________________
ઉપર જણાવેલ પ્રવૃત્તિરૂપ તેમજ નિવૃત્તિરૂપ બને - પરસ્પર સાપેક્ષભાવે ઉપકારક જાણવા, તેમજ વ્યવહારધર્મ અને નિશ્ચયધર્મ પણ પરસ્પર સાપેક્ષભાવે ઉપકારક જાણવા. અયથા એકાંત પ્રવૃત્તિધર્મ કે નિવૃત્તિધર્મ યા તે એકાંત વ્યવહારધર્મ કે નિશ્ચયધર્મ આત્માર્થ સાધક બનતો નથી. આ માટે કહ્યું છે કે
जइ जिणमयं पवजइ ता मा-ववहार णिच्छए मुहउ। . इक्केण विणा तित्थं, छिज्जइ अन्नेण उ तचं ॥१॥
णिच्छय-मग्गो मोक्खो ववहारो पुण्ण कारणो वुत्तो। पढमो संवररूवो, आसवहेउ तओ बीओ ॥१॥
વચન સાપેક્ષ વ્યવહાર સાચે કહ્યું,
વચન નિરપેક્ષ વ્યવહાર જૂઠે; વચન સાપેક્ષ વ્યવહાર સંસાર ફળ,
સાંભળી આદરી કાંઈ રાચે.
આજ પ્રમાણે વળી પણ સ્યાદ્દવાદ કૃત પ્રમાણ જ્ઞાન થકી અન્ય ભાવે સંબધે પણ જાણવું કે –
(૧) કઈ પણ દ્રવ્ય સ્વ-પર ભાવથી અસ્તિ-નાસ્તિ સ્વરૂપે ઉભય સ્વરૂપી છે.
(ર) કઈ પણ જડ-ચેતન દ્રવ્ય પિતાના કેઈ પણ પરિણામ (ભાવ)થી ભિન્ન ભિન્ન સ્વરૂપે હોઈ ઉભયસ્વરૂપી છે.
(૩) કેઈ પણ જીવ દ્રવ્ય પોતાના અનેક પ્રદેશ
