svAbhAvika na heAI zake. teNe putrane pUchyuM : " rAjatvathI tuM bhayabhIta tA thayA nathI ne, beTA ?' ** nA, pitAjI ! bhaya pAmavAnuM kazuM kAraNa nathI. pahelAM jemAM ruci hatI temAM have aruci thaI AvI che, e kharuM che." Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cunIlAla vardhamAna zAha : kSemarAja " e arucinuM kAraNa zuM che? tane mAThuM lAge evuM kazuM anyuM che ? '' " kazuM ja banyuM nathI. vizeSamAM devaprasAda ane tenI mAtA mArA nizcayane anumeAdana Ape che." 8 devaprasAda-e kizAra cheka-ene paNa zu' ema ja lAge che ? savArI mATe kacchI gheADAnI joDI te teNe hamaNAM ja maMgAvI che. tArA jevuM vairAgya zu` ene..." 57 kSemarAja vacce khelI Uco : " nahi, nahi, pitAjI! e vairAgya nathI." kSemarAja smita karatA AgaLa khelyA : " devaprasAda pitRbhaktithI prerAI mArA nizcayane vadhAvI le che. huMca kAMI mane vairAgyavAsita mAnatA nathI. rAjya aMgenAM je kAryo Ape mane seAMpelAM ane meM karelAM temAMya mArA rasa naheAte--ApanI AjJAne dhamya tathA adhIna thavA yeAgya mAnIne huM tene anusaryo chuM. Aje jyAre mAre pAtAne ApanuM sthAna levAnA samaya AvyA che, tyAre ja huM Apane ATaluM kahevAnu dhaiya dhAraNa karI zakayo chuM." ra 'tuM kAMIka adbhuta lAge tevI vAta kare che...."eTalu belI bhImadeva jarA ADA paDayo ane AMkhe. mIMcI jANe UMDA vicAramAM heAya tema zAnta paDayo rahyo. adhaghaDI, ghaDI, be ghaDI gaI, paNa bhImadeve AMkhA ughADI nahi, tyAre pitAne zAnta nidrA anubhavatA joI kSemarAja pAtAnA AvAsamAM cAlyA gayA. kSemarAja udayamatInA AvAsamAM gayA ane je kAMI teNe pitAne kahyuM hatuM te teNe uddayamatIne paNa kahyuM. rANI khUba Azcaryacakita thaI gaI. teNe svapnamAM paNa dhAryuM" naheAtu` ke pAte koI divasa rAjamAtA thavA pAmaze. kSemarAja yuvarAja hatA, ka nAnA kumAra hatA ane pAte ekalA kanI mAtA hatI. kaNa ne gurjarezvaranA rAjamukuTa paheravAnA adhikAra na heAya te uyamatIne rAjamAtA-padya vare e kadApi manavAnuM naheAtuM; chatAM jANe kSemarAja cAhIne peAtAne rAjamAtA banAvI rahyo hoya evuM taMdrAsukha udayamatIe ghaDIbhara mANyuM. rAjamahAlayamAM e vAta prasaratAM vAra lAgI nahi. rAjasevaka mahAmatrIne AvAse paheAMcI gayA ane tenI pAsethI vAta jANI mahAmatrI pAlakhImAM esI rAjagaDhamAM doDI AvyA. teNe matraNAgRhamAM Dokiyu karyuM, tyAre pAke kahyuM: 66 mahArAja kayAranAya ArAma laI rahyA che. " mahAmaMtrI udayamatIne AvAse gayA te rANI paNa vicAranimagna jaNAI. teNe Azcarya anubhavatAM rANIne pUchyuM te vAta sAcI mAlUma paDI. rANIe kSemarAjanA svamukhanA zabdo mahAmaMtrIne kahI sabhaLAvyA. bhImadeva svastha thaIne Asana para beThA che evuM sevaka pAsethI jANI mahAmatrI bhImadevanI pAse gayA ke turata bhImadeve AjJA karI : " mahAmaMtrI ! rAjyAbhiSekanu muhUta jaLavAya e rIte kahyuM nA rAjyAbhiSeka karavAnA che. kSemarAjanI icchAne mAre have svIkAravI paDe che." " mahArAja ! rAjApada grahaNa karavAnI yuvarAjanI anicchA mane khUba ja vismayakAraka lAge che. Ape e anicchAnAM kAraNeA yuvarAjane pUchyAM te haze ja, ', Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava-graMtha "badhuM pUchayuM che. teNe aMtara kholIne mArA praznonA uttaro ApyA che, mArI zaMkAone nivArI mane AzcaryamAM DubAvyA che, paNa atyAre mAruM Azcarya zamI javA pAmyuM che. have anyathA karavuM ucita nathI." nAgarikAmAM paNa Azcarya prakaTayuM. teo kAMI kAMI saMkalpa-vikalpa karavA lAgyA. kaI kahetuM ke kSemarAjanA aMtaramAM kAMI UMDuM duHkha hovuM joIe; kaI mAnatuM ke enI pAchaLa aMtaHpuranI kaI khaTapaTa kAma karI gaI hevI joIe. rAjyAbhiSeka divasa najIka ne najIka AvavA lAgyo hato. keTalAka mAMDalika ane maMDalezvaro pATaNamAM AvI cUkyA hatA ane keTalAka AvI pahoMcavAnA hatA, paraMtu teoya Azcarya pAmI kAMI kAMI zaMkA-kuzaMkA sevavA lAgyA hatA. beu kumAro vacce kAMI vaimanasya ja jaNAtuM nahotuM eTale teone kazA upadravane bhaya rahyo nahote. teo navA gurjarezvarane caraNe dharavA ratnajaDita alaMkAra ane abhinava vastuo lAvyA hatA, te bhImadevanA moTA kumArane ke nAnA kumArane caraNe dharavAM te temane mana sarakhuM hatuM, divase jatA hatA. udayamatI reja patine maLatI ane kSemarAjanA cittanA AvA parivartananuM kAraNa jANavA mathatI. bhImadeve je kAMI mahAmaMtrIne kahyuM hatuM te ja rANIne paNa kahyuM hatuM, paNa e vAta rANInA aMtaramAM baMdhabesatI nahotI. rAjavI thavA mATe adhIrA thayelA aneka rAjakumAronI vAta teNe sAMbhaLI hatI. bhUtakALamAM koI kumAroe pitAne turaMgamAM pUrI pate rAjamukuTa paherI rAjya calAvyuM hevAnAM daSTAMte teNe sAMbhaLyAM hatAM. rAjya mATe bhAI-bhAI vacce yuddho thayAM hovAnI vAte teNe sAMbhaLI hatI, tyAre bhImadeva solaMkIne putra AtmakalyANane mATe rAjatvane tyAga karavA taiyAra thAya e tene saMbhavanIya lAgatuM nahotuM. tene lAgyA karatuM hatuM ke temAM koI rahasya hovuM joIe. e rahasya jANavAnI IcchAthI teNe mahAmaMtrIne pUchayuM hatuM, mahAsAmaM. tane pUchayuM hatuM, rAjapurohitane pUchayuM hatuM, paNa rANInuM mana svIkArI zake tevuM rahasya koI tene batAvI zakyuM nahotuM. rAjyAbhiSekane vidhi thavAne eka divasa bAkI rahyo tyAre sAMjane samaye udayamatI patinA zamyAgRhamAM pravezI. dAsa-dAsIo dIpake prakaTAvatAM hatAM teo jhaTajhaTa pitAnuM kAma pUruM karIne bahAra cAlyAM gayAM. udayamatI palaMganI Isa para beThI. teNe patinA caraNane sparza karyo, paNa manamAMnI vAta te uccArI zakI nahi. pote sahaja AvI hoya e dekhAva karatAM teNe pUchayuM : rAjyAbhiSekane samAraMbha pUro thatAM ApaNe kayA tIrthamAM jaIzuM ? kAMI vicAra karI rAkhe che ?" kaI rane sthaLe nathI javuM. keI zAnta ane nirupadrava sthAna nikaTamAM ja haze tyAM jaI rahIzuM. sarasvatIne tIre ja aneka tIrthasthAne che ane tapovana che. e bAbatanI vyavasthA thatAM sudhI zeDe vakhata pATaNamAM rahIzuM toya phikara nathI. eka vAra bhAra Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cunIlAla vardhamAna zAha: kSemarAja Utaryo ane mana haLavuM thayuM pachI nivAsasthAnanI samatA-viSamatAnI ciMtA rahevA pAmatI nathI, kharuM ne?" kharI vAta che." pachI vAnaprastha jIvana saMbaMdhe pati-patnI vacce vicAra-vinimaya thavA lAgyA. te daramiyAna taka joIne udayamatIe kahyuM: "kumAra kSemarAje je kAMI karyuM te eTaluM vilakSaNa che ke mArA mananI eka graMthi chUTatI nathI." "kaI graMthi?" tenA A vartanamAM badhA je vilakSaNatA jue che te karatAM adhika gahana evuM keI rahasya hovuM joIe ema huM mAnuM chuM. keIe e rahasya saMzodhI mArA mananuM samAdhAna karyuM nathI." cApAsa vistarI rahelI pArthivatAne jenArAMo kyAMthI saMzodhana karI zake ? ane huM te karuM teya tamAruM sAcuM samAdhAna thAya ke nahi tenI mane khAtarI nathI." Ape kahelI vAta para meM koI vAra zaMkA karI nathI...." "te have tame mArI pAsethI e rahasya jANavA Icche che? bhale, huM kahIza, paNa te tamane pacaze ke nahi tenI mane hajIya khAtarI nathI." te eTaluM mAruM tapa chuM." ema nAsIpAsa na thaze. kSemarAjanI jananI bakulAdevI somanAthanA maMdiranI nartakI hatI te tame jANo che. vastutaH te zivanirmAlya yoginI hatI. mArI patnI thavA teNe patana svIkAryuM, paNa bhaktiyogamAMthI te bhraSTa thaI nahatI, tene huM sAkSI chuM. sagarbhAvasthAmAM ke prasUtikALamAM paNa tene e vega calita thaye nahi ke Athamya nahotA. keIgabhraSTa thayelA AtmAne putra rUpe janma ApIne teNe thoDA divasamAM ja IhalokamAMthI cira vidAya lIdhI hatI. huM, tame ane bIjAo e gabhraSTa AtmAne Aje kSemarAjanA svarUpamAM joI rahyAM chIe. pUrvabhavanI adhUrI rahelI titikSAne pUrI karavA te IcchatA hovo joIe. tenA vartanamAMthI maDuM meMDuM paNa e ja rahasya mane lAdhyuM che, rANIjI ! " - udayamatI e sAMbhaLIne stabdha thaI gaI, paNa patinI vANI paranI tenI zraddhA ekasarakhI aDaga rahI. bakulAdevIne teNe joI hatI, cheDA divasa tenI nikaTamAM te rahI hatI, tene saMbaMdhamAM citra-vicitra vAte teNe sAMbhaLI hatI, paraMtu tyAre udayamatInA aMtaramAM sapatnIbhAvanI kAlimA vyApI hatI; pelA yogabhraSTa AtmA tarapha aMgulinirdeza karIne ane tenI ginI mAtAnA aMta svarUpanI oLakha ApIne patie je kAMI kahyuM hatuM tethI rANInA aMtaranI kAlimA dUra thaI jatAM temAM apUrva prakAza patharAvA pAmya hato. e prakAzamAM teNe beune nIrakhyAM, oLakhyAM, ane tatkSaNa patinA caraNa para tenuM mAthuM DhaLyuM. tenI AMkhomAM AdratA prakaTI. te joI bhImadevanI AMkhomAMthI kRtazata karavA lAgI. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahatsava-graMtha - niyata divase karNane rAjyAbhiSeka thaye, ane gujarAtabharanA mAMDalika, maMDalezvara tathA nAgarike e tenA rAjazAsanane vadhAvI lIdhuM. vadhu ne vadhu azakta thatA jatA zarIrane kAraNe tIrthanivAsane bhImadevano manebhAva pAra na paDyo ane thoDA divasamAM tene svarganivAsa thayo. kaNe gujarjarezvaranA rAjasiMhAsana para besIne moTA bhAIne dadhisthaLI maMDalanA adhIzvara tarIke sthApe. sarasvatIne tIre AvelA maMDukezvara mahAdevanA maMdirathI zebhita tathA kIrtita evA e sthAnamAM sahakuTuMba vasIne kSemarAje prabhuciMtana tathA AtmaciMtanamAM saMsArI jIvana pUruM karyuM. devaprasAda rAjasevAne ane pitRsevAne samAna dharmo samajato tathA jIvanayApana karato rahyo. kSemarAjanA avasAna pachI te dadhisthaLIne mahAmaMDalezvara thayA. * aMjaliH madhura kathA ApIne kathAkAra vidAya thayA ! dharmane Adarza rajU karatI A sarasa, saraLa, hRdayaMgama aitihAsika samarpaNakathA zrI cunIbhAIe tA. 9-5-1965nA roja lakhI hatI. e kathA mokalatI vakhate zrI cunIbhAIe mArA upara nIce mujaba patra lakhyo hato - giradharanagara, zAhIbAga amadAvAda tA. 9-5-1965 zrI kAMtilAla kerA, zrI. ma. je. vi. nA suvarNa mahotsavanA graMtha mATe A sAthe eka eka navalikA ekalI che. pahoMca lakhazo. li. sevaka cunIlAla va. zAha lakhAyA pachI be varSa karatAMya lAMbA samaye A manahara sAhityakRti pragaTa thAya che tyAre zrI cunIbhAI A graMtha jevA mATe ApaNI vacce hayAta nathI tethI aMtara UMDI vedanA anubhave che. teo tA. 12-5-16nA roja videha thayA, e vAtaneya Dheka varSa thavA AvyuM! javAnuM te kAne nathI ? zrI cunIbhAI jIvanabhara niSThA ane ekAgratApUrvaka sarasvatI upAsanA karIne eka kRtArtha sArasvata tarIke amara banI gayA. emanI prazAMta vidyAniSThA ane sAdI-svastha jIvanarItine ApaNe cirakALa sudhI yAda karatAM rahIzuM. cheka chellI avasthAmAM lakhAyelI, kadAca aMtima lekhI zakAya evA, A kRtimAM paNa zrI cunIbhAInI kalamanI sugamatA, svasthatA, madhuratA ane bhASA ane zailInI ThAvakAI ane prauDhatA dekhAI AvyA vagara nathI rahetI. zrI cunIbhAInI A kRtinuM aMtarathI svAgata che ! e kRtine yazanAmI kartAne ApaNuM aMtaranA praNAma ho ! kAMtilAla DAhyAbhAI kerA maMtrI, saMpAdaka maMDaLa