Book Title: Jain Drushtie Tapascharya
Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Z_Jintattva_Granth_1_002039.pdf and Jintattva_Granth_2_002040.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249455/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena daSTie tapazcaryA paryuSaNa parvanA divaso Ave eTale jenomAM vividha prakAranI tapazcaryA cAlu thAya. saMvatsarIne divase tapanI pUrNAhuti thAya evI rIte trIsa divasa agAuthI keTalAka loko upavAsa cAlu kare che. eka mahinAnA A upavAsa mA khamaNa' tarIke oLakhAya che. keTalAka ekavIsa divasanA, soLa divasanA, cauda ke agiyAra divasanA upavAsa kare che. ethI vizeSa, paryuSaNanA ATheATha divasanA upavAsa-aThThAI karanArAonI saMkhyA ghaNI hoya che. keTalAka chevaTe saMvatsarInI divase upavAsa kare che. parvanA divaso pUrA thAya eTale dareka saMgha potAne tyAM aThThAI ane tethI moTI keTalI tapazcaryA thaI tenI yAdI bahAra pADe che; tapasvIonuM sanmAna thAya che; prabhAvanA thAya che; tapasvIonA ghare ujavaNuM thAya che. dara varSe koIka koIka vyaktio trIsa upavAsa karatAM vadhu tapazcaryA kare che. 4pa divasa, 60 divasa, 75 divasa, 90 divasa, 110 divasanA upavAsa - eka moTI AkarI tapazcaryAo paNa thAya che. jenono eka upavAsa eTale bAra kalAkano nahi paNa chatrIsa kalAkano. upavAsa karanAra AgalI sAMjathI upavAsanA bIjA divase savAre sUryodaya sudhInA chatrIsa kalAkamAM annano eka dANo paNa moDhAmAM na nAkhe. divasa daramiyAna keTalAka ukALeluM pANI pIe, keTalAka bilakula pANI na pIe. sAmAnya mANasa mATe eka divasano evo upavAsa karavo e sahelI vAta nathI. upavAsa uparAMta ekAsaNuM, AyaMbila, phakta koI eka ja dhAnya ke vAnagIno AhAra levo vagere vividha prakAranI tapazcaryAo thAya che. A badhI bAhya prakAranI tapazcaryAo gaNAya che. bAhya ane Akhyatara tapazcaryAo mukhyatve bAra prakAranI batAvavAmAM AvI che : (1) anazana (upavAsa), Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 jinatattva (2) uNodarI, (3) vRttisaMkSepa, (4) rasatyAga, (5) kAyakleza ane (Ga) saMlInatA e cha prakAranAM bAhya tapa che. (1) prAyazcitta, (2) vinaya, (3) vaiyAvacca, (4) svAdhyAya, (5) dhyAna ane (6) kAusagga (kAyotsarga) e cha prakAranAM AtyaMtara tapa che. bAhya tapa karatAM AtyaMtara tapa caDhiyAtuM manAya che. paraMtu baMne prakAranAM tapa karmanirjarA mATe Avazyaka manAyAM che. bhagavAna mahAvIre bAhya ane AtyaMtara ema ubhaya prakAranuM tapa sADA bAra varSa sudhI karyuM. eka vakhata emaNe saLaMga cha mahinAnA upavAsa karyA hatA. sADA bAra varSamAM emaNe khAdhuM hoya eTalA TaMkano saravALo karavAthI thAya evA divasa ghaNA ochA lagabhaga eka varasa jeTalA ja che. bhagavAna mahAvIre jeTalI AkarI tapazcaryA lAMbA samaya sudhI karI che eTalI itihAsamAM bIjI koI vyaktinA jIvanAM jovA maLatI nathI. eTalA mATe emane 'dIrghatapasvI' tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. jaina mAnyatA pramANe prathama tIrthaMkara zrI RSabhadevanA samayamAM vadhumAM vadhu upavAsa eka varSanA thatA. tyAre te prakAranuM zarIrabaLa rahetuM. bIjA tIrthaMkarathI te tevIsamA tIrthaMkara sudhInA samayamAM zarIrabaLa anusAra vadhumAM vadhu upavAsa ATha mahinAnA thatA ane chellA tIrthaMkara mahAvIrasvAmInA samayamAM vadhumAM vadhu cha mahinAnA upavAsa thatA. bhagavAna mahAvIre vadhumAM vadhu cha mahinAnA upavAsa karyA hatA. zarIranA poSaNa mATe AhAranI jarUra che. eka TaMka khAvAnuM na maLatAM mANasane nabaLAI varatAya che. eka divasa khAvAnuM na maLatAM mANasa DhIlo thaI jAya che; mAthuM du:khe che; UbakA ane UlaTI zarU thAya che; cakkara AvavA lAge che. ATha-dasa divasa khAvAnuM na maLatAM mANasa bebhAna thaI jAya che; mRtyu paNa pAme che. saLaMga eka mahinA sudhI khorAka na lenAra mANasa mATe jIvavAnI zakyatA ghaNI ochI rahe che. bhagavAna buddhe nigraMtha bhagavAna mahAvIranI ghora tapazcaryAnI vAta sAMbhaLI hatI. ethI temaNe paNa tapazcaryAno mArga lIdho ane dhora tapazcaryA zarU karI hatI. ethI emanuM zarIra ekadama atyaMta kuza banI gayuM hatuM. bauddha graMthomAM varNana che te pramANe emanuM zarIra sukAIne evuM thaI gayuM hatuM ke teo cAlatA tyAre hADakAMno khaDakhaDa avAja Avato; peTanI cAmaDI pIThanI cAmaDInI lagolaga thaI gaI hatI; hAthapaga doraDI jevA thaI gayA hatA; Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina daSTie tapazcaryA AMkho UMDI UtarI gaI hatI ane bAkorA jevI lAgatI hatI. zarIranI naso bahAra nIkaLIne labaDatI hatI. AvI ghora tapazcaryAne kAraNe teo vAraMvAra bebhAna thaI jatA. eka vakhata evI rIte bebhAna banI eka vRkSa nIce teo paDyA hatA te samaye tyAMthI pasAra thaI rahelA gAyikAnA eka vaMde najIkamAM ArAma mATe mukAma karyo. te samaye potAnI vINAne sajja karavA mATe mukhya gAyikAe bIjIne sUcanA ApI ke "enA tAra vadhAre paDatA kheMcIne majabUta na karatI, nahi to tAra tUTI jaze ane DhIlA paNa na rAkhatI, nahi to saMgItanI madhuratA janmaze nahi; tAra madhyamasara rAkhaje.' te samaye jAgrata thatAM bhagavAna buddha A zabdo sAMbhaLyA ane tarata emane thayuM ke tapazcaryAnI bAbatamAM paNa pote madhyama mArga apanAvavo joIe jethI bebhAna thaI na javAya. pachI to sAdhanAnI pratyeka bAbatamAM emaNe madhyama mArga apanAvyo. huM ema mAnuM chuM ke bhagavAna buddha jo bhagavAna mahAvIrane maLyA hota to tapazcaryA mATe kadAca judo ja abhigama emaNe apanAvyo hota. bhagavAna buddha tapazcaryAne indriya uparanA saMyama ane mananI nirmaLatA mATe svIkArI, paraMtu bhagavAna mahAvIre taduparAMta karmanI nirjarA mATe paNa tapazcaryA svIkArI che e eka mahattvanI vAta bhUlavI na joIe. . duniyAnA badhA dharmomAM bAhya tapa upara bhAra mukavAmAM Avyo che ane tyAM teno hetu Arogya, dehanI zuddhi, indriyo upara saMyama ane cittanI nirmaLatAno che. gItAnA sattaramA adhyAyamAM zArIrika, vAcika ane mAnasika tapanA sAttvika, rAjasa ane tAmasa evA prakAro batAvavAmAM AvyA che. tapathI dehazuddhi thAya che e nirvivAda vAta che. oparezana karavuM hoya to DokTaro paNa AgalI sAMjathI khAvAnI ane Aparezana pachI bAra ke covIsa kalAka pANI pIvAnI paNa manAI kare che. ekAsaNuM, AyaMbila ke upavAsathI kabajiyAta, ajIrNa vagere rogo dUra thAya che, ema vaido kahe che. amuka samaya sudhI svecchAe AhAra na letAM indriyo zAMta paDe che. ane anukrame citta paNa zAMta thAya che. cittamAM savicAro phure che. mANasa prasannatA anubhave che. gItA kahe che : viSayA vinivartante nirAhArasya dehinaH / Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 jinatatva AhArano tyAga karanAra vyaktinI indriyonA viSayo nivRtta thaI jAya che. tapano mahimA to che ja. paraMtu jaina dharma vizeSa ema mAne che ke tapa vaDe karmanI nirjarA thAya che. jyAre zubha ke azubha karma baMdhAya che tyAre kArpaNa vargaNAnA pudgala paramANuo AtmAne-Atmapradezone coTe che. ane e karma udayamAM AvI jyAre bhogavAya che tyAre e pula paramANuo UkhaDI jAya che, nIkaLI jAya che, kharI paDe che, eTale ke karmanI nirjarA thAya che. AtmAnA ATha rucaka pradezo sivAyanA pradezone karmaNa vargaNAnA pudgala paramANuo coMTavAnI ane kharI paDavAnI A prakriyA pratisamaya niraMtara cAlyA kare che. upavAsa vagere tapazcaryAthI dehamAM AvI eka prakAranI taptatA ubhave che jethI kArmaNa vargaNAnA keTalAka pudgala paramANuo kharI paDe che. Ama, tapathI karmanI nirjarA thAya che. temAM paNa svecchAe bhAvollAsapUrvaka tapa karIne zarIrane kaSTa ApyuM hoya to karmanI nirjarA vizeSa thAya che. emAM mAtra A janmanA ja nahi, paNa janmajanmAntaranAM karmonI nirjarA thAya che. "uttarAdhyayanasUtramAM kahyuM che : mavaDI saMri -- tavA nimnaritna ! (karoDo bhavanAM saMcita thayelAM karmo tapathI nirjarita thAya che.) Avazyaka sUtranI TIkAmAM kahyuM che : tApathati aSTaka varga ta ta (ATha prakAranAM karmone je tapAve che tenuM nAma tapa che.) "uttarAdhyayanasUtramAM kahyuM che : tavega vohA navidda (tapathI vyavadAna arthAt karmonI zuddhi thAya che.) tapathI karmanI nirjarA dvArA azubha lezyAono parihAra thAya che ane samyakdarzana nirmaLa thAya che. Ama, jaina darzanamAM tapazcaryA upara ghaNo bhAra mUkavAmAM Avyo che. jema ahiMsAnI bAbatamAM tema tapazcaryAnI bAbatamAM paNa jaina dharma anya dharmonI apekSAe aMtima koTinI vAta kare che. eTale ja jeTalI ugra tapazcaryA jene lokomAM jovA maLe che, eTalI duniyAnA bIjA koI dharmanA lokomAM jovA maLatI nathI. musalamAno ramajhAnanA divaso daramiyAna eka mahinA sudhI roja rojA kare tyAre sUryodayathI sUryAsta sudhI pANInuM TIpuM paNa moDhAmAM nAkhatA nathI. paraMtu rAtre teo khAI zake che. temanI A tapazcaryA jainonA upavAsanI sarakhAmaNImAM haLavI tapazcaryA che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dRSTie tapazcaryA cha prakAranI bAhya tapazcaryAmAM AtmAnA anAhArI padano anubhava karAvanAra anazana(upavAsa)ne zreSTha gaNI che. divasamAM eka TaMka rasahIna lukhkho AhAra levo te AyaMbila nAmanuM tapa che. saMyamapAlana mATe te ghaNuM mahattvanuM tapa gaNAya che. uNodarImAM peTa UbhuM-adhUruM rAkhIne khAvAnuM vrata hoya che. vRttisaMkSepamAM nizcita karelI vAnagIo ja khAvAthI hoya che. karmanI nirjarA sAthe, A prakAranI bAhya tapazcaryA sAthe hArasaMjJA upara vijaya meLavavAnA puruSArtha uparAMta ahiMsAnI bhAvanA saMkaLAyelI che, kAraNa ke na khAvAthI ke ochuM khAvAthI eTalI ochI jIvahiMsA thAya che. gAMdhIjI haMmezAM pAMca ja vAnagI jamavAmAM letA. eka vakhata koIke emane pUchyuM ke pAMca vAnagI ja khAvAthI zo lAbha ? gAMdhIjIe kahyuM, 'ApaNI jamavAnI pAMca vAnagI nizcita thaI jAya ane ApaNe have chaThThI vAnagI khAvAmAM levAnA nathI ja evo ApaNo niyama hoya to tethI bAkInA badhA jIvone ApaNA taraphathI abhayadAna maLe che.' gAMdhIjInA A uttaramAM jainonI ahiMsAnI bhAvanA barAbara vyakta thaI che, kAraNa ke annamAM paNa jIva che ane e badhA jIvonI hiMsA ochAmAM ochI thAya e ahiMsAnI bhAvanA che. upavAsamAM A bhAvanA sauthI vadhu poSAya che. vAgha ApaNane khAI javA mATe dhasI Ave ane enA mukhamAMthI ApaNe bacI jaIe to ApaNane keTalo badho AnaMda thAya ! vAgha pAMjarAmAM purAyelo hoya to ApaNe keTalI nirbhayatAthI AnaMdapUrvaka Amatema pharI zakIe chIe ! evI ja rIte upavAsa karIe chIe tyAre ApaNe ApaNI jAtane pAMjarAmAM pUrI daIe chIe jethI bIjA jIvone ApaNA taraphathI abhayadAna maLe che. vanaspati, phaLaphUla vageremAM paNa jIvo che ema je samaje che ane zraddhApUrvaka mAne che emane mATe A vAta che. Izvare A sRSTimAM ApaNA khAvA mATe badhA jIvo utpanna karyA che ema mAnavAvALAne A sUkSma vAta sahelAIthI nahi samajAya. ' upavAsa vagere bAhya tapazcaryAmAM paNa vividha prakAranI paristhiti pravartatI hoya che. khAvuM hoya ane chatAM khAvAnuM na maLe ane upavAsa thAya e eka sthiti che. ane khAvAnuM maLatuM hoya ane chatAM svecchAe premabhAvathI, jJAnathI, zraddhAthI, tapa karavAnI bhAvanAthI khAvAnuM na khAvuM e bIjI sthiti che, baMne sthitimAM dehane kaSTa paDe che, paraMtu ekamAM e kaSTa tIvra lAge che, bIjAmAM e eTaluM tIvra lAgatuM nathI. pote bhUkhyA rahI potAnA bALakane 79 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinatattva khAvAnuM khavaDAvatI mAtAne bhUkhyA rahevAnuM kaSTa khAsa lAgaze nahi, balke ene bahu AnaMda thaze. bAhya tapamAM paNa AvuM ja che. e bhAvollAsapUrvaka karavAnuM hoya che. upavAsa karanArane AnaMda thavo joIe. 80 tapa eTale icchAnirodha; tapa eTale vAsanAo upara vijaya; tapa eTale tRSNAno tyAga. ta5mAM abhyAsathI AgaLa vadhI zakAya che. ekAsaNuM paNa na karI zakanAra krame krame abhyAsathI mAsakhamaNa sudhI pahoMcI zake che. koI koI sthaLe mAsakhamaNa karelAM mANasone haratAMpharatAM ane badhuM kArya karatAM ApaNe joI zakIe chIe tyAre A vAtanI sAzcarya pratIti thAya che. tapazcaryA sAthe cittanI prasannatA TakI rahevI joIe. cittanI prasannatA Take nahi eTalI hada sudhI tapazcaryA karavAno niSedha che. 'dazavaikAlikasUtramAM kahyuM che ke : balaM dhAmaM ca pehAe saddhAmArogyamappaNo / khetaM kAlaM ca vinnAya tahappANaM nijuMjae || [dareke potAnI zakti, dRDhatA, zraddhA, Arogya tathA kSetra ane kALa pramANe samajI-vicArIne potAnA AtmAne tapamAM joDavo joIe.] bhagavAna mahAvIre AthI spaSTa ja kahyuM che ke potAnI zaktinI uparavaTa jaIne tapazcaryA karavI na joIe. Arogya sAruM na hoya tevI vyaktie parANe upavAsa vagere prakAranI kaThora tapazcaryA ka2vAnI nathI hotI. garbhavatI strI, bALakane stanapAna karAvatI mAtA ke rogiSTha strI-puruSane AvI tapazcaryA ka2vAnI sakhta manAI zAstrakAroe pharamAvelI che. tapa tyAM sudhI ja karavAnuM hoya che jyAM sudhI indriyo jAgrata hoya che ane citta svastha ane nirmaLa hoya che. upAdhyAya zrI yazovijayajIe 'jJAnasAra'mAM tapanA aSTakamAM kahyuM che : tadeva hi tapaH kAryaM durdhyAnaM yatra no bhavet ! yena yogA na hIyante kSIyante nendriyANi ca / / [cittamAM durdhyAna na AvI jAya, yogone hAni na pahoMce ane indriyo kSINa na thaI jAya tyAM sudhI ja tapa karavuM joIe.] Ama, jaina dharme tapazcaryAmAM saraLa madhyama mArga na svIkAratAM ugra tapazcaryA upara bhAra mUkyo che. paraMtu te mananA bhAvo na bagaDe ane indriyo asvastha na bane tyAM sudhI. alabatta, ugra tapazcaryA karanAre vizeSa sAvadha rahevAnI jarUra che. vadhu paDatuM jJAna jo pacAvyuM na hoya to jema ahaMkAra janmAve che, tema vadhu paDatuM tapa jo AtmasAt na thAya to krodha Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dRSTie tapazcaryA janmAve che. vadhu paDatA tapathI kyAreka jaDatA ane yAMtrikatA Ave che. tapathI deha zuddha thavo joIe ane AtmA pavitra banAvo joIe, paraMtu bhAvavihIna yaMtravat tapa karanAramAM keTalIka vAra khAsa kaMI parivartana dekhAtuM nathI. evuM tapa phaLa Ape che kharuM, paNa ghaNuM ochuM. bhagavAna mahAvIrasvAmInA pUrvenA samayamAM tAmalI nAmano tApasa thaI gayo. te ghaNI ugra tapazcaryA karato. mAsakhamaNanA pAraNe mAsakhamaNa karato ane pAraNAmAM je AhAra leto te vAraMvAra dhoIne rasasahIna bane pachI leto, ATalI badhI ugra tapazcaryA te karato, paraMtu te bhAvollAsa vagara, yaMtravat karato. eTale tene kevaLajJAna thayuM nahi. mAtra devagati maLI. bhAvollAsa sAthe ethI ghaNI ochI tapazcaryA eNe karI hota to paNa ene kevaLajJAna prApta thAta. bAla tapazcaryA eTale bhAva vagara, ajJAnapUrvaka karelI tapazcaryA mukti apAvatI nathI. mATe ja kahyuM che : na hu bAlataveNa mukkhutti / to pachI prazna thaze ke zuM tapazcaryA karavI ja nahi ? mAtra lAMghaNa karatA hoya evI tapazcaryAthI phAyado zo ? eno javAba e che ke tapazcaryA bilakula na karatA hoya ane bhogavilAsa tathA pramAdamAM samaya vitAvatA hoya tenA karatAM lAMghaNa jevI tapazcaryA paNa sArI. jeo Aje evI tapazcaryA karatA haze teo kAle bhAvapUrvaka karaze. je tapazcaryAmAM karmanI nirjarA thavA karatAM karmono baMdha vadhAre thato hoya, tevI tapazcaryA na karavI joIe. 1 sAmAnya rIte ajJAnapUrvaka tapa karanArAono varga jema moTo hoya che tema tapanI ajJAnapUrvaka TIkA karanAro varga paNa moTo hoya che. khAdhepIdhe sukhI hoya ane ene lIdhe tapa karavAnI jemane bilakula ruci thatI na hoya tathA tapano jarA paNa mahAvaro na hoya tevA loko bAlatapa karanArA thoDA lokono khoTo dAkhalo AgaLa dharI tapa karanArA lokone mATe TIkA karavA maMDI jatA hoya che. emanI TIkA keTalIka vAra asaMprajJAtapaNe emanI azaktimAMthI pragaTa thatI hoya che. jemaNe thoDI paNa bhAvapUrvaka tapazcaryA karI che evA mANaso sAmAnya rIte tapazcaryAnA virodhI hotA nathI. alabatta, bAhya tapa karatAM AtyaMtara tapa caDiyAtuM che, e ni:saMzaya che. paraMtu ethI bAhya tapano niSedha karavAmAM nathI Avyo. khuda bhagavAna mahAvIre bAhya ane AtyaMtara ema baMne prakAranI tapazcaryA karI che. badhA ja tIrthaMkaronA jIvanamAM bAhya tapazcaryA paNa jovA maLaze. dIkSA, kevaLajJAna Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 jinatatva ane nirvANa vakhate badhA ja tIrthakaronA jIvanamAM anazana-bAhya tapa acUka hoya che. saMsAramAM badhA jIvo ekasarakhI rUci, kakSA ane zakitavALA nathI hotA. eTale ja bAhya ane AtyaMtara baMne prakAranAM tapamAM peTAprakAro batAvAyA che, ane dareke potAnI ruci, kakSA ane zakti anusAra tapanI pasaMdagI karavAnI hoya che. ane temAM potAnA AtmAnI zaktine phoravIne uccatama tapazcaryA sudhI pahoMcavAnuM hoya che. tapazcaryA vartamAna jIvanamAM mANasane mATe zreyaskara nIvaDe che ane AtmA mATe mokSapathagAminI banI zake che. eTalA mATe ja jaina dharme tamane utkRSTa maMgalamAM sthAna ApyuM che, paMcAcAramAM sthAna ApyuM che, nava padamAM sthAna ApyuM che ane vIsa sthAnakamAM sthAna ApyuM che.