Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
REGISTERED No. B. 156.
*
-
-
-
NEW
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
ये जीवेषु दयानवः स्पृशति यान् स्वपोपि न. श्रीमदः श्रांता ये न परोपकारकरणे हृष्यंति ये याचिताः । स्वस्थाः सत्स्वपि यौवनोदयमहाव्याधिप्रकोपेषु ये ते लोकोत्तरचित्रचारुचरिताः श्रेष्टाः कति स्युनराः ॥
જે જીવોને વિષે દયાળુ છે, જે દ્રવ્યનો મદ અલ્પ પણ સ્પર્શ કરતો નથી જે પોપકાર કરવામાં થાકતા નથી, જે યાચના કર્યા સતા ખુશી થાય છે, વનના ઉદયરૂપ મહાવ્યાધિનો પ્રકોપ થયે તે પણ જે સ્વસ્થ રહે છે; એવા લોકોત્તર આશ્રમ ચંકારી મનહર ચરિવાળી એક કેટલાક જ મનુષ્યો હાય છે અર્થાત બહુ અલ્પ હોય છે.
સુક્તમુક્તાવલિ
પેસ્ત ૨૮ મું
- અષાડ, સંવત ૧૯૬૮ શાકે ૧૮૩૮
, અંક ૪ થે.
પ્રગટ કર્તા શ્રી જૈનધર્મ પ્રસારક સભા ભાવનગર
अनुक्रमणिका. ૧ સંસાર ભાવના... ર આ અસાર શરીરમાંથી સારી આ ૩ ચંદરાજાના રાસ ઉપરથી નીકળતો સાર. .
જે વ્યાવશ્યક ... E ૫ વૈરાગ્યશતક.... ...
કે જૈન મુનિમહારાજેનું સંમેલન. : -
છ શેઠ આણંદજી કલ્યાણજી અને ભાવનગરની સંધ | ‘અત્યંત ખેદકારક મૃત્યુ. - -
- શ્રી સરસ્વતી” છાપખાનું-ભાવનગર, આ છે મૂલ્ય રૂા. ૧) પિસ્ટેજ રૂ. ૦-૪– ભેટ સાથે.
'' '.
----
-
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છપાઈ ને બહાર પડેલ છે. પ્રકરણાદિ વિચાર ગર્ભિત શ્રી રતવન સંગ્રહ. આ બુક શ્રાવિકા તેમજ સાધવી સમુદાયને તેમજ પ્રકરણના નવા અધ્યાસીઓને ઘણીજ ઉપયોગી છે. કોઈ વખત નહીં છપાયેલા તેમજ પ્રસિદ્ધિમાં પણ નહીં આવેલા સ્તવનનો આમાં સંગ્રહ કરેલ છે. આ બુકમાં જીવ વિચારનું ૧, નવતત્વનું ૧,દંડક સંબંધી ૨, ચૈદ ગુણઠાણ સંબંધી ૩, જ્ઞાનદર્શન
ચારિત્ર સંબંધી 1, સિદ્ધ દંડિક નું ૧, કર્મ પ્રકૃતિ ઉપર ૧, જબુદ્વિપ વર્ણનનું ૧, નિગદના સ્વરૂપનું ૧, સમવસરણ સંબંધી અને બીજી બાબતના ર મળી કુલ ૧૭ રતવને તથા ૪ સઝા દાખલ કરેલ છે. ભાવનગરના શ્રાવિકા સમુદાયની આર્થિક સહાયથો છપાવેલ છે. સાધુ સાધીને તથા જૈનશાળા ને કન્યાશાળામાં ભેટ આપવાની છે. ૧૬ પિજી ૧૭ ફોરમના પાકા કુંડાથી બાંધેલ બુક છે. કિંમત માત્ર આડ આના રાખેલ છે. રિટેજ દોઢ આને લાગે છે. જેને તો જાણવાની ઈચ્છકે અવશ્ય ખરિદ કરવા લાયક ને વાંચવા સમજવા લાયક છે. તેની ખરી કિંમત વાંચનારજ કરી શકે તેમ છે.
પાંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર મૂળ. શાસ્ત્રી. અમારી તરફથી કાયમ છપાય છે તેમાં કેટલેક વઘાર કરીને તેજ ટાઈપથી છપાવેલ . અને તેવાજ પંડાથી બંધાવેલ છે. કિંમત છ આના જ રાખેલ છે. જેને શાળા કન્યાશાળા માટે અને ઈનામ માટે ખરિદ કરનારને પાંચ આનાથી મળી શકશે. બહાર ગામવાળાઓને પોસ્ટેજ જુદું આપવું પડશે.
પાંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર મૂળ. ગુજરાતી. અમારી તરફથી છપાય છે તેવી જ શિલા છાપમાં છપાવેલી આ બુક હાલમાં બડ મુદતે બહાર પડી છે. છાપકામને બાઈડીંગ મનોરંજન કરે તેવાં છે. કિંમત પ્રથમ પ્રમાણે જ આડ આના અને જેનશાળા કન્યાશાળા વિગેરે માટે સાત આના રાખવામાં આવેલ છે. રિટેજ જુદું.
બે અશાડને એકજ અંક. - કાયમના નિયમ પ્રમાણે આ અશાડ માસ બે હોવા છતાં અંક એકજ બહાર પાડવામાં આવ્યું છે. તેથી કેઈએ તેમને આ અંક બહુ મેડે મળ્યાની શંકા ન કરવી.
તંત્રી. નવા મેમબરના નામ, ૧ શા. રાયચંદ પ્રેમચંદ ભાવનગર. પહેલા વર્ગના મેમર. ૧ શા. નથુભાઈ ડાહ્યાભાઈ
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
श्री जैनधर्म प्रकाश.
"
तत्र च गृहस्यैः सद्भिः परिहर्तव्योऽकल्याणमित्रयोगः सेवितव्यानि कल्याणमित्राणि, न लङ्घनीयोचित स्थितिः, अपेक्षितज्यो लोकमार्गः, माननीया गुरुसंहतिः, जवितव्यमेतत्तंत्रः प्रवर्तितव्यं दानादौ कर्तव्यदारपूजा जगवतां, निरूपणीयः साधुविशेषः, श्रोतव्यं विधिना धर्मशास्त्र, जावनीयं महात्नेन, अनुष्ठेयस्य विधानेन, अवलम्वनीयं धैर्य, पर्यालोचनयायतिः, अवलोकनीयो मृत्युः, नवितव्यं परलोकप्रधानैः, सेवितव्यो गुरुजनः, कर्तव्यं योगपट्टदर्शने, स्थापनीयं तद्रूपादि मानसे, निरूपयितव्या धारणा, परिहर्तव्यां विशेषमार्गः, प्रयतितव्यं योगशु छौ, कारयितव्यं जगवद्नुवन विश्वादिकं, लेखनीयं जुवनेशवचनं, कर्तव्यो मङ्गलजपः, मतिपत्तव्यं चतुःशरणं, गर्हितव्यानि दुष्कृतानि अनुमोदयितव्यं कुशलं पूजनीया मंत्रदेवताः, श्रोतज्यानि चेष्टितानि, जावनीयमौदार्य, वर्त्तितय्यमुत्तमज्ञानेन ततो जविष्यति जवतां साबुधर्मानुष्ठानभाजनता ||
1
1
उपमितिनयमपञ्च कथा.
પુસ્તક ૨૮ મું. अपाड. सं. १७९८. शाडे १८३४.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
नमस्तत्रज्ञाय.
संसार भावना.
For Private And Personal Use Only
म ४ थे.
(निराल ताल, मधी मीराने मोयाशी गाभा में राग. ) સસાર અસારે, જીવ લખ્યા : ભવચમાં, એ ટેક,
આ સસાર સમુદ્રે સુખ દુઃખ, ભરતી એટ વિચારે; જન્મ જરા ને મૃત્યુ જળમાં, ન જડે ઇષ્ટ કીનારો રે. પૃથ્વી અપ તે વાઉ વનસ્પતિ, ત્રસમાં ઉપન્યા ચવીયે; છેદન ભેદન તાડન તન, પરવશથી અનુભવીયેા રે.
સસાઈ
સ'સાર
१.
२.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૯૮
જૈનધર્મ પકાશ.
ચાર ગતિ નાટકશાળામાં, નાટક વિધવિધ ના; પુરુષ નપુંસક ને ર વેદ, વેપ વિચિત્ર 'રાએ રે. સર૦ ૩ નરક નિગોદ અમ બાદર, બે બહ ભવ કીધા, જશરાર ભૂચર ખેચર ને વળી, દેવ મનુષ ભવ લીધા છે. સંસાર” * એમ લખ ચોરાશી નીમાં, આથીઓ બહુ વેળા; બ્રાહ્મણ શાસ્ત્ર વૈશ્ય શદ્રનાં, થયા વિયાગ ને મેળા રે. - સંસાર ૫ માત પિતા પિતુ પુત્ર ભવાંતર, ઉલટ પુલટ ભવ પાયા; નાવ્યાં અઢારે જીવે વેદ્યાં, અગિર સંસારની છાંયા રે. સંસાર૦ ૬ માતા પિતા ભવો ભવ રેવરાવ્યાં, જીવ રે ભવરણમાં, જ્ઞાનાદિ ધન ચોરે લુંટયું, કુટયે રિપુએ ક્ષણમાં રે. સંસાર૦ ૭ ભુવનભાનુ જિન ચરિત્ર સુણીને, સમજુ એમ વિચારે, સુખ દુઃખ કર્મવશે જીવ પામે, સાંકળચંદ સંસારે રે. સંસાર, ૮
आ असार शरीरमांथी सार-धूळमांथी सोनुं.
काढी लेवाय तो काढी ल्यो. (લેખક સન્મિત્ર કપુરવિજયજી)
શરીરને એક સાડાની કેટલું સમજે. इदं पारीरं परिणामदुर्चर, पायवयं सयसंधिजर्जरम् । किमीपर क्लिश्यसि मुह दुर्मत, निरामयं धर्मरसायनं पिव ॥१॥
શાવાથ–આ શરીરને ગમે તેટલું પાળ્યું પડ્યું હોય તે પણ તેનો સઘઇ સાંધા ઢીલા થઈ જાજરું બને અંતે તદ્દન બળહીન થયું તું તે અવશ્ય પ છે-હાથમાં રહેતું જ નથી. તો પછી તેવા જડ દેહની ખાતર હે મૂઠ પ્રાણી વિધ વિ ષધ-ઉપર સેવી તું શા માટે ફ્લેશ સહે છે. સર્વ કલેશ શાંતિ કરવા નું કેવળ નીરોગી ધર્મ-સાયણ સેવ !
વિવેચન –ીતે ત =સડન પડન અને વિધ્વંસન ધર્મ (લક્ષણ વાળું જ શરીર હોવાથી મેહ મમતાવશે ગમે તેટલું તેને ખાનપાન વધ? પચારથી પિાવવામાં આવે અને વસ્ત્ર અલંકારથી શણગારવામાં આવે તો
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
આ અસાર શરીરમાંથી સાર,
品
જેમ તેના કુદરતી સ્વભાવ છે તેમ તે પવિત્ર વસ્તુને પણ અપવિત્ર કરી નાંખે છે. અશુચિથી ઉત્પન્ન થયેલા અને અશુચિમય દેહને જલાર્દિક જડ પદાર્થ વડે સામુદ્ રાખવાનો ભ્રમ કેવળ મૂઢ જતેને જ લાગેલા ડેાય છે. વળી તે નિત્યમિત્ર સમાન શરીર પોતાના નિત્ય પરિચયમાં રહેવાથી પરિણામે પાતાની ( આત્માની ) જ અવજ્ઞા કરનારૂ નીવડે છે. તે ઉપર એક શાસ્ત્ર-દૃષ્ટાંત કહેલુ' છે તે બહુ પરે મનન કરવા લાયક છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
+
• દૃષ્ટાંત.
ના પાડી.
જિતશત્રુ નામના કોઇ એક રાજાને સુબુધ્ધિ નામનો મહાન્ મત્રી હતા. કામગરો હોવાથી તે રાન્તને પ્રિય હતા. તેમ છતાં એકદા રાજા વયેાગે તેના ઉપર રૂદ્ર્ષ્ટમાન થયું. રાક્ષને પોતાથી વિમુખ થયેલા જાણી સુબુદ્ધિ મત્રી સભામાંથી નીકળી કોઇ એક મિત્રને આશ્રય લેવા ગયા. તે મીતે ૧ નિત્યમિત્ર, ૨ પમિત્ર અને ૩ ખ઼ુહારમિત્ર એવા ત્રણ મિત્રો હતા. તેમાં નિયમિત્ર સાથે ઘણી જ મહેાખતા હોવાથી મંત્રી પ્રથમ તેની જ પાસે આવ્યે; જો કે આ વખતે મંત્રીનું મન ઘણું ઉદાસ હતું-શેાકની છાયાવાળં હતુ. તા પણ ‘ અતિ પરિચયાત્ અવજ્ઞા ' એ ન્યાયે નિત્યમિત્રે તે તેને ડટ્ટા મશ્કરીમાં ઉડાવવા જ માંડ્યા. જ્યારે મત્રોએ તેને ખરી હકીકત કી નબળાવી ત્યારે તે તેણે ચાખી રીતે તેને આશ્રય આપવા પછી મંત્રી નિરાશ થઈ ખીન્ન પામત્ર પાસે આવ્યો. તેણે તેને કંઇક આદર આપી મિષ્ટ વચનથી એલાવ્યે; પરંતુ સત્ય હકીકત કહેતાં આશ્રય આપવાના તે! તેણે પણ અખાડા કર્યા. છેવટે જેમ ડુતે માણસ તરણું પણુ પકડ તેમ તે મંત્રી ત્રીશ્ત હારમિત્ર પાસે ગયે. એ વ્યૂહામિત્ર અત્યંત રસજ્જન, સમયજ્ઞ અને પરદુઃખભંજક હોવાથી મંત્રીને દૂરથી આવતા જોઇ, ઇંગિત આથી તેને શાકાકુળ તણી, તેને માન્ધાસન આપવા માટે તે તેની સામે આવ્યું. મંત્રીને છાતી સરસા ચાંપી જૂહારમિત્રે કહ્યું કે “ હું ભાઇ ! લગારે ગડો. નિરું. લગારે મુંઝાયા વગર શાંતિથી મને સાચી હકીકત કહા, જેથી હુ તરૂ ચિત ક. ' એવાં આશ્વાસનદાયક મિત્રનાં અમૃત વચનેને સાંભળી મત્રી આમાં ગરકાવ થઇ ગયા અને ગદ્ગદ્ શબ્દે તે પાતાની ખરી હકીકત નિર્દેદન કરવા લાગ્યા. મત્રીની દુઃખની વાત જાણી જીવામિત્રે કહ્યું કે ‘ ભાઈ ! જૂરે લગારે ડરવું નહું. જ્યાંસુધી મારા ખોળિયામાં પ્રાણ હશે ત્યાંસુધી તમારા પણ વાંકો કરવા દઇશ નહિં, 'આ પ્રકારનાં પૂરેપૂરા વિશ્વાસ ઉપન્નવનારાં ન સાંભળી મંત્રી મનમાં અત્યંત ખુશી થયા અને પાતે પાતાને આવા એકજ
'
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
www.kobatirth.org
જૈનધર્મ પ્રકાશ
co
ઉત્તમ મિત્રથી કૃતાર્થ માનવા લાગ્યું. તે સમય જતાં અલ્પ વખતમાં રાજાના રોષ રમી ગયા અને મંત્રીની ખાસ જરૂર જણાતાં તેની શોધ કરાવવા લાશે. અને તે ડ્રામિત્ર પાસેથી મળી આવતાં પોતાના સુબુદ્ધિ મંત્રીને સમર્થચિત કિંમતી સહાય ( આય ) આપવા બટૅજિતરાવુ રાજા જુહારમિત્રના ભારે ઉપગાર માનવા લાગ્યા.
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
પ્રાંત અહીં પુરૂ થાય છે. પરંતુ સક્ષેપથી તેને ઉપનય બહુ ઉપયાગી હોવાથી અત્રે કહીશુ, જે દરેક આત્માથી જનોને ખાસ ઈંડા લેવાલાયક અને નિર ંતર સ્મરણ કરવા યોગ્ય છે. અત્ર રાજાને સ્થાને યમ સમજવો અને મંત્રીને સ્થાને જીવ-આત્મા સમજવા, ત્યારે દ્વંદ્વવયેાગે રાગાદિક મહા કષ્ટ આવે છે ત્યારે જીવને મરણના (ચમના ) ભય લાગે છે અને તેથી તે ગાભરી બનીને તેથી મુક્ત થવા કંઇ આશ્ચય જેવું મળે તે માટે ખાસ વિચારમાં ગરકાવ થઇ ાય છે. મંત્રીની જેમ દરેક જીવને સામાન્ય રીતે ત્રણ પ્રકારના મિત્રશાસ્ત્રમાં આવી રીતે કહેલા જ છે:---
देहः स्वजनाः पर्वसंनिभाः
जूहार मित्रो ज्ञेयो धर्मः परमः ॥
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભાવા——નસચિત્ર સમાન આ આપણે દેહ-શરીર છે, પમિત્ર સમાન આપણાં સ્વજન પરિવાર છેઅને તૃણામિત્ર સમાન પરમ બધુ ધ છે. એ ત્રણે મિત્રોના સ્વભાવ પ્રથમ દૃષ્ટાંતમાં કથા મુજબ બરાબર મળતો આવે છે.
વિલચન—જે નિત્ય પ્રત્યે આપણી જ સાથે રહે, ખાનપાન સાથે રહી કરે, આવે જ ડે બેસે, રા જ રસ-રમત ગમત કરે ને નિત્યમિત્ર કહેવાય છે. તેવો આ દેહ છે. તેની ખત્તર કર્કક પ્રકારની વિટના જીવ સસ્તું છે, તેને મગન ભોજન કરાવે છે, તે માટે કંઇક પ્રશ્નના આરંભ સમારંભ સેવી રાતે પાપના પોટલા ખાધે છે તેમ છતાં જ્યારે ગર્ભ રૂપે છે, અવસાન વખત આવે છે, પોતે મરણની પદ્માએ યુવ છે ત્યારે અથવા તેવા જ ગાદિક કષ્ટમાં નિમિત્ર ગાન ડરનું ક કરતા નથી. જીવથી ઉપરાંડેડ થઇ ગેરે છે. ાગ કે જીવને અને બાકી બે ન હેાય તેમ જીવથી રીસાઇ નવાઈ! હુ ચવા માગે છે અને તુકો થઇ પણ્ ય છે. અને પરિચય શ્રી નિત્યમિત્ર સમાન દેહ સાથે એવુ અનિષ્ટ પરિણામ આવે છે. તેથી જ જ્ઞાની પુરૂપાએ એવા અનાય મિત્રને સ`ગ વવા કહ્યા છે. વળી જે ટાણે ટચકે એકડા મળી ખાનપાન સાથે કરે, સુખદુઃખની સાથે મળી વાતો કરે અને પાછા
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ અસાર શરીરમાંથી સા.
૧૧
પોતપોતાને ઠેકાણે વિખરાઈ જાય તેવા કેાઈક શુભાશુભ અવસરે એકડા થનારા સ્વજન પરિવારને પમિત્ર' સમાન કહ્યા છે. આપણે ઉપલા દૃષ્ટાંતમાં જોયું તેમ પમિત્ર પણ પરિણામે નિત્યમિત્રની જેમ સ્વાર્થી જ છે. ઝાડ જ્યાં સુધી લીલું હોય છે ત્યાં સુધી પખીએ આવી તેના ઉપર કલરવ કરે છે પણ જ્યારે તે સૂકાઇને કેવળ હુંડા જેવુ થઇ જય છે ત્યારે તે તેના સામું પણ જોતાં નથી તેમ કઈક ટાણે ટચકે સારા નરસા પ્રસંગે પોતાના જીવની પેરે પાળેલા પાપેલા સ્વજન પરિવાર અંતઃ વખતે જ્યારે જમ રૂપે છે, જીવ વ્યાધિય થઈ બેભાન થાય છે, આંખના દેવતા ઉડી જાય છે ત્યારે પણ સહાયભૂત થઇ આ જીવનેા બચાવ કરી શકતા નથી. સહુ ટગમગ જોયા કરે છે અથવા ખાટા રોદણાં રાયા કરે છે પરંતુ જમથી કે તેવા પ્રાણાંત કષ્ટથી કાઇ અને બચાવતા નથી-બચાવી શકતા નથી. વસ્તુતઃ પમિત્ર સમાન સ્વજન વની પણ આવીજ સ્થિતિ હાવાથી જ્ઞાની પુરૂષોએ તેમના સંગ પણુ કેવળ સ્વાર્થીનિષ્ઠ હોવાથી વર્ષવા લાયકજ કહ્યા છે. ત્યારે જૂષારમિત્ર જ એક અવા પરગજુ પરદુઃખભંજક મિત્ર છે કે જે આગલા દૃષ્ટાંતમાં જોયા મુજબ પરમ કૃપાળુ અને કૃતજ્ઞ હાવાથી એકવાર પણ પરિચયમાં આવેલા જીવને ભૂલી જતા નથી પરંતુ ખરી વખતે તેને અમૂલ્ય સહાય આપે છે. એવી રીતે પરમ આંધવની પરે અમૂલ્ય સહાયને અર્પનારા જૂહારમિત્રની ઉપમા જ્ઞાની પુરૂષોએ પવિત્ર ધર્મને આપી છે તે યથાર્થ છે. કેમકે માલ્યાવસ્થામાં અજ્ઞાન દશાની અહુલતાથી, ચાવનવયમાં અઅર્જુનની ચિંતા, વિષયરસની લુબ્ધતા તથા મદાંધતા પ્રમુખ કારણથી અને જરા અવસ્થામાં ઇંદ્રિયાની શિથિલતા, શરીરની ક્ષીણતા, વ્યાધિગ્રસ્તતા, અને પરાધીનતા પ્રમુખ કઈક કારણેાથી જીવ પૂરમ બાંધવરૂપે પવિત્ર ધર્મથી પ્રાયઃ વિમુખ જ રહે છે. તેમ છતાં જો જૂહારમિત્ર સમાન પરમકૃપાળુ અને પરમ કૃતજ્ઞ ધ મહારાજને આખી જી દગીમાં કદાચ એક જ વખત પણ પિરચય કરવામાં આવ્યે હોય તો તે પરમકૃપાળુ ધર્મમિત્રની અમૂલ્ય સહાય મેળવવા જીવ ભાગ્યશાળી થાય છે—થઈ શકે છે. એવે એ કુપાળુ ધર્મ શરણુ રહિતને શરણદાતા એટલે આશ્રય રહિતને આશ્રયદાતા નિઃસ્વાર્થી મધુ કહેવાય છે. એથી જ શાસ્ત્રકાર આપણને આગ્રહુપુર્વક કહે છે કે નિત્યમિત્ર સમાન દૈહુમાં તમે ખેાટી મમતા ખાંધશે નહિં. ભાડાની કોટડીની જેમ તેની સાથે સ્વાર્થ પૂરતા જ સબધ રાખજો. તમે ગમે તેટલા તેના આદર સત્કાર મેહવશ થઇને કરશે! તેપણ તે દેહુ કદાપિ તમારા થવાના નથી; કેમકે તે કદાપિ કોઈના પણ થયા નથી. તે તમને ક્ષણમાં છેટુ દઈને જતા રહેશે અને તમે જરૂર છેતરાઈ જશે. કેમકે તેના તેવા જ સ્વભા
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
ન છે. પૂર્વે પણ તેણે અનંત જીવને છેહ દઈને છેલ્યા છે. અત્યારે પણ કોઈ કને છેહ દઇ છેતરે છે અને ભવિષ્યમાં પણ તેમજ કરશે. તે પછી તેને વિશ્વાસ સુબુદ્ધિ જન કેમ જ કરે ? ન જ કરે. તેની જેમ પર્વમિત્ર સમાન સ્વજનવ પણ સ્વાર્થ સાધુ જ-કેવળ સ્વાર્થનિક છે. તેથી હે ભવ્યજને ! તમે પરમકૃપાળુ હારમિત્ર સમાન પવિત્ર ધર્મ ઉપર જ સર્વથા વિશ્વાસ રાખે. તેનાથી જ તમારે અંતે ઉદ્ધાર થઈ શકશે. તેનું પરદુઃખભંજન' બિરૂદ સાચું જ છે. માટે તેને જ આશ્રય લડો. હરાયાં ઢોરની પરે જ્યાં ત્યાં સુખની ભ્રાંતિથિી રઝળશે નહિં. કલ્પવૃક્ષને તજી કેરડે શામાટે બાઝે છે? ચિંતામણિને તજી કાચના કટકાને શામાટે પકડે છે ? ક્યાંસુધી જરા અવસ્થા આવી પહોંચી નથી, વ્યાધિઓએ આવી ઘર કર્યું નથી અને ઇદ્રિ ક્ષીણ થઈ નથી ત્યાં સુધી પવિત્ર ધર્મનું સેવન કરી લે, કરી લે ! પછી તમારા હાથમાં બાજી રહેશે નહિ. હજી સવેળા ચેતી જાઓ! અને ધર્મ રસાયણનું પાન કરી લ્યો ! એથી તમારા સઘળા દોષ, સઘળા કલેશ, સઘળી વ્યાધિ યાવત્ તમારા સઘળા વિકારજન્મ, જરા અને મરણનાં અસહ્ય અનંત દુઃખ વિલય પામશે. બાકી આ પામર–પરિણામે છેહ દેનારા સ્વાર્થી દેહની ખાતર મેહાંધ બની તમારે અનેક પ્રકારના બાહા ઔષધ ઉપચાર કરવાની કશી જરૂર નથી. કેમકે પરિણામે એ બધા ઉપચાર નિષ્ફળપ્રાય છે-ફળદાયી નથી. જે સચોટ ફળદાયી બર ઉપાય તમારું જીવન સુધારવાને છે તે એજ છે કે તમે બધાં ભામાં મૂકી દઈને એક ધર્મપરાયનનું જ પાન કરે કે જે જાતે જ નિરોગીલું છે. તે તમને પણ નિ. રોગી કરશે જ. પરંતુ તેમાં તેવી અચળ આસ્થા રાખીને તેનું પ્રીતિથી સેવન કરો. જે ભવ્યાત્માઓ માટી મોહ માયા તજી પરમબાંધવરૂપ, અશરણુ શરણ અને અમારક ધર્મમિત્રની શુદ્ધ નિષ્ઠાથી સેવા કરી સહાય માગશે તેમને તે જરૂર સહાય આપશે. પરંતુ જે પામર પ્રાણીઓ વાઘની જેમ ડરીને તેનાથી દેઢ ગાઉ દૂર નાસશે, પરમકૃપાળુ અને કૃતજ્ઞ ધર્મમાં વિશ્વાસ નહિં રાખશે અને એક નિષ્ઠાથી સેવા કરનારને ગમે તેવા વિષમ સંગમાં પણ સહાય કરનાર તે અધમે દ્ધારક ધર્મને આશ્રય લેશે નહિ તે બાપડાના ભવિષ્યમાં કેવા બૂરા હાલ થાશે તે કહી શકાતું નથી. કેમકે શત્રુંજય માહામ્યમાં શ્રી ધનેશ્વર સૂરીશ્વરે એક અમૂલ્ય શ્લોક અદભૂત કૃપા અમૂલ્ય બોધ આપતાં સહૃદય જનેને સમજાવ્યું છે કે
ધર્માતા , મિત્ર નિતિ ઃ | कथं शुभायतिर्भावी, स स्वामिद्रोहपातकी ॥
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચંદરાજાના રાસઉપરથી નીકળતે સાર.
૧૦૩
ભાવાર્થ–પૂર્વ ભવમાં સેવેલા ધર્મના પ્રભાવથી આ ભવમાં પ્રત્યક્ષપણે ઋદ્ધિ સિદ્ધિ પામ્યા છતાં જે મેહવશ અજ્ઞાન પામર જીવ ધર્મને જ લેપ કરે છે, તે સ્વામી કેહ કરવારૂપ મહા પાતકી પ્રાણીનું પરિણામે સારૂં શી રીતે થશે? નહિ જ થાય. તેનું સારું થવાને સંભવ જ નથી.
વિવેચન–એક સરખી માનવ આકૃતિને ધારણ કરતાં છતાં કઈક રેગી તે કઈક નિરગી, કઈક પંડિત તે કઈક મૂર્ખ, કઈક રાજા તે કઈ રંક અને કઈક સુખી તે કઈક દુઃખી દીસે છે. તેનું કારણ વિચારી જોતાં બુદ્ધિમાન સમજી શકે છે કે તે પ્રગટ પૂર્વ ભવમાં કરેલી શુભાશુભ કરણીનું જ ફળ છે. જો એમ ન હેય તે એક જ માતાના ઉદરથી ઉત્પન્ન થયેલાં બે બાળકોમાંથી જન્મતાં જ એક બાળક નખમાં પણ રેગ વગરનું અને બીજું તદ્દન રેગિલું દીસે છે અને એવી જ બીજી બહુ બહુ પ્રકારની વિચિત્રતા દીસે છે તેનું બીજું શું સંભવિત પ્રજન હોઈ શકે? કશું જ નહિ. તેથી પૂર્વ નિર્મીત સિદ્ધાંત ઉપર આવવું જ પડે છે. માટે સુખના અથી જનેએ ગમે ત્યારે અને ગમે તેવા સમવિષમ સંયોગેમાં પણ અવશ્ય ધર્મનું સેવન કરવું. જે બાપડા અજ્ઞાન–પામર પ્રાણીઓ પવિત્ર ધર્મથી સદાય વંચિત રહે છે તે કદાપિ સુખના ગંધને પણ પામી શ.
તા નથી. અને જે પૂર્વ ભવમાં કંઈક અંશે ધર્મનું સેવન કરવાથી અહીં પ્રત્યક્ષ સુખ પામ્યા છતાં તે ઉપગારી ધર્મથી પાછા વિમુખ રહે છે તે સ્વવામી
હી હોવાથી મહા પાતક ગણાય છે, જેથી તેવા પામર પ્રાણીનું પરિણામે શ્રેય થવું દુર્ઘટ છે. જે સુખની ખરી ચાહના હોય તે ધર્મથી વિમુખ ન જ રહેવું જોઈએ.
ઈતિશમ.
चंद राजाना रास उपरथी नीकळतो सार
(અનુસંધાન પૃષ્ઠ 6 થી ) વિમળ પુરીએ ગયેલા વેપારીઓ તે ત્યાં રહ્યા અને વ્યાપાર કરવા લાગ્યા. મકરધ્વજ રાજાએ પોતાના બુદ્ધિના ભંડાર જેવા મંત્રીને બોલાવ્યો અને તેને કનકધ્વજના રૂપ સંબંધી વાત કહી સંભળાવી. મંત્રીએ પૂછ્યું કે-“મને આ વાત કહેવાને હેતુ શું છે?” રાજાએ કહ્યું કે “મારી પુત્રી પ્રેમલા માટે વરની
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪
જૈનધર્મ પ્રકારી
શોધમાં આપણે છીએ, તેવામાં આ અચાનક સયોગ મળી ગયા છે. તેને ચેગ્ય આ વર્ જણાય છે. પુત્રીને ચેાગ્ય વર મળે તે મને આનંદ થાય. આના જેવા નીતે વર મળવા મુશ્કેલ જણાય છે તેવુ જે તમારૂ મન માને તે તેની સાથે પ્રમાને વિવાહ કરીએ. ” મંત્રી એલ્યે કે-“ મહારાજ ! પરદેશીની વાત ઉપર ઇસા કેમ રખાય ? ભલે, કે ભુએ પણ પોતાને હાય તે સાને વહાલા લાગે હું અને તેની પરદેશમાં પ્રશંસા પણ થાય છે. પોતાની માને કોઇ ડાકણ કહેતુ નથી. વળી પાતાના દેશના કાંટા પણ પ્રિય લાગે છે અને પરદેશના કુલ પ્રિય લાગતા નથી. આમ હોવાથી તે વેપારીઓના વચન ઉપર તો પ્રતીત રખાય નહીં કારણ કે તે ત્યાંનાજ રહીશ છે. તેથી જો કોઇ બીજા ત્રાહિત માણસ જે પરદેશી હાય તે તેની પ્રશ્નસા કરે તો મનમાં નિશ્ચય થઈ શકે. ” રાજાએ મ`ત્રીની વાત કબુલ કરી. પછી પુત્રીને વિસર્જન કરી અને રાજા રચવાડીએ ગયેા. અટવીમાં જઈને રાજાએ ઘણા મૃગાદિ પશુઓને ઉપદ્રવિત કર્યાં, પાછળથી મંત્રી પણ ત્યાં આવ્યા. પછી રાજા શ્રમિત થઈને નજીકમાં એક સરેાવર હતુ તેની પાળ ઉપર જઇને વિસામો લેવા એડી.
તેવામાં કોઈ દેશના સોદાગરો પાણી પીવા માટે તે સરેરે આવ્યા. સરોવરમાંથી નિર્મળ જળ પીને તે પાછા વળ્યા. એટલે મકરધ્વજ રાજાએ તેને મેલાવ્યા. અને આદરપૂર્વક પૃયુ કે તમે પરદેશી મુસાફો છે. તો તમે અનેક દેશોમાં અનેક કાતુક જોયા હશે તેમાંથી મારે જાણવા જેવું કાઈ કાતુક હોય તે કહેા. તમે આકૃતિએ પણ વિચક્ષણ જણા છે તેથી મારી ઇચ્છા પૂર્ણ કરો. ’’
For Private And Personal Use Only
રાજાએ આ પ્રમાણે કહેવાથી સોદાગરો તેમની પાસે જાણુંલી અદ્ભુત વાતાં કહેવા લાગ્યા. તેમ બોલ્યા કે ક્રૂરતા કરતા સિંધુ દેશમાં ગયા હતા, ત્યાં સિંહલપુરી નામે નામે રાજા છે. તેને કનકધ્વજ નામે પુત્ર છે. તે રૂપ રંગના ભડાર છે. દેશ વિદેશમાં તેની કીર્ત્તિ વિસ્તરેલી છે. પણ તે કુમાર ભોંયરામાં જ રહે છે. તેને
હાર લાવવામાં આવતો નથી. જે તેને શરીરે પવન લાગે તેપણ તે કુલની ડ્રગ્સ કુમળાઈ ય એવા તે સુકામળ છે. તેનુ રૂપ અલૈકિક છે પણ તે કોઇએ જોયું નથી. હું મહારાજ ! અમે એ અચરજ સાંભળ્યું છે. ” રાજાએ તેની વાત સાંભળીને તેમને વિદાય કર્યો, મનમાં નિરધાર કર્યો કે પ્રેમલાના વિવાહ એની સાથે જ કરવો. વ્યાપારીયાના વચન પર પણ હવે વિશ્વાસ ખેડે, પછી સંધ્યા સમય થયો એટલે રાજા ઘરે આવ્યા. અને મત્રીને પેાતાના વિચાર
બેડા. અને તે હે રાજેન્દ્ર ! અમે નગરીમાં કનકરથ
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચંદરાજન રાસઉપરથી નીકળતે સાર.
૧૦૫ જણાવ્યું, પરંતુ મંત્રીએ કહ્યું કે –“મને હજુ પણ શંકા રહે છે, વિશ્વાસ આવતું નથી. કારણકે કાને સાંભળવાથી એ વાતની પ્રતીત થઈ શકે નહીં, નજરે જોવામાં આવે તે જ સાચું મનાય; માટે આપણે કઈ સેવક ત્યાં જાય અને તેનું રૂપ નજરે જુએ પછી અહીં આવીને કહે છે તેની સાથે પ્રેમલાલચ્છીના વિવાહ . આ કાંઈ નાની સુની વાત નથી. આખી જીંદગીને સંબંધ જે છે તેથી તપાસ તે પૂરી કરવી.”
મળી આવાં વચન સાંભળીને રાજાએ અમારા ગામના વેપારીઓને તેડાવ્યા અને આદર સત્કાર કરીને કહ્યું કે “ તમે એક અમારું કામ કરે. તમે મારા પ્રધાનને સાથે લઈને સિંહલપુરી જાઓ. ત્યાં તેમને કુંવરનું રૂપ બતાવે અને જે તેનું રૂપ કુંવરી જેવું હોય તે તમે ત્યાંજ શ્રીફળ આપીને વિવાહ નકકી કરજો. આટલું કામ કરી આપવાથી હું તમારે આભાર માનીશ અને કઈ દિવસ એ ઉપકાર ભૂલીશ નહીં. ” વેપારીઓ બેલ્યા કે એમાં મોટી વાત શું છે? આપના હુકમ પ્રમાણે અમે ખુશીથી કામ કરી આપશું. કારણ કે અહીં તમારી પુત્રી અને ત્યાં કનકરથ રાજાને પુત્ર બંનેની સરખે સરખી કોઈ પણ પ્રકારની ખેડ ખાંપણ વિનાની જોડી છે. તે તે મેળવવામાં અમે બનતે પ્રયાસ કરીશું. આપના પ્રધાનને અમારી સાથે મેકલે, અમે તેની અમારાથી બનશે તેવી ચાકરી કરશું.” રાજાએ તરતજ ચાર બુદ્ધિમાન પ્રધાનને તૈયાર કયાંઅને અમારા ગામના વેપારીઓની સાથે સિંહલપુરી તરફ વિદાય કર્યો. તેઓ અનુક્રમે સિંહલપુરી આવ્યા. વ્યાપારીઓને ત્યાં ઉતર્યા. વ્યાપારીઓએ તેમને સારી તિ ભેજનાદિકવડે સંતુષ્ટ કર્યા.
સંધ્યાકાળ થએટલે વેપારીઓ પેલા પ્રધાન પુરૂષોને લઈને કનકરથરાજા પાસે આવ્યા. પ્રથમ પ્રધાનને બહાર બેસાડીને તેને રાજાને મળ્યા અને બધી વાત કરી બતાવી. તેઓએ છેવટે કહ્યું કે “મકરધ્વજ રાજાના પ્રધાને આપણા રાજકુમાર સાથે રાજપુત્રી પ્રેમલાલચ્છી જે અત્યંત રૂપવંત છે અને જેને અમે નજરે જયેલી છે તે વિવાહ કરવા અમારી સાથે આવ્યા છે. અને તેઓ બહાર ઉભા છે.” રાજાએ તરતજ તેમને અંદર લાવવા આજ્ઞા કરી. પ્રધાનએ તે સાંભળતાં. અંદર આવી રાજાને પ્રણામ કર્યા અને કેટલીક પ્રશંસા કરી. રાજાએ હર્ષિત થઈને તેઓને આસન પર બેસાડ્યા. કુશળ સમાચાર પૂછડ્યા. પછી કહ્યું કે “તમે કયાંથી આવ્યા છે ? કયાં સુધી જવું છે? તેણે મેકલ્યા છે ? ને શું કાર્ય છે?” રાજા તરફથી આમ પ્રશ્ન થતાં તે ચાર પ્રધાનામાંથી એક અવસર ઉચિત બેલનાર ચતુર પ્રધાન હતું તે બોલ્યો કે-“હે રાજ! અમે સેર દેશથી આવ્યા
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦૬
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
છીએ અને અમારા મકરધ્વજ રાજાએ અમને તમારી પાસેજ મેકલ્યા છે. આ તમારા ગામના વેપારીઓએ અમારા રાજાની પાસે તમારી ઘણી પ્રશંસા કરી અને તમારા પુત્ર કનકધ્વજના રૂપના પણ ઘણાં વખાણ કયાં. બીજા સેાદાગરો આવ્યાં હતા તેમણે પણ તમારા પુત્રના રૂપની પ્રશંસા કરી. તમારો પુત્ર એવા રૂપવત હોય તેમાં નવાઈ પણુ નથી. કેમકે હુ'સના કુળમાં તો હુંસજ હાય. અમારા રાજાને એક પ્રેમલાલચ્છી નામે પુત્રી છે તે પણ ઘણી રૂપવત છે, તેની સાથે તમારા પુત્રને વિવાહ મેળવવા અમને અહીં મોકલ્યા છે. આ વાતમાં તમારે પણ કાંઇ આનાકાની કરવા જેવુ નથી. કારણ કે તે સાર દેશના રાજા છે; અને તમે સિંહલ દેશના રાજા છે; સરખે સરખી ઝેડ છે; વળી તમે જાણે છે કે અમે પણ ઘણી ભૂમિ ઉલ્લધીને એ કાર્ય માટેજ અહીં આવ્યા છીએ અને વિવાહ મેળવ્યા વિના પાછા જવાના નથી. ”
મકરધ્વજ રાજાના પ્રધાનોની આ પ્રમાણેની હકીક્ત સાંભળીને સિંહુલરાજા ખેલ્યા –“ તમે વાત કહી તે સાંભળી. પણ તમે આટલા બધા ઉત્તાવળા કેમ થાએ છે ? ઉતાવળા કામ કરવામાં સ્વાદ આવતા નથી. ધીરજના ફળ મીઠાં કહેવાય છે. તમારા રાજાએ અહીં સુધી તમને મોકલ્યા તે તે બહુ સારૂ કર્યું. અમે તમારૂ કહેવું માથે ચડાવી લીધું. હવે તમે જરા સ્વસ્થ થાએ. અમે વિચાર કરીને આના ઉત્તર આપશુ. તમે દૂર દેશાંતરથી આવ્યા છે તેા તમને દિલગીર નહીં કરીએ. પણ હજી અમારે પુત્ર નાના છે. અત્યારથી વિવાહની વાત શી ? જ્યારે મેટો થશે ત્યારે વિવાહ કરશું. વળી તેણે હજી સુધી ઘરનુ આંગણું પણ જોયું નથી. હજી તે ભોંયરામાં જ રહે છે. અમે ખેાળામાં લઇને તેને રમાડયા પણ નથી. વળી તમારા રાજાની પુત્રીને અમે જોઈ નથી, તો કન્યા જેયા વિના વિવાહુ પણ કેમ થાય ? તે છતાં તમારા રાજને બહુ ઉતાવળ જ હાય ! ખુશીથી ખીજે વર શોધી યે; એમાં અમને કાંઇ વાંધો નથી. ”
આ પ્રમાણે કહીને આવેલા પ્રધાનાને રાજાએ ઉતારે મેકલ્યા. પછી મને ખેલાવીને કહ્યુ કે–“ હે હિંસક ! કહે હવે શુ કરવુ છે? આમ રેજો રાજ દેશાવરી માણસને કયાં સુધી ભેળવ્યા કરશું ? આવી મહા રૂપવંત કન્યા અને આપણા કુષ્ટિપુત્ર તેના વિવાહ શી રીતે જોડાય ? મને તે આવુ કુડ કપટ કરવુ કઇ રીતે ગમતું નથી. કારણ કે કુડ ત્યાં ધુડ છે, ફુડ કળીનું સ્વરૂપ છે, સાથી ભુંડ કુંડ છે. સત્કને તે! તે કુહાડા જેવું છે. માટે આ પ્રધાને જે આશાભર્યાં આવ્યા છે તેને ખરી વાત કહી દેવી ને પાછા મેક્લવા. દેખી`ખીને દેવકન્યા જેવી રાજપુત્રી સાથે આપણા ફેઢી પુત્રના વિવાહ ન કરવો.
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચંદરાજાને રાસઉપરથી નીકળતો સાર,
૧૦૭ પૂર્વે ઘણુ કુડ કપટ કર્યા હશે તેથી પુત્ર કુષ્ટિ થયું છે. વળી આ ભવમાં કુડ કપટ કરીએ તે તેનાં ફળ કેવાં અનિષ્ટ ભેગવવાં પડે ? તેથી મારું મન તે એ અન્યાય કરવામાં વધતું નથી. તારા વિચારમાં શું આવે છે તે કહે.”
રાજાના આ પ્રમાણેના વચને સાંભળી ને મેં કહ્યું કે-“હે રાજન ! હજી સુધી રાજપુત્ર કુષ્ટિ છે એમ કેઈએ જાણ્યું નથી. જે આમ જ કરવું હતું તે પછી તેને ભેંયરામાં શા માટે રાખવો હતો? મૂળથી જ જૂઠું કરવું નહોતું. જ્યારે એકવાર જૂઠું કર્યું છે તે હવે હીવું નહીં ચલાવ્યા જવું. જ્યાં સુધી દિવસ પાધરા છે ત્યાંસુધી બધું ઠીક થઈ રહેશે. આ પ્રધાને દૂર દેશથી આવ્યા છે તે તેને નિરાશ ન કરવા. મન ગમતે વિવાહ મળે છે તે કરી લે. આપણે કુળદેવીને આરાધીશું ને કઈ પણ રીતે પુત્રને નિરોગી કરશું. માટે હવે જે આ દર્યું છે તે પૂરું કરવું. હારી જવું નહીં. આ જગમાં જૂનું તે બહુ મીઠું છે. જાથી સંપત્તિ મળે છે અને પ્રતિકૂળ હેય તે અનુકૂળ થાય છે. માટે જૂઠાથી ડરી જવા જેવું નથી. ચેરી કરનારની સારવાર કરનાર પણ મળી આવે છે, તો આપણે કાંઈ કરી નહીં શકીએ ? બધું કરશું ને પાર ઉતરશું. માટે તમે લગાર. પણું ચિંતા કરશો નહીં. ' '
મારી આ પ્રમાણેની વાત સાંભળીને રાજાએ મને કહ્યું કે- “તારું કર્યું તું ભગવ. તારે ગમે તે કર. હું એમાં વચ્ચે આવવાના નથી. ” મારી અને રાજાની આ પ્રમાણેની વાતચિત ચાલે છે તેવામાં મકરધ્વજ રાજાના પ્રધાને ત્યાં આવ્યા અને કહેવા લાગ્યા કે-“હે રાજન! તમે આટલા દિવસ વાતમાં ન વિચારમાં કાઢી નાખ્યા. હવે આપની ઈચ્છા ન જ હોય તે કાંઈ પરાણે પ્રીત થતી નથી. પણ અમારું કહેવું એમ છે કે જે તમારે પુત્ર બીજી પણ રાજકન્યા પરણશે તે અમે શી ચોરી કરી છે કે અમારી રાજપુત્રી ન પરણે? વળી રાજપુત્ર રાજપુત્રીને પરણે એ તે જગની રીત છે; પણ તમે તે કાંઈ નવી રીત -
વા ધારી જણાય છે ! વળી અમારી રાજપુત્રી એકવાર તમારા પુત્રની સ્ત્રી કહેવળી તેને હવે બીજાને આપશું તેમાં તમારી લાજ પણ શી રહેશે? લદ્દમી ચાલીને ઘરે આવે ત્યારે તેને પાછી કોણ વાળે ? માટે તમે ડાહ્યા થઈને ભૂલ છે. હજુ પણ અમારું કહેવું એમ છે કે આવેલો અવસર ચૂક ઠીક નથી.” - પ્રધાનની આ પ્રમાણેની વાત સાંભળીને હે ચંદ નરેશ! અમારા રાજાને કહ્યું કે –“આની વિનંતિનો સ્વીકાર કરો. અને નિરાશ કરીને પાછા વળવા કિ નથી. દર દેશથી એઓ અહીં સુધી આવ્યા. એને ફેગટ પાછા ફેરવવા
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
એમાં આપ પણ આબરૂ નથી. વળી કનકધ્વજ કુમાર ને કમલાલચ્છી પરણશે તેથી આપણે ને વિમળાપુરના રાજાના સ્નેહ પણ વૃદ્ધિ પામશે.” આ પ્રમાણે કહીને મેં અમારા રાજાની ઉપરવટ તે વિવાહના સ્વીકાર કર્યો ને શ્રીફળ લીધું તેમજ પાન સાપરી વહેંચ્યા. એટલે તે પ્રધાન પણ રાજી થયા. અમારા રાજન તે વાત પસંદ પડી નહીં. બાકી બીજા તે બધા સજજન કુટુંબીઆ એકડા મળ્યા અને સે આનંદ પામ્યા. પછી પેલા ચાર પ્રધાનાએ હર્ષિત થઈ ને મને કહ્યું કે –“તમે વિવાહ કબુલ કરાવીને અમારી ઉપર મેટો ઉપકાર કર્યો છે, પણ હવે અમને કુવર દેખાડો કે જેથી અમે અમારા સ્વામી પાસે જઈને તેનું વૃત્તાંત કહી શકીએ. અમને પણ તેને જોવાની ઘણી હોંશ છે, તેથી અમને નયણે દેખાડીને કૃતાર્થ કરે.”
એ પ્રધાનને આ આગ્રહ જોઈને મેં કપટ કેળવી ઉત્તર આપે કે“કુંવર તે એને મેસળ રહે છે. તે અહીંથી દેઢ યેજન દૂર છે. વળી તેની પાસે તે માત્ર એક ધાવજ રહે છે. કુંવર ત્યાં પણ ભેંયરામાં રહે છે અને તેને ભણાવનાર બહાર રહીને ભણાવે છે. તેને પણ કુંવરનું દર્શન થતું નથી તે તમારી તેને જોવાની આશા પૂરી થવાની નથી. સૂર્યના કિરણ પણ તેને સ્પર્શ કરી શક્યા નથી, તે તમારી શી ગુજશ છે કે તમે જોઈ શકે ?” આ પ્રમાણે કહ્યા છતાં પણ તેઓએ તે તેને જોવાનો હઠ જ લીધે. એટલે પછી તે ચારેને મારે ઘરે તેડી ગયા. અને ત્યાં તેને નવરાવી વિલેપન કરાવી. ઉત્તમ વસ્ત્રાભૂષણે પહેરાવી અનેક પ્રકારની રસોઈ જમાડીને સંતુષ્ટ કર્યા અને મણિ
નાદિકના આભૂષણે આપી રાજી કયાં. તે પણ તેઓએ પાછે હડ કરવા માંડ્યા કે-અમને રાજપુત્ર માટે તે પડશે. પછી મેં કહ્યું કે-“તમે ખોટે આગ્રહ શા માટે કરે છે? કુંવર અત્યંત રૂપાળે છે. વળી જે વાતથી તમારા રાજ તમને ને ખીજે એવું અમે જ શા માટે કરીએ. અમે પણ રાત ગળણે ગળીને પાણી પીનારા છીએ. કપટ કરવાના ઠેકાણા બીજા ઘણા છે, તેથી અહીં કપરું કરીએ જ નહીં. વળી કુંવર કાંઈ છાનો નથી. જાણે છે કે તે મહા રૂપવંત છે.
એ જે કામ કર્યું છે તે વિચારીને જ કર્યું છે. એમાં તમારી હાંસી થાય એવું નથી. જો કે આ ડક અમારે એગ્ય નથી, પણ અમારાથી તમારું વચન લેપા! નહીં તેથી જ આ સગાઈ કરી છે. તમે પણ કોઈ સારા શકન જોઈ આવેલા તે મને ગમતું કાર્ય કરીને જાઓ છે. અને અમલ પણ પૂરી ભા
શાળી, તે રાધ મને ગારીની પુન કરેલી તેથી જ તે આવા વર પામી છે ! હવે તમે વધારે દુડ શા માટે કરે છે ? અમે એક રોટલીના બદલામાં આ
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચંદરાનના રાસઉપરથી નીકળતા સાર.
૧૦૯
અહટ્ટ વેચી નાખ્યું છે. પૂના લેખ લખેલા તેથી જ હુવે એમાં કાંઇ બેલવા જેવુ' નથી. ” આ પ્રમાણે ઘણી રે તે ફાસલાણા નહીં ત્યારે પછી ચારેને ક્રોડ ક્રોડ ટકા એટલે પછી તો તે બાલ્યા જ નહીં. તણે કપાળમાં ડાંભ દીધા હાય તેમ ટાઢા જ થઇ ગયા. જે રાતા પીળા થઈ જતા હતા તે શીળા થઇ ગયા અને દામના દાસ થઈ જઈને એણ્યા કે“ કહા, હવે લગ્નના દિવસ કચે નક્કી કરી છે ?”
આ સગાઇ થઇ છે, માટે રીતે કહેતાં પણ જ્યાઆપીને લલચાવ્યા.
પછી અમે સા સિંહલરાજા પાસે આવ્યા અને ત્યાં પ'ડીત જોષીને બેલાવ્યા, અને તેમના કહેવા પ્રમાણે છ મહીના પછીનુ લગ્ન નક્કી કર્યુ. રાજાએ તે પ્રધાનાનુ સન્માન કર્યું એટલે તેઓ પણ મુંગે મોઢે ત્યાંથી પોતાના દેશ ભણી જવા ચાલી નીકળ્યા. અમે આપેલા પૈસા તેમણે અગાઉથી જ પાતાને ફ્રેશ મોકલી દીધા. ત્યાં જઈને તેમણે પોતાના રાજા પાસે સગાઈ કરી આવ્યાની વાત કરી અને કુંવરના રૂપના ખૂબ વખાણુ કયાં. એટલે મકરધ્વજ રાજા પણ બહુ ખુશી થયા અને તે ચારેને લાખ લાખ દ્રવ્યના પસાય કર્યો, તેણે આમાં કાંઈ પણ કપટ છે એમ જાણ્યુ નહીં.
અહીં અમે પાછળથી ાનની તૈયારી કરવા માંડી. હાથી, ઘેાડા, રથ તમામ તૈયાર કર્યાં. જાનૈયા પણ તૈયાર થવા લાગ્યા. આવી બહુ ધામધુમ જોઇને વૈકા પૂછવા લાગ્યા કે આટલી બધી ધામધુમ શેની છે?” એટલે રાજસેવકા કહેવા લાગ્યા કે‘ રાજપુત્ર પરણવા જનાર છે તેની જાનની આ બધી તૈયારી છે. ’ એટલે લેાકેા પણ આનંદ પામ્યા અને હવે આપણે રાજપુત્રને હેતુ એમ ધારી તેને જેવાને તલ્પી રહ્યા. આ પ્રમાણેની બધી તૈયારી જોઇને સિંહલરાજાએ મને એકાંતમાં બેોલાવી કહ્યું કે“ અરે ભુંડા ! આ બધી તૈયારી કરીને કન્યાના ભવ કાં બગાડે છે? કનકધ્વજનુ' રૂપ ચારીમાં પ્રગટ થશે. પછી પ્રેમલા તને કેમ પરણશે ? એ વખતે આપણા ફજેતો થશે અને આપણે પણ શું માત્રુ ખતાવશુ ? ” ત્યારે મેં કહ્યું કે“ તમે ચિંતા ન કરો અને કુળદેવીને આરાધો. તેનાથી આપણી ચિંતા ટળશે. ” રાજાએ તરતજ તે વાત કબુલ કરી ને કુળદેવીને આરાધી. તે પ્રગટ થઇને એલી કે વારે વારે મને શા માટે ઍલાવા છે.' રાજાએ કહ્યુ કે હું માતા ! મારી ના છતાં પ્રધાને અયુક્ત કાર્ય કર્યુ છે. હવે જીતવાનું તમારે હાથે છે માટે કોઇ પણ રીતે કુંવરને નિરંગી કરો. તે શિવાય બીજા ઉપાય નથી. તમે કુળમાતા છે તે અમારૂ દુઃખ ટાળવું તે તમારૂ કામ છે. ” ધ્રુવી બેલી કે હું રાજન્ ! કુ
For Private And Personal Use Only
_
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૦.
જૈનધર્મ પ્રકાશ. વરને પૂર્વકર્મજન્ય રોગ છે તે તો કઈ રીતે દૂર થવાનો નથી. પરંતુ હું તમારી રિશ ટાળીશ. લશની રાત્રિએ આભા નગરીનો રાજા ચંદ પોતાની વિમાતા ને સ્ત્રીની પાછળ વિમળાપુરીએ આવશે અને તે પ્રેમલાને પરણશે. આટલું હું કરી આપીશ. માટે તમે ધીરજ રાખજો." આ પ્રમાણે કર્ણને દેવી અદશ્ય થઈ. સિંહલરાજ હર્ષ પામ્યા અને જાનની તૈયારી ઉતાવળ કરવા માંડી. પ્રયાણને દિવસે એક હાથી ઉપર પડદા વાળી અંબાડીમાં કનકધ્વજને બેસાડ્યા. અમારી કપટરચના કેઈને જણાવા ન દીધી. પછી ત્યાંથી પ્રયાણ કરી આડંબર સાથે ચાલતાં અનુક્રમે અમે અહીં વિમળાપુરી આવ્યા. અને મકરધ્વજ રાજાને મળ્યા. અમને તેણે ઘણો સરસ ઉતાર આપે અને અમારી સુંદર ભેજનાદિવડે ભક્તિ કરવા માંડી.
હવે આજ રાત્રે પ્રેમલા ને કનક વજને વિવાહ થવાને છે. તે પ્રસંગે કુળદેવીના વચનથી અમે આ નગરની સાતે પળે માણસે બેસાડ્યા છે. કુળદેવીને કહેવા પ્રમાણે બે સ્ત્રીઓની પાછળ તમે આવ્યા છે અને તેથી જ અમે તમને આભાનરેશ ચંદરાજા તરીકે ઓળખ્યા છે. તમને જોઈને અમે આનંદ પામ્યા છીએ. હવે અમારી વિનંતિને તમે સ્વીકાર કરે અને પ્રમલાલચ્છી પર આપ. હવે જે તમે હા નહીં પડે તે અમે પાંચે જણ લાંધીશું. અમને જીવાડવા કે મારવા એ તમારા હાથમાં છે. અમારી લાજ પણ તમારા હાથમાં છે. હવે અમારા દુમને હસાવવા હોય તે તમારી મરજી. અહીં કદી વધારે રકઝક કરશે તે રાજમંદીર પાસે છે એટલે બધી વાત ઉઘાડી પડશે. વળી અગાઉ પણ ઘણા પુરૂ ભાડે પરણ્યા છે. તમારે કાંઈ પહેલ કરવાની નથી. તમને એમાં કાંઈ દોષ લાગવાને નથી. વળી રકઝકમાં વધારે વખત જવાથી રાત વિશે ને વાત રહી જશે, માટે જલદી હા પાડે. અમે રાજપુત્રમાં અને તમારામાં દેવીના વચનથી બલકુલ અંતર ગણુતા જ નથી.”
આ પ્રમાણેની હિંસકમંત્રીની કહેલી તમામ હકીકત સાંભળીને અંદરાજાએ સિંહળ નૃપને ઉદ્દેશીને કહ્યું કે આ વાત તમારે કરવી ઘટતી નથી. આમાં હવે હિંસકને પણ કેટલો ઓલ દઈએ. આ રીત તદ્દન ખોટી છે-કરવા યોગ્ય નથી. વળી હું એવી સુંદર રાજકન્યાને પરણીને તમને કેમ સંપું ? એવી રીતે કરવાથી ક્ષત્રીવટ લાજે તે પણ મારાથી કેમ બને? ” આ પ્રમાણે ચંદરાજાએ ઘણી યુક્તિ પ્રયુક્તિ કરી પણ છેવટે રાજા ને મંત્રીએ મળીને અનેક પ્રકારના કુડકપટથી ચંદરાજાના ચિત્તને રીઝવ્યું. એટલે ઉંડો વિચાર કરીને ચંદ્રરાજાએ પરણી આપવાની હા પાડી. તેથી સિંહલરાજા ઘણે હર્ષિત થયો અને એકદમ
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દ્રાવક,
૧૧૧. વને શણગારવાની અને વરઘેડાની તૈયારી કરવા માંડી. ચારે બાજુ આનંદના વાજો વાગવા માંડ્યા.
હવે ચંદરાજ મલાલચ્છીને પરણશે અને તેને તજી દઈને વિમાતાની સાથે અપુરી ચાલ્યા જશે એ બધું આપણે આગળના પ્રકરણમાં વાંચશું. હાલ તે આ મોટા પ્રકરણમાંથી રહસ્ય શું ગ્રહણ કરવાનું છે તે વિચારીએ કે જેથી આટલી હકીકત જાણ્યાની સાર્થકતા થાય.
અપૂર્ણ
-----
-
द्रव्यावश्यक.
શ્રી વિશેષાવશ્યકમાં આવશ્યક શબ્દના દ્રવ્ય નિક્ષેપની વ્યાખ્યા કરતાં કહ્યું છે કે- દ્રવ્યાવશ્યક બે પ્રકારે. આગમથી ને આગમથી. તેમાં આગમથી દ્રવ્યાવશ્યક કોને કહીએ? આવશ્યકને કહેત–બોલતે એ તેને અધ્યેતા કે જે આવશ્યકના ઉપયોગ રહિત હોય છે. જેણે પ્રથમ આવશ્યક એ પદ શિક્ષિત હોય, સ્થિત હોય, જિત, મિત. પરિજિત, નામસમ, ઘોષસમ, અહીનાક્ષર, અનત્યક્ષર, અવ્યાવિદ્ધાક્ષર, અખલિત, અમિલિત, અવ્યત્યાગ્રંડિત, પરિપૂર્ણ, પરિપૂર્ણ શેષ, કંડૉકવિપ્રમુક્ત, ગુરૂવાચને પગત હોય તેજ અહીં વાચનામાં, પૃચ્છામાં પરિવર્તનમાં અને ધર્મકથામાં પ્રવર્તાવી શકાય છે.
ઉપર જણાવેલા દરેક વિશેષણની વ્યાખ્યા આ પ્રમાણે છે. ૧ શિક્ષિત એટલે સર્વ અભ્યાસ કરેલ હોય. શિખેલ હોય. ૨ સ્થિતં-હદયમાં વ્યવસ્થિત હોય, પ્રચુત થયેલ ન હોય, ભૂલી જવાયેલું ન હોય. ૩ જિત–શિઘ યાદ આવે તેવું હાય. ૪ મિ-વણદિક વડે બરાબર સંખ્યાવાળું હોય. ૫ પરિજિત-જે ભણેલું ઉત્કમવડે પણ કહી શકાય તેવું દઢ હેય. ૬ નામસમ–પિતાના નામ જેવું-ન ભૂલાય તેવું હેય. જેમ પિતાનું નામ
શિખ્યા પછી ભૂલાતું નથી તેવું શિક્ષિત, તેમજ જેવું પિતાનું નામ સ્થિત, જિત, મિત ને પરિજિત હોય તેવું આવશ્યક પણ હોય. ૧. અવળાક્રમથી કહેવું હોય તો પણ કહી શકાય તેવું.
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર
જૈનધર્મ પ્રકાશ
છ ઘોષસમ’-વાચનાચાર્યના ઉચ્ચારણ પ્રમાણે ઉદાત્ત, અનુદાત્ત ને સ્વરિત એવા ઘાષક ( બોલીને ) મણ કરેલું હોય.
૮. અહીનાક્ષર–આછા અક્ષર ન હોય,
૯ અનત્યક્ષર અધિક અક્ષર ન હોય.
૧૦. અવ્યાવિદ્રાક્ષ-આભીરીએ પરેવેલી રત્નમાળામાં જેમ રત્ન સમૃહુ આઘી પાછો-જેમ તેમ પરાવેલ હોય તેમ વ્યત્યાસિત વર્ણવિન્યાસવાળુ એટલે આડા અવળા વર્ણવાળુ જે હાય તે વ્યાવિદ્ધાક્ષર કહીએ. એવું ન હોય તે અન્યાવિદ્ધાક્ષર કરીએ. આ વિશેષણ વ માત્રની અપેક્ષાએ જાણવુ. પદ્મવાકયની અપેક્ષાએ ન જાણવું કારણકે તેને માટે આગળ બીજી વિશેષણ છે. ૧૧. અસ્ખહિત નાના મોટા પથ્થરવાળી જમીનમાં જેમ હળ ખળના પામે તેમ ાળનાવાળું ન હોય તે અાિત.
૧૨. અમિલિત-વિદશ અનેક પ્રકારના ધાન્યને મેળવનારની જેમ જે મળેલુ’ નીં તે અમિલિત અથવા વિપસ્ત પદ્ય વાકય જેમાં મેળવેલાં ન હોયયથાસ્થિતજ મેળવેલા ડ્રાય તે અમિલિન અથવા પદવાયનો વિચ્છેદ જેમાં ખરાબર છે-જેમ તેમ મેળવી દીધેલા નથી તે અમિલિત
૧૩ અવ્યત્યાઐતિ’વિવિધ પ્રકારના અનેક શાસ્ત્રોના પદ વચરૂપ પત્રવાને વિમિશ્ર કરી દીધેલા હોય તે વ્યત્યાઐતિ અથવા અસ્થાન છિન્ન સ્થિત એટલે જયાં ત્યાંથી જેમ તેમ પદાને કે વાર્યોને ત્રાડી નાખીને ગુથી કાઢેલા હાય તે પણ વ્યત્યાગ્રંતિ, જેમ-પ્રાસ રાયમ્ય પથ ક્ષમા નિધનં તાઃ આવા ધડા વિનાના પદો મેળવી દીધા હાય તે. કાળીએ કરેલી ક્ષીરમાં જેમ દુધ ચોખા ભળેલા ન હેાય તેના જેવું ન હોય-અરાબર યથાસ્થિત પદવાગ્યાદિકની સયેજના કરેલી હોય તે અવ્યત્યાઐતિ
૧૪ પરિપૂર્ણ છંદને આશ્રીન જે માત્રાદિ નિયત માનવાળું હોય તે સૂત્રથી પ રિપૂર્ણ અને આકાંક્ષાદિ દોષરહિત હોય તે અર્થથી પિરપૂર્ણ, અથવા જે ક્રિયા વિગેરેના અધ્યાહાર વિનાનુ હાય અસ્વતંત્ર ન હોય તે અર્થથી પિપૂર્ણ
વ્’.
૧૫ પરિપૂર્ણ ઘાય’- પરાવર્તનાદિક કરતાં જે ઉદાત્તાદિ થાપે કરીને પિરપૂર્ણ ઉચ્ચારવામાં આવે તે પરિપૂર્ણ ઘોષ કહીએ. શિખતી વખતે અધ્યાપકના ઉચ્ચાર પ્રમાણે ઉદાત્તાદિ ઘેષ સહિત જે બેલવામાં આવે તે ઘોષસમ
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દિવ્યાવશ્યક.
૨૧૩
અને પરાવર્તન કરતાં જે તે જ પ્રમાણે બેલવામાં આવે તે પરિપૂર્ણ ઘોષ.
આટલે તે બેમાં ફેર સમાજ. ૧૬ કકૅણવિપ્રમુક્ત–એટલે કથાની, એ સ્થાની વણે જેમાં બરાબર બેલા
તા હોય તેવું –બાળક અથવા મુંગા માણસની જેવું અવ્યક્ત નહીં તે. ગુરૂવાચનો પગત–ગુરૂ પાસેથી વાચના લેવાવટે મેળવેલું, પુસ્તકમાંથી જ ચરેલું નહીં-સ્વતંત્ર ભણેલું નહીં અથવા કાનમાં પડવાથી શીખેલું નહીં તે ગુરૂવાચને પગત કહીએ.
આ પ્રમાણે અભ્યાસ કરેલું કૃત હોવું જોઈએ. - અહીં કોઈ શંકા કરે કે- આગમથી અનુપયુક્ત-ઉપગ વિનાને વક્તા તે દ્ર શ્યક ” એટલું કહેવાથી આગમથી દ્રવ્યાવશ્યકનું સ્વરૂપ સિદ્ધ થાય છે, છતાં શિક્ષિત, સ્થિત, જિત ઇત્યાદિ આવશ્યક શ્રુતના ગુણ (વિશેષણ) કહેવાનું શું પ્રયજન છે? ”
તેના ઉત્તરમાં આચાર્ય કહે છે કે-શિક્ષિતાદિ ગુણવાળું-સર્વ દોષરહિત હા છતાં પણ જે અનુપગપણે કહેવામાં આવે તે તે જેમ વ્યકૃત છે, તેમ પ્રત્યુપેક્ષણ પ્રમાર્જનાદિ સર્વ કિયાએ પણ અનુપગપણે કરવામાં આવે તે અંતઃપ્રણિધાન શૂન્ય હેવાથી વ્યકિયા છે અને તે નિષ્ફળ છે. આ ઉપરથી એમ પણ સમજવું કે અંતઃપ્રણિધાન યુક્ત-ઉપગવાળાનું કદાપિ અલિતાદિ દોષવડે કિંચિત્ દૂષિત હોય તે પણ ભાવ શુદ્ધ હવાથી તેનું કહેલ શ્રુત ભાવ ચુત છે. તે જ પ્રમાણે પ્રયુપેક્ષણ પ્રમાજનાદિ સર્વ ક્રિયા પણ ઉપયોગવાળાની કરેલી કર્મનિજારૂપ ફળને આપવાવાળી છે. માટે ભગવંતના કહેલા સર્વ અનુકાનમાં અંતઃ પ્રણિધાનને વિષે અત્યંત પ્રયત્ન કરે. કેમકે તે જે તે અનુષ્ઠાન પૂર્ણ ફળને આપનાર થાય છે.
આ લેખની અંદર બતાવેલા અભ્યાસ વડે તૈયાર કરેલું-શિખેલું શ્રત કેવું હેવું જોઈએ તેના દરેક વિશેષણે, બરાબર ધ્યાનમાં રાખવા ગ્ય છે. તેમાં પણ સર્વની છેવટે કહેલા ગુરૂવાચને પગત એ વિશેષણ ઉપર અને તેની શાસ્ત્રકારે કરેલી વ્યાખ્યા ઉપર ખાસ ધ્યાન ખેંચવામાં આવે છે. એમાં પિતાની મેળે ભણેલું, પરતક વાંચીને મેળવેલું શ્રત-ચારેલું શ્રત કહ્યું છે. આજકાલ ગુરૂ પાસે રહીને અયાસ કરવા અને તેમને વિનય કરીને શીખવાનું કામ બહુધા બંધ પડી ગયેલું છે અને પુસ્તક વાંચીને ગુરૂગમ મેળવ્યા સિવાય પંડિત થવાનું અને
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪
જૈનધર્મ પ્રકાસ
પતિ કહેવરાવવાનું શરૂ થયુ' છે તેમણે શ્રી વિશેષાવશ્યક ગ્રંથમાંથી આ હકીકત
ખાસ વાંચવાની આવશ્યકતા છે.
ઉપરાંત આવું સ દોષરહિત શીખેલું શ્રુત પણ જૂ ઉપયોગ વિના કહે વામાં આવે તે તે દ્રષ્યશ્રુત છે તે વાત પણ ખાસ ધ્યાન ખેંચવા યોગ્ય છે આટલા ટુંકા લેખ ઉપરથી જો નવ દીક્ષિત મુનિ અને ધર્મ પુસ્તક વાંચી કે વાંચ્યા વિનાજ સાક્ષરમાં અને જૈનવિદ્વાનોની પરંક્તિમાં ગણાવાને ઇચ્છત જૈનબંધુએ તેમજ ઉછરતા કેળવાયેલા કાંઇ હિતશિક્ષા ગ્રહણુ કરશે તેા શા કારને અને આ લેખકનો પ્રયાસ સફળ થશે.
ઉપર આગમથી દ્રવ્યાવશ્યકનું સ્વરૂપ કહ્યુ, હવે પ્રસ'ગાગત નાઆગમથી વ્યાવશ્યકનું સ્વરૂપ કહેવામાં આવે છે. આગમથી દ્રવ્યાવશ્યક ત્રણ પ્રકારે નારીર દ્રવ્યાવશ્યક, ભવ્યશરીર દ્રવ્યાવશ્યક ને તદ્રુભય વ્યક્તિ દ્રવ્યાવશ્યક. તેમાં જેણે સમ્યક્ પ્રકારે પૂર્વે આવશ્યક અધીત કરેલ એવા સિદ્ધશિલાએ પહોં ચેન્ના મુનિએના જે શરીર તે શરીર દ્રવ્યાવશ્યક, અને જે આવશ્યકના અને યથાર્થ જાણો-હાલમાં જાણતા નથી એવા સચેતન દેવદત્તાના શરીર તે તેની ચેાગ્યતાવાળા હાવાથી ભવ્યશરીર દ્રવ્યાવશ્યક. એ ખ'નથી વ્યતિરિક્ત ના ગમથી દ્રવ્યાવશ્યકના ત્રણ ભેદ છે. લાકિ, લેાકેાત્તર ને કુપ્રાવચનિક. તેમાં રાજાહિકને મુખ પ્રક્ષાલનાદિ કાર્ય તે લાકિક, અને જે સાધુના ગુણથી રહીત, લિંગ (વેશ) માત્રને ધારણ કરવાવાળા સાધ્વાભાસ કે જે પગલે પગલે અનેક અ સયમના સ્થાનકો સેવે અને પાછા ઉભયકાળ પ્રતિક્રમણાદિ આવશ્યક કરે તે લેાકેાત્તર દ્રવ્યાવશ્યક. તથા પાખંડીઓ ચામુડા વિગેરેના મંદિરમાં ઉપલે પઢિ આવશ્યક કાર્ય કરે તે કુમાવચનિક દ્રવ્યાવશ્યક સ્પામાં ના શબ્દ બધા ભેદમાં આગમના સર્વથા નિષેધવાચી જાણવા. એમાં ધકત્તર નાગમથી ક્રૂવ્યાવ
કનુ સ્વરૂપ જે કહ્યું તે ઉપયોગી વધારે હેવાથી તેની ઉપર વારવાર ૧ આસેવક ને આલેચક સાપ્વાભાસનું ઉદાહરણે શ્રી વિશેષાવશ્યક વૃત્તિમાંથ અત્ર લખવામાં આવે છે.
લાપુર નામે ર છે. ત્યાં અગતા વિજ્ઞાાસ એવા એક ગમ્યું માચાય યા છે. તે ગચ્છમાં એક સભાસ છે. તે દરરોજ સચિત્ત પાણીવાળા હાથે વહેરાવેલા વિગેરે અનૈષ્ક્રિય ભક્ત પાન આદિ ગ્રહણ કરે અને પ્રતિક્રમણ કરતી વખતે મહાન્ સવેગને ઘણુ કરનાર હોય તેમ ગુરૂનું
૧ વિદ્ધાચાર સંવનાર ૨ સાધુ સમુદાય.
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દિગ્ધાવસ્ય.
પાસે તે સર્વ કહી બતાવે. ગુરૂ પણ તેને દરરોજ પ્રાયશ્ચિત આપે. પ્રાયશ્ચિત આપતી વખતે તે ગુરૂ અગીતાર્થ હોવાથી દરરોજ કહે કે –“અહે આ ખરેખર ધર્મ શ્રદ્ધાળુ મહાભાગ છે. દોષ સેવવાનું તે સુખે બને છે પણ જે આમ જળચવું તે ખરેખરૂં દુષ્કર છે. આવું અશકપણું હેવાથી આ મુનિ ખરેખરા શુદ્ધ છે.” આ પ્રમાણે તે સાધ્વાભાસની પ્રશંસા થતી જોઈને મુગ્ધ સાધુઓ વિચારવા લાગ્યા કે—“અહો! પાપને આળવવું તેજ ખરેખરૂં સાધ્ય જણાય છે તેથી જો તેમ કરીએ તે પછી અકૃત્યના આસેવનમાં કાંઈ દેષ જણાતું નથી.” આ પ્રમાણે પ્રાયે આખા ગચ્છમાં એવી અસમંજસ પ્રવૃત્તિ ચાલી. એમ કરતાં કરતાં અન્યદા કેઈ ગીતાર્થ સાધુ તે ગચ્છમાં પ્રાણ તરીકે આવ્યા. તેણે તે અવિધિ બધે છે. તેથી વિચાર્યું કે—“અહા ! આ અગીતાર્થ ગુરૂએ આ આખે ગચ્છ વિનાશ પમાડ્યો છે. ” પછી તેણે પિલા અને ગીતાર્થ ગુરૂ (સૂરિ) ને કહ્યું કે-“હે ! તમે આ નિત્ય અકૃત્યના સેવનાર છેધુની આવી પ્રશંસા કરવાથી ગિરિનગરના રાજા અને તે નગરનિવાસી લેકે જેવા થાઓ છે. તેણે પૂછ્યું કે-“તે શી રીતે ? ” એટલે પેલા ગીતાર્થ મુનિએ તેનું દૃષ્ટાંત આ પ્રમાણે કહી બતાવ્યું
ગિરિનગર નામે એક શહેર હતું. ત્યાં એક વણિક કેટીશ્વર રહેતે હતો. તે વેધાનર (અગ્નિ) ને ભક્ત હેવાથી દર વર્ષ રત્નથી એક ઓરડે ભરીને તેને બાળી દેતા હતા. તેને તેમ કરતો જોઈને રાજા અને નગરના લોકો સર્વદા તેની પ્રશંસા કરતા હતા કે “અહો ! આની કેવીશ્વાનર પ્રત્યે અપૂર્વ ભક્તિ છે, જેથી પ્રતિવર્ષ તેને આટલા બધા રત્નથી તે તૃપ્ત કરે છે! ” આ પ્રમાણે પ્રશંસા થવાથી તે કાર્યમાં અત્યંત આદરવાળા થયેલે પેલે વણિક પ્રતિવર્ષ એ પ્રમાણે કરવા ડો. અઢા તેણે લગાડેલો અગ્નિ પ્રચંડ પવનથી અત્યંત પ્રદીપ્ત થયે અને એટલે બધે વૃદ્ધિ પામ્યો છે તેથી રાજભુવન સહિત આખું નગર બળી ગયું. પછી નગરલક સહિત રાજા પશ્ચાત્તાપ કરવા લાગ્યું કે-“આપણે આને આમ કરતે પ્રથમથી જ રેક કેમ નહીં? એટલું જ નહીં પણ ઉલટી પ્રશંસા કેમ કરી?” આ પ્રમાણે પશ્ચાતાપ કરીને છેવટે તે વણિકને દંડ અને નગરમાંથી કાઢી મુકો. એમ છે આચાર્ય ! તમે પણ અવિધિએ પ્રવર્તતા આ સાધુની પ્રશંસા કરવાથી અને તમારો અને આખા ગ૭ને વિનાશ કરે છે. માટે તમે મથુરાપુરના રાજા અને ત્યાંના નગરવાસી લોક જેવા થાઓ કે જેથી અનઈને ભાજન ન થાઓ.” આચાર્યો પૂછયું કે- “તે કેમ? ” એટલે તેનું દષ્ટાંત પિલા ગીતાર્થ મુનિએ આ પ્રમાણે કહ્યું
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૬ :
જેનધામ પ્રકાશ,
મથુરાનગરીમાં પણ વૈશ્વાનરના ભક્ત કોઈ દ્રવ્યવાન વણિકે એ જ પ્રમાણે રત્નથી ભરેલું ઘર બાળવા માંડ્યું. તે વખતે નગરના લોકોએ અને રાજાએ તેનો દડ કર્યો, તિરસ્કાર કર્યો, અને કહ્યું કે “જો તારે આમ કરવું હોય તે અટવીમાં ઘર કરીને શામાટે બાળી દેતે નથી? ” આ પ્રમાણે કહીને તેને નગરમાંથી કાઢી મુકે. એટલે નગરલેક અગ્નિના ભયમાંથી બચ્ચા.
એમ આચાર્ય ! તમે પણ આ નિરંતર અકાર્ય સેવનાર મુનિને ગચ્છમાંથી દૂર કરીને તમારા આત્માનું અને ગચ્છનું અનર્થમાંથી રક્ષણ કરે.” આમ યુક્તિપૂર્વક સમજાવ્યા છતાં તે આચાર્ય અગીતાર્થ હોવાથી આગ્રહી પણા વડે અને નિર્ધમાણાવટે પોતાની પ્રવૃત્તિથી નિવત્ય નહીં, એટલે તે પ્રાહુણ સાધુઓએ તે ગચ્છવાસી સાધુઓને કહ્યું કે-આવા અગીતાર્થ ને દુરાગ્રહ ગુરૂને વશવર્તી રહેવાથી સયું, એને છોડી દે, નહી તે સર્વને અનર્થની પ્રાપ્તિ થશે. ' સાધુઓએ તે પ્રમાણે કર્યું. તે આચાર્યને તજી દીધા અને ગીતાર્થ મુનિએ બતા વ્યા પ્રમાણે સન્માર્ગગામી. થયા. આ પ્રમાણે પિલા અકાર્ય સેવનાર સાધ્વાભાસને આગમથી કોત્તર વ્યાવશ્યક જાણવા.
દવ્યાવકનું સ્વરૂપ સંપૂર્ણ – – –
–
वैराग्यशतक.
( અનુરોઘાન પૃ. ૯૬ થી. )
વાળના અગ્ર ભાગ જેટલું એક પણ સ્થાન આ જગતમાં નથી કે જય છે અનેક પ્રકારના સુખ દુઃખ ઘણી વાર પામ્યા ન હોય. ૨૪.
આ સંસારમાં બધી ત્રાદ્ધિએ તને ઘા વાર મળી છે, તથા બધા સ્ત્ર જન સંબંધ પણ હું ઘણી વાર પામ્યો છે, માટે તું જે આત્માના સ્વરૂપને જાણવા માગતા હોય તે તેનાથી વૈરાગ્ય ધામ. રપ.
જીવ પતંજ કર્મ કાંધ છે; અને તરત જીવ એકલા વધ, બંધન, મકા વિગેરે દુઃખ અનુભવે છે, અને કર્મથી છેતરાયે જીવ એકલો જ આ સંs ૨માં ભમે છે. ૨૬.
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
વૈરાગ્ય શાક,
૧૧૭
બીજો કોઇ અહિત કરતા નથી, તેમજ બીજો કોઇ હિત પણ કરતા નથી; આત્મા જ પોતાનું અહિત કે હિત કરે છે; અને પોતે કરેલુ' સુખ દુઃખ પોતે જ ભોગવે છે, છતાં પણ તું ટ્વીન મુખવાળા કેમ બને છે ? ૨૭.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હે જીવ! ઘણા આરંભ કરીને મેળવેલુ ધન તારા સ્વજનો ભોગવે છે પણ તે મેળવતાં કરેલું પાપ તે તારે જ ભાગવવુ પડશે. ૨૮.
હે જીવ! તું તારા દુઃખી અને ભુખ્યા આળકેની જેટલી ચિંતા કરે છે, તેથી થોડી પણ તારા આત્માની તું ચિંતા કરતા નથી તે! તને શુ કહીએ ? ૨૯.
શરીર ક્ષણુભ’ગુર છે, અને આત્મા શાસ્વત સ્વરૂપી છે. કર્મને લીધે અન્નેના સબધ થયેલા છે, એવા શરીરમાં આટલા બધા માડુ શા માટે રાખે છે ? ૩૦.
હે જીવ! પુત્ર, માતા અને ભાર્યાં વગેરેનું કુટુંબ કયાંથી આવ્યુ. ? કાં જશે ? તું કયાંથી આવ્યા અને ક્યાં જઈશ ? તમે એક મીજાને આવી રીતે જાણતા નથી, ત્યારે આ કુટુંબ સઘળું તારૂ શી રીતે ?
૩૧.
આ શરીર ક્ષણભ’ગુર છે, વાદળાના સમૂહ જેવા આ મનુષ્ય ભવ 'ચળ છે, તે દરમીયાન જેટલેા ધર્મ કરી લીધા એટલેાજ ખરા સાર છે. ૩૨.
જન્મ દુ:ખનુ કારણ છે. વૃદ્ધાવસ્થા કારણુ છે. અરે ! આ સસારજ દુઃખમય છે,
રોગનુ કારણ છે, મરણુ દુઃખનુ જેથી જીવા કલેશ પામે છે. ૩૩
જ્યાં સુધી ઇન્દ્રિયે નાશ પામી નથી, જ્યાં સુધી ઘડપણુ રૂપ રાક્ષસે પોતાનુ જોર દાખવ્યુ નથી, જ્યાં સુધી રોગના વિકાર ઉત્પન્ન થયા નથી, જ્યાં સુધી મૃત્યુ ભેટવાને માટે તૈયાર થયુ' નથી ત્યાં સુધી હું જીવ ! ધર્મ કરી લે. ૩૪. જ્યારે આગ લાગે છે ત્યારે કુવા ખાદવાનુ` કોઇથી પણ બનતુ નથી; તા મરણુ આવી પહેાંચ્ચે જીવ કેવી રીતે ધર્મ કરી શકશે ? ૩૫.
રૂપ અશાશ્વત છે, જગમાં જીંદગી વીજળી જેવી ચપળ-અસ્થાયી છે. અને ચાવન સધ્યા સમયના રંગ જેવુ... ક્ષણિક રમણીય છે. ૩૬.
લકમી વીજળીના જેવી ચ’ચળ છે. વિષય સુખ મેઘ ધનુષ્યના રંગ જેવુ ણિક છે, માટે હું જીવ ! સમજ, સમજ, અને આવી નજીવી ખાતામાં સુ ઈ ન રહે. 3'9.
જેવી રીતે સાંજનો પક્ષીઓનો સંબધ છે, જેવા રસ્તામાં મુસાફરોના સંઅધ છે, તેવીજ રીતે હે જીવ! રવજનના સંબંધ પણ ક્ષણભ’ગુર છે ૩૮.
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
રાત્રી પુરી થયે મારે વિચાર કરવો જોઈએ કે ઘર લાગ્યું છે, છતાં હું કેમ વંદું છું? આ કર્મથી વાતા આત્માને કેમ બેદરકારી કરૂં છું ? અને હડિત દિવસે કેમ ગુમાવું છું? ૩૯.
જે જે રાત્રિ દિવસે જાય છે તે તે પાછા આવતા નથી, તેમજ જે જીવ રાશિ દિવસ અધર્મ કરે છે, તેના રાત્રી દિવસ અફળી જાય છે. •
જેને મૃત્યુ સાથે મૈત્રી છે, અથવા મૃત્યુથી નાશી છુટવાને જેને બળ છે, અથવા હું મરીશ નહિ એમ જે નકકી જાણે છે, તે મનુષ્ય ભવિષ્યમાં ધર્મ કરવાનું ભલે સુલતવી રાખે. 1.
જેવી રીતે બહાર લાકડી ઉપરથી મૂતર ઉડે છે, તેવી જ રીતે રાત્રી અને દિવ આવા જાય છે, તેઓ આયુષ્યને ઓછું કરે છે અને ગયા પછી તે પાછા આવતા નથી. ૪ર.
જેવી રીતે સિંહ મૃગને ઝાલીને અવશ્ય મારે છે, તેવી જ રીતે મૃત્યુ અંત સમયે મનુષ્યને ઝાલે છે ને મારે છે તે વખતે તેના માતા પિતા કે ભાઈ તેમાં ભાગ પડાવતા નથી. ૪૩.
જીદગી પાણીના પરપોટા સમાન છે, વિભવ પાણીના તરંગની માફક અરિથર છે, અને રાગ સ્વમતુલ્ય છે; જે તું આ યથાર્થ જાણ હોય તે તે પ્રમાણે વરત. ૪૪.
સંધ્યા સમયના રંગ જેવી અને પાણીના પરંપરા જેવી આ જીદગી છે, અને વન નદીના વેગમાન છે, છતાં તે પાપી જીવ ! તું કેમ સમજ નથી? કપ.
તને બલી ફેકવામાં આવે તેમ થયુ કુરુ બે જુદે જુદે સ્થળે ફેંકી
પુત્ર પુત્રી આદિ ક, ખારા, શી કાંક કાવી ગઈ અને સ્વજને પણ બીજે ળે ચાલ્યા રાયા. દ.
જુદા જુદા ભવન જશે જે શરીર માં કયા તથા તજ્યાં તેમની સં અન સાગરના બિંદુથી પાણે મપાય તેમ નથી. ૮
જુદા જુદા જન્મની રડતી માતાઓનાં આ સંખ્યા સમુદ્રના પાણી ના બિન્દુઓ કરતાં પણ વધારે થાય. ૪
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન મુનિ મહારાજેનું સંમેલન.
૧૧૯
નકમાં નરકનાં છે જે અનંત ઘોર દુઃખ અનુભવે છે, તેના કરતાં પણ અનંત ગણું દુઃખ નિગોદમાં જીવ ભગવે છે. પ૦.
હે જીવ! વિવિધ કર્મને લીધે તે નિગોદ મળે અનંત પુલપરાવર્તન સુધી તીકણું દુઃખ સહન કરેલ છે. ૫૧.
ત્યાંથી ઘણી મહેનતે બહાર નીકળીને હે જીવ! તું મનુષ્યત્વ પામે અને ત્યાં ચિંતામણી રત્ન જે જિનવર ધમ તને મળે. પર.
અપૂર્ણ
जैन मुनिमहाराजोनुं संमेलन.
पसार करेला उरावो. જૈન મુનિ શ્રીમદ્વિજયાનંદ સુરિશ્વરજી (આત્મારામજી) મહારાજના સંઘાડાના મુનિ મહારાજેનું જે સમેલન અત્રે (વડોદરામાં મળેલું છે તે સમેલનની એકસભા ગયા ગુરૂ અને શુક્રવારે જાની શેરીના ઉપાશ્રયમાં આચાર્ય મહારાજ શ્રી કમળવિજયજીના પ્રમુખપણ નીચે મળી હતી. જે વખતે તમામ મુનિમંડળ ઉપરાંત ૧૨૦૦-૧૫૦૦ શ્રાવક-શ્રાવિકા સમુદાય હાજર હતા અને તેમાં મુનિ શ્રી વલ્લભવિજ્યજી મહારાજે ઉપિઘાત કરતાં ઘણું ઉપદેશક ભાષણ કીધું હતું. બાદ આચાર્ય મહારાજ શ્રી કમળવિજ્યજીનું ભાષણ મુનિ શ્રી વલ્લભ વિજયજીએ વાંચી બતાવ્યું હતું. તે બાદ જુદા જુદા મુનિરાજેએ દરખાસ્ત રૂપ નીચે મુજખના ડર રજુ કર્યા હતા. જે સર્વાનુમતે પસાર થયા હતા.
ઠરાવ પહેલે. પણ સમુદાયના દરેક સાધુઓએ વર્તમાન આચાર્યજી મહારાજ ફરમાવે ત્યાં ચોમાસું કરવું. પિતાને કેઈ અમુક ક્ષેત્રમાં ચોમાસું કરવાની ઈચ્છા હેય ને આચાર્યજી મહારાજ અધિક લાભ જાણે બીજા કોઈ ક્ષેત્રમાં ચોમાસું કરવા જણાવે છે તે પણ ખુશીથી તેમણે સ્વીકારવું.
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જનધર્મ પ્રકાશ.
ઠરાવ બીજે.
ખાસ કારણ વગર આપણા મુનિઓએ એક સ્થળે એક માસા ઉપર બીજું ચોમાસું કરવું નહિ, તેમજ ચોમાસું પૂરું થયે તરત વિહાર કરે. કેઈ જરૂરી કારણસર આચાર્યજી મહારાજ હકમ આપે તે એક માસા ઉપર બીજું ચેમાસું કરવા હરત નથી.
ઠરાવ ત્રીજો. આપણા મુનિઓએ એકલવિહારી થવું નહિ. અથાત્ બે સાધુથી ઓછા સાધુએ રહેવું નહિ. કદાચ કોઈ કારણપરત્વે એકલા રહેવાને પ્રસંગ આવે તે શ્રી આચાર્ય મહારાજની આજ્ઞા પત્રિકા મંગાવી રહેવા હરકત નથી.
- ઠરાવ ચોથે. કેાઈ સાધુ જેની પાસે પોતે હોય ત્યાંથી નારાજ થઈ આપણા સાધુ પછી ગમે તે બીજા સાથમાં ભળે તે તેને આચાર્યજી મહારાજની પરવાનગી સિવાય પિતાના સાથમાં ભેળવી નહિ.
ઠરાવ પાંચમે. એક વખત દિક્ષા લઈ જેણે છોડી દીધી હોય તેને આચાર્ય મહારાજની આજ્ઞા સિવાય ફરી દિક્ષા આપવી નહિ.
સંવેગ પક્ષ સિવાયનાને માટે પણ જ્યાં સુધી બની શકે ત્યાં સુધી આ ચાર્યજી મહારાજની આજ્ઞા પ્રમાણે ચાલવું.
સાધુઓ પ્રાયે મોટા મોટા શહેરમાં અને તેમાં પણ ગુજરાતમાં ચોમાસા કરે છે. જ્યાં સાધુઓના વિહારથી અલભ્ય લાભ થાય તે ઠેકાણે જેમકે મારવાડ, મેવાડ, માળવા, પંજાબ, કચ્છ, વાગડ, દક્ષિણ, પૂર્વ વિગેરેમાં પ્રાયઃ સાધુઓને જોઈત સમાગમ નહિ મળવાથી જૈન ધર્મ પાળનારા ઘણે અન્ય ધર્મી થઈ ગયા છે ને થતા જાય છે તે તરફ સાધુ મુનિરાજનું આ સંમેલન ધ્યાન ખેંચે છે ને ભલામણ કરે છે કે સાધુઓએ ગુજરાત છેડી હિંદના દરેક ભાગમાં વિહાર કરવાની તજવીજ કરવી જોઈએ.
ઠરાવ સાતમે. આપણે સાધુઓએ અવશ્ય લેચ કરાવવાને રિવાજ જે છે તે ને તેજ રાખ. પણ ચક્ષુ પ્રમુખ રેગાદિક કારણે સુર મુંડન કરાવવું પડે તે
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન મુનિ મહારાજનું સંમેલન.
ગુરૂ આજ્ઞાથી મહિને મહિને શાસ્ત્રાનુસાર કરાવવું પણ સુર મુંડન કરાવનારાઓએ ચાર કે છ માસ સુધી કેશ વધારવા નહિ.
ઠરાવ આઠમ. કેટલાક ગૃહ ઉપાશ્રયમાં કપડા લાવે છે, ને સાધુને વહોરાવે છે એ શાસ્ત્રવિરૂદ્ધ છે માટે આપણે સાધુઓએ ગૃહસ્થના મકાને જઈ ખપ પડશે કપડા વહેરી લાવવાનો રિવાજ રાખે.
ઠરાવ નવમે. બાળ, વૃદ્ધ, લાનાદિ ખાસ કારણ વિના વિહારમાં પિતાને ઉપકરણે ગૃહસ્થને ઉપાડવા આપવા નહિ.
ઠરાવ દશમો, ચતુર્દશીને દિવસે બાળ, વૃદ્ધ, ગ્લાનાદિ સિવાય આપણે બધા સાધુઓએ ઉપવાસ અવશ્ય કરવું જોઈએ. વિહારમાં યતના.
ઠરાવ અગીયારમો. આપણા સાધુઓએ ઓછામાં ઓછા ૧૦૦ લેકનું સ્વાધ્યાય ધ્યાન દરરેજ અવશ્ય કરવું, જેનાથી ન થાય તેણે એક નવકારમંત્રની માળા ગણવી.
ઠરાવ બારમે. સોના ચાંદીની અથવા તેના જેવી ચમક્તી દાંડીની ફ્રેમવાળા ચશમા આપણા સાધુઓએ વાપરવા નહિ.
ઠરાવ તેરમો. સાધુપણાના આચાર વિચાર કરી તેને બાધ ન આવે તેવી રીતે આ પણ સાધુઓએ જૈનેતર પ્રજાને જાહેર ઉપદેશ આપવાનો રિવાજ અનુકુળતા. પ્રમાણે રત્નાધિકની આજ્ઞાનુસાર રાખે. તેમજ હરકેઈ જાહેર વ્યાખ્યાન પછી તે જૈન યા જૈનેત્તર ગમે તેનું હોય ત્યાં દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ ભાવાદિની અનુકૂળતા જઈ રત્નાધિકની આજ્ઞાનુસાર જવાને હરકત નથી.
ઠરાવ ચદમ. પિતાના તાબામાં ચોમાસું કરનાર યા પિતાની નિશ્રામાં રહેનાર સાધુને પત્ર આવે તે તે ખોલી વાંચવા અને ચગ્ય લાગે તેજ આપવાને અગર વંચાવ વને અધિકાર ઉપર બતાવ્યા પ્રમાણેના મંડળીના વડા સાધુ હોય તેમને છે. વડા સિવાય બીજઓએ કાગળપત્ર વ્યવહાર પરભા કાને નથી. કદાપિ પિતાને કઈ જરૂરી સમાચાર મંગાવવાના હોય તે વડીલ સાધુની મારફત મંગાવવા.
ઠરાવ પંદરમે, જૈનેતર કેઈપણ સારો માણસ જીવદયા વિગેરે ધાર્મિક કાર્યોને ઉઘમ
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પુસ્ત
જૈનધમ પ્રકાશ
કરતા હોય તેને પણ આપણા સાધુએ યથાશક્તિ મદદ આપવાનો યત્નકરવે. ઠરાવ સાળમા.
અમદાવાદના મેહનલાલ લલ્લુભાઈ નામના માણસે કાઢેલ ત્રીજા હેન્ડણીલમાં આપણા પરમપૂજ્ય પરોપકારી આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયાનંદ સૂરિજી, તથા પ્રવકજી કાન્તિવિજયજી મહારાજ તથા મુનિરાજ શ્રી વલ્રભવિજયજી ઉપર ન છાજતા હુમલા કરેલા જેથી પાખ વિગેરેના શ્રાવકે ઉશ્કેરાઇ ગયા હતા તે વખતે આપણા સાધુઓએ અને ખાસ કરી પ્રવર્ત્તકજી કાન્તિવિજયજી તથા મુનિશ્રી વલ્રભવિજયજીએ શાંતતા રાખી તેમને સમજાવ્યા ને કલેશ વધવા ન દીધા તેની આ સંમેલન અનુમેદના કરે છે અને કોઈ વખતે ભવિષ્યમાં તેવા પ્રસંગ આવે ત્યારે આવીજ શાંતતા. રાખવા ભલામણ કરે છે.
ઠરાવ સત્તરમે.
નવા સાધુને જ્યાં સુધી પાંચ પ્રતિક્રમણ, દશ વૈકાલિકના ચાર્ટ્ અધ્યયન, જીવ વિચાર, નવ તત્ત્વ, અને દંડક અ સહિત ન થઇ જાય ત્યાં સુધી વ્યાકરણાદિ અન્ય અભ્યાસમાં જોડવા નહિ.
ઠરાવ અઢારમે.
સાધ્વીએ અથવા ગૃહસ્થીઓ પાસે કપડાંન ધાવરાવવાના જે આપણા રિવાજ છે તેને તેવા તે તેવેજ કાયમ રાખવો, અને અન્ય કોઈ મુનિ સદરહુ કામ કરતા હોય તેને મિષ્ટ વચનથી હિત શિક્ષા આપĞ તે કામથી નિવૃત્ત કરવાનો પ્રયત્ન કરવો, ઠરાવ ઓગણીશમા.
આજકાલ પ્રાયઃ કેટલાક સાધુએ પણ ઉંચી જાતના તેમજ બહુ મૂલ્ય ના હ્યુસ વિગેરે કપડાં રાખતા નજરે પડે છે. એ રિવાજને આ સંમેલનના પંસદ કરે છે અને ઠરાત કરે છે કે આપણા સાધુઓએ આજ પછી પંજા યા વિકાતરી કામળી કે તેવાજ પ્રકારની બીજી અલ્પ કીંમતની કામળી વાપરવી ફેરાવ વીશમા.
જેને દીક્ષા આપી હાય તેની આછામાં એછી એક મહિનાની મુદ્દત સુધી થાશક્તિ પરીક્ષા કરી તેના સબધી માતા, પિતા, ભાઇ, સ્ત્રી વિગેરેને રજીસ્ટ: કાળથી ખબર આપવાનો રિવાજ આપણા સાધુઓએ રાખવે, તેમજ ફિ નમિત્ત આપણી પાસે જે વા આવે તેજ વખતે તેની પાસે તેના સંબધી ન રજીસ્ટર કાગળથી ખર આપવાનો ઉપયોગ રાખવો.
રાવ એકવીસા.
સાધુ સાધુતા, યા શ્રાવકોના અંદર અંદરના ટટા ખખેડામાં આપણા સાધુએ
For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન મુનિ મહારાજનું સંમેલન.
૧૨૩ સામિલ થવું નહિ, કઈ ધાર્મિક કારણ પરત્વે સામિલ થવાની જરૂર જણાય તે આચાર્ય મહારાજની પરવાનગી મંગાવી આજ્ઞાનુસાર વર્તવું
ઠરાવ બાવીશમે. સાધુ સાધુઓમાં સામાન્ય રીતે એકજ ગુરૂના પરિવારમાં પણ જે જોઈએ તે સંપ દેખાતું નથી તે પછી જુદા જુદા ગરછના તથા જુદા જુદા ગુરૂઓના સાધુઓમાં તે સંપનું નામ જ શેનું હોય? આવી સ્થિતિ હાલ સાધુઓની છે તે માટે આ સંમેલન અત્યંત દિલગીરી દર્શાવે છે. ને ઠરાવ કરે છે કે આવા કુસંપથી સાધુમાત્રને ધર્મની ઉન્નતિ કરવાને જે મૂળ હેતુ છે તે પાર પડે નથી, માટે આપણુ સાધુઓએ તે કુસંપ દૂર થાય તેવા ઇલાજે લેવા,
ઠરાવ વેવીશ, આજકાલ કેટલાક સાધુઓ શિકવા દેશકાળ વિરૂદ્ધ વર્તન ચલાવે છે જેથી શાસનની હેલના થવાના અનેક પ્રસંગે પ્રાપ્ત થાય છે, તેમજ મુનિઓને કઈ કઈ વખત અનેક મુશ્કેલીઓમાં ઉતરવું પડે છે, જેથી આ સંમેલન આવી રીતે દિક્ષા આપી શિ કરવાની પદ્ધતિને તેમજ તેવી રીતેદિક્ષા આપનાર–લેનાર–અપાવનારને માટે અત્યંત નાપસંદગી જાહેર કરે છે અને આ મંડળ ઠરાવ કરે છે કે આપણા સમુદાયના સાધુઓ પૈકી કઈ પણ મુનિઓએ આવી ખટપટમાં ઉતરવું નહિ અને જે મુનિ આવી ખટપટમાં પડશે તેને માટે આચાર્યજી મહારાજ સખ્ત વિચાર કરશે.
ઠરાવ ચેવોશમે. નામદાર શહેનશાહ પંચમ જર્જના રાજ્યની શીતળ છાયામાં વિક્ષેત્ર (વડોદરા) કે જ્યાં મહારાજા શ્રીમાન શિયાજીરાવ ગાયકવાડ સરકાર બિરાજે છે; જેમના નેક રાજ્યમાં ધર્મની ઉન્નતિ નિમિત્તે આ સંમેલન આનંદની સાથે આપણે કરી શક્યા છીએ તે બાબતમાં આ સંમેલન પરમાત્માની પ્રાર્થના કરે છે કે તેઓના નેક જ્યમાં આવા ધાર્મિક અનેક કાર્યો નિર્વિનિ પસાર થાઓ અને સર્વત્ર શાંતિ પ્રસરે.
“વડોદરા વર્તમાન, તા. ૧૭-૬-૧૨” ' ઉપર પ્રમાણેના ઠરાવ પસાર કરવામાં આવ્યા છે તે એકંદર રીતે સંતોષફરક છે પરંતુ તેની અંદર જે હેતુથી આ મુનિ મહારાજનું સંમેલન કરમાં આવ્યું હતું તે સંબંધી ઠરાવ દષ્ટિગોચર થતા નથી. કે તા. ૨૨
જુનના રોજ વર્તમાનમાં એક પત્રના ઉત્તર તરીકે કેટલેક ખુલાસે કરવામાં - છે પરંતુ તે અપૂર્ણ છે એટલું જ નહીં પણ કેટલીએક વ્યાજબી બીનાને પકવનાર છે ખુલાસે છે. તેની અંદર નીચે પ્રમાણે જણાવવામાં આવેલ છે. ૧. જેનશાસ્ત્રમાં ગુરૂના જે લણે બતાવ્યા છે તે પ્રમાણે ગૃહસ્થને ધર્મ
For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૪
જૈનધર્મ પ્રકાશુ
ગુરૂ માનવા કે મનાવવા આધાર નથી ને જે કાઇ તેમ કરતા હાય તા તે જનાગમ વિરૂદ્ધ હાવાથી અમાન્ય છે.
૨.
જૈનશાસ્ત્રમાં ગૃહસ્થની તીર્થંકર ભગવાનની માફક પૃથ્વ આરતિ વિગેરે કરવા કે કરાવવા આધાર નથી તે તેથી જેઆ તેમ કરતા કરાવતા ફાય તે પોતે ડુબે છે તે બીન્તને ડુબાડે છે એમ સમજવુ,
૩. ગૃહસ્થની છબીને તીર્થંકર ભગવાનની માફક માન આપનાર તથા તેની આગળ તીર્થંકર ભગવાનની પ્રતિમા આગળ ભાવના ભવાય તેવી ભાવના ભાવનાર જે કાઈ હાય તે જૈન શાસનના ટ્રેડ્ડી છે એમ માનવુ. ૪. ગૃહસ્થની છબીને વચ્ચે મુકી આનુબાજુ તીર્થંકરની છબીએ મુકનાર ને તે ગૃહસ્થની છબીને ‘ આ જિનને નમીએ ભવિકા, આ જિનને નમીએ ’ એમ ને કાઈ ખેલતા થાય તે! તે જિનાજ્ઞાના લાપ કરનારા છે. પ લાડી લાડી ને ગાડી વિગેરે સ'સારી વિષયાના ભાગમાં મસ્ત રહેનારને જે ન શાસ્ત્રમાં અધ્યાત્મીક માન્ય નથી, તેથી તેવા જો કોઇ હોય તે તેને અધ્યાત્મી માનવા એ જિનાજ્ઞા વિરૂદ્ધ છે.
સાધુના વેશ શાસ્ત્રકારોએ વર્ણવ્યા છે તેમાં મારપીંછી કે કમળુ` રાખવાનુ મતાવ્યું નથી. એટલે મારપીંછી ને કમળુ` રાખ્યા છતાં પોતાને શ્વેતામ્બર સ’પ્રદ્યાયના સાધુ કહેવરાવનારા જે કાઈ હોય તેમને સાધુ માનવાના નથી.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉપર પ્રમાણે શાસ્ત્ર વિરૂદ્ધ વર્તન કરનારા જે કઈ હોય તેમને જિનાજ્ઞાના ઘન કરનારા સમજવા એમ અમારે અભિપ્રાય છે.
આ પ્રમાણેના જવાબ વડેદરા ખાતે મળેલા મુનિ મહુારાજાએના સમે લન તરફથી એક મતે લખવામાં ને પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવ્યા છે; પરંતુ આર્ન અંદર ઘણી હકીકત ગાણુ રહી જાય છે અને જેમના જૈન શાસ્ત્ર વિરૂદ્ધ પારા વાર લેખા, જંત મુતિઓની અસહ્ય નિંદ્રાના લખાણા અને મુનેિ માર્ગને ઉખેડી નાખવાની ઈચ્છાવાળા ભાષણા તેમજ લેખા છે તેમને જે ઇનસાફ આપવા જોઇએ તે મળી શકયો નથી. ભટ્ટીક જૈન બધુઆ ન છેતરાય તેવી સ્થિતિમાં બરાબર મુકી રોકાણ, નથીં. આવા લખાણથી જેમના વર્તન વિગેરેને અંગે પ્રત્યક્ષ કરાવા થયેલા, સમતિ થયેલી તેમને થોડા ઘણા પણ આડકતરા બચાવ મળવા જેવુ થયુ છે. જેને માટે સ્પષ્ટતા થવા સારૂ આ મુનિ સ`મેલનના પ્રયાસ કરવામાં આવ્યે હતા અને આચાર્ય મહારાજે જેને માટે સ્પષ્ટતાથી સભા વચ્ચે અભિપ્રાય બતાવતા હતા બધુ હાલ તો ઢંકાઈ ગયા જેવુ થયુ છે. સાંભળવા પ્રમાણે સમુદાયની અ’દર સપ્ત જાળવવાની ખાતર એમ કરવાની જરૂર પડી છે તે સાધ્ય દષ્ટિ યોગ્ય છે પરતુ શાસનન
For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શેઠ આણંદજી કલ્યાણજી અને ભાવનગરને સંઘ.
૧૨પ વિરોધીઓને બચાવ નહીં આપવાની સાધ્યદષ્ટિ પણ ભૂલી જવા જેવી નથી. આશા છે કે આ સંબંધમાં વધારે અજવાળું પાડે તે ઠરાવ હવે પછી બહાર પડશે.
ઉપરાંત થયેલા ઠરાવે પછી આડમ ઠરાવ કપડા ગૃહસ્થના મકાને જઈને લેવા સંબંધી છે; તેમાં દેશ કાળાનુસાર ફેરફાર કરવાની જરૂર છે. પ્રથમ પણ એવાજ કારણથી એવા ઠરાવમાં છુટ મેળવવામાં આવેલી છે. હાલમાં બજાર વચ્ચે કાપડીઆની દુકાને જઈને કપડા લેવાનું જૈન મુનિ મહારાજાઓના બહુ માનને અંગે વહોરાવનારને અનુકૂળ પડે તેવું નથી.
નવા દીક્ષા લેનારના સંબંધમાં વિશ ઠરાવ છે છતાં ત્રેવીશ ઠરાવ કેટલીક વ્યક્તિઓએ બીજાઓની ઉપર આક્ષેપ કરવા જેવો અને પુનરાવર્તન રૂપ કરાવે છે. તે ઠરાવની ભાષા અમને બરાબર લાગતી નથી. તેમજ તેની અંદર આપનાર અપાવનારની સાથે લેનારને પણ ભેળવી દેવામાં આવેલ છે તે યોગ્ય જણાતું નથી. આ અમારો નમ્ર અભિપ્રાય છે.
છેવટે આવા સુનિસંમેલન દરેક પ્રકારે ઈચ્છવાયેગ્ય છે. અને અકેક ગુરૂને પરિવાર આવી રીતે એકત્ર થઈ છેષ ઠરાવ કરે અને પરિણામે એકજ સમુદાયના જુદા જુદા ગુરૂના પરિવારભૂત મુનિ મહારાજાએ એકત્ર મળે તે શાસનની ઉન્નતિ અવશ્ય થાય, શાસન દ્રાહીના મુખ શ્યામ થાય, ઉપદ્રવ કરનારાએનું બળ મંદ પડે અને જૈન શાસનને સર્વત્ર વિજય થાય. આવી શ્રેષ્ઠ ઈચ્છા રાખી અમારો આ દુક અભિપ્રાય સમાપ્ત કરીએ છીએ.
__शेठ आणंदजी कल्याणजी अने भावनगरनो संघ.
શ્રી શત્રુંજય તીર્થને વહીવટ કરવા માટે શેઠ આણંદજી કલ્યાણજીના પવિત્ર નામથી અમદાવાદ ખાતે મુખ્ય પેઢી રાખવામાં આવેલી છે અને તેનું બંધારણ સને ૧૮૮૦માં આખા હિંદુરથાનના સંઘે અમદાવાદ ખાતે એકઠા થઈને મુકરર કરેલું છે. વહીવટ કરનાર પ્રતિનિધિઓએ વહીવટ ચલાવવાને અંગે જુદા નિયમે પણ કરેલા છે. સદરહુ વહીવટની વ્યવસ્થામાં ફેરફાર કરવાને માટે કેટલીક જગ્યાએથી ચર્ચા ચાલતાં છેલ્લી સ્થાનિક પ્રતિનિધિઓની મીટીંગ અમદાવાદ ખાતે મળી ત્યારે આખા હિંદુસ્થાનના મુખ્ય મુખ્ય શહેરેના સંઘને તે
બતમાં અભિપ્રાય માગી, તે આવ્યા પછી એક દિવસ મુકરર ઠરાવી, બધા આગેવાનોને આમંત્રણ કરી, અમદાવાદ લાવવા અને તેમના બહુ મતે નિર્ણય કરે એમ કહ્યું હતું. તદનુસાર દરેક મોટા શહેરના સંઘ ઉપર પ લખી
For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેનધર્મ પ્રકાશ.
* * * *
*
* *
* * ---
----
અને ૧૮૮૦ ના પ્રાસીડીંગની પેલી નકલ મોકલી અભિપ્રાય માંગવામાં આવ્યા છે. તે પ્રમાણે એક પત્ર ભાવનગરના સંઘ ઉપર આવતાં તેને ઉત્તર નીચ પ્રમાણે સંઘ તરફથી લખી મોકલવામાં આવ્યું છે.
નકલ. શેડજી શ્રી આણંદજી કલ્યાણજી.
શ્રી અમદાવાદ. ભાવનગરથી લી. જૈન શ્વેતાંબર સંઘ સમસ્તના પ્રણામ વાંચશે. વિશેષ વિનંતિ એ છે કે આપ સાહેબના જવક નંબર. ૨૫ તા. ર૬-૪-૧૯૧૨ ના કાગળ સાથે હીના બંધારણનું પ્રાસીડીંગ હાંસલ થતાં તે સંબંધમાં અમે સકલ સંઘને એકત્ર અભિપ્રાય નીચે પ્રમાણે છે.
૧. સને ૧૮૮૦ની સાલનું પ્રાગ છે તે હિંદુસ્થાનના સકળ સંઘે એકમત થઈને નકકી કરેલું છે. ઘણે જ વિચાર કરીને નિર્ણય કરેલા તેમાંના ઠરાવે અનુસાર અત્યાર સુધી વહીવટ ચાલે છે, તેથી અમને તેમજ અમારી આસપાસના ગામવાળાઓને પૂરતો સંતોષ છે.
૨. શેઠશ્રી આણંદજી કલ્યાજની પેઢીના તમામ હિતને વાસ્તુ અને સંઘ ખાસ ભલામણ કરે છે કે મુખ્ય પેઢી અમદાવાદમાં જ રાખવી.
૩. પેઢીના પ્રતિનિધિ મંડળના પ્રમુખ શેઠ શાંતિદાસના કુટુંબમાંથી કાયમ નીમવાને જે ડરાવે છે તેમાં કોઈ ફેરફાર કરવા જેવું નથી.
૪. સ્થાનિક પ્રતિનિધિઓ જે સને ૧૮૮૦ની સાલમાં ૩ર નીમાયેલ છે તેમાંની કેટલીક જગ્યાઓ ખાલી પડેલ છે. ત્યાં લખાણ કરેલ છતાં અમુક જગ્યાએથી સ્થાનિક પ્રતિનિધિ નીમાઈ આવેલા નથી, માટે સકળ સંઘ ભેગો થાય તે વખતે તેવી જગ્યાઓ ઉપર યોગ્ય ગ્રહની નમાણુક કરવી તથા સ્થાનિક પ્રતિનિધિમાં નીમવા લાયક કેટલાક સ્થળે ( ગામ ) ના ગ્રહસ્થ ને હોય તેવા ગામવાળાને નમાવી ઉમેરવા.
૫. દરવર્ષે સ્થાનિક પ્રતિનિધિઓની મીટીંગ મેળવવાનું અને દરસાલ બે એડીટર નીમવાનું પ્રથમના સને ૧૯૮ના પ્રસગમાં ઠરાવ્યું નહોતું, પરંતુ પાછળથી વહીવટ કરનાર પ્રતિનિધિઓએ તે રીવાજ શરૂ કર્યો છે તેથી અમે અને આ બાજુના ગામોને સંઘ ઘણા ખુશી થયા છીએ ને તે રીવાજ ચાલુ રાખવા ભલામણ કરીએ છીએ.
૬. સ્થાનિક પ્રતિનિધિઓમાંથી જે ગૃહસ્થ અમદાવાદમાં નિવાસ કરીને જે વહીવટ કરવામાં ભાગ લેવા માગે તે તેણે જનરલ મીટીંગમાં દરખાસ્ત મુકવી,
For Private And Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શેઠે આણુદજી કલ્યાણુજી અને ભાવનગરના સુધ.
તેની બાબત બહુ મતે ઠરાવ થાય તે પ્રમાણે અમલ કરવો,
૭, ઉપરાઉપર બે વર્ષી ગેરહાજર રહેનાર સ્થાનિક પ્રતિનિધિનું નામ કાયમ રાખવુ કે કેમ તે વિષે જ્યારે જ્યારે જનરલ મીટીંગ મળે ત્યારે ત્યારે નિર્ણય કરવા. ઉપર મુજબ અમારા નમ્ર મત્ અવશ્ય ધ્યાનમાં લેશેજી. સવત્ત. ૧૯૬૮ના અશા પેલા શુદ છ ને શનીવાર તા.-૨૨-૬-૧૨.
૧૨૭
ઉપર પ્રમાણેના પત્રની નીચે ભાવનગરના સંઘ સમુદાયના તમામ આગેવાનોએ સહીઓ કરી છે અને તે પત્ર અમદાવાદ શેઠ આણંદજી કલ્યાણજી તરફ મોકલાવવામાં આવ્યા છે. એ સહીઓની અંદર આગેવાનો પૈકીના માત્ર એકજ ગૃહસ્થે પોતાની સહી કરી નથી. તે શા કારણથી નથી કરી તે ચેકસ સમજી શકાતુ' નથી. આ સંબધમાં તા-૩૦ મી જુનના જૈન પત્રમાં કોઇ જૈને નનામું ચર્ચાપત્ર લખેલ છે તેમાં કેટલીક હકીકત તદ્ન અસત્ય લખી છે. પોતાના વિચારને સંઘના વિચારનું મિથ્યા રૂપ આપવા માગ્યું છે. આ કાર્ય પરત્વે ભાવનગરમાં સધ એકઠા મળ્યા નહોતા તે ખરી વાત છે; પરંતુ આ હકીકત આગેવાનોની અંદર વારવાર ચર્ચાઈને એટલી બધી દઢ થયેલી હતી કે તેને માટે વિચાર ભેદ ન હેાવાથી એકત્ર થવાની ખીલકુલ જરૂર નહેાતી. એ સંબંધમાં સૌ એકત્ર વિચારવાળાજ હતા અને તેથીજ તમામ આગેવાનાએ પત્ર વાંચીને તેની નીચે પાપેાતાની સહીઓ કરી છે એટલે હસ્ત કકણ જોવા માટે આદર્શની જરૂર રહેતી નથી.
તેની અંદર માત્ર એક ગૃહસ્થ શિવાય કોઇ આગેવાન બાકી રહેલ નથી કે જેથી તે પત્રને સંધના એકત્ર મતવાળા પત્ર ગણવામાં કાંઈ પણ શકાનું કારણ રહે. સ્થળ સંકોચના કારણથી તે પત્ર નીચેની તમામ સહી અમે અહીં આપી શક્યા નથી; પરંતુ તે સહીએ વાંચનાર જે ભાવનગરના સંઘના આગેવાનને આળખતા હોય તે તરતજ કહી શકે તેમ છે કે તેમાં તમામ આગેવાના આવી ગયેલા છે.
For Private And Personal Use Only
જેમ ખીજે હોય છે તેમ ભાવનગરમાં પણ અમુક વ્યક્તિએ કદી જુદો વિચાર ધરાવતી હોય તો તેમાં નવાઇ નથી, કેમકે માણસે હોય ત્યાં મતભેદ પણ હાયજ; પરંતુ એવી યત્કિંચિત્ સંખ્યાને લઇને શ્રી સĆઘના વિચારમાં ભેટ ગણી શકાતો નથી. આટલા ખુલાસે ખાસ ઉપર જણાવેલા ચરચા પત્રને અતે એડીટર તરફથી માગવામાં આવેલા હેાવાથી શ્રી સઘ ભૂલાવામાં ન પડે તેટલા માટે લખવે પડ્યા છે.
કુંવરજી આણુ દૃષ્ટ.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
६.२८
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
अत्यत खेदकारक मृत्यु. सरदार शेठ लाल नाइ दलपतभाइनो स्वर्गवास.
ઉપર જણાવેલા ગ્રહથે માત્ર ૪૯ વર્ષની વયમાં જેઠ વદિ પ ની સવારમાં માત્ર એક કલાકના હદયના દુઃખાવાના વ્યાધિથી હૃદય બંધ પડી જતાં એકદમ ચ દારિક દેહ તજી દઈ પલેક ગમન કર્યું છે. આ વીર પુરુષના એકાએક અસ્ત થવાથી જનકમે એક કિંમતી હીરો ગુમાવ્યા છે. આખા સમુદાયમાં તેમના મૃત્યુથી પારાવાર ખેદ થયે છે. એવાં નર કેઈકજ રમાતાના ઉદરમાં પાકે છે. તેમણે જૈન કેમમાં એવું નામ કહ્યું હતું કે તેની ખામી પૂરાવી ઘણી મુશ્કેલ છે. એમપી માતુશીની સતત પ્રરણાથી એ પુરૂષ શાસનના દરેક કાર્યમાં પૂબ ઉત્સાહથી પ્રયત્નશીલ હતા. જેન તીના કાર્યમાં સતત્ ઉદ્યમી હતા. શ્રીશ
જ્ય તીર્થને માટે તે અહર્નિશ લક્ષ આપ્યાજ કરતા હતા.ગિરનાર તીર્થનું કામ "પાગ છેડા વખતથી હાથમાં લીધું હતું. સમેતશિખર તીર્થને માટે તેમજ આબુ તીને માટે પણ ખાસ તા જઈને તેના હકદિ પરત્વે બનતે પ્રયાસ કર્યો હતે. શેડ આણાંદજી કલ્યાણજીના વહીવટ કરનાર પ્રતિનિધિઓમાં શાંતિદાસ શેડના વંશના હાઈને તેઓ પ્રસી હતા. તેમનું દરેક કાર્ય દીર્ધદષ્ટિવાળું હતું. તથદિના હકને માટે યુરોપીયન અધિકારીઓ પાસે પણ નીડરપણે પિતાની દલીલ મુકતા હતા. અંગ્રેજી ભાષામાં પણ સારા બોલનાર હોવાથી તેઓ દરેક પ્રસંગમાં ઘણો જ ઉપયેગી ભાગ બજાવતા હતા. તેમના દીલમાં ગિરનારાદિ તીર્થો માટે પ્રયાસ કરવાની ખાસ ઉત્કંઠા હતી. એમના અકમત અને અકાળે થયેલા અભાવથી તેમના કુટુંબે, શેઠ આણંદજી કલ્યાણજીના પ્રતિનિધિ મંડળ અને જૈન સમુદાયે એક એ વીર પુરુષ પાલે છે કે તેને માટે જેટલા દ દશકીએ તેટલે ઓછા છે. જેનતીની સંભાળ લેવાની ફરજનું તેમના માતાપિતા બનની તરફથી તેમને ઘણું સારું શિક્ષણ મળ્યું હતું. એમની માતુશ્રી ગંગાબહેન જેવા તીર્થની લાગણીવાળા માત કવચિજ દષ્ટિએ પડે તેમ છે તેમને તેમની વૃદ્ધાવસ્થામાં આ અસહ્ય પ્રહાર પચ છે; પરંતુ હૃદયને મજબૂત કરીને દેવે કરેલા પ્રહારને સહન કર્યા સિવાય છુટ નથી. અમે એમની માતુશીને, મણીભાઈ તથા જગાભાઈ બંધુને અને ચીમનભા વિગેરે પુત્રાદિ પરિવારને કરાશથી દીલાસો આપીએ છીએ અને લાલભાઈ શેડની ખાણ પૂરી પાડવા માટે ઉત્સાહી થવાની પ્રેરણા કરીએ છીએ. એવા ન
ને મનુષ્ય જન્મ સફળ છે. એમના આત્માને શાંતિ મળે એમ ઇચ્છી એ દિલગિરીદર્શક નોંધ દુકામાંજ સમાપ્ત કરીએ છીએ.
For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
'
'
.
'
+ 1
:
- '
"
:
, " ?
लवाजमनी पहोंच.
(સંવત ૧૯૬૮નાં ચૈત્ર શુદ ૧ થી) -૦. વકીવ મોરારજી, રધુભાઈ. | ૧–૯–૦ શા, ત્રીકમજી નરપાળ, ૧-૪-૦ શા મગનલાલ વેલજી. " | ૧-૪-૦ શા. નરેન હીરાચંદ. રખ્ય૩૦ શા ચુનિલાલ સુરચંદ | ૧-૪-૦ શા. નેમચંદ લર્મિચંદ. ૨-૧૧-૨ દેસી સવચંદ જેઠાભાઈ (૧-૪-૦ શા. રણછોડ લલુભાઈ. ૨૦ શેઠ ચંદુલાલ ખુશાલચંદ | ૨-૦-૦ વેરા જસરાજ સુરચંદ, ૩પ૦ ઝવેરી માણેકચંદ કપુરચંદ, ૪–૯–૦ શા. ગબીરમલ જસરૂપ રૂ૧પ-૦ શા. અંબાલાલ પાનાચંદ. ૨-૯-૦ શા. દેવચંદ દલસુખરામ ૨૦૧૧-૦ વીશનગર જૈન લાઇબ્રેરી -૦-૯-૦ શા. વાજી મેતીજી.
-- શા લલુભાઈ નથુરામ. ૧-૦-૦ સ્થાનકવાસી મુનિ ઉમેદચંદજી ૧-૪-૦ શા. રતનશી ઘેલા. : " જેન લાઇબ્રેરી.
. ૨-૧૩ ૦ પરિ. હીમચંદ નાનજી. ૧-૦-૦ ધી બાટન લાઈબ્રેરી. ર૧૧૦ શેડ કલ્યાણજી ખુશાલ. ૧-૫-0 ગાંધી મેહનલાલ મગનલાલ. - - શા. જીવરાજ કચરા. ૧-૫-0 શેઠ ઉકમિચંદજી વીરચંદ. --૦ થી તણસા સા મયંક શાળા:
'૧–૧–૦. શા. દામોદર ગોવનજી, . 3--- દેશી કચરાભાઈ અમથાલાલ. ૧-૫-0 શા. હાવા હરખા સંઘખાતે. --- શા. અમિચંદ ઝીણાભાઈ.
(૧-૫-૦ શા, સ્તનચંદ ભુદરાજી. ૧-૫-શ્રી રૂષભદેવજી જૈન પાઠશાળા.
૧-૫-૦ શા. વાલજી ભ ણજી.. - -- શા. ત્રિકમલાલ લલુભાઈ.. ૧-૫-૦ શા. દ્વારકાદાશ લા લદાશ. . - શા. મનસુખલાલ મગનલાલ.
૦-૧૩-૦ દેસી. પીતાંબરદાશ મુળચંદ, -પ-૦ દેશાઈ ભુરા પાનાચંદ. ૮-૪-૦ શેઠ. કીસનચંદ નંદરામજી: -૯-૨ શા. લેરચંદ દેવચંદ. | ૨-૮-૦. મુનિ ચતુમુનિજી હથે ર-૫-૦ શા. નાનચંદ ધારસી. ૦૧૧-૦ મેતા, નારણજી વાલજી. ૧પ-૦ માસ્તર શામજી જેચંદ.. ૨-૧૦-૦ શા. પુરૂષોત્તમ ઓઘડ. ૧૫.૦ શેઠ રાયસી અમરચંદ. ૦-૯-૦ શા. નરોતમ મનસુખ. --૦ શા. ડાહ્યાભાઈ સાકરચંદ. ૦-૯-૦ શા. ચુનીલાલ મગનલાલ -- શા. રૂપશી પીતાંબર.
૦-૯-૦ શા. ધારસી ધરમસી. - બગડીયા મોના મલુક. ૦-૧૧ ૦ શા. ચકુભાઈ મુળચંદ. . જાપ-૦. શા. નથુભાઈ મંછાચંદ. ૧-૫-0 શા ઝવેરચંદ લકિમચંદ. -પ૦ દલાલ પ્રેમચંદ જેચંદ. ૪-૩-૦ શાં. રાઘવજી વસ્તાજી. -પ-૦ શા. રાજાજી ફકીરાજી ૦-૯–૦ શા. કાળ ઘનજી. . . ૧૫–૦ શા. જીવાજી વેલાજી ૧–૫–૦ શા. મોતીલાલ ખીમચંદ. ૨૯-૦ શા, રાયચંદ કાળચંદ. ૧-૪-૦ શા. ધરમચંદ ઘેલચંદ. --- શા. હીરજી માણેકચંદ | ૩.૧૦.૦ રા.રા. વીરચંદ ત્રિવનદાશ. - શા. છોટાલાલ ગુલાબચંદ. | ૧-૪-૦ શા. ધનજી અમરાજી.
For Private And Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ગ્રાહકે પ્રત્યે વિજ્ઞપ્તિ, ગયા વર્ષમાં પ્રેસની અગવડના કારણથી તેમજ તંત્રીને અવારનવાર ગેરે હાજરી વધારે રહેવાથી માસિક નિયમિત બહાર પાડી શકાયું નથી, તે પણ લેપ સારા આપાને ન સંત આપવામાં આવ્યું છે. નવા વર્ષમાં પણ વિષય સંકલન શ્રેટ રાખવામાં આવી છે. આવા અમૂલ્ય લાભદાયક માસિકના ગ્રાહક કાયમ રહેવું, લવાજમ વગર મંગાવ્ય મોકલી આપવું અને નવા ગ્રાહકે કરી આપવા એ દરેક બધુની ફરજ છે. જે ગ્રાહકેનું ચિત્તા લેખ વાંચોને સંતુષ્ટ થતું હૈય તેમણે અકેક નવું ગ્રાહક કરી આપવા તસદી લેવી કે જેથી અમે કદમાં વધારો કરી વધારે લાભ આપવા શકિતવાન થઈએ, આ માસિકની નકલે ભેટ તરીકે ઘણું જવાથી અને પંચાંગમાં તેમજ ભેટમાં વધારે ખર્ચ થવાથી તેમજ કેટલાક ગ્રાહકે ચાપાનીબા રાખ્યા છતાં લવાજમનું વેલ્યુરવીકારવામાં અને ખા છે. કરતા રહેવાથી ઉપજ ખર્ચના આંકડા સરખા થવા પણ મુશ્કેલ પડે છે, માટે સારી આશા રાખનારે સડાયક “વું યોગ્ય છે તે સાથે ઉત્તમ જૈન લેખ કે એ નાના લેખ લખી મોકલવા એમ છે કે જે ન વર્ગને ઉપકારક થઈ પડે. અમારી તેને દે નમ્ર પ્રાર્થના છે. તંત્રી. ભાવનગર પાંજરાપોળ ટી. પહેલુ છે ૬૧૧પપ ટકાનું નકકી ગયું છે. અને આ ર૭૪૦ રૂ. ર૪૪૫૦) ના આપવામાં આવ્યા છે. ઇનામના રૂપમાં વહેંચવાનું કામ લાભ ખલાસ થવા આવ્યું છે. બીજા ડાઈગ માટેના હેંડબીલે બહાર પડ્યા છે, તેમ ટીલ 40 000 નીકળી છે. ઇનામ રૂ. 16 002) ને રાખ્યા છે. પહેલું ઈન રૂ. 2000) નું રાજ છે. નવી ટીકીટ બવાનું શરૂ થઈ ગયું છે. પહેલી વખત જેમને સારાં ઇન મળેલાં છે તે તેમજ બીજાઓ વડે લાભ જાણી છે ખરીદ કર લાગ્યા છે. પહેલા કોઈનું ક aa એટલું બધું સફાઇથી તે દતકારક ધર્યું છે કે તેને માટે એ એક રાખી પ્રશંસા કરે છે. તેના એનું લીસ્ટ છપાઈને બહાર પડી ગયું છે. ટપલ માટે 0-1-0 લવાથી તે તરત મોકલવામાં આવે છે. ગાય બંધુઓએ ટીકીટ ખરીદ કરીને રાડાય આપવો. લાયક છે. કારણ કે એક પંથ ને બે કાજ " એમાં રહેલા છે. ટાટા મગાવવી હંય તેણે સત્વરમગાવી લેવી. For Private And Personal Use Only