Book Title: Jain Rajao
Author(s): Nyayavijay
Publisher: Z_Jain_Sahitya_Sambandhi_Lekhono_Sangraha_005198_HR.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249576/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janavibhAga jaina rAjAo. (lekhaka-AcArya muni nyAyavijayajI) 1 mahArAjA ceTaka-ceDA. jaina sAhityamAM vizALIne caTaka rAjA zrI mahAvIrasvAmInA parama bhakta tarIke bahu prasiddha che tevI ja rIte vyavahArika prasaMgethI paNa tenI khyAti prasiddha che. e prasiddhinuM prathama kAraNa te zrI mahAvIra svAmInI mAtA trisalA ceTakarAjAnI bena thatI hatI ane zrI mahAvIra svAmInA meTAbhAI naMdIvardhana sAthe ceTakanI vacalI putrIkkAnAM lagna thayAM hatAM jema mahAvIra svAmI sAthe tene ghATe saMbaMdha hatA tema bhAratanA te vakhatanA prasiddha prasiddha rAjAo sAthe paNa tene sAro saMbaMdha hatA. siMdhusauvIrane rAjA udAyana, avaMtine rAjA prota, kauzaMbIno rAjA zatAnika, caMpAne rAjA dadhivAhana, magadhane rAjA ane rAjaguhane samrATa zreNika Adi tenA jAmAtA thatA hatA. temaja bauddha ane jaina sAhityamAM prasiddhi pAmela ajAtazatru (keNika) tene daihitra thatA hatA. mahArAjA ceTaka bahu custa jainadhamAM hatA ane teNe pratijJA karI hatI ke pitAnI putrIonuM kanyAdAna jaina rAjAo sivAya bIjA keIne na ApavuM. te pratijJA teNe TheTha sudhI pALI hatI. teNe zreNIkane pitAnI putrI na ApavAthI zreNake te kanyAnuM haraNa karyuM hatuM ane para hatA. jaina sUtramAM ceTaka rAjA mATe chuTaka chuTaka ulekho ghaNe sthaLe maLI Ave che temAMthI thaDA dAkhalA atre TAMkuM chuM. jenA AgamamAM gaNAtA Avazyaka sUtranI cUrNamAM nIce pramANe ullekha maLe che - bhagavato mAyAtti ceDagassabhaginI, bho (jA) yII ceDagassadhuyA artha bhagavAna mahAvIra svAmInI mAtA te ceTakanI bhaginI hatAM ane mahAvIra svAmInI bhejAI te ceTakanI putrI hatI." A ullekha dhyAnamAM rAkhIne tyAra pachInA bIjA graMthakArAe paNa ceTakane mahAvIra svAmInA mAmA tarIke oLakhAvyA che. jenA prathama gaNatA satra AcArAMgamAM mahAvIra svAmInA jIvananI oLakhANa ApatAM nIce pramANe ullekha karela che - yathA-samaNasamaM bhagavao mahAvIrasaamAvAsITThasakulA tiseNaMtini nAmadhijA eva bhAhI janti. tanja hA tisalA ivA videhadinnA yA priyLio vA (AcAraga satra, Agamedaya samiti dvArA prakAzita. pU. 4rara). Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAjAe 75 artha samaNa bhagavAna zrI mahAvIra svAmInI mAtA jenuM vAsiSTha gotra hatuM tenAM traNa nAma hatAM. trizalAdevI, videhIdizA, ane priyakAriNuM. mahArAjA ceTakane pitAnA pautra samartha samrATuM keNuka sAthe eka khunakhAra laDAI thaI hatI. tenuM mukhya kAraNa jaina graMthakAro nIce pramANe Ape che. zreNIkane amuka kAraNasara keka deve prasanna thaI amulya kaMDala ane eka gaMdha hastI meTa Ape. zreNIke te vastu pitAnI strIne ApI ane temaNe potAnA putrane ApI.1 zreNIkanA maraNa pachI keNuka gAdI upara Avyo ane teNe sattAnA madathI pitAnA bhAI upara hukama karyo ke hasti ane kuMDala ane svAdhIne kare. kharo hakadAra huM ja chuM. baMne bhAIoe rokaDuM parakhAvI dIdhuM ke pitAe amane hasti ane kuMDaLa ApyAM che ane tamane rAjya ApeluM che eTale te vastuomAM tamane kaMI lAge vaLage nahi. AthI keNIka khIjAya ane temane mAravA prayatna karavA mAMDe. baMne bhAI tyAMthI pitAnA mAtAmaha pAse gayA. ceTake pitAna dauhitrone AzvAsana ApI pitAnA A zrita tarIke rAkhyA. keNa ke pitAnA mAtAmaha pAse bhAInI mAgaNI karI paNa bahAdura kSatriya rAjAe javAba Apyo ke AzritanuM rakSaNa karavuM e amArI pharaja che. A sAMbhaLI keNIkane krodha caDyo ane moTuM sainya laI ghumate yuddha karavA Avyo. ceTakane vicAra thayo ke auhitrane mArIne rAjya meLavavuM e paNa eka jAtanuM kalaMka che. aMte teNe lAcArIthI yuddha mAMDayuM. baMne vacce bhayaMkara yuddha thayuM. ane yuvAna rAjA keNIke kapaTathI pitAnA mAtAmahane harAvyo. tene chAtImAM bANa mArI bhUmi cATa karyo. ceTaka rAjA dauhitranA hAthe marAyo. reNIkane AthI vizeSa dhikkAra maLyo. teNe pitAne mAryo, mAtAmahane mAryo ane aMte bhAIne paNa mAryA. jaina sutra graMthamAM ceTaka rAjA mATe chuTaka chuTaka ghaNuM lekho maLe che paraMtu A mahAna rAjAne hiMdanA atihAsika rAjA tarIkenuM hajI sthAna prApta thayuM nathI. keI jana vidvAna mahAzaya A rAjAne bahAra lAvavA zubha prayatna karaze ema AzA che. A sivAya bIjA ghaNA rAjAo che ke jemanAM nAma jaina itihAsa sivAya ApaNe bIje sthAne sAMbhaLyAM nathI. tA. ka. ceTaka rAjA mATe sAhityapremI AcArya zrI jinavijayajI taraphathI "vaizAlIno gaNasattAka rAjyano nAyaka rAjA ceTaka" nAmane lekha purAtattvamAM zarU thayo che. temAM temaNe te rAjAne aitihAsika draSTie siddha karavA bahu sAro prayatna karyo che. AcArya zrIne sAthe sAthe eTalI paNa vizeSa vinaMtI che ke kramazaH bIjA jana rAjAonA saMbaMdhamAM kaIka jANavA jevuM bahAra pADe. 1 athavA te ema paNa maLe che ke potAnA moTA putrane rAjya ane nAnA kuMvarane kaMDala ane hasti ApyAM. 2 ceka rAja kelzIthI maraNa nathI. teNe anazana karIne kuvAmAM paDatuM mukyuM hatuM Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 jainavibhAga mahArAja udAyana (antima jaina rAjarSi.) siMdhu sauvIranA A prakhyAta rAjAnA saMbaMdhamAM jaina satramAM ghaNe sthaLe ullekha maLe che. A rAjA antima jaina rAjarSi tarIke prasiddha che temaja mahArAjA ceTakanA jAmAtA tarIke paNa prasiddha che. A rAjarSi mATe jainenA atipavitra Agama-sUtra zrI bhagavatIjImAM nice pramANe ullekha maLe che teNaM kAleNaM samayeNaM siMdhusaivIresu jaNavaesu vItIbhae nAma nagare hotthaa.| tassaNaM vItIbhayassa nagarassa bahiyA uttarapuracchime disIbhAe patthaNaM miyavaNaM nAmaM ujjANe hotthA / tatthaNaM vItIbhae nagare udAyaNe nAma rAyA haiOAta...nnA mAvatI nAma sevA thAta 3 cAraNa rannA putte prabhAvatIe devIe attae abhIti nAma kumAre hotthA.....tamsaNaM udAyaNassa ranno niyae bhAyaNejje kesI nAmaM kumAre hotthA / ... se NaM udAyaNe rAyA siMdhu saivIrappAmekkhANaM solasANhaM jaNavayANaM vItIbhaya pAmokkhANaM tiNhaM te saTiNaM nagarAgara sayANa mahAseNa pAmerikANaM dasaNhaM rAiNaM baddha bhAu DANaM vidinnachattacAmaravAlavIyANaM nnesiM ca bahaNaM rAIsaratalavara jAvasatthavAhappabhiINaM AhevaccaMjAva kAremANe pAlemANe ramavAnA samagaikAcA nAvidarA (Agamedaya samitidvArA prakAzita bhagavatI. pR 618.) te kAla ane te samayamAM siMdhusauvIra nAmanA dezamAM vItibhaya nAme eka zahera hatuM, te zaheranI uttara-pUrva bAjue mRgavana nAme udhAna hatuM. te vItiya zaheramAM udAyana nAme rAjA hato. te rAjAne prabhAvatI nAme paTarANI hatI. tene abhita nAme putra hato. te udAyana rAjAne kesI nAme eka kumAra bhANeja hato. te udAyana rAjA siMdhusauvIra Adi seLa janapada, vItibhaya Adi traNaso tresaTha nagara ane Akara (khANa) tathA mahAsena Adi dasa moTA mukuTabaddha rAjAone, temaja bIjA aneka nagara rakSaka daNDanAyaka, zeTha, sArthavAha Adi janasamUhane svAmI hato. e zramaNopAsaka arthAta jaina zramaNane upAsaka hatA, ane jaina zAstra pratipAdita java ajIva Aditattva-padArthane jANakAra hato ItyAdi. A sUtra uparathI samajAya che ke te bahu dharmayurata ane jaina darzanane yathArtha jJAtA hato. A sUtramAM lakhyuM che ke te mahAsenA pramukha dasa mukuTabaddha rAjAo tenA AjJAMkita hatA. mahAsena sivAya bIjA nava rAjAonAM nAma kyAMya jovAmAM AvyAM nathI. mahAsena jenuM bIjuM nAma caMDapradyAta che te tene AjJAMkita kevI rIte bane tene ulekha jaina sUtromAMthI nIce pramANe maLe che ane tene ullekha AcArya zrI jinavijayajIe purAtatvamAM Apyo che, tene TuMkANamAM utAre ApuM chuM. eka vakhate keTalAeka musAphare samudranI yAtrA karatA hatA tyAM rastAmAM acAnaka tephAna thavAthI temanAM vahANa eka kharAbe caDyAM ane kaI rIte AgaLa vadhe nahi tethI Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAjAo loke bahu gabharAyA. temanI A dazA najIkanA eka devanA jovAmAM AvI. teNe pitAnI zaktithI vahANa bahAra kADhyuM ane teNe lokone pote banAvelI eka caMdanamaya zrI mahAvIra devanI pratimA lAkaDAnI eka peTImAM peka karIne ApI ane kahyuM ke A peTImAM devAdhidevanI murti mukelI che; enA mAhAsyathI tame sahisalAmata pAra utarI jAo. thoDA divasamAM vahANu siMdhusauvIranA kAMThe AvyuM ane ahIM temaNe te peTI pratimA sahita utArI mukI ane te pratimAne udAyananI rANI prabhAvatIe pote ghera eka caitya banAvI padharAvI ane haMmezAM tenI pUjA karavA lAgI. rAjA je ke pahelAM tApasadhama hato paraMtu pAchaLathI jaina thayo hato ane dhIme dhIme A navI AvelI pratimA upara bahu zraddhAvALo thato gayo. eka divase rANI nAca karatI hatI ane pite vINA vagADato hato te vakhate rAjAnI dRSTimAM rANInuM mAthuM dekhAyuM nahi tethI rAjA bahu gabharAyo ane tenA hAthamAMthI vINA vagADavAno gaja sarakI paDe. rANInA tAlamAM bhaMga thavAthI gusse thaI bolI ke svAmina mArI kaMI bhUla thaI ke jethI tame ekadama vINA vagADavI baMdha karI dIdhI ? rANInA AgrahathI rAjAe banelI bInA kahI. A sAMbhaLI rANI samajI gaI ke mAruM AyuSya tuM che mATe kaMIka AtmasAdhana karavuM ema samajI dIkSA levA mATe svAmInI rajA mAgI, tyAre rAjAe tuM marIne devI thA te mane bedha karavA Avaje ema kahI dIkSA levAnI rajA ApI. rANI dIkSA lai thoDA vakhatamAM mRtyu pAmI svargalokamAM gaI ane tyAM jaI teNe svargamAMthI AvIne rAjAne sAdha karyo ane rAjA tyArathI dhama upara vadhAre daDha manano thato gayo. rANInA maraNa pachI te muninI pUjA tenI eka vizvAsu kubaDI dAsI niyamita karatI hatI. eka vakhate darzanane mATe AvelA keIka deve prasanna thaI tene eka suvarNa guTikA ApI ane tenA pratApathI te kubaDI maTI suDoLa ane kaMcanavarNa kAyAvALI thaI. dAsInAM rUpanAM vakhANa tarapha phelAyAM ane avantinAtha caMDa pradyate paNa te sAMbhaLyAM. dAsInAM rUpanAM vakhANa sAMbhaLI tenA rUpa upara te mohita thayo ane tene paraNavAne mATe parathI racI. pachI eka divase khAnagI rIte kubaDI dAsInA kahevA pramANe eka navI banAvaTI pratimA laI te tyAM Avyo. dAsIe pelI navI pratimA junI pratimAne sthAne mukI pelI prabhAvazALI junI pratimA sAthe upADI lIdhI. rAjAne A vAtanI khabara bIje divase paDI ke pratimA sahita dAsInuM caMDadhata rAjA haraNa karI gayo che. teNe caMDadhata pAse tenI mAgaNI karI paraMtu garviSTa avantinAthe te ApI nahi. udAyane kahyuM ke tuM dAsIne laI gayo tenI mane cintA ochI che paNa pratimAne tuM pAchI mokalAvI de. paraMtu teNe kaMI mAnyuM nahi. pachI udAyana rAjA pitAnA moTA sainya sAthe laDAI karavA tenI sAme gaye. avantinAtha tenuM sanmAna karavA tatparaja hato. be zatru bhegA maLyA. udAyane avantinAthane kahyuM ke sine ghANa kahADavA karatAM AvI jAo ApaNe banne ekalA laDIe. avantinAthe te kabula karyuM. baMne jaNA raNAMgaNamAM AvyA paraMtu thoDI vAra pachI tarataja avantinAtha hAthI upara besI gayo ane laDAI karavA mAMDI. udAyane jarA paNa vicAra karyA sivAya vi. ka. 11 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 navibhAga ubhAM ubhAM laDavA mAMDayuM. teNe pitAnA bhAlAthI zatrunA gajanAM kuMbhasthala upara bhAlA mAryA hAthI heThe paDe ke tarataja udAyane bahAdurIthI zatranI aMbADImAM pesI tene jIvate keda karyo. avatinAtha hA, tenA sainikoe nAsabhAga karI pachI udAyane zatrunuM rAjya saMbhALyuM. ane rAjakedI-caMDapradyotane sAthe laI potAnA dezabhaNI AvavA nIkaLyo. rastAmAM tene comAsuM naDavAthI eka meTA medAnamAM ja judA judA kIlA bAMdhI sainya vizrAMta mATe rahyuM. tyAM paNa parva AvyAM. udAyana rAjA custa jana hato eTale saMvatsarI1 ne divase pitAnA zatru rAjAne paNa udAra dilathI mAphI ApavA choDI dIdho. pite ghera AvyA pachI eka vakhate jagaduddhAraka zrI viraprabhunA upadezathI dIkSA lIdhI ane pote dhIme dhIme upadezane mATe anya sthaLe vihAra karavA lAgyo. sAdhupaNamAM niraMtara tapasyAnA kAraNathI tenA kemaLa zarIrane vyAdhi thayo. vidyAe tene dahIM khAvAnuM kahyuM ane te vrajamAM rahyA. eka divase te pitAnI rAjadhAnImAM gayo, tyAM tenA bhANejanA maMtrIoe tenA bhANejane bharamAvyuM ke udAyanI dIkSAthI kaMTALI rAja levA Avyo che. tenA bhANeje pahelAM te kaMI mAnyuM nahi paraMtu teoe tene samajAvyuM ke te vAta sAcI che tyAre teNe kahyuM ke rAja temanuM che te laI le to kaMI vAMdho nathI. teoe kahyuM ke rAjadharma evo nathI. ane temaNe ema nakkI karyuM ke tene viSa ApavuM pachI eka govAlaNa pAse dahIMmAM jhera apAvyuM. rAjA tyAMthI mRtyu pAmI svarge gayo. rAjAnA mRtyuthI tyAM najIkanA nagaradevatA bahu kupita thayA ane teNe dhuLano varasAda varasAvI eka kuMbhAra ke je udAyananI bhakti karato hato tenA sivAya AkhA gAmane dATI dIdhuM. atyAre paNa te dhuLane Dhagalo mojuda che.? 2 mahArAjA zreNIjI mahArAjA zreNIka atyAre jIvaMta rUpe nathI; te te AjathI 2500 varasa pahelAM thaI gayA; chatAM tenI kIrti jaina samAjamAM atyAra sudhI jvalaMta bhAve prakAzI 1 jainene ati pavitra divasa manAya che. te divase loko pitAnA AkhA varSanAM pApanuM prAyazcita kare che ane jenI sAthe kaMI paNa bolAcAlI thaI hoya tene khullA dilathI khamAve che-mAphI mAge che. 2 jyAre udAyane caMDapaMtane harAvyo tyAre "dAsIpati" zabda kapAlamAM lakhyA hatA, paraMtu jyAre eka sadharma tarIke tene choDyo tyAre te zabdo na dekhAya tene mATe tenA kapAlamAM eka paTTAbaMdha bAMdhyuM hatuM. udAyane caMDaprotane eka sadharma baMdhu jANI cheDI dIdhuM hatuM ane tenuM mukhya kAraNa ema hatuM ke teNe paNa saMvatsarIne divase upavAsa karyo hato. ke A hakIkata mATe vadhu jANavA IcchanAra mahAzaye Avazyaka cUrNi Adi graMtha jevI tasdI levI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAjAo 79 rahI che. tenA aMtima tIrthaMkara zrI mahAvIra svAmInA parama bhakta tarIke eka nyAyI prajApAla tarIke ane yuddhavizArada tarIke tenAM yazagAna jaina sUtro ane graMthamAMthI, hemacaMdrAcArya nA parvamAM tathA zreNakacaritra Adi kathAmAM jaina tyAgI munIvara-AcAryoe AdarabhAvathI gAyAM che e ja tenI kArakIrdi jaNAvavAne kharAM sAdhanabhUta che. hIMdanA eka aitihAsika rAjA tarIkenI kAti tathA tenuM nAma jana graMthamAM jeTaluM prasiddha che teTaluM bauddha graMthomAM paNa ajAtazatranA pitA tarIke ghaNe sthaLe maLI Ave che. chatAM A puruSa hIMdanA prAcIna rAjAonA gaNamAM eTalo badhe prasiddha nathI ke jeTalo jaina ane bauddha graMthomAM prasiddha che. jo ke atyAre A rAjAne aitihAsika dRSTie siddha karavAno samaya nathI, eTale huM atyAre te saMbaMdhI carcA karavA nathI icchate, chatAM A rAjAnA eka najIkanA sagA mahArAjA ceTaka ane zreNIkane zo saMbaMdha hato ane e ceTaka keNa hato tenuM varNana TuMkANamAM ApIza te asthAne nahi gaNAya. mahArAjA ceTaka te vakhatane eka suprasiddha rAjA hato ane tenI rAdhAnInuM mukhya zahera vizAla nagarI hatuM. tene sAta kuMvarI hatI temAM calaNA badhAthI nAnI hatI. tene ApaNo caritranAyaka zreNIka haraNa karI para hatuM, eTale zreNIka caTaka rAjAne jamAI thAya. tenI potAnI prathama putrI udAyana sAthe paraNI hatI, bIjI caMpAnA dadhivAhanane, trIjI mRgAvatI kosaMbInA senAnikane, cethI urjayanInA pratane pAMcamI kuMDagAmamAM mahAvIra svAmInA moTA bhAI naMdivardhanane paraNAvI hatI. temAM chellIe dIkSA lIdhI hatI ane celaNAne zreNIka rAjA haraNa karI paraNyo hato. AvI rIte te vakhatanA mukhya mukhya rAjA sAthe tene saMbaMdha hato. (vaMza mATe juo bhAratIya prAcIna rAjyavaMze bhAga 1 lo.) mahArAja zreNIka sAhasika ane zairyavAna hatA. tenA pitAnuM nAma prasenajIta hatuM. zreNIkane batrIsa bhAI hatA temAM tene naMbara sauthI chello hate. zreNIkane eka cakravatI rAjA thavAnI yogyatA hatI. te nAnapaNathI ja hazIyAra hato. tenA pitAe putranI gyatA pahelethI ja joI lIdhI hatI. pitAe badhAmAMthI rAjyane 5 koNa che tenI bArIka tapAsa karavA mAMDI. ApaNe tenAM thoDAMka draSTAMte joizuM te asthAne nahi gaNAya. eka vakhate rAjamahelamAM agni deve kRpA karI badhI vastuonuM bhakSaNa karavA mAMDayuM. pitAe kahyuM ke A agni devanA mukhamAMthI je manuSya je vastu bacAvI le te vastu tenI. ghaNu manuSyo A lAbha levA jIvanA jokhame paNa mukyA ane temAM rAjAnA batrIsa kuMvare paNa te lAbha na choDI zakayA. kumArAmAMthI keIe navalakho hAra to kaI hIrA motIne hAra, to keIe kiMmatI kuMDala Adi laI lIdhAM, paraMtu zreNI ke yuddhanI bhaMbha lIdhI.1 badhAe zreNakanI amulya tathA temanA manathI tuccha vastu mATe tenI ThA mazkarI karI. AvI ja rIte eka bIjI parIkSA karI temAM paNa zreNIka prathama naMbare utaryo chatAM tenA pitAe te tenI gUDha mazkarI karI. teNe badhA kumArane thoDA thoDA dezanA subA nImyA paraMtu zreNIkane potAnI rAjyadhAnImAM ja rAkhe. je ke pitAnI icchA te 1 A eka jAtanuM yoddhAone zara caDhAvanAra vAchatra che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 jenavibhAga evI hatI ke zreNIka rAjA thavAne mathe che mATe tene ahIM ja rAkhavo. zreNIkane A vAtanI khabara nahotI eTale abhimAnI ekane ghaNuM khoTuM lAgyuM ane pite pitAnuM bhaMbhA nAmanuM kIMmatI vAtra laI tyAMthI chAne mAno cAlI nIkaLyo. rastAmAM pitAnuM kSAtra teja prakAzato te rAjavI tyAMthI benAtImAM gayo ane tyAM eka vaNikanI dukAne jaI pitAno utAro karyo. te udAra dilanA vANIAe amuka nimittathI tenuM bhAgya tapAsI pitAne ghera utAro Apyo ane tene potAnI kuMvarI paNa paraNAvI. have pote tyAM pitAnA bhAgyanI parisImAnA baLathI eka rAjavI tarIke sukha bhogavavA lAgyo. have A bAju tenA pitAe paNa zreNIkanI ghaNI tapAsa karAvI. pahelAM te tene patto na lAgyo. vRddha pitAne pitAnI bhula upara ghaNo pastAvo thayo. ane tapAsa karatAM mAluma paDyuM ke zreNIka tyAM benAtAmAM majA uThAve che. pachI putravatsala pitAe tene eka mANasa dvArA eka guhya kathI khabara ApI ane temAM pote aMtamAM jaNAvyuM ke have huM chellI ghaDI tAruM mukha jouM ke jethI mArA AtmAne zAMti maLe. pitApremI putrane A vAMcI ghaNuM duHkha thayuM ane pitAnI bhula pite jANuM ghaNo pastAvo karyo, ane te ja samaye pitAnI strI jene garbha rahyo hato tene potAnA sasarAnA Azraye mukI tenI saprema rajA laI pitAnA vatana tarapha ravAnA thaI gayA. tyAMthI majala dara majala karato jaldI te pitAnA pitA pAse gayo. jyAre te tenA pitAne maLyo te vakhate tene pitA aMtima sthitie hato-maravAnI aNI para hato. teNe pitAnA putranuM mukha joI rAjI thaI pitAnuM samagra rAjya zreNIkane ApyuM ane sAthe sAthe kahyuM ke tArA vaDIla bhAIone paNa yogya sanmAnapUrvaka sAcavaje. AvI bhalAmaNa karI putrane cuMbI snehALa pitA svarge sidhAvyo. zreNIkane kaMika Azcarya to thayuM ke huM te ema samajato hato ke pitAne mArA upara prema nathI ane mane te rAjya ApyuM. paraMtu tene pachI mAluma paDyuM ke poteja samAjavAmAM bhUla karI hatI. pitAne potAnI bhUla ane pitAnA zAka mATe ghaNuM khoTuM lAgyuM ane amuka divasa sudhI to pote gharabahAra paNa na nIkaLyo. pachI maMtrIoe khuba samajAvI tene rAjakArabhAra saMpyo. zreNIke pitAnA hAthamAM rAjakArabhAra laI tenI barAbara saMbhALa lIdhI ane AkhA rAjane saMteSa pamADyA pachI pote vijayayAtrA karavA nIkaLyo. teNe pitAe jItelA dezo uparAMta bIjA paNa keTalAeka rAjAone jItyA hatA. paraMtu te vakhatanA suprasiddha mahArAjA ceTaka tenI AjJA nahoto mAnato. be rAjAe aDaga, baLavAna, ane dhairyamAM eka sarakhA hatA eTale bemAMthI koI eka bIjAnI AjJA naheto mAnato, te paNa e bane mitra tarIke rahetA hatA. A saMbaMdha zreNIka sudhI ja cAlyo hato. mahArAjA zreNI jema sAro yo hato tema paMDita upara paNa tene sAro prema hato. te paMDitene bahu sAruM mAna Apate ane potAnA maMtrI tarIke vidvAna ane Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAjAe 1 DAhyA puruSAne ja rAkhatA. ema kahevAya che ke tene 500 matrI hatA.1 temAM paNu 499 maMtrIe karatAM chelle| maMtrI zrI abhayakumArIkAIka alaukika pratibhAsa'panna puruSa hateA. te mahArAjA zreNIkaneA meATA chekarA thatA hatA. mahArAjA zreNIke eka vakhate peAtAnA pADeAzI ane mitrarAjA ceTakanI putrI sujaiSA ke jenA rUpanAM vakhANuM dezadezamAM ahu prasarI rahyAM hatAM tenuM mAgu karyuM paraMtu ceTaka rAjAne te vAta pasaMda na paDI ane teNe mATe zreNIkanuM apamAna karyuM. zreNIkane ceTakanI maitrI tADavI na gamI paraMtu tene kanyA na maLI tenA karatAM paNa apamAnathI bahu duHkha thayuM. teNe vicAra karyAM ke game tema karI apamAnane khale levA. tenuM zarIra cintAmAM ane cintAmAM gaLavA lAgyuM. A khabara tenA putra ane mahAmaMtrI abhayakumArane maLyA. teNe pitAne kahyuM ke huM game tema karI tamane ceTakatI putrI meLavI ApIza Apa cintA na kare. chabI abhayakumAra eka vepArIne veza laI zreIka rAjAnI suMdaramAM suMdara tArdaza chabI citarAvI vizAlA nagarImAM eka attaranA mahAna vepArI tarIke gayA, ane rAjamadira pAse peAtAnA vepAra calAvyA. teNe dukAnemAM cAre bAju badhI gADhavI ane vacamAM cUDAmaNa sarakhA zreNIkanI chaThThI mUkI. pachI darare|ja A su2ennAnI dAsI tenI pAse tela attara Adi levA Ave tyAre pote te chakSmIne page lAge phUla caDAve. dAsIe pUchyuM ke A khIne tame zuM kare che ? eTale teNe kahyuM ke e amArA rAjA zreNIka che. te dAsIe te chakhI jovA mAgI tyAre teNe kahyuM ke amArA rAjAnuM apamAna na thAya tevI rIte khuzIthI laI jAva. pachI dAsI te chakSmI sujezvA pAse lai gaI. sujeSThA zreNIkanuM adbhuta rUpa joI tenA upara mugdha banI. tene zreNIkane paraNavAnuM mana thayuM ane pAte page cAlI abhayakumAra pAse AvI kahyuM ke mane tamArA rAjAnA guNa sAMbhaLavAnuM mana thayuM che. buddhinidhAna abhaye te yathAyeAgya varNavI batAvI ApyuM ane sujene khAtarI karI ke A mane lAyaka vara che. teNe abhayane khAnagImAM kahyuM ke mane zreNIka pAse laI jAva, abhayakumAre vizAlA nagarInI bahAra khaMDerathI mAMDI De zreNIkanI rAjadhAnI rAjagRha sudhI meDhI suraMga kheAdAvI. zreNIkane khelAvyA. zreNIka batrIsa subhaTA sahita tyAM gaye ane suraMga bahAra jane joyuM te sujeSThA ane celaNA aMte baheneA tyAM ubhI hatI. zreNIkane sujeSTA paravI hatI, paraMtu nAnI bahenane sujeSThA para bahu heta heAvAthI tenA AgrahathI te tyAM AvI hatI. zreNIke kahyu ke tame rathamAM besI jAva; tyAM sujaiSThAne kaMIka sAMbharI AvyuM heAya tema teNe kahyu ke huM ghera ghareNAnA kaDIo bhulI gaI chuM, mATe lai AvuM tyAMsudhI ahIM theAbheA. sujeSTA ghera gai, pAchaLa zreNIkanA subhaTAe kahyuM ke zatrurAjyamAM nirbhIya rIte vadhAre vakhata rAkAvuM ThIka nathI mATe cAle. zreNIka celAne laI tyAMthI cAlI nIkaLyA. theADI vAramAM sujeSThA pAchI AvI paraMtu tyAM 1 tene 500 matrI heAya te vAta lagAra asaMbhavita lAge che, paraMtu ema hAya kharUM OM tenI sabhAnA 500 sabhyA hAya ane tee tene rAjakAryamAM madada ApatA haiAya ane tethI ja temane maMtrI kahyA hAya te! temAM kAMi ayeAgya nathI, Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 jenavibhAga to kaI na hatuM. te gabharAI gaI ane teNe buma pADI ke mArI bahenane zreNIka laI gayo. bahAdura ceTakarAjA A sAMbhaLI tyAM Avyo. zreNIka te potAnA subhaTothI ghaNe AgaLa nIkaLI gayuM hatuM. tene pachavADe zuM thAya che tenI khabara ghaNI maMDI paDI. tenA sainike laDyA ane bahAdura batrIsa subhaTe marAyA. tyAM rAjagRhanI hada AvI eTale ceTakarAjA hAtha ghasI pAcho vaLyo. zreNIkarAjA celaNAne paraNyo te pahelAM buddha bhagavAnane parama bhakta hatA. paraMtu celaNa na hatI ane tenA upadezathI tene parama kAruNika zrI mahAvIra svAmI upara zraddhA beThI ane te temanI pAse upadeza sAMbhaLavA jato. dhIme dhIme te custa zrAvaka thayo ane teNe gAstha dIkSA svIkArI. pitAnA rAjyamAM paNa teNe jaina dharmane phelAvo sAro karyo hato. e to kahevAya ja che ke cA pAkA tathA prA. A kathanI barAbara sAcI che. tene jenA sAdhuo upara eTale badhe hArdike prema hato ke kaI eka khoTI rIte ema kahe ke amuka sAdhunI A bhUla che to paNa te mAnato nahi; kAraNa ke tenI khAtarI hatI ke mahAvIra svAmInA ziSyamAM bhula na hoI zake. jenA guru sarvajJa che temanA ziSyo bhula kema karI zake ? zreNIka rAjA bahu guNagrAhI hatA. eka vakhate pote potAnA sainiko sahita zrI mahAvIra prabhune vaMdavA jato hato tyAM rastAmAM eka kutarAnuM mRta zarIra paDyuM hatuM. badhA sainike tenI tarapha thuMkyA ane dhRNAnI najare joI cAlatA thayA. eNIka rAjA kutarAne joI belyA ke mahaMtanI daMtapaMkti kevI suMdara ane ujavala che! A suMdara dAkhala tenI guNagrAhakatA mATe basa thaze. zreNIka rAjAne pitAnI vahAlI strI celaNa rANIthI kaNaka nAmano putra utpanna the. te garbhamAM hato tyArathI ja tenI mAtAne pitAnA patinuM mAMsa khAvAnI duSTa IcchA thaI hatI. putra janmyo ke tarata ja teNe te putrane dAsI dvArA ukaraDAmAM pheMkAvI dIdho. zreNIka A khabara sAMbhaLI belyo ke putrane pAcho bolAvo. dAsIe te putrane pAcho Apyo ukaraDAmAM chokarAnI AMgaLI kukaDe karaDI khAdhI ane temAMthI lohI nIkaLatuM hatuM. putravatsala zreNake putranI te AMgaLI mukhamAM nAkhI tene zAMta karyo ane Aja putra ane tene ghAtaka nivaDyo. kaNaka lAlanapAlanathI dhIme dhIme maTe thayo. te je yogya avasthAe pahoMcyo ke tarata ja tene rAjya meLavavA utkaMThA vadhI. rAjanA bhI putre aMte vRddha pitAne keda karyo ane vaLI thoDuM bAkI hoya tema teNe pitAne mIThAnA pANImAM boLela keraDAno mAra mAre zarU karyo ane khorAkamAM paNa bahu ja tucchatA vAparavA mAMDI. kaNakanI mAtA patinI A sthiti joI ghaNI dilagIra thaI paraMtu putra pAse tenuM kAMI cAlatuM nahi. eka vakhate kaNaka jamavA beTho hato tyAM tene nAnA bALuDe Avyo ane mutaryo, chatAM keNIkane kaMI ghaNA utpanna na thaI ane pote garvathI mAtA pAse be ke mArA jevo keIne putra prema haze kharo ? tenI mAtAe nirbhaya paraMtu zAMta citte kahyuM ke AthI paNa tArA upara tArA pitAno ghaNo prema hato. te janme tyAre meM tane ukaraDAmAM nAkhI dIdho hato chatAM temaNe tene pAcho maMgAvI tArI lohIvALI AMgaLa memAM nAkhI tane raDato chAno Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAjAo rAkhyo hato tene atyAre to tuM tArA pitA upara pUrvane kAMI badalo ApatA hoya tema jaNAya che. kaNaka A sAMbhaLI zaramAyo ane pote potAnA hAthamAM kuhADI laI pitAnuM pIMjara teDI nAkhI cheDAvavA uThayo. rAjakedI zreNIka keNukanI AvI krUra avasthA joI bIne ke rabe putra ane mArI nAkhaze! zreNIkane mRtyuno bhaya na hato chatAM rakhene putrane hAthe pitahatyA thAya te tene ucita na lAgyuM eTale pite pitAnA hAthe maravuM ThIka dhArI pitAnI pAse hAthamAM rahela hIrAnI vIMTI cusI marI gayo. kaNIke joyuM ke pariNAma bahu kharAba AvyuM. tene pitAne prema sAMbharI Avyo ane teNe ghaNuM kalpAMta karyuM. paraMtu te raDayA pachI DahApaNa lAvavA jevuM hatuM eTale tenuM sadana niSphaLa gayuM. keNika pitahatyAne mahAna bhegI thayo ane tethI bauddha ane jaina itihAsamAM tene eka nRzaMsa nara tarIke Alekhyo che. AvI rIte mahArAjA zreNikanuM jIvana meM TuMkANamAM dekhADayuM che. vizeSa jovA IcchanAra mahAzaye zreNakayaritra tathA abhayakumAracaritra ityAdinuM avalokana karavuM. 3 samrA saMprati bauddha samrATa azokanA pitra saMpratinA nAmathI jaina samAjamAM vetAmbara, digambara, ke huDaka paMthamAM paNa koI ajANe nahi hoya. A mahAna rAjAe to jaina dharmane digaMtavyApI karyo che. jema azoke bauddha dharma svIkArI te dharmane teNe rAjadharma karyo hato tema tenA paitra saMpratie jena dharma svIkArI tenA satya sanAtana siddhAMtane vizvavyApI banAvI rAjadharma tarIke phelAvyo hato. tenuM janma sthala, mahArAjA saMpratino janma marU deza-mevADamAM ujajayanImAM thayo hato. tenA pitAnuM nAma kuNAla ke je samrA azokanA pATavI kuMvara hato. te kamanasIba kuNAla pitAnA pitAnuM vistRta rAjya bhogavavA bhAgyazALI thayo nahato. jaina samAjamAM Ane mATe eka daMtakathA cAle che te nIce pramANe che. mahArAjA samrATane temanI paTarANIthI kuNAla nAmane mukhya putra thayA hatA. te jo tyArathI ujajayanImAM ja pitAnI mAtA sAthe rahete, ane tyAMja ucharate moTo thayo. ujajayanInA rAjAsamrATanA subAe azokane khabara ApyA ke kumAranI ummara bhaNavA lAyaka thaI che mATe teno yogya baMdobasta thAya te ThIka. azoka A vAMcI ghaNe khuzI thayo ane teNe eka patra subA upara lakhyo. temAM lakhyuM ke tenA upara barAbara cakkasAI rAkhI tene rAjyadharma barAbara zIkhavADavo temaja bIjI paNa yogya sucanA te patramAM lakhI ane kumArane paNa lakhyuM ke kumAre sadhIcatAM "bhaNavAne mATe prayatna karo.' A pramANe patra lakhI kavaramAM bIDI tene barAbara mahera chApa mAryA sivAya pitAne utAvaLa hevAthI bIjA kAryamAM cAlyo gayo. A vAtanI khabara kuNAlanI, Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 jainavibhAga " oramAna mAtAne paDI. teNe vicAryuM ke yuvarAja kuNAla che ane mArA putra yuvarAja nathI mATe evA upAya karUM ke bhaviSyamAM mArA putra gAdIe bese ane huM rAjamAtA tarIke pUjAuM. A pramANe dveSathI teNIe te kavara ughADI patra vAMcI jyAM mAre adhI cAM lakhyuM hatuM tyAM teNIe eka mIDuM vadhArI mAre saMdhIcatAM lakhyuM. thoDI vAra pachI samrATa AvyA ane teNe te patra pharI vAra vAMcyA sivAya kavarane majabuta peka karI upara mhAra chApa mArI eka khepIA sAthe jaldI ravAnA karI dIdhuM. khepIAe te kavara jaIne tyAMnA subAne ApyuM. tene A patra vAMcI ghaNe! kheda thayA. teNe patra aDadhA karI kumArane vaMcAvyA, paraMtu kumAre AkhA patra vAMcavAnI haTha lIdhI. aMte khalAkAre te patra teNe vAMcyA ane mAreLa gaMdhIvatAM te paNa vAMcyuM. vinayI putre vicAryuM ke pitAnI AjJA mArAthI kema leApAya? hiMdanA rAjAe paNa jenI AjJA nathI leApatA ane amArA vaMzamAM kAie paNa pitAnI AjJAne leApa nathI karyAM, te pachI huM mArA pitAnI AjJAne lepa kema karI zakuM ? subAe ghaNI nA pADI, chatAM kumAre leAhanA unA unA saLIyA AMkhamAM cAMpI dIdhA ane pitAnI AjJA pALI--sAthe peAtAnuM jvalaMta dRSTAMta paNa jagata AgaLa raju karyuM. samrATa azekane A sAMbhaLI dhaNuM Azraya thayuM ane pote vAMcyA vinA patra mekaklyA mATe peAtAne dhaNeA kheda thayA. have kuNAle aMdha avasthAmAM pe|tAnA pitA pAse javuM ucita na dhAryuM. peAte peAtAnI duHkhI jIMdagInA divase tyAMja gALavA lAgyA. dhIme dhIme tene peAtAnuM duHkha enDru thavA lAgyuM, pachI teNe saMgItanA abhyAsa zarU karyAM. dhIme dhIme te sAga gavaiyA tarIke ane vividha jAtanAM vAjIMtra vagADanAra tarIke taiyAra thayA. teNe deza dezanA sArA sagItazAstrIone kheAlAvI temanI pAse judI judI jAtanA dhaNA anubhA meLavyA. have teNe dezAntaramAM potAnI prItinA vAvaTA krUkAvavA judA judA veze dezATana zarU karyuM. badhe sthaLe vijaya pAmatA peAtAnI vijayapatAkA pharakAvatA azokanI rAjadhAnI pATalI putra ( paTTanA ) gayA. samrATa tete ALakhyA nahi, paraMtu kuNAlanuM eka sArA gavaiyA tarIke khuba sanmAna karyuM. bIje divase kuNAle rAjasabhAmAM peAtAnA pitAne mukha dekhADayA sivAya lAla paDado nakhAvI gAvAnuM zarUM karyuM. samrATa peAtAnA maMtrIe senAdhipati ane sArA zeThIAe sahita tyAM hAjara hatA. kuNAle eka pachI eka judI judI suMdara cIjo gAi batAvI. pachI jyAre barAbara raMga jAmyA eTale teNe peAtAnI AtmakathA gAI. samrATane putra sAMbharyAM. putranI vArtA tAjI thai tene ema nakkI lAgyuM ke A peAtAnA putra kuNAla che. pachI pote kahevaDAvyuM ke putra pitA pAse hAjara thavuM paraMtu kuNAle te vAta svIkAravA nA pADI. pachI samrATe kahyuM ke tamArI dhIraja, zaurya, pAMDitya joi huM khuzI chuM. mau vazanA kuMvarane AvI ja udAratA ghaTe. tamAre mAgavuM hoya te khuzIthI mAgeA. kuNAle samaya joI pitAnuM siMhAsana ane tAja mAgyuM. pitAe kahyuM ke tame aMdha che pachI rAjya kevI rIte karaze ? tyAre teNe kahyuM ke mAre eka nAnA putra che tene rAjya Ape. te rAjya calAvaze. pachI samrATa azeke khuzI thai te bALakane peAtAne hAthe rAjatilaka karyuM. A bALakane nAnapaNathI gAdI maLI eTale tenuM nAma saMprati paDayuM. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 jaina rAjAo have dhIme dhIme saMpati ummara lAyaka thaze. tenAmAM nAnapaNathI rAjAne cagya guNa bahu sArI rIte khIlyA hatA. samrA azokanA maraNa pachI saMpatie rAjanI lagAma hAthamAM lIdhI. gAdIe beThA pachI thoDA samayamAM nigraMtha gacchanA mukuTamaNi sarakhA AcAryavarya zrI Aryasuhasti sUrine tene melApa thaze. eka vakhate pATaliputramAMthI rathayAtrAno mahAna varaghoDe nikaLatA hatA ane saMprati pitAnA mahelanA gekhamAM beThe hato tene e varaghoDAnI bhavyatA joI ghaDIka vicAra thayo. tyAM teNe potAnA pUrvanA guru. joyA. tene khAtrI thaI ke e mArA ja guru che eTale te gekhamAMthI nIce utaryo. AcArya zrI pAse AvI vaMdana karI puchayuM ke-gurudeva mane oLakho cho ? tyAre AcAryazrIe dattara Apo -moryavaMzanA mukaramaNi sarakhA tane kaNa nathI oLakhatuM? rAjAe pharI kahyuM ke-prabhu ema nahi. Apa vicAra kare tyAM to AcAryazrIe zAnabaLathI tapAsI joyuM ke are, A to te ja che ke jeNe pUrva bhavamAM mArI pAse dIkSA lIdhI hatI ane laIne eka divasamAM mRtyu pAmyo hato. te pachI rAjA potAnA upakArI muranI sAthe varaghoDAmAM cAle ane tyAMthI upAzraye jai temanI pAsethI upadeza sAMbhaLe. upadeza sAMbhaLIne tene guru pratye prema thayo ane temAM pUrva bhavanA preme vRddhi karI. tyAra pachI teNe jana dharma svIkAryo ane prajAne tenA pavitra siddhAMto pahoMcADayA ane prajAe paNa premathI tenA pavitra siddhAntone svIkAra karyo. tyAra pachI te vijayayAtrA karavA nIkaLyo. tenI vijayayAtrAnuM varNana vistRta rIte kayAMya mArA jevAmAM AvyuM nathI, paraMtu eTaluM maLe che ke teNe AkhA hIMdana rALa mahArAjAone tAbe karavA uparAMta cha deza jevA ke aphaghAnistAna, turkastAna, IrAna Adi dezone paNa teNe tAbe karyA hatA. pUrvamAM baMgAla ane erissAthI mAMDI pazcimamAM TheTha samudra sudhI ane uttaramAM cheka himAlayathI mAMDI dakSiNamAM cheka ka mATI sudhI dareka deza tenA tAbAmAM hato. jo ke amrA azake pahelethI tene mATe rAjya saMgrahI rAkhyuM hatuM, chatAM svataMtra rIte pitAnI AjJA banAvavA teNe vijayayAtrA karI hatI. temAM mukhya mukhya rAjAone harAvyA eTale nAnA rAjAe te enI meLeja tAbe thaI gayA. jana graMthakAro kahe che ke teNe cakrava nI mAphaka AkhA bhAratavarSamAM pitAnI ANa pheravI hatI. AvI rIte vijyayAtrA karIne AvyA pachI teNe potAnA gurunA upadezathI jaina dharmanI unnatine pagalAM levA mAMDyAM. temAM teNe prathama dezadezamAM aneka suMdara sthaLe bhavya jina maMdire karAvyAM. tenAM gaganacumbI bhavya zikharonAM nAma nizAna paNa atyAre to hAtha nathI lAgatAM; paraMtu tenAM e bhavya maMdira, tenI bAMdhaNI ane zilpakaLAnA namunAnA kayAMka kyAMka bhaNakAra saMbhaLAya che. tenA upara jIrNoddhAra thavAthI muLa maMdiranI bhavyatA tathA ( 1 A rAjAnA pUrva bhavanI kathA bahu lAMbI che. laMbANanA bhayathI meM nathI ApI. vizeSa jANavA icchanAra mahAzayane kalpasUtra, pariziSTa parva, saMpraticaritra vagere jevA bhalAmaNa che. vi. 6. 12. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janavibhAga suMdaratA kaMIka ochAM thayAM che. te ekalAM jina maMdire karAvI zAMta nahotA rahyA. paraMtu jaina upadezaka-sAdhu mahAtmAone dareka jAtanI anukULatA karAvI dareka sthaLe-mleccha dezamAM paNa-teNe vihAra cAlu karAvyo hato. te vakhate jainadharma ravine madhyAhna samaya hato. tenAM prakhaze karaNe bhAratavarSamAM ane tenI bahAra paNa ghera ghera tapI-zebhI rahyAM hatAM. teNe jaina maMdiro, jina pratimAo, sAdhuo, pustako ane zrAvakanI vRddhi karavA sAro prayatna sevyo hato ane temAM saphaLatA pAmI te badhAnI khuba vRddhi karI hatI. etihAsika dha.. A mahAna jaina cakravarti rAjAnI aitihAsika noMdha jaina sutrAmAM ane khAsa karI hemacaMdrAcAryakRta pariziSTi parvamAM che. bauddha graMthomAM paNa tenuM thoDuM ghaNuM varNana karyuM che ane temAM tene "saMpaI" tarIke oLakhAvyo che. A sivAya samrATa azokanI mAphaka tene kIrtistaMbhe, zilAlekha AjJApatro ke tAmrapatra kaMI paNa maLI AvatuM nathI. A rAjAe jainapratimAo ghaNI karAvI che ke jenI bhavyatA ane suMdaratA bahu alaukika che ane tene namuna bIje maLavo muzkela che. atyAre amadAvAda, pATaNa, khaMbhAta, pAlItANAmAM zatruMjaya upara ane giranAra jAmanagara i. mAM tenI karAvelI pratimAo che paraMtu te pratimAomAM kyAMya tenA nAmanA zilAlekhe maLI AvatA nathI. koI mahAzaya te bAbatamAM vizeSa jANavA jevuM bahAra pADI tenI aitihAsika neMdhanI beTane purI pADe ema huM IcchuM chuM. AnuM mukhya kAraNa mane ekaja lAge che te e ja ke AgalA samayamAM potAnI nAmanA kADhavAmAM-bIjA zabdomAM kahuM to AtmaprazaMsAnA bhayathI ghaNuM jaNe potAnAM kAryonI noMdha karAvavAnuM mekupha rAkhyuM hoya ane te ja kAraNe saMpratie paNa tema karyuM hoya e banavA joga che. A sivAya purANuM samayamAM ghaNuM rAjA mahArAjAoe karAvelI pratimAomAM ghaNe sthaLe zilAlekho maLI AvatA nathI ane Adhunika samayamAM kyAMka kyAMka tevuM bane che paNa kharuM jethI mArA upalA anumAnamAM kaMIka Rtya haze ema mAnavuM paDe che. A mahAna cakravartinI aitihAsika daSTie vizeSa noMdha nahi maLI zakavAthI tenA jIvana saMbaMdhe vizeSa lakhavuM mokupha rAkhI tenAM maLI AvatAM thoDAM sukRtyonI neMdha ane teNe pite jaina dharma svIkArI potAnA tAbAnA rAjAone paNa custa jaina kevI rIte karyA hatA te saMbaMdhe maLI AvatA thoDA kaleka TAMkI viramIza. teNe gaganacumbI bhavya savAlAkha navAM jina maMdiro karAvyAM hatAM ane manohara savAkaroDa navI jina pratimAo karAvI hatI. 36000 hajAra maMdirano jIrNoddhAra karAvyo hato ane paMcANuM hajAra pittaLanI pratimAo karAvI hatI. dInadukhIne mATe aneka sadAvrata tathA vAva, kuvA, taLAva, paraba Adi ghaNAM lokopayogI kAryonI noMdha maLe che. teNe savAlAkha jinamaMdire karAvyAM hatAM e uparathI ApaNe samajI zakIzuM ke te keTalo dharmacusta hatuM chatAM teNe cakravartI rAjAnI mAphaka eka sattAe bhAratavarSamAM pitAnI ANa 1 A pariziSTa parvamAM jaina samAjanA ghaNAkharA mahApuruSanAM jIvanacaritra suMdara rIte varNavyAM che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAjAe 87 AjJA manAvI hatI-khesADI hatI. saMprati dharmI hatA chatAM azeAka ke siddharAjanI jema dharmAMdha nahAtA. teNe dhane mATe kadI talavAra nathI upADI temaja kaiAi pazu Rtar ma dizanI dhvajA paNa nathI utarAvI. teNe premathI khIjA rAjAone ane prajAne paNa jaina dharma svIkA rAvyA hatA. tene mATe saMpraticaritrakAra nIce pramANe lakhe che, mahAprabhAvAnAM kurvastamanuvrajya saMpratiH teSAM rAjJAM vidhiM sarva darzayitvA'gamat gRhAn // 414 // tataH sarvAn nRpAn smAha na naH kArya dhanenevaH manyadhve svAminaM cenmAM, tadbhavanto'trasaMpratiH dharma pravartayantvenaM, leAkadvayasukhAvaham ||415|| svadezeSu sarvatra prItirevaM yateA mama / / 496 || tataste'pi gatAstatra jinacaityAnyakArayan kurvate tatrayAtrAzca rathayAtrotsavAdbhUtAH // 417 // sadaivopAsate sAdhunamAri ghoSayanti ca rAjAnanuvRtyatatrApi loko'bhuuddhrmtattvaH // 4%08 5 bhAvA -- mahAprabhAvanA utsavane karatA ane te rathanI pachavADe cAlatA rAjA ( saMprati ) khIjA badhA rAjAene ekaThA karI temane sa vidhi dekhADI peAtAne ghera gayA. tyAra pachI badhA rAjAone teNe kahyuM ke jo mane tamArA uparI rAjA-svAmI mAnatA / te mArUM anukaraNa karI. mAre dhanathI kaMi kAma nathI. tamArA dezamAM badhe ThekANe haleAka ane paralokanA sukhanA kAraNabhUta dharma (jainadharma) maiM prasarAvA-tethI ja mane kharekharI prati thaze. tyAra pachI badhA rAjAo dhera jaine navAM jina madirA karAvatA hatA ane meATA utsavavALI rathayAtrA ane yAtrA karatA hatA ane hamezAM sAdhuonI sevA karatA. amAripaTahu ( kAi paNa nirdoSa jIvanI hiMsA na kare. ) paNa vagaDAvatA hatA, tyAre prajA rAjAenuM anukaraNa karI dharmI ( jaina dharma) mAM tatpara banI. e te kahevata che ke " rAjJA tathA prajJA" yadi rAjA dharmI ane nyAyI haiAya te prajA paNa dharmI ane nyAyI ane emAM ka' Azraya nathI. yathA hajI AgaLa kalpasUtrakAra sa'pratie kayAM kayAM sArAM kAryo karAvyAM tenI noMdha nIce pramANe Ape che. Da zreNIkasutodAya paTTodita navanaMdapaTTodbhUtacaMdragupta azoka zrI sutaputraH saMpratinAmAbhUt, sa ca jAtamAtra eva pitAmahadattarAjye rathayAtrA pravRtta zrI AryasuhastidarzanAjAtajAtismRtiH sapAda lakSa jinAlaya sapAda koTI navIna biMba SaTtriMzat sahasra jIrNoddhAra paMcanavatisahasra pittalamaya pratimAneka zatasahasra satrazAlAdibhirvibhUSitAM trikhaMDAmapi mahImakarot kalpasUtra TIkAkAra vinayavijayajI upAdhyAya. ( arzI sugama che mATe ApyA nathI. ) uparanAM vacane uparathI ApaNane jANavAnuM maLe che ke te bahu dha custa cakravatI rAjA hatA. zrImad hemacaMdrAcArya pariziSTa parvamAM tenAM vakhANa nIce pramANe kare che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 jenavibhAga abhyagRhIdatha napastadana ladanujJayA arhana devo guruH sAdhuH pramANa me aIto va caH // 61 // aNuvrata zikSAtratapavitritaH pradhAna zrAvako jajJe samprati statprabhatyapi // 2 // jananAra banga zrI jinardhAma pani sa naH sA ghama ! nar 'T fa Tv rU! - 1 = 1 ca na TrirvikAradhIH ring mata jJAnAyatanatanuM che ke te bhAvArtha - te ( sampati ) A ja nI anujJA che riha ta prabhu mArA deva che. susAdhu ( kaMcane kAminInA tyAgI ) mArA guru che ane ariha ta prabhunuM vacana mane mAnya che e jANe svI ? to hato 61 / ( Tu vrata dhAraNa karyuM, ane tyArathI mAMDI vrata, gukha ane zekSa vratathI pavitra che te surata pAvaka thayA. 62 dAnAvaNI lakSmIvALo | kAla jinezvara prabhunI pUjA karatA hatA ane pitAnA bhAionI jema sadharma tarapha vAlyA karato hate. che ka 3 : patApathI yukta ane avikArI buddhivALo saMpati vaitAdyathI mAMI gaNa khaMDa bharatakSetrane jina cetyothI mukta karAvato hato. bAvI rIte te custa jainadhamI mahAna rAjA hato. 4 "mahArAjAdhirAja" kumArapAla gujarAtanA A mahAna vaibhavazAlI nRpati, caulukyavaMzacUDAmaNi, gujarAtanI jayasiMhadevanI kIrti kalaza caDAvanAra, gujarAtane samRddha tema ja zobhAvAna banAvanAra mahArAjAdhirAja " paramahaMta kumArapAlathI jana sAkSaro tathA itara sAkSare paNa ajANyA nathI eTaluM ja nahi paraMtu tenA jIvanathI paNa keTaleka aMze suparicita che. kumArapAlanI ATalI paNa oLakhANa karAvavI e to bhagavAna savitAnArAyaNane dIpakalikAthI oLakhAvavA barAbara che. temane keTalAeka paramahaMta tarIke, cakravatI tarIke, mahArAjAdhi ja tarIke te vaLI koIka hiMdustAnanA nAzanuM prathama bIja ropanAra tarIke, sihadevanI bhAvanAne nahi poSanAra tarIke tathA ahiMsAno pujArI banI pote nirmAlyA banavA sAthe sArA gujarAtane paNa nirmAlya-namAluM banAvanAra tarike, tathA bIjAM avanavAM viSezaNathI gujarAtanA sAkSara-gujarAtIo tene oLakhe che. AmAMthI keTalAeka mahAzayo tenuM jIvana niSpakSapAta rIte tapAsyA vagara ane sAthe tenuM AMtarajIvana paNa tapAsyA sivAya yogya nyAya na ApI zake-nathI ApI zaktA e nirvivAda rIte banavA gya che-saMbhavI zake. 1bhImabANAvaLIno putra kSemarAja tene putra devaprasAda ane tene pratApI putra "siddharAjadevano jamaNe hAtha " tribhavanapAla ane teno putra "mahArAjAdhirAja' cakravatI Adi bIradadhArI kumArapAladeva ApaNuM viSayano mukhya nAyaka che. tenI mAtAnuM nAma kAzmIrAdevI hatuM ke je siddharAjanI mAtA mInaladevInI bhatrijI thatI hatI. tene kumArapAla 1 nIce muLarAjathI mAMDI TheTha kumArapAla sudhInuM vaMzavRkSa ApyuM che te jovA bhalAmaNa che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAjAo sivAya be putra mahIpAla, kIrtipAla tathA be putrIo premaLadevI ane devaLadevI hatI. temAM prathama putrI jayasiMhadevanA mukhya senAdhipati kRSNasiMha vere ane bIjI putrI zAkaM. bharInA rAjA sAthe paraNAvI hatI, ane kumArapAladevanI strInuM nAma pAladevI hatuM. tribhovanapAlane jaryAsahadevanI sabhAmAM pATaNa ghaNI vakhata AvavuM paDatuM ane tenI sAthe gujarAtane bhAvi balirAjA kumArapAla paNa ghaNuM vakhata Ave. trIbhavanapAla pitAnA cAlAka putrane jayasiMhadevanI sabhAne badhe vRttAMta kahete-kahI saMbhaLAvatA. bAlarAjA e vAta sAMbhaLI Azcarya pAmate. tene te samaye khabara sarakhIye nahotI ke pote bhaviSyamAM jayasiMhadevanA siMhAsane besI sabhAmAM te vAtonA kendrarUpa banaze. eka vakhate jayasiMhadevanI sAthe kumArapAlane sAkSAta sarasvatIne avatAra, dharmanI mUrti zrImadda hemacaMdrAcArya sAthe paricaya thayo. kumArapAla temanuM brahmateja joI prathama kSaNe ja temanA tarapha AkarSAya ane vaLI gujarAtano nAtha" jayasiMhadeva paNa jene ghaNuM sanmAna Ape che te joI hemAcArya upara vizeSa mAnanI dRSTithI jovA lAgyo. tyAra pachI teNe sUrijInI be traNa vAra mulAkAta lIdhI. eka vakhate jayasiMhadeva tenA mukhya amAtyo, ciAlukya vaMza mUlarAja saM. 498 mAM gAdI 55 varSa rAjya cAmuMDa 13 varSa rAjya nAgarAja vallabharAja 6 mAsa 2Ajaya. durlabharAja 13 varSa 6 mAsa rAjya bhImadeva 4ra varSa abhiSeka kSemarAja kaNadeva 28 varSa rAjya devaprasAda tribhuvanapALa siddharAja jayasiMha 50 varSa rAjya mahIpAla kItipALa kumArapAla saM. 1199 thI saM. 1230 sudhI 30 varSa ane 8 mAsa. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 jainavibhAga adhikArIe ane kumArapAla zrIma hemacaMdrAcAryanA upadeza sAMbhaLavA beThA hatA. rizvarajIne pUchyuM ke " badhA guNeAmAM zreSTha guNu kayA che " tyAre AcArya zrIe kahyuM ke mahAnubhAva, badhA guNAmAM " paradArasaheAdayukta sattvaguNu '" zreSTha che. kAraNa ke sattvaguNu adhA guNagaNeAmAM mastakamaNI " jayazrI " ne ApanAra ane sarva padAnI siddhi karavAmAM leAkeAttara kAmadhenu samAna che. atrisa lakSaNaiAthI adhika salakSaNa tarIke sattvaguNa prasiddha che. sattvavAna puruSamAM bhale bIjA guNNA heAya yA na hAya tA paNa te zreSThatama che. kahyuM che ke-- prayAtu lakSmIzcapalA svabhAvA guNA vivekapramukhAH prayAntu prANAzca gacchantu kRtaprayANA mA yAtu satvantu nRNAM kadAcit / dz a capaLa svabhAvavALI lakSmI jAe viveka pramukha guNu jAe athavA prayANu karelA prANa jAe paraMtu puruSonuM sattva kadApi na jAe " sakaLa kAryAM karavAmAM sama evA ekaja putrathI basa che vadhAre saMtatinuM zuM prayeAjana ? eklA nizApati ja ( caMdra ) digdadhunA mukhama`DaLane prakAzita karavA samartha che. bAkInA tArAgaNa te ugyA chatAM digvadhune prakAzita karavA samartha thatA nathI. sAttvika zarIra ApaNA hAthamAM che ane riddhi daivate AdhIna che mATe sattva na cheADavuM. " jyAM sAGasa tyAM siddhi. 'jIe vaibhavamAM amarApurIte jIte tevI lakA jItavAnI hatI ane mahAna rantAkara ( samudra) page ulladhavAne hatA. jenAthI devadAnava ane manuSyA kaMpatA evA rAkSasarAja rAvaNa jeveA mahAna pratispI hatA ane pie peAtAnA sahAyaka hatA chatAM bhagavAna rAmacaMdre sattvathI ja rAkSasa sainyanuM daLa chinna karI rAvaNanAM daza mastaka raNamAM ragadoLyAM. mahA puruSAnI kAryasiddhi temanA sAhityamAM nahi paraMtu temanA sattvamAMja rahelI che. ane te sattva paNa jyAre paradArasaheAdaravratathI saMvita hAya che tyAreja te puruSane leAkeAttara phaLa-pratiSThAnA kAraNabhUta thAya che. viveka vinAnuM sattva siMha ke vAdhanI mAphaka krUratAne utpanna karavAnuM sAdhana bane che. eTale ke vicAra vagaranuM sattva ( sAhasa ) jAnavarI jorate utpanna karanAra che. mATe pratiSThA kIrti, dharmavijaya AdinI vRddhi karavA icchanAre parIthI virakta rahevuM joie. kAraNa ke-- tAvalloka vilocanAmRtarasastAvanmano vallabhaM tAvaddharmamahattvasatyavilasatkIrti pratiSThApadaM / tAvadbhUmipatiprasAdabhavanaM tAvacca saubhAgya bhUH yAvanno paradArasaMgarasiko loke'bhavan mAnavaH // " jyAM sudhI puruSa paradArA saMganA rasika nathI thayA tyAM sudhIja tenA upara leAkeAnI amI diSTa rahI tenuM citta prasanna rahe che; ane pratiSThAnuM pAtra, rAjAnA prasAdanu* bhavana ane saubhAgyanI bhUmI banI rahe che. " mATe jo jIvitane vallabha gaNutA hA tA parastrInA saMga mukI dyA. eka mRgaleAcanA satI sItAnA nimitte ja rAkSasapati rAvaNanAM mastaka raNamAM rALAyAM, trikuTa zikhara para zAbhI rahelI alakA sarakhI lakA jevI rAjyazvAnI hatI, budhavATa karatA samudradeva je nagaranI parakhAI hatA, ananya khalazAlI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAjAo - 91 kuMbhakarNa jene baMdha hato, jagajajetA ajeya IdrijIta jeno putra hato ane pote ke jenA nAmathI dunIAnA vIra puruSo rADa nAkhatA, aneka de jenA nekara hatA ane adabhuta vidhAo jenI jIhAgrarUpI raMgabhUmI upara nAca karatI hatI e laMkezvara paNa satI sItAnI AkAMkSA karavAthI vaibhava ane pratApathI rahita banI dInahIna dazAne pAme. svastrI svAdhina hovA chatAM nIca puruSa ja parastrInI icchA kare che." AvI rIte kumArapAlane upadeza Apyo. kumArapAle paNa e parama gIzvaranA mukhakamaLamAMthI nIkaLatI gaMgAnA ghedha samAna nirmala vANI sAMbhaLI temanA upadezathI paravArIsahodaravata svIkArI temanI gaMgAnA pravAha samAna pavitra vANumAM pitAnA AtmAne navarAvI kRtakRtya-pavitra banyA ane tyAMthI pitAnA pitA sAthe dadhisthaLa gayo. have siMhadevanI avasthA vadhavA sAthe gRhastha dharmanA phaLa rUpa putraprAptinI ciMtA paNa vadhavA lAgI. tene sadA ema lAgyA karatuM ke je pitRdAna denAra eka putra thAya te mATe janma saphaLa thayo gaNAya. paraMtu vidhi tenAthI vAMkuM hatuM. "sUrya vinA AkAza, nyAya vinA vikrama, siMha vinA vana, caMdra vinA rAtrI, baLa vinA parAkrama, teja vinA lakSmI," e jema zobhatAM nathI tema putra vinA kuLa zobhatuM nathI. teNe putraprApti mATe ghaNuM ghaNuM phAMphAM mAyo, aneka kALAM gheLAM karyA, ane aneka jogIonAM paDakhAM sevyAM, paraMtu temAM te niSphaLa nivaDyuM. teNe aneka jezIone pUchavA mAMDyuM paraMtu temAMya tene kyAMyathI saMtoSa na maLe. sAthe tenA kAne ema paNa bhaNakAra AvyA ke mArI pachI tribhuvanapAlane pote putra kumArapAla gAdIe Avaze. tene A sAMbhaLI asaMtoSa vadhato ga; ane te vAtane ekadama te sAcI paNa na mAnate. eka vakhate pote sabhA bharI beThe hate te vakhate eka mahAna jyotiSI paMDita tyAM AvyA. siddharAje tene prazna puchaye; paMDite lagna laI ceka uttara Ape ke "mahArAjA Apane keI paNa prakAre putra thaze nahi ane ApanI pachI tribhuvanapALane vIra putra kumArapAla tamArI gAdIe AvI tamArI peThe cakravartI thaze." paMDita pAse Avo uttara sAMbhaLI tenuM hRdayamaMdira bhagna thayuM, tene bahu kheda thaye. teNe AnI A vAta pharIthI pitAnI sabhAnA paMDita ratna bAlabrahmacArI, zrI hemacaMdrAcAryane puchI. AcAryazrIe paNa te ne te ja vAta pharIthI kahI. teNe jyAre pitAnA gurUzrI pAsethI A uttara sAMbhaLyo tyAre tene ema khAtrI thaI ke mAre putra nahi thAya ane kumArapAla gAdIne adhipati thaze. have siddharAjane bIjo eka vicAra thayo ke kumArapAlane mArI nAkhuM te mahAdevajI mane putra Ape. aMte A vicAre tenA hRdayamAM ghara karyuM ane te vicArane saphaLa (!) karavA prayAna zarU karyo. teNe kumArapALane mArI nAkhavA pahelAM vicAra karyo ke tene pratApI pitA tribhuvanapALane mAryA pahelAM-tenA dehamAM prANa che tyAM sudhI kumArapAlane vALa kheMcavAne huM samartha nathI. mATe tribhuvanapALane kapaTathI mArI nAMkhuM teja mArI murAda bara Ave tema che. teNe tribhuvanapALane mArI nAkhavA "rAjadvArI khAnagI kAmanA bahAnA heThe bApa dikarAne gAma (pATaNa) bahAra mahAdevanA maMdiramAM lAvyA. vira tribhuvana Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 jainavibhAga pALa kaI paNa jAtanA saMzaya vagara putra sahita mahAdevanA maMdiramAM AvyuM. siddharAja paNa zikAra jALamAM AvyAnuM samajI tene cAre bAjuthI gherI laI makalAte maheDe pitAnA khAnagI caro sAthe mahAdevanA maMdiramAM Avyo. paraMtu tyAM to cAlAka tribhuvanapALane siddharAjanA kapaTanI agAuthI khabara paDI gaI. teNe badho khela joI lIdhuM ane te ja vakhate potAnA putrane dadhisthaLI bIjA khAnagI raste ravAnA karI dIdho hato, ane pite khulI taravAre tenuM svAgata karavA taiyAra thaI ubhe. je siddharAja aMdara gayo ke tarataja tribhuvanapALe trADa nAkhatAM kahyuM ke "pApI kuttA calAva tArI talavAra" siddharAja bheThe paDyo ane tene tribhuvanapALanA badhA pUrvanA upakAre, teno niHsvArtha tyAga Adi badhAM kAma sAMbharI AvyAM. paraMtu mane baLa ekaThuM karI pitAnA sahacarIne kahyuM ke-ubhA che zuM? calAvo tamArI talavAra. tyAM to tribhuvanapAle tene kahyuM ke-je tArAmAM tAkAta hoya te AvI ja ApaNe bane 6 yuddha karIe. siddharAjane tribhuvanapALanA bhujabaLanI khabara hatI ke tribhuvanapALa pitAne te jema madenmatta hAthI haraNiyAne cagadI nAkhe tema jarUra dAbI deze. siddharAja muMge rahyA tyAM to tenA sanikoe tribhuvanapALa upara talavAra calAvI. ekI sAthe tenA upara pacAseka talavAra upaDI che tema teNe joyuM. te badhAnuM svAgata karavA karavA taiyAra hata; teNe temAMthI ghaNAnuM svAgata karI devalokamAM pahoMcaDayA; aMte tenuM vRddha zarIra thAkyuM. tenA zarIramAMthI hInI dhArA chuTavA mAMDI. tenI nADI tuTavA mAMDI. tene have lAgyuM ke te nahi bace, eTale pote tarata ja siddharAja pAse jaI kahyuM ke "pApI katagha aMte te tArU kALuM karyuM. paraMtu ThIka che ke mahAdevajIe tArA pApI lehImAMthI putrarUpI phaLa nathI ApyuM. nahitara tuM zuM na kara e huM nathI kahetA." ema kahIne vIra puruSe pitAnA zarIra upara talavAra calAvI pitAnuM lohIvALuM mastaka siddharAjanI upara nAkhI tene lahI chAMTayuM. A kamakamATIbharyo banAva joI siddharAjanuM pApI hRdaya paNa kapyuM, paraMtu te kamakamATa vadhu Take nahi. teNe kumArapAlane zodhavA mAMDyo; paraMtu kumArapAla tyAM nahoto. pachI te dadhisthaLI upara hallo laI gayo. kumArapAla tene sabhya sahita sAme maLe. banne sanyane bheTa thaze. siddharAja pAse sainya thoDuM hatuM ane kumArapAlanuM zaurya vadhAre hatuM. pitamaraNe tene khuba uzkeryo. siddharAje joyuM ke have nahi TakAya. aMte banyuM paNa tema ja. siddharAja tenI sAme na TakI zakyo ane tyAMthI pATaNa nAsI AvyA. tyAM AvyA pachI teNe gAmamAM evI vAta phelAvI ke "tribhuvanapALa luMTAra hato, te pATaNa luMTavA Avyo hato. paraMtu kRtajJa pATaNanI prajAe pitAnA e upakArI puruSane caMdananI citAmAM bALI tenI pachavADe zokanA be AMsu kheravyAM. kumArapAlanuM dezATana have kumArapAla upara siddharAjanuM vajI ane zanI graha paDayAM. teNe dadhisthaLI cheDayuM ane bAvAne veze gujarAtanA paththare paththare bhaTaka. vaLI eka vakhata mahAdevanA maMdirane pujArI thaye; siddharAjane tenI khabara paDI eTale ApyuM. teNe pujArIone brahmabhejana kumArapAla paNa tyAM gayA paraMtu eka kRtajJa rajaputanI saMjJAthI-saMketathI uchInA bahAne nAsI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena rAjAo siddharAjane A vAtanI khabara paDI ke tarataja pitAnA mANase tenI pachavADe mokalyA. kumArapALa ughADe zarIre mAtra eka abeTIyAra ja hato. teNe pachavADe dhULa uDatI joI eTale pite saMtAvAnI jagyA zodhI. pAsenA khetaramAM eka kheDuta vADa karate hato tyAM jaI teNe madada mAgI. e dayALu khete tene vADamAM saMtADI tenA upara kAMTAnAM jhuMDa nAkhyAM. siddharAjanA mANasoe ghaNI zodha karI paNa aMte teo niSphaLa nivaDyA ane vIle maheDe pAchA pATaNa gayA. kumArapAla vADamAMthI bahAra nIkaLyo. tenA kamaLa zarIramAMthI lehI nIkaLavA mAMDayuM e jANe koI navA prakAranA parivAranA aMkura hoya tevo bhAsa karAvatuM hatuM. tyAMthI mAMDa mAMDa cAlI te dadhisthaLI gayo ane tyAMthI pitAnuM nAma badalI bhImasiMha rAkhyuM ane vezabadalo karI vaLI nIkaLyo. rastAmAM teNe jhADa nIce eka uMdara potAnA daramAMthI rUpIyA kahADI bahAra lAvato hato te joI te rUpIyA laI lIdhA. uMdara pitAnA rUpiyA gayA jemAM mAthuM paTakI marI gaye. kumArapAle vicAryuM ke "manuSya to ThIka paraMtu pazu paMkhI paNa arthanI mehanImAM muMjhAya che."te vakhate rastAmAM tene umarAgAmanA devasiMha zeThanI putrI devI pitAnA sAsarethI pIyara jatI hatI te maLI. te udAra dilanI devazrIe kumArapAlane bhUkhyo ane duHkhI jANI pitAnI pAsenuM bhAtuM ApyuM. kumArapAle paNa be divasane bhUkhyo hovAthI sArI peThe khAdhuM. pachI te udAra dilanI devazrInA kahevAthI tenI gADImAM besI vacce dadhisthaLIne raste utarI paze. jatI vakhate teNe devazrIne kahyuM ke "AjathI tuM mArI dharmabahena che ane huM jyAre gAdIe besIza tyAre tArI pAse bhaginItilaka karAvIza" pachI dadhisthaLI jaI pahoMcyo tyAM teNe joyuM ke siddharAja kuTuMba upara paNa kera varasAvI rahyA hatA. eTale pitAnA ja nAma tathA guFA evA sajjana nAmanA mitradhArA pitAnA kuTuMbane bIje sthaLe mekalAvI pite sirI nAmanA brAhmaNa mitranI sAthe pharI vAra rakhaDapaTTI zarU karI. - te prathama khaMbhAta bhaNI gayo. tyAM khaMbhAtanI bahAra parama pratApI gurUzrI hemAcArya tene maLyA. pate temane ekadama na oLakhI zake paraMtu tenA gurue te tene oLakhyo ane tene potAnI sAthe upAzraye laI jaI siddharAjanA mahAmAtya ane khaMbhAtanA sattAdhIza udAyanane kumArapALanI bhalAmaNa karI. kumArapALa udAyanane ghera zAMtithI raheto hato tyAM A vAtanI khabara siddharAjane pahoMcI ke mAro zatru mArA mahAmaMtrIne tyAM che eTale teNe udAnA putra cAhaDa ke je pitAno dharmaputra thato hato tene kumArapALanI zodha karavA mUko . teNe khaMbhAta jaI potAnA gharamAM kumArapAlane gheryo paNa kumArapAla tyAMthI AMbaDanI madadathI rAtorAta nAsI hemacaMdrAcAryanA upAzraye gayo. tyAM parama kANika zrI hemacaMdrAcAryuM paNa tene pitAnA pustaka bhaMDAramAM saMtA. bIje divase cAhaDe gharamAM tapAsa karI paNa tyAM tene patte na khAdho eTale te upAzraye Avyo ane tyAM kumArapAlanI zodha karI. parama kAruNika, yogIzvara zrI hemacaMdrAcArye tyAM kumArapAlanA dehanuM bahu yukita pUrvaka rakSaNa karyuM. aMte cAhaDa tyAMthI paNa vile maheDe khAlI hAthe pAcho pATaNa ga. have kumArapAla ahiM rahevAnuM salAmata na dhArI vaDedare thai mRgukaccha (bharya) ga: tyAMthI kopura gayo ane tyAM eka yogInI sArI peThe sevA karI; yogIe tenI Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janavibhAga sevAthI prasanna thaI eka maMtra ApyuM. pachI pite te maMtrane sAdhI pitAnuM kArya karI vividha dRSya kAMtipuranagara gaye; tyAM teNe ghaNA ghaNA camatkAra joyA. tyAMthI te mallinAtha dezamAM kolaMbapaTTana gayo. kahe che ke kelaMbezvarane mahAlakSmIjIe evuM svama ApyuM hatuM ke "tArA rAjyamAM gujarAtane nareza bAvAne veze Ave che mATe tenuM sanmAna karaje." kolaMbezvare tenuM khuba sanmAna karavA tenA nAmanA-chApanA sikkA paDAvyA. tyAMthI anukrame peMTha thaI te ujajayinI nagarImAM AvyA. tyAM teNe kuDagezvara mahAdevanA maMdiramAM pArzvanAtha prabhunAM darzana karyA ane tyAra pachI tyAM tenA jevAmAM eka zilAlekha AvyuM. temAM teNe nIce pramANe vAMcyuM ke- puNNevAsa sahasse sayammi varisANa nava navaikalie / hohI kumaranarido tuha vikkamarAya sAriccho // artha-pavitra agiyAraze navvANu varSa vItyA pachI, he vikramarAja tArA jevo kumArapALa rAjA thaze. kumArapALa A lekhamAM pitAnuM nAma joI kaMIka Azcarya pAmyo. teNe eka vidvAnane bolAvI pUchyuM ke teNe kahyuM ke "pUrve ahiM zrI siddhasena divAkara nAme jaina matanA prakhara paMDita, AcArya thaI gayA che temaNe saMskRta bhASAmAM kAtrizata ThAtrizikA (batrIsa batrIsI) racI ane zrI vItarAgadevanI stuti karI. tenA prabhAvathI kaNezvara mahAdevanuM lIMga phATI aMdarathI zrI pArzvanAtha prabhu nIkaLyA. vikramarAjA A camatkAra joI Azcarya pAmyo ane temane bhakta banyo ane dhIme dhIme te custa jaina-paramahaMta thayA. te rAjAe dAna vaDe jagatane anuNa banAvI pitAnA nAmane saMvatsara calAvyo. eka vakhate rAjAe potAnA gurune pUchayuM ke mArI pachI kaI mahAna jana rAjA thaze tyAre siddhasena divAkare pitAnA jJAnanA baLathI jaNAvyuM ke "tArI pachI mahArAjAdhirAja cakravatI kumArapAla paramAhata thaze " ane A gAthA paNa teozrIeja kahelI che. vIra vikrame A gAthA zilAlekhamAM TaMkAvI che ke je gAthA tame atyAre vAMcI." kumArapAla A sAMbhaLI ghaNo Azcarya pAmyo ane sAthe sAthe AcAryazrInuM AvuM addabhuta jJAna joI vizeSa khuzI thayo. ujajayanimAM tenA mitra sajajana ane pitAnuM kuTuMba maLyuM. pite badhAne kuzaLa samAcAra pUchI kuTuMbane tyAM rAkhI pitAnA mitra sirI nAmanA brAhmaNa sAthe 1 jainenA trevIsamA tIrthakara. 2 A AcAryavayenI vizeSa mAhitI mATe jUo mAro "siddhasena divAkara " nAmano nibaMdha. 3 kalyANa maMdiratetra racyuM ema paNa bIje sthaLe maLe che. A kalyANa maMdira stotra atyAre vidyamAna che ke je aneka maMtrAkSathI bharapura che. ) 4 A camatkArika bInA kumArapAlaprabaMdha ane prabaMdhaciMtAmaNImAM vadhu vistArathI ApelI che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAjAo 95 dazapura1 thaI citrakUTa (citoDa) gayA. tyAM ghaNAM ghaNAM avanavAM dRzya joI anukrame kAzI thaI padanA AvyuM. tyAM teNe navanaMdane rAjavaibhava sAMbhaLe. tyAMthI rAjagRhI thaI kAmarUpa dezamAM gayo. tyAM vividha da joI tyAMthI nAceMdrapAna gayA, tyAM teNe te nagaranI ajAyaba bharI utpatti sAMbhaLI; ahIM tenI mojaDI phATI javAthI eka mecIe kumArapALane rezamI mejaDI bheTa ApI. kumArapALe tene kahyuM ke jyAre tuM ema sAMbhaLa ke kumArapAla gujarAtanI gAdIe beThA che tyAre tuM tyAM Avaje. ahIM teNe siddharAjadevanA maraNa pathArInA uDatA khabara sAMbhaLyA eTale tyAMthI sIdho te ujajayinI Avyo. tyAM tene pApAye khabara maLyA ke gujarAtane nareza jayasiMhadeva svarge gaye che ane temanI gAdIe temanA nAmanI pAdukA sthApI che. kumArapALa A khabara sAMbhaLI kuTuMbane maLI pATaNa Avyo. pite jyAre pATaNa Avyo tyAre khabara sAMbhaLyA ke "Ajeja rAjatilaka karavAnuM muhUrta che." kumArapAlane barAbara samaye Avela je badhA maMtrio, bhAyAto ane sAmaMto Azcarya pAmyA. siddharAja bharatI vakhate potAnA maMtrIone kahI gayo ke mArI pachI dharmacusta udAyana maMtrIne putra cAhaDa mArI gAdIe Ave" paraMtu A vAtamAM ghaNuM maMtrIo viruddha hatA, ane khuda cAhaDano pitA udAyana maMtrI paNa temAM viruddha hato. eTale kumArapALa jevo Avyo ke tarata ja tene banevI kRSNasiMha tene potAne ghera laI gayo ane tyAM sArI peThe havaDAvI dhovaDAvI sArA yogya kapaDAM paherAvI tene rAjasabhAmAM laI gayo. sabhAmAM ghaNuM ghaNI vATAghATa pachI aMte ema kahyuM ke tribhuvanapAlanA putrane gAdI ApavI kAraNa ke kharA hakadAra ane yogya te che. temAM prathama tribhuvanapAlanA moTA putra mahIpALane uThADI pUchavAmAM AvyuM ke tame rAjya zI rIte calAvaze, tyAre teNe barAbara uttara na Apyo. tyAra pachI bIjA putra kIrti pAlane bolAvyo tyAre teNe paNa goTALAja vALe. ane kumArapAlane pUchyuM tyAre teNe pitAnI vIratAthI javAba Apyo ke "huM mArI A samazerathI rAjya calAvIza." maMtrIoe tene rAjyane dhArI "11 nA mAgazara vadI 4 ne dIvase puSya nakSatra, mIna lagna ane bIjA paNa ucca graha hatA tyAre teneja (kumArapAlane) rAjagAdIe besADI rAjatilaka karyuM ane mahArAjAdhirAja zrI kumArapAladevanA nAmanI ANa pheravI." | gujarAta, lATa, mahArASTra, mALavA, mevADa, pUrva deza AdinA paththare paththara bhaTakelo, tyAM anekavidha dazya joI anubhava pAmelo, aneka kaSTa sahana karI ghaDAelo ghaNA ghaNA DAhyA rAjavIonI rAjanIti anubhavI kuzaLa musaddI banele ane siddharAjane 1 A dazapurane atyAre candasara kahe che. A sabaMdhI vizeSa jovA icchanAra mahAzaye purAtattvamAM gujarAta vidyApIThanA AcArya zrI jinavijayajIe lakhelo vizAlAnA gaNasattAka rAjA ceTaka (ceDA ) nAmane lekha jovA tasdI levI. 2 A rAjagRhI nagarI AjathI aDhI hajAra varSa upara thaI gayela jagaduddhAraka zrI mahAvIra svAmInA parama bhakta mahArAjA zreNukanI mukhya rAjadhAnInuM nagara hatuM. vizeSa mATe juo abhayakumAra caritra Adi. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainavibhAga jasmAoDaNa ane rANakadevInAM lAgelAM kalaMka ghAI nAkhavA, gujarAtanI gAdIne jaga prasiddha banAvavA ane caulukya vaMzane kItino kaLaza caDAvavA A paranArIsahodara kumAra pALa gujarAtanI gAdIe Avyo. kumArapALa gAdIe Avyo tyAre AkhuM pATaNa kapaTa ane phATaphUTathI bhareluM hatuM. teNe prathama pATane kapaTanI baLatI vALAmAMthI bahAra kahADI zAMti ane vizvAsanA maMtre rUpI jaLa raDI rAjanIti rUpI aMkuzathI badhAne sIdhA karavA prayatna karyo. gAdIe beThA pachI teNe kevI rAjanIti calAvI tene mATe kumArapAla-prabaMdhakAra nIce pramANe jaNAve che "gAma nagara dezanA rakSaNa sArU yoddhAone saMgraha karyo. kunItino nAza karI sunIti phelAvI. vatIo para samatA batAvI. devaLamAM mahA pUjAo cAlu karI. sapuruSone mAna ApI durjanane dura karyA. e rIte rAjyamAM sarvatra zAMti prasare evA upAyo levA mAMDayA. pAladevIne paTTarANunI padavI ApI ane pitAne upakAra karanAra bIjA mANasone bahu mAnathI bolAvI yogya badala Ape." "temaja udAyana maMtrIne mukhya pradhAna nImyo. te puruSa svAmibhakta, utsAhI, kRtajJa, dhArmika, pavitra, mAyALu, kulIna, zAstrajJa, satyabhASita, vinIta, dIrghadarzI, nirvyasanI, vRddhasevaka, udAra, sAtvika, prAjJa, zara ane capaLa hato. rAjA prajA ane piMDanuM hita tAkanAra hato. nispRhI ane svabhAve zAMta hatuM. te bahudhA miyA vacana kADhe tema nahotuM. sarva dharmone mAna ApI pAtranI yogyatA pramANe adhikAra ApanAra hato. traNa veda, vArtA, daMDa ane nItimAM teNe sAro zrama lIdhela hatA." tenA putra vADmaTane sarvarAjyakArabhAramAM sahAyaka nImI "AliMga" pradhAnanI (madadagAra pradhAna, nAyaba divAna) padavI ApI ane pitAne duHkhI avasthAmAM madada ApanAra badhA upakArI mitrone saMbhArI temane nIce pramANe yogya badale Apyo. AliMga (sajajana) kumArane citrakUTa ( citaDa) nI paTTIkAne svAmI banAvyo ke je paTTikA nIce 700 gAme hatAM. kumArapAlaprabaMdhakAra kahe che ke haju paNa tenA vaMza sagarA rajaputa tarIke oLakhAya che. je kheDute pUrve kAMTAnI vADamAM pitAne saMtADI rakSaNa karyuM hatuM te kheDutane pitAno aMgarakSaka karyo ane pitAnA duHkhanA sahacArI vosirI brAhmaNane (tenI mAtAnuM pahelAnuM maheNuM saMbhArI.) lAdeza Apo ane rastAmAM pitAnI kharekhara duHkhI avasthAmAM khAvAnuM ApanAra, potAnI gADImAM besADanAra ane Arthika madada ApanAra udAra dilanI zrIdevInI pAse rAjatilaka karAvI tene dhoLakA ApyuM ane caNa ApanAra dukAnadArane vaTapadra (vaDodara) ApyuM AvI rIte kumArapAlaprabaMdhakAra kahe che ke pitAnA aneka upakAra karanAra mitrane sArI peThe saMbhArI badhAne saMtoSyA. A bAju te vakhatanA prakhara vidvAna jainAcArya zrI hemacaMdra sUrizvaranuM paNa tene te vakhate smaraNa thayuM. teNe pitAnA parama upakArI, jIvanadAtA, gurune premapUrvaka AmaMtraNa ApI temanuM khuba sanmAna karI, temane caraNe AkhuM rAjya dharI dIdhuM. paraMtu te 1 udAyana maMtrIne, "vyabhicArI, nirdaya, kRtana, pApI Adi vizeSaNo lagADanAra mahAzaya upalAM vAka joze ema namra vinaMtI che." Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na rAjAo 87 nispRha jainAcArya kumArapALane kahyuM ke "amAre kaMcana ane kAminInA tyAgIone te rAjya sukhane badale dukhaprada che mATe tene te tameja saMbhALA. hemacaMdrAcArya siddharAjadeva ke kumArapALa deva bemAMthI ekenA rAjaguru nahotA thayA. e nispRhI parama yogIzvara AcArya zrI gujarAtanA banne rAjavIonA dharmaguru tarIke ja rahyA che ane zavyA che. paNa mAtra siddharAje temanA pratye kaMIka ocho bhaktibhAva dekhADyo ane kumArapALe temanA pratye temanA dharma pratye-zAsana pratye vizeSa prema bhaktibhAva dekhADe che e moTo phera che. kumArapALa temane tyAga ane vega joI temanA upara vizeSa bhaktivALo thayo ane temanA upadezathI ahiMsAnA pavitra tra-maMtre te svIkArI prajAne pahoMcADI jaina dharma svIkAryo. kumArapALe gAdIe beThA pachI pitAne divasa ane rAtano kAryakrama kevI rIte goThache tenuM suMdara TAImaTebala nIce pramANe che. " rAjAe prathama divasanA ATha bhAga karI prathama bhAgamAM rakSA sArU kharcano vicAra kare, bIjA bhAgamAM nagaranA lokenI rakSAnuM ciMtana karavuM, trIjA bhAgamAM devarcA karI bhojana karavuM, cothA bhAgamAM khajAne tapAsa, pAMcamA bhAgamAM bIjAM badhAM kAmamAMthI nivRtta thaI carone paradeza mokalavA, chaThThA bhAgamAM marajI mujaba pharavA nIkaLavuM, sAtamA bhAgamAM hAthI ghoDA ane bANuM vagerenI racanA karavIkarAvavI ane AThamA bhAgamAM jaya meLavavA navI senAnI goThavaNa karAvavI. tevI ja rIte rAtrinA ATha bhAgamAM anukrame (1) ekAMtamAM moTA Apta mANasanI sAthe vAtacita karavI. (2) sukhathI gaMbhIra arthavALA zAstranuM smaraNa karavuM (3) vAjIMtra sAMbhaLI zayana karavuM (4-5) nidrA levI (6) vAgha nAdathI jAgI mana vacana ane kAyAnI ekAgratAe dhyAna karavuM (7) maMtrano vicAra karavo ane (8) mAM brAhmaNonA AzIrvAda grahaNa karI vaidyanI mulAkAta levI." kumArapALa gAdIe AvyuM che te vakhatanA keTalAeka rAjavIone na rucyuM. temAMthI bhALavAne rAjA ane zAkaMbharIne arNorAja ghumatA sainya sAthe kumArapALa upara caDI AvyA. kumArapALe sAMbhaLyuM ke temAM siddharAjanA dharmaputra cAhaDano mukhya hAtha hato ane tenI uzkeraNIthI ja te rAjavIo caDI AvyA hatA. cAhaDe temane badhA khAnagI rastA batAvavA uparAMta kumArapALanA parAbhavanI cAvI paNa batAvI hatI. paraMtu vIra kumArapALa temanuM svAgata karavA pahelethI sainya laI temanI sAme gayo. baMne pratispardhIo sAmasAmA maLyA. thoDuM ghaNuM bAkI hatuM te paNa "cAhaDe kumArapALanA mukhya senAdhipati mAlhaNa Adi bIjA sainikone dravyadvArA pheDI" puruM karyuM. A vakhate AkhuM pATaNanuM sainya kapaTanI javALAmAM pataMgIyAnI mAphaka jhukavA tatpara thaI raheluM hatuM. kumArapALane A kapaTanI khabara TheTha sudhI na paDI. bIje divase jyAre pite pitAnA kalahapaMcAnana nAmanA hAthI upara besI yuddha karavA gayo tyAre teNe joyuM ke pATaNanuM sainya phUTayuM che. tene lagAra vimAsaNa thaI paraMtu tene sAhase ane viratAe tene pAcho na pADyuM. tenAmAM - 1 kumArapAlaprabaMdhakAre Apelo kumArapALane kAryakrama vAMcI A vRddha rAjavInI AvI niyamasara dinacaryA joi atyAranA amArA rAjavIe pitAnA samayane vicAra karaze ? Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 jaivibhAga TrAika navuM daivI khaLa AvyuM hoya tema lahapaMcAnananA kAnamAM potAnA khesa bharAvI hAthIne AgaLa dhapAvyA. kumArapALanuM zauya, tenI dhIratA ane vIratAnI kharekharI kaseTI A vakhate hatI. tene jagatane batAvavuM hatuM ke gujarAtanI gAdIe teA vIra puruSa ja AvyA che. sArA yuddhavizAradane chAje tevI rIte teNe zauyathI potAnA kalahupa`cAnanane aNNarAjanI sAme dhapAvI zikAra barAbara sAmeA AvyA joi, lAga zeAdhI vIra puruSanI mAphaka hAthI uparathI kudakA mArI aNNarAjanI aMbADImAM jai tene hA pADI keda karI lIdhA. gujarAtanA sainikA bhUlyA. temaNe joyuM ke gujarAtanuM nAka kumArapALe akhaMDa rAkhyuM che; pachI tA sainikoe kumArapALanuM anukaraNa karyuM ane tenI made jai paheAMcyA. arNorAjanuM sainya ubhI pUMchaDIe nADuM. mALavAnA rAjA paNa A khabara sAMbhaLI pAbArA gaNI gayA ane kumArapALanI vIratAnAM yazAgAna cAtarapha phelAyAM. tyAMthI pAchA vaLatAM vikramasiMhane keda karI te pATaNu AvyA. gujarAtane nareza vijayayAtrA karI vijayalakSmI meLavI pAchA AvyA. gujarAte, pATaNanI yuvatioe tene ughADe mukhaDe phUla ane ceAkhAthI vadhAvyA ane tenAM yazeAgAna gAyAM. hajI te| vijayayAtrAnAM yazegAna gavAtAM hatAM tyAM teA kAkaNanA mallikArjunanuM '' rAjyapitAmaha " bIrUda kumArapAlane khuMcyuM. te vRddha rAjavIne thAka utAravAnI jarUra hatI chatAM tenuM vIra kSatrIya leAhI uchaLI AvyuM. teNe te ja vakhate yuddhavizArada vAhaDa-vAgbhaTane sainya ApI mallikArjuna upara meAkalyA paraMtu pahelI vAra teA vADaDanA parAjaya thayA. te catura senApatie kALA taMbu sahita pAchAM AvI pATaNa bahAra paDAva nAkhyA. kumArapAle gAma bahAra kALA tabu dveSa tapAsa karAvI tA tene mAluma paDayuM ke vAgbhaTa parAjaya pAmI pAche AvyA che, eTale tarata ja kumArapAla tenI pAse gayA ane puSkaLa sainya ApI pAchA mallikArjuna sAme mekakSeA. vAgbhaTa khIjI vAra sAvacetIpUrvaka jai vyUha racI tenI sAme yuddhanA meracA mAMDayA. A khIjI vAranA yuddhamAM vADa vijayI thayA. teNe te yuddhamAM " rAjapitAmaha " mallikAju nane mArI nAkhI tenI vijayalakSmIne varyAM. sAthe teNe mallikArjunanI je rAjalakSmI meLavI temAM nIcenAM mukhya hatAM. 'zRMgArarkeTI nAmanI sADI, mANikya nAmanuM vastra, pApakSaya hAra ane viSApahAra chIpa. e sivAya 14 bhAra seAnAnA 32 kuMbha-carU, huM muMDA meAti, 14 hajAra vAsaNu, caturdaMta hAthI ane saiduka nAmanA zveta hAthI vagere ghaNI cIjo sAthe laI vijayayAtrA karI te pATaNa pAche! AvyuM. gujarAtanA nareze tene bahu mAnapUrvaka purapraveza karAvyA. teNe sabhAmAM jai kumArapAla sanmukha mallikArjunanuM mAthuM dharyuM ane badhI rAjalakSmI sabhAmAM hAjara karI. kumArapAle tene dhanyavAda ApI mallikArjunanuM " rAjapitAmaha " khIrUda vAgbhaTane ApI khIjAM paNuM sArUM inAma ApyuM, << karoDa seAnaiyA, 200 A sivAya sauvIra, saurASTra, sapAdalakSa, taila'ga, krANu Adi dezAmAM vijayayAtrA karI kumArapAla pAchA AvyA. gujarAtanI samasta prajAe, tenI yuvatiee A peAtAnA paranArIsaheAdara vijetA rAjavIne udhADe mukhaDe duHkhaDAM lai phUla ane ceAkhAnA svastikathI 1 vAjIMtra ane zaMkhanAda sAMbhaLI te pAza paDatA hatA eTale teNe tenA kAnamAM presa bharAvyeA ke jethI te zabda sAMbhaLI na zake. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAjAo vadhAvyo. gujarAtanI prajAe pharI vAra vanarAja, muLarAja ane siddharAjane saMbhAryA. siddharAja je dezane varSo sudhI pitAnA traNa mahArathIothI ( tribhuvanapAla, muMjAla maMtrI ane udAyana maMtrI tenA raNAMgaNanA khelADIo, sutradhAre, ane mahArathIo hatA) laDI lAMbe samaye vijayapatAkA pAmyA hatA temAMnA dareka dezamAM pitAnA bhujabaLathI vijayapatAkA meLavI gujarAtanI vijaya kItinA maMdirane suMdara kaLaza caDAvI tenI zobhAmAM vadhAro karI, gujarAtanAM yazogAna potAnA phaDaphaDATa dvArA gAtI vijayapatAkA tenA upara caDAvI. have vijayayAtrA karI AvelA vRddha rAjavIe paradezanI lakSmI ane baLathI gujarAtane samRddha banAvI anekavidha kaLAo ane suMdara bhavya sthAnethI zobhAvavA prayatna Adaryo. temAM teNe sauthI prathama AryAvartAnA sudhAsAgara samA ahiMsAnA pavitra ane mIThA maMtro ghera ghera pahoMcADyA ane pitAnA tAbAnA bIjA dezomAM paNa ahiMsAnA sumadhura nAda pahoMcADI prajAne zAMtisAgaramAM hileLA khAtI banAvI. tyAra pachI zrImadda hemacaMdrAcAryanA upadezathI seminAthapaTTaNanA mahAna jIrNa maMdirano jIrNoddhAra karAvI aDhakaLa paiso khaca tene vividha zilpathI zobhAvI majabuta banAvyuM. A sivAya te parama yogIzvaranA upadezathI teNe jyArathI te maMdiranA jIrNoddhAranuM kAma AvyuM hatuM tyArathI te purUM thatAM sudhI brahmacaryanI pratijJA pALI hatI. teozrInA upadezathI "kumArapAlavihAra "uMdaravasahakA" ane tAraNa (tAraMgA hIla) parvata upara 24 hAtha uMcu bhavya jina maMdira karAvyuM ke je gaganacuMbI bhavya prAsAdanI suMdara patAkA atyAre paNa pavanamAM hIleLA khAtI kumALapALanAM yazogAna gAI rahI che. te maMdiranI aMdara teNe 104 AMgaLanI achatanAtha prabhu (jainonA bIjA tIrthakara ) nI pratimA bharAvI hatI. A sivAya "Aloga nAmanI vasatI' "kumArapAlavihAra " "yukA vihAra" "lIkA vihAra " Adi ghaNAM jina maMdira tema ja brAhmaNanA ghaNAM maMdire navAM karAvyAM. A uparAMta aneka kuvA, vAva, taLAva Adi prajAhitanAM ghaNAM kAmo karAvyAM. tema ja prajAne mATe sthaLe sthaLe jJAna bhaMDAra (lAyabrerIo) pAThazALAo, nIzALo Adi paNa karAvI. AvI rIte gujarAtamAM kaLiyugamAM paNa teNe sata yuga phelAvyo. jyAre gujarAtamAM sata yuga pravartI rahyA hatA te samaye gujarAtane koIka anero vajana pAtane dhrAsako lAge. te sata yuganA vidhAtA, gujarAtanA suvarNAkSaranA itihAsamAM vAvetacaMdrarAvAra ucca sthAna meLavavAne lAyaka zrI hemacaMdrAcAryanI tabIyata lathaDI. kALa koIne choDato nathI. rAjAmahArAjA cakravatI ke tIrthaMkara deva jevA anekane paNa duSTa kALe pitAnA kALIyA banAvyA che-tema teNe te dharmanI - 1 jainetara maMdirano jIrNoddhAra karAvavAne upadeza zrImad hemacaMdrAcArya Ape e te temane niSpakSapAta ke taTasthatA sivAya bIjuM kazuM nathI. hajI AgaLa vadhIne kumArapAlanA AgrahathI hemacaMdrAcArya mahAdevanAM darzana karavA sAmanAthapaTTaNa paNa gayA hatA ane tyAM jaI mahAdevASTaka banAvyuM hatuM. 2 pahelAM A maMdira vAmbhaTe baMdhAvyuM hatuM paraMtu kumArapALanA AgrahathI temane ApI te maMdiranuM nAma kumArapALavihAra rAkhyuM. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 jenavibhAga mUrti, sAkSAta sarasvatinA avatAra samA ane sata yuganA vidhAtAne pitAnuM bhakSya banAvyuM. gujarAta upara vajapAta kaMpa thayo. AkhuM gujarAta te sata yuganA vidhAtAnI pAchaLa gAMDu banyuM. rAjA ane prajA baMnee te gujarAtanA garbhamAMthI pAkelA nararatnanI kIsmata AMkI hatI ema kahevAmAM lagAre atizayokti nathI. AkhA gujarAtamAM tenA tAbAnA rAjyamAM badhe te nararatnanI beTa jaNAI. tene zeka prajAe ghera ghera pALe. pATaNanI prajAe ane rAjAe temanA dehane caMdanamalayAgarUkapurakusuma Adi sugaMdhI dravyothI bALI temanI pachavADe khuba zokanAM AMsu sAryA. hemacaMdrAcAryanA svargavAsa pachI cha mahIne gurjareza temane (pitAnA gurune maLavA mATe hoya tema svargane raste prayANanI taiyArI karavA mAMDI. guruviraha ane rAjyamAtAnA bhatrIjA ajayapAlanI khaTapaTathI ciMtAe tenA hRdayamAM ghara karyuM. ane te ciMtA citA samAna nIvaDI. ane kumArapALa saM. 1230 mAM A bhUta deha choDI svarge sIdhAvyo. gujarAtanI gAdI upara A vIra, dharmAtmA ane mahAna vaibhavazAli nareza kumArapAla chello ja hato ema kahuM temAM lagAre atizayokti nathI. kamaLapAlanI pachInA rAjAo ezaArAmI, ALasu ane vilAsI hatA. temaNe rAjya maMtrIone soMpyuM ane dhIme dhIme gujarAtanI samRddhino nAza thavA mAMDe ane temAM ya karaNaghelAnA maMtrI mAdhave videzIonI sattAne pesADI gujarAtanI lakSmI luMTAvIne tene pAyamAla karI ane gujarAtane videzIonI majabuta beDIothI jaDakI tene gulAma banAvyAnuM pAtaka hAryuM. kumArapAle gAdIe AvyA pachI ahiMsAnA pavitra mane svIkArI prajA pAse svIkAravI zatruone parAbhava pamADI pitAnI pAchalI jIMdagI zAMtimAM gALI gujarAtane samRddha banAvavA prayatna karyo che. kumArapAlanI rAjya vRddhi kumArapALanA samayanI rAjavRddhi nIce pramANe che. rAjyamAM agIyArase hAthI, pacAsa hajAra ratha, agIyAra lAkha gheDA ane aDhAra lAkha pAyadaLa hatuM. bIjA dezanA rAjAe tenI AjJA pALatA. tenI sabhAmAM 72 sAmata (nAnA meTA rAjAo) tenI sevA karatA hatA. A sivAya teNe 1444 navAM jina maMdiro karAvyAM, 16000 maMdirone jIrNoddhAra karAvyo temaja aneka mahAdevanAM maMdire paNa samarAvyAM. temAM somanAthapaTTaNanuM bhavya maMdira mukhya hatuM. teNe saMgha kADhI saMghapatinI padavI meLavI sAta vAra mahAna yAtrAo karI hatI. AvI rIte gujarAtane aneka rIte samRddha banAvI teNe bIjA dharmarAjAnuM bIrUda meLavyuM hatuM. 1 kumArapALe yAtrA kevI rIte karI hatI tenuM vistRta varNana suMdara bhASAmAM kumArapAlaprabaMdhakAra nIce pramANe Ape che. kumArapALe puchyuM "mahArAja saMghapatimAM kevA guNa hovA joIe?" zrI hemacaMdrAcArya belyA ke "saMdhapati mAtapitAne bhakta ane svajana parajanane AnaMda ApanAra hovo joIe. te zAMti, zraddhA, zuddha buddhi, dayA, dAna, ane zIyakaLathI bhUSita ane paraguNanA vibhavanA utkarSa mAM harSa mAne e joIe. tenAmAM mada ane Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAjAo 101 kumArapAlane nIce pramANe bIrUda maLyAM hatAM "mahArAjAdhirAja, cakravata, paramAna, paradArasahadara, vicArayaturmukha 1(brahmA) zaraNAgata, veja paMjara, rAjarSi, chavadAtA, meghavAhana, gujarAtane vikrama, bIje dharmarAjA, satkRtyane vidhAtA ane prajA guru." teno janma 1149 mAM lagabhaga che. te 50 varSanI ummare 11 nA mAgazara vada 4 ne divase gAdIe beTho ane 1230 sudhI javI rAjagAdI bhegavI. teNe kula 30 varSa ane 8 mAsa rAja bhagavyuM ane 80 varSanuM dIrdhAyu bhogavI prathama avasthAmAM duHkha bhogavI chellI avasthA zAMtimAM gALI eka prajApAlaka rAjA tarIke nAmanA meLavI gujarAtane kalahane abhAva hoI te koInAthI kSobha na pAme. TuMkAmAM sAkSAta deva samAna mekSagAmI puruSa ja saMghapatinA aizvaryAno adhikArI thAya. saMdhajAtrAnA phaLanI IcchA rAkhanAra saMdhapati mithyAtvane saMga cheDe ene tevA vacana para Adara na kare. yAtrALuone pitAnA bAMdho karatAM paNa vadhu lekhe. sarva ThekANe zaktithI athavA dhanathI amAripaTaha devaDAve. zrI arihaMtanuM bhajana rAkhI niraMtara sAdhu sAdhvI ane sadhamikene annavastrAdinAM dAna ane praNAma vaDe prasanna rAkhe." e prakAre guruno upadeza sAMbhaLavAthI kumArapALanA hRdayamAM tIrthayAtrA karavAnA ane rathane aMkura phUTayo, tethI teNe zubha muhUrta jevaDAvI prasthAna sArU suvarNa ane ratnathI jaDita paTTa gaja upara suvarNamaya pratimAthI alaMkRta derAsara padharAvyuM. sarva maMdiramAM aThThAI mahatsava maMDA, badhIvAnene choDAvyA ane bahu dhAmadhuma karI. pachI varaghoDAmAM sarvathI AgaLa rAjAnuM derAsara pachI 72 sAmaMtonAM devAlaya pachI 24 vAbheTa maMtrInAM ane tenI pAchaLa aDhArase zeThIyAnAM derAsara e rIte moTI hAranI hAra meghADaMbara ane chatracAmarAdithI zobhita nIkaLI. . saMdhanAM mukhya mANasonI neMdha A pramANe che. pahelAM teNe mATe utsava karI saMdhayAtrAne DaMko vagaDAvyo ane pite mukhya senAdhipati thayo. te saMghamAM javA sArU kumArapAlanA sAmato, vAmbhaTAdi maMtrIe rAjayamAnya nagarazeThanA putra AbhaDa, SaDabhASAcakravartI zrI devapAla, kavio ane dAnAeAmAM agraNe evo siddhapALa, pAlanapurane palAda raNo, navvANuM lAkhanI muDIvALo-puMchavALe chADAzeTha, rAjAne bhANeja pratApamahala, aDhAraso zAhukAre, hemacaMdrAcAryAdi munio ane bIjA paNa chae darzananA vettAo tathA gAma nagara ane sthAnanA koDa loke taiyAra thayA. agIyAra so hAthI agIyAra lAkha gheDA ane aDhAra lAkha pAyadaLane sAthe levAne hukama thayo ane aneka yAcaka kenAM ToLAM paNa ekaThAM thayAM. bIjuM varNana laMbANanA bhayathI nathI Apate. 1 A bIrUda vRddhAvasthAmAM saMskRta bhaNI prakhara paMDita thavAthI ane sArA kAvyakAra ane TIkAkAra thavAthI paMDitAe tene ApyuM hatuM. kumArapALanI kRtio paNa keTalIeka maLI Ave che ke je sAra artha ane camatkArathI bharapura che. samaye oLakhANa karAvIza. pi. 6. 14. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 janavibhAga zobhAvI siddharAjanAM jasmAoDaNa ane rANakadevInAM lake joI nAkhI e paranArIsadara svarge gayo. tenI stutirUpa eka leka nIce pramANe che - kRtyakRtyo'si bhUpAla kalikAle'pi bhatale / AmaMtrayati tena tvAM vidhiH svarge yathAvidhi // 1 // he rAjana kalikALane vize paNa bhUtaLane viSe paNa Apa kRtakRtya thayA cho tethI prasanna thaI vidhAtA Apane svargamAM yathAvidhi nimaMtraNa kare che." upasaMhAra, upasaMhAramAM mAre kaMI vizeSa jaNAvavAnuM nathI, paraMtu atyAranA keTalAeka mahAza rA. munazI Adi kumAra pALa ane tenA guru zrImadda hemacaMdrAcArya upara aNachAjatA AkSepa kare che. jo ke temanA A AkSepone uttara ApavA huM nathI beTho ane atyAre tene samaya paNa nathI; paraMtu tenA pratye mArI eka namra vinaMtI che ke te mahAzaya pitAnI viyatavihArI kalama dvArA ItihAsa upara chINI mukavAnuM je pAtaka vaherI rahyA che tene AgaLa vadhatuM aTakAve. sAco ItihAsa niSpakSapAtapaNe tapAsI taTastha bhAve tene bahAra lAve temAM ja temanI kalpanAmaya kalamanuM mahattva che. bIjAnI corI karI bIjAne banAvavA tenA karatAM te bahetara che ke kalamane choDI devI. bhAI munazI ATalA zabdamAM jarUra samajI jaI satyane grahaNa karaze ema huM IcchuM chuM. have meM "mahArAjAdhirAja' kumArapALanA nibaMdhamAM je je graMthanI madada lIdhI che tenA lekhake-AcAryazrInA upakAra mAnI viramIza. - kumArapALanuM jIvanacaritra temanA guruzrI hemacaMdrAcAryo mAhavIra svAmInA jIvanacaritramAM kaMIka ane prAkRtidvAzrayamAM vistArathI ApyuM che ane teozrIe lakheluM jIvanacaritra aitihAsika daSTathI bahu mahattvanuM che. jo ke mane A graMthanI madada nathI maLI mATe dilagIra chuM. meratuMgAcAryakRta prabaMdhaciMtAmaNI tathA jinamaMDaNa gaNIkRta kumArapALaprabaMdhanI madada meM khAsa lIdhI che. A sivAya jaina sAhitya saMzodhakamAM Avela zrI jinavijayajIe lakhela kumArapALa pratibaMdhanI prastAvanA AdinI madadathI meM A nibaMdha taiyAra karyo che. jinamaMDaNagaNIe kumArapAlaprabaMdhamAM ghaNI navI vAta lakhI che. meM khAsa A graMtha uparathI ja nibaMdha taiyAra karyo che mATe e graMthakArano khAsa upakAra mAnI viramuM chuM.