Book Title: Jain Dharm Ane Syadvad Arthat Trikalabadhit Sapeksha Satya
Author(s): Shantilal Keshavlal Pandit
Publisher: Shantilal Keshavlal Pandit
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022512/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // namo'hetasiddhAcAryopAdhyAya sarva saadhubhyH|| zrIvItarAgAya namo namaH ( zrI jaina dharma ane syAdvAda arthAt trikALAbAdhita sApekSa satya nazraddhayaiva tvayi pakSapAto nadveSamAtrAdaruciH pareSu yathAvadAptatva parIkSayA tu svAmeva vIraprabhumAzritAHsmaH lekhaka : siddhAMta pAkSika paMDita zAMtilAla kezavalAla mUlya-viniyoga vIra saM. ra 5 0 7 vi. saM. 203 7 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhata prathama to A jaNAvavuM jarUrI che ke, A patrikA te prathama pRSTa mujaba "jaina dharma ane syAdavAda arthAt trikALAbAdhita sApekSa satya" nAmaka seLa pharamAnI pustikAne prathama krame che, je nAnA-moTA akSarone aMge rada karI alaga prasiddha karyo che, AnuM kAraNa paNa e che ke A patrikAnA vAMcanathI vAcakane jarUra AkhI pustikA vAMcavAnI preraNA maLe tema che. | sAmAnyathI saMsArIjI jANe che ke, huM janmyo chuM ane mAre maravAnuM paNa che ane marIne anyagatimAM karmAdhIna paNe pharIne janma paNa levo paDavAne che, A svarUpamAM jeje AtmAone potAne, potApaNAnuM yathArtha jJAna-bhAna vate che, tevA pratyeka AtmAe A hakIkatane svIkAra karelo hoya che. ke "" keAI adRSTa zaktine AdhIna mArU saMsArI jIvana che. " AthI mAre, tenI parAdhInatAnA pAzamAMthI mukta thavAnA udyama karavo jarUrI che. jethI baMdhana mukta, mAro AtmA potAnA saheja zuddha saccidAnaMda svarUpane zAzvata bhAve bheMkatA thAya. | A saMbadhe sarva darzanakAro jaNAve che ke "vA vidyA saT ttimakata" A sAthe zrI jaina darzana spaSTapaNe jaNAve che ke darekedareka saMsArI AtmAne, pota-potAnA udita karma pramANe janmajIvana ane maraNa prApta thAya che, temaja upayoga zuddhi e karmakSaya thakI Atmazuddhi prApta thAya che. A mATe sarvajJa ane sarvadazI zrI vItarAga paramAtmAnI AjJAne anusaravuM" jarUrI che eTale prathama to kartavyokartavyanI maryAdAonuM yathArtha jANapaNuM karIne, tene AtmahitArthe avirUddha bhAve anusaravuM joI e. A mATe kahyuM che ke jaI-IrachaTu-parama paya', ahavAkitti' suvithaDe bhuvaNe tA--telukakuddharaNe jINavayaNe Ayara kuNaha lI, siddhAMta pAkSika paMDita zAMtilAla kezavalAla Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI sarvajJAya namaH jaina dharma ane svAvAda eTale trikALAbAdhita-sApekSa-satya jaina dharma eTale? sarvajJa ane sarvadezI zrI vItarAga tIrthakara bhagavatee sAmAnyathI A samasta jagatane anAdi-anaMta jIva ane ajIva dravyanI rAzirUpa jaNAvyuM che, temaja vizeSataH navatara svarUpe jaNAvyuM che temAM je mahatatva che te AtmatatvanuM parama zuddha svarUpa heI parama sAdhyarUpa che. ane te mATe saMvara ane nirjarA e be to sAdhanarUpa heI upAdeya che. jyAre karmanA baMdharUpa baMdhatattva che. ane tenA hetubhUta Azravatatva che. temAM puNyane baMdha zubha vipAka ApanAra ane pApane baMdha jIvane azubha vipAka ApanAra che ema jaNAvela che. syAdvAda-daSTie upara jaNAvela nave tavenuM trikALAbAdhita svarUpa jANune, temAMthI je je bhavya AtmAo vaDe pitapitAnA dravya-kSetra-kALa-bhAvanI sApekSatAe anukrame guNasthAnaka kramArohaNathI pitAnA AtmAnI parama-vizuddha Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (mela) dazAne prApta karavA mATe je je dharma temaja mekSa purUSArtha karAya che, tene jaina dharma jANe. A rIte AtmAne-sacidAnaMda svarUpanI prAptine satya-mAga jaNAvanAra jaina dharma (paMca parameSipada thakI) niraMtara jayavaMte varte che. kaI paNa saMsArI (mana-vacana-kAya yAgamAM pravartatA) AtmAmAM pitAnA jJAna-darzana-cAritrAdi guNa pariNamananI sAthe karyajanita-dayikabhAvanuM pariNamana paNa niraMtara avazya hoya che. A audayikabhAvanuM je yoga pariNamana che, te AtmArtha sAdhakatAe prazasta temaja saMsAra paribhramaNarUpa hetutAe aprazasta ema baMne svarUpavALuM hoya che. vyavahAra thakI prazastAnane sarva darzanakAroe upakAraka le che. kemake dareke dareka darzanakArane pita-pitAnA gurumukhe hita zravaNanI pega kriyA, temaja pitAnA ISTadevanAM darzana, vaMdana temaja pUjananI gakriyA upakAraka samajAyelI hoya che. ke je gakriyAthI Atmazuddhi thatI na hoya ane kevaLa puNyabaMdhanuM kAraNa hoya tene bhAvathakI aprazasta yoga jANavo joIe. tema chatAM tene vyavahArathakI to prazastapaNuM che. jyAre kedha-mAna-mAyA ane lebha thakI hiMsA-juTha-cerI-mithuna ane parigrahAdinI gakriyAone te vyavahArathI aprazastapaNuM pragaTa che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka saMsArI AtmAmAM cAga pariNamananI sAthe pitAnA jJAnAdi guNonA upazama-kSapazama temaja kSAyikabhAvanuM pariNamana paNa hoya che. A baMne pariNamana-bhAmAM eka-bIjAnI mukhya-gauNavRttio pratyeka AtmA karmane baMdha temaja nirjarA paNa pratyeka samaye kasta hoya che. je gakriyAmAM vega temaja kaSAyabhAvanI jeTalI tIvratA vadhu hoya che, te mujaba te AtmAne anekavidha tIvra karmabaMdha thAya che, ane je kriyA saMbaMdhe Ane Atmazuddhine upayoga (bhAva) jeTale tIvra temaja vizuddha hoya che, te mujaba te AtmAne karma-nirjarA vadhu thAya che. A mATe kahyuM che ke - kAraNa jAge che bAMdhe baMdhane re, kAraNa mugati mukAya; Azrava-saMvara nAma anukrame re, heyopAdeya suNAya, je je kAraNa jehanuM re, sAmagrI saMga; mIlatAM kAraja nIpaje re, kartA taNe prayoga, kAraNa jege che kAraja nIpaje re, emAM keAI na vAda; paNa kAraNa viNa kAraja sAdhIye re, e nijamata unmAda bhAvastava jehathI pAmIje, dravyastava e teNe kahIje; dravyazabda che kAraNavAcI, bhrame mabhU lo kama nikAcI. x x Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAmAM niyaSTie jaNAvela che ke, "AiH sarvathA kapAyA :" te sAthe vyavahAra draSTie paNa jaNAvela che ke, 'je vyavahAra mukti mAragamAM guNaThANAne lekhejI; anukrame guNazreNInuM caDavuM, tehIja jinavara dekhe. A saMbaMdhe zAstrAnusArI nizcaya-vyavahAranI pravRtti -nivRttinI caubhagInA svarUpane yathArtha avadhAraNa karavuM jarUrI che. (1) nizcaya pravRttidharma -pitAnA AtmAne samyakatva. sAmAyika, zrata sAmAyika, dezavirati sAmAyika ane sarva virati sAmAyika bhAvamAM rAkhavA prayatna kare te. (2) nizcayathI nivRtti dharma -pitAnA AtmAne viSaya kaSAyAdinA pariNAmathI niva rtAva te. (3) vyavahAra pravRtti dharma -pitAnA AtmAne paMcAcAramAM. jeDe te. (4) vyavahArathI nivRtti dharma-hiMsA-juTha-cerI-mathuna ane parigrahAdi pApavyApArathI AtmAne saLage rAkhavo te. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jaNAvela pravRttirUpa temaja nivRttirUpa bane - paraspara sApekSabhAve upakAraka jANavA, temaja vyavahAradharma ane nizcayadharma paNa paraspara sApekSabhAve upakAraka jANavA. ayathA ekAMta pravRttidharma ke nivRttidharma yA te ekAMta vyavahAradharma ke nizcayadharma AtmArtha sAdhaka banato nathI. A mATe kahyuM che ke jai jiNamayaM pavajai tA mA-vavahAra Nicchae muhu| . ikkeNa viNA titthaM, chijjai anneNa u tacaM // 1 // Nicchaya-maggo mokkho vavahAro puNNa kAraNo vutto| paDhamo saMvararUvo, Asavaheu tao bIo // 1 // vacana sApekSa vyavahAra sAce kahyuM, vacana nirapekSa vyavahAra jUThe; vacana sApekSa vyavahAra saMsAra phaLa, sAMbhaLI AdarI kAMI rAce. Aja pramANe vaLI paNa syAddavAda kRta pramANa jJAna thakI anya bhAve saMbadhe paNa jANavuM ke - (1) kaI paNa dravya sva-para bhAvathI asti-nAsti svarUpe ubhaya svarUpI che. (ra) kaI paNa jaDa-cetana dravya pitAnA keI paNa pariNAma (bhAva)thI bhinna bhinna svarUpe hoI ubhayasvarUpI che. (3) keI paNa jIva dravya potAnA aneka pradeza Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samudAyathI temaja guNaparyAyathI ekAneka svarUpe ubhayasvarUpI che. (4) keI paNa saMsArI jIva (Atma-tatva) sva-para kartutvabhAve zuddhAzuddha ubhaya svarUpI che. temaja e paNa. spaSTa samajavuM ke AtmA sivAya anya koI paNa acetana. dravyamAM irachAnusArI kartava-svabhAvajanya kiyA hotI nathI. (5) keI paNa AtmA pitAnA jJAna-darzana guNathI. sva-para samasta ya saMbaMdhI sAmAnya-vizeSa rUpathI jJAtaajJAtabhAve ubhaya svarUpI che. A rIte aneka guNa-paryAya svarUpI chae dravyone je ke kevaLajJAnI tIrthaMkara paramAtmA, kevaLajJAne karI sarva zeya bhAvene pratyakSapaNe (hastAmalakavatuM) saMpUrNa svarUpe. jANatA hovA chatAM, "marpitAnarutaraH " e sUtra mujaba saprajana keI paNa bhAvane, anyane zrata dvArA jaNAvavA. mATe to teo paNa "vA" zabdathI syAdvAdane Azraya. laIne jaNAve che. A rIte zrI kevaLI tIrthaMkara paramAtmAoe AtmapratyakSatA vaDe zaikAlika je-je arthone tIrthakaranAmakarmanA. udaye vacana gathI pAMtrIza guNayukta vANI dvArA jaNAvela hoya che te te arthonuM uttama gaNadhara AtmAone, samyaku jJAna-darzanacAritrAdi guNe karI anubhava pratyakSe aviruddhapaNuM hevAthI, taddaarthasUcaka zrI gaNadhara bhagavaMta racita. -dvAdazAMgIrUpa-samyaphazratane, avisaMvAdibhAve-Agama pramANa. zAna jANavuM. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTAMta trIke kevalI paramAtmAoe kaI paNa dravyaguNa-paryAyane 3pa thA, vimalA ane purAvA paNe traNe svarUpathI svAda svarUpe jaNAvIne, temAMthI syAd saprajana kaI eka bhAvane, AtmadravyanA hitAhita saMbaMdhe yathArtha avisaMvAdIbhAve yathAtathya heye pAdeyarUpe jaNAvela hoya che. AthI samajavuM joIe ke chadmasthAe te kaI paNa dravyane ke tenA koI paNa pariNAmane yathArtha--aviruddha pramANa svarUpe jANavA-jaNAvavA mATe avazya svAdane Azraya karavo yukta che. A sAthe vaLI te pramANa bodha svarUpamAM paNa svapara Atma-hitA hitamAM pravRtti-nivRttirUpa yathArthaaviruddha hepAdeyAtmaka je nayajJAna, tene paNa pramANazabhAve pramANajJAna jANavuM joIe, anyathA anekavidha tarka-kutarkayukta je ekAMtika mithyAjJAna che, te avazya rAga-dveSanI vRddhi karAvanArUM hoI duHkhonI paraMparAne vadhAranAruM che. AthI spaSTa samajavuM ke sarvajJa ane sarvadazI kevaLI bhagavaMte e syAdavAda svarUpathI prakAzela nave tattvamAM yathArtha vivekayukta, mati-zretAdi bhedavALuM avikaLa jJAna te avisaMvAdi-paNe Atmahita sAdhaka hAI pramANa jJAna che. A arthathI "tata pramANe sUtrathI pAMce jJAnanI pramANutA saMbaMdhe sAmAnyata zAstrakAroe jaNAvyuM che ke, "svaathavA jJAna pramar" AthI ja te pUrNa jJAnI kevaLI bhagavatee prarUpela heye pAdeya tamAM niHzaMkabhAve Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhi-niSedharUpe yathArtha aviruddhabhAve pravartana karanAra bhavya AtmAne paNa anaMta-akSaya pUrNa jJAnanI prApti thAya che. AtmAne pUrNajJAnI paramAtmapadanI prApti mATe zAstramAM spaSTa jaNAvela che ke potAne Atmatattvane, guNasthAnaka kamareha vaDe para-jaDatattvanA anAdi sAMgika pariNama saMbaMdhathI, sarvathA mukta karavAne samartha, saMsI paMcendriya paryApta garbhaja manuSya ja pUrNa paramAtmabhAvane pAme che. A mATe kevaLI bhagavatee anekavidha AtmasvarUpane anulakSI dravya-kSetra-kALa-bhAva saMbaMdhI yathArtha aviruddha vidhi-niSedha mATe syAdavAda svarUpI utsarga-apavAda ubhaya svarUpe je mArga prarUpele che, tenuM gItArtha guru bhagavaMta pAsethI prathama yathArtha jJAna karavuM jarUrI che. kemake, "jJAnariyALIma mokSa" sUtra sarva saMmata che. te mATe prathama jJAnanayanI daSTimAM jema AtmA saMbaMdhI zuddhAzuddha nizcaya-vyavahAra ubhaya svarUpI yathArtha sAdhyasAdhana bhAvanuM jJAna upakArI che; tema te sAthe kiyAnanI dRSTie ga-upagarU5 kiyA-pariNAmamAM utsarga-apavAdarUpa ubhaya svarUpI kArya-kAraNa bhAvamAM yathArtha vidhiniSedharUpa pravartana upakArI thAya che. anyathA svamatikalpita-ekAMta svarachaMdAcArI jJAnakriyAnA keI paNa svarUpamAM eTale nizcaya-vyavahAra yA te 'utsarga-apavAdamAM ekAMta pakSapAta ahitakara che, ema jANavuM. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI spaSTa samajAya che ke AtmAthI AtmAoe pratyakSa pUjJAnI kevalI paramAtmAe jaNAvela pavidha pramANa jJAnanA svarUpane (syAdvAdane ) yathArtha bhAve avalakhIne AtmArAdhana karavuM hitakara che. Ama chatAM e matikalpita zAstrArthone Azraya laIne svecchAcArIpaNe kevaLa pApamaya pravRttiomAM syAdvAdane Azraya laine dharma (Atmazreya) sthApe che, evA mUDha ahaMkArI-ajJAnI AtmAone anaMta sa'sArI jANavA. kemake zAstramAM utsUtrabhASIone, samyak dana, jJAna, cAritra, e traNethI bhraSTa thayelA heAI, anaMta saMsArI kahyA che. te mATe tene uvekhIne AtmAthI AtmAoe sau prathama zAstramAM jaNAvela nIce mujabanI pApa pravRttiothI viramavAnA prayatna karavA jarUrI che. (1) prANAtipAta (ra) mRSAvAda (3) adattAdAna (4) mathuna (5) parigraha (6) krodha (7) mAna (8) mAyA (9) lAbha (10) rAga (11) dveSa (12) kalaha (13) abhyAkhyAna (14) vaizunya (15) rati-ati (16) para-parivAda (17) mAyA-mRSAvAda (18) mithyAtvazalya. A aDhAra pApa pravRttione zAsrAkta vidhipUrvaka dUra karavAthI AtmAne AtmA sAdhavAnA adhikAra prApta thAya che. A mATe - dRSTivAda "nI pustikA avazya jovI. pUrve jaNAvyA mujaba zAstrAmAM pAMce prakAranA jJAnanI " tat pramALe " e sUtrathI pramANutA svIkArAyela che, te Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 sAthe ja "matti-zrutAvaSayo viSaya ' eTale prathamanAM. traNa matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna jo AtmAtha sa'kha'dhI dravya-bhAvathI Azrava-savara tattvamAM yathA kheMcApAdeyatA rahita hAya teA te mithyAjJAna hoI Atmahitakara nathI, ema paNa spaSTa jaNAvela che. vaLI paNa mithyAdRSTinA mithyAjJAnanA lakSaNanI spaSTatA karatAM jaNAvela che ke " savalato viroSAta cavuchopavaihanmattavapU" AthI samajavu` ke sa-asad bhAvamAM hitAhitanA viveka vagaranuM svecchAnusArI unmAdI jJAna te mithyAjJAna hoI AtmAtha sAdhaka hAtu nathI. kintu AtmArthe kathAcit khAdhaka hoya che. A sabadhe mithyAdaSTi-bhavAbhinaMdrI AtmAonI. dhamakriyA saMbaMdhI zAstramAM kahyuM che ke-- " AdArodhi-vRddhi,-gauravatibaMdhata: / bhavAbhinaMdI yAM kuryAt, kriyAM sAdhyAtmavairiNI || zAstramAM bhavAbhinaDhI jIvAnA je agiyAra lakSaNe jaNAvela che te mAMhethI AhArane arthe, pUjAvAne arthe, vastra-pAtrAdikane arthe ke gaurava vadhAravAne artha ityAdi kAI paNa lakSaNanI mukhyatA sahita je je ArAdhanA karAtI hAya che te saghaLI e adhyAtmabhAvanI viraNI jANavI. prathama jaNAvyA mujaba AtmArtha sAdhaka yathA (samyak) jJAna temaja ayathArtha (mithyA) jJAnane anulakSIne sAdhaka-khAdhaka pravRtti-nivRttimAM je-je prakAre je-je jIve joDAyelA che; tenu kiMcit svarUpa nIce mujaba jANuvuM.. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama te e jANavuM jarUrI che ke pratyeka AtmAthI AtmAone, anekAMta yAne syAdavAdane anulakSIne, nayanikSepa-pramANa sApekSa bhAve pUrve jaNAvyA mujaba vidhiniSedhanuM anusaraNa avisaMvAdIpaNe Atmahitakara jANavuM. A saMbaMdhe mukhya cAra prakAranA sAmAyika bhAvanA anubhavane pratyakSa pramANa rUpe jANIne yathAzakti cAre. prakAranA sAmAyika bhAvamAM vartavuM jarUrI che. kemake A saMbaMdhe zAstramAM kahyuM che ke "sAcA sAmA - hema tene maLadde temaja vaLI sAmAyika bhAvanI viruddhatA saMbadhe jANavuM ke mithyAtvanA jere para-paugalika bhAvamAM mohAMdha. banelA AtmAo paNa pitAno bhautika svArtha sAdhavA mATe anekAMtika yAne yAdavAda vacanone manamAnya Azraya. laIne kevaLa pitapatAnI ekAMtika vyAvahArika kriyAmAM yA te ekAMtikanaizcayika bhAve kevaLa Atma pariNAmarUpa mArgamAM AtmArtha sAdhanatA sthApatA hoya che. teoe kharekhara to syAdavAdane kevaLa durupayoga karela hoya che-ema jANavuM. vaLI paNa upara jaNAvyA mujaba keTalAka mithyA-. jJAnamAM AgrahIo svAvAdanA naya-nikSepa-pramANa sApekSa yathArtha arthane grahaNa karavAne asamartha hoI, syAdavAdamAM saMzaya dharatA rahI, syAdavAdane saMzayavAda kahetA phare che. temaja keTalAka mUDha che syAdavAdane samAnatAvAda. rUpe yojIne sarva jIve prati samAnatA apanAvavA rUpe "vAvaDI casakI"nA nyAye potAnI mUrkhatAnuM pradarzana. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatA pitAnI dAMbhika samAnatAvAdI pApakArI pravRttine krAMtikArI lekhAve che. vaLI keTalAka bALa paMDita sAdhuo dharma-pariNAma ane ka-pariNAmanA bhedasvarUpamAM mUDha hovAthI dharma pariNAmane karma, ane karma pariNAmane dharma svarUpe jaNAvatA hoya che. hakIkatamAM to AtmAne svabhAva dharma, AtmAnA jJAnAdi guNamAM pariNamana thavuM te che. A mATe zAstramAM paNa kahyuM che ke "raghurAvo ane tema chatAM - udita kamenA-pariNAma svarUpI mana-vacana-kAya ganI zubha pravRttine ja dharma svarUpe jaNAvavI te syAdavAda siddhAMtanI ajJAnatAnA jore ke zreSathI ja saMbhavI zake. A sAthe ema paNa samajavuM jarUrI che ke AtmAne AtmabhAvamAM pariNamavAmAM nimitta heturUpe je-je prazasta yega pravRtti je-je svarUpe sahAyaka che, tene tathA svarUpe upacAre (vyavahArathI) dharma svarUpe jANavI joIe. upara jaNAvela artha syAdavAdathI aviruddha heI A saMbaMdhe kahyuM che ke dharmazuddha upayoga svabhAva, puNyapApa zubha azubha vibhAva, dharma hetu vyavahAraja dharma, nija svabhAva pariNatano marma jo ke koI paNa padArtha-sva-para bhAve asti-nAsti svarUpe sarvAtmaka che, tathApi keTalAka mAyA-mRSAvAdIe jaDa cetana dravyonA pariNamana-saMbaMdhamAM, eTale jaDa tattvanA -catanya sAthenA pariNAmamAM temaja bhinna pariNamana saMbaM Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamAM eTale ke bahirAtmA-aMtarAtmA ane paramAtma svarUpI vividha pariNamana saMbaMdhamAM, syAdavAda rahitapaNe mUThabhAve ayathArtha arthamAM ekAMta Agraha dharIne, naya-nikSepa sApekSa zAstrIya pAThane nirapekSapaNe yadvA-tadvA jaNAvIne, ajJAnI aMdhajanane unmAge kevaLa bhaktimArgamAM ja derI. jaIne, pragaTapaNe luMTI rahyA che, tethI jagatane bacAvavA. yathArtha artha prakAzaka kevaLa zrI vItarAga prabhune syAdavAda. dharma ja sarvatra samartha che, ema jANavuM. svAnubhava Atma-pratyakSa nAnAvidha aneka pariNAmI. Atmadravyo saMbaMdhamAM, bIjA keTalAka pAkhaMDI paMDito potapitAne ISTArthamAM phavicit ekAMte Atma dravyamAM jJAna pariNAmane mukhya karIne, yA te ekAMte zubhAzubha kiyA pariNAmane mukhya karIne, potAmAM yathArtha-satyArthatAne. ADaMbara dharIne, anya abujha jIvane pitAnA garacha-matanA anuyAyI banAvIne jeo potAnI ehika matalaba sAdhatA hoya che, teo paNa anya AtmAone zuddha syAddavAda. daSTie dravya-kSetra-kALa-bhAva sApekSa AtmA vaDe Atmahita sAdhavAno mArga batAvavAno nizcathI asamartha hoya che ema jANavuM. A saMbaMdhe vaLI bIjA keTalAka AtmatattvanA svarUpamAM mUDhatAvALA pAkhaMDI sAdhuo svamati-kalpita niraMjananirAkAra paramAtmAne samasta jagatanA samasta pariNAmenA lIlAkArI svarUpe kartA-hartA jaNAve che. ane pratyakSa zubhA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha kiyAnA kartA-bhoktA pratyeka AtmAne keI eka para mAtmAnI mAyAnA aMza rUpa jaNAve che ane sAthe pitAnI mohAMdhatA piSavA pitAnI pravRttine paramAtmAnI divya lIlA svarUpe jaNAve che ane te vaLI pitAnI bhaktithI paramAtmAnI bhaktinuM phaLa che, ema jaNAvatA rahe che. A mATe samajavuM ke jema madIrAnuM pAna karanArane sAcI sujhabujha hetI nathI, tema viSayabhoganI AkAMkSAvALA lebhI AtmAomAM temaja pagalika sukhanA viyeganA duHkhathI bhaya pAmatA pAmara chavAmAM paNa tattvAtattvane viveka karavAnI sAcI sujhabujha hotI nathI. Aja rIte syAdavAda siddhAMtanA draSIomAM paNa sukha -duHkhanI lAgaNIothI bharelA potAnA AtmAnA zuddhAzuddha svarUpane paNa yathArtha rUpe jANavAnI zakti hotI nathI. tethI ja te teo kuguruonI mRgajaLa samAna camatkArika mAyAjALamAM phasAyelA rahe che ane AtmArthathI bhraSTa thAya che. A saMbaMdhe kahevata che ke "duniyA jhukatI he, jhukAnevAlA cAhIye." temaja "garajavAnane akkala hotI nathI." AthI AtmArthe spaSTatayA e samajavuM jarUrI che ke A saMsAramAM vividha karmAnusAra temaja pipitAnA kSapazamAnusAre pratyeka caitanya guNavALA Atma dravyanAM zuddhAzuddha aneka svarUpa che. te saghaLAne paNa sApekSabhAve sAmAnya-vizeSathI yathArtha jANavAvALuM je samyagujJAna che, tene Atma-hitakara jANavuM. ane te mATe sau prathama Atma Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa tattvane yathArtha ALakhavAnA suvizuddha prayatna karavA jarUrI che. A mATe kahyuM che ke-- "jJAtmAjJAna maLyuM vuDavuM, AtmajJAnena hanyate| tapasApyAtma-vijJAna- hInaizchetuM na zakyate // temaja vaLI kahyu che ke-- "tuvavuM nirappA, appA guLa mAvaLa vuvannA bhAviya va sahAvapuriso, visApasu viraccai dukkha // have zAstra saMba'dhathI, katRtva, bhAkatRtva temaja jJAtRtva svarUpI caitanya guNavALA-Ama tattvanA-aneka svarUpamAMthI, AtmArtha sAdhakatAnI apekSAe, avazya jANavA jarUrI evA traNa bhedonuM (syAdvAda siddhAMtathI ) kicit svarUpa jaNAvIe chIe. (1) bahirAtmA : je AtmAe zarIra-dhana-srI-- putrAdika para dravyamAM AtmIyatAnI buddhie jIvana jIve che, temAM paradravyamAM Atmatva buddhi e bahirAtmapaNuM hAI tene pragaTa mithyArdaSTi jANavA. (2) aMtarAtmA je AtmAe peAtAnA AtmAne kama aMdhanathI mukta karavA vaDe pUrNa anaMta-akSaya-zuddha paramAtma dazA pragaTa karavAnA samyak pariNAma yukta pravRttivALA che, peAtAnA aMtaraMga zuddha svarUpane zAsrAdezathI yathArtha jANavAvALA hAI teone aMtarAtmA jANavA. te (3) paramAtmAH je je AtmAoe zrutAtma Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanI sArthakatAe pitAne AtmAnI jJAnAdi anaMta. catuSka guNavALI anaMta zuddha sattAne akSaya (sAyika) bhAve svAdhIna karI che, teone paramAtmA jANavA. sakaLa paramAtmA zuddha kSAyikabhAve, kevaLa pitAnA AtmaguNamAM. ramaNatA pAmavAvALA hoya che. AthI teone kadApi kaI paNa anya dravyanA pariNAmanuM kartava-bhetRtva hetuM nathI. paramAtmAnA zuddha pariNamana saMbaMdhe kahyuM che ke - "na jagajjanana-sthema-vinAza vihitaadrH| na laasy-haasy-giitaadi-viplvopplutsthiti:|| sakala AtmAne jeo uparanA traNa bhedathI yathArtha aviruddhabhAve jANe che, teo samyajJAnI heI AtmAthe sAdhakatA vaDe paramAtmapada prApta karavAnA adhikArI jANavA. anyathA kevaLa bahirdaSTipAkhaMDIonA pAzamAM paDelA mithyAdRSTi AtmAo, anaMta saMsAramAM, karmAdhInapaNe, janmamaraNAdinA, anekavidha duHkhanA adhikArI jANavA, prathama te AtmA ane paramAtmAnA saMbaMdhamAM karma -pariNAmanI je vizeSatA che tenuM kiMcit svarUpa nIce. mujaba jANavuM anivArya Avazyaka che. cAra gatirUpa A saMsAramAM ekendriya-beIndriyateIndriya-caurendriya ane paMcendriyabhAve anAdithI janmamaraNa karatA saMsArI AtmAo, potapotAnA dArikAdi zarIranA yaMga dvArA, kaSAyanI taratamatA mujaba, niraMtara je je zubha-azubha karma (kArmaNa vagaNAo) grahaNa kare Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, te te pratyeka zubha-azubha karmone pratyeka AtmAe avazya udayAnuMsAre bhogavavAnAM hoya che, te mujaba saMsAramAM pratyeka AtmAo, pote pUrve bAMdhelA zubhAzubha karmone potAnI IcchAo ke anicchAe paNa janma-jIvana ane maraNa svarUpathI bhogavI rahyA che. karmanA badha-udaya-udAraNa ane sattAnA svarUpamAM ayathArtha mativALA mUDha-ajJAnI jIvane paNa eto karmanI sattAno svIkAra karavo paDe che, tethI teo kahe ja che ke, A jagata izvarAdhIna che eTaluM ja nahi paNa paramAtmAne paNa janma-maraNa karavuM paDe che, AthI spaSTa thAya che ke, sarve saMsArI AtmAone Izvara eTale parama zaktirUpa karma sattAnI AdhInatA svIkAravI zuddhi patraka lITI zuddha azuddha muhau sApekSa catanya visAesu muhaya nipekSa a u caitanya 6 visaesu Ama Ama Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazna (108) uttara :-- vartamAna kALahitAhita prabodhaka aSTapadI (1) rAgadveSane aMdhAre kAmakaMdhanA, tApane tyAga manAvIne AthaDatAM adha, satya-kSamA- utthApIne (2) AmatattvamAM bhrAMta bhikSake, dharmanA baMdha macAve che ahiMsA kAje--hiMsAkArI, Ara--apanAve che. (3) jevuM kare tevuM sau pAme, nizca zANuM samaje che para-pariNatI apanI karI mAnI, murakha kaleza upAve che (4) dharma-karmanAkartA Atama, bhoktA paNa che. pote karmanuM phaLa te karmaja jANI, dhamI dharma vimAse (5) sukha dharmAtu-duHkha pApAtu , e avicaLa satya avadhArIne zAzvat sukhane sAdhe budhajana, karmanA baMdhana toDIne (6) sarvakALe jagamAM dIse, punya-pApanuM yuddha, ane sAcA mAnI mAce, dharma-marma mAM mugdha, (7) bhaktivAda, nagnatA nAde, bhrAMta bhagataDA nAce che viSaya-kaSAyamAM mugdha-mimAMsaka, mAyA-mamatA poSe che. (8) kartA-karmane-kriyAzuddhinA, trividha ekatva tAle sAdhya-sAdhana zuddhie sAdhaka, ajara-amara pada sAdhe racayitA-siddhAMta pAkSika paMDita, zAMtilAla kezavalAla.