Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
धेकार द्वात्रिंशिका ।
न्यायविजयः ।
ivate & Personal Use Only jainelibrary.org
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
मुनिश्रीन्यायविजयविरचिता
दीक्षाधिकारद्वात्रिंशिका ।
वी सं. २४५९
धर्म सं. ११ [वि. सं. १९८९
प्रति १०००
चैत्री पूर्णिमा
Jain Education Internationativate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રકાશક— શ્રીજેનયુવક સંઘ ઘડીયાળીપળ, વડેદરા
ધી સૂર્યપ્રકાશ પ્રિન્ટીંગ પ્રેસમાં પટેલ મુળચંદભાઈ ત્રિકમલાલે કાપી
ઠે. પાનકારના કા–અમદાવાદ. Jain Education Internatonativate & Personal Use anly.jainelibrary.org
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રચલિત દીક્ષા-પ્રકરણ પરત્વે કેટલુંક મારૂં લખાણ બહાર આવેલું છે. અને બૃહદ્ આકારમાં એક પુસ્તક બહાર પાડવા ઈચ્છા છે. દરમ્યાન આ બાબતને ધાત્રિશિકાના ઢંગમાં મૂકવાન શેખ થઈ આવતાં એની પૂર્તિરૂપ આ પૂલ, સાધારણ અને સંક્ષિપ્ત પ્રયત્ન ઉપસ્થિત થાય છે. મધ્યસ્થ દષ્ટિથી વંચાય અને વિચારાય એટલે બસ.
તા. ૧૦-૪-૧૯૩૩ છે ઘડીયાળીપળ, વડાદરા !
–લેખક
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ दीक्षाधिकारद्वात्रिंशिका ॥
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
HAx
4
-..
....
.
भवन्त्यवेषेऽपि महावतानि
नयन्ति संसारपयोधिकूलम् । वेषान्वितत्वेऽप्यभवन्ति तानि
भवन्त्यधःपातपरम्परायै ॥
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
વેષ ' વિના પણ મહાવતો હોઈ શકે છે. અને સંસાર-સમુદ્રના કિનારે પહોંચાડે છે.
વેષ' છતાંય મહાવ્રત નથી હોતાં. અને એ સ્થિતિ અધોગતિમાં પડવા માટે છે.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
(२) व्रतं न 'वेषे' न रजोहरे' वा
तदास्पदं जीवनमन्तरङ्गम् । प्रभोज्ज्वला जीवनबाह्यदेशेऽ
प्युयोतनं तस्य समातनोति ॥
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચારિત્ર નથી “ષમાં કે નથી “રજોહરણ. માં. એનું નિવાસસ્થાન તો અન્તરંગ જીવન છે. એની ઉજ્જવળ પ્રભા જીવનના બાહ્ય દેશમાં પણ પિતાને ઉદ્દઘોત પાથરે છે.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
(३) रजोहरो दीक्षितबाह्यलिङ्गं
तस्यास्ति बढ्युत्तरदायितापि । स शोभते संयमसाधनेनाऽ.
न्यथाऽऽस्पदं हन्त ! विडम्बनायाः।
Jain Education Internationativate & Personal Use Dinly.jainelibrary.org
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૩ )
રજોહરણ એ દીક્ષિતનું બાહ્ય લિંગ છે. તેની જવાબદારી પણ મ્હાટી છે, તે સંયમની સાધનાથી શે।ભે છે. અન્યથા તે। વિડમ્બના
પાત્ર છે.
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
(४) रजोहरः प्राणिदयाप्रयुक्त
रजोपहाराय समस्ति सार्थः । शृण्वंस्ततः संयमबोधपाठा
नन्तारजोपासितुमीश्वरः स्यात् ॥
Jain Education Internationativate & Personal Use Waly.jainelibrary.org
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
રજોહરણ પ્રાણિદયાના પ્રયજન સાથે રજને | દૂર કરવામાં સાર્થકય ધરાવે છે. એને ધારણ કરનાર એમાંથી સંયમના બોધ-પાઠ સુણે (એ સ્મારકથી યાદ અપાતા પિતાના આદર્શને બરાબર ખ્યાલમાં રાખે) તો આન્તરિક રજને દૂર કરવામાં સમર્થ થાય. ( આમ રજોહરણનું રજાહરણ-કમ સમજવા યોગ્ય છે.)
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
सम्यक् प्रयोगे खलु साधनत्वं
स्यात् साधनं बाधनमन्यथा तु । रजोहरः सद्तये सुयुक्तोऽ
न्यथा भवारण्यपरिभ्रमाय ॥
Jain Education Internatimativate & Personal Use Wuly.jainelibrary.org
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાધનનું સાધનપણું તેને બરાબર ઉપગ કરવામાં છે. અન્યથા સાધન બાધન થાય છે. રજોહરણને યથાર્થ ઉપયોગ થાય તો તે સદ્દગતિ માટે છે. અન્યથા ભવભ્રમણ માટે થાય.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
रजोहरस्यास्ति न दुर्लभत्वं
सुदुश्चरत्वं तु ततो व्रतानाम् । योग्यत्वमालोक्य परस्य तस्मात्
संन्यास-दीक्षां ददत्तेऽनगारः ॥
Jain Education Internationativate & Personal Use waly.jainelibrary.org
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૬ )
રજોહરણ દુ`ભ નથી. પણ તે ગ્રહણ કરી વ્રતનું પાલન કરવું એ બહુ દુષ્કર છે. એ જ કારણથી મુનિ દીક્ષાના ઉમેદવારની ચેાગ્યતા અરાબર તપાસીને પછી તેને દીક્ષા આપે છે.
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ७ )
पूर्व
युक्तं तदभ्यसनं विधातुम् ।
चारित्रदीक्षाग्रहणाय
श्रीवर्धमानेन हि बोधपाठः
स्वयं समाचर्य निदर्शितोऽयम् ॥
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંન્યાસ-દીક્ષા અંગીકાર કરવા માટે અગાઉ એને અનુરૂપ અભ્યાસ કરવો એગ્ય છે. ભગવાન વર્ધમાને પિતે આ પ્રમાણે આચરણ કર્યું છે. અને એમ કરી તેમણે જગતની આગળ આ બેધપાઠ મૂકે છે.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
(८) व्रताधिकारोचितजीवनस्य
लाभार्थमभ्यासविधानमाह- । श्रीधर्मबिन्दौ' हरिभद्रसूरिः
‘पञ्चाशके' तु प्रतिमोपदेशम् ॥
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૮ ) વ્રતાધિકારને ઉચિત જીવન બનાવવા સારુ હરિભદ્રસૂરિ “ધર્મબિન્દુ માં અભ્યાસ વિધાનનું પ્રતિપાદન કરે છે. અને પંચાશકમાં તે પ્રતિમા–વહનને ઉપદેશ કરે છે.
Jain Education Internationativate & Personal Use burly.jainelibrary.org
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
भवस्वरूपस्य यथार्थबोधाद्
वैराग्यतो वास्तविकात् ततश्च । प्राज्याच मोक्षाधिगमाभिलाषात्
पुण्यात्मनो भागवतं व्रतं स्यात् ॥
Jain Education Internationativate & Personal Use aty.jainelibrary.org
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંસારસ્વરૂપનું બરાબર જ્ઞાન થવાથી તેનો પરથી વાસ્તવિક વૈરાગ્ય ઉપજવાથી અને મોક્ષલાભને પ્રબળ અભિલાષ પ્રગટવાથી પુણ્યાત્માને ભાગવત વ્રત પ્રાપ્ત થાય છે.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
(१०) इमां गिरं श्रीहरिभद्रसूरे
विचारयन् ज्ञास्यति सुदृष्टिः-। मुग्धो भवेद् बालवया अबोधः
संगच्छते तेन न तस्य दीक्षा ॥
Jain Education Internationativate & Personal Use b
ly.jainelibrary.org
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૦ ) હરિભદ્રસૂરિની ઉપર્યુક્ત (ઉપરના લેકમાં બતાવાયલી) વાણી પર વિચારષ્ટિ ફેંકનાર સુજ્ઞ જન સમજી શકશે કે, બાલ વય અબોધ અને મુગ્ધ હોય, માટે ત્યાં દીક્ષા ન ઘટે.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ११ )
भवस्वरूपं किमसाववेयाद् ! वैराग्यतत्त्वं च परिस्पृशेत् किम् ! |
कस्तस्य मोक्षश्च धियामबुद्धेबलस्य वाल्या घटते न दीक्षा ॥
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૧ ) એ (બાળક) સંસારસ્વરૂપ શું સમજે ! એને વૈરાગ્યતત્ત્વને સ્પર્શ પણ ક્યાંથી હાય ! અને એ અબોધને મોક્ષની સમજ કેવી!માટે બાળકને એની બાળ દશાજ દીક્ષાની મનાઈ સંભળાવે છે,
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
( १२ ) भवाद् चिरक्तोऽल्पकषाययोगः श्राद्धोऽल्पहास्यादि - विनीत- धीरः।
अनिन्द्य आत्मार्पणभावनश्व महामनाः प्रव्रजनाई उक्तः ॥
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૨ )
જે સંસારથી વિરક્ત થયા હોય, જે શ્રદ્ધાસમ્પન્ન, વિનીત અને ધીર હાય અને જેના ક્રોધાદિ કષાયે તથા હાસ્યાદિ અલ્પ હાય એવા આત્માપરાયણુ, અનિન્દ્વનીય મહામના દીક્ષાને યાગ્ય ગણ્યા છે.
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
(१३) अरे चतुर्थेऽपि महाऋषीणा
मुयोतिते सर्वविदां महोभिः । न श्रूयते बालकदीक्षितत्व
मन्यत्र चित्राद् ‘अतिमुक्त'कल्पात् ॥
Jain Education Internatinativate & Personal Use b
y.jainelibrary.org
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૩ ) અનન્તનાની મહિઆના મહાન તેજપુંજથી ઉદ્યોતમાન એવા ચેાથા આરામાં પણ, ચેાથા આરાનાં અસંખ્ય વર્ષામાં પણ કાઈ એક આશ્રય પાત્ર ‘ અતિમુક્તક ’ જેવા સિવાય ખાલદીક્ષા થયાની વાત શાસ્ત્ર ઉચ્ચારતું નથી.
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
(१४) अनन्तवित्तीर्थकरादिकालेऽ
प्यवाप्तदीक्षा अभवन्नवालाः । काले करालेऽत्र कलौ तु तर्हि
स्थानं कियद् बालकदीक्षणस्य !॥
Jain Education Internationativate & Personal Use Dialy.jainelibrary.org
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૪ ) અનન્તજ્ઞાની તીર્થંકરાદિના સત્યુગમાં પણ અબાલાએ જ દીક્ષા ગ્રહણ કરી છે. તે આ વિકરાલ કલિકાલના વખતમાં બાલદીક્ષાનું સ્થાન કેટલું !
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
(१५) वर्षाष्टकोल्लेखमुपेत्य केचिद्
बालं परिव्राजयितुं यतन्ते । स 'केवलं' वा नववर्षयोगेऽ
पेक्ष्य क्वचिद् भावमहाव्रतं वा ॥
Jain Education Internationativate & Personal Use Qualy.jainelibrary.org
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૫ )
આઠ વર્ષના ઉલ્લેખ ' જોઇ કેટલાક બાલદીક્ષાના પ્રચારમાં રસ લે છે. પણ વસ્તુતઃ એ ઉલ્લેખ કવચત્ નવ વર્ષની ઉમ્મરે થનાર ‘ કેવલજ્ઞાન ’ની અપેક્ષાએ અથવા કવચિત્ ભાવ ચારિત્ર ક્સવાના હિસાબે છે.
'
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
महात्मनां वातिशयचिभाजां
तथाधिकारस्य निवेदनं तत् । अतो न युक्तः प्रभु 'वन'-हेम--
चन्द्रादिकोदाहरणाश्रयोऽपि ॥
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૬ ). અથવા અતિશય ઋદ્ધિશાલી મહાત્માઓને, વિશિષ્ટ અધિકારસમ્પન્ન મહાપુરુષોને તેવો અધિકાર હોવાનું તે નિવેદન છે. માટે જ “વજી' કે “હેમચન્દ્ર” વગેરેનાં ઉદાહરણનો આશ્રય લે પણ યુક્ત નથી.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
(१७) निन्दास्पदं बालकदीक्षणं च
श्रीसिद्धसेनो मुनिरित्थमाह-। दीक्षाख्यकारां श्रमणा अशूका
बालान् निरुन्धन्ति बलात् प्रवेश्य॥
Jain Education Internationativate & Personal Use uly.jainelibrary.org
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૭ )
આચાર્ય સિદ્ધસેન ' ( પ્રવચનસારાહારવૃત્તિમાં ) ખાલદીક્ષાને આ પ્રમાણે નિન્દાસ્પદ બતાવે છે કે, ‘ શ્રમણા નિય છે કે બાળકાને બલાત્કારે દીક્ષાના કારાવાસમાં નાંખી રૂંધે છે. ’
'
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
( १८ )
अप्येवमष्टाधिकहायनानां
प्रव्राजनं सम्प्रति बालकानाम् ।
निन्दास्पदं सिध्यदकार्यमस्ति सन्तो न हि स्युः समयानपेक्षाः ॥
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૧૮) એ પ્રમાણે (સિદ્ધસેનના કથન અનુસાર) આઠથી વધુ વર્ષના બાળકને પણ દીક્ષિત કરવાનું નિન્દાસ્પદ સિદ્ધ થતું હોઈ અકર્તવ્ય કરે છે. સન્ત સમયના અજાણ કે બેપરવાહ કમ હોય ?
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
( १९ ) बालोऽप्यबालो धियि कश्चिदेव
शय्यम्भवर्षेः सुतवद् व्रताः । अबोध-मुग्धाः प्रकृतेहि बाला
न साम्प्रतं दीक्षणमीदृशानाम् ॥
Jain Education Internationativate & Personal Use Dialy.jainelibrary.org
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૦ ) બાલ પણ બુદ્ધિથી અબાલ હાઈ વતને યોગ્ય તે ચૌદપૂર્વધારી શમ્ભવસૂરિના પુત્ર મનકીની જેમ કેકજ હેય. અબોધ અને મુગ્ધતા એ બાળકની સાહજિક સ્થિતિ એવાને દીક્ષિત કરવા વ્યાજબી નથી.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
(२०) उत्थानयोग्यं तपसाधनाय
ब्रूते वयो मध्यममादिमाङ्गम् । विवेकबुद्धेः परिपाकयोगाद् ,
बालस्तु दीक्षां सुतरामनर्हन् ॥
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૨૦ ) તપસાન માટે ઉત્થાનોગ્ય ઉમ્મર આચારાંગ માં મધ્યમ વય બતાવી છે. કેમકે તે વયમાં વિવેકબુદ્ધિના પરિપાકને અધિક સંભવ ત્યાં બતાવવામાં આવ્યો છે. ત્યારે બાળક તે સુતરાં દીક્ષાને અગ્ય ગણાય.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
(२१) आ षोडशाद् बाल इति प्रघोष
वृत्तौ तृतीये प्रथमेऽङ्ग आह । लोकेऽपि चोरीक्रियतेऽयमों
दीक्षाप्रदानं स्थगयेत् ततोर्वाक्
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૨૧ ). સેળ વર્ષ થવા સુધી બાળ છે એમ આચારાંગની વૃત્તિમાં શીલાંકાચાર્ય અને
સ્થાનાંગ’ની વૃત્તિમાં અભયદેવસૂરિ ઉલ્લેખ કરે છે. લેકમાં પણ “સોળે શાન ” જેવી ઉક્તિ એ જ વાતનું સમર્થન કરે છે. માટે સાળ વર્ષની વય થવા સુધી દીક્ષાદાન અટકવું જોઇએ.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
( २२ ) अभ्यासकार्य व्रतमारुरुक्षोः
पूर्व व्रताद् भूरि विधेयमस्ति । अभ्यस्य चाऽऽषोडशवर्षभावात् संस्कारिणः प्रव्रजनं शुभं स्यात् ॥
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૨ ) વ્રતગ્રહણના ઉમેદવારને વ્રત લેવા અગાઉ બહુ અભ્યાસ કરવાનું છે. કમમાં કમ સોળ વર્ષ થવા સુધી રીતસર અભ્યાસ કરી પછી સંસ્કારસમ્પન્ન બનેલ વ્યક્તિ દીક્ષા ગ્રહણ કરે છે તે શોભી ઉઠે. મંગલકારક બને.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
( २३ )
प्रारम्भकालः खलु शिक्षणस्य
सामान्यतोऽष्टाद्ववयः समस्ति ।
परिस्फुटं सूत्रकथासु चेदं
तावद्वया नार्हति दीक्षितत्वम् ॥
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૩ ) આઠ વર્ષની ઉંમ્મર તે સામાન્ય રીતે શિક્ષણ ગ્રહણ કરવાને પ્રારંભકાળ ગણાય. પ્રાચીન આગની સ્થાઓમાં પણ આ વાત સ્કુટ છેમાટે તેટલી વયવાળો દીક્ષાને પાત્ર નથી.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
( २४ )
आद्यौ च मातापितरौ गुरू स्तो दीक्षापि तत्सम्मतिपूर्विका स्यात् ।
अमू अनापृच्छ्य महोपकारौ सन्ताप्य वा दीक्षणमिष्यते न ॥
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૪ ) માતાપિતા એ મનુષ્યના પહેલા ગુરુ છે. દીક્ષા પણ તેમની સમ્મતિપૂર્વક થવી જોઈએ. એ મહાન ઉપકારી વકીલની સમ્મતિ મેળવ્યા વગર અગર તેમને સત્તાપમાં નાંખી દીક્ષા ગ્રહણ કરવી ઈષ્ટ નથી. આપનારે પણ આપવી ઈષ્ટ નથી.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
( २५) गुर्वाद्यनुज्ञेति च 'धर्मबिन्दु
ब्रूते विधि सम्मतदोक्षणस्य । पित्रोविषण्णीकरणं व्रताय
प्रत्यूह आदाविति ‘पञ्चसूत्र'म् ॥
Jain Education Internationativate & Personal Use Waly.jainelibrary.org
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૨૫ )
ગુર્વાદિની અનુજ્ઞા લેવી ’ એમ ધબિન્દુ'માં સમ્મત દીક્ષાનું વિધાન છે. વ્રત લેવા માટે માતાપિતાને દુ:ખી કરવા, એમને સન્તાપમાં ખળતા મૂકી વ્રત ગ્રહણ કરવું એ વ્રતના પ્રારંભમાંજ, મૂળમાં જ અમ ગલ વિઘ્નપાત છે એમ ૬ પચસૂત્ર ' કહે છે.
C
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
( २६ ) द्वाविंशवर्षस्य विशारदस्य विशुद्धभावस्य च 'रक्षित' स्य ।
प्रवाजनं छन्नतयेच्छतोऽपि
स्पष्टं श्रुते कथ्यत शिष्यचौर्यम् ॥
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
દીક્ષા અંગીકાર કરતાં “ક્ષિત' બાવીશ વર્ષના છે. વિદ્વાન છે અને વિશુદ્ધભાવસમ્પન્ન છે. આવા યોગ્ય અને દીક્ષા માટે ઉત્કંઠિત યુવકને પણ સ્થાનાન્તરમાં લઈ જઈ છાને દીક્ષા આપવાથી એ દીક્ષાને શાસ્ત્રકારે સ્પષ્ટ શબ્દોમાં શિષ્યરી કહી છે.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
(219) श्रीरक्षितोदाहरणाश्रयेण
ये शिष्यनिष्फेटनमाचरन्ति ।
तान् पंचकल्पागमन्चूर्णिराहमूलाऽऽहतद्रूपममन्दधर्मान् ॥
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૭ ) જેઓ આર્ય રક્ષિતનું ઉદાહરણ લઈ શિષ્યનિષ્ફટિકાનું કૃત્ય કરે છે, બાલ કે અબાલને નસાડી–ભગાડી ચોરીછુપીથી દીક્ષા આપે છે તેમને પંચકલ્પચૂર્ણિકાર “મન્દથમ ” અને સડેલ વડ'ની ઉપમાવાળા જાહેર કરે છે.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
( २८ )
व्रतानुमत्यै पितरौ प्रबोध्यावुपायतो बुद्धिमतो मुमुक्षोः ।
नामू महान्तौ परिताप्य दीक्षासम्पादनं तूचितमामनन्ति ॥
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૨૮ )
ત્યાગના ઉમેદવાર ડાહ્યા માણસે વ્રત માટે સમ્મતિ સારુ પેાતાના માતાપિતાને ચેાગ્ય ઉપાચેાથી પ્રોધવા જાઇએ. પણ એ મહાન્તાને સન્તાપમાં ફકળતા મૂકી દીક્ષા ગ્રહણ કરવી અને શાસ્ત્રકાર ઠીક નથી ગણતા.
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
(२९) स्थले स्थले सूत्र-कथासु माता
पित्रोरनुज्ञामधिगम्य भव्याः- । गृह्णन्ति दीक्षा शुचिहर्षवर्ष
सूत्रे नचासम्मतदीक्षवृत्तम् ॥
Jain Education Internationativate & Personal Use Qualy.jainelibrary.org
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૨૦ ) સૂત્રકથાઓમાં સ્થળે સ્થળે માતાપિતાની અનુજ્ઞા મેળવીને ભવ્ય જનો આનન્દી વાતાવરણ પ્રસરાવતા દીક્ષા અંગીકાર કરે છે. સૂત્રમાં અસમ્મત દીક્ષાની વર્ણના જ મળતી નથી.
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
(३०) न वीरनाथोऽप्यनुकम्पनार्थ___ मा जीवितं प्रव्रजति स्वपित्रोः । आपृच्छते चोचितविद् बताय
सम्बन्धिनो नन्दि'-'सुपार्श्व'मुख्यान्॥
Jain Education Internationativate & Personal Use wiaty.jainelibrary.org
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૩૦ )
ભગવાન મહાવીર્ પણ પેાતાના માતા– પિતાની અનુકમ્પા ખાતર તેમના જીવતાં સુધી દીક્ષા અંગીકાર કરતા નથી. અને એ પછી પણ એ ઉચિતજ્ઞ મહાનુભાવ દીક્ષા માટે પેાતાના જ્યેષ્ઠ ‘નન્દ્રિવન’ અને પેાતાના કાકા ‘સુપાર્શ્વ’ વગેરે સંબન્ધીઓની રજા માંગે છે.
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
संसारः परिवर्त्तते समयतो धर्मपि संजायते भूयिष्ठं परिवर्तनं समुचितं चावश्यक
शोधनम् । कार्य स्यात् परिवर्जनीयमितरत् कार्य
च संयोगतो लाभालाभविवेककर्मकुशलाऽनेकान्त
दृष्टिः सताम् ॥
Jain Education Internationativate & Personal Use buly.jainelibrary.org
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૩૧ )
સંસાર પરિવર્ત્તનશીલ છે. ધર્મમાં પણ
થાય છે.
સમયાનુસાર બહુ પરિવર્ત્ત ન સમયાનુસાર ઉચિત શેાધન કે સંસ્કરણ આવશ્યક છે. સંયેાગવશાત કરવા લાયક હોય તેને વવું પડે છે અને ન કરવાનું હોય તે કરવું પડે છે. સજ્જતાની અનેકાન્તવૃષ્ટિ લાભાલાલવિવેકકમ માં કુશળ હેાય છે.
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ३२) दीक्षाभिधं परमपावनमात्मजीवन
रागादिदोषपरिघातनमात्रकर्मकम् । संस्मृत्य साधुचरितैर्बिशदा अयोग्यकं दीक्षाप्रचारमपहाय जयन्तु साधवः॥
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૩૨ ) સાધુઓ, રાગાદિ દોષોનું વિદારણ એજ માત્ર જેને વ્યવસાય છે એવું પરમ પવિત્ર દીક્ષાનામક આત્મજીવન યાદ કરી, અયોગ્ય દીક્ષાનું કામ મૂકી દઈ સાધુ ચરિતે શોભતા જયવન્ત રહો!
Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિચારના વિકાસ એજ પ્રગતિના પંથ !
જ્યાં વિચારને વિકાસ નથી, કેવળ સાંપ્રદાયિક મતાંધતાજ પ્રવર્તી રહી છે ત્યાં કદી પ્રગતિ સંભવતી નથી. જૈન ધર્માંનું સાચું સ્વરૂપ સાંપ્રદાયિકતાથી પર છે; સમાજ, રાષ્ટ્ર અને સમસ્ત જગતને એક સરખું ઉપકારક છે. આ વસ્તુ સ્પષ્ટ રીતે સમજાવતા તે સત્ય ધની હાકલ કરતા મુનિશ્રી ન્યાયવિજયજીનાં
ivate & Personal Use Only.jainelibrary.org
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ નિડર અને સચેટ ભાષણ એ દરેક જેને પુનઃ પુનઃ પઠન કરવા લાયક છે. માટેજ મુંબઈનું ચતુર્માસ એ નામથો મુંબઈમાં અપાયેલાં પ્રાણપ્રેરક ભાષણને માટે અંગ્રહ સુન્દર રંગી કળામય છપાઈ ને હિંયા મજબૂત કાગળામાં છપાઈને બહાર પડ્યા છે. કાઇ પણ જેન આ પુસ્તક વાંચ્યા વિના ન રહે. મૂલ્ય રૂ. બે છે. 6. આજેજ મ ગાવો– શેઠ દેવીદાસ કાનજી. 11. બજારગેટીટ, કેટ, બી " T Jain Education Internationativate & Personal Use way.jainelibrary.org