________________
(મેલ) દશાને પ્રાપ્ત કરવા માટે જે જે ધર્મ તેમજ મેક્ષ પુરૂષાર્થ કરાય છે, તેને જૈન ધર્મ જાણે.
આ રીતે આત્માને-સચિદાનંદ સ્વરૂપની પ્રાપ્તિને સત્ય-માગ જણાવનાર જૈન ધર્મ (પંચ પરમેષિપદ થકી) નિરંતર જયવંતે વર્તે છે.
કઈ પણ સંસારી (મન-વચન-કાય યાગમાં પ્રવર્તતા) આત્મામાં પિતાના જ્ઞાન-દર્શન–ચારિત્રાદિ ગુણ પરિણમનની સાથે કર્યજનિત-દયિકભાવનું પરિણમન પણ નિરંતર અવશ્ય હોય છે. આ ઔદયિકભાવનું જે યોગ પરિણમન છે, તે આત્માર્થ સાધકતાએ પ્રશસ્ત તેમજ સંસાર પરિભ્રમણરૂપ હેતુતાએ અપ્રશસ્ત એમ બંને સ્વરૂપવાળું હોય છે.
વ્યવહાર થકી પ્રશસ્તાનને સર્વ દર્શનકારોએ ઉપકારક લે છે. કેમકે દરેકે દરેક દર્શનકારને પિત–પિતાના ગુરુમુખે હિત શ્રવણની પેગ ક્રિયા, તેમજ પિતાના ઈષ્ટદેવનાં દર્શન, વંદન તેમજ પૂજનની ગક્રિયા ઉપકારક સમજાયેલી હોય છે.
કે જે ગક્રિયાથી આત્મશુદ્ધિ થતી ન હોય અને કેવળ પુણ્યબંધનું કારણ હોય તેને ભાવથકી અપ્રશસ્ત યોગ જાણવો જોઈએ. તેમ છતાં તેને વ્યવહારથકી તો પ્રશસ્તપણું છે. જ્યારે કેધ-માન-માયા અને લેભ થકી હિંસા-જુઠ-ચેરી-મિથુન અને પરિગ્રહાદિની ગક્રિયાઓને તે વ્યવહારથી અપ્રશસ્તપણું પ્રગટ છે.
