Jain Center Columbia SC 1997 05 Mahavira Swami Murti Pratistha

Author(s): Jain Center Columbia SC
Publisher: USA Jain Center Columbia SC
Catalog link: https://jainqq.org/explore/528881/1

Page #1

MA
IAH
DEHRE
A
TSAMAD
MEAM
1690
परिकर (परघर मध्यवती पंचतीथी 1 आदिनो प्रसंग
(२)
सप्ताह
Mahavira Swami Murti Pratishtha Mahotsav
Columbia, South Carolina
Mavi9-10, 1997

Page #2

1960s India Public Lectures
First photo as a monk
Five years in silence
Pioneer visit
to USA
1950s Writing books
Harvard
Divinity October 1971
First visit to Kenya 1971 and 26 years later - February 1997
FOOD DISTBUTION PROJECT
זחחצי
Gurudev's birthplace - 1922 'Takhat Gadh near Jodhpur Presently Upashraya'

Page #3

A Man with a Vision
A BIOGRAPHY
of
1980s USA
1970s USA
Pilgrimmage in India with Westerners
CHITRABHANU
by Clare Rosenfield BOOK REVIEW By Jyoti Marianne Carrera
INNER GROWING How do you write a biography about someone who is still living and you know the final chapters have still to be written? Well, Clare Rosenfield has done this about Gurudev Shree Chitrabhanu. She took on an almost impossible task and tackled it with love. Clare begins with Chitrabhanu's childhood, takes us through the early years of this great man, and then the book begins to gain strength and momentum as the principal character grows in age. This biography is more a statement of the man's philosophy. As cach chapter unfolds, the everyday activities, concerns and events in the life of this man show us how he had led himself to a growing conviction of the Higher Self in his own newly-experienced philosophy. There was much pain in his early years, identical to our growing pains, but always he understood and resolved his growing experiences and convictions. It seems that his early responsibilities were the very reason for his need to search, and through this he has become the individual we know him to be today. The unfolding of the individual into the loving person and into the full conviction of his philosophy develops effectively throughout the book. This is a chronicle of an individual's search for freedom from unresolved questions and a search for truth and understanding. His path was strewn with challenges, as is ours. This book is an inspiration and a guide to all of us who know this man and who also have encountered similar uncertainties. With vicarious reading about his experiences, we realize that we are a soul also of greater enlightenment Throughout Chitrabhanuji's early training, there was the examining of the Jaina philosophy of controlling one's inner enemies: anger, greed, ego/pride, and attachment. So, as he continues on his path toward his own self-realization, he manifests a quality of robust spirituality, not just compliance with spiritual customs but also with bravery to relinquish traditions when the need is required. It became obvious that the teaching no longer was a rote lesson to be followed, but rather an integral part of his individual life. Expansion of the integral center brought the awareness of the need to marry the East with the West. Those who know this man and this philosophy have greatly benefited from the fruits of his expansion. This book is extremely well done and is, in our search for truth, an inspiration to all who read it.
COS
Sons Rajeev and Darshan
Gurudev and Pramoda 1996 St. Paul-Minneapolis 25th anniversary celebration
Lighting a candle during birthday celebration 1995

Page #4

E IN
10
OLENCE
JAIN MEDITATION INTERNATIONAL CENTER
- NON
TY
ACTION
A non-profit educational organization Founded by Poojya Gurudev Shree Chitrabhanuji
401 EAST 86TH STREET # 20A, NEW YORK
10028
212 534-6090
RELAT
TIVITY
THINKING
GURUDEV SHREE CHITRABHANU:
A Man With A Vision
At the age of 20, Gurudev Shree Chitrabhanu became a Jain mork because he longed to understand the meaning of life. During his 29 years as a monk, he observed silence to purify speech, meditated to illumine mind in peace, studied to experience the divine within and ultimately self-realization which brought a profound sense of loving compassion and reverence for all living beings.
Throughout his life, Gurudev has been revitalizing teachings handed down for more than 5,000 years, sifting out those which seem irrelevant and building upon those which are conducive to continued growth. He explains, ''Change is the law of life but out of a false sense of security, we tend to reject change."
After becoming one of the spiritual loaders of India's ten million Jains, Gurudev Founded the Divine knowledge Society which provides services, including medical assistance, food and meals to the suffering in trought areas, Financial aid to education, publication of books, and counseling in the philosophy of reverence for all life.
Gurudev was the first Jain Master to visit the West. As an authority on Eastern philosophies, he was invited as a keynote speaker on Jainism at the Second Summit Conference in Geneva in 1970. In 1971 he came to the United States at the invitation of the Harvard Divinity School and Temple of Understanding, again as a keynote speaker on Jainism, for the Third Spiritual Summit Conference. Since then, to pioneer the teaching of Ahimsa and Relativity of thinking in the West, he speaks often at The United Nations, many colleges and universities, including Yale, Princeton and Cornell. In addition to leading innumerable retreats and seminars, he is working with church groups, drug addiction centers and New Age institutions. Gurudev also works closely with global-minded organizations: He was the first to speak on Ahimsa (non-violence) at The United Nations and was Founder-president of World Fellowship of Religions in America.
Gurudev's spiritual spouse is Pramoda who has been helping him with his calling and who writes books, teaches mantras, and spreads the feeling of reverence for life through publications and classes.
MAILING ADDRESS: 244 ANSONIA STATION,
NEW YORK -10023-0244
212-362-6483 3 TELE Jain Education Intemational
F AX

Page #5

Bio-Data on GUALDEV SHREE CHITRABHANU Page 2
Gurudev spends Spring, Summer and part of Fall in the United States and Canada, and the rest of the year in other countries He is presently the spiritual adviser to the Jain Meditation International Center in New York City, and to other meditation centers in North America, Africa and India, including the Jain International Meditation Center in Bombay.
Through his actions and words, Gurudev seeks to fuse East and West, meditation and action, love and knowledge, philosphy and life. Well-known among his books are The Dynamics of Jain Meditation, The Psychology of Enlightenment, Twelve Facets of Reality (all three published by Dodd, Mead), and Philosphy of Soul and Matter, to name a few. The Twelve Facets book reveals the inherent quality of human consciousness and the ever-changing elements of existence, as originally taught only to aspirants in India.
As a teacher, Gurudev is an example to his students. His presence is an affirmation of oneness with all life, joy, creativity, love, wisdom, action and light. Furthermore, he encourages students "to become strong enough in body, mind and soul to take charge of their own spiritual journey." He motivates students out of inertia and complacency, and encourages them to seek the highest and best in themselves. He inspires them to use their energies for selfrealization and for the benefit of all. The New York Times in 1973 wrote, "Chitrabhanu Firmly believes that basically all humans are good and that all religions are the same in their ultimate goals. He is no evangelist seeking to convert followers to Jainism."
While meditating on the ocean shore of San Diego in 1981, he experienced the pinnacle of enlightened consciousness which led to a transformation of the self to live uninterruptedly in the presence of his Divine Self and which in turn is enhancing his present global mission of Reverence For All Life.
Jain Education Intemational

Page #6

ACKNOWLEDGEMENTS
We would like to thank the Hindu Temple and Cultural Center of South Carolina for providing the opportunity to celebrate the auspicious occasion of MAHAVIRA SWAMI PRATISHTHA MAHOTSAV in Columbia.
We would like to thank Gurudev Chitrabhanuji for being present at this event There are many people who worked very hard to make this event successful and it is impossible to name each one individually. It has been a total JAIN SAMAYAK GROUP effort. We would like to thank Jitendra Mehta and Manoj Batavia for advertisement and all advertisers who have supported us in many ways. We would like to thank Praful Raval for donating stainless steel plate for Abhishek.
My special thanks to Bavishi family, Surendra Jain and Saguna Batavia who inspired me to make this a successful event.
We would like to thank all the local attendees & attendees from Atlanta, Augusta, Charlotte, Greenville, Spartanburg, Reliegh and other various Jain sanghs for coming to this special event.
Finally we would like to thank Arun Jain & Ashok Khodabhai who worked so hard to complete this souvenir on time.
The views expressed in this souvenir do not necessarily reflect the views of the Jain Samayik Group.
ON BEHALF OF THE JAIN SAMAYIK GROUP OF COLUMBIA SC.
JAI JINENDRA
(smehber
Haresh Mehta.
Jain Education Intemational

Page #7

ENCE
IN ACTU
JAIN MEDITATION INTERNATIONAL CENTER
OLA - NO
A non-profit educational organization Founded by Poojya Gurudev Shree Chitrabhanuji
401 EAST 86TH STREET # 20A, NEW YORK
10028
212 534-6090
PELATIV
THINKINO
llarch 25, 1997
The President, The Directors, and The Members
of The Hindu-Jain Temple of Columbia, SC
My dear Shri Hareshbhai Mehta,
I am happy to get the news from you about the celebration of Pratishtha Mahot at the Hindu-Jain Temple. This is a very blessed and auspicious occasion in the history of Columbia, South Carolina. It is a great event in which various religious people come together to build a temple of unity to experience divinity in diversity.
A temple is a place where mankind experiences harmony of head, heart and hand to liberate oneself from the tyrannies of materialisin and to find the freedom from within and without. This edifice will be a Temple of Parliament of Gods, with people from all walks of life participating and experiencing the presence of divine light. I am sure that this forum will unite people of various paths as flowers of humanity to create a garland of unity.
The devotees must remember the sanctity of this Temple and enter with nusic of love, peace and reverence. As people discard their shoes before entering a temple, in the same way let everyone discard one's ego, pride and sectarian fanaticism, particularly in the temple and generally in everyday life.
My hearty blessings be in the hearts of all who enter this temple and in the hearts of all who can make a difference in the world by spreading peace and harmony through non-violence.
Love and blessings,
Chitrabhanke
MAILING ADDRESS: 244 ANSONIA STATION,
NEW YORK -10023-0244 Jain EPH FAX = 212-362-6483

Page #8

MAHAVIRA SWAMI MURTI PRATISTHA
MAHOTSAV
ANK
TOWE
PROGRAM:
Friday May 9, 1997
07:30 PM - 08: 00 PM 08:00 PM - 10:00 PM 10:00 PM -
Jin Dharsan & Welcome Bhavna, Spiritual Lecture by Gurudev Shree Chitrabhanuji Aarti & Mangal Divo
Saturday May 10, 1997
09:00 AM - 12:39 PM Snatra Puja by Nitin Shah, Hemlata Mehta & Asmita Shah
Adhar Abhisek & Discourses by Gurudev Shree Chitrabhanuji 12:39 PM - 01:00 PM Murti Sthapana 01:00 PM - 02:00 PM Astha Prakari Puja, 108 Aarti, Mangal Divo, ShatiKalash and
Chaitya-Vandan 02:00 PM -
Swamivatsalya
List Of Various Ceremonies During PRATISTHA MAHOTSAV
1. Shukan 2. Jain Flag 3. Nishan Danka 4. Dharawali 5. Chamar 6. Procession 7. Kumbha 8. Welcome God 9. 5 Metals 10. Sthapana 11. Kesar Chandlo
12. 1st Abhishek 13. 2nd Abhishek 14. 3rd Abhishek 15. 4th Abhishek 16. 5th Abhishek 17.6th Abhishek 18. 7th Abhishek 19. 8th Abhishek 20.9th Abhishek 21. 10 Abhishek 22. 11th Abhishek
23. 12th Abhishek 24. 13th Abhishek 25. 14th Abhishek 26. 15th Abhishek 27. 16th Abhishek 28. 17th Abhishek 29. 18th Abhishek 30. Pratishtha 31. Jaal Pooja 32. Chandan Pooja 33. Pushpa Pooja
34. Dhoop Pooja 35. Deepak Pooja 36. Akshat Pooja 37. Naiveda Pooja 38. Fruit Pooja 39. AArati 40. Mangal Devo 41. Shanti Kalash

Page #9

JAIN SAMAYIK GROUP OF COLUMBIA SC
HISTORICAL BACKGROUND
SURENDRA JAIN
HARESH MEHTA
There were about Nine jain families in Columbia S.C.. We had a MAHAVIR SWAMI BHAGWAN'S pratimaji for five years, but eagerly waiting for an auspicious occasion to do Murti Pratishtha. Finally Fifteen(15) jain families have been very spiritually active during last eight months with monthly samayik at Hindu Temple & Cultural Center. All children and adult take part in Samayik and then discuss about sutras and scriptures and jain philosophy. In April Jain Samayik group held Mahavir Janma Kalyanak celebration. We celebrate Paryushana Parva with various activities including Bhavana, swapna Darshan, and Samvatsari Pratikraman concluded with a group Kshamapana (forgiveness).
The primary aims of the group is to provide an opportunity to learn more about jainism as well as to pass on the religious and cultural values to our children.
Now finally time has come to celebrate an auspicious occasion of MAHAVIRA SWAMI MURTI PRATISHTHA WITH TWO DAYS ACTIVITIES ON May 09-10, 1997 at the H.T.C.C. by Gurudev Chitrabhanuji. This special event will be concluded with Bhavna, Spiritual Lectures, Snatra puja, Adhar Abhishek, Aarti, Mangal Divo, Shanti Kalash, Chaitya Vandan and a swamivatsal lunch. This occasion is attributed to the dedication, enthusiasm and hard work of the entire Jain Samayik Group families.
*
*
***
*
*
*
**
******
**
**
*
****
Notable Phrases
Worshipping GOD makes no one weak. The power of worldly element keeps no on holy Silence is like Mathematics. It makes a man perfect. Religion is like music. It makes a man harmonious. science says life should be well set. Religion says mind should be well set.
If man wants freedom, then why keep birds and animals in cages. • Meat eaters are like walking graves of slaughtered animals. • There is no one who kills a sparrow or anything smaller, without its deserving it,
but God will question him about it. 米米米米米米米米米米********中中中中中中*** ***************书中出出出出出出出出出出出出出出出出出出出出出出出出
Jain Education Intemational

Page #10

શ્રધ્ધાંજલિ - અર્પણ In The Loving Memory Of
અહો ! શબ્દ વ & ૨ ? 21ન્ય નું મૂ8 સર્જન,
ભર્યું છે મનમાં તેને વીણોથી. હોય તણ!
Late Shri Kartik Dinesh Bavishi Born: October 7, 1966
Died: April 6, 1997 સબ્બો - પુcવ્ર 3યા ... , ખJવાત સંસારે
અવે હૈષ -શૈક્ઝ, નિમિ9 ખિન્ન પ ફૈઈ. સઁસારમાં સર્વે જીવો પોતે બધૈલા 81મા ભ કર્મના ઉદયાનુસારે મ્બનુડૂળ તેમજ ક્ષતિજૂળ વતેof HUનું છે, તેમાં કપાવી તેમજ ખuધારી જીવોને પહો થo] પૂછ્યું- પ\પ મેં ને ભેળવવા સ્વરૂપ પ્રાપ્ત થતો હૈય છે. ખા સ યમાં શ્રધ્ધાથી સૅuઈ જ લિ અર્પણ ---

Page #11

Shri Kartik Dinesh Bavishi
(October 7, 1966 April 6, 1997)
Kartik Dinesh Bavishi was born in Bombay, India on Oct. 7, 1966 to Dinesh Vrajlal Bavishi and Jyotsna Dinesh Bavishi. was married to Dimple Jitendra Dodhia on the 13th of April, 1995.
Kartik received his degree from North American Institution of Aviation at Conway, South Carolina. He pursued his career through Bell Aviation under Don Bell's guidance, who was not only his boss, but a dear friend too. Kartik achieved a great deal and had reached at his peek of his career. He's inspiration for flying was immensful and showed his abilities through instructing other ambitious future pilots.
US Department of Transportation Federal Aviation Administration
He was a compassionate person and ready to help people when in need. He leaves behind his family who are his loved ones, Ba, wife, father, mother, uncles, aunts, sister, brother and friends. Kartik will always be in our hearts.
December 28, 1993
He
MYRTLE BEACH ATCT/TRACON 2558 AVENUE E
MYRTLE BEACH, SC 29577
Mr. Kartik Babisha
270 Ambling Circle
Columbia, South Carolina 29210
Dear Mr. Babisha
I would like to take this opportunity to extend my sincere thanks and appreciation for the superb assistance you provided on Tuesday, December 14, 1993, when a single engine aircraft lost his navigation aid and was unable to talk with the controller.
The time you took out of your busy flight schedule to help with radio communications between the controller and the pilot demonstrates how committed you are to the safety of flight and your fellow pilots. Without your assistance, this situation could have ended with unfavorable results. Instead, through your efforts, the pilot was able to successfully navigate his aircraft safely to the Conway airport.
Edward. Wiseman, Jr. Air Traffic Manager Myrtle Beach ATCT/TRACON
Again, thanks for your patience, understanding and the support you gave during this stressful situation.

Edward Warren: First American Aloft

Page #12

NAMOKAR MANTRA (Long version)
(OM)* NAMO ARIHANTĀNAM.
(I bow to those souls who have conquered their 'inner enemies' so that I may conquer my own; our inner enemies being anger, greed, ego and deceit.)
(OM) NAMO SIDDHANAM. (I bow to those souls who have attained perfection.) (OM) NAMO ĀIRIYĀNAM. (I bow to those souls who practiced before teaching.) (OM) NAMO UVAJJHAYANAM.
(I bow to those souls who have experienced the Truth.) NAMO LOE SAVVA SĀHUNAM.
(I bow to all the saints everywhere who walk the spiritual path.) ESO PANCA NAMOKĀRO. (These five benedictions, SAVVA PĀVA PANĀSANO. will keep all harm from us. MANGALĀNAM CA SAVVESIM.
These are the most blessed
PADHAMAM HAVAI MANGALAM.
of all benedictions.
*With some versions 'Om' is recited at the beginning of the first four lines.
Jain Education Intemational

Page #13

BHAGVAN (LORD) MAHAVIRA
Lord Mahavira is the "Founder" of Jainism as it is practised today. One who finds the four part Sangha (Sadhu, Sadhvi, Shravanka and Shravika) or Tirtha ( a dock) is called Tirthankara. The current twenty four Tirthankara span several thousand years.
The last and the most recent Tirthankar (24"), MAHAVIRA, was an historical personality who was born with three GYANAS (Mati, Shruti and Avadhi) in 599 B.C, as a prince to king Siddhartha and Queen Trishladevi in the town of Vaishali (Bihar) in northern India.
Since Mahavira's birth, his family saw their RIDDHI - SIDDHI - wealth, prestige, crops and everything - increase. So they named him VARDHAMANA (Incremental). Ever since his childhood, he was soft, kind hearted. He was very upset by the ritual sacrifice of animals, and vowed to fight for the rights of animals. He later married the beautiful princess Yashoda and they had an adorable daughter Priyadarshana.
Mahavira as a prince, having excellent connection with ruling dynasties of his times, but he left his kingdom at the age of 30 to take a vow of monkhood called "DIKSHA" or initiation. He attained the fourth GNYANA - Manah Paryava Gnyana or being able to read other people's mind. He entered the forest to communicate with every living being, including plants, trees, animals. He practiced meditation, austerity and Samadhi for 12-1/2 years to get enlightenment. By self purification and severe spiritual practices. Finally, at the age of 42, He attained the fifth GYANA - Kaivalya (Keval Gyana) which is the highest type of knowledge - PERFECTION. For the next 30 years, he spread the message of NON-VIOLENCE, TRUTH, NON-STEALING, RIGHT CONDUCT and NON-POSSESSION. Lord Mahavira gave us several analytical theories of Karma, Multiplicity of truth, Syadvad etc. All these theories help the human being reaching highest level of consciousness and create happiness and peace in society. His preaching Right Knowing, Right Vision and Right Conduct are considered there Jewels of Jain philosophy which means to achieve the ultimate goal in life. The symbol of Lord Mahavira is Lion indicating a fearless life he lived. He is the most important of all the Tirthankaras, as most of Jain scriptures are spoken by him. Lord Mahavira advocated 'AHIMSA' which was further carried by great men of history including Mahatma Gandhi and Martin Luther King. He attained "NIRVANA" at the age of 72 at Pavapuri in Bihar.
Jain Education Intemational

Page #14

प्रतिष्ठा का महत्व
जैन समाज में सबसे बड़ा महोत्सव प्रतिष्ठा का होता है। पंचम काल जन्मकल्याणक में भरत क्षेत्र में तीर्थकरों का जन्म नहीं होता है। चतुर्थकाल में ही प्राची के गर्भ से सूर्य के समान जननी के गर्भ में धर्म सूर्य तीर्थकरों के पंच कल्याणक देवो, मनुष्यों द्वारा मनाये जाते है उसी जिनेन्द्र भगवान का जन्म होता है. तीनों लोको में आनन्द छा जाता है परम्परा में इस काल में तीर्थकर की मूर्तियों की प्रतिष्ठा हेत् । भवनवासी, व्यंतर, ज्योतिषी, और कल्पवासी देवों के भवनों में पंचकल्याणक किये जाते है। और जैन लोग मूर्तियों को, साक्षात् अनहद बाजे बजते है। भगवान के जन्म होते ही पुनः सौधर्म इन्द्र भगवान मानकर दर्शन और पूजन करते है।
का आसन कम्पायमान होता है। उसकी अवधि में बात याद आती है तीर्थकर भगवान की पूजा करने वाले को स्वर्ग और मोक्ष की। कि "संभावयामि नेदृक्षं प्रभावं भुवनत्रये प्रभु तीर्थङ्करादन्यम्" भरत प्राप्ति होती है जैसा कि दर्शन मात्र से भी कल्याण होना बताया है क्षेत्र में तीर्थङ्कर भगवान का जन्म हुआ है। कुबेर को आज्ञा देता है
कि " नगर की रचना करो, रत्न वृष्टि करो" । सौधर्म ऐरावत हाथी दर्शनं देव देवस्य दर्शनं पाप नाशनम् ।
पर बैठकर नगर की परिक्रमा करता है। फिर राजा के महल में जाकर दर्शनं स्वर्गसोपानं दर्शनं मोक्ष साधनम् ।।
शची द्वारा प्रसुतिगृह से सौधर्म तीर्थङ्कर बालक को लाकर पाण्डुक अर्थात् --उन प्रतिष्ठित मूर्तियों के दर्शन करने से जन्म २ के शिला पर ले जाकर १००८ कलशों से अभिषेक करते है। सौधर्म पाप नाश होकर स्वर्ग और मोक्ष की प्राप्ति होती है। आचार्य कहते है भगवान को ले जाते है । ईशानइन्द्र प्रभू पर छत्र लगाते है । कि भगवान के दर्शन नहीं करने वाला मनुष्य पशु के समान माना सनत्कुमार और महेन्द्र प्रभू को चंवर ढोरते हए आते है। भगवान जाता है।
को पालने मे झलाते है । बालक्रीडा करते है । जैन समाज में स्थान २ पर मन्दिरों का निर्माण कर मूर्तिओं की राज्याभिषेक प्रतिष्ठा की जाती है। प्रतिष्ठा महोत्सव में भाग लेने वाले, दान देने भगवान के राज्याभिषेक के समय ३२ हजार मुकुट बद्ध राजा वाले, मन्दिर बनाने वालों को तीर्थकर गोत्र का बंध होता है। देश विदेश से आकर अपनी भेट चढ़ाते है । शची क्षीर सागर का
भगवान के पांच कल्याणक होते है । गर्भ कल्याणक, जन्म जल लाकर इन्द्र को देती है। उस पवित्र जल से राज्याभिषेक होता है कल्याणक. तप कल्याणक. जान कल्याणक और मोक्ष कल्याणक ये । तीर्थडर के पिता राजतिलक कर राजमकट भगवान को अर्पण पांचो कल्याणक प्रतिष्ठा महोत्सव में होते है। इन्द्र इन्द्राणियों के रूप करते है। में भक्त जन भगवान का कल्याणक महोत्सव मनाते है। भगवान की भगवान धर्मनीति + राजनीति का उपदेश देते है। वैराग्य --- भक्ति में अनन्त शक्ति है और उस अनन्त शक्ति से मुक्ति प्राप्त होती। आदिनाथ को नीलांजना का नृत्य और उसकी मृत्यु पर संसार की है। इसी भक्ति के कारण जैन लोग तीर्थङ्करों का पंचकल्याणक असारता का अनुभव होता है। लौकान्तिक देवों द्वारा सम्बोधन करने मनाकर बड़ा भारी उत्सव करते है।
पर वैराग्य को प्राप्त होते है। गर्भ कल्याणक
तप कल्याणक--भगवान की पालकी को उठाकर लौकान्तिक सौधर्म इन्द्र अवधि ज्ञान से तीन लोक के स्वामी तीर्थङ्कर का देव तपोवन में ले जाते है जहाँ भगवान ध्यानस्थ बैठकर अपने ही भूलोक मे अवतरित होने की बात कुबेर को बताता है । कुबेर नगरी हाथों से पंच मष्ठी केशलौंच करते है। की रचना कर रत्नों की वर्षा करता है । तीर्थकर की माता को सोलह सिद्धों की साक्षी में मुनि दीक्षा ग्रहण करते है। ज्योंही भगवान दीक्षा स्वप्न आते है उसका फल तीर्थकर के पिता बताते है कि तीन लोक लेते है उन्हें मनःपर्यय ज्ञान की प्राप्ति हो जाती है। तपश्चरण के के स्वामी भगवान का अवतार होगा। ५६ कुमारिकाएं माता की सेवा फलस्वरूप चार घातियाँ कर्मों का नाश हो जाता है। पूर्ण संयमित करती है। अष्ट कुमारी देवियां सुगन्धित वस्तुओं द्वारा माता का गर्भ जीवन व्यतीत करते हुए निर्जन वन में घोर तपस्या करते है। आहार शोधन करती है। रहस्य भरे सिद्धान्त के प्रश्न पूछ कर माता के गर्भ चर्या के लिए नगर में आते है जैसे भगवान आदिनाथ को छः माह में बालक होने का निश्चय करती है। जिस तीर्थङ्कर की प्रतिष्ठा होती है तक आहार नहीं मिला तत् पश्चात् राजा श्रेयाँस के यहाँ एक वर्ष बाद उसी के नाम से गर्भकल्याणक की क्रियाएं की जाती है जैसे अक्षय तृतीया के दिन इक्षुरस का आहार होता है। जैन धर्म में त्याग आदिनाथ, शान्तिनाथ, पार्श्वनाथ, महावीर भगवान आदि ।
और तपस्या का बहुत महत्व है। तीर्थङ्कर भगवान बनने के लिये भी

Page #15

तपस्या अत्यन्त आवश्यक है। दीक्षा कल्याणक महोत्सव भी देव ही आत्म ध्यान मे लीन होने के लिये सांसारिक मोह ममता, राग मनाते है।
द्वेष परिणति को छोड़कर चारित्र मार्ग की ओर प्रवृत्त होते है । बाह्य
एवं अभ्यंतर परिग्रह को त्याग करने पर सम्यक चारित्र धारण किया झान कल्याणक--- कठिन तपस्या के द्वारा अनादि काल से
जाता है। इसी बात को आचार्य देव " सम्यग्दर्शन झान चरित्राणि इस जीव के साथ जो कर्मो का बन्ध है उसको क्षय किया जाता है।
मोक्ष मार्गः" ऐसी जिनेन्द्र देव की वाणी बताते है । ॐ शब्द के ज्योंही तीर्थङ्कर भगवान घातिया कर्मों का नाश करते है, उन्हें अनन्त
उच्चारण में पंच परमेष्ठी का नाम गर्भित है, अरहन्त, सिद्ध, आचार्य, दर्शन, अनन्त झान, अनन्त सुख और अनन्त वीर्य इस प्रकार अनन्त
उपाध्याय और सर्व साधू । जैन धर्म में णमोकार मंत्र को महामंत्र चतुष्टय प्रगट हो जाता है। तीन लोक और तीन काल का सम्पूर्ण
माना है। जिसमे इन पंच परमेष्ठी को नमस्कार किया है। चार घातिया झान एक साथ झलकने लगता है। अठारह दोषों से रहित होकर जो
कर्मों का नाश करने वाले अरहन्त भगवान, आठों कों का नाश कर झान प्रगट होता है उसे केवल झान कहते है। ऐसे केवल झानी
जिनने मुक्ति प्राप्त करली है वे सिद्ध है। जो संघ का संचालन करने भगवान को हम सकल परमात्मा भगवान मानकर पूजा, अर्चना और
वाले पंचाचार तपको तपते है वे सूरी या आचार्य है। जो ११ अंग दर्शन करते है ।
और १४ पूर्व के पाठी जो मोह माया से दूर रहकर तप करते है वे समवशरण --- सौधर्म इन्द्र का आसन कम्पायमान होता है, पाठक या उपाध्याय कहलाते है। पांच महाव्रत, पांच समिति और इन्द्र अवधि से यह विदित करता है कि प्रभू को केवल झान हो गया तीन गुप्ति इस प्रकार तेरह प्रकार के चारित्र को पालन करने वाले है तत्काल ही वह धनपति कुबेर को भव्य समवशरण की रचना करने साधू कहलाते है। इस प्रकार पंच परम पद में स्थित परमेष्ठी भगवान का आदेश देता है। समवशरण की रचना में बारह सभाये होती है वन्दनीय है। जिसमें चार प्रकार के देव, मनुष्य देव देवाङ्गनाएं मुनि आर्यिकाएं और इस प्रकार भरत क्षेत्र में वर्तमान काल के प्रथम तीर्थंकर पशु पक्षी बैठते है । वर्ण भेद, जाति भेद आदि के विना सब एक आदिनाथ एवं अन्तिम तीर्थकर महावीर स्वामी २४ तीर्थंकरों के साथ बैठकर भगवान का धर्मोपदेश सुनते है। भगवान समवशरण समवशरण लगे एवं दिव्य ध्वनि में लोक कल्याण कारी उपदेश के मध्य गन्धकुटी में विराजमान होते है। उनके ऊपर तीन छत्र जो भगवान के हुए । त्रैलोक्यनाथ की उपमा बताते है । भामण्डल जो झान सूर्य की तरह प्रकाशमान होता है । कमल के ऊपर अधर भगवान बिराजमान होते
मोक्ष कल्याणक -- पूर्ण शुद्धोपयोग की दशा में जब भगवान है। चारों दिशाओं में चार मानस्तंभ जिसमे जिन बिम्ब बिराजमान
शुक्ल ध्यान में लीन हो जाते है तो शेष अघातिया कर्मों का भी होते है उनके दर्शन मात्र से मानियों का मान गलित होकर मिथ्यात्व
अर्थात आठों कर्मों का नाश हो जाने पर सिद्ध अवस्था को प्राप्त होते
है। अग्निकुमार देव अपने मुकुट से अग्नि द्वारा जब संस्कार करता है रुपी अन्धकार दूर हो जाता है।
तो भगवान का शरीर कपूर की उड़ जाता है। स्वर्ग के देवता भगवान धर्मोपदेश --- "ॐकार ध्वनि सार, द्वादशांग वाणी विमल का निर्वाण कल्याणक मनाने के लिये आते है। निर्वाण कल्याणक " भगवान की दिव्यध्वनि ॐ शब्द से खिरती है। भगवान की वाणी की पूजा कर आनन्द मनाते है। जब महावीर स्वामी को निर्वाण हआ ग्यारह अंग एवं चौदह पूर्व युक्त होती है जिसमें जैन सिद्धान्त तो देवों ने उत्सव मनाया। उसी परम्परा में आज भी भारत में दिवाली झलकता है। सभी प्राणी भगवान की वाणी को अपनी २ भाषा में __ पर्व मनाया जाता है। इस प्रकार तीर्थकरों का पंच कल्याणक देवों समझ जाते है ऐसा तीर्थकर की वाणी में अतिशय है दिनरात भगवान द्वारा सम्पादित किया गया था । नूतन मन्दिर निर्माण कर जो जिन का धर्मोपदेश होता है। इस बात को झेलने वालों को गणधर कहते बिम्ब विराजमान किये जाते है उनकी प्राण प्रतिष्ठा हेतु पंच कल्याण है जैसे भगवान महावीर के प्रमुख गणधर गौतम गणधर हुआ है। प्रतिष्ठा के लिये निम्न प्रतिष्ठापाठ उपलब्ध है । समवशरण में सभी लोग परस्पर राग द्वेष को छोड़कर शान्त एवं
1) प्रतिष्ठापाठ -- जयसेन वसनन्दि आचार्य, विशुद्ध परिणामों से उपदेश सुनते है । अहिंसा, सत्य, अचौर्य,
2) प्रतिष्ठातिलक -- नेमिचन्द आचार्य, ब्रह्मचर्य, एवं अपरिग्रह इन पांच सिद्धान्तों को भगवान ने मुनियों का
3) प्रतिष्ठापाठ -- पं. आशाधरजी, महाव्रत और गृहस्थों का अणुव्रत बताया है । सम्यग्दर्शन, सम्यक् झान और सम्यक् चारित्र को रत्नत्रय धर्म बताकर मोक्ष मार्ग की ओर
___4) पंचकल्याणकदीपिका --ब्र. शीतलप्रसादजी, प्रवृत्त होने की बात बताई । तत्वों की पूर्ण श्रद्धा एवं देव, शास्त्र, गुरु दिगम्बर जैन समाज में सर्वत्र उक्त प्रतिष्ठापाठों के आधार पर की उपासना से सम्यग्दर्शन प्राप्त होता है। पूर्ण आत्म झान और। पंचकल्याणक प्रतिष्ठाएँ कराई जाती है । प्रतिष्ठाचार्य संयमी और मति, श्रुत, अवधि, मनःपर्यय एवं केवल झान को सम्यक्झान ।
शास्त्रों का झाता होना चाहिये । अंग भंग या रोगी प्रतिष्ठाचार्य एवं बताया है।
प्रतिष्ठाकारक प्रतिष्ठा के लिये वर्जित बताया है ।
Jain Education Intemational

Page #16

VEGETARIANISM
I would like to start this article with a short story. There was, once, a rich person in a village, Mr. X who was enjoying a happy life with his wife and a son. One day, when the boy did not reach home from school at the scheduled time, Mr. X decided to go to school and find out what is wrong. As he came out of his house, he saw a man standing outside his house, who handed him a letter. The letter said that his son has been kidnapped and if he wanted his son alive, he should bring a huge ransom at a particular place. Needless to say, both his wife and he were extremely worried. After some time, Mr. X went to his younger brother, a professor, and narrated him the whole story and asked for his advise. His brother advised him that they should go to scheduled place and try to get the child back. Accordingly they went to the appointed place. When they reached there, they heard a gun shot and when they reached the place where the gun shot was heard, they found out that the child had been shot and that he was dead. Actually the boy had, somehow, slipped from the clutches of the kidnappers and had started running. When the kidnappers realized that they would not be able to catch him, they shot him. Mr. X, his wife and his brother were extremely sad and they started crying. His wife and he were cursing the GOD, as to why He punished them and took away their child. His brother, then, consoled him and told him that God has punished them for their sins. He continued "Brother, I can remind you of your sins. Don't you remember the day we were coming through a forest when you saw a baby rabbit and you caught him. I insisted that you leave him as he was very sad and so would have been its parents, but you didn't listen to me and brought it home, killed it, and ate its flesh. Don't you think it was a great sin ? Do you realize how sad its parents would have been, to find their baby missing ? You also eat non vegetarian. So directly or indirectly, you are killing so many innocent animals and seprating the young ones from their parents and creating unhappiness in their lives." Hearing this, both Mr. X and his wife realized that the God has punished them and given them the same grief, which the parents of the young ones, they ate, had experienced. That day onwards they turned into a vegeatarian and sweared that they would not eat non-veg ever.
Everyone, whether a man or an animal, likes happiness and dislikes unhappiness. Similarly everyone loves his and his loved ones life most and dislikes to be killed. It is said "If you give happiness to others, you will get it yourself. Thus it becomes very straightforward that we should live and let others live too, but the problem is many human beings think that they are superior to the animal race and that God has created animals for him to eat. This is very wrong. In His eyes everyone is same. If man is strong, it is his duty to protect the weaker ones - the animals, not to eat them. For Him both man and animal are His children. So if anyone in a household will kill animals and/or eat them, God is bound to get angry and bring curse in such a family, as we saw in the preceding story. Besides invoking the wrath of god, there are health reasons also why a man should not each non vegetarian. Now a days, many feeble animals are killed and their flesh is sold in the market. It is quite possible that the animals from which the meat has come may have been infected with so many diseases like cancer, TB, madness and
obviously these disease would be passed to the body of the person who consumes

Page #17

that. Also now a days so many chemicals are being released to the rivers, where the fish are breeding and they would be infected with so many chemicals and those fish are brought to the market and sold. Obviously the person who consumes them, would get affected.
People who eat non - veg, argue that vegetarian food does not give strength. I don't think that is true. If you see in the animal world, we will find that there are so many strong animals, like elephants, horses, camels, which are vegetarian. There are so many vegetarian food which gives lot of strength. Fruits, vegetables, rice, wheat, cereals, milk are all strength providing foods and source of all the nutrients. Lastly I would like the people who eat non vegetarian to visualize their own child who is playing so cheerfully with you and then think about the baby animal who was playing cheerfully with its family and is now in their plates in front of them, ready to be eaten by them. I am sure if they have any God fearing element, any health consciousness, any kindness left, they will stop taking meat and follow vegetarianism for good.
Worship is of two kinds. It can be worship in the presence of an image or alternatively worship of God without any image. The latter is regarded as a higher form of worship but for most people like us, it is valuable to have a physical representation of the God before our eyes. It focuses attention and the mind and spirit are immediately directed to the object of worship, instead of wandering loosely around, failing to center in the object and act of worship. The lump of stone is not itself God but is sacred symbol of the God. The idol of Lord Mahavira in our temple, represent the embodied "Arihanta" state or Tirthankar. Such installation is know as PRAN-PRATISTHA. It is a sacred ceremony and has to be undertaken with all serenity, because there by we intend to incorporate in the idols the attributes of Arihantas (The perfect human being).
PRAN - PRATISTHA - THE GREAT OCCASSION
The rituals put order and structure into worship, again focusing the devotions of the faithful. The beauty of the Mantra and music, with the beauty of the image and its setting, inspire in the devotee the beauty of religious faith and worship. Hence worship should be performed with due and proper ceremony, with proper preparation and with full understanding.
**
NOTABLE QUOTES
• Violence in thought, indulging in violence, abetting violence by others and to contemplate violence is a sin.
- BHAGWAN MAHAVIRA Whosoever eats flesh of an animal is actually eating his own flesh himself. - JESUS CHRIST
• One who desires to increase his own meat by consuming meat of others will never be able to live in peace wherever he might be born.
- MAHABARAT

Page #18

શ્રી નમસ્કાર મંત્ર (પંચમંગલ સૂત્ર),
નમો અરિહંતાણં.........૧ નમો સિદ્ધાણં..................૨ નમો આયરિયાણં ...૩ નમો ઉવજ્ઝાયાણં.........૪ નમો લોએ સવ્વસાહૂણં...૫ એસો પંચ નમુકકારો........૬ સવ્વપાવપ્પણાસણો................૭ મંગલાણં ચ સવ્વસિ...૮
પઢમં હવઈ મંગલ......૯ ભાવાર્થ
આ સૂત્રમાં પાંચ પરમેષ્ઠીઓને નમસ્કાર કરવામાં આવ્યો છે. તેમાંના એકને પણ કરેલો ભાવપૂર્વકનો નમસ્કાર સર્વ વિદનોને દૂર કરે છે અને ભવિષ્ય મંગલમય બનાવે છે. આ નવકારમંત્ર પંચમંગલ મહાશ્રુતસ્કંધ અથવા શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રના નામથી ઓળખાય છે. આ મંત્ર શાશ્વતો એટલે અનાદિનો છે. તેના બનાવનાર કોઈ નથી. જે તીર્થકર ભગવાન થાય. તેઓ આ નવકારને પ્રકાશમાં લાવવાનું કામ કરે છે. વાંચક જો દીર્ઘદ્રષ્ટિથી નિરીક્ષણ કરશે. તો આ મંત્રમાં એક મુખ્ય વસ્તુને જોઈ શકશે કે, અરિહંત કોઈ વ્યકિતનું નામ નથી. અરિ એટલે (રાગ ને દ્વેષરૂપી અંતરના) શત્રુ. તેને જેઓ સ્વયંસંબુદ્ધપણે હણે તે શ્રી તીર્થકર (વીતરાગ) જ અહીં અરિહંત ગણાય છે. આ રીતે મૂળ મંત્રમાં જયાં ભગવાનનું ય નામ નથી આવતું. ત્યાં આચાર્ય કે ઉપાધ્યાય મહારાજનું નામ હોય જ ક્યાંથી ? આનું જ નામ ગુણપૂજા છે. વ્યકિતપૂજા અને દ્રષ્ટિરાગને આ જૈન શાસનમાં સ્થાન જ નથી. નામાંકિત ઔષધથી જેમ રોગ દૂર થાય ને શરીરને પુષ્ટિ મળે, તેમ આ પરમેષ્ઠીઓને નમસ્કાર કરવાથી (આ મહામંત્રથી) (૧) સર્વ પાપોનો વિનાશ અને (૨) ભાવિમાં ઉત્કૃષ્ટ મંગલની પ્રાપ્તિ થાય છે. અર્થાત્ આ મંત્ર ભૂતકાળના પાપોને (પાપોથી ઉત્પન્ન થનારા વિપ્નોને) દૂર કરી. ભવિષ્ય ઉજ્જવળ (સુખી) બનાવે છે. આ નવકાર મંત્ર ૬૮ અક્ષરોનો બનેલો સંપૂર્ણ કહેવાય છે. તેનો જાપ પણ આત્માને હળુકર્મી ને પાવન કરનાર બને છે. નવ લાખ નવકારનો જાપ કરે તેને નારકમાં જવાનું બનતું નથી.
Jain Education Intemational

Page #19

પરિમલ
* નવોડ નવકારમંત્રનો વિધિસહિત શાશ્વતો નવકારમંત્ર શાશ્વતા
*
દુ:ખોનો નાશ કરે છે, એ
જ આ રહેલ
જાપ કરનાર ત્રણ ભવમાં મોક્ષે જાય. આત્માને શુદ્ધ કરી. તેના અનંત મંત્રનું માહાત્મ્ય સૂચવે છે. ઔદાર્ય ને વિશાળ ભાવ. ખરેખર છે. તેનું સ્મરણ કરવાથી આત્મામાં સ્વરૂપનું ભાન થાય છે. તેના
પરમેષ્ઠીઓની ગુણપૂજામાં નમસ્કાર મહામંત્રની ભવ્યતા સૂચવે રોમેરોમ ચૈતન્ય પ્રગટે છે અને શબ્દેશબ્દમાં ને અક્ષરેઅક્ષરમાં પ્રાણીમાત્ર પ્રતિ વાત્સલ્યભાવના ભરી છે. * ૧૪ પૂર્વના સારરૂપ ‘નવકારમંત્ર’ ના ‘નમો’ એ પહેલા જ શબ્દથી ઉપકારીઓને નમસ્કાર કરીને નમ્રતાના પાઠ શિખવાડવામાં આવે છે. તેથી ધર્મનું મૂળ વિનય છે, તે સમજી પાંચ પરમેષ્ઠીના (અરિહંતના ૧૨ + સિધ્ધના ૮ + આચાર્યના ૩૬ + ઉપાધ્યાયના સાધુ + મહારાજના ૨૭ ) કુલ ૧૦૮ ગુણ થાય છે. એટલા માટે ૧૦૮ મણકાની માળા દ્વારા એ પરમેષ્ઠીઓને સ્મૃતિમાં લાવી નમસ્કાર કરીએ છીએ. તેમાં એવો આદર્શમય પ્રભાવ સમાયેલો છે, કે તેઓના ગુણો આપણને સાંપડે અથવા આપણામાં આવે.
શકાય.
x
૨૫
*
વપરાયું
ઉપાધ્યાય
‘નમુકકારો’ ‘સવ્વપાવપણાસણો એ શબ્દોમાં એકવચન એટલા માટે કે. અરિહંતાદિ કોઈ એકને પણ કરાયેલો નમસ્કાર, ભવોભવના પાપકર્મોના વિનાશનું પ્રથમ મંગલનું કારણ બને છે. * નવકાર મંત્રમાં અઢી દ્વીપપ્રમાણ મનુષ્ય લોકના ભૂત, ભવિષ્ય ને વર્તમાન ત્રણે ય કાળના તીર્થંકર ભગવંતો, આચાર્ય મહારાજો, મહારાજો અને સાધુ મહારાજોના ગુણ પૂજા થાય છે. તેથી જ તેના એક એક અક્ષરમાં સાત સાત સાગરોપમના પાપકર્મોને ખપાવવાની શકિત એ કારણથી જ આ મંત્ર ચમત્કારિક અને પ્રભાવશાળી સિદ્ધ થાય છે. ‘નમો અરિહંતાણં પદ આપણને એ શિખવાડે છે, કે આ ભરતક્ષેત્રમાં અત્યારે તીર્થંકરવિણો કાળ છે. તેમ સમગ્ર મનુષ્યલોકમાં કોઈ કાળ તીર્થપતિઓ મનુષ્યલોકમાં હોય જ
છે.
x
જેમ
તેથી વધારે
એવો નથી હોતો, २० છે. અહીં નહીં તો મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં તો હોય જ. અત્યારે ત્યાં ચારે ઘાતી કર્મોને ખપાવી કેવળજ્ઞાનીપણે વિચરતા શ્રી સીમંધરસ્વામી આદિ २० અરિહંતો વિજયવંત છે. તેથી જ ભાવિ તીર્થંકરોની ભાવવંદનાને માટે આપણે આ ૫૬ ગૌરવપૂર્વક બોલી શકીએ છીએ. * નવકારમંત્રમાં વ્યકિતપૂજાને છોડીને ગુણપૂજાને વધુ મહત્વ અપાયું છે. તેથી જ એ ‘મહામંત્ર' કહેવાય છે. આ ઉપરથી એ સિદ્ધ થાય છે, કે જૈન દર્શનમાં સંકુચિતતા નથી. પણ વિશ્વવ્યાપક ઉદારતાનો મહાન ઉજ્જવળ આદર્શ છે. * નવકારમંત્ર ૧૪ પૂર્વોનો સાર અને ૪૫ આગમોના દોહનરૂપ છે. એક બાજુ જ્ઞાની પુરુષો ૪૫ આગમોના તત્ત્વમંથનથી કલ્યાણ સાથે છે. ને બીજી બાજુ સર્વ સામાન્ય અજ્ઞાન માણસ શ્રદ્ધાથી નવકારમંત્ર ગણીને કલ્યાણ સાધી શકે છે. આગમો વાંચવાનો અધિકાર કેવળ મુનિરાજોને હોય છે. શ્રાવક-શ્રાવિકા વર્ગ માટે તો
જ
નવકાર મંત્ર ૫૨મ આધાર બને

'

છે.

Page #20

* પાંચ પરમેષ્ઠીઓ પૂજય છે. ને આપણે પૂજક છીએ. એ ભાવ નમુકકારો' શબ્દથી પ્રગટ થાય છે.
અરિહંતાણ આવા બહુવચનના પ્રયોગથી (શબ્દથી) એક જ આત્માને, દેવ કે ઈશ્વર થવાનો કે સૃષ્ટિ સર્જનહાર બનવાનો ઈશ્વરીય અધિકાર સિદ્ધ થઈ શકતો નથી. જીવમાત્રનું કલ્યાણ કરવાથી ઉત્કૃષ્ટ ભાવનાથી (અને તે પ્રમાણે સાધના કરવાથી આપણા જેવા કોઈ પણ અરિહંત યા તીર્થંકર થઈ શકે છે. એવા તિર્થંકર વીતરાગો અનંતા થઈ ગયા અને થશે. એટલે આપણા નમસ્કાર અનંતા તીર્થકો સુધી પહોંચી જાય છે. * નિર્મોહી પાંચે પરમેષ્ઠીઓને નમસ્કાર કરવાથી આઠે કર્મનો જે અધિપતિ-મોહનીય કર્મ તેનો નાશ થાય છે. તેથી તે મંગલસૂત્ર અંતિમ સમયે પણ સમાધિ આપી શકે છે. * આ તારક મંત્રના ૬૮ અક્ષરે છે. એનો એક એક અક્ષર એક એક તીર્થ સમાન છે. એની આઠ સંપદાઓ પણ અષ્ટમહાસિદ્ધિ (લબ્ધિઓ) પ્રાપ્ત કરાવનાર છે. માટે એ મહા પ્રતાપી મંત્ર છે.
નવકાર મહામંત્રનો પ્રભાવ કેવો છે, તે ખ્યાલમાં લાવવા માટે પૂજય પંડિત પ્રવર શ્રી વીરવિજયજી મહારાજે સરળ બાલભાષામાં સૌને બોધ થાય તેવું સંક્ષેપમાં એક સુંદર પદ બનાવ્યું છે. તે નીચે મુજબ છે.
સમરો મંત્ર સ્મરણ સમરો મંત્ર ભલો નવકાર,
એ છે ચૌદ પુરવનો સાર; એના મહિમાનો નહીં પાર.
એનો અર્થ અનંત ઉદાર............સમરો.....૧ સુખમાં સમરો. દુ:ખમાં સમરો.
સમરો દિવસ ને રાત; જીવતાં સમરો, મરતાં સમરો. સમરો સો સંઘાત....
સિમરો.....૨ જોગી સમરે, ભોગી સમારે,
સમરે રાજા રેક; દેવો સમરે, દાનવ સમરે.
- સમરે સી નિ:શંક...............................સમરો....૩ અડસઠ અક્ષર એના જાણો.
અડસઠ તીરથ સાર: આઠ સંપદા તેની પ્રમાણો, અડસિદ્ધિ દાતાર.....
સમરો.....૪ નવપદ એના નવનિધિ આપે.
ભવોભવનાં દુઃખ કાપે: વિર વચનથી હદયે થાપે.
પરમાતમ પદ આપે..........................સમરો...૫
સગર
Jain Education Intemational

Page #21

* નવકાર મંત્ર-૧૪ પૂર્વનો સાર એટલે મૌલિક પદાર્થ, ભાવ, અર્ક (Extract). જેમ દરાજ અનેક ઔષધિઓ મિશ્રિત એક લિટર પાણીમાંથી પાંચ તોલા ઉકાળો બનાવે છે, તેમ ૧૪ પૂર્વના જ્ઞાનનો આ મંત્ર અતિસંક્ષેપ સાર કહેવાય છે. હીરા-ઝવેરાતનું થોડું વજન હોવા છતાં તે બહુ જ કીમતી કહેવાય છે. રબરને ખેંચવાથી એ નાનાનું મોટું રૂપ પણ ધારણ કરી શકે છે, તેમ ૧૪ પૂર્વધર આ નવકારમાં રહેલા અમૂલ્ય સિદ્ધાંતોનો વિસ્તાર કરે તો ૧૪ પૂર્વ જેટલું તેનું વર્ણન કરી શકે છે. અર્થાત્ એક નવકારમાં એ ૧૪ પૂર્વોનું રહસ્ય કેન્દ્રિત થઈ શકે છે. એથી જ એ મંત્રને ૧૪ પૂર્વનો સાર કહેવાય છે.
મૈત્રીભાવ મૈત્રીભાવનું પવિત્ર ઝરણું, મુજ હૈયામાં વહ્યા કરે,
શુભ થાઓ આ સકળ વિશ્વનું એવી ભાવના નિત્ય રહે..................૧ ગુણથી ભરેલા ગુણીજન દેખી, હૈયું મારું નૃત્ય કરે.
એ સંતોના ચરણ કમળમાં, મુજ જીવનનું અર્થ રહે................૨ દીનદુરને ધર્મ વિહોણા, દેખી દિલમાં દર્દ રહે.
* કરૂણાભીની આંખોમાંથી, અશ્રુનો શુભત્રોત વહે......................૩ માર્ગ ભૂલેલા જીવન પથિકને, માર્ગ ચીંધવા ઉભો રહું,
કરે ઉપેક્ષા એ માર્ગની, તોયે સમતા ચીત ધ... મહાવીર પ્રભની ધર્મ ભાવના, હૈયે સૌ માનવ લાવે.
વેરઝેરના પાપ તજીને, મંગળ ગીતો એ ગાવે.
૨
..૫
ન્હવણની પૂજા રે, નિરમલ આત્મા રે.
* રત્નકુક્ષી માતાની કુખે પરમાત્માનો પ્રસવ થાય ત્યારે દેવલોકમાંથી દેવો અને દેવેન્દ્રો ત્યાં દોડી જાય છે. ગાંડા અને ઘેલા બનીને એ દેવતાઓ મેરગિરિ પર પ્રભુનો જન્મ અભિષેક ઉજવે છે. ત્રણ લોકના નાથને અભિષેક કરવા દેવતાઓ પડાપડી કરે છે. દેવો જે કળશાઓથી અભિષેક કરે છે તે પ્રત્યેક કળશ બાર યોજન લાંબો, આઠ યોજન પહોળો અને એક યોજનના નાળચાવાળો હોય છે. માગધ અને વરદામના, પાદ્રહ અને ક્ષીરસમુદ્રના. ગંગાના અને અન્ય તીર્થોના પવિત્ર જલથી આઠ જાતિના કળશો જેવા કે (૧) રત્નના (૨) સુવર્ણના (૩) રૂપાના (૪) રત્ના અને સુવર્ણના (૫) સુવર્ણ તથા રૂપાના (૬) રૂપાનાં તથા રત્નના (૭) રત્ન-સુવર્ણ-રૂપાના અને (૮) માટીના. આમ આ દરેક જાતિના કળશો આઠ આઠ હજાર પ્રમાણે ૬૪ હજાર કળશો હોય છે. તેને અઢીસોથી ગુણવાથી એક કોડ ને સાઠ લાખ કળશો થાય છે. જેનાથી દેવો હર્ષવિભોર બનીને પ્રભુનો જન્માભિષેક મહોત્સવ કરે છે. અભિષેકના આનંદ આગળ સ્વર્ગનું સુખ તેમને તણખલા જેવું લાગે છે. * પરમાત્માનું નિર્વાણ કલ્યાણક પણ દેવતાઓ અભિષેક પૂજાથી ઉજવે છે. * શ્રી શંખેશ્વર પાશ્વનાથનો અભિષેક કરીને તેના સ્નાત્રજલથી શ્રી કૃષ્ણ વાસુદેવે જરાસંઘની જરાવિંધીને દૂર કરી હતી.
Jain Education Intemational

Page #22

અથવા શ્રમણ સંસ્કૃતિને વેદકાલ કરતાં પણ જૂની માની છે અને ઘણાયે વૈદિક અને શ્રમણ સંસ્કૃતિને સમકાલીન માની છે. જૈન ધર્મ પ્રાચીન હોવાના અનેક ઉદાહરણો, પોરાણિક દાખલાઓ અને પુરાવાઓ પ્રસ્તુત કર્યા છે. શ્રમણ સંસ્કૃતિના મૂળમાં ત્યાગ. અહિંસા અને કલ્યાણની ભાવના રહેલી હતી. આ રીતે પુરાણ, બહ્મણ ગ્રંથ, ભાગવત, સૂરસાગર, વાલ્મીકિ-રામાયણ. વૈરાગ્ય-શતક. સ્કંદપુરાણ. નાટ્યશાસ્ત્ર વગેરે અનેક ગ્રંથોમાં તેનો ઉલ્લેખ તેની પ્રાચીનતાના સ્પષ્ટ પુરાવા છે.
જૈન ધર્મ વૈદિક ધર્મથી ભિન્ન કે વિશેષ જુદા દર્શન તરીકે તેની કેટલીક વિશેષતાઓને લીધે જૂદો પડે છે. સૌથી પહેલાં તો હિંસા અને અહિંસા તેનો મુખ્ય સ્વતંત્ર આધાર છે. તેવી જ રીતે ઈશ્વર, પડદ્રવ્યની કલ્પના, સંસાર રચના, ઈશ્વરનું અસ્તિત્વ, કર્મવાદ, સ્યાદ્વાદ તેના મૌલિક સિધ્ધાંતો છે અને તે જ તેની ફિલસુફીના વિશિષ્ટ સિધ્ધાંતો સ્વરૂપે તેને અન્ય દર્શનોથી જુદાં અને સ્વતંત્ર દર્શન તરીકે પ્રસ્થાપિત કરે છે. જૈન ધર્મનો દર્શનપક્ષ;
જૈન ધર્મના કેટલાક મોલિક દાર્શનિક સિધ્ધાંતોને આ સંદર્ભમાં સમજશ. જૈન ધર્મમાં ઈશ્વરની કલ્પના. સંસારની રચના, તેનો સ્વાદ વગેરે એવા તત્વો છે કે જે અન્ય દર્શનોથી મૌલિક અને જુદાં પડે છે. ઈશ્વા૨:
જયાં સુધી ઈશ્વરની કલ્પના છે ત્યાં જૈન ધર્મ અવતારવાદમાં માનતા નથી. જૈન ધર્મમાં પ્રત્યેક માનવ મુકિત પ્રાપ્ત કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે અને જો માણસ સત્કાર્ય કરે તો તે શુધ્ધ સ્વરૂપે ઉત્તરોત્તર ઉન્નયન કરીને મોક્ષ એટલે કે મુકિત પ્રાપ્ત કરી શકે છે. બીજા શબ્દમાં કહીએ તો જૈન ધર્મ માનવને ભગવાન બનાવવાની પ્રક્રિયાનું નામ છે. જૈન ધર્મમાં તીર્થકારોની માન્યતા છે. પ્રારંભમાં જૈન શબ્દ વિશે આપણે છણાવટ કરી છે. જેઓ 'જિન' છે અને જેઓએ સમસ્ત પ્રકારના કર્મોનો ક્ષય કર્યો છે. જેઓના ગર્ભાદિક પંચકલ્યાણકો થાય છે. અને જેઓ સંત શકવાની કેવળ જ્ઞાનરૂપી દ્રષ્ટિ પ્રાપ્ત કરે છે. અને તે જ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યા પછી જેઓ આ વિશ્વના પ્રાણી માત્રને ઉપદેશ આપવા માટે ભ્રમણ કરે છે. જયાં પશુ-પક્ષીઓ. દેવ. નારકી. મનુષ્ય બધા જ પોતપોતાની ભાષામાં જન્મજાત વેર ભૂલીને આત્મકલ્યાણની વાણી શ્રવણ કરે છે જેને સમવશરણ' કહેવાય છે. અથવા જીવતા તીર્થોની સ્થાપના તેઓ કરે છે માટે તીર્થકર કહેવાય છે. અને અંતમાં અષ્ટકર્મોનો નાશ કરીને તેઓ સિધ્ધ બને છે. સુ ટિ-૨ચના:
જૈન ધર્મમાં સૃષ્ટિની રચના વિશે પણ બહુ જ તાર્કિક અને વૈજ્ઞાનિક માન્યતા છે. જૈન ધર્મમાં સષ્ટિના સંપર્ણ વિનાશની કોઇ કલ્પના નથી અને તેનો રચયિતા કોઈ વ્યકિત નથી. સંસાર નિરંતર નિર્મિત થાય છે. ક્ષય થાય છે. ત્યાં ઉત્પાદ-વ્યય અને ધ્રૌવ્યનો સિધ્ધાંત છે. કોઈ પણ પદાર્થ સંપૂર્ણ નાશ પામતો નથી. કાલ ક્રમાનુસાર તેના સ્વરૂપમાં પરિવર્તન થઈ શકે. નવા રુપો ઘડાય પરંતુ તેનો સંપુર્ણ નાશ
Jain Education Intemational

Page #23

અન્ય ધર્મોમાં પણ અભિષેક પૂજાનું ખૂબ માહાત્મ છે. કાવડ નીચે મૂક્યા વગર સેંકડો કિલોમિટર દૂરથી ગંગાનું પાણી કાવડમાં લાવીને દેવધર તીર્થમાં શંકરજીનો અભિષેક કરવાની પ્રથા આજે પણ હિંદુઓમાં જોવા મળે છે. * આપ પણ સર્વે કુટુંબ મિત્ર–મંડળ સહિત શ્રી મહાવીર સ્વામી ભગવાનને ઓષધિઓથી યુકત અને મંત્રોથી મંત્રિત એવા પવિત્રજલ યુકત મંગલ કુંભોથી અભિષેક કરી આપણા આત્માને શાંતિ, સદ્ગત સમાધિ અને મુકિત ના દસ્તાવેજ પર સહી કરી આપીએ.
જૈન ધર્મ: તેની ફિલસુફી–સિધ્ધાંત અને આધુનિક જીવનમાં તેની જરૂરીઆત 'જૈન' શબ્દની વ્યાખ્યા:જૈન શબ્દ તે શ્રમણ સંસ્કૃતિના સંદર્ભમાં અત્યંત આધુનિક શબ્દ ગણાય કારણ કે વૈદિક અને શ્રમણ શબ્દ અત્યંત પ્રાચીન છે. જ્યારે હિન્દુ અને જૈન શબ્દ આધુનિક છે. પ્રાચીનકાળમાં વૈદિક અને શ્રમણ સંસ્કૃતિ શબ્દો લગભગ એકજ અર્થમાં વપરાતા. સાધારણરૂપે જૈન શબ્દની વ્યાખ્યા કરીએ તો તે કોઈ જાતિ કે કોમ માટે વાપરવા માટેનો શબ્દ નથી. પરંતુ પોતે ધર્મવાચક શબ્દ છે. જેનની વ્યક્તિના મૂળમાં જિન શબ્દ રહેલો છે. અને 'જિન એ છે કે જે પંચ પરમેષ્ઠી છે. જેણે વિવેક જ્ઞાન-પ્રાપ્ત કરીને રાગાદિક ભાવોથી દૂર રહી ઈદ્રિય સંયમ ધારણ કર્યા છે. જે મહાવૃતોનો પાલક છે. અને જે આત્મા ના ઉન્નયન માટે પરોક્ષ રુપે સંસારમાંથી દુ:ખ દૂર કરવા માટે તપશ્ચર્યા કરે છે. આત્મચિંતન કરે છે. અને જે સંસારમાં, ચતુર્ગતિમાં ભટકાવનાર ચંચળ ઈદ્રિયોને જીતી લે છે. જે પંચ પાપો ઉપર વિજય પ્રાપ્ત કરે છે. જે અનેક પ્રકારના પરિસહો સહન કરીને પણ અડગ રહે છે. તેવા ઈદ્રિયવિજેતા ને જિન કહેવાય છે. એવા ઉત્તમ ‘જિન ભગવાન જિનેન્દ્રદેવ અને પંચપરમેષ્ઠી છે. વિશ્વના કલ્યાણ માટે તેમની જે વાણી પ્રવાહિત થઈ છે અને તેમના આદર્શો અને સિધ્ધાંતોને માને છે તે જૈન છે આ રીતે 'જન શબ્દ તે સંયમકારી, ત્યાગી. કષાયો ઉપર વિજય મેળવનાર, મૈત્રી, પ્રમાદ, કરુણા, અને મધ્યસ્થ ભાવ ધારણ કરનાર છે તે જૈન છે. અહિંસા નો જેણે સર્વાગ રુપે અને સવશરુપે સ્વીકાર કર્યો છે તે જૈન છે. જે આત્માના કલ્યાણની સાથે સાથે વિશ્વકલ્યાણની ભાવનાથી ઓતપ્રોત છે. જે પોતાના દ્રષ્ટિકોણ સાથે અન્યના દ્રષ્ટિકોણને પણ સમજવાનો પ્રયાસ કરે છે. જૈન ધર્મની પ્રાચીનતા: જૈન ધર્મ તેની ફિલસુફી સિધ્ધાંતોની દ્રષ્ટિએ વિશેષતા ધરાવે છે અને તેનો તાત્વિક સિધ્ધાંત જ તેના વિશિષ્ટ દર્શન તરીકે વેદકાલ જેટલાં જ પ્રાચીન દર્શન સ્વરૂપે સર્વ સ્વીકૃત છે. જેન ધર્મની પ્રાચીનતા વિશે જુદેથી સંશોધનાત્મક જુદો જ લેખ લખી શકાય. જે લોકો પોરાણિક અને ઐતિહાસિક સત્યને જાણે છે તેવા જૈન-અજૈન વિદ્વાનોએ જૈન ધર્મ
Jain Education Intemational

Page #24

અનુસાર
થતો નથી. કર્મો સંસારની પણ ઉત્પત્તિ અને ક્ષય થયા કરે છે. આજના વિજ્ઞાને પણ આ વાતનો સ્વીકાર કર્યો છે. પ્રત્યેક વસ્તુને પરિવર્તનશીલ માનવામાં આવી છે. સાધારણરૂપે ગુણ નિત્ય છે. પણ પર્યાય અનિત્ય હોય છે. આ પરિવર્તન એટલું સૂક્ષ્મ છે કે જે આપણે આંખોથી જોઈ શકતા નથી. ઉપર કહેલા ત્રણ ગુણો ઉત્પાદ, વ્યય અને ધાવ્ય એજ મુખ્ય લક્ષણ છે. દા.ત. સોનું તે કોઈ પણ ઘરેણાનું રુપ પ્રાપ્ત કરે તેનેં તોડાવીને બીજું ઘરેણું બનાવવામાં આવે પરંતું સોનાના મૂળસ્વરુપમાં પરિવર્તન થતું નથી, તે મૂળ દ્રવ્ય છે. જૈન દર્શનમાં દ્રવ્ય એજ એવું તત્વ છે કે જે છ પ્રકારનું છે અને પ્રત્યેક પદાર્થ દ્રાવ્યાદિક દ્રષ્ટિથી નિત્ય છે અને પર્યાય દ્રષ્ટિથી અનિત્ય છે. જૈન ધર્મમાં જીવ વગેરે છે દ્રવ્યોની કલ્પના કરવામાં આવી છે. એમાં કાલ, આકાશ વગેરેને પણ વ્ય માનવામાં આવ્યા છે. પંચકાયિક પદાર્થો એટલે પૃથ્વી, જલ, અગ્નિ, આકાશ અને વાયુ પ્રત્યેકમાં જીવની કલ્પના કરવામાં આવી છે. એ રીતે જૈન ધર્મ સંસારને એક સ્વતંત્ર સત્તા તરીકે સ્વીકારે છે. તેનો કોઈ કર્તા નથી. અહીં સંસાર રચનાના સંદર્ભે પણ જૈન દર્શન પુરુષાર્થને ૪ મહત્વ આપે છે.
સાડાદઃ
જૈન
કોઈ તેનું
દર્શનની સૌથી વિશિષ્ટતા અને મૌલિકતા છે. અન્ય ભારતીય દર્શનોમાં જયાં એકાન્તવાદ અર્થાત “મારું થન જ સત્ય છે' તેમ કહ્યું છે ત્યારે જૈન ધર્મમાં અનેકાન્તવાદને મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે. અર્થાત પણ વસ્તુને જુદાં જુદાં દ્રષ્ટિકોણથી જુદી જુદી અપેક્ષાએથી જોઈને થન કરવાની જોવાની ક્રિયા તે અનેકાન્તવાદ માં ‘આજ સત્ય છે' ત્યાં અનેકાન્તવાદમાં આ પણ એક સત્ય હોઈ શકે તેમ કહી અન્ય અપેક્ષિત સત્યને નકારતા નથી. આ કથનને જે રીતે પ્રસ્તુત કરવામાં આવે છે તે “સ્યાદ્નાદ” છે. સામાન્ય રીતે આપણે પણ જાણીએ છીએ કે પ્રત્યેક વસ્તુમાં અનેક ધર્મ અને ગુણ વિદ્યમાન હોય છે એટલે આ દ્રષ્ટિએ પણ વસ્તુની મૂલવણી વિવિધ ગુણ અને ધર્મોની અપેક્ષાએ થઈ શકે. જૈન ધર્મના આ સિધ્ધાંતે મોટામાં મોટું કાર્ય કે પ્રદાન એ કર્યું કે સ્યાદ્ગાદે દરેક દ્રષ્ટિથી જોવાની કળા વિકસિત કરી સંધર્ષ ને દૂર કર્યાં. અને બીજાઓની ભાવનાઓને સમજવાની દીર્ઘદ્રષ્ટિ આપી જેથી વૈરભાવ વાણીમાંથી ટુતા દૂર થઈ અને આ રીતે હિંસાથી બચ્યા. ‘સ્યાત’ ‘અસ્તિ’ નું પ્રતિક છે. અર્થાત જયારે અપેક્ષાથી એક વસ્તુનો સ્વીકાર કરીએ છીએ ત્યારે અન્ય ગુણધર્મોને નકારતા નથી. એમ કહી શકાય કે ‘સ્યાત’ શબ્દ એવી અંજનશલાકા છે કે જે દ્રષ્ટિને વિકૃત નથી થવા દેતી. તેને નિર્મળ અને પૂર્ણદર્શી બનાવે છે. આ દ્રષ્ટિથી મનના સંશય દૂર છે. મનના સંકલ્પવિકલ્પ દૂર થાય છે. માટે જ શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી કહે છે. “કરોડો જ્ઞાનીઓની એક જ વિકલ્પ હોય છે જયારે એક અજ્ઞાનીને કરોડો વિકલ્પ હોય છે” આ અનેકાન્ત અને સ્યાદ્વાદથી શ્રી મહાવીર ભગવાને સંપૂર્ણ દર્શનને સમજવાની અને વસ્તુના સંપૂર્ણ અસ્તિત્વને જાણવાની દ્રષ્ટિ આપી. સ્યાદ્નાદનો વ્યવહારિક પક્ષ વ્યકિતઓ વચ્ચે પ્રેમ, મૈત્રી અને સમભાવ ને વિકસિત કરે છે. ચિત્તને રાગદ્વેષથી મુકત
ઘટયા,
થાય
બનાવે

'

Page #25

છે. વર્તમાન યુગમાં મહાન વૈજ્ઞાનિક આઈન્સ્ટાઈનના સાક્ષે૫વાદની દ્રષ્ટિમાં આ સ્યાદ્વાદના મૂળ પડેલાં છે. કર્મ વાદ:
કર્મવાદ જૈન ધર્મનું એક વિશિષ્ટ દર્શન છે. અહીં કર્મનો અર્થ ભાગ્ય નથી. પરંતુ કાર્યોની ક્રિયા-પ્રક્રિયા સાથે સંબંધ છે. હિન્દુધર્મ અને જૈન ધર્મ બન્નેનાં કર્મવાદ ઉપર ઘણું લખાયું છે. પૂર્વાર્ધમાં બન્નેમાં લગભગ સામ્ય છે. એટલે કે દરેક માણસ કાર્ય કરે છે. પરંતું ઉતરાર્ધમાં ભિન્નતા છે. હિન્દુ ધર્મમાં જ્યાં એમ માનવામાં આવે છે કે કર્મ માણસ કરે છે જયારે તેનું પરિણામ ઈશ્વરની કૃપાથી થાય છે. અર્થાત ફળ આપનાર ભગવાન છે. અને ત્યાં ભગવાન એક વિશિષ્ટ વ્યકિતની કલ્પના રૂપે છે જયારે જૈન દર્શનમાં કર્મ પણ મનુષ્ય કરે છે અને તેના પરિણામનો ભોકતા પણ તે સ્વયં છે. કારણ કે જૈન દર્શનમાં કોઈ ભગવાન વિશિષ્ટની કલ્પના નથી. દરેક આત્મા સ્વતંત્ર છે. તે પોતાના કર્તા અને ભોકતા છે. માટે જે કર્મ જે કરશે કે દુ:ખદ ધાર્મિક પરિભાષામાં 'પાપમય કે “પુણ્યમાં પરિણામ તેને ભોગવવા પડશે. જેન દર્શનમાં કર્મ એક પ્રકૃતિ છે. જેનું નિરંતર આગમન થાય છે. એનું બંધ થાય છે. અને એની “નિર્જરા પણ થાય છે. નવા નવા કર્મો નિરંતર આવ્યાજ કરે છે. તે તેના પરિણામોની દ્રષ્ટિએ શુભ કે અશુભ હોય છે. આ કર્મોનું આગમન જેનદર્શનની ભાષામાં ‘આસ્રવ કહેવાય. શુભ કે અશુભ મનુષ્યની ભાવનાઓને કારણે થતી ક્રિયા-પ્રક્રિયા કર્મોના આશ્રવના કારણ છે. અને ભાવનાની મલીનતાના પરિમાણમાં તે બંધાય છે. જયારે દુષ્ટ મનોવૃત્તિ હિંસાભાવથી કરવામાં આવેલ કર્મો આત્મપ્રદેશ સાથે ગાઢ રીતે ચોંટી જાય છે. આ રીતે શુભ અને અશુભ કર્મો બંધાય તેને 'બંધ' કહે છે. જાગૃત આત્માને જયારે ભાન થાય છે ત્યારે તે નવા અશુભ કર્મોને આવવા દેતો નથી અને સંચિત કર્મોનો ક્ષય કરવાનો પ્રયત્ન કરે છે જેને સંવર" કહેવાય છે. અને પોતે જ આ કર્મોનો ક્ષય કરવા માટે વિવિધ અંતર અને બાહ્ય તપસ્યા કરીને તેમને દૂર કરે છે તે નિર્જરા કહેવાય. આ રીતે કર્મોની નિર્જરા કરીને તે આવાગમનથી મુકત એવા “મોક્ષના સુખને પ્રાપ્ત કરે છે. જેન દર્શનમાં શુભ કર્મોને પણ બંધન માન્યા છે જો અશુભ કર્મને લોઢાની બેડી માનવામાં આવે તો શુભ કર્મને સોનાની બેડી માનવામાં આવી છે. વ્યવહારથી નિશ્વયના પ્રદેશમાં અથવા સંસારથી આત્માના પ્રદેશમાં સ્થિત આ જીવ શુભ-અશુભ બંધનોથી મુકત બને છે અને માટે જ મોક્ષ પહેલા શુભ અને અશુભ સર્વ કર્મોથી સ્વયં મુકત બને છે. સુખદુ:ખ. આયુ. ઉત્તમકુલ. વિદ્યા, ધર્મભાવના કે જે કઈ માણસ ભોગવે છે તે સર્વ તેણે કરેલા કર્મોને કારણે છે. જૈન ધર્મમાં આઠ કર્મો માન્ય છે. જે વિશ્વના સમસ્ત પ્રાણીઓને જે તે દશામાં ભોગવવા જ પડે છે. માટે જ નરકગતિના દુ:ખો. પશુગતિની વેદનાથી બચવું હોય તો ઉત્તમ કર્મ કરવાં જોઈએ અને અનંત સુખ પ્રાપ્ત કરવું હોય તો સર્વ કર્મ ખપાવી મોક્ષગામી બનવાની કોશિશ કરવી જોઈએ.
પદ્રવ્ય એટલે છ દ્રવ્યોની કલ્પના અને તેની વાસ્તવિકતા જૈન

Page #26

દર્શનની વિશિષ્ટ દેન છે. પંચાસ્તિકાય જીવોનું જ્ઞાન સર્વ પ્રથમ “જૈન દર્શને આપ્યું છે. વનસ્પતિ, અગ્નિ, વાયુ, ધરતી સર્વમાં એકેન્દ્રિય જીવ છે. તે સિદ્ધ કરનાર “જૈન” દર્શન છે. જીવ અને અજીવ બે મુખ્ય દ્રવ્ય જુદા પાડીને અજીવમાં પુદ્ગલ. ધર્મ, અધર્મ, આકાશ અને કાલની જે વ્યાખ્યા અને વિશાળતા જૈન દર્શને આપી છે તે અદભૂત છે. અણુ સ્કન્ધની કલ્પના, ગતિ કરવામાં અને રોકવામાં સહાય, ધર્મ અને અધર્મની ચર્ચા. આકાશના લોક અને અલોક વિભાજન, તેનો વિસ્તાર તેમાં સમાહિત પદાર્થો અને કાલના ઓછામાં ઓછા વિભાજનને પ્રસ્તુત કરી વિશ્વને અનેરું જ્ઞાન આપ્યું છે. વૈજ્ઞાનિક જગદિશચંદ્ર બોઝ જેવાએ પણ એકેન્દ્રિય જીવની જૈન ધર્મની કલ્પનાને પ્રયોગાત્મિક રીતે સિદ્ધ કરી છે. ઘણાં લોકો તો હવે એમ માનવા માંડયા છે કે જૈન ધર્મની અણુની કલ્પનાથી જ બોમ્બ બનાવવાની પ્રેરણા પ્રાપ્ત થઈ હતી. ૫ ચમહાવ્રત:
જૈન ધર્મના પંચમહાવતો અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય અને અપરિગ્રહ છે. તેમાં અહિંસા તો જૈન ધર્મનો પાયો છે. વિશ્વના સર્વ ધર્મોએ અહિંસાનો સ્વીકાર તો કર્યો છે, પરંતુ જે દ્રડતા અને સૂક્ષ્મતાથી જૈન ધર્મે સ્વીકાર કર્યો છે - તે તેનો પાયો જ બની ગયો છે. જેને ધર્મમાં કોઈના પ્રત્યે ખરાબ વિચાર કરવા પણ હિંસા છે કટુવચન બોલીને બીજાના દિલને દુ:ખાવવું તે પણ હિંસા છે અને કોઈને ભયભીત બનાવવું. ધમકી આપવી, માનસિક ત્રાસ, ક્રોધ કરવો તે સર્વ હિંસાના જ અંગો છે. એટલે કે દ્રવ્ય અને ભાવ બન્ને પ્રકારની હિંસાને ત્યાજય ગણી છે. જીવો અને જીવવા દો' નો મૂળ મંત્ર ભગવાને આપ્યો છે. એવી જ રીતે સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય માનવમાત્રના જીવની ઉત્તમતા અને પરસ્પર વિશ્વાસનાં સૂત્રો છે. અપરિગ્રહવાદ તે અહિંસા જેટલું જ મહત્વનું વ્રત છે. ભગવાન મહાવીર એના સૌથી વધુ સમર્થક હતા. આ અપરિગ્રહવાદ તેમના સમતાવાદના નામે પ્રસિધ્ધ થયો. માણસ માણસનું શોષણ ન કરે, સંગ્રહ-કાળા બજાર ન વધે. કોઈ ભૂખ્યું ન રહે માટે જેની પાસે છે તે જરુરિયાતવાળાને આપે. અનાવશ્યક સંગ્રહ ન થાય એવી શુભભાવના આ વ્રતમાં રહેલી છે. વર્ગસંઘર્ષ ટાળીને સમાજમાં શ્રધ્ધા અને પ્રેમના વિકાસ માટે આ અપરિગ્રહવાદ સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે માટે જ બાર વતોમાં જે પરમાણુવ્રત છે, તે માણસને સંયમી બનાવે છે, લોભ-લાલચથી રોકે છે, સમતાવાન બનાવી પદાર્થો પ્રત્યેની મમતાથી રોકે છે. જીવન સાદુ. ભોગોથી દૂર બની માણસ સંતોષી બને છે. આધુનિક જીવનમાં જૈન સિદ્ધાંતોની ઉપયોગિતા:
જૈન ફિલસુફી માત્ર શાસ્ત્રોમાં વર્ણન કરવા માટે કે પંડિતોની ચર્ચા માટે કે પુણ્યનું ભાથું બાંધવા માટે નથી. તે હમેશાં સમાજને માર્ગદર્શક, બુરાઈઓથી બચાવનાર, પરસ્પર મંત્રી અને વ્યકિત તથા સમાજના ઉન્નયન માટે ઉપયોગી રહ્યાં છે. વર્તમાનયુગમાં તેની વિશેષ જરૂરિયાત ઉભી થઈ છે. જો તેના સ્યાદ્વાદને વિશ્વ અપનાવે તો શાંતિ કોઈ અઘરું કાર્ય રહે નહિ કારણ કે પ્રત્યેક વૈમનસ્ય યુધ્ધના કારણમાં અહમ્
Jain Education Intemational

Page #27

હોય છે. મારો જ કકકો સાચો અથવા હું તે જ સત્ય છે એના સ્થાને જો આપણી ભાવનાની સાથે આપણે બીજાની કદર કરીએ, બીજાના દ્રષ્ટિકોણને સમજીએ તો વિચારોની આપલે થઈ શકે અને પરસ્પરના દ્રષ્ટિકોણને સમજવાથી મતભેદ દૂર થાય અને સંઘર્ષ ટાળી શકાય. એવી જ રીતે અહિંસાનો સ્વીકાર એટલે સર્વ યુધ્ધોનો તિરસ્કાર. એકાન્તવાદના મદમાં ડૂબેલો આ માનવી ભયંકર યુધ્ધને સર્જે છે. બીજુ તેની લાલચ વૃત્તિ, સંગ્રહવૃત્તિ, રાજય વધારાની ઘેલછા તેને અસંતોષકારી બનાવે છે અને તે શોષક બને છે. સંપૂર્ણ વિશ્વ ઉપર રાજય કરવાની ઘેલછાને અપરિગ્રહવાદથી જ નાથી શકાય. લાલચ, લોભ અને ભોગથી બચવા માટે અહિંસા અને અપરિગ્રહનો જ માર્ગ સ્વીકારવો પડશે. અન્યથા વિશ્વ પોતાના જ નિર્મિત સુંદર સંસારને પોતે જ નષ્ટ કરી નાખશે. અહિંસાના આ પ્રચાર માટે સૌથી પહેલાં હિંસાત્મક વૃત્તિ બદલવી પડશે અને તેને માટે હિંસાત્મક માંસાહારનો ત્યાગ કરવો પડશે. તેને માટે આત્મસંતોષી બનવું પડશે. શસ્ત્રોની ભાષા ત્યાગીને શાસ્ત્રોની ભાષા સમજવી પડશે. જો માનવમાત્રને સુખી કરવાની ભાવના હશે તો તવંગર લોકોએ પોતાના અઢળક ધનનો ઉપયોગ વિલાસમાં ભૂખ્યા. અશિક્ષિત અને ઉપેક્ષિત લોકો માટે કરવો પડશે. અન્યથા 'રૂસ અને ચીનની લોહિયાળ ક્રાંતિ આપણાં બારણાં પણ ખખડાવી રહી છે. ભગવાન મહાવીરના સમતાવાદના પ્રચારની આજે જરૂર છે. હિંસાત્મક વૃત્તિમાં પરિવર્તન લાવવું પડશે. ભોગવિલાસ અને રાજલિપ્સા પર સંયમની લગામ લગાવવી પડશે. વૈચારિક વિશાળતા પ્રેમમય ભાષામાં વ્યકત કરવાની કળા શીખવી પડશે. આજે યુધ્ધના અપ્રગટ જવાળામુખી પર બેઠેલા આ વિશ્વને દમનની નહિ પણ અહિંસા, સત્ય, સ્યાદ્વાદ, મંત્રી, દયા અને ક્ષમા ના શીતળ જળની જ
જય જીનેન્દ્ર

Page #28

JAIN SAMAYIK GROUP OF COLUMBIA SC
105 HILLPINE RD. # N.1 COLUMBIA SC 29210 TELE 803-749-6751
EXECUTIVES 1997-1998
SURENDRA JAIN
PRESIDENT
HARESH MEHTA VICE PRESIDENT
JITENDRA MEHTA GEN. SECRETARY
MANOJ BATAVIA
TREASURER
RAJENDRA BAVISHI MEMBER
ARUN JAIN MEMBER
NITIN SHAH MEMBER
1. Anil & Anju Batavia 2. Arun & Shipra Jain 3. Atul & Preeti Garg 4. Dinesh & Jyotsna Bavishi 5. Haresh & Hemlata Mehta 6. Jitendra & Jyoti Mehta 7. Manoj & Saguna Batavia 8. Nitin & Shila Shah 9. Raju & Kiran Bavishi 10. Sanjay & Ashmita Shah 11. Shirish & Anubha Pancholi 12. Surendra & Vasundhra Jain 13. Suresh & Anila Shah 14. Vinay & Rekha Shah 15. Vinay & Sanmati Deshmani
803-750-0632 803-798-5136 803-750-1720 803-772-7719 803-749-6751 803-951-2222 803-749-0423 803-865-0443 803-732-3392 803-736-4898 803-783-2830 803-736-7543 910-997-2627 803-736-9064 803-783-8445

Page #29

MAHAVIRA SWAMI PRATISHTHA MAHOTSAV
COLUMBIA, SOUTH CAROLINA
CONGRATULATIONS TO ALL ON THIS AUSPICIOUS OCCASION
With Best Compliments
FROM:
JAYA INC.
TEXACO - BERT'S FOOD SHOPPE
2496 Charleston Hwy
Bharat & Poornima Patel
Rajendra & Kiran Bavishi
Manoj & Saguna Batavia
Jain Education Intemational
Jain Education Intermational

Page #30

MAHAVIRA SWAMI PRATISHTHA MAHOTSAVS
COLUMBIA, SOUTH CAROLINA
CONGRATULATIONS TO ALL ON THIS AUSPICIOUS OCCASION
23
SEVEN SERIOUS SINS:
COMMERCE 2. KNOWLEDGE 3. LIFE 4. PLEASURE 5. POLITICS
WEALTH 7. WORSHIP
WITHOUT HUMANITY WITHOUT CHARACTER WITHOUT LOVE WITHOUT CONSCIENCE WITHOUT PRINCIPLE WITHOUT WORK WITHOUT SACRIFICE
WITH BEST WISHES FROM:
COASTAL MART
1609, LEESBURG ROAD COLUMBIA, SC 29209
(803) 789 8828
Jain Education Intemational

Page #31

路路路路路路路路路路路路器 MAHAVIRA SWAMI PRATISHTHA MAHOTSAV
COLUMBIA, SOUTH CAROLINA
CONGRATULATIONS TO ALL ON THIS AUSPICIOUS OCCASION
With Best Compliments
FROM:
國國|||||| 圈圈圈圈圈圈圈圈圈圈圈圈圈圈圈圈
“Mama said to him there would be days like these."
No appointment necessary.
Sur Neighlehed Medical Center
DOCTOR'S
CARE O
13 convenient locations including...
6168 St. Andrews Rd, Columbia, SC Open Mon-h Baum-10pm SH & Sum 10am-8pm - (803)72-5030 917
Jain Education Intemational

Page #32

MAHAVIRA SWAMI PRATISHTHA MAHOTSAV
COLUMBIA, SOUTH CAROLINA
CONGRATULATIONS TO ALL ON THIS AUSPICIOUS OCCASION
With Best Compliments
FROM:
For All Your Travel Needs
COMMON
TRAVEL P.O. Box 5838 2101 Laurens Road Greenville, SC 29607
(800) 237-2939 (864) 233-2576 Fax (864) 235-5124
SBINDU MEHTA
Independent Consultant
Home (864) 244-7621
Jain Education Intemational
Jain Education Intermational

Page #33

MAHAVIRA SWAMI PRATISHTHA MAHOTSAV
COLUMBIA, SOUTH CAROLINA
with best compliments from:
DAYS INN
Winnsboro, SC

On this auspicious occasion
* MAHAVIRA SWAMI PRATISHTHA MAHOTSAV
COLUMBIA, SOUTH CAROLINA
with best compliments from:
ECONO LODGE
Piney Grove Road,
Columbia, SC
On this auspicious occasion
For Private Personal Use Only

Page #34

MAHAVIRA SWAMI PRATISHTHA MAHOTSAV

COLUMBIA, SOUTH CAROLINA
CONGRATULATIONS TO ALL
ON THIS AUSPICIOUS OCCASION
With Best Compliments
FROM:
EELCHICO:
MEXICAN FOOD
FINE
Para la familia
SINCE

1940
TM

Page #35

COMPLIMENTS TO: HINDU TEMPLE OF SC
FROM
IMPERIAL INVESTMENTS GROUP 7001 Peachtree Industrial Blvd. Suite 405 Atlanta, GA 30092 Ph. (770) 300-0656 Fax (770) 300-0169
Holiday Inns
Atlanta, GA Albany, GA
Monroe, NC
Greenville, SC
Spartanburg, SC
Comfort Inns
Atlanta, GA
Gaffney, SC
Greenville, SC Newberry, SC
Holiday Inn
EXPRESS
Comfort Inn
Suren & Leena Shah Naren & Kusum Shah Nitin & Pravina Shah Prem & Chandra Shah

Hampton Inns
Conyers, GA Gaffney, SC Orangeburg, SC Smyrna, GA
For Private Personal Use Only
Ramada Inn
Macon, GA
Days Inns
Milledgeville, GA Monroe, GA
JC
Hampton
Inn & Suites DAYS INN
RAMADA
Harshad & Ranjan Desai Kanti & Deborah Shah Ashwin & Anupama Shah Suresh & Varsha Shah

Page #36
MAHAVIRA SWAMI PRATISHTHA MAHOTSAV COLUMBIA, SOUTH CAROLINA CONGRATULATIONS TO ALL ON THIS AUSPICIOUS OCCASION - I forgive all the beings. May all the beings forgive me. My amity is with all the beings and enmity with none. - LORD MAHAVIRA WITH BEST WISHES FROM: NEW YORK LIFE, SATYA SHAW INSURANCE, MUTUAL FUND, ANNUTIES 1 - 800 - 634 - 1742 000 wa