Book Title: Jain Dharm Ane Samaj Utakarsh Kem Thay
Author(s): Padmanabh S Jaini
Publisher: Prabuddha Jivan 1948
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249703/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 : hR *ka : 19 zrI muMbaI jaina yuvaka sadhanuM pAkSika mukhapatra prabudhdha jaina taMtrI: maNilAla mAkamacaMda zAha, muMbaI : 1 phebruArI 1948 ravivAra (1) hindustAna AjhAda thayuM. hindabharamAM svAtaMtryadina pUrNa utsAhathI ujavAyo. gulAmI ii kheDI teDIne navabhArate vizvamAM mahattvapUrNa sthAna prApta karyuM". ApaNA tyAgamUti samA taitAoe anaMta parizrama karyAM, bhAratanI prajAe balidAnA ApyAM, tenA phalasvarUpa ApaNe AjhAdInAM darzana karyAM. e tyAgamUrti ne ApaNe hArdika praNAma karIe chIe paraMtu A AnaMda anubhavavA sAthe svAtaMtryadinane divase ApaNA netAoe je sadeza ApyA che. te bhUlAte nathI. mahAtmA gAMdhIjIe A divasane AtmanirIkSaNa ane cintanayegya banAvavAne Adeza ApyA hatA. A vAta kadAcit utsavapriya mAnavasamAja bhUlI gayA hAya, chatAM nada utsava ekAda divasa hoya che, jyAre akhaMDa jIvanayAtrAmAM te pratyeka kSaNu mananIya ane cintanIya hoya che. e mahAna Adezane anulakSIne jyAre ApaNe AtmanirIkSaNa karIe chIe, aMtamu kha thaIne sayata dRSTithI ApaNI vartamAna paristhiti para vicAra karIe chIe, tyAre ApaNane pratItI thAya che ke, bhArata Aje rAjakIya dRSTithI svataMtra thayuM che, chatAM anya dRSTikANathI vicAratAM te hajI paNa parataMtra, anunnata ane apUrNa che. jyAre Atmacintana vizALa dRSTithI samAja sudhI pahoMce che tyAre anubhava thAya che ke amAre jaina samAja dujI svataMtra nathIpragatine Sathe ' teNe pagalu bharyuM nathI. sAmAnya bheda prabhedethI tenA AtmA unmukta thayA nathI. ApaNA prAcIna pratidvAsamAMthI teNe kharA edha prApta karyAM nathI. aneka deSo ane rUDhionI zrRMkhalAthI te hajI jakaDAyele ja che. te madhyarAtri pachI jyAre bhArate navIna udhAnuM svAgata karyuM", navaunmAdane anubhava karyo tyAre ja. amArA sAmAjika jISananuM bhAgya badalAyuM hAta ane ujjavaLa bhaviSyamAM praveza karyAM hata te te keTaluM suMdara heta ? e divase ApaNe e paNu anubhava karyAM che ke hindanI svataMtratA tA tyAre ja siddha thaI kahevAze ke jyAre pratyeka vyakti ane samAja potAnI jAtane pUrNa paNe sudhAraze ane tatvadarzI mahAtmAenA saMdezane, jIvanamAM navA utsAhane, navA mUlyane temaja navA danane prApta karaze. Regd. No. B. 4266 jaina dharma ane samAjane utkarSa kema thAya ? ['Adhunika samayane anulakSIne jaina dharma ane samAjanA urSa kema thAya' e viSaya upara zrI muMbai jaina yuvaka saMgha taraphathI DAhyAbhAi khAlAbhAi kArA nibaMdhamALA' e mathALA nIce eka harIphAi yejavAmAM AvI hatI, temAM sauthI zreSTha nibaMdha mATenu" 250 nuM paheluM pAritoSika zra padmanAbha jaina ApavAmAM AvyuM hatu ane bIjI' 2, 150 nuM pAritoSika zrI. ratilAla maphAbhAI zAhane ApavAmAM Avyu hatu. zrI, padmanAbha jainanA lekha hi'dI bhASAmAM hatA tenA zrI veNIbahena kApaDIAe karI anuvAda prabuddha jainamAM kramaza: pragaDha karavAmAM Avaze. A te anuvAdano pahele Apetre hatA che. taMtrI jaina samAjane vinati karavAnI ke pharIthI eka vakhata te AtmanirIkSaNu kare ane svataMtra bhAratamAM potAnuM sthAna niNita karI le. svataMtra bhAratamAM jaitenu sthAna karyA haze ? e vicAra prathama sphUre che. bhaviSya jANuvAnI mANusanI icchA e eka judI ja vastu che. ApaNe ApaNI AjuM bAju najara karIe chIe, vArSika lavAjama rUpiyA 4 mitra ane virodhIo taraph dRSTipAta karIe chIe eTalu' ja nahiM paNa bhUtakAlamAM kANu kANu thai gayA. tenA itihAsa jANavAnI ApaNe koziSa karIe chIe. bhAratanA AtmAmAM alaga alaga saskAra che; tenA jIvana upara bhinna bhinna vicAra-pravAhane prabhAva paDele che. hindu, muslima, pArasI, prostI, zIkha, jaina, harijana evA eka nahiM paNa aneka samAjane bhAratanA bhAgya ghaDavAmAM kALA che. gatizIla samAja AgaLa vadhatA gayA, ane jenA prabhAva adhika teNe samAjamAM pradhAnatA prApta karI. budhdhijIvI samAje bhAratanuM vicAraMya vana hAthamAM lIdhuM, apradhAna samAje Arthi ka jIvana saMbhaLyuM, sevApradhAna vyaktioe samAjane susakRta karyuM, rUDhicusta samAje teneA vikAsa rUMdhyA ane samAjanI adhogita karI. potAnA kArya kSetramAM pratyeka samAje purUSAtha karyAM ane kIti meLavI. A prasage prazna uThe che ke jainasamAje A mahAna yajJamAM zuM ApaNu kayuM? A mahAna yuddhamAM zu kALA Apyo? rAjakIya, Arthika ane sAmAjika jIvanamAM kaSTa jAtanI pragati karI? kevo rasa lIdhe ? bhAratIya saMskRtinI unnati karavAmAM maulika sahAya karI kharI ? A praznone uttara saralatAthI ApI zakAya che. vyakita tarIke bhAratanI svataMtratA hAMsala karavAmAM bhAratanuM nazIba dhaDavAmAM ghaNee kALA ApyuM haze, paraMtu ApaNu jaina samAjanI kakSAmAM te te alpa ja gaNAya. ApaNe zuM karyu ? ahiM'sAtA pracAra, sAhitya sarjana, Arthi ka vyavasthA, nItibhayatA vageremAM AA samAje keTalA rasa lIdhe ? jo uparanA praznone samAdhAnakArI uttara na maLe te antaranirIkSaNa karIne ApaNe zodhavu joie ke ApaNA samAjane unnata karavAmAM ApaNe kema kaTibaddha na thayA ? uttara spaSTa che. jaina samAja gatizIla nathI, temAM ekatA nathI. susaMskRta na rahI. have jyAre pragatizIla nathI te tenuM kAraNa zuM? A praznanA uttara meLavavA mATe bhUtakAlanA itihrAsa tapAsavA paDaze. tenA mUla strota sudhI pahoMcavuM paDaze. bhUtakAlamAM ja samAje krAnti karI che, parAkramA karyAM che, jJAnajyAti jagAvI che, manuSyatvane uMce uThAvI, premapUrNAMka dalitavargane apanAvyo che, mahApurUSone nirmANa karyAM che. jaina samAjane bhUtakAla Ave ujjavala che te AjanA ApaNA samAja evA kaeNma TakI na rahyo? evA kayA samaya AvI gaye, kaI saMkrAmaka paristhiti AvI ke jeNe ApaNA gatizIla samAjane sthitizIla banAvyA, utsAhIne ziyila banAvyA, buddhivAdIne mUDha banAvyA, unnatane avanata banAvyA? ane AjanA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 prabuddha jaina kevA pavana, AjanI paristhiti, AjanuM jIvana ApaNI sAme AkAramAM upasthita che ane have pachInA AgAmI kALamAM zu karavu jarUrI che tene paNa ApaNe vicAra karavA paDaze. bhUtakALanu siMhAvaleAkana ane vartamAna paristhitinu' avalAkana karIne ApaNe ApaNA samAjanu' ujjavaLa bhaviSya nirmANuM karavAnuM che, jinendranu tItha sarvavyApI banAvavAnu che. ApaNe vicAravu' paDaze, samanvaya karave paDaze, ane satya athamAM vAsalya" te apanAvI navesarathI "navasarjana,karavuM paDaze. cAle ! have ApaNe siMhAvalokana karIe! (2) bhAratane prAcIna itihAsa sAkSI pure che ke jaina samAja hu MmezA krAntikArI rahyo che. e krAnti sAmAjika, dAnika ane sAMskRtika pazu hatI. itihAsanA AdhAra laIne ApaNe kAi aitihRAsika satya siddha karavAnuM nathI; paraMtu vatamAnakALamAM je vAte nizcita thaI cukI che tene ja AdhAra laI mAtra siMhAvalokana karavAnu che. sAmAnya rIte AryAvata nA itihAsa vedakAlathI AjathI lagabhaga pAMca hajAra varSa pahelAM ApaNA AvIne vasyA. te lAkaka bhASAmAM ane pravRttiomAM zarU thAya che, dezamAM Aryo huM A vasatA lekA karatAM bhinna prakAranA hatA. navA navA pradeza para vijaya prApta karavA, ane vizvadevatAonI stuti karI jIvana kAvyamaya banAvavuM te A leAkAnI vizeSatA hatI. vaidika RSie kSatriya vRtinA hatA teTalA ja brAhmaNavRttinA paNa hatA. kudaratanI mahattA joine teone AtmA nAcI uThatA. samasta vizvane peAtAne zaraNe lAvavAnI ane tenA upara vijaya prApta karavAnI vRtti paNa teomAM rahetI hatI. hajI AtmavAdanu jaTila ane sUkSma tattva teonA vicAranA viSaya nahetu banyu., duniyAnA apratima bhAgete mATe abhyanA karavI, kudaratanI zaktine daivI tattva mAnI pUjana karavu' ane purUSArtha vaDe AgaLa vadhavuM e ja teenu dhyeya rahyuM hatuM. A yugamAM ja vedonI racanA thai ane A samAjamAM kramazaH yajJapradhAna saMskRtinuM nirmANu thayu'. satya arthamAM kALyuM te kayAranuM dRzya thayuM hatuM, mAtra Dampara bAkI rahyo hato. brAhmaNukalamAM yajJayAgAnI pravRttinI adhikatA eTalI badhI vadhI gaI ke tenA viredhI daLeAme te kama kAMDanA tyAga karyAM ane vanamAM jaIne rahyA. A samayamAM je sAhitya nirmANa thayuM tene ApaNe 'AraNyaka' nAmathI oLakhIe chIe. tyAra pachI vizvasAhityamAM ananya evA upaniSaddnI racanA thai. tyArathI brAhmaNa varganI yapradhAna sa MskRtinI pratiSThA ghaTatI cAlI ane bhAratamAM navIna jIvana zarU thayuM. upaniSadakALanI pahelAM jaina dharmanI avasthA kevI jAtanI hatI te jANavA mATe ApaNI pAse eka paNa sAdhana upalabdha nathI. sAdhAraNa rIte pratyeka dharmanA sanAtanI leAkA potAnA dhane anAdithI cAlyA Avate samAve che, jemAM ApaNA samAja apavada nathI. sanAtanIenI dRSTi prAcInatA para jeTalI rahe che, teTalI satya para rahetI nathI, eTaluM ja nahi paraMtu satyanI kaMseTI paNa prAcInata uparathI thAya che, jo ke satyazeAdhake to kevaLa satyanI upara ja bhAra mUkavA joie. tA 1-2-4 eka yugamAM vedavaredhI hatA ane tenI alaga saMskRti astitva dharAvatI hatI. A leAkeAnI sAthe jaina, AjIvaka Adi tapa:pradhAna vargone samAveza thatA hateA. Aryoe A dezanI prajAne jItI lIdhI. A yugamAM viSa ane yuddha thayA tenuM vana ApaNune veda vAGamayamAM spaSTapaNe maLe che. 'tulanAtmaka pratihrAsathI jANavA maLe che ke vedakALanI pahelAM paNa A dezamAM eka viziSTa sa MskRti hatI, je Aya' saMskRtinI sAthe sAthe vadhatI rahI, jeNe Akramaka navI saMskRtine sAmane karyAM ane jarUra paDaye samaya paNa karyo, tene ApaNe drAviDa arthAt mULa bhAratIya saMskRti kahI zakIe, bhale te leAnI saMskRti maulikatA dharAvatI na heAya te paNa te Aya saskRtithI bhinna hatI ane temAM uccanIcca saMskAra paNa hatA. A maMskRti zrama saMskRtinA nAmathI . eLakhAya che. A zramaNa saMskRti vyApaka a"mAM sAMkhyamatavAdI kahevAya che. Aje jene ApaNe vaiSNava, zaiva tyAdi nAmathI eLakhIe chIe, te leAkA Adi bhAratavAsIonA traNa mahatvanA tattve manAya che. tapa, ahiMsA ane kavAda. A tattvA Adhunika lAge che, te paNa tene thoDA ghaNA aza te yugamAM mULarUpamAM hevA joie. A viSe jANavA maLyu che. te mujaba uparanAM tattvanuM prarUpaNa vedakAlamAM paNa bahu pAchaLathI thayu che paNa vizeSa nirUpaNa e kALamAM thayuM che ke jyAre brAhmaNa krama kaNDane cheDI adhyAtmavAdanI carcA karavA lAgyA hatA. brAhmaNakALamAM hiM'sA atya ta vadhavA lAgI, ane brAhmaNavaga pote yajJasRSTinA izvara banI beThe|. A ku kANDathI alaga rahI tene bahiSkAra" karanAre eka va paNa te samaye hateA. sAthe sAthe e paNa nakkI che ke A saskRtithI vibhinna evA A vaga hatA, jemAM aneka vicArapravAha ane AcArane vikAsa thayA hatA. Aja jene ApaNe zaiva ane mahAdevanA upAsaka samajIe chIe tenuM mULa A saMskRtimAM che. cerapathI ke je smazAnamAM rahetA hatA, ane ugra tapazcaryAM tathA paMcAgni sAdhana vaDe kAyakreza karatA hatA tevA eka varga paNa AmAM hate. sAthe sAthe ahiMsAnI pratiSTA karatAM karatAM tapeAmaya jIvana jIvavAvALA patha A saMskRtimAM prabaLa hatA. A tapaHpradhAna saMskRti zramaNadharmI kahevAtI hatI. A saskRtinA aneka patha che, je Avaka, zaiva, jaina vagere nAmeAthI prasidhdha che. upaniSadakALa pachI nave khaDakAla najare Ave che. jemAM e mahAna vyakione janma thaye. te che bhagavAna budhdha ane bhagavAna mahAvIra. A banne mahApurUSoe venu khaMDana karyu", vedanA prAmANyane asvIkAra karyAM, brAhmaNeAnI mahattAnA inkAra karI navIna tatvo upadeza ApyA, paraMtu A banne mahAmAstranuM kAkSetra bhinna hatuM. bhagavAna buddhanuM dharmAMpravacana bhagavAna mahA vIrathI pahelAM zarU thayu' hatu ane temane mahAvIra karatAM vizeSa muzkelIonA sAmanA karavA paDayA hatA. pAlI bhASAnA prAcI pITAmAM ApaNane tenA judA judA paMthe ane vAdo jovA maLe che. budhdhe teenA anuyAyIone pratirodha ane vivAda karyo. purANu kazyapa, makakhala geAsAla, ajita kaeNzambAli, pakuda kaccAna, sajaya khela> putta ane nigmantha nAtaputa vagerenA ullekha vAra vAra pAlI pITAmAM Ave che. buddhe alaga alaga dharmAMnA prayoga pete jAte karyAM ane svayaM prazna thaine navA dhama` sthApyuM, bhagavAna mahAvIrane eTalI muzkelIo nahetI. bhagavAna mahAvIrane navA dhama sthApavAnA nahetA. mAtra mUladhamatu saMzodhana karavAnuM hatuM. bhagavAna mahAvIranI pahelAthI ja nigraMtha sa pradAya pratidruta hatA ke je bhagavAna pArzvanAthane anugAmI hate. bhagavAna pArzvanAthathI ja aitihAsika jaina dharmanI zarUAta thayelI mAnavAmAM Ave che. pArzvanAthanA samayamAM aneka pA hatA, je avaidika ane tapaHpradhAne hatA. A pathAmAM dehudaDanA pracAra hatA ane 'sA paNa cAlatI hatI, a`isAnA siddhAntanu prathama uccAraNa ApaNane pArzvanAthanA jIvanamAM dekhAya che. bhagavAna pArzvanAthanA jIvananI eka kathA che, je tatkAlina vivAde para pUratA prakAza pADe che. kathAnA sAra evo che ke pArzvanAthe eka paMcAgni sAdhakane jagADaye ane temAM thanAra hiMsA tarapha tenu dhyAna khecyuM. bhalene A kathA sAmAnya hAya, te| paNa e vAta spaSTa che ke bhagavAna pArzvanAthanA samayamAM hiMsA ahiMsAne vivAda cAlu ja hatA. ane ahiMsAvAdI varga. astitvamAM hatA. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-48 prabudhdha jena bIjI paNa eka vAta aitihAsika dRSTithI sidhdha na hovA chatAM khAsa upayukta che. bhagavAna neminAthanA jIvanamAM ApaNe eka evA prasaga joie chIe ke je ahiMsAdhama nI pratiSThA kare che. yAdavavaMzI ugrasena rAjAe niraparAdhI pazune pAMjarAmAM pUrelAM, te joIne rAjakumAra teminAthe vivAhamaMDapanA tyAga karyo eTalu' ja nahi paraMtu sAMsArika jIvana cheDIne dIkSA lIdhI. uparanI kathA bhale sAmAnya lAge che, paraMtu tenAthI e vAta sidhdha thAya che ke jana para'parAe ja prAcIna kALathI ahiMsAdhamanI pratiSThApanA karI che. bhagavAna mahAvIranA kALamAM ApaNe spaSTa joie chIe ke temaNe vedAnA prAmANyane asvIkAra karyAM. keTalAka jaina dharmanA abhyAsIonA evA khyAla che ke jaina dharma vedakAlathI chuTI nikaLelA eka pakSa che, jeNe mAtra pratikriyA karavAne purUSAtha karyAM. A vAtanA vicAra karavA Avazyaka che. Aja sudhI vaidika athavA hindusa'skRtinA evAM itihAsa che ke jemAM kAi sudhAraka thayA teNe vedane pramANa mAnyA che. kAie paNa vedanuM khaMDana karIne sudhAraNA karavAnuM sAhasa karyu" nathI. upaniSadanA RSi, gItAnA kartA, anya anya vaidika dazatAnA AcArya, zrImad zakarAcAya, mahArASTrIya athavA khIjA sate, ane Adhunika sudhAraka dayAnaMda sarasvatI jeNe jeNe sudhAraNA karI, te dareke vedane pramANu mAnela che ane brAhmaNuvagate sarvazreSTha mAnyA che. vedanu prAmANya ane brahmANenu vasva mAnI levAnA kAraNe ja kAi paNa sudhArakane varAdha thate nahAtA, eTaluM ja nahi paNa e samajutI upara ja vaidika ane hiMdusamAje anya dharmo sAthe samanvaya karyo che ane anya matene potAmAM bheLavI lIdhA che. vedane apramANa kahIne hiMdu athavA vaidika samAjamAM krAnti karavAvALu Aja sudhI kAI najare nathI AvatuM. enA sAra e thayA ke je jaina dharma' vedanu pramANya, IzvaranI sRSTi ane brAhmaNanA mAhAtmyane mAnyuM nahiM, e jaina dha` mULathI ja vaidika naheAte. vaidika saMskRtinI sAthe sAthe vadhatI jatI zramaNu saMskRti ja tenI saMskRti hatI. tenA adhvaryu. bhagavAna pArzvanAtha hatA, jemaNe nigraMtha mAga calAvye ane jemaNe sauthI prathama ahiMsAnuM prarUpaNa karyu. (3) bhagavAna pArzvanAtha pachI ApaNe je kAlakhaMDane vicAra karIe chIe te mahAvIra yugane che. bhagavAna mahAvIre jaina dharmanA punarUddhAra karyAM. bhagavAna mahAvIranA samayamAM lagabhaga aradhA upaniSad racAyA hatA ane bhAratIya jIvanamAM navI sRSTi nirmANu thai hatI. vedakAlamAM je AtmavAda, paraleka, tattvajJAna vagere nAmanizAna sudhdhAM nahetuM te vAdene pracAra cAlu thayA hatA ane pratibhAsaMpanna bhAratIya kSatriya tathA brAhmaNNAe upaniSad jenA ananya sAhityanuM nirmANu karyu" hatuM. navIna tatvonI zeAdha thai rahI hatI ane brahma, vizva tathA jagatanA mUla tatvone vicAra vizeSa rUpathI sAme AvyA hatA. A vicArakrAti khAsakarIne kSatriyAnI hatI, jene bra ghaNAe apanAvI lIdhI hatI ane buddhimAna vage temAM uttarAttara pragati karI hatI. AtmAnI nityatA ane vizvanI ekatA tarapha A taladI e vikAsa karatA cAlyA hatA. pratyeka jIva peAtAne cAhe che ane teja brahmAnA aMza che H "na vA are sarvasya kAmAya sarva priyaM bhavati Atmanastu kAmAya sarva priyaM, bhavati AtmA vA hai dRSTavyaH zrotavyaH, mantavyaH " maitreyi yAjJavalkya saMvAda - ( bRhadAraNyaka upa. ) jo ke upara pramANe prarUpavAmAM AvyuM che, te paNa jI 189 upaniSadamAMthI ApaNune eka paNa evu' vAkaya maLatu nathI, ke je A tatvanuM anusaraNa karI AgaLa ema kahe ke A kAraNathI pratyeka AtmAe khIjA AtmA sAthe prema karavA joie. 'maitrI' ke je vizvajIvananI ekamAtra bhAvanA che tene ullekha koi paNa upaniSadamAM AvatA nathI, ane tene jaina tathA buddha dhame peAtAnA prarUpaNumAM parama sthAna ApyuM hatuM. yajJasaMsthAmAM je hiMsA cAlI rahI hatI tenuM khaMDana mahAvIre kayu* hatu te vAtane pharIthI yAda ApavAnI jarUra nathI, yajJa sRSTinI samAlecanA te kALamAM kevI rIte thai haze tenI jhaLaka ApaNane uttarAyanAntagata 'janaijja'mAM jovA maLe che. tenAthI paNa maulika kAya' te e che ke mahAvIre kSitA ane pIDitAne paNa apanAvyA. satya atha mAM maulika ahiMsA te Ane ja kahI zakAya. yajJanI 'sA ke jene uttarakAlIna vaidika brAhmANI ahiMsA ja mAnavA lAgyA hatA tene jainadhame jarUra baMdha karI hatI. tenu' zubha pariNAma brAhmaNa ke anya vargo upara e AvyuM che ke Aje kAI paNa probhana brAhmaNane pazumedha karAvavAmAM samatha thaI zakatuM nathI. je vAtamAM jaina dharmanI vizeSatA rahI te e che ke vadhu bhedane teNe asvIkAra karyAM ane navI samAjavyavasthA. apanAvI. AmAM brahmazeAne virodha heya te sahaja hatuM, kema ke te loko dhama ane samAjanA niyantA khanI cukayA hatA. jo ke budhdhijIvI vage ThIka pramANamAM tattvajJAnamAM vadhArA karyAM hatA, te paNa varSo bhede samAjane regI banAvI dIdhA hatA ane temAM zUdronI sthiti dayApAtra banI gai hatI. tene zAstra zikhavAnA adhikAra naheAtA temaja rAjya calAvavAne hakka nahAtA. tenu sAdhAraNa pratibimba ApaNune uttarAdhyayanamAM ''cittasa'bhUti'nA saMvAdamAM maLe che, dalitavaga ne apanAvIne mahAvIre pracalita samAjamAM navIna krAnti karI. e paNa eka prazna vicAravA jeva che ke mahAvIre pete cAtu NyanA virodha keTalI hada sudhI karyAM? "kampruSNA kha'bhaNA hAi, kammuNA hAi khittie' A vAkaya AgamamAM ApaNane maLe che te paNa tenA athanI bAbatamAM viddhamAM matabheda che. paudaitya vidvAnI dhAraNA evI che ke kathI ahiM A guNukatA edha thAya che, ane loMgamAna jevA pAzcAtya vidvAneAnI dhAraNA evI che ke jaina dharma brAhmaNe vizeSa bhale karyo, te paNa guNakanuM tattva teNe apanAvyuM nahAtu. ' kama' zabdane a`te lokA pUrve pA ita krama -'puNya athavA pApa'-evA kare che. jo ke pAzrcatya leAkAnI dhAraNA navI che te paNa temAM sAmajasya jarUra che. ApaNAmAM ucca getra ane nIca getranI je kalpanA che, te mAtra madhyama vatA samAja che. te uparathI. anumAna karI zakAya che ke jainae jAtibhedezanA saMpUrNa yAga nathI karyAM. A bAbatamAM bauddhame` ja vizeSa AgaLa pagaluM bharyu hatu. ane tenI asara jaina dharma upara paNa paDI heAya tema lAge che. "citta sabhUti" saMvAdanA adhyayana pachI ApaNe joi zakIe chIe ke mahAvIre janmamUlaka cAtuvaNyanA virodha karyAM hatA. dalita varSAMte apanAvavA, brAhmaNuvanA mAhAtmyatA temaja vedaprAmANyA asvIkAra karavA e vAtane spaSTa atha te hateA navI samAjavyavasthA ane te paNa navI nahi-paraMtu kulazeAdhana-samAjazASana ane navaparivartana. navA samAjanA bhRMdhAraNamAM navI samAjavyavasthA AvI ane sAthe ja jItu tatvajJAna vyavasthita rUpamAM ekatrita thayuM, ane racavAmAM AvyuM. A paraMparAne ane samAjane ApaNe jaina kahIe chIe, ane A samAjanAM jIvanamAM je Andolana thayA tenA upara ApaNe vicAra karavAnA che, apU mULa hiMdIH padmanAbha jaina anuvAdaka : veNIkhahena kApaDIA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 15-2-48 prabuddha jaina 20 1 r . A = , amArA nAnA-nAnA gAyakavana kanakhAba a hama A samAM mApaNI rASTra : - prastAva 1 dunIyAnuM dhyAna kendrita karyuM hatuM. cAritryazuddhi upara paNa teo . muMbaImAM vasatA samagra janonI Aje maLelI sabhA tA. sava bhAra mUkatA AvyA hatA ane nirbhayatA te temanA jIvanamAM 30mI jAnyuArI 1948 nA roja rASTrapitA mahAtmA gAMdhIne pagale pagale anubhavagocara thaI rahI hatI. AvI mahAna vibhUtine jInA atyaMta karUNa avasAna paratve uMDA zoka ane vedanAnI gumAvatAM ApaNA dezane meTI khoTa sahana karavI paDI che. AjanI lAgaNI pradarzita kare che. keTa- rAjyatAnA lAka samayathI kamI verajheranI zrI muMbaI jena yuvaka saMdha pitAne dInabhAve vaMdana kare che tivra lAgaNIothI saMkSubdha vArSika sAmAnya sabhA ane A deza upara temanA banI rahelA ApaNuM dezamAM AzIrvAda sadA varasatA rahe suleha, zAMti ane ekatA phelA zrI. muMbaI jana yuvaka saMdhanI vArSika sAmAnya sabhA : evI prArthanA kare che. vavA gAMdhIjI aharniza athAga tA. 22-2-48 ravivAranA roja baporanA 3 vAge kAlabAdevI prastAva 2 mahenata karI hyA hatA ane roDa upara AvelA daheNukara bIlDIMgamAM pahele mALe bombe vyavasthita janAnA paristhaLe sthaLe A mahAna hetu sIlDa maracanTas esesIezananA helamAM maLaze je vakhate te NAme eka ADe raste doravAyela pAra pADavA paribhramaNa karI nIcenuM kAmakAja hAtha dharavAmAM Avaze. rahyA hatA. je samaye AkhA vyakitanA hAthe mahAtmA gAMdhI(1) mahAtmA gAMdhIjI viSe prastAve. jInA prANanI hAni nIpaja che dezane temaja samasta duniyAne te atyaMta du:khada, zecanIya * gAMdhIjInI anivArya (2) sadgata vajalAla dha. meghANI tailacitranuM anAvaraNa jarUra (3) vArSika vRttAnta tathA Avaka jAvakane hIsAba ane tema ja hiMdI prajAne zaramabaja upayogItA hatI tevI vanArI che. AvA hicakArA kaTokaTInA vakhate ApaNane saravaiyuM gAMdhIjInI paDelI khoTa kAi znara kRtyane A sabhA vaDI (4) navA varSanuM aMdAjapatra kALe na pUrAya tevI asahya kADhe che. (5) pramukha, upapramukha, be maMtrIo, koSAdhyakSa tathA banI che. temaNe ahiMsAnA mAhAtmA gAMdhIjInI hatyAnI kAryavAhaka samitinA 15 sabhyanI cuMTaNI siddhAMtane jagadravyApI tema ja ghaTanA komI verajheranI vikRta jIvanasparzI svarUpa ApyuM hatuM (6) hIsAba anveSakanI nImaNuka lAgaNIomAMnA kaluSita vAtAane AjanI vinAzanA mAge saMdhanA sarve sabhyane vakhatasara hAjara rahevA ane varaNamAMthI pedA thavA pAmI che dhasI rahelI duniyAne ahiMsA chepitAnuM vArSika lavAjama rU. 5 sAthe lAvavA vinaMti ane hiMdane vartamAna viSama sivAya uddhArane anya koI ja karavAmAM Ave che. sAmAMthI pasAra thaI eka mAga nathI ema hiMda tema ja maNilAla mokamacaMda zAha rASTra tarIke TakI rahevuM hoya jagatabharanA lokone spaSTa rIte te A jherI vAtAvaraNane sarvathA dIpacaMda trIvanadAsa zAha samajAvyuM hatuM. hiMdane e ja veNubahena vinayacaMda kApaDIA | nAbuda karavuM jarUrI che ema bhAge AjhAdI apAvI ahiM maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha A sabhA mAne che ane A senA amApa sAmarthyane duni dizAe hiMdI sarakAra tema ja yAne temaNe sAkSAtkAra karAvyA hatA. anekAMtavAda tema ja pari- koMgresa je pagalAM bhare tene puro sAtha ane sahakAra ApavAnI gra maryAdAnA siddhAMto upara satatu upadeza temaja tadanusAra vartAna dvArA A sabhA taraphathI khAtrI ApavAmAM Ave che. . jaina dharma ane samAjanA utkarSa kema thAya? (gatAMkathI cAlu) bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAmAM ja bhagavAna mahAvIrane janma kahI zakAya ke te matabheda vyaktigata hovAthI pratyeka vyaktie tha hatA, ane te tapapradhAna saMskRtie ja temane divyadRSTi ApI pote ja saMpU rIte vicAra karavAnI AvazyakatA che. * hatI. mahAvIre dikSA lIdhA pachI ugra tapazcaryA karI ane tenA jIvanazodhananuM prathama kAryo karyA pachI bhagavAna mahAvIre phalasvarUpa divyajJAna temane prApta thayuM. ema lAge che ke mahAvIranI pitAnI paraMparAmAM thoDuM ghaNuM zodhana karyuM ane anya tatvajJAna A tapazcaryAe takAlIna samAjamAM Azcarva utpanna karyuM hoya. tathA AcAranA anuyAyIomAM je mithyA AcAra ane bhinna AvI ugra tapazcaryAne phalarahita batAvavAvALA ane e mAne vicAra hatA tenuM saMzodhana karyuM. tema ja sudaDha tatvajJAna sAthe sudaDha lakSita karIne dehadamananI atizayatAne khaMDita karatA vivAdo samAjanuM punaruthAna paNa temaNe kahyuM, ApaNe bauddha pITakamAM joIe chIe. sAthe sAthe e niSkarSa pratyeka samAjamAM kAMIka, evuM mUlatatva heya che, jenI paNa kADhI zakAya che ke sarvajJavana vAda ne samayamAM ja zarU thaze upara te samAja sthira rahe che. ane samAjanuM e ja tatva hate. vyakti sarvajJa thaI zake ke nahi te viSaya para vidvAnomAM viziSTa-rItathI tenuM niyAmaka banI rahe che. cAtuvaNya, mAtRtIvra matabheda che ane vartamAna jaina samAjamAM paNa A prazna sAvarNa, pitAva, zramajIvana, samAjavAda, pUchavAda, lakarAja pUrvavat vivAdAspada ja rahyo che. mahAvIranA anuyAyIoe mahAvIra ane anya aneka tothI ApaNe paricita chIe. te duniyAnA pAsethI 'sarvajJatva prApta karyuM te satya che. Ane virodha pAlI judA judA dezanA samAjanA mUlatatva hatA. ,hmaNoe sthira karelA granthanA majhijhamanikoyamAM spaSTa che. tenAthI eka vAta siddha thAya vaidika samAjamAM cAtuvarNa saMsthA daDha thaI hatI. bhale tenuM mULa svarUpe che ke bhagavAna mahAvIre jarUra kaMI asAdhAraNa jJAna prApta karyuM game teTaluM ucca lekhAyuM hoya, paNa te saMsthA viSamatA nirmANa hatuM, je te samayamAM camatkArajanaka gaNAyuM che. je viSayamAM karI cukI hatI ane te kAraNasara ja mahAvIre janmabhUlaka matada che te "sarvajJatva' ne viSaya ane te che mATe eTaluM ja cAturvaNya saMsthAne niSedha karyo ane eka " dhAmika ' Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ x 02 prabuddha jaina samAja caturvidha saMdhanA tattva para vyavasthita karyAM. e vAta sAcI che ke bhagavAna mahAvIranA A navA samAjamAM brAhmaNa vaga oche sAmela thayo. brAhmaNeAnI kakSA uttaratI manAvA lAgI ane kSatriya jyAre netA banyA tyAre e svAbhAvika hatuM ke brAhmaNa A samAjamAM bhaLI zakayA nahi. mahAvIranA navA saMghamAM vizeSakarIne kSatriya ane vaizya vaga zAmila thaye, brAhmaNu varSAMte, tyAre zAmila thaye ke jyAre yutivAdethI tenAM tavAnu' khaMDana karavAmAM AvyuM, pariNAmasvarUpa ApaNe joie chIe ke mahAvIranA parama ziSya gaNudhare prathama vaidika brahmagu hatA, pAchaLathI te jaina thayA. eTaluM banavA chatAM paNa brAhmaNuvage` peAtAnu sthAna cheDayuM nahi. teonu maparivartana kevI rIte kayu" te vAtenI zeAdha jo ke thai nathI te pazu gaNudharavada' jevA AJameAmAM ane daMtakathAomAMthI je niSa maLe che te cintanIya che. kama vAdanA siddhAnta je vaidika ane bauddha bannene mATe navA hatA te prathama bhagavAna pArzvanAthe ane pachI. bhagavAna mahAvIre ja prarUpaNa karyuM. mahAvIranA pahelAnA jamAnAmAM je vaidika sAhitya ( prAcIna ) nirmANu thayuM tuM. temAM kamasiddhAntanI bahu jAja ThekANe prarUpaNA karavAmAM AvI che. ema chatAM paNa je kAMi ullekhA karavAmAM AvyA che te vicAraNIya te che je, paraMtu bRhadavAraNyaka upaniSadamAM yAjJavalkaya sAthenA Aravane je savAda Ave che temAMnA keTalAka bhAga jotAM mAluma paDe che ke yAjJavalkaya ka siddhAMtanuM uccAraNu ghaNI gaMbhIratAthI kare che ane A khAkhata gupta rahe ane sArvajanika carcAne viSaya banI na jAya ema sUcavatA lAge che. A uparathI ema anumAna thAya che ke upaniSada kALamAM A tattva avaidika dArzanikAdrArA vaidika dArzanikAne maLyuM hatuM. je rahasyarUpamAM tu chatAM temane cintanIya lAgyu hatuM. baudhdha dharma' paNa kama'nA sidhdhAntanA mULane pakaDI lIdhuM' tenu' zreya jaina dharmane dhaTe che. *. kasiddhAnta jainAnA ja hatA ane e siddhAntane jatee eTale badhA pallavita karyo hatA ke duniyAnA kAI paNa sAhityamAM A tatva viSe ATaluM badhu' vivecana karavAmAM AvyuM nathI. bhagavAna mahAvIranA samayamAM ane temanA kALadharma pAmyA bAda je AgamagraMtha racavAmAM AvyA che. emAMthI kasidhdhAnta paratve je upalabdha bhAga ApaNane maLe che tenA adhyayana uparathI ApaNune mAluma paDe che ke AvA vistRta abhyAsa kASTha eka kALa ke koi eka vyaktinA hAi zake nahi. paNa aneka vidyAneAe aneka sadIgmAmAM je nididhyAsa karavAmAM Avela che tenuM A phaLa che. kasidhdhAntanI sAthe ja eka bIjo maTThAna siddhAnta hateA jene jaina dharmAM paramaviziSTa sidhdhAnta kahI zakAya. AgaLa ApaNe joi gayA chIe ke upaniSadomAM AtmAvAdanI carcA sthaLe sthaLe karavAmAM AvI hatI ane vividha prakAranA navA prazno vizvaciMtakAnI sAme utpanna thayA hatA, jagatanA mULakAraNane zodhI levAnI A pravRtti jeTalI mahAna hatI eTalI vividha paNa hatI ane navIna prakAranA niSkarSa para A cittA paheAMcI cukayA jagatanI nityatA ke aniyatA, ekakAraNutva anekakAratva, cetanamUlakAraNutva ke acetanamUlakAratva, jIva ane zarIrane bheda ke abheda izvaravAda, - ke anIzvaravAda, sAdI ke asAda, jevA anya aneka vAdA puSkaLapramANumAM vadhI paDayA hatA ke vividha cintake e tene ukelavAnA prayatna karyAM te. bhagavAna budhdha ke je jIvanodhana upara adhika lakSa detA hatA. tA 15 268 hatA, temane paNa vizvazeAdhakAnA anyAnya praznonA uttara devAnI pharaja paDI. upaniSadanA zAzvatavAda ane vivecakAnA ucchedavAda e bannene bhega na banatA temaNe jo ke vibhajyavAda a'gIkAra karyAM, te paNa vidhAyaka uttara devAmAM te asamartha rahyA. jIvanazeSakAne temaNe spaSTa Adeza Apyo ke tee A vAdethI alipta rahe, ane peAtAnA vAstavika prazno para ke je vartImAna jIvana sAthe khAsa sabadha dharAve che te upara peAtAnu lakSya ekatrita kare. A pArIgrAmAM karavAmAM AvelAM vidhAneAnA rAma"namAM bRhadAraNyaka upaniSada tathA mIsIsa rIDevIsanA AuTalAinsa eka buddhijhamAMthI leka thADA uttArA ApyA che je sthaLasakAne laine ahi' ApI zakAyA nathI. tatrI] bhagavAna mahAvIre A adhurU' kAma pu' ka" mAnavajIvana jIvanazodhanamAM tyAre saMtuSTa rahI zake che ke jyAre te sasAranI A guMcavaNamAMthI kAine kai rIte pAra pAme che. bhagavAna mahAvIre paNa kevaLa zAzrvatavAda ke kevaLa ucchedavAdanA svIkAra nahete karyAM. A praznonA mahatvane temaNe svIkAra karyo ane svataMtrarUpathI tene samanvayaM karyAM. bhagavAna mahAvIrane mAtra khAsa karIne vidhAyaka che, temaNe A bhinna matapraNAlienA aneka bhUmikAothI svIkAra karyAM ane tattvanA prarUpazumAM tenA thayAyogya upayoga karyAM. A ja emanA sanAdhAnakArI anekAnta mAga che je temanI vizeSa bheTa che. A ja tattvanA baLa upara AgaLa jaina dazanikAe anya darzananuM khaMDana karyu ane anekA ntavAda. jaina dharmAMte eka paryAyavAcI zabda anya, (jIe-Agama- kAlIna anekAntavAda-paM. mAlavaNIyA kRta) A prakAranuM' tattva jJAna ke je pArzvanAthanI paraMparAthI maLyuM hatuM' tene bhagavAna mahAvIre sthira karyu ane tapa:pradhAna tathA ahiMsAtmaka A paraMparA sAthe kama -sidhdhAMta tathA anekAntavAdane joDI daine nAthanI - paraparAne sazAdhita karI tema ja prabala banAvI. samAjanA traNu ghaTakomAMthI ApaNe prathama, dhaTaka tattvajJAnanA vicAra karyAM che. A tattvajJAnane apanAvavAvALA janasamUha te bIjo ghaTaka che, ane te tattvajJAnanuM" pracAra karavAvALuM sAhitya te trIjuM ghaTaka che. bhagavAna mahAvIra jema tattvajJAna navu nathI lAvyA tema emaNe samAja paNa nave nathI sthApyA. emaNe tatvajJAnanA vikAsa kalA, te paristhitimAM tene vidhAyaka upayAga karyAM ane paraMparAthI prApta tathA navA anuyAyIethI banelA samAjanu temaNe zaidhana karyu". ApaNe AgaLa joi gayA ke jaina samAja catuHsa"dhanI vyavasthA para pratiSThita che. A cAra sadha che zramaNa, zramaNI, zrAvaka ane zrAvikA, tenA AgaLa upara cha bheda thayA hatA. zramaNa, zramaNI, zramaNeApAsaka, trApAsikA, zrAvaka ane zrAvikA. A cAra vargomAM samAjanA vividha sAra ekatrita karavAmAM AvyA che. pahelA ane khIje sadha te anuyAyIone ekatra kare che, je a,cArapUrNa thatAM vizeSatAm saMskRtisaMvardhana, jJAnApAsanA ane jIvanazeAdhana kare che. trIjo ane ceAthe varga jIvanazeAdhAnI sAthe ja pahelA e vargAnI sevA kare che, ane kramazaH temAM sammalita thAya che. chellA e va evA che ke je vananA nitya vyavahAramAM racyApacyA rahe che, atha ane kAmanI sadhanA karatAM karatAM dharmanI pratiSThApanA kare che, ane jIvananA vividha agene apanAve che. zramaNu ane zraRNI A baMnne sadha je ke sakhyAmAM nAnA DrAya che te paNa samAja para temane je naitika ane dhArmi ka adhikAra rahe che te anya adhikArethI anekho ane adhika prabhAvazAlI hAya che. A stara mULapurUSanI nikaTavartI hovAthI saMskRti namAM tenA kALA adhika heAya che. jyAre mULavyakita aitihuAsika khanI jAya che tyAre A atevasI anuyAyIyeAne mATe te devatArUpe banI jAya che ane tenA guNugAmAM A anuyAyI dhA prabhAva mAnavA lAge che. kramazaH para parA vadhe che, dhama vadhe che, samAjanuM kSetra khadalAya che, yugaparivatana thAya che, paristhiti / Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 15-2-48 * - prabuddha jana. badalAya che ane viziSTa saMsthAonuM nirmANa thAya che. pratigAmI ane purogAmI athavA sanAtana ane Adhunika vicArapravAhano virodha thato jAya che. A paraMparAomAM matabheda thatAM thatAM samAjabheda, tatvabheda paNa thAya che. A rIte bhUla samAja ane mUla tAva navuM rUpa dhAraNa kare che. jaina samAja paNa A naisargika vikriyAono bhoga bane che. ane e ja gatizIlatAnuM cihana che. bhagavAna mahAvIranA kALamAM A sAdhune prabhAva adhika rahyo che. eka bAju bauddha bhikSuone saMdha ane bIjI bAju jaina (nicaMnya) sAdhusaMdha. bhagavAna mahAvIranI pachI, jyAM sudhI bhagavAna mahAvIra kevaLa aitihAsika vyakita nahetA banyA tyAM sudhI A saMdha khuba upayogI ane prabhAvazALI rahyo hato. tyAra pachI temAM aneka zAkhAo vadhI, navA saMskAra javA, navuM parivartA thayuM ane e saMdha sthitizIla bane. A ja sthiti sAdhvIonI paNa rahI. pratyeka dharmamAM vadhatA - e.chA pramANamAM strIvarganI pratiSThA rahI che. ApaNe upaniSadakAla tarapha najara nAMkhIe chIe, tyAre jaNAya che ke abhivAdanI gaMbhIra carcAmAM buddhivAda karavAvALA paMDinemAM paNa strIo agragaya rahI hatI. gArgI, maitreyI vagere aneka strIoe brahmavAdinInA rUpamAM pitAnuM nAma itihAsamAM amara karyuM che. bhagavAna pArzvanAthanA samayamAM paNa strI ene sALI thavAne haka mAnya ho. bha. buddhanI pahelA ja jana samAjavyavasthAmAM strIone "sAdhu saMghamAM praveza thaI cukyA hatA, A kAraNathI ja IcchA na hovA chatAM bha. buddhane paNa pitAnA bhikSusaMghamAM strIone levI paDI. bhikSusaMdhamAM strIonA praveza jokhama rUpa che, tema ja tenAthI bhikSusaMdha avanata thaze e abhiprAya bha. budhdha vyakata karyo hato te paNa temane pitAnA sAdhusaMdhamAM strIone svIkAra karavo ja paDayo. tenuM kAraNa e hoI zake ke jaina samAjamAM mahAvIrathI pahelAM ja strIone sAdhvasaMdhamAM svataMtra sthAna maLyuM hatuM ane dharmapracAramAM teone phALo hate. A pachI be saMdha zrAvaka ane zrAvikA, samAjane agatyane stara che, jenA upara samasta saMskRti, saMskAra ane samAjane naitika AdhAra adhiSTita rahe che. samAja rUDhipradhAna hovAthI jIvana tathA dharmanA bAhya aMgenuM rakSaNa karavuM, dharmanI vRddhi karavI e teonuM kartavya hoya che. jaina dharma jAtiviziSTa samAjaniyama nathI apanAvyo, tenA aneka kAraNe hoI zake che. (1) tapa pradhAna saMskRti hovAthI jaina samAja dhArmika samAja rahyo, ane temAM je tapAvI te ja zreSTa rahyo. tapa, jIvananI vRtti nahi hovAthI ane janma sAthe tene saMbaMdha na rahevAthI jAtiviziSTa uccanIcatA temAM AvI zakI nahi. (2) jJAnathI vadhAre mahatva tyAgane ane aparigrahane Apa- . vAmAM AvyuM, ane je adhika sanyasta te zreSTa banyo. (3) dharmapAlanamAM sarva vargone samAna adhikAra hevAthI vRttiomAM-upajIvanamAM-bheda hovA chatAM temAM uccanIcatA upanna na thaI. (4) zrAvakomAM paNa je adhika tApradhAna te adhika zreSTha rahyo. gRhasthanI je 11 pratimAo che. tenuM mULa paNa A ja che. (5) jeNe tapa ane tyAgane na apanAvyA te asaMskRta kahevAya ane kaniSTa manAvA lAgyA. A rIte jaina samAjanI prasthApana pharIthI sudhArIne karavAmAM AvI. bhagavAna mahAvIranA jIvanakAlamAM saMdhamAM je vizeSa prasidhdha vyakita hatI tenI saMkhyA kA 1147 + che, tene vividha Agama-granthamAM ullekha che, jemAM - + juo-utthAnamahAvIra ka [ jana prakAza ] "pApatya ane mahAvIra saMdha" lekhaka :-zrI. mAlavaNiyA. brAhmaNa-14 kSatriya-585 vaizya-63 zudra-7 pArzvapara5rAnA-5 anya tIthI e-704 ajJAta-28 A samasta saMdha vaizAlI ane magadhanI AsapAsanA 33 nagaromAM sthAyI hatA. kalpasUtra ApaNane je saMkhyA dekhADe che (77000) te kadAca sarva saMdhenI athavA te bhagavAna mahAvIranI pachI hoI zake. - bha. mahAvIra ane pArzvanAthanI paramparAmAM koI khAsa bheda rahyo hoya ema lAgatuM nathI. te paNa bha. pArzvanAthane dhama cAturyAmika hato jemAM bha. mahAvIre " brahmacarya vratane joDI dIdhuM, je pahelAM aparigraha vratamAM sakliIta hatuM. AnuM koI khAsa kAraNa hoI zake che. te samayamAM samAja ane saMdhamAM zithilatA AvI haze, jene rokavA mATe AcAra-niyamone daDha ane kaDaka karavAmAM AvyA haze. bIjuM eka mahatavane bheda alavane rahyo che. kezI gautama saMvAdamAM ApaNe alanI prAcInatA viSe uThAvelA prazno joIe chIe. sAthe ja bauddha pITakAmAM nircane "eka zAka' zabdathI paNa saMbodhana karavAmAM AvyuM che. tene niSkarSa e hoI zake ke bha. pArzvanAthanI paramparAmAM saMpUrNa acela na rahyuM hoya. mahAtapasvI bha. mahAvIre aMtima jIvanamAM ucca AdhyAtmika bhUmikAnA dhoraNe alata dhAraNa karyuM haze. guNadRSTithI zreSTa hovAthI acetatvane ane vyavahArika upayuktatA hovAthI sacetatvane rajA ApavAmAM AvI. tatvajJAna ane samAjanI AlocanA pachI ApaNe e aMgane vicAra karIe chIe ke je saMskRtinI sAdhanAmAM mahattavapUruM sthAna dharAve che. e aMga che prAcIna sAhitya. jaina samAjamAM A prAcInatama sAhitya hajI paNa upalabdha che, ke jene jinAgama'nA rUpamAM pUjavAmAM Ave che. A jinabhAgama je ke samagra jana sAhityanuM nAma che, te paNa AgamazAstronuM sthAna temAM uMcuM che. bha. mahAvIranA samayamAM ane pachInAM cAra zatakemAM A AgamazAstro nI racanA thaI che, jemAM tAtkAlIna vividha prazno para je vivAda thaye tenuM AcAraniyamonuM tathA sAmAjika AdelanuM ane kama-siddhAntanuM vivaraNa nibadhdha kara.vAmAM AvyuM che. A ja AgamakALamAM AcAca bhadrabAhu ane AcAya" kundakunda jevA mahAna AcArce nirmANa thayAM jenI kRtio sAdhAraNa jaina samAjamAM pUjanIya che. ahiM sudhImAM samAlacanAne prathama bhAga pUrI thAya che, ane tenI pachI jaina samAjamAM je navA Andolana thayAM tenA para saMkSipta vicAra ApaNe karavAne che. have ApaNe bha. mahAvIranA nirvANa pachIthI laIne vartamAnayuga sudhInI saMkSipta samAcanA karavAnI che. bha. mahAvIranI pachI jaina samAjamAM je mukhya Adhelane thayAM ane je kSetramAM temaNe pragati karI tenA mukhyatve karIne traNa vibhAga thaI zake che. eka bhAga che rAjyazAsana ane tenI dvArA dharmapracAra, bIje dozI nika ane sAhityavikAsa tathA trIje vibhAga sAmAjika Andolanane che. jo ke A traNe ekabIjA sAthe saMbaMdha dharAve che te paNa tenI upara alaga alaga vicAra karavAthI ApaNA AkhAe samAjajIvanane spaSTa khyAla ApaNane avI zake tema che. rAjyazAsana-pahelAM ApaNe e jANavuM joIe ke jaina samAje kayAM ane kayA yugamAM rAjyazAsana karyuM che. ane anya rAjapurUSe ne kayA prakArathI jaina dharmanA saMskAra ApyA che. jaina paraMparA mAne che ke tenA badhA tIrthakara kSatriya hatA, sAthe sAthe ema paNa mAne che ke temAM koI kAI te cakravati paNa hatA ane bIjA badhA rAjakuTuMbanA hatA. bha. pArzvanAtha ane bhagavAna mahAvIra kSatriya hatA te ItihAsasiddha che. bhagavAna mahAvIra pite rAjaputra hatA ane temanA saMdhamAM paNa - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 kSatriyonI saMkhyA adhika hatI. ba mahAvIranA samakAlIna rAjA zreNIkanI rAjadhAnI rAjagRDha hatI ane zreNIka tathA tenA vazaja jaina hatA. zreNIkanA putra kuNika jaina dharmane mAnatA hatA. kuki pachI udAyana gAdI para beThA je jaina dharma pALatA hatA. uliyana pachI tenA vaMzaja nIMda rAjAeAnI rAjadhAnI magadhamAM hatI. A nada rAnta ane tenA badhA vaMzaja jaina hatA. Ama mAnava te mATe e pramANa maLe che ke naMdarAjAgmA kaliM`ga upara AkramaNa karIne tyAMthI jinabiMbanuM haraNa karyu" hatuM ane e ja jinabiMbane AgaLa upara mahAmedhavAhana khAravele magadha para vijaya prApta karI hastagata karyu` hatuM. naMda vazamAnA chellA rAjA anaya ne itihAsaprasidhdha cANakaye padabhraSTa karyAM ane gauvaMzanI sthApanA karI. mauvaMzanA mahApurUSa caMdragupta jaina hatA e vAta have badhA RtihAsakArA mAne che. caMdraguptanI pachI bindusAra rAjA thayA. jo ke te janmathI jaina hatA te paNa budhdha ane brahmaNa pITakamAM te vaidika brAhmANubhakata hatA te nirdeza maLe che. bindusArane putra azoka budhdha dhamatA mahAna bhakata hatA jeNe baudhdha dhamA zvetabiMdurAmezvarathI mAMDIne himAlaya sudhI pracAra karyAM hatA ane bhAratana hAra pazu dha cakranu` pravana yu hatu. azokanA prapautra sammati jaina dharmanA paramabhakata hatA ke je jana ane bhAratanA itihAsamAM amara thayela che. tenA * yugamAM jaina dharma ujvala divasa joyA te| ane samRddha paNa thayeA hate. sampUtinI pachI keTalAka rAjA| thayA. tyAra pachI puSyamitra rAjA gAdI upara AvyA je zramaNsaskRtinA ucchedaka te. brAhmaNu purANAmAM te 'kalakI' nAmathI prasiddha che, ane tene zivane avatAra mAnavAmAM Ave che. teNe jaina ane bauddha sAdhuone ahiSkRta karyAM ane teeAnA pavitra racanAnA kuccheda karyo. kharekhara A samayamAM ja kaliMga (erisA) dezamAM kharavela rAjya karatA hatA je jaina dharmAMtA parama bhakata hate. teNe puSyamitra para AkramaNa karIne tene parAjita karyo, jaina sa MdheAnu` sa`melana *yu" ane dhama prabhAvanA karI. kadAcit tenA samayamAM ja jaina dhama dakSiNamAM paNa prasaryAM. mahArAjA khAravelane yuga khrista pUrve dvitIya zatakanA pUrvAdha manAya che, tyAra pachI AgaLa, uttara bhAratanA pazcima vibhAganA jaina rAjyo tarapha ApaNI dRSTi jAya che. bharUkasa (baDaeNAca)mAM mitranu rAjya A samayamAM ja sthapAyuM. ujjayanI nAga billavazanA rAjA dapaNe jainAcAya . kAlakasUrInI bahena aDeliyAnuM hara karyuM. "AcAya. kAlakasUrIne khalimatranI taraphathI A AnyAya nivAraNamAM kAi jAtanI madada maLI nahi. pariNAme ArcAyajIne paziyA (pArisa) javuM paDayuM. tyAMthI te zAharAjA ene ujjayanImAM lAgyA ane mitranI sahAya vaDe peAtAnI bahenane cheDAvI. ga millane parAjita karanAra A zAhe pete ujjayanI para peAtAnu . zAsana cAlu karyu. paraMtu mitre cAra varasa pachI ujjayinI sara karyu ane A rIte ujjayinI khamitranuM rAjya zarU thayuM. keTalAka vidvAnAnA evA mata che ke mitra ja itihAsaprasidhdha vikramAditya hateA, jenA nAmathI vikramasaMvata gaNavAnI zarUAta karavAmAM AvI che. A rIte bha. mahAvIranA nirvANu pachIthI lagabhaga pAMca zakata sudhI uttara bhAratamAM aneAnu pratihata rAjya rahyuM. zu jena tAM. 15-2-48 sthAnezvara ane uttaramAM kuNula sudhI sImita rahyo hatA. tenu kAraNa e hatu` ke- teTalA bhAgane ja A pradeza gaNavAmAM AvyA hatA. paraMtu rAjA sampatinA samayamAM jaina zramaNeAnA vidvAra kramazaH vadhatA gayA ane dakSiNu bhAratamAM Andhra, drAviDa, mahArASTra, ku vagere anAya dezomAM paNa tenA phelAvA thayA. bha. mahAvIranA samayamAM AryAM dezanI sImA maryAdita hatI paraMtu samprati rAjAnA samayamAM khIjA keTalAka deze| (ke jenI sakhyA 25 che). Aya` dezanI aMtaryaMta mAnavAmAM AvyA jemAM jaina dharmanA pracAra paNa thayA. A dezamAM ja nahi, maleccha mAnavAmAM AvatA hatA tevA aneka dezomAM paNa jaina dharmanA pracAra thayA hatA jete ullekha AgamAmAM karavAmAM Avyo che. mahArAjA sampUtinI pachI temA vega dhImA paDatA gaye. khIjA rAjAonuM pIThabaLa na heAvAne kAraNe jaina dharmanA pracAra khIjA dharmo jeTale vyApaka thai na zakaya. dakSiNu bhAratamAM, khristanA dazamazatakanI pahelA aneka jaina rAjyA thayA, je cira MjIvI na thai zakayA, cAmuMDarAya jevA aneka jaina mahApurUSa tyAM thayA ane pAMDaya, goMga, cautra, tela, lAla vagere aneka rAjakulenA nAnAM nAnAM rAjya chUTAchavAyA sthapAyA, jenA vaMzaja Aje paNa tyAM mAjIda che. jaina rAjAo uparAMta bIjA aneka jaina maMtrIe uttara ane dakSiNa bhAratamAM samaya samaya para thayA che jenA vicAra A sakSipta nibaMdhamAM karavA saMbhavita nathI. jaina AgamAmAM vividha jaina saMsthAone ullekha karavAmAM AvyA che. temAM ApaNe joie chIe ke AgamenA racanAkALa pahelAM athavA te vakhatamAM jana dhama bhAratavarSanA badhA bhAge mAM prasaryAM hatA. bha. mahAvIranA samayamAM jaina dhama mAtra bihAra prAMta ane pUrvamAM aMga, agadha, dakSiNumAM, kauzammI pazcimamAM jo ke khristanI pachI kAi mahAna jana rAjya sArvabhauma rUpamAM (bhAratamA) sthapAyuM nathI, teA paNa evA, keTalAka mahAna AcAya A mahAna kAlakhaMDamAM thayA che jemaNe petAnA buddhisAmarthya vaDe ane cAricazIlatAthI rAjagurUnuM pada akSa"kRta karyu tuM. A paraMparAmAMthI jemanuM jIvanacaritra aitihAsika pramANethI prakAzamAM AvyuM che. evI e vibhUti che. 1-mAcAya` hemacandra OM -AcAya' dviravijayasUri. bAramI zatAbdimAM gujarAtamAM AcArya hemacandrajIe ujaja vala kIti ane mahAna yaza saMpAdana karyAM che. te gujarAtanA rAjA, kumArapAlanA rAjagurU hatA. tyAra pachI megala sAmrAjyanA bAdazAha akabaranA kALa ApaNI najara samakSa Ave che, jenA jIvana ane rAjyazAsana upara AcAya ciravinyasUrie ane temanA ziSyoe asarakAraka prabhAva paDayo hate. tyAra pachInA pratidvAsa Adhunika che, jenAthI ApaNe paricita chIe. temAM kAi prabhAvakArI AcAya ke netRtva karavAvALA jaina mahApurUSa ApaNI sAme nathI. A avalekanathI spaSTa thAya che ke eka vakhata rAjyazAsana karavAvALe A varga dhIre dhIre vaizyavRttimAM adhika pravRtta thayo ane rASTravananA mahAna aMgathI te vikhuTA thai gaye. nAnA rAjyazAsananA itihAsa joyA pachI ApaNe nenA dAnika ane bIjA anya sAhityanA vikAsanuM siMdyAvalokana karavAnuM che. bhAratIya sahityamAM jaina sAhityanuM sthAna ucu che. vividha viSaye para vividha bhASAmAM ane vividha prakArathI ta sAhitye sevA karI che. jo ke ba. mahAvIranI pahelAMnu kAi pazu sAhitya atyAre upalabdha nathI, te paN ka sidhAntanA vivecana para je sAhitya che te bha. mahAvIranI pahelA racAyu' haze.. 'pUrva' nA nAmathI je sAhityane ApaNe jANIe chIe te bha. pAna nAthanA yugasAhityanA avazeSa bhAga hAvAnI zakayatA che. upalabdha sAhityanA saMgraha karIne temAMthI dArzanika sAhityanA itihAsa nirmANu karanAra vidvAna pratihAsakAre e sAdityavikAsanA cAra kAlakhaMDa mAnyA che :~ (1) Agamayuga vi. pU. 470 thI vi. sa. 500, (ra) anekAnta sthApanA yugaH vi. sa. 100 thI vi. sa. 800 doctrined intja Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1pa-2-48 prabuddha jaina (3) pramANuzAstra vyavasthA yugaH vi. saM. 800 thI saMskRta ane prAkRta bhASAomAM ja nahi paraMtu dezIya bhASa'vi. saM. 1700. emAM paNa jaina AcAryoe racanA karI. kAnaDI sAhityane bahu moTo (4) navIna nyAya yugaH vi. saM. 1700 thI Aja sudhI. bhAga jaina kavioe racyuM che, ane tAmila, telugu, hiMdI, gujaupalabdha prAcIna sAhityamAM AgamasAhityanuM sthAna sarva rAta, rAjasthAnI vagere bhASAomAM jainoe vividha sAhityanI prathama rahe che. 12 aMga, 12 upAMga, 10 prakIrNaka, 6 chedasUtra, racanA karI che. e sivAya jotiSa, vyAkaraNa, Ayurveda, gaNita, 1 sUtragrantha, 4 mUlasUtra evA 45 granthamAM badhuM AgamasAhitya vagere zAstro para, tathA bIjA aneka viSa para jenoe sAhityanI AvI jAya che, je bha. mahAvIranA samayathI 750 varSa sudhI racanA karI che. stotrasAhityane jainee samRddha banAvyuM che. pUNarUpathI racavAmAM AvyuM hatuM. bhagavAnanA nirvANa pachI 160 : A avalokanadvArA be niSkarSa nIkaLI zake che - varSa bAda pATalIputra vAcanA" thaI ane 500 varSa pachI "mAdhurI" (1) jenoe darzana sAhityane vikAsa adhika karyo ane vAcanA' thaI. e pramANe chaThThI vikrama rAtAbdimAM A sAhitya anya sAhitya para puratuM lakSa ApyuM nahi. Aje je rUpamAM ApaNane maLe che te rUpamAM pUrNa thayuM. (2) jaina zrAvakanI sAhityasevA bahu alpa rahI ke je dImbarane AgamabhAga je 'karma-prAbhRta'nA nAmathI prasidhdha che, eka khAsa truTi gaNAya. tenI ane tenI TIkAonI racanA vi. saM. 738 sudhImAM purI thaI. (3) zrAvakoe sAhityasevA dezI bhASAomAM ja adhika jaina sAhityamAM darzane sAhityanuM ja prAdhAnya rahyuM che. AgAmonI A racanA pachI A Aga para AdhAra rAkhatA evA zrI. * sAmAjIka Andolana AcAryA kundakunda mahAna granthanI tathA AcArya umAsvAti kRta tattvArthasUtranI racanA thaI. ke prAcInakAlathI arvAcInakAla sudhImAM amArA dharmanuM anekAnta sthApanA yugamAM siddhasena, samatabhadra, malavAdI, nAma eka ja rahyuM ane tenA Adarza tathA tattvajJAnamAM jarA paNa siMhagaNI vagere mahAna AcArya thayA jemaNe jene nyAya ane tAvika pheraphAra nathI thayuM. te paNa kudaratI niyama pramANe temAM, darzananI jaDa nAMkhI. A yugamAM ja jaina darzana anekAnta darzananA tenA samAjamAM, samAjanI zraddhAmAM, niyamamAM, AcAramAM, saMsthAnAmathI pracalita thavA mAMDayuM. sanmatitika ane saptamImAMsA e omAM, ane kAryakSetromAM ghaNuM parivartana thayuM che, sadA, sarvakAla banne mahAna granyo A yuganA vikAsane pUrNatayA spaSTa kare che. bhUta ane vartamAna eka sarakhA rahe evI apekSA rAkhavI e paNa bhUla che. amArA abhyattara vivAda, bAhya sthitionuM trIjA pramANuzAstra vyavasthAyuge haribhadra, akalaMka, vidyAnaMda, anaMtakIrti, zAkAyana, anaMtavIrya, mANijyanaMdI, abhayadeva, pariNayana ane tene prabhAva, anya dharma ane saMskRtinuM prabhAvacandra, vAdirAja, ane AcArya hemacaMdra jevA prakhara vidvAnone AkramaNa, kAlane mahAna pravAha ane mAnavasamAjanI manoracanA nirmANa karyA. ityAdi kAraNethI tenA mULarUpamAM parivartana thayuM che, thai rahyuM che ane thatuM raheze. vyakitanuM, samAjanuM yA rASTranuM jIvana bhUtakALane A kAlamAM eka vAta vicAraNIya che ke A yugamAM digambara vetAmbara ApnAmAM je tAtvika bheda paDayo hato tenuM sarvara anusatuM rahe che ane te bhUtakAla ja tenA bhaviSyano vidhAtA rahyA kare che. amAruM rAjakIya jIvana prAcIna kALamAM ujavala hatuM prathama uccAraNa jainAcAryo sAhityamAM paNa thayuM hatuM. vikramanA je kAlavAhamAM naSTa thayuM. amArA sAhityano vikAsa ekAMgI navamAM zatakamAM (87-934) zvetAmbarAcArya zAkTAyane strI-mukti rahyo. amArUM kSatriya jIvana ane budhdhivAdI jIvana naSTa thayuM ane ane kevalIbhukti nAmanA svataMtra prakaraNanI racanA karI. tenuM amArI manovRtti arthapradhAna banI amArA mATe purUSArthanuM khaMDana vikramanI 11 mI sadImAM dikharAcArya prabhAsanne pitAnA kAryakSetra saMkucita banyuM. pariNAme Aja amArA sAmAjIka jIvapramathakamala mAtaMThamAM karyuM. Ano artha ema thAya che ke zAkaTAyananI pahelA A vivAda gaMbhIra rUpamAM nahe. nanI sudhAraNA ja amAre mATe prathama kartavya banI gayuM che. navIna nyAyayugamAM AcArya yazavijyajItI- sAhityasevA A uddezane samakSa rAkhI have ApaNe ApaNA sAmAjIka 'ullekhanIya che. tenI pachIne mahatvane dArzanika graMtha, vimaladAsa jIvananuM ekavAra avalokana karavAnuM che, zodhana karavAnuM che ane bhaviSyane mATe temAM navIna caitanya bharavAnuM che. ApaNe kRta 'saptabhaMga taraMgiNI' che. ApaNA dArzanika sAhityaka vikAsane satyazodhakanI dRSTithI zudra sAMpradAyikavAdone tyAga kare saMkSipta itihAsa A pramANe che. paDaze, samanvaya ane samAdhAnano bhAga svIkAravuM paDaze. jo ke dArzanika sAhitya tarapha jainAcAryonuM adhika lakSa hatuM mAnavatA ane rASTriyatAnI bhAvanA vikasAvI navIna jIvana dhaDavuM te paNa sAhityanA vividha aMgone paNa te le koe sArI rIte paDaze. A dhyeya sAme rAkhIne ApaNe ApaNuM sAmAjIka jIvananI apanAvyA hatA. paraMtu AmAM paNa jaina tane pracAra te teonuM ane tenI truTionI samAlocanA karavAnI che, tathA tenA dezo mUla dhyeya rahyuM hatuM. purANasAhityanuM sthAna darzana sAhityanI , sudhAravA mAge che.dhavAne che. apUrNa pachI Ave che. mULahiMdIH panAbha jaina A. jinabhadra guNabhadra kRta "mahA purANa" ane A. anuvAdaka veNIbahena kApaDIA hemacandra kRta "trivaSThilAka purUSacaritra' e banne vizeSa ullekhanIya che. anya dharmonA avatArI purUSane jainAcAryoe jaina vaidhakIya rAhata banAvyA ane phalasvarU 5 "pauma cari' jaina rAmAyaNa, harivaMza- muMbaI ane parAMomAM vasatA je jana bhAi yA bahenane purANa, vasudeva hithvI, pANava purANa vagere granthanI racanA saMskRta vaidyakIya rAhatanI, davA ke IjekazananI tema ja DAkaTarI upacAranI thA prakR1mAM thaI. purANa sAhitya uparAMta prabhAvaka caritra, prabandha- jarUra hoya temaNe dhanajI sTrITamAM Avela muMbaI jaina yuvaka saMdhanA citAmaNI, tIrtha95 jevuM prabandhasAhitya, taraMgavatI, samarAIzyakaho, kAryAlayamAM tapAsa karavI athavA te mane ke vaidhakIya rAhata samitinA kuvalayamAlA vagere kathAsAhitya, yazastilaka capU, jIvaMdhara campa, sabhya jemanA nAma tA. 15-2-47 nA prabuddha jainamAM pragaTa karakurUdeva capu, vagere apUsAhitya, navalAsa, rAghavanyuya, kauthudI vAmAM AvyA che temanAmAMthI koIne maLavuM. mitrAnanda, draupadI svayaMvara, vikrAnta bhairava, aMjanA pavanaMjaya vagere ratilAla cImanalAla jeThArI nATakanuM nirmANa jaina AcAryoe karyuM. maMtrI, vaidyakIya rAhata samiti janaka: rAjakaw tene ss, curretAnA dIkarA mAvAmaMus Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 prabuddha jaina tA. 1-3-48 : jaina dharma ane samAjane utkarSa kema thAya? (gatAMkathI cAlu) tyAgI saMsthAo mAnavatAnI abhivRddhi kare che. Ama chatAM paNa sAthe sAthe duniyAnA pratyeka samAjamAM ane dezamAM koIne koI svarUpe saMdhanA jIvanamAM je deSa vadhe che te upakAranI apekSAe tyAgI saMsthAonuM astitva anAdikALathI cAlatuM AvyuM che. vadhAre apakAraka nIvaDe che. samAja eTale bhakitapradhAna thAya che manuSyane bhakitabhAva ane saMskRtivardhakanuM teja e baMnenA teTalI sAdhusaMsthAo vadhe che ane A saMsthAmAM svArthI lekenI bharatI saMbaMdhathI tatkAlIna samAjanI koI eka vyakti uccapadane prApta adhika thAya che, ane saheje bhakata para pitAnA jIvananirvAhanI kare che, ane te vyakitanA anugAmIone eka saMpradAya nirmANa javAbadArI nAMkhavAnI manovRtti paripakava banatI jAya che. dIkSAnA thAya che. evA dhamaMdhIrane mAAM gamaya hoya te nizcita vAta che. rUpamAM jyAre sAdhuva rahetuM nathI, tyAre jIvananirvA eka vyApAra duniyAnA koI paNa dharmapravartakane juo ! tenuM jIvana bautika jIvanathI banI jAya che. nivRittimaya saMdhamAM kRtrima jIvana padArpaNa kare che. alaga rahe che, kadAca tene laIne ja te bhakitapAtra banI jAya che. koI paNa jAtanuM uttaradAyitva na hovAne lIdhe saMghamAM akabaMdha : * A mUlagurUo dvArA tyAgI saMsthAo vadhe che ane tenA bhakata- vAtAvaraNanuM nirmA) thAya che, jenAthI e saMsthA duniyAnI dvArA te vikAsa pAme che. e tyAgIonuM kSetra ane jIvana- draSTimAM avanata lAge che. te daMbhI bane che ane samAjane vyavasthA samAja taraphathI saMbhALavAmAM Ave che. mULa vyakitanI aMdhabhakta banAve che. pratiSThA ane saMdhanuM saccaritra tenA anuyAyI emAM dAtRtva medA kare A prakriyA duniyAnA pratyeka samAjanI lAgI saMsthAomAM che. A rIte samAjane ukarSa thAya che ane tene yogakSema TakI rahe che. sAmAnya che. jaina samAjane A bAbatamAM apavAdarUpa samajavAnI AnI tyAgI saMsthAo samAjane aneka prakAre upa- bhUla koI na kare. jaina samAjamAM paNa A deze guNe nI sAthe kAraka hoya che. mUlapurUSane upadezane pracAra teo mAraphata vadhe che ane A je ApaNe ApaNI tyAgI saMsthAomAM-sadhu thAya che. cAritryabaLanA prabhAvathI temane upadeza asara ane sAdhvIonA saMdhamAM-A vadhatA jatA deze joIe chIe. kAraka nivaDe che. pitAnA saMdhI pratiSThA jALI rAkha che jenI aMdara dhArmika saMskAra che te pratyeka vyakita mATe te be mULa strotane ane prAcIna paraMparAthI meLavelI Aje hRdayathI irache che ke A saMsthAmAM sudhAro vidhAne saMbhALI rAkhe che. paraMtu A saMdhamAM eka mahAna deSa thAya, A parivartanazIla yugamAM te upayogI thAya, bhArarUpa na AvI jAya che, je tene mATe nukasAnakAraka nivaDe che. sAMpradAyikatA thatA ka9yANa kArI bane. Aje ApaNe ApaNA samAja ne A saMdhamAM ane purANapriyatA jema jema vadhatI jAya che, tema tema dRSTi (digambara, vetAmbara ane sthAnakavAsI) zuM joIe chIe ? jeNe saMkucita thatI jAya che ane kALabhedathI utpanna thatI navI paristhiti koIe A saMdha ii vacce DuMghaNuM ja na pitAvyuM che teNe . pramANe sudhAro karave ke bhUla vyakitathI AgaLa vadhIne svataMtra anubhava karyo haze ke - purUSArtha kare e saMsthAnA sadasyane pasaMda paDatuM nathI. e rIte (1) saMdhamAM ekAda be evI vyaktio hoya che jene Adarza A saMsthA pragatizIla banI zakatI nathI. jo ke paraMparA sacavAI mAnI zakAya. adhikatama vaga tenA parivAramAM pathAya che. rahe che, te paNa tenuM mULa zreya bhUlaI jAya che. kALanA pravAhanI (2) teomAM jaina darzananuM apekSita gaMbhIra jJAna hetuM sAthe eka ja dhamamAM navA navA saMprada ye upanna thAya che ane nathI ane para-darzana ane jJAnanI vividha zAkha e mAM rUci paNuM durabhimAna tathA paraspara dveSanAM bIja vavAtAM jAya che. hetI nathI. tatvajJAnanA pracAra uparAMta A saMsthAdvArA thate eka upakAra (3) A varga meTA pramANamAM sAMpradAyika hoya che, ane ke je sAmAjika AremAM vRddhi kare che te A che. A sAMpradAyikatAnuM ja chera phelAve che. zrAvakavargamAM bhedabhAvanuM bIja saMsthA samAja mAM tyAgavRtti ane dAnavRttine pracAra karIne A vagathI ja vavAya che je tarata jaDa ghAle che, ane dhAtaka nivaDe che.' Aja lagI hiMsaka yuddho pe dhyAM che. kemake te uttejanA koI maLI te tuM ahiM ja seva rAjyanAM suphaLa bheLavIza." Aja lagI eka pakSa puratI hotI nathI. banne pakSe tevI uttejanAthI baLa na hi garg fa6 Tuti tAta nati e che karthanI sAthe meLavI prANaH yuddha khele che ane pariNAme nazanI prakriyA saMgati besADyA vinA ja mAtra parApUrvamAM laDAInA saMskAre thI aTakatI nathI. gAMdhIjIe A utejanAne mITAvI nahi. tenuM baLa pivAya vidvAna gaNAtAe nuM paNa mAnasa hato. ghA ghAti , kAyama rAkhyuM eTaluM ja nahi paNa tene ghaNe aMze vadhayu" paNa fsvA thA movANe nIm ene artha junI dhareDa pramANe ja che. mAtra tene ahiMsAne nave che ke ane na puTa Apyo ane karatuM ane mAnavajAti pAMDa nI peThe bhAIbhAIomAM te utejanAne amara rasAyaNa bAbuM, hajAro varSa thayAM cAlI uttejanAnuM mapAna karI laDI maratI. tene badale gAMdhIjIe AvatI pAzavI hiMsaka utejanAne temaNe mAnavIya ke divya bhAIbhAIone aMdara aMdara laDavAnI nA pADavA mATe ane 'u-tejanAmAM pheravI nAkhI. ane te kevI rIte ? gAMdhIjIe uparanI temanuM laDAyaka baLa saunA sAmuhika hitamAM vaparAya te mATe u-tejanAne na artha ApatAM kahyuM ke "zAzvata sidhdhAnta te evo gItAnA e vAkayane jIvana jIvIne navo ja artha arpe, je che ke koI paNa ka9yANa karanAra durgati pAmatA nathI. tethI he atyAra lagInA koI paNa AcArye amyuM na hatuM. AvI te bahu dura ! tuM kalyANamAge nirbhayapaNe vicara! AgaLa ane gAMdhIjInI aneka siddhio che. evI siddhivALA mAnava sAmAnya a gaLa vaye jA ! pAchA na haTha! koInuM akalyANa cintavavAmAM nathI, e mahAmAnava che, kemake enuM jIvana mahata che ane ke koInuM bagADavAmAM na paDa! ema kahevA mAge calatA ane tethI ja enuM mRtyu paNa mahatva che. kemake te mRtyuM che. kemake jhujhatAM marI jaIza, khavAI jaIza te ye zuM? tethI te tane te dI sAme mRtyu ja marI jAya che. ane te samagra mAnava-jAtinI ahiM karatAM vadhAre sArI ukhya bhUmikA ja maLavAnI che. kemake cetanAnA uMDAmAM uMDA staramAM praveza karI cetanAnI sapATIne ja kalyANakArI sagati ja pAme che. te durgati kadIye pAmate nathI. uMce ANe che. ane jo kalyANamaya vizvase karatAM karatAM A janma ja saphaLatA paMDita sukhalAlajI - - - - - Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-48 prabuddha jana NI (4) pitAthI bhinna vicAravALe mizrAdaSTi che ema kahetI vakhate tenI dRSTi AcAradhama para rahyA kare che. (5) A varga prAcInatAnI dhuna eTalI badhI vaLagelI hoya che ke A vargamAMthI satyazodhaka vRtti naSTa thaI jAya che. pratigAmI vRttivALe A varga pUregAmI samAjamAM apriya bane che. ahaMbhAvanA kAraNe te pratipakSane bahiSkAra paNa kare che. navadraSTi abhAva te teno sAmAnyadharma thaI gayuM hoya che. . (6) sauthI vizeSa dhyAna khece tevo deza tenI akarmaNyatA che. akALe anagAra banela A varganuM pAlana samAja bhakitathI kare che, paraMtu tenuM pratiphala te kAMI paNa maLatuM nathI. (7) dharmopadeza-saccaritratAnA saMskAra ApavAnI javAbadArI A varga para pahelAM hatI, paraMtu je rIte mAtApitAnI sAthevidyArthIne zaikSaNika saMbaMdha ocho thayo che te pramANe nItizikSaNamAM A varganI upayukatatA ochI thaI che. jIvanamAM navazikSaNa pAmelA samAjamAM--pitAnA dharmanA pracAra karavAnI zaki? te bhAgye ja koI vyaktimAM hoya che. A mukhya kArya Aje te A lokonA hAthamAMthI jarUra cAlI gayuM che, kAraNa ke teo te saMbhALI zakayA nathI ane pariNAme temanAmAM akarmaNyatA AvI che. (8) A rIte aparipakava, adhurA jIvanane Adarza mAnI beThele A varga ucca vyakitao para zaMkA lAve che, tethI tenI paNa katikA ghaTavA mAMDe che. tAtparya e che ke te gatizIla nathI ane tethI ja te deSagrasta che. have prazna e che ke ApaNe tene kaI rIte sudhArI zakIe ? sAdhuvarga ema na mAne ke samAjane eka vakhata bhakata Aje nAstika thA uddhatuM thayuM che. te e vAta para vicAra kare ke Ama zI rIte banyuM? - sAdhusaMsthAmAM ja je koI sAzadhdhazALI hota to te AgaLa Avata ane parivartanazIla dunIyAnI sAthe potAnI saMsthAne meLa. sAdhana. e rIte te pitAnI saMsthAne cIle badalIne paNa tene sajIva rAkhata. * te ApaNe zuM karavuM joIe? (1) sa dhusaMsthAnuM saMcAlana samAja pitAnA hAthamAM laI le. tema karavAno adhikAra tene che. e vAta nakakI che ke sAdhusaMsthAne uccheda kare nathI. paraMtu eka samaya evo Avaze ke akarmaka saMsthAno uccheda thayA sivAya raheze nahi. A dRSTibindu dhyAnamAM rAkhIne ApaNe ja e saMsthAne kamaM pravRtta karavAno prayAsa karavo joIe. samAjanI kedriya vyavasthA tyAganiSTa vidvAnonA hAthamAM rahevI joIe, ane sAdhusaMsthAnI vyavasthA samAjanA kendriya vyavasthApakonA hAthamAM rahevI joIe. (1) sarve alaga saoNe eka saMdhamAM joDAI javuM joie. (2) A ekatrita thayela saMdhanA AcAryanI nImaNuMka samAjanI kendriya sabhA kare. (3)saMdhapramukhanI paravAnagI sivAya koI paNa vyakitane tyAgI saMsthA apanAvI zake nahi. (4) saMdhane mATe zikSaNanI ye.vyavasthA karI ApavAmAM Ave. (5) vidhAyaka kAryamAM saMdhanI sevA levAmAM Ave. (6) saMdhanI dareka vyakti brahmacArI hoya. ApaNe samajI levuM joie ke mAtra maMdira ane upa- zrayamAM ja pravacana karavAthI dharmapracAra nathI thate tema ja ekAMtika tapa ane saMyamanI sAdhanA 5NuM samAjajIvananA praznone ukela karavAmAM samartha nathI thatI. jIvana tyAgamaya banAvavuM e ja saMyama che ane tene mATe cittavRttine nirodha kare te ja tapa che. A vAta dAnamAM rAkhIne tyAgIpurUSe e svataMtra jIvanane adhika u - yukta karavuM joIe. A pramANe karavA jatAM bhale ApaNuM bAhyaAcAramAM parivartana dekhAya. gubavelA prANunI punaH pratiSThA karavA mATe bAhya AcArane badalavAnI AvazyaktA che. sa dhuva saMnyaratajIvana aMgIkAra kare che, tethI te kuTuMbanI aMgata javAbadArIothI mukta thAya che. paraMtu vizALa kuTuMbanI javAbadArI tene upADavI paDe che. satya arthamAM te tIrthakarane zAntidUta che ema pate samaje.. upara kahyuM tevAM vidhAyaka kAma kayA kayA che? ApaNA bhAratavarSamAM sauthI vadhAre AvazyakatA, vidhAyaka kAryomAM rUci rAkhe evA tyAgavIrenI che. zikSaNupracAra, svacchatA, dhAjotpAdana, vastrautpAdana, aspRzyatAnivAraNa, dArUbandhI, nAti jAtimAM aiya, kalA, vijJAna, itihAsa, ratha patya vagere sAMskRtika sevAo aneka che, jemAM ApaNA sadhu AnaMdathI kAma karI zake tema che. aneka sthaLe jaina pAThazALAo cAle che. temAM dhArmika zikSaNunuM kAma teo pAsethI kema na laI zakAya? kheDutonI vacce jaI temane svachatAnuM zikSaNa zA mATe na ApI zakAya? AvA kAryo karavAthI tyAgI saMsthAo unnata na bane? upAzrayamAM saMyama ane tyAga upara pravacana karavAnI sAthe sAthe jyAM abhaya AhAra thAya che tyAM ane jyAM vyasanonA aDu jAme che evA sthaLe jaIne pitAnA cAritryanA prabhAva vaDe tene uddhAra karavAthI zuM ApaNuM pratiSTA ochI thAya che? phreSagrasta samAjamAM jaI premabhAvanAnuM nirmANa karavuM ane ahiMsA ApaNe parama dhama che e svAbhimAna sAthe dareka kSetrane apanAvavuM e bhagavAna mahAvIre nirmANa karele paMtha che. dukALanA AvA kaparA samayamAM, jyAre anAjanI khUba jarUra che, ko bhUkhe mare che tyAre ahiMsAnI atirikatatAnI maryAdAmAM rahI yugadharma pramANe anAjanA utpAdanakAryamAM bhAga leve e zuM teonI pharaja nathI? zrAvake pAsethI vastrone svIkAra karavAmAM vAMdho nathI te pachI amArA sAdhuone pitAnAM vastro banAvavAmAM zA mATe vAMdho hovo joIe ? rASTravyApI Ajelana dezabharamAM thayuM tyAre zuM temaNe zrI. kAlakAcAryane Adarza sAme rAkhe have kharo ? na pite laDayA ke na te laDavAvALAne temaNe preraNA ApI. samaja pUche che ke amArA nityajIvanamAM A sAdhusaMrathAnuM zuM sthAna che? jaina sAdhuoe amArA sAmAjIka jIvanamAM zuM unnati karI temAM mAnavatAnI dRSTi nathI . rahI, rASTriya bhAvanA nathI rahI, dezabharamAM je mahAna AphatonI mahAna AMdhI caDhI AvI te sAMbhaLIne ahiMsAdharmanI preraNA pAmIne duHkhI jone teo apanAvI zakyA nathI. tyAre samAja temane kema pUje ? samAjane e bhAre duHkha che ke je tyAgI saMsthAo mATe teo svAbhimAna rAkhe che te saMsthAmAM evI koi vyakti nathI ke jenA caraNomAM tenuM mastaka bhakita ane pUjyabhAvathI DhaLI paDe, jene prApta karIne jaina ane jainetara sarva kRtArthatA anubhave. tyAgI vagehave samAjanA pratyeka staranI najadIka AvavuM joIe, tenA pratyeka kAryamAM madada karavI joIe, tenA pratyeka saMkaTamAM madada karavI joIe ane e rIte vyakita tema ja samAja mATe temaNe Adarza sevAmUrti banavuM joIe. ItihAsano saMdeza che ke pitAnI AvazyakatA siddha kare, nirmANa kare, nahi te jarUrI tamAro nAza thaze. A vAta bhUlAvI na joIe. amArI sAdhu saMsthAomAM je sAdhvIo che tene mATe paNa A karatAM bIjo koI upayukata mArga nathI, te lake e vAta samajI le ke gRhajIvanathI alaga thavAmAM ja pavitra jIvanane Adarza samAI jate nathI. sevAbhAvathI yukta karma karavAmAM paNa mukitane AnaMda che, pavi. tratA che. bha. mahAvIre strI-jIvana upara meTo upakAra karyo che. hiMdustAnamAM strIonI A jAtanI saMsthA mAtra jenAmAM ja che. buddhasabhAmAM evI saMsthA hatI, paraMtu te dhama ane samAja hindusthAnanI bahAra vadhAre pracAra pAme. vaidhavyathI karNaya kavana Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jaina tA0 1-3 -48 - gujAratI athavA te satI thavAnA rI sAjane bhe ba banatI strIone dakSa bhAta uparAMta uttara bhAratamAM paNa sarva jagyAe bhagavAna mahAvIre potAnA saMdhamAM sthAna ApI puruSanI jeTalo ja jana samAja prasaryo che. tyAM janAne jyAre vicAra karIe chIe samAna hakaka Ape. Aje e sadIo samAjanA ane dezanA tyAre aneka vAte najara samakSa Ave che. strIjIvanane sudhAre ane u yukata vidhAyaka kAryamAM sahayoga de. (1) uttara bhAratanA zaherI janomAM ThIka ThIka jAgRti thaI che. ema ravIkAravAmAM Ave che ke tyAgI jIvanamAM vaiyakitaka (2) temAMthI adhika varga sAmAnya rIte zrImaMta ane vyApArI che. jIvanane moTo hise rahe che. vaiyakitaka unnati, pariNAmazudhdhatA, (3) sthaLe sthaLe navA maMdire banyA che ane zikSaNuzALAo sthapAI che. ekAntasevana ane cittavRttinirodhane mATe samAjamAM saMnyAsadharma (4) zikSita varga cheDe hovA chatAM arthapradhAna hovAne lIdhe, svIkAravA mAM Ave che. paraMtu saMnyAsa arthe akasmAtA nathI. samAjamAM tenI pratiSThA adhika che. jayAM sudhI A saMsthA samAja upara avalaMbita che, jayAM sudhI - (5) digaMbazetAmbarane saMdharSa eTalo jherI bane che kesamAjanI vacce te rahe che, tyAM sudhI samAja jIvana pratye te baraNI rahe che ane samAjane tenI sevA levAne hakaka che. aMdara aMdara je jhaghaDA thAya che teNe ApaNI vidhAyakazakita naSTa karI nAkhI che. caturvidha saMghanA prathama be vargonI samAle ca aaN karyA pachI (1) A uparAMta eka trIjo saMpradAya (je mUrtipUjAno. pachInA be vargane vicAra have karavAno che. jema samAja jo ke virodha kare che) te sthAnakavAsI saMpradAya paNa A bhAgamAM che. nAne che te paNa te uttaradakSiNa samarata bhAratamAM nAnI moTI (7) arthapradhAna saMskRti ane vaiSavRtti hovAthI A samAsaMkhyAmAM patharAyele paDe che. rAjakIya itihAsanI samAlocanA jo netAvarga zrImatA ja rahe che ane temanI upara bauddhika karatI vakhate ApaNe joyuM che ke anya anya kALamAM jaina dharmanA niyaMtraNa ochuM che. anuyAyI e samasta bhAratamAM paribhramaNa karyuM hatuM ane te samayanI (8) uttarama: rata mAM je ke digambara samAja upasthita che. bhapA apanAvI hatI tema ja rAjya paNuM karyuM hatuM. aAja je te paNa temAM AcArya paraMparAne lagabhaga uccheda thaye che. jaina samAja che ane je rIte te vasthita che tenI pUrva jana (hA retAmbara tathA sthAnakAsI samAjamAM A AcAryosamAjanI je sthiti hatI te anumAnathI jANI zakAya che. te paraMparA hajI paNa vadhI rahI che. sivAya alaga bhAgamAM je bIjA dharmo hatA, saMrakRti hatI, tene (10) A pramANe uttarane jaina samAja jo ke zrIkAna - prabhAva jaina dharma para ke paDe haze te pazu jANI zakAya che. ane pratiSThata che te paNa temAM sAmpradAyika viSa adhika che. jenA karNATaka, mahArASTra, madradeza, gujarAta, vidarbha, rAjaputAnA, baMgALa, dhama athavA anya dharmanA abhyAsamAM rUci ochI che ane e yuktakAMta, paMjAba vagere sarva prAntamAM jana samAja phelAyela che. nAstAmAM jana samAja phala calA che. rIte te pratigAmI che. dakSiNamAM jaina samAja para rAmAnuja AcAryanuM ane liMgAyatenuM . ApaNA samAjanA guNadoSanuM nirIkSagu karyA pachI have AkramaNa thayuM. gujarAtamAM ane rAjaputAnamAM tenI upara vaiSNava saMpradAyane uDe prabhAva paDe. ApaNe sAmAjIka jIvanamAM agatya dharAvatA khAsa prazno vicAra dakSiNabhAratamAM A rIte je jA. samAja prasaryo hato. teNe karavAnuM che. te prazno Aje ja ubhA thayA che ema nathI. te hI te dezane pUrNa rUpe apanAvyuM hatuM. dakSi gumAM jaina rAjya sthapAyuM pAchaLa ItihAsa che, paraMparA che ane lAMbe prAcInakALa che. have hatuM ane temAM jaina pradhAna tathA senAnI paNa thayA hatA. jaina kavi ApaNe te praznone vicAra karIe. (apUrA) ane kaviyatrI paNa thaI hatI. zvetAmbara-digambaravAda dakSiNamAM kadI mULa hiMdIH padmanAbha jaina, paNa nahote. vetAmbara sampradAyane dakSiNamAM praveza ja thayuM nathI. anuvAdaka ; veNIbahena kApaDIA, dakSiNanA jemAM pramukha vaga jamInadAra che ane bIjo vaga kheDuta - zrI. vIracaMda pAnAcaMda zAhane dhanyavAda ane vepArI che. dakSigunA brAhmaNo para brAhmaNano prabhAva adhika - tAjetaramAM ja saurASTanI navI sarakAranA mukhya pradhAna zrI paDe che. temanI saMsthAo ane raheNI karaNInA niyame, pUjA. DhebarabhAI taraphathI jAhera karavAmAM AvyuM che ke zrI vIcaMda vidhi, zilpa ane sthApatya, kSetrapAla ane devadevatAonI bhakita, pAnAcaMda zAha taraphathI pUgAMdhIjInA samaraNamAM eka kumAra brAhmaNavanI pUjA arcA vagerene jenoe apanAvI che. dakSiNI vidyAlaya kADhavA mATe temane pAMca lAkha rUpI bAnI rakama ApavAmAM brAhmaNomAM cAturyane jAlIma aza tene dakSiNanA jaina AvyA che; tathA saurASTramAM vaidyakIya rAhata mATe bIjI pAMca samAje pUrNarUpe apanAvyuM che. jainamAM paNa hAma, pratiSThA Adi lAkhanI rakama 5- zrI vIracaMdabhAI taraphathI temanA hAthamAM karavAvALA, maMtra taMtra vidyA jANavALA viziSTa saMskAra karAvavA mUkavAmAM AvI che. AvI ja rIte zrI. DhebarabhAInA bI-na eka vALe eka viziSTa vaga che, je brAhmagu kahevAya che. jaina zrAvako sAthe tene beTI vyavahAra nathI. dakSigunAM jainane vaidika mitre paNa harijana uThArakAryamAM kharacavA mATe pAMca lAkha samAja sAthe jethI sAmane kare paDayo hato ane Akhare : rUpI mAM zrI DhebarabhAine suprata karyA che. zrI vIracaMdabhAI athavA te temanI kaMpanInI A udAratA mATe zrI vIracaMdabhaine aneka : temAM tene hAravuM paDayuM hatuM. tenA kriyAkAMDamAM ghaNI evI bAbate dhanyavAda ghaTe che. zrI vIracaMdabhAine jana samAjamAM ke kAThiyAvADamAM che jemAM hindu samAjanI nakala karavAmAM AvI che, je dakSiNapathamAM kundakunda, samantabhadra jevA mahAna AcAryone janma thaye te kezu nathI jANatuM Aje keTalAMya varSothI grAmadhAra tathA grAmasevAnuM kArya laine teo rAjakeTa samIpa Avela samaDhiyAvAmAM sthAnamAM te mahAna munienuM sthAna mAtra vastravArI nahi paNa siMhAsanadhArI bhedarakAe lIdhuM. zaMkara, ramAnuM ja nimbArka sthira thaI beThA che ane vyApAra pravRttimAMthI nivRtta thaIne vagere maThanI nakala janomAM thaI, ane nAmadhArI evA muni janasevAne kamaMga sAdhI rahyA che. temanI peDhI jo ke deza bhaTTArakAnA maTha keTalIka jagyAe sthapAyA. A saMsthAnI uyutatA - paradeza lAkha rUpIene vyApAra kheDI rahI che. ema chatAM paNa daza lAkha rUpI bA jevaDI meTI rakama AvA zubha kArya mATe viSe vadhAre lakhavAnI jarUra nathI. jyAM sudhI eka vyakita -bhaMDArAne adhikArI rahe che ane nira kuza bane che tyAM sudhI tenI ' 'arpaNa karavI e kAI. nAnI sunI vAta nathI. A dAna jeTaluM pAse samAjahitanI AzA rAkhavI e bhUla ja che. samAjanuM bhavya che teTaluM ja dAtAo mATe atyanta gauravaprada che. lakSa A tarapha kheMcavAmAM AvyuM che ane temAM sudhAro karavAne saurASTanI navI sarakAra mATe A maMgaLakArI ghaTanA che. prayatna paNa karavAmAM Avye che. ' paramAnaMda, Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhatuM pAkSika sukhapatra Regd. No. B. 4266 prabuddha jaina taMtrI: maNilAla mohakamacaMda zAha, muMbaI: 15 mArca 1948 semavAra. vArSika lavAjama rUpiyA 4 aMka: 22 A jaina dharma ane samAjanA utkarSa kema thAya? (gatAMkathI cAlu) digambara-zvetAmbara vAda rAjA paNa gayA hatA. A vAta atihAsika pramANethI siddha upara je vivecana karyuM che te pramANe sAmAjIka praznomAM che. paraMtu A. bhadrabAhunuM zrutakevaLI hevuM ane caMdraguptanuM digambara jaivetAmbara vAda khAsa sthAna dharAve che. AjanA tarUNu ane mauryavaMzI hovuM e bane te hajI sudhI siddha thaI nathI. zikSita vargomAM A vAdanI Ale.canA vAraMvAra thaI cukI che. A prazna para vetAba2 sampradAyanuM spaSTIkaraNa te uparathI anumAna thAya che ke AjanA zikSita samAja A evuM che ke bha. prarzvanAthanI paramparAmAM sacetatva hatuM. vAdathI para rahI tene aMta lAvavA iccha che, ATaluM ja nahi bha, mahAvIra pote alaka banyA hatA ane AgaLa jatAM A paraMtu samasta jena sonuM ekIkaraNa karavAI icchA rAkhe baMne mArgo pramANa dUta mA pAmAM AvyA hatA. Ano vika e che. jo ke upara pramANe vicAra dharAve che tarUvama hasta dharAve e thayo ke :che te paNa samAjanA karNadhAre, tyAgI saMsthAo, paMDitavamAM (1) sacelave prAcIna vagere te sana:tana sAmpradAyikatAthI baMdhAyelA che ane te sAMpradA (2) alata acI vikatAne ja pUrNa karatA rahe che. A sAMpradAyikatAne prabhAva vidvAnapara paDe che ane sAhitya saMzodhake paNa tenA zikAra (3) baMne pramANabhUta banyA che. A vAdano aMta lAvavAnI javAbadArI have navazikSita A pramANe jayAre vividha raMpachIragu karavAmAM Ave che tarUNa para che. jaina samAjanuM ekIkaraNa karavuM e teonuM kartavya tyAre ApaNI sAme be mArga che. che. A dRSTiIthI A vAdanI samayanA ApaNe ahiM saMkSepamAM (1) pramANabhUta etihAsika pramANene mAnya rAkhavA. karavAnI che. e koI madhyama mArga zodhavAno che jayAM A (2) vartamAnayugamAM je upayukta che tene apanAvavA. bane vAdene samanvaya thai zake, ane bhaviSyamAM jaina samAja jenenA Agama sAhita karI ataMga uttarAdhyayana sUtranA A jherI saMpradAyika baMdhanathI mukita pAme. 23 mA adhyAyamAM je "kazi-gautama" saMvAda Ave che temAM bha. mahAvIranA nirvANa pachI jaina samAjamAM je mukhya saela-alava bAbatamAM je carcA thaI che te ThIka upayukta che. Andolana thayA temAM A banne sampradAyano uddabhava khAsa sthAna sAmpradAyika dRSTine tyAga karIne satyazodhana karazuM te ApaNA mATe dharAve che. A vada kyAthI zarU thaye tene je ke koI nirNaya temAM je samanvayane mArga che, tene svIkArI levAmAM muzkelI nahi nathI thaye te paNa A bAbatamAM banne saMpradAyanI alaga alaga dalIle che. banne sampradAyane prayatna pitatAnA sampradAyanI prAcIna A sAthe eka khAsa vAta dhyAna rAkhavA jevI che. bauddha natA tarapha lakSa kheMcavAne rahyo che. A pramANe pakSapAta hevAthI temAM pUrNa satya hovAnI apekSA rAkhI zakAya nahi. pITa kemAM jaina dharma saMbaMdhI je ullekha AvyuM che temAM digambara samAjanuM kahevuM ema che ke prAraMvAthI acelava pArzvanAthanA "cAturyAma ne. ulalekha vAraMvAra Ave che ane cAlatuM AvyuM che ane bha. mahAvIranI pachI sacetavasampradAya A saMbaMdhamAM jaina sAdhuone ullekha "ekazATaka" zabdathI karanirmANa thayuM ke je tenuM bhraSTarUpa che. bha. mahAvIra pachI caMdragupta vAmAM Avyo che. tene sAthe ja. mahAvIra alaka hevAno ullekha mauryanA samayamAM magadhamAM je dvAdazavarSa vyApI mahAna duSkALa paNa che. A saMdarbhane dhyAnamAM rAkhIne ApaNe kezi-gautama paDa, te samaye zrutakevalI bhadrabAhu karNATaka tarapha pitAnA saMdhane saMvAdane vicAra karavAno che. kezikumAra bha. pArzvanAthanA sampalaI gayA. je lekA magadhamAM rahyA tenA AcArya sthUlImad hatA. dAyanA che ane cAturyAmadhamI che. te sacelaka hatA. bha. pArzvanAtha AcArya bhadrabAhu dukALa puro thayA bAda magadha tarapha pAchA pharyA ane ane bha. mahAvIranA bhAgamAM je bheda thayo tene mATe temanA ke magadhamAM rahela saMpa bahu badalAI gayo che. magadhano munisaMdha prazno ane uttara bane mananIya hovAthI tene ulekha ahiM A vastro paheravA lAge che te ane A. bhadrabAhune saMdha acelaka karavAmAM Ave che. - hR1. ahIMthI be paramaparA zarU thaI. A bhadrabAhunI paramparAe A sacelaka paramparAne badriSkAra karyo, temanA Agamane miSA cAujajAmA ane dhame, joI paMcasikhio kahyA ane tene apIkAra karyo. tene niSkarSa e che ke desi vaddhamANeNaM, pAseya mahAmuNi . (1) prathama acetatva hatuM. alaga ane dharmo, je I saMtarUttare. - (2) pharI macela vAda thaye. je bhraSTarUpa che. eka jaja pavanAruM, virese nuM kAraNuM A bhadrabAhu dakSiNamAM gayA hatA. tenI sAthe caMdragupta nAmane koI siMge vihe meDhAvI ! kahuM viSayo nuM te . Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA prabuddha jaina 222 15 - -48 gautama (1) guNa dRSTithI acalava zreSTa che. tae ke siM buvanta tuM geya IzubhambavI | (2) vartamAna yugamAM vastra dhAraNa yogya che. pannA saMmika dhamma tatta tatta vicchi , I (3) vastradhAraNamAM avazyaka sI rAkhavI jarUrI che. puriyA ujaLupannA u vaDe jarUAya pa7imA ! e dRSTi rAkhIne ApaNA netAo samaje ke A banne bhAjhijhamAM uju pannA u teNu dhamma dulA kae ! sampradAyanA bheda haTAvI bannene eka karavAnI AvazyakatA che. purimANuM duSyasuja u, carimANuM durazupAlana . zrAvakomAM A bheda upayukta nathI kAraNa ke zrAvake te kape majajhamagANuM u, savi su supAlie ! "digaMbara" che ja nahi. siM evaM buvANuM , goyamo daNamakhevI. . mUrtipUjA vinANeNa samAgammaka dhamma sAhamichiya, bIjo prazna mUrtipUjA sAthe saMbaddha che jenuM pariziyana puccayayaM ca logassa nANuvivikapaNuM. thavAnI AvazyakatA che. mUrtipUjA viSe ane mUrtinA svarUpa viSe jattAyuM gahaNathaM ca, lage liMga pao aNuM jayArathI jhamaDe zarU thayuM che tyArathI jaina samAjanA pUrvasthita ahabhave 5IntA u mukhasabhbhaya sAhaNa. be samAjone vivAda kaTu bane che ane eka navo pakSa A nANuM ca daMsaNuM . ceva caritta ceva nicchae. saMdharSamAMthI nikaLyo che. kezikumAranA A praznone uttara gautama gaNudhare je rIte bhAratamAM mUrtipUjA kayArathI zarU thaI tene ItihAsa upalabdha Ape che, temAMthI A bheda TALavAne maMtra maLe che. bAhya liMganuM nathI, te paNa jana AgamamAM je "caya" zabda Ave che temAMthI mahatva keTaluM rahevuM joIe ane bAhya AcArathI AtmasaMyamanuM zabdazAstrIoe e spaSTIkaraNa karyuM che ke caitya, zabdamAM mahatva keTaluM vadhAre che tenuM spaSTa prarUpaNu ahiM A maLe che. bha. mUla zabda citA che. mRta lokonI citA para cabutarA , mahAvIra pahelAM sacela hatuM ema mAnavAmAM ApaNane koI nirmAgu karavA, smRticinDanA rUpamAM tenAM caraNazilApara muzkelI na hovI joIe. ane sAthe sAthe A mAnavAmAM saMkoca na aMkti karavA A tenuM mULa rUpa che. jaina tIrthaMkaranA je sarva rAkhavuM joie ke gugudraSTithI acalava ja zreSTha che. vetAmbara mAnya nirvANukSetra che. temAM caraNe ja aMkita che. mUrti'e te AjJAe jinakalpI ane sthaviraka9pI banne paraMparAonuM pachI sthApita karavAmAM AvI che. e vakhatanI je mUrtio upalabdha pramANu mAnya rAkhyuM che, tyAre pachI prazna thAya che ke jo che te sarve nigraMtha che, alaMkAra rahita che. ema chevuM te vastusthiti AvI che te ApaNI vacce sAmaMjasya kema jaLavAI svAbhAvika che. amArAmAM je abhiSekavidhi ane maMdiromAM na rahyuM ? acela zreSTha mAnyuM che tene zA mATe choDavuM joIe? alaMkAranI bharatI AvI te badhuM anya dharmonA prabhAvanuM pariNAma * Ane javAba gaNadhara gotamanA uparanA zlokamAM che. jagata pari che. pUjA vakhate je maMtranuM smaraNa karavAmAM Ave che te vartanazIla che ane paristhiti sadA eka nathI rahetI. A vAta manna, dazadikapAlanI kalpanA ane homahavanAdika vagere vaidika che. jainone kahevAnI koI AvazyakatA che kharI ? yuga pramANe ApaNe jemaNe vedane abhyAsa karyo che temane A samajAva AnI AvazyakatA che badalAvuM paDe che ane keTalAka ucca Adarzone AdarzAnA rUpamAM ja ja nahi. vaiSNamAM rAdhAkRSNanI sAlaMkAra pUjA thatI hatI, tenuM ' rAkhavAnI pharaja paDe che. vyavahAra ane samAjanI evI keTalIka anukaraNa kave 1mbara samAjamAM thayuM ane nirvastra mUrtione sImAe che ke jenuM pAlana samAjamAM rahetAM ApaNe karavuM paDe che. mugaTa caDhAva, netra lagADavAM vagere vidhine pracAra thayuM. temAM - digambara jaina sAdhusaMdhano itihAsa ApaNane batAve che ke vItarAga mUti upara anyAya thAya che ane bhakitanuM pradarzana thavAne vacalA samayamAM uttara bhAratamAM digambara munionuM astitva badale arthanuM pradarzana thAya che ATalI samajaNa paNa ApaNAmAM nahotuM. A paraMparAne tyAM ukeda thayuM hatuM. dakSimAM A paraMparA dekhAtI nathI. je maMdiramAM baMne jAtanI pUnA kAyadAnAM baLa upara . ghaNuM lAMbA samaya sudhI jIvita na rahI zakI. musalamAna ane thAya che tyAMnI mUrtione koi janetara ekavAra jaIne jue te anya hiMsApradhAna saMskRtinuM AkramaNa uttara bhAratamAM thayuM ane te janane kalAvihIna prANIo samaje. phalasvarUpa A paraMparAne uzkeda thaye. nahi te uttara bhAratamAM devAgama narbhayAna cAmarAdi vibhUtaya . ATalA digambara hovA chatAM di. munionI paraMparA zA mATe naSTa mAyAviSyapi danta nAtavamasi ne mahAna thAya? dakSiNamAM 5Nu bhaTTAranI gAdIe kevI rIte sthapAI ? - jaina samAja vyavahArU banavuM joIe, padanI prajA mAnya evuM kahevAvALA ApaNA AcAryo kayAM ane AvA bAhaba ADaMbaromAM garva ane depa vadhAravAvALA ApaNe kayAM ? pratyeka rAkhavI e alaga vAta che ane vyavahAramAM tenI pratiSThAnuM rakSaNa vicArazIla jene AvI paddhatine tyAga ka joie. yAda rAkhavuM karavuM e judI vAta che. AjanA digambara AsnAyamAM 50 varSa / joie ke 580 varSa pahelAM kAntivIra leka zAhe mUrtipUjAne pahelAM A. zAntisAgarajIe pharIthI A paramparAne uddhAra karyo virodha karyo ane baMne pakSa sthApe. mUrtipUjA ghaDI hada sudhI hate. pU. AcArya pratye AdarabhAva rAkhavA chatAM paNa ApaNe e svIkAravuM paDaze ke acetasampradAya AjanA yugamAM pra jarUra upayogI che, paraMtu te nirdoSa hovI joIe. acetavana Adarza je ucca che ane zvetAmbara paNa je te Adarzane janakArI nathI thaze. jo koI vidhAyaka kArya sAthe ApaNI matalaba hoya te Adarzane ucca mAnavA chatAM paNa tene sAmAjika rUpa mAne che, ane ema chatAM jo ke vyavahArika dRSTithI ApaNe pUrNa ApavuM ane vyavahAramAM atirekatAne tyAga kare e jarUrI che. aparigrahI banI zakatA nathI te paNa eTaluM te hovuM ja joIe ke * zvetAmbara sAdhuo viSe paNa A saMbaMdhamAM kahevAnI jarUra e Adarzane ApaNe kalaMkita na karIe ane duniyAmAM ApaNI che: "eka zATaka' rahevAnI paramparA te kyAranI cAlI gaI che. Aja kSudratAnuM pradarzana na karIe. A bAbatamAM ApaNe je samajutI karavAnI che te saMbaMdhamAM nIcenI bAbato para ApaNe dayAna rAkhavuM to niSkAraNa parigraha temAM vadhyuM che. temAM niyamana hevuM ja joIe. teNe je samAjamAM upagI banavuM hoya te ni:saMzaya parigrahanuM joIe. pramANa ochuM karavuM joIe yA te rasIdhI rIte zrAvaka saMsthAmAM (1) mUrtipUjAne Avazyaka mAnavI ne mAnavI e vyaktigata zAmela thaIne pite adhika upayukta banavuM joIe. prazna che, kAraNake vyakti nI yogyatA pramANe tene uga che. A praznanI carcAthI ApaNe ema icchIe chIe ke - (anusa dhAna pRSTa 230 juo). Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 prabuddha jaina tA. 15-3-48 . "ekazATaka" prathA bha. mahAvIranI pahelAM hovAne ApaNe svIkAra karIe chIe te paNa teno artha e nathI ke teNe vastranI sAthe bIjA upakaraNa, adhika vastra ane anya parigraha na rAkhe hoya. A. bhadrabaDunA sAthe A atirekatA dekhI haze tyAre tene tyAga karyo haze ane tyAre Agama graMthano paNa bahiSkAra karyo haze. A have aitihAsika pramANethI siddha thayuM che. digambare Agama (aMDAgama ityAdi) vetAmbarenA AgamonI racanA pachI cAvA che, tene niSkarSa e nikaLe che. (1) A. bhadrabAhune saMgha dakSiNa bhAratamAMthI pAcho Avyo te pahelAM ja AganI racanA A. sthUlabhadrajIe karI hatI. (2) A. bhadrabAhunuM Agamana jyAre uttara bhAratamAM thayuM tyAre temaNe A. bhUlabhadranA saMdhane "eka zAhuka'thI paNa adhika parigrahayukta joyA ane bane saMdhamAM bheda paDaye. (3A. bhadrabAhunA sAthe temane bahiSkAra karyo. . (4) A, 1drabAhunA ziSyae SaDAgama Adi granthanI banI jAya che ane haLavI mAMdagImAMthI ArAma AvI jAya che. - jo amArA divase pUrA thavA AvyA che evuM ja vidhinuM nirmANa hoya te amArI musApharIne tyAM anta Ave che, paNu je e mAMdagImAMthI amane chUTakAro maLe che te pachI pAchA ame pahelAM mAphaka AgaLa cAlavA mAMDIe chIe. ema paNa bane ke amArA paribhramaNa daramiyAna koI chUpI polIsanA mANasane ke cokIdArane amArA upara vahema Ave ane amane anya koI rAjyanA jAsusa samajIne pakaDavAmAM Ave. Ama bane tyAre kAM to yukti. prayuktithI athavA te amArI nirdoSatAnI pratIti karAvIne ame chUTavAno prayatna karIe chIe. ema karatAM paNa ame na ii zakayA te tyAM amAruM paribhramaNa pUrNa thAya che. paNa jo ame chUTayA te vaLI pAchuM pahelAM mAka ke ame AgaLa cAla ne lAgI chIe. alabatta, cAlatAM cAlatAM rAta paDe tyAre ame kAI jhuMpaDImAM ke pazvaracImAM ArAma laIe chIe, paNa AvuM kaMI sthaLa sulabha ja na hoya te ame maMdiranA daravAjA bahAra, athavA te koI parvataguphAnI aMdara, yA te gAmabahAra AvelA keI gharadIvAlanI bAjue athavA te kaI vizALa vRkSa nIce paDI rahIne ame rAtrI pasAra karIe. saMbhava che ke parvatamAM vasatA pakSenI ane vAdhavAnI amArI upara najara paDe, ane te amAre zuM karavuM? parvatanA yakSe te amane kazuM nukasAna karI zakatA nathI e ame jANIe chIe, paNa vAdhavarU sAme rakSaNuM karavAnuM amAre mATe zakaya na paNa hoya. paNa jagannittAnA hAthe zuM ApaNuM nasIba AgaLathI nakakI thayeluM nathI hetuM' ? ame kudaratakAyadA upara A bAbatane cheDI daIe chIe ane amArA meDhA upara glAninI nAnI sarakhI chAyAne paNa pharakavA detA nathI. je amArUM teo bhakSaNa karI jAya te jevuM amAruM nasI", ane amArA pravAsa tyAM pUro thAya che, paNa jene ame tenAthI bacI gayA te vaLI pAchA pahelAM mAphaka ame AgaLa ne AgaLa cAlavA mAMDIe chIe. anuvAdaka paramAnaMda [ apUrNa ] jema ma ane samAjano uSa ke thAya? (pRSTa 223 thI cAlu) (2) jyAM caraNonI sthApanA pUkAlathI che tyAM keI navuM maMdira na bAMdhe. (3) koI paNa pAraNu mUrtipara caDhAvavAmAM na Ave. (4) nigraMthamUrtine banne mAne, je rIte pahelAM paNa mAnatA hatA. (5) bannenA alaga maMdira athavA te bhaMDAra na rahe. (6) bane samAjanA gurUvagane nivAsa eka ja rahe. (7) sthAnakavAsI samAja paNa koie murtipULa mAnavI yA na mAnavI te tenA adhikAra upara cheDe. Agama granthanuM prAmANya saela ane acetAvAda tathA mUrtipUjA vagere vAde pachI ApaNu vivAdane trIjo viSaya Agama che. pahelAM ApaNe joI gayA chIe ke AcArya bhadrabAhunA saMdhe, uttara bhAratamAM je jana saMghe AgamonI racanA karI hatI tene bahiSkAra karyo hato. jaina samAjanA eka prAcIna sAhityanA saMgrahane A rIte bahiSkAra thAya e bhAre Azcaryajanaka che ane te mATe evuM ja kaMI mahatvapUrNa gaMbhIra kAraNa hovuM joIe ema lAge che. digambara zvetA- ara vAda kevIrIte zarU thaye tene je ke haLu sudhI pheMsale A paNe nathI ApyuM te paNa A bAbatane jayAre ApaNe vicAra karIe chIe tyAre ema pratIta thAya che ke uttara bhAratamAM, je saMdha rahyo temAM ane dakSiNa bhAratamAMthI je saMdha AvyuM temAM jarUra DuM aMtara haze.' 1 ) (5) A. rasthUlabhadra paraMparAnA Agama mAtra uttarabhAratamAM ja rahyA. A jAtanA bheda Aje jIvI ? A jAtane bheda Aja sudhI rahyo che ane teNe ApaNI vacce eka mahAna bhayakara evuM sAMpradAyika jherI bIja vAvyuM che. thoDA varSo pahelA ApaNA jIvanamAM eka evo prasaMga upasthita thaye hatuM, jeNe ApaNI paraspara premabhAvanAnI kameTI karI hatI. khedanI vAta che ke ApaNe ApaNI kSudra sAmpradAyikatAnuM pradarzane padhamaenI sAme yu. prasiddha bauddha paMDita sva. dharmAnaMda kauzabAjIe AgamamAMthI thoDAka pADe udhUta karyA ane temAM mAMsAhArano ullekha che evuM temaNe siddha karyuM. tenAthI jaina samAjanuM vAtAvaraNa keTalAka divase sudhI bahu garama rahyuM ane temanI virUddha khUba joramAM hIlacAla cAlI. Ama bane e ravAbhAvika hatuM, paraMtu tene ye 5 uttara ApavAnuM sAhasa keie na karyuM. | digambara je samAjanA keTalAka vidvAnoe ema jAhera karyuM ke A ulekhe vetAmbara Aga mAM che ane A zve thara Agama ja pramANabhUta nathI ane tethI amArA' bha. mahAvIra mAMsAkarI nahotA. ApaNe mAnI laIe ke zvetAmbarenA mahAvIra digambaronA mahAvIrathI jutA hatA, ema chatAM paNa duniyAnI sAme ApaNe ApaNuM je pradarzana karyuM te te kharekhara nindanIya hatuM. janadharmAbhimAnIonuM kartavya hatuM ke tenuM megyarUpe sa STIkaraNa kare. jemAM ApaNI Ijjatano prazna hatuM, temAM paNa ApaNe sAmpradAyikatAthI kAma lIdhuM. A keTalAM du:khanI vAta che? ApaNa anekAntavAdI kahevAIe chIe, ane samasta duniyAnA dharma savya karavAmAM pratiSThA samajIe chIe, sAntAnantane vAda, nitya nitya vAda, rUpa arUpIne vAda, bhedabhedane vAda e seve vAdenI carcA karavAmAM ApaNe ApaNe samaya ane zakita kharacIe chIe, e anekAntavAdane zuM upaga che je koI paNa grantha vinA abhyAse balAkAre bahiSkAra karatI vakhata amane sadbuddhi na Ape ? e ahiMsAvAdane zuM upayoga che ke je amArI vaccenA viSane bujhavI na zake? e sAmyavAdanI kaI pratiSThA che ke je vANIzauryamAM ja pitAne . zreSTha samajavAvALA evA ApaNane namra na banAve ane ' , e mahAvIra jayajayakAra belAne paNa zuM artha che ke je bha. mahAvIranI pratiSThAne hAnI pahoMce eve samaye paNa sAmyadAyikatAne nAza na karI zake? 'paNe satyazodhaka banavuM joIe. prAcInatAthI AgaLa vadhIne, ApaNA pUrvajoe je karyuM che temAM sudhAre karIe ane Apasa ApasamAM prema rAkhIe. strI svataMtra hatI ke nahi AvA vivAdathI zuM phAyade ? A vAda buddhine saMtoSavA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 15-3-48 prabuddha jana mATe A paNe karatA nathI, paraMtu ApaNI sAmpada thika zreSTha vadhA- " jana samAjamAM Aja sudhI saMgaThThana mATe bahu prayane ravA mATe ja karIe chIe. A viSayamAM vyaktigata vicAramitratA karavAmAM AvyA che ema kahevAmAM Ave che. paraMtu atyAra sudhI samajIne temAM je saMkucita manavRti a.ve che tene tyAga jene saMpUna kahevAmAM Ave che te sadeSa hatuM, arthAt virodhI kema na karIe ? Agama sAhitya prAcIna che, ApaNA prAcInatama daLa upara AkramaNa karavAnA IrAdAthI sainya ekatrita karavAmAM Ave jIvanane e itihAsabhaMDAra che, tene ApaNe apanAvavuM joIe. che e prakAra ! te saMgaThThana hatuM. ApaNI saMsthAo juo !-jaina paraMtu keTalA evA vidvAne che ke jeNe A Agama sAhitya vAcyuM barDIgamAM paNa hajAre bheda-vetAmbara bega yA digambara hava? vAMcyA pahelAM ja tene apramANu kahevuM e te garva che, daMSa che. be Daga, sthAnakavAsI beDIMga yA mUrtipUjaka beDIMga. ApaNAM ApI samAjanA samaju lokeAnuM e ya kAMdhyuM che ke AgamanuM maMdira jue ! granthabhaMDAre juo ! upAzraye juo ! graMthamALAo prAmANya jAhera kare. vetAmbara saMpradAye pazu digambaranAM AmanA jue ! gurU kuLa je ucca nAmane dhAraNa karavAvALI saMsthAe pramANane pUtayA svIkAra kare joIe. sthAnakavAsI samAje juo ! saMgha jevAM nAmane apanAvavAvALA svayaMsevaka daLe juo! AganA cheDA bhAgane tyAga karyo che te ucita nathI. jana bhAratavarSanI saMsthAo juo ! dareka jagyAe, dareka saMsthAmAM samAjanI ektA sthApana karavA mATe nI bAbatane ApaNuM pratyeka samudAyamAM A bheda che. zuM ApaNe paraspara virUdhdha savee apanAvavI joIe. saMrakRtinAM sattAne chIe ? ApaNA prazno samAna nathI ? (1) zvetAMbarIya lekhAtA Agama granthanuM prAmANya svIkA- ApaNuM bhagavAna eka nathI. ApaNe AcAryo mATe 2vAmAM Ave bhaktibhAva samAna nathI, ke jethI ApaNe daitabhAvanuM jherI (2) vetAMbara . samAja paNa digambara granthane apanAve. ' bIja vAvIe chIe ane tene zrImatanA sAmpradAyika dhanavarasAdathI (3) sthAnakavAsI paNa A bannenuM anukaraNa kare. vadhArIe chIe ane tenAM phaLane ati ArogyadAyI samajIe (4) je viSaya para vivAda che tenuM zedhana badhAM maLIne kare chIe? tarUNa jaina samAja para Aje pharaja AvI paDI che ke ane te vAdanA viSaye a yAne vaiktika mata samaje, te AvA bhedene dUra haTAve. ApaNe have e prayatno karavA pAchaLa (5) "jinAgaja'nI pUjAmAM sarva Agama grantha ekatrita rahe. maMDI paDavuM joIe, ane samAjanA adhikArI pAse mAMgaNI Ama karavAthI ApaNane samajAze ke Aja je Agama sAya karavI joIe ke bhAratavarSanI sabhAe eka hAya, ApaNI zikSaNa apUla, ge che te ja tyAra pachI pU zuM dekhAze. zuM e AzcaryanI saMsthAo pratyeka jana mATe khullI hoya, ApaNI Arthika zakita vAta nathI ke eka saMpradAya pAse je che te barAbara bIjAnI pAse sane upayagamAM Ave ane eka peya, eka saMsthA eka nathI ? jo ApaNe eka thavuM hoya te e cAvazyaka che ke pitAnI AcAra, eka vicAra ane eka netA ApaNA mATe rahe. sarjana jIda choDIne sau mukta hRdayathI eka bIjAne apanAve. eka" e bhAvanA ApaNAmAM daDha thavI joIe, ane jyAM sudhI upara traNa viSaya para je vicAra raju karyA che te kAle zarIramAM rakatanuM eka biMdu haiya, temaja manamAM umaMganI dhArA deSapUruM hoya te paNa kaI madhyama mArga apanAvavAnI jarUra heya tyAMsudhI e bhAvanA naSTa na thavI joIe. emAM ja che. to che ja ocho vadhate tyAga karIne paNa ApaNe eka bhUmikA para mahAvIra pratyenI bhakita che, anekAnta che, ane emAM ja ApaNe AvavuM te paDaze ja. A badhuM tyAre ja banI zake tema che ke ahi sAdha" mUrtimanta thAya che. e bhAvanA mUrtimana thAya jyAre ApaNe sau ekatra thaI janatvanA zuddha rUpane apanAvIe. tyAre ja ApaNA dharmamAM vizvadharmahovAnI zakyatA ubhI thavAnI svataMtra bhAratamAM jaina dhana ane samAja che. navI duniyAne eka ja saMdeza che ke eka thAo, saMgaThita thAo, samAna thAo, ane pragatizIla rahe. ApaNI sAme je mahAna prazna ahiM A sudhI ApaNA prastuta nibaMdhane je bhAga samApta thAya che, temAM ApaNe A prAcIna ItihAsanuM siMhAlekana upasthita thayela che tene ukelavA mATe saMgaThita thavAnI khAsa jarUra che. kayuM', A paNI vartamAna pa-isthitinuM avalokana karyuM ane ApaNA mAtra zrImA hovuM emAM ja pratiSThA nathI. ApaNA samAjanI bhItaramAM pahoMce, strIjIvana tarapha jue ane gAmaDAomAM jaIne - paraMparAgata praznonI paryAcanA karIne tenA samanvayanI bAbatamAM. juo ke tyAM je jaina kahevaDAve che te sAcesAca jana che? vicAra karyo. have ApaNe ApaNA bhaviSyakALanA jIvana viSe vicAra karavAnuM che. A bhaviSyakALa samIpa che aA te / ta pha ApaNa "mahAna Aje jaina samAjamAM evA keTalA vidyArthIo athavA te sevake vegapUrvaka kheMcAI rahyA chIe. je samAja ane vyakita duniyAnI sAthe che ke jeNe jaina samAjanA A starane jANe heya? khetI karavAvALo A samAja, vyApAra nahi karate e madhyama jIvana cAlatI nathI tenuM Aja mRtyu che. je mahAna prasthAnamAM pAchaLa rahyo tenuM vartamAna naSTa thayuM che ane tene mATe bhaviSyakALa nathI. vitAvavAvALA anya jaina samAja-keie joyuM che tenuM du:kha, tenI ajJAnatA ane tenI mUDhatA ane koI divasa A pragatizIla duniyAmAM vikAsazIla manuSyane ja duniyA oLakhe anubhavyuM che ke A varga garIba che, azikSita che, anya che. have ApaNe e tarapha dRSTa rAkhIne vicAra karavAnuM che ane samAjamAM te dhIre dhIre praviSTa thavA lAgyA che, te anya AjhAda bhAratane upara uThAvavAnuM che. ApaNI pitAnI jAtane ucca banAvIne e divya AnaMdamAM pUrUpathI soga devAnuM je rIte zakya dharmane apanAvI rahyo che ane pitAnI jAtane jana tarIke hoya te bhAge ApaNe sAdhavane ka, ApaNU baMdhI tanazakti, 1LakhAvatAM zaramAya che? ApaNA samAjamAM strIjIvanane dharanI cAra Arthika baLa, naitika saMskRti ane ucca tatvajJAna e rIte ekatra dIvAlamAM purI devAmAM AvyuM che ane bAhya havAthI tathA svaccha karavuM paDaze ke jenA pariNAme duniyAnI pratyeka vyakti tIrthaMkara bane. jIvanathI tene vimukha karavAmAM AvyuM che, jarA paNa pragati karyA vagara jethI janme che tevI ja te cAlI jAme che. jevA che te dhanavAnone A badhuM ja ApaNuM sAdhya hoya te tenuM ekameva prathama sAdhana ke je pitAnA dhanane zilAmUtio mAM baddha kare che, pitAne kItiApaNuM saMgaThThana che. A rIte je ekatA sthApavAnI che, te kAI . stama rUpe che ane paisAnA jora para kIti kamAya che? je sAmrAjya sthApavA mATe athavA te dubaLa upara AkramaNa karavA mATe nathI. ekatA ApaNe A paristhiti sudhAravI hoya te ApaNe ekatrita thavuM sthApavAnuM mULa dayeya eTaluM ja che ke sarve sAthe cAle, sarvanuM cintana eka hoya, sarvanuM sukhaduHkha eka haya, joIe, samAjanA praznomAM rasa levuM joIe, samAjanI rUDhione teDavI joIe, tyAgI saMsthAomAM parivartana nIpajAvavAnI hiMmata savanA prANu ane pratiSThA eka haya, sarvane jaya ane jayaghoSa rAkhavI joIe ane svArtha tyAgathI; budhdhipUrvaka pote A eka haya, rAne utsAha ane umaMga eka dhyeyane mATe heya. mArgamAM jhukAvI devuM joIe. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 prabuddha jaina tA. 15-3-58 mAtra Arthika sudaDhanAthI ApaNe pratiSThA prApta karI utsAhI sevakanI, vyakitaonuM nirmANa karavuM prathama Avazyaka che zakIzuM ema samajavuM bhUlabhareluM che. jyAM sudhI buddhino vikAsa ane te tarapha ApaNe prayatna rahe te upara nirdiSTa karela sarva nathI thaye, mana saMskArI nathI banyuM, jJAnaprApti mATenI dhagaza kAyuM AsAnIthI thaI zake tema che. samAjanI samartha vyaktionI ubhI nathI thaI tyAM sudhI duniyA ApaNane oLakhavAnI nathI. kadara karavI, temanAmAM saMskRti, sevAbhAvanuM nirmANa karavuM ane haidrAbAdanA nIjhAma kareDa pati che, paraMtu tethI teNe kAMI pratiSThA temane saMgaThita karavA-A kAya jo ke kaThina che te paNa prayatna prApta karI che kharI? mAravADI samAja senAnA ghareNAM caDhAve che karatAM kazuM azakaya nathI. A badhuM tyAre ja thaI zake ke jyAre . paNa tethI tene kadi mAna maLyuM che kharUM? che kai vivekAnaMda, rAmatIrtha, ApaNe ApaNI zakitae te tarapha phelAvIe ane rAdhAkRSNa jevA ApaNAmAM che ke je Ama duniyAmAM cetanya sRjana ja dareka kAmanI zarUAta karIe. kare ? che keAI ravIMdra ApaNA samAjamAM che ke jeNe AnaMdayAtrA karI jaina samAjanI sAmAjika ane zaikSaNika unnati bAbatamAM heya ? che koI mahAna vidvAna, mahAna vaijJAnika, sAhityaka, kavi, vicAra karyA pachI have ApaNe ApaNA vividha aMgenA vicAra kalAkAra, dezabhakata, svArthayAgI vIra hutAtmA yA sevAbhAvI aAtmA ? karavAnuM rahe che. ApaNuM atyaMtara praznonuM dhIre dhIre nirAkAraNu thatuM zA mATe nathI tene koI divasa vicAra karyo che? pitAnI yuTio jaze yA te paristhitinA dabANathI temAM ukrAti thavAnI, paraMtu joIne ApaNe kadi zarama anubhavI che? je dezanA ApaNe ghaTaka chIe, je mAnavatAnuM aMga chIe te te kuTi ApaNe sudhAravI hoya te zikSaNapracAra kare. deza ane mAnavatA pratye ApaNuM kAMIka kartavya che jene atra kevaLajJAnane mahimA gAvAvALA ane bha. mahAvIranI sarvajJatA para vicAra karo jarUrI che. AjanI duniyA havAnI jema zIdhragati vAda macAvavAvALA ja samAjamAM eka paNa buddhizALI evI karavAvALI che. duniyAnA ItihAsamAM je mahAna Adelana vicAra vyakti nathI ke jenI sAme duniyAnuM mAthuM jhuke, A e eka ane AcaranA kSetramAM thayA che te sarvathI adhika krAntikArI cintanIya vAta che. ApaNe icchIe ke ApaNo samAja zikSita AdelA A yugamAM thayo che. ApaNuM jIvana, tenA vividha prazno hoya, duniyAnA vividha jJAnane pacAvavAnuM tenAmAM sAmarthya hoya, katagatithI parivartita thayo che. ane tene ApaNe dararoja anuevI kaMI paNu zAkhA na rahe jemAM jaina samAja pahece na hoya. bhava paNa karIe chIe. ApaNo deza svataMtra thayuM che ane Aja ApaNA bhaviSyakALa ujajavaLa jovAnI tamannA jAge te te paNa eka e svataMtra dezanI sAme je mahAna prazna che tene ukela karavAnI meTo sudhAre che, jene svIkAryA sivAya uce caDhavuM zakaya nathI. javAbadArI jana samAja para 5Nu che. haMmezA taTastha rahevuM, zikSaNanA A kSetrane sarvavyApI karavAnI bAbatamAM ApaNe khyAla amArA bALabaccA ane ame evI vRtti rAkhI svArthI banavuM, nIce pramANe che: yA "amArAM maMdira ane ame" e jAtanI saMkucitatA pitAnA (1) pratyeka prAntamAM jenonI jeTalI zikSaNasaMsthAo che manamAM rAkhavI e badhuM dhekhAbAino khela che. emAM ApaNe tenuM ekIkaraNa thAya. ekIkaraNune artha e che ke prAntika jena TakI, zakavAnA nathI. te pachI ujjavaLa bhaviSyanI AzA che. sabhAnA Adeza anusAra A sarva saMsthAonuM saMcAlana karAya kema rakhAya ? * ane e prakAre je pratika zikSazAkhAo ekatrita thaze tene kahevAya che ke jana samAja zrImaMta che. ane e sAcI ja saMbaMdha madhyavartI zikSaNa saMsthA sAthe rahe. vAta che. ApaNA samAjanA agragaNya gaNAtA save loke milamAlika - (2) prAntanI je yunivarsiTI ahiM A che, te sarvamAM jana che yA te padavI ane sanmAnathI pratiSThita che. te lekanI sthiti era hoya jema ke Aje banArasamAM che. sama bhAratanI pratyeka dezI rAjAo karatAM ochI kharAba nathI. amArI saMsthAo juo yunivarsiTImAM evI saMrathAo hoya ke je jaina vidyArthIone e leke ja tenA niyaMtraka che. jamInadAra vAM, dhanika varga ucca zikSaNa mATe madada kare. (4) A prakAre prAthamika, madhyama tathA ucca zikSaNasaMsthAo milamAlika varga badhA jai che. duniya samajavA Icche che ke nigraMtha ekatra thAya ane tenuM saMcAlana kendriya jaina sabhAnA zikSaNa sampradAyanA A upAsake, parigraha parimANuvAdanA A purasakartAo, ahiMsA dharmanA pracArako-- A leka pAse ATalA paisA ane | vibhAga dvArA thAya. (5) jyAM samAja khUba moTo che evA samAjamAM zrImantAI AvI kyAMthI ? e kone ATalI badhI pUMchanI jarUra jainenI svataMtra keleja ane Avazyaka hoya te zuM che? manuSyanuM lohI cusanAro A varga patane ahiMsA svataMtra jaina yunivarsiTI paNa sthapAya. dharmanA anuyAyI kahevaDAve che? manuSyane rIbAvI rIbAvI meLavela (6) samAjanA zrImaMta pAsethI A zikSakSetra mATe madada dhanamAMthI thoDe paise dAna karIne teo kAti saMpAdana kare che ! levAmAM Ave ane prAnta prAntanA vibhAgamAM je jaina maMdira yA paraMtu AjanI duniyA AvA pUchavAdIonI napharata kare che, bhaMDAra che temAMnI milkatane upaga zikSaNa mATe karavAmAM Ave. teonI dAnavRttine daMbha samaje che. bhalene Aja sAmyavAdane (7) ApaNI eka kendriya lAyabrerI hoya jemAM jainadarzananuM prazna amAre maLe na vaLagyuM hoya, paraMtu tene paDachAyA amArA samagra sAhitya upalabdha hoya. . jIvana upara te paDo ja che. sAmyavAdane jayanAda sarvatra gAjI (8) jana samAjamAM keTalIka prakAzana saMsthAe che te sarvane rahyo che, je Aja nahi te kAla pUchavAdIo ke jenI pratiSThA saMbaMdha mukhya saMsthA sAthe rahevA joIe. kendriya sabhAne eka mAtra lakSmInI pUjAmAM samAyelI che tene sadaMtara nAza karI nAkhaze. sAhitya saMzodhaka vibhAga hoya ane tenI taraphathI sthaLe sthaLe Ave samaye ApaNI zuM pharaja che? zuM ApaNe teno virodha saMzodhanakAryanuM niyaMtraNa heya. karavAnuM che? athavA je paristhiti Avaze tenI zaraNAgati svIkAranI upara pramANe yA te anya prakAre ApaNe zikSaNakSetramAM che ? athavA te e mahAna tapane apanAvI tenA karNadhAra banavuM che ?, ekatrita thavuM ati Avazyaka che. A sarva mATe je zakitaonI e vicAravuM bhUla bhareluM che ke je avasthAmAM Aja ApaNe surakSita - jarUra che te badhI jana samAja pAse che. mAtra eka vastunI khoTa chIe te ja avasthAmAM kAyama raheze. bIjA yatna kare ane ame che ke je sauthI prathama Avazyaka che, ane te khoTa che kAryaniSTa (anusaMdhAna pRSTha 226 juo) * zrI muMbaI jena yuvaka saMdha mATe taMtrI mudraka prakAzaka: zrI. maNilAla mokamacaMda zAha, 45-47 dhanajI sTrITa, muMbaI, tA. mudraNasthAna: sUryakAnta pri. presa, 51, kAlabAdevI roDa, muMbaI. 2 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 15 3 48 iaa che. gheDa khAte nathI. laI jA bAkInA caNA tuMja, pAgyA bacelA " (pRSTa 232 thI cAlu) caNA ghera laI jaI, dhAi rAMdhI pote paNa khAte ane potAno e meLavelI paristhitine apanAvaze ema kahevuM emAM purUArthanI : . baLabaccAMne paNa Apato. garIba mATe caNA e ja sauthI piSTaka nyUnatA che. kherAka che. ghoDe reja, caNAM rAkhavA lAgyo. mAlikane thayuM ke - to pachI have ApaNe zuM karavuM ?"bha. mahAvIranA anuyAyI jyAre ghoDe bazera khAte ja nathI tyAre eTalA caNuM zA mATe kahevaDAvavAmAM ApaNe gaurava laie chIe, ane sAcA arthamAM rAkhIe ? eNe deDha zera caNa ApavA mAMDayA. ApaNe ahiMsAvAdI chIe te sAmyavAdanA tatvane apanAvI levuM gheDAe eka ja zera khAvAnuM durasta dhA. keme karIne e ApaNuM prathama kartavya bane che, je te ApaNAthI bane tema vadhAre dANa e khAya ja nahi. thoDA divasa pachI mAlike caNAnA nathI, tene dhire.dha karIe chIe ane te paNa dharma ane nItinuM ratIba eka zera karyo. ghoDAe emAMthI paNa bacAvavAnuM zarU kAraNa batAvIne te pachI ApaNe samajI laIe ke ApaNuM karyuM. dahADe dahADe ghaDe nabaLe paDoM gaye. jAnavaranA vaidhane belA- jainatva, ane ahiMsAvA e sarva daMbha che, svArtha che ane bha. vavAmAM AvyuM. juo to kharA, A mArA gheDAne zuM thayuM che? mahAvIranA nAma pachavADe svArtha chupAvavAno kevaLa prayatna che. ene khorAka ghaTatuM ja jAya che ane e nabaLo pate jAya che." vaidya mAtra A vAdanI bAbatamAM ja nahi, dezanA pratyeka ane tapAsa karI. gheDAnI lAda je, enI lALa tapAsI, AMkhe joI. lanamAM ane praznomAM ApaNe purogAmI rahevuM joie. harijana pUchaDI nIce tharamiTara dabAvI, tAve che ke zuM e zeThuM.-kayAM ya maMdira praveza hoya ke hindu musalamAnane prazna hoya, jemAM ApaNe roganI nizAnI nathI. paNa gheDe te pUratA caNA khAte ja nathI. AcAra tatvajJAnathI vibhinna na haiya, evA sadhaLA kAryakSetromAM mAlikane rAtre svapna AvyuM. gheDe emanI AgaLa AvI ApaNe samarasa thavuM joIe. AcAra ane vicAra eka na rahI zake, manuSyavANIthI belavA lAgyA mArI AMkha zu tapAse cho? e huM mAnuM chuM. Ama chatAM paNa ATale to mAro Agraha jarA pitAnI ja AMkho tapAsA ne.' che ke AcAra ane vicAramAM bhale antara rahe, paraMtu virodha na rahe. eTale ? mArI AMbo zuM thayuM che ?' harijanonA maMdira pravezanI bAbatamAM jaina samAjanI evI dhAraNA che "AMkhane kazuM na thayuM hoya, paNa emane AsapAsa jovAnI ke jenA maMdiramAM harijanone praveza yukitayukata nathI. harijana jana Teva nathI. jema huM tamAro Azrita chuM tema pAgyA paNa tamAro banIne Ave che te lokone kAMi vAdha nathI. A paNa nA kahevAnI Azrita che. e peTa bharIne khAya che ke nahi e tame juo cho ?' - "kema? huM ene pUrate pagAra ApuM chuM ane te paNa eka judI ja rIta che. maMdira jevA pavitra sthaLamAM, puSakSetranAM vakhatasara ApuM chuM. ethI vadhAre zuM jovApaNuM hoya ?" manuSya manuSya ne jAtivAra vibhakata karavA e kaI jAtanI - "tyAre paNa peTa bharIne khAuM chuM. tame zA mATe huM ahiMsA che? ApaNe ApaNI sarve saMsthAo samagra samAja nabaLo paDaze enI ciMtA kare che ? tame mAlika che, tame ene mATe khullI mUkI devI joIe. saune satkAra ane hRdayathI sanmAna pagAra Ape che. vistAravALA pAgyAne e pUrato nathI paData karavAnI vizALatA ApaNAmAM hovI joIe. je virodha che te eTale huM paNa, mArI vatI, ene pagAra ApuM chuM.' - taja ,bhedathI nathI, paraMtu uccanIcanI ka95nAthI che.. paNa caNa to tAre mATe rAkhelA hoya che. e tuM peTa ahiMA AkSepa taraphathI eka dalIla evI karavAmAM Ave che ke bharIne na khAya te kema cAle ?" ApaNe ApaNuM jIvana bIjA jevuM banAvIe te ApaNA samAcAle ke na cAle e huM nathI jANato. paNa mArA khorAkamAMthI janu vizeSa vaiziSTaya zuM rahe? ApaNuM sAdhuone gRhastha banAvavA amuka bhAga ene na ApuM tyAM sudhI mArAthI khavAya ja kema ? prayatna thaI rahyo che, ApaNAM maMdiramAM ajainane paNa joDavAmAM pAgyA bhUkhe rahe ane huM peTa bharIne khAuM e bane ja kema ?" Ave che, ApaNuM kamakAMDane miththA samajavAmAM Ave che. have - "tyAre mArI lAgaNI karatAM tene pAgyAnI lAgaNI vadhAre kaho ke "ame jana chIe ema kahevaDAvavA mATe ApaNI pAse che ema?" ANuM petAnuM kahevAya evuM zuM rahyuM ? ApaNe rASTrajIvanamAM emAM ajugatuM zuM che? tame mAlika che, e nokara che a9pa chIe, laghumatI chIe, te paNa ApaNe ApaNA mATe svataMtra ane huM tamAre Azrita huM e badhe bheda tama mANasanI dRSTie vyavasthA mAgavAmAM svataMtra nathI. jo e prayatna karavAmAM Ave to barAbara che. paNa e te kRtrima daSTi thaI. ame jAnavaro zuddha ke mIbhAvanA Aropa mUkAya che. Ama raMDavAthI ApaNe samajI dRSTithI jenArAM chIe. tame mane jarAka paMpALI, mArI pITha jaina" kevI rIte raheze? upara bese che. ane pachI mAro dama nIkaLI jAya tyAM sudhI mane A prazna hRdayathI pUchavAmAM Ave che te tene uttara e che daDAvo che. jyAre pAgyA-pAgabA-divasarAta mArI sevA kare che, ke Aja ApaNane je vAte "jeva"nI vizeSatA batAvavAvALI TADha vadhAre hoya te madharAte UThIne mArI pAsAnI bahAra dhAsa lAge che te pote ja ghAtaka che. kharUM "jaina" te nityajIvanamAM bALIne mane garamI pahoMcADe che. ATalI TADhamAM kayAM bahAra ahiMsA dharmanuM pAlana karavuM emAM che. ApaNe ApaNuM bAhyajAo cho karIne enI strI ene vaDhe che tyAre e kahe che- saMsthAe bhale vyavasthita rAkhIe ane hajAra vAra ApaNe potAnI mUguM jAnavara kAMI takarAra karavA Ave che ? ApaNe ja enuM jAtane jaina kahevaDAvI che, te paNa jyAM sudhI jI manamAM e tatva sukhadu:kha samajavuM joIe. huM enI kALajI na karUM te koNa lAvIe nahi tyAM sudhI ApaNe jena nathI. jyAre e samaya kare ?. bhagavAna te che ne ! mAre mUMgA jAnavarane zApa nathI Avaze ke jyAre ApaNA samAjamAM mahAtmA gAMdhI jevA mahAna le.' ema kahI kakaDatI TADhamAM, madharAte bahAra nIkaLI, pAgyA zAntidUta duniyAnA duHkhe duHkhI thaIne pitAnI jA ne sevAmAM arpaNa mArI paDakhe UbhuM rahe che. ame jAnavaro chIe, ame ceDA ja karI deze, eka mahAna nita' jaina samAjanAM jaina tamAMthI mANasanI peThe naguNa thaI zakIe chIe?' preraNA laIne sAmyavAdanI sthApanA 'ahiMsAthI karaze, eka mahAna A chellA cAbakho mAlikane eTale te sarasa vAgye ke enI *liMka 'jana samAjamAMthI uThaze ane gulAmInA varNabhedane nAza karaze. UMdha tUTI gai, svapna ogaLI gayuM ane e vicAra karavA lAgyA eka mahAna "ravIndra jana tane hRdayamAM bharIne mahAna amRtadhArA bIjA divasathI mAlike pAgyAne enA pagAra uparAMta roja vahevaDAvaze, eka mahAna 'hemacandra" ke je pharIthI uccArazeeka zera caNa ApavAnuM nakakI karyuM ane te divasathI gheDa - "jaina dharma pramavA satataM sauprakAthI tebarAmAMnA bazera caNuM sApha karavA lAgyA. mULa hiMdIH padmanAbha jaina ['saMskRti'mAMthI sAbhAra uta]. .. anuvAdaka : veNIbahena kApaDIA, ** uta)