Dhyan Shatak

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009411/1

Page #1

ਧਿਆਨ ਸ਼ਕ (Dhayan Shatak)
KOKS
0.
छायो आरिहता णमो सिद्धाणं जागो आगरिया णमो उबझायाणं णमो लोए सव्वसाण एसो पंच णमुक्कारो साव्य पाना घ्याणासणो अंगलाण च सायोसि माठौं हवाइ गाली
26दी भगाहीत मलम लिमाटर ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਸੰਯੋਜਿਕਾ ਸਮਿਤੀ (ਪੰਜਾਬ) ਰਾਗ ਸ ਸਟੇਡ, ਕਲਬ ਹੋਕ, ਮਹਾਵੀਰ ਸਟਰੀਟ भालतवटला-148023, जिला मवाचन
भल लेषत: ਅਚਾਰਿਆ ਜਿਨਭਦਰ ਖਿਮਾਸ਼ਮਣ ਅਨੁਵਾਦਕ : ਪ੍ਰਸ਼ੋਤਮੇ ਜੈਨ - ਰਵਿੰਦਰ ਜੈਨ

Page #2

**********************************
ਧਿਆਨ ਸ਼ਤਕ
(Dhayan Shatak)
ਮੂਲ ਲੇਖਕ : ਅਚਾਰਿਆ ਜਿਤੇਂਦਰਗਨੀ ਖਿਮਾ ਸਮ
ਅਨੁਵਾਦਕ : ਪਰਸ਼ੋਤਮ ਜੈਨ - ਰਵਿੰਦਰ ਜੈਨ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ :
26ਵੀਂ ਮਹਾਵੀਰ ਜਨਮ ਕਲਿਆਣਕ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਸੰਯੋਜਕਾ ਸਮਿਤੀ ਪੰਜਾਬ
ਮਹਾਵੀਰ ਸਟਰੀਟ, ਪੁਰਾਣਾ ਬਸ ਸਟੈਂਡ, ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ 148023
*********************************

Page #3

ਤੋਂ ਦੋ ਸੌ ਤੋਂ ਜੋ ਹੋ ਜੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਤੋਂ
ਅਨੁਵਾਦਕਾਂ ਵੱਲੋਂ
|
ਧਿਆਨ ਸ਼ਤਕ ਦਾ ਪੁਰਾਤਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਆਪ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨਤਾ ਲਈ ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਅਚਾਰਿਆ ਅਚਾਰਿਆ ਜਿਨਭੱਦਰਗਣੀ ਖ਼ਿਮਾ-ਸ਼ਮਣ ਦੀ ਨੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਰਧ-ਮਾਗਧੀ ਪਾਕਿਤ ਹੈ। ਜੈਨ ਅਚਾਰਿਆ ਸੀ * ਜਿਨਭੱਦਰਗਨੀ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਅਚਾਰਿਆ ਤੇ ਹਰੀ-ਭੱਦਰ ਸੂਰੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਡਾ. ਹੈਰਮਨ ਜਕੋਬੀ, ਡਾ. ਹੀਰਾ ਲਾਲ ਨੂੰ ਜੈਨ ਅਤੇ ਡਾ. ਏ.ਐਨ. ਉਪਾਧਿਆਇ ਨੇ 740 ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਉਪਰੋਕਤ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਵਰਨਣ ਆਇਆ ਹੈ। ਅਚਾਰਿਆ ਮੈਂ
ਜਿਨਭੱਦਰਗਣੀ ਨੇ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਤੋਂ ਛੁੱਟ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਕ-ਆਵਸ਼ਯਕ-ਭਾਸ਼ਯ, ਜਤੀਕਲਪ ਜਿਹੇ ਤੋਂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪਰ ਕਿਸੇ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਆਪਣਾ ਨਾਂ, ਗੁਰੂ 7 ਦਾ ਨਾਂ, ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ।
ਧਿਆਨ ਸ਼ਤਕ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਧਿਆਨਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ। 7 ਇਹ ਧਿਆਨ ਹਨ : ਆਰਤ, ਰੋਦਰ, ਧਰਮ ਤੇ ਸ਼ੁਕਲ। ਜੋ ਪਾਠਕ ਜੈਨ ਧਿਆਨ %
ਪਰੰਪਰਾ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ * ਰਚਨਾ ਹੈ। ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਧਿਆਨ ਰੁਚੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦਾ * ਅਨੁਵਾਦ ਸਰਲ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਭੁੱਲ-ਚੁੱਕ ਲਈ ਅਨੁਵਾਦਕ ਖ਼ਿਮਾ ਦੇ ਯਾਚਕ ਹਨ।
ਸ਼ੁਭਚਿੰਤਕ,
ਪੁਰਸ਼ਤੋਮ ਜੈਨ - ਰਵਿੰਦਰ ਜੈਨ ਮਿਤੀ : 31 ਮਾਰਚ, 2013
ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ
|
ਤੋਂ 2 ਤੋਂ ਕੇ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਤੋਂ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਤਾਂ

Page #4

ਨੇ ਤੋਂ ਜੋ ਸੋ ਰੋ ਤੋਂ ਜੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਜੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ
ਅਚਾਰਿਆ ਜਿਨਭੱਦਰਗਨੀ ਖ਼ਿਮਾ-ਸ਼ਮਣ
ਧਿਆਨ ਸ਼ਤਕ
|
| ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਦੀ ਅੱਗ ਤੋਂ ਕਰਮ ਦੇ ਬਾਲਣ ਨੂੰ ਜਲਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ
ਯੋਗੀਸ਼ਵਰ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਣ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੂੰ ਨਮਸਰ * ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਧਿਆਨ ਅਧਿਐਨ (ਧਿਆਨ ਸ਼ਤਕ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। - 1
| ਮਨ ਦਾ ਇਕਾਗਰ ਹੋਣਾ ਧਿਆਨ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਉਲਟ, ਚੰਚਲ ਹੋਣਾ ਤੇ ਭਾਵਨਾ, ਅਨੁਪੇਕਸ਼ਾ ਜਾਂ ਚਿੰਤਾ ਹੈ। - 2 | ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਲਈ ਮਨ ਲਾਉਣਾ, ਸੰਸਾਰਿਕ ਪਾਣੀਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਉਲਟ ਯੋਗਾਂ (ਮਨ, ਬਚਨ, ਕਾਇਆ) ਭਾਵ ਦੇਹ
ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਣ ਕਾਰਨ, ਚਿੱਤ ਦਾ ਨਾ ਤੋਂ ਨੂੰ ਜਿਨੇਂਦਰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਧਿਆਨ ਕਿਹਾ ਹੈ। - 3 * ਸੰਸਾਰਿਕ ਪ੍ਰਾਣੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਲਈ ਧਿਆਨ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ
ਚਿੱਤ ਜਾਂ ਚਿੰਤਾ ਸੰਮਿਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅੰਦਰ, ਬਾਹਰ ਦੀਆਂ * ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸੇ ਲਈ ਚਿੱਤ ਦਾ ਇਹ ਸੰਕ੍ਰਮਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ
ਸਿਲਸਿਲਾ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। - 4 | ਧਿਆਨ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹਨ :- ਆਰਤ, ਰੋਦਰ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਲ।
ਆਰਤ ਤੇ ਰੋਦਰ ਧਿਆਨ ਸੰਸਾਰ ਵੱਲ ਅਤੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਮੁਕਤੀ ਵੱਲ $ ਲਿਜਾਣ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। - 5 .
ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੈ) ਦਵੇਸ਼ ਤੋਂ ਅਪਵਿੱਤਰ ਆਦਮੀ ਦੀਆਂ * ਇੰਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇ-ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿਯੋਗ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਕਾਰਾਂ
|
ਮੈਂ ਮੈਂ ਮੈਂ
ਵੀ
? ? ? ਮੈਂ ਜੋ ਮੈਂ

Page #5

********************************* ਦੇ ਲਈ ਗੁੰਮ ਜਾਣ ਦਾ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਫਿਕਰ ਹੋਣਾ ਆਰਤ ਰੋਦਰ ਧਿਆਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ। 6
ਸਿਰ ਦਰਦ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਸੋਚਣਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮਿਟ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਇਹ ਚਿੰਤਾ ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਦੀ ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ
ਹੈ।
-
-
7
ਪ੍ਰਾਪਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦਾ ਵਿਯੋਗ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਇਸ ਲਈ ਰਾਗੀ ਮਨੁੱਖ ਲਗਾਤਾਰ * ਚਿੰਤਨ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸੰਯੋਗ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸੰਯੋਗ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਦਾ ਤੀਜਾ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ। 8
ਦੇਵਇੰਦਰ ਅਤੇ ਚੱਕਰਵਰਤੀਆਂ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਅਤੇ ਸੰਪਤੀਆਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਚਿੰਤਨ ਅਗਿਆਨ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਦੀ ਚੌਥੀ ਅਤੇ ਮਾੜੀ ਕਿਸਮ ਹੈ।
-
9
ਇਹ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਆਰਤ, ਧਿਆਨ, ਰਾਗ, ਦਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਮੋਹ ਦੀ ਕਾਲਖ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਪਸ਼ੂ ਗਤੀ ਦਾ ਅਤੇ ਜਨਮ ਮਰਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਦਾ ਮੂਲ ਕਾਰਨ ਹੈ। 10
ਮੁਨੀ ਲੋਕ ਰਾਗ ਦਵੇਸ਼ ਤੋਂ ਨਿਰਪੱਖ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਪਿਛਲੇ ਜਨਮ ਦੇ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਫ਼ਲ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਵਸਤੂ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਚਿੰਤਨ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਸਭ ਕੁਝ ਸਮਤਾਪੂਰਵਕ ਸਹਿਣ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਜੇ ਕੋਈ ਸਾਧ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਤਪ ਅਤੇ ਸੰਯਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਪਰੋਕਤ ਪੀੜ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਘੱਟ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਫ਼ਲ ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਹੈ, ਉਹ ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। 12
********************************

Page #6

*********************************
ਰਾਗ, ਦਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਮੋਹ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਫਲਦੇ-ਫੁੱਲਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਰੂਪੀ ਦਰਖ਼ਤ ਦਾ ਬੀਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
13
-
ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਉਦੈ (ਪ੍ਰਗਟ) ਹੋਣ 'ਤੇ ਆਰਤ ਧਿਆਨੀ ਨੂੰ ਕਪੋਤ, ਨੀਲ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਲੇਸ਼ਿਆਵਾਂ (ਮਨ ਦੇ ਉਤਾਰ-ਚੜਾਵ) ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਹਨ ਪਰ ਉਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਜਿੰਨੇ ਰੋਦਰ ਧਿਆਨੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। - 14
ਰੋਣਾ, ਪਿੱਟਣਾ, ਸੋਗ, ਤਾੜਨਾ, ਦਬਾਉਣਾ ਇਹ ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਦੇ ਲੱਛਣ ਹਨ। ਇਹ ਲੱਛਣ ਚੰਗੇ ਦੇ ਵਿਯੋਗ ਅਤੇ ਮਾੜੇ ਨੂੰ ਸੰਯੋਗ ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਟ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ
ਹਨ।
15
ਆਰਤ ਧਿਆਨੀ ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਅਤੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੀ ਸੰਪਤੀ ਦੀ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਉਸ ਸੰਪਤੀ ਨੂੰ ਪਾਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਮੋਹ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਪਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। 16
ਆਰਤ ਧਿਆਨੀ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਦੇ ਮੋਹ ਵਿੱਚ ਪਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸੱਚੇ ਧਰਮ ਤੋਂ ਬੇਮੁੱਖ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਮਾਧ ਵਿੱਚ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਉਹ ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
17
ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਅਵਿਰਤ, ਦੇਸ਼ਵਿਰਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੰਤ ਅਣਗਹਿਲੀ, ਸੰਯਮੀ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਮਾਵਾਂ (ਅਣਗਹਿਲੀਆਂ) ਦੀ ਜੜ ਹੈ। ਮੁਨੀ ਅਤੇ ਸਾਵਕ (ਉਪਾਸਕ) ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। - 18
-
ਤੇਜ ਕ੍ਰੋਧ ਦੇ ਵੱਸ ਵਿੱਚ ਨਿਰਦਈ ਹਿਰਦੇ ਵਾਲਾ ਜੀਵ ਹੋਰ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਬੁੱਧ (ਕਤਲ) ਵੇਦ (ਛੇਦਣਾ), ਬੰਧਣ (ਬੰਨ੍ਹਣਾ), ਦਹਿਣ (ਅੱਗ ਲਾਉਣਾ), ਅੰਕਣ (ਨਿਸ਼ਾਨ
*********************************

Page #7

|
ਨੇ ਤੋਂ ਜੋ ਸੋ ਰੋ ਤੋਂ ਜੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਜੋ ਹੋ ਹੋ ਜੋ ਮੈਂ ਮੈਂ ਲਾਉਣਾ), ਮਾਰਨ ਆਦਿ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਆਉਣਾ ਹਿੰਸਾਨੁਬੰਧੀ ਨਾਉਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰੋਦਰ ਮੈਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਹੈ। ਇਸ ਰੋਦਰ ਧਿਆਨ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਬਹੁਤ ਭੈੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। - 19 ਨੂੰ ਦੂਸਰੇ ਨੂੰ ਠੱਗਣ ਵਿੱਚ ਤੇਜ, ਧੋਖੇਬਾਜ ਅਤੇ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਪਾਪਾਂ ਵਾਲੀ ਆਤਮਾ * ਵਾਲੇ ਜੀਵ ਦਾ ਬੁਰਾ, ਅਸੱਭਿਅਤਾ ਰਹਿਤ, ਝੂਠ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਣ ਘਾਤਕ ਵਚਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਤੇ ਲੱਗੇ ਰਹਿਣਾ, ਮਿਸ਼ਾਣੁਬੰਧੀ ਝੂਠ) ਨਾਉਂ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਰੋਦਰ ਧਿਆਨ ਹੈ। - 20
| ਤੇਜ ਕੋਧ ਅਤੇ ਲੋਭ ਤੋਂ ਵਿਆਕੁਲ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਚਿੱਤ ਦਾ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੇ ਧਨ 7 ਨੂੰ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਜਿਹਾ, ਨੀਂਵੇਂ ਕਰਮ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਰਹਿਣਾ ਸਤੇਯਾਨੁਬੰਧੀ ਚੋਰੀ ਕਰਨਾ 3 ਨਾਉਂ ਦਾ ਤੀਸਰਾ ਰੋਦਰ ਧਿਆਨ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਰੋਦਰ ਧਿਆਨੀ ਪਰਲੋਕ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਦੁਰਗਤੀ ਦੀ ਵੀ ਚਿੰਤਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। - 21
ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਧਨ ਤੋਂ ਪੂਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗਿਆ ਜੀਵ ਧਨ ਦੀ ਰਾਖੀ ਦਾ ਉੱਦਮ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਭ ਪਾਸਿਓਂ ਤੋਂ ਸ਼ੰਕਾਵਾਨ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਆਉਂਦਾ * ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ੇ ਸਰੰਕਸ਼ਨਾਨੁਬੰਧੀ ਨਾਉਂ ਦਾ ਚੌਥਾ ਰੋਦਰ ਧਿਆਨ ਹੈ। - 22 | ਉਪਰੋਕਤ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਰੋਦਰ ਧਿਆਨ ਕ੍ਰਿਤ (ਕਰਨਾ), ਕਾਰਿਤ
ਕਰਵਾਉਣਾ), ਅਨੁਮੋਦਨ (ਕੀਤੇ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਰਨਾ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਹੋ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਵਿਰਤ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ਤ ਕੁਝ ਅੰਸ਼), ਅਸੰਯਮ ਭਾਵ
ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਣਸਥਾਨ ਤੱਕ ਦੇ ਸ਼ਾਵਕਾਂ (ਉਪਾਸਕਾਂ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। - 23
| ਉਪਰੋਕਤ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਦਰ ਧਿਆਨ ਰਾਗ, ਦਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਮੋਹ ਤੋਂ ਮੈਂ ਵਿਆਕੁਲ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਨਮ ਮਰਨ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਨਰਕ
ਗਤੀ ਦਾ ਮੂਲ ਹੈ। - 24 | ਰੋਦਰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਫ਼ਸੇ ਜੀਵ ਦੇ ਕਰਮ ਫ਼ਲ ਦੇਣ 'ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਕਪੋਤ, ਨੀਲ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਇਹ ਤਿੰਨ ਅਤਿ-ਲਿਬੜੀਆਂ ਲੇਸ਼ਿਆਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।- 25
|
6
ਤੋਂ ਕੇ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਤੋਂ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਤਾਂ

Page #8

|
ਤੋਂ ਦੋ ਸੌ ਤੋਂ ਜੋ ਹੋ ਜੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਤੋਂ
ਰੋਦਰ ਧਿਆਨੀ ਨੂੰ ਉਤਸੰਨ ਦੋਸ਼, ਬਹੁਲ ਦੋਸ਼, ਨਾਨਾ ਬਿਧ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਮੈਂ ਪ੍ਰਕਾਰ) ਦੋਸ਼ ਅਤੇ ਆਮਰਨ ਦੋਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦੋਸ਼ ਉਸ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਲੱਛਣ ਤੋਂ ਹਨ। 26
| ਰੋਦਰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਦੂਸਰਿਆਂ ਤੇ ਆਈ ਹੋਈ ਬਿਪਤਾ
ਨਾਲ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਨਿਰਪੱਖ ਅਤੇ ਨਿਰਦਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਤੋਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਪਛਤਾਵਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। - 27
ਮੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਭਾਵ, ਦੇਸ਼, ਕਾਲ, ਆਸਨ, ਆਲੰਬਨ (ਸਹਾਰਾ), ਸਿਲਸਿਲਾ, ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ,
ਅਨੁਪੇਕਸ਼ਾ, ਲੇਸ਼ਿਆ, ਲਿੰਗ ਅਤੇ ਫ਼ਲ ਨੂੰ ਜਾਣ ਕੇ ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ, ਏ ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਵੱਲ ਤੇ ਵਧਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। – 28, 29
ਜੇ ਧਿਆਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਧਿਆਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਸੱਮਿਅਕ ਗਿਆਨ, ਸੱਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ, ਸਮਿਅਕ ਚਰਿੱਤਰ ਅਤੇ ਵੈਰਾਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। - 30 | ਸ਼ਰੁਤ ਗਿਆਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਦੇ ਰੋਜ਼ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਮਨ ਦੀ
ਧਾਰਨਾ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਦੀ ਹੈ। ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ੁੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗਿਆਨ ਹੀ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਸਾਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਸਥਿਰ ਬੁੱਧੀ ਨਾਲ ਧਿਆਨ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। - 31
ਸ਼ੰਕਾ ਆਦਿ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਅਤੇ ਸ਼ਮ, ਮਜਬੂਤੀ ਆਦਿ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਤੋਂ ਭਰਪੂਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ (ਸ਼ਰਧਾ) ਦੀ ਵਿਧੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਤੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਭਟਕਣ ਤੋਂ ਬਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। - 32
|
ਮੈਂ ਮੈਂ ਮੈਂ
ਵੀ
? ? ? ਮੈਂ ਜੋ ਮੈਂ

Page #9

|
ਤੋਂ ਦੋ ਸੌ ਤੋਂ ਜੋ ਹੋ ਜੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਤੋਂ ਤੋਂ ਚਾਰਿੱਤਰ ਭਾਵਨਾ ਤੋਂ ਨਵੇਂ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਆਉਣਾ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਮੈਂ ਦੇ ਕੀਤੇ ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਨਿਰਜਰਾ ਝੜਨਾ) ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸ਼ੁਭ ਕਰਮਾਂ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਦੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵੀ ਸਹਿਜ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। - 33 | ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝ ਲੈਣ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ, ਭੈਅ ਅਤੇ ਕਾਮਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ’ਤੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਵੈਰਾਗ ਭਾਵ ਉਤਪੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰਤਾ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। - 34 | ਨੌਜਵਾਨ ਲੜਕੀਆਂ, ਪਸ਼ੂਆਂ, ਹਿਜੜਿਆਂ ਅਤੇ ਨਿੰਦਣਯੋਗ ਆਚਰਣ ਕਰਨ ਵੀ 3 ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਖ਼ਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਰਹਿਣਾ ਸਾਧੂ ਲਈ ਯੋਗ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਤੋਂ ਧਿਆਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤਾਂ ਉਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ * ਹੈ। - 35 | ਪਰ ਜੋ ਸਾਧੂ ਯੋਗ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਾ ਰਹਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਈ ਬਸਤੀ ਅਤੇ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਫ਼ਰਕ ਨਹੀਂ। - 36 | ਭੀੜ-ਭਾੜ ਰੂਪੀ ਰੁਕਾਵਟ, ਪਾਣੀ ਹਿੰਸਾ, ਝੂਠ ਆਦਿ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਉਹ ਜਗੁ ਜਿੱਥੇ ਮਨ, ਵਚਨ ਅਤੇ ਕਾਇਆ ਦੇ ਯੋਗਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਹੋਵੇ, ਧਿਆਨ ਦੇ ਲਈ ਯੋਗ ਹੈ। - 37 * ਮਨ, ਵਚਨ ਅਤੇ ਕਾਇਆ ਦੇ ਯੋਗ ਦਾ ਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠ ਹੱਲ (ਕਾਰਨ) ਕਾਰਕ ਸਮੇਂ
ਹੀ ਧਿਆਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਦੇ ਲਈ ਦਿਨ, ਰਾਤ, ਸਮਾਂ ਆਦਿ ਕੋਈ ਨਿਯਮ ਹੈ ਨਹੀਂ। - 38
| ਰੁੱਝੀ ਹੋਈ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਰਹਿਤ ਧਿਆਨ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ, ਉਸੇ ਤੋਂ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਧਿਆਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਜਾਂ ਖੜੇ ਰਹਿਣ ਦੇ ਨਾ * ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਆਸਨ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ। - 39
|
8
ਤੋਂ ਕੇ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਤੋਂ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਤਾਂ

Page #10

ਮਿ
ਤੋਂ ਦੋ ਸੌ ਤੋਂ ਤੋਂ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਤੋਂ ਮੁਨੀਆਂ ਨੇ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਦੇਸ਼, ਕਾਲ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਤੋਂ ਦੀ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਪਾਪਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਕੇ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨੇ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਆਗਮ ਵਿੱਚ ਧਿਆਨ ਦੇ ਲਈ ਦੇਸ਼, ਕਾਲ, ਆਸਨ ਆਦਿ * ਦਾ ਕੋਈ ਨਿਯਮ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਮਨ, ਵਚਨ ਅਤੇ ਕਾਇਆ
ਦੇ ਯੋਗ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋਵੇ, ਉਹੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। - 40, 41 | ਵਾਚਨਾ, ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛਣਾ, ਸੂਤਰਾਂ ਦਾ ਅਭਿਆਸ, ਚਿੰਤਨ, ਮਨਣ, ਸਮਾਇਕ
ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸੱਚੇ ਧਰਮ ਦੀਆਂ ਜਰੂਰੀ ਗੱਲਾਂ, ਇਹ ਧਿਆਨ ਦਾ ਅਲੰਬਨ (ਸਹਾਰਾ) ਹੇ ਹਨ। - 42
ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਰੱਸੇ ਜਿਹੇ ਕਿਸੇ ਮਜਬੂਤ ਪਦਾਰਥ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ * ਕੇ ਔਖੀ ਚੜ੍ਹਾਈ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਧਿਆਨ ਦਾ ਸਾਧਕ ਆਗਮਾਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ ਕੇ ਉੱਚ ਧਿਆਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। - 43
ਮੋਕਸ਼ ਹੋਣ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦਾ ਕਮ ਮਨੋ ਯੋਗ ਵਚਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ) ਆਦਿ ਦਾ ਨਿਹਿ (ਰੋਕਣਾ) ਹੈ। ਦੇ ਬਾਕੀ (ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਦੇ ਲਈ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦਾ ਕਮ ਸਮਾਧੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 7 ਹੈ। – 44
ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਿਪੁੰਨ ਮਾਹਿਰ), ਨਾ-ਨਸ਼ਟ ਹੋਣ ਵਾਲਾ, ਪ੍ਰਾਣੀ ਮਾਤਰ ਦਾ ਹਿਤਕਾਰੀ, ਸੱਚ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਵਾਲੀ, ਅਮੁੱਲ, ਅਮਿਤ, ਅਜਿੱਤ, ਮਹਾਨ ਅਰਥਾਂ ਵਾਲੇ, ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼, ਮਹਾਨ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ * ਜਿਨੇਂਦਰ ਭਗਵਾਨ ਦੀ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਬਾਣੀ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਨਯ,
ਭੰਗ, ਪ੍ਰਮਾਣ ਅਤੇ ਗਮ ਤੋਂ ਡੂੰਘੀ ਉਹ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਬਾਣੀ ਅਗਿਆਨੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। - 45, 46
॥
|
9 ਤੋਂ
ਮੈਂ ਮੈਂ ਮੈਂ
ਵੀ
? ? ? ਮੈਂ ਜੋ ਮੈਂ

Page #11

***********************************
ਬੁੱਧੀ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ, ਵਸਤ ਸਰੂਪ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਚਾਰਿਆ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ, ਗਿਆਨ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਪ੍ਰਤੀ ਗੰਭੀਰਤਾ, ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦੇ ਨਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਗਿਆਨਾਵਰਨੀਆ ਦੋਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਤੱਤਵ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਵੀ ਇਹ ਚਿੰਤਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਿ ਸਰਵੱਗਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਝੂਠ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। 47, 48
ਜਿਨੇਂਦਰ ਭਗਵਾਨ ਉਪਕਾਰ ਦੀ ਇੱਛਾ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋ ਕੇ ਸੰਸਾਰ ਉਪਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਤੱਤਪਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਰਾਗ, ਦਵੇਸ਼, ਮੋਹ ਨੂੰ ਜਿੱਤੇ ਚੁੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਭਲਾ ਵਸਤੂ ਸਰੂਪ ਦੀ ਝੂਠ ਵਿਆਖਿਆ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਗੇ ? ਇਹ ਸੋਹਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। 49
ਤਿਆਗਣਯੋਗ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਦੇ ਸਾਧਕ ਨੂੰ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਗ, ਦਵੇਸ਼, ਕਮਾਏ ਕੰਧ, ਮਾਣ, ਮਾਇਆ, ਲੋਭ ਅਤੇ ਆਸ਼ਰਵਾਂ ਤੋਂ ਲਿੱਬੜੀ ਬਾਣੀ ਨਾਲ ਉਹ ਇਹ ਲੋਕ ਅਤੇ ਪਰਲੋਕ ਦੋਵੇਂ ਵਿਗਾੜ ਰਹੇ ਹਨ।
50
ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਦੇ ਸਾਧਕ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ, ਸਥਿਤੀ, ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਅਨੁਭਾਵ ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਭੇਦਾਂ ਵਾਲੇ ਕਰਮ ਸ਼ੁਭ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਸ਼ੁਭ ਵੀ। ਯੋਗ ਅਤੇ ਅਨੁਭਾਵ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕਰਮ ਫਲ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। 51
=
ਜਿਨੇਂਦਰ ਭਗਵਾਨ ਦੁਆਰਾ ਫੁਰਮਾਏ ਗਏ ਦ੍ਰਵ ਲੱਛਣ, ਆਕਾਰ, ਆਸਨ, ਵਿਧਾਨ, ਮਾਨ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ। ਵਿਆਇ (ਖ਼ਰਚ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਧਰੁਵੇ (ਫਿਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ) 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਪਰਿਆਇ (ਇੱਕ ਦਰਵ ਦੇ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਅਕਾਰ) ਵੀ ਧਰਮ ਧਿਆਨੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। 52
10
********************************

Page #12

|
ਤੋਂ ਦੋ ਸੌ ਤੋਂ ਜੋ ਹੋ ਜੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ
ਜਿਨੇਦਰ ਭਗਵਾਨ ਨੇ ਪੰਚਆਸਤੀ ਕਾਇਆ (ਅਜੀਵ, ਅਧਰਮ, ਪੁਦਗਲ ਤੋਂ ਕਾਲ, ਅਕਾਸ਼ ਲੋਕ ਨੂੰ ਅਨਾਦਿ ਅਤੇ ਅਨੰਤ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਉਹ ਨਾਮ ਆਦਿ ਦੇ ਭੇਦ ਤੋਂ ਅੱਠ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਅਤੇ ਅਧੋ ਲੋਕ ਆਦਿ ਦੇ ਭੇਦ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਧਰਮ ਧਿਆਨੀ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। - 53
ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਦੇ ਸਾਧਕ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿਥਵੀ, ਵਾਯੂਮੰਡਲ, ਸਮੁੰਦਰ, ਨਰਕ, ਵਿਮਾਨ ਅਤੇ ਭਵਨ ਦੇ ਅਕਾਰ ਵਾਲੇ ਦੁਵ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਲੋਕ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਸ਼ਾਸਵਤ ਅਵਸਥਾ ਤੋਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। - 54 ਤੇ ਜੀਵ ਦਾ ਲੱਛਣ ਉਪਯੋਗ ਭਾਵ ਗਿਆਨ ਦਰਸ਼ਨ ਹੈ। ਉਹ ਅਨਾਦਿ ਅਨੰਤ ਤੋਂ ਹੈ, ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਭਿੰਨ ਅਤੇ ਅਰੂਪੀ ਹੈ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਖੁਦ ਹੀ ਕਰਤਾ ਅਤੇ 7 ਭੋਗਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। - 55
ਜੀਵ ਦੇ ਕਰਮਾਂ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਏ ਸੰਸਾਰ ਰੂਪੀ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਮਰਨ ਤੋਂ ਰੂਪੀ ਪਾਣੀ, ਕਸ਼ਾਏ ਦੇ ਪਾਤਾਲ, ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਹਿੰਸਕ ਪਾਣੀ ਵਾਲੇ ਜੀਵ ਅਤੇ ਮੋਹ ਤੋਂ
ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਹਨ। ਉਸ ਅਗਿਆਨ ਰੂਪੀ ਮਹਾਂ-ਭਿਅੰਕਰ ਹਵਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮਿਲਣ
ਵਿਛੜਣ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਉੱਠਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਸਮੁੰਦਰ * ਅਨਾਦਿ, ਅਨੰਤ ਅਤੇ ਅਸ਼ੁਭ ਹੈ। ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ * ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। - 56, 57.
| ਸੰਸਾਰ ਰੂਪੀ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਸਾਡਾ ਚਾਰਿੱਤਰ ਰੂਪੀ ਉਹ ਮਹਾਂ-ਜਹਾਜ਼ ਹੀ ਪਾਰ ? ਲੈ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਗਿਆਨ ਹੋਵੇ, ਜਿਸ ਦੇ ਛੇਦਾਂ ਨੂੰ ਤੇ ਸੰਬਰ ਨੇ ਬੰਦ ਕਰ ਰੱਖਿਆ ਹੋਵੇ। ਜੋ ਤਪ ਰੂਪੀ ਹਵਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਤੇਜ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ,
ਜੋ ਵੈਰਾਗ ਦੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਮਾੜੇ ਧਿਆਨ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਜਿਸ 'ਤੇ ਅਸਰ ਨਾ ਕਰ ਸਕਣ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸ਼ੀਲ ਵਾਲੇ ਅੰਗ ਰੂਪੀ ਬੇਹੱਦ
|
11 ਤੋਂ
ਮੈਂ ਮੈਂ ਮੈਂ
ਵੀ
? ? ? ਮੈਂ ਜੋ ਮੈਂ

Page #13

********************************* * ਕੀਮਤੀ ਰਤਨਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਚਰਿੱਤਰ ਰੂਪੀ ਜਹਾਜ਼ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਮੁਨੀ ਰੂਪੀ ਵਪਾਰੀ, ਨਿਰਵਾਣ ਰੂਪੀ ਨਗਰ ਤੱਕ ਬਿਨਾਂ ਰੁਕਾਵਟ ਜਾ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ। 58, 59, 60
ਉਪਰੋਕਤ ਨਿਰਵਾਣ ਰੂਪੀ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਮੁਨੀ ਜਨ ਤਿੰਨ ਰਤਨਾਂ ਭਾਵ * ਸੰਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ, ਸੰਮਿਅਕ ਗਿਆਨ, ਸੰਖਿਅਕ ਚਰਿੱਤਰ ਦੇ ਉਪਯੋਗ ਸਰੂਪ, ਏਕਾਂਤ, ਰੁਕਾਵਟ ਰਹਿਤ, ਸੁਭਾਵਿਕ, ਅਨੁਪਮ ਅਤੇ ਨਾਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸੁੱਖ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। 61
ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੀ ਆਖੀਏ, ਆਗਮ ਦਾ ਜੋ ਰਹੱਸ ਜੀਵ-ਅਜੀਵ ਆਦਿ ਪਦਾਰਥਾਂ ਆਦਿ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਯ ਦੇ ਸਮੂਹ ਆਦਿ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਚਿੰਤਨ ਵੀ ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
62
ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ, ਗਿਆਨ ਰੂਪੀ ਧਨ ਨਾਲ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਘੱਟ ਅਤੇ ਉਪਸ਼ਾਂਤ ਮੋਹ ਵਾਲੇ ਮੁਨੀਜਨ ਹੀ ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਦੇ ਅਸਲ ਹੱਕਦਾਰ ਹਨ।
63
ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਦੇ ਲਈ ਉਪਰੋਕਤ ਧਿਆਨੀ ਪਹਿਲੇ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਦਾ ਧਿਆਤਾ ਹੈ। ਫ਼ਰਕ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਚਮਤਕਾਰੀ, ਮਹਾਨ ਸਰੀਰ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ, ਸਰੋਤ ਕੇਵਲੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਦਕਿ ਤੀਸਰੇ ਅਤੇ ਚੌਥੇ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਦੇ ਪਿਆਤਾ ਸਿਲਸਿਲੇਵਾਰ ਸੰਯੋਗੀ ਕੇਵਲੀ ਅਤੇ ਅਯੋਗੀ ਕੇਵਲੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। - 64
-
ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਨਣ ਵਾਲੇ ਮੁਨੀ ਧਿਆਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਨਾ ਰਹਿਣ 'ਤੇ ਅਨਿੱਤਯ ਆਦਿ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਚਿੰਤਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
65
ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਵਾਲੇ ਮੁਨੀ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਸ਼ੁੱਧੀ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀਲੀ, ਪਦਮ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਲ ਲੇਸ਼ਿਆਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੇਸ਼ਿਆਵਾਂ ਦੇ ਤੇਜ, ਹਲਕੇ ਆਦਿ
ਭੇਦ ਹਨ।
66
12
-
-
********************************

Page #14

|
ਤੋਂ ਦੋ ਸੌ ਤੋਂ ਜੋ ਹੋ ਜੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ
ਜਿਨੇਂਦਰ ਭਗਵਾਨ ਦੁਆਰਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜੀਵ ਅਜੀਵ ਆਦਿ ਪਦਾਰਥਾਂ ਤੋਂ ਵਿੱਚ ਆਗਮ, ਉਪਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਆਗਿਆ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਜਾਂ ਸੁਭਾਵਿਕ ਉਤਪੰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸ਼ਰਧਾ, ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀ ਹੈ। - 67
ਜਿਨੇਂਦਰ ਭਗਵਾਨ ਅਤੇ ਮੁਨੀਆਂ ਦੇ ਕੀਰਤਨ, ਪ੍ਰਸੰਸਾ, ਵਿਨੈ ਅਤੇ ਦਾਨ ਤੋਂ * ਸੰਪੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਸ਼ਰੁੱਤ, ਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਸੰਯਮ ਵਿੱਚ ਲੀਣ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਧਰਮ ਧਿਆਨੀ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। - 68
ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਖ਼ਿਮਾ, ਮਾਧਵ (ਸਰਲਤਾ), ਆਰਜਵ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਹਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਤੋਂ ਹੈ। 69
ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਤਿੰਨ ਲੋਕ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਬਨਾਉਣ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਸਿਲਸਿਲੇਵਾਰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਅਣੂ ਵਿੱਚ ਤੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮਨ ਰਹਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਅਰਿਹੰਤ ਕੇਵਲੀ ਹੋ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। - 70
ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਾਰੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਜ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਮੰਤਰ ਰਾਹੀਂ ਡੰਗ ਦੀ % ਜਗਾ 'ਤੇ ਰੋਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਮੰਤਰ ਰਾਹੀਂ ਉਸੇ ਡੰਗ ਦੀ ਤੋਂ ਜਗਾ 'ਤੇ ਹਟਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਤਿੰਨ ਲੋਕ ਰੂਪੀ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ
ਬਨਾਉਣ ਵਾਲੀ ਮਨ ਰੂਪੀ ਜ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਰੂਪੀ ਮੰਤਰ ਦੇ ਬਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਜਿਤੇਂਦਰ ਭਗਵਾਨ ਰੂਪੀ ਵੈਦ ਉਸ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਨੂੰ ਵੀ ਹਟਾ * ਦਿੰਦੇ ਹਨ। - 71, 72
ਜਿਵੇਂ ਬਾਲਣ ਘੱਟ ਹੋਣ 'ਤੇ ਅੱਗ ਘੱਟ ਜਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਹੈ ਤੇ ਬੁਝ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਵਿਸ਼ੇ ਰੂਪੀ ਬਾਲਣ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋਣ ’ਤੇ ਮਨ ਦੀ
|
13 ਤੋਂ
ਮੈਂ ਮੈਂ ਮੈਂ
ਵੀ
? ? ? ਮੈਂ ਜੋ ਮੈਂ

Page #15

PC ।
|
* * * * * %% % ਤੋਂ ???? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ਤੋਂ ਮੈਂ ਦੇ ਅੰਗ ਪ੍ਰਮਾਣੂਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਮਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦਾ ਬਾਲਣ ਖ਼ਤਮ * * ਹੋਣ 'ਤੇ ਬੁਝ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। - 73, 74
| ਯੋਗੀ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਘੜੇ ਦੇ ਜਾਂ ਲੋਹੇ ਦੇ ਗਰਮ ਭਾਂਡੇ ਦੇ * ਸਿਲਸਿਲੇਵਾਰ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। - 75 *
ਮਨ ਦੇ ਯੋਗ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਕੇਵਲੀ ਵਚਨ ਅਤੇ ਕਾਇਆ ਦੇ ਯੋਗ ਨੂੰ ਰੋਕਦੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਮੇਰੁ ਪਰਬਤ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਥਿਰ ਹੋ ਕੇ ਸ਼ੇਲੇਸ਼ੀ ਕੇਵਲੀ * ਜਾਂਦੇ ਹਨ। - 76
ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਤਪਾਦ, ਵਿਆਇ, ਧਰੁਵਯ ਹਾਲਤਾਂ ਦਾ ਵਯ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਯਆਰਥਿਕ ਆਦਿ ਨਯ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਰੁਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਚਿੰਤਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,
ਉਹ ਅਰਥਾਂਤਰ, ਵਿਅੰਜਣਾਰਤਰ ਅਤੇ ਯੁੱਗਾਂਤਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਿਥੱਕਤਵ % ਵਿਤਰਕਸਵੀਚਾਰ ਨਾਮਕ ਪਹਿਲਾ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਹੈ, ਇਹ ਬੀਤਰਾਗ ਨੂੰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। - 77, 78
| ਹਵਾ ਤੋਂ ਨਾ ਘਬਰਾਉਣ ਵਾਲੇ, ਨਾ ਕੰਬਣ ਵਾਲੇ ਦੀਵੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਜੋ ਅੰਤਾਕਰਣ ਉਤਪਾਦ, ਵਿਆਇ ਅਤੇ ਧਰੁਵਯ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਹੀ ਪਰਿਆਇ (ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਏਕਤਵ ਵਿਰਕ, ਅਵਿਚਾਰ ਨਾਮਕ ਦੂਸਰਾ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਹੈ। ਇਹ ਅਰਥਾਂਤਰ, ਵਿਅੰਜਨਾਂਤਰ ਅਤੇ ਯੋਗਾਂਤਰ ਦੇ ਸੰਕ੍ਰਮਣ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅਵਿਚਾਰ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲੇ ਸ਼ਰੁਤ ਦਾ ਆਸਰਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। 79, 80
ਮੁਕਤੀ ਜਾਣ ਸਮੇਂ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਸੂਕਸ਼ਮ ਕਿਰਿਆ ਵਾਲੇ ਕੇਵਲੀ ਨੂੰ ਸੂਕਸ਼ਮ ਕਿਰਿਆ ਅਨਿਵਰਤੀ ਨਾਂ ਦਾ ਤੀਸਰਾ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਹੈ। - 81
|
ਤੇ 14 ਤੋਂ ਕੇ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਤੋਂ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਤਾਂ

Page #16

***********************************
*
ਮਨ, ਵਚਨ ਅਤੇ ਕਾਇਆ ਦੇ ਤਿੰਨਾਂ ਯੋਗਾਂ ਦਾ ਉਪਰੋਕਤ ਕ੍ਰਮ ਨਾਲ ਰੋਕਣ 'ਤੇ ਪਰਬਤ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਚੱਲ, ਸਲੇਸ਼ੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੇ ਹੋਏ, ਕੇਵਲੀ ਨੂੰ ਵਿਔਛਿੰਨਕ੍ਰਿਅ ਅਤੀਵਾੜੀ ਨਾਂ ਦਾ ਸਰਵ-ਉੱਚ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। – 82
-
ਪਹਿਲਾ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਯੋਗਾਂ ਤੋਂ ਅਤੇ ਦੂਸਰਾ ਇੱਕ ਹੀ ਯੋਗ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤੀਸਰਾ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਸਿਰਫ਼ ਕਾਇਆ ਯੋਗ ਤੋਂ ਅਤੇ ਚੌਥਾ ਅਯੋਗ ਅਵਸਥਾ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਜਿਵੇਂ ਸੰਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਨਾ ਵਿਚਲਿਤ ਹੋਏ ਮਨ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕੇਵਲੀ ਅਤਿਯ ਵਾਲੇ (ਚਮਤਕਾਰੀ) ਨਾ ਵਿਚਲਿਤ ਹੋਏ, ਸਰੀਰ ਧਿਆਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
-
83
84
ਚਿੰਤ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ 'ਤੇ ਵੀ ਪੂਰਵ ਪ੍ਰਯੋਗ, ਕਰਮ ਨਿਰਜਰਾ, ਸਬਦਾਰਥ ਬਹੁਲਤਾ ਅਤੇ ਜਿਨੇਂਦਰ ਭਗਵਾਨ ਰਾਹੀਂ ਰਚੇ ਆਗਮਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਕੇਵਲੀ ਦਾ ਧਿਆਨ ਸੂਕਸਮਕ੍ਰਿਆ ਅਨਿਵ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਵਿਉਪਰਤਕ੍ਰਿਆ੬ ਅਪਤੀਪਾਤੀ ਧਿਆਨ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਕੇਵਲੀ ਦੇ ਚਿੱਤ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਹੋ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸ ਵਿੱਚ ਜੀਵ ਉਪਯੋਗ (ਆਤਮਾ ਗਿਆਨ) ਰੂਪ ਚਿੰਤ ਤਾਂ ਹਾਜ਼ਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
85, 86
ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਚਰਿੱਤਰ ਵਾਲੇ ਧਿਆਨ ਸਾਧਕ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਣ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਅਨੁਪ੍ਰੇਕਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਵੀ ਚਿੰਤਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। 87
-
-
-
ਕਰਮ ਆਉਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਦੁੱਖ, ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਅਸ਼ੁਭ ਰੂਪ, ਜਨਮ ਮਰਨ ਰੂਪੀ ਭਵ ਅਤੇ ਚੇਤਨ ਅਚੇਤਨ ਵਸਤੂ ਦੀ ਵਿਨਾਸ਼ਤਾ ਇਹ ਚਾਰ ਅਨੁਪ੍ਰੇਕਸ਼ਾਵਾਂ
ਹਨ।
88
15
*********************************

Page #17

|
ਤੋਂ ਦੋ ਸੌ ਤੋਂ ਜੋ ਹੋ ਜੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਤੋਂ * ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਸ਼ੁਕਲ ਲੇਸ਼ਿਆ ਵਿੱਚ, ਤੀਸਰਾ ਪਰਮ ਸ਼ੁਕਲ *
ਲੇਸ਼ਿਆ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਵਿਚਲਤਾ ਰਹਿਤ ਬੜੇ ਪਹਾੜ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਚੌਥੇ
ਪਰਮ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਲੇਸ਼ਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹਨ। - 89 * ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਦੇ ਚਾਰ ਲਿੰਗ ਹਨ ਭਾਵ ਪਰਿਚਾਯਕ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ * ਨਾਮ ਹਨ ਅਵੱਧ, ਅਸਮੋਹ, ਵਿਵੇਕ ਅਤੇ ਵਿਉਤਸਰਗ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮੁਨੀ ਦੇ ਚਿੱਤ
ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। - 90 | ਪਰਿਸ਼ੈ ਅਤੇ ਕਸ਼ਟਾਂ ਤੋਂ ਵਿਚਲਿਤ ਅਤੇ ਨਿਡਰ ਹੋਣਾ ਅਵਧ ਲਿੰਗ ਦਾ ਅਤੇ
ਸੂਖਮ ਪਦਾਰਥਾਂ ਅਤੇ ਦੇਵ ਰਚਿਤ ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਮੋਹ-ਗ੍ਰਸਤ ਨਾ ਹੋਣਾ ਅਸਮੋਹ ਲਿੰਗ ਤੋਂ ਦਾ ਸਵਰੂਪ ਹੈ। - 91 | ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਕਿ ਮੈਂ ਦੇਹ ਤੋਂ ਭਿੰਨ ਹਾਂ ਅਤੇ ਦੇਹ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਇਸਤਰੀ,
ਸੰਤਾਨ ਆਦਿ ਮਹਿਜ ਸੰਯੋਗ ਹਨ। ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਦਾ ਪਰਿਚਾਯਕ ਵਿਵੇਕ ਲਿੰਗ ਨੂੰ ਹੈ। ਦੇਹ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਰਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਨਿਸੰਗ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਦਾ ਪਰਿਚਾਯਕ * ਵਿਉਤਸਰਗ ਲਿੰਗ ਹੈ। - 92
ਪੁੰਨ ਕਰਮ ਦਾ ਬੰਧਨ, ਪਾਪ ਕਰਮ ਸੰਬਰ (ਰੋਕਣਾ), ਸੰਚਿਤ ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਤੋਂ ਨਿਰਜਰਾ (ਕਰਮ ਝਾੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ) ਅਤੇ ਸਵਰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਇਹ ਧਰਮ * ਧਿਆਨ ਦੇ ਉੱਤਮ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੁੱਧ ਹੋ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਫਲ ਹਨ। - 93
| ਸ਼ੁਭ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਬੰਧਨ ਅਤੇ ਅਨੁਪਮ ਦੇਵਤਿਆਂ ਵਾਲਾ ਸੁੱਖ ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨਾਂ ਦੇ ਫਲ ਹਨ, ਬਾਅਦ ਦੇ ਦੋ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨਾਂ ਦਾ ਫਲ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। - 94 | ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਆਸ਼ਰਵ (ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਆਉਣਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਧਰਮ
ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ਰਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਇਸ ਲਈ * ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਲ ਧਿਆਨ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਨਹੀਂ ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਕਾਰਕ ਹਨ। - 95
|
* 16 ਤੋਂ ਕੇ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਤੋਂ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਤਾਂ

Page #18

|
ਤੋਂ ਦੋ ਸੌ ਤੋਂ ਹੋ ਜੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ
ਸੰਬਰ ਅਤੇ ਨਿਰਜਰਾ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਸੰਬਰ ਅਤੇ ਨਿਰਜਰਾ ਦੀ ਮੈਂ ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਤਪ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤਪ ਦਾ ਮੁੱਖ ਤੱਤਵ ਧਿਆਨ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਧਿਆਨ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ। - 96
ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਣੀ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਮੈਲ ਨੂੰ, ਅੱਗ ਲੋਹੇ ਦੀ ਜੰਗ ਨੂੰ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਚਿੱਕੜ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਧਿਆਨ ਆਤਮਾ ਨਾਲ ਤਾਂ ਲੱਗੇ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਮੈਲ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। - 97, 98
ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਧਿਆਨ, ਬਚਨ ਆਦਿ ਯੋਗਾਂ ਦਾ ਤਾਪਨ, ਸੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਨ 3 ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਉਹ ਧਿਆਨੀ ਦੇ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਵੀ ਤਾਪਨ, ਸੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। - 99
ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸ਼ੋਸ਼ਕ ਅਤੇ ਵਿਰੇਚਿਕ ਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਰੋਗ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧਿਆਨ, ਵਰਤ ਆਦਿ ਤੋਂ ਕਰਮ ਰੂਪੀ ਰੋਗ ਨੂੰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। - 100
ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਤੇਜ਼ ਹਵਾ ਵਾਲੀ ਅੱਗ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਬਾਲਣ ਨੂੰ ਛੇ ਜਲਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਧਿਆਨ ਦੀ ਅੱਗ ਸੰਚਿਤ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਬਾਲਣ ਨੂੰ ? ਵਿੱਚ ਹੀ ਜਲਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। - 101
ਜਿਵੇਂ ਹਵਾ ਨਾਲ ਫਟੇ ਹੋਏ ਬੱਦਲਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਪਲ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧਿਆਨ ਦੀ ਹਵਾ ਚੱਲਣ ਨਾਲ ਕਰਮ ਦੇ ਬੱਦਲ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ * ਹਨ। - 102
ਜੋ ਚਿੱਤ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸ਼ਾਇਆਂ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਈਰਖਾ, ਵਿਸ਼ਾਧ, ਸੋਗ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਪੀੜਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। - 103
|
17 ਤੋਂ
ਮੈਂ ਮੈਂ
ਰੋ
ਤੋਂ ਤੋਂ
ਮੈਂ
ਸੌ ਤੋਂ
ਵੀ ਮੈਂ ? ? ? ਮੈਂ ਜੋ ਮੈਂ

Page #19

*********************************
ਜੋ ਚਿੱਤ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਨਿਰਜਰਾ ਦੇ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਠੰਢ, ਗਰਮੀ ਆਦਿ ਭਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਸਰੀਰਿਕ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
104
ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਗੁਣ ਹਨ, ਉਹ ਦਿੱਖ ਅਤੇ ਅਦਿੱਖ ਸੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਅਤਿਯ (ਚਮਤਕਾਰੀ) ਪ੍ਰਸ਼ਸਤ (ਸ਼ੁਭ) ਹੈ। ਉਸ 'ਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਨਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਚਿੰਤਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
18
********************************

Page #20

ਤੋਂ ਦੋ ਸੌ ਤੋਂ ਜੋ ਹੋ ਜੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਤੋਂ
|
ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਅਵਿਰਤ : ਅਸੰਯਤ (ਅਸੰਯਮੀ) ਗੁਣ ਸਥਾਨ ਤੱਕ ਦੇ ਜੀਵ। ਤੋਂ ਅਨੁਭਾਵ : ਅਵਰਿਤੀ, ਪ੍ਰਮਾਦ ਤੇ ਕਸ਼ਾਏ ਆਦਿ। ਅਰਥਾਂਤਰ : ਅਰਥ - ਭਾਵ ਧਿਆਨ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ, ਦਵ ਤੇ ਪਰਿਆਇ। ਦਵ ਅਤੇ
ਪਰਿਆਇ ਦੇ ਚਿੰਤਨ ਦਾ ਆਪਸੀ ਮੇਲ ਤੇ ਅਨੁਪੇਕਸ਼ਾ : ਕਰਮ ਆਉਣ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਦੁੱਖ, ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਅਸ਼ੁਭ
ਰੂਪਤਾ ਅਤੇ ਜਨਮ, ਮਰਨ। ਰੂਪ ਭਵਸੰਤਾਨ :
ਭਵ (ਜਨਮ-ਮਰਨ) ਰੂਪ, ਚੇਤਨ-ਅਚੇਤਨ ਦੀ ਵਿਨਾਸ਼ਤਾ ਦਾ ਬਾਰ-ਬਾਰ
ਚਿੰਤਨ ਕਰਨਾ। ਅੰਕਣ : ਗਰਮ ਲੋਹੇ ਦੇ ਸਰੀਏ ਦੇ ਨਾਲ ਦਾਗਣਾ। ਦੇ ਆਗਮ : ਅਚਾਰਿਆ ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਆਇਆ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤ ਸੂਤਰ। ਤੋਂ ਆਗਿਆ : ਉਪਦੇਸ਼ ਦਾ ਅਰਥ, ਜੈਨ ਧਰਮ॥
ਆਮਰਣ ਦੋਸ਼ : ਜੀਵਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਪਸ਼ਚਾਤਾਪ ਨਾ ਕਰਨਾ।
ਆਕਾਰ : ਪੁਦਗਲ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਰੂਪ, ਵਸਤੂ ਦਾ ਆਕਾਰ॥ ਤੋਂ ਉਤਸੰਨ ਦੋਸ਼ : ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਰੋਦਰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤਾਤ ਵਿੱਚ ਲੀਣ ਹੋਣਾ। * ਉਪਦੇਸ਼ : ਸੂਤਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਥਨ।
ਰਾਮ : ਚੌਬੀ (24) ਦੌਡਕ ਆਦਿ। ਮਨ, ਵਚਨ ਅਤੇ ਕਾਇਆ ਦੇ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ
|
ਦੰਡ।
ਛਦਮਸਥ : ਸੰਸਾਰੀ ਆਦਮੀ ਜਾਂ ਘੱਟ ਗਿਆਨੀ। ਤਾੜਨ : ਸਿਰ, ਛਾਤੀ ਆਦਿ ਪਿੱਟਣਾ।
19 *
ਮੈਂ ਮੈਂ ਮੈਂ
ਵੀ
? ? ? ਮੈਂ ਜੋ ਮੈਂ

Page #21

|
ਤੋਂ ਦੋ ਸੌ ਤੋਂ ਜੋ ਹੋ ਜੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਤੋਂ ਜੋ ਦੇਸ਼ਵਿਰਤ : ਯਤ-ਅਸੰਯਤ (ਸੰਯਮੀ-ਅਸੰਯਮੀ) ਜੀਵ। * ਨਯ : ਵਸਤੂ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਧਰਮ ਦਾ ਵਿਵੇਚਣ,
ਗਿਆਨ ਦਾ ਇੱਕ ਅੰਸ਼। ? ਨਾਨਾਵਿਧ ਦੋਸ਼ ਚਮੜੀ ਢਿੱਲਣਾ, ਅੱਖਾਂ ਫਾੜਨਾ ਜਿਹੀ ਹਿੰਸਾ ਵਿੱਚ ਲੱਗਣਾ। ਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣ : ਵਸਤੂ ਦੇ ਮਾਪ-ਤੋਲ ਦਾ ਗਿਆਨ ਕਰਾਉਣ ਵਾਲਾ ਦ੍ਰਵ, ਖੇਤਰ, ਕਾਲ।
ਸੰਪੂਰਨ ਵਸਤੂ ਦਾ ਗਿਆਨ। ? ਪ੍ਰਮੱਤ ਸੰਯਤ : ਪ੍ਰਮਾਦ ਵਾਲੀ ਕਿਰਿਆ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜੀਵ। 9 ਪਰਿਦੇਵਨ : ਕਲੇਸ਼ ਵਾਲੇ ਵਚਨ। ਤੋਂ ਪੰਚਾਸਿਤਕਾਯ: ਜੀਵ, ਪੁਦਗਲ, ਧਰਮ ਚੱਲਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਦ੍ਰਵ), ਅਧਰਮ ਰੁਕਣ
ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਦ੍ਰਵ) ਅਤੇ ਅਕਾਸ਼ ਇਹ ਪੰਜ ਵ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਚਾਸਿਤਕਾਯ
ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ? ਬਹੁਲ ਦੋਸ਼ : ਸਾਰੇ ਰੋਦਰ ਧਿਆਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੱਗਣਾ।
ਭੂਤੋਪਰੋਧ : ਪਾਣੀ ਹਿੰਸਾ, ਝੂਠ ਬੋਲਣਾ। ਭੰਗ ਸਿਲਸਿਲੇ ਵਾਰ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਭੇਦ, ਅਹਿੰਸਾ,
ਸੱਚ, ਚੋਰੀ ਨਾ ਕਰਨਾ ਦੇ ਭੇਦ॥ ਭਵਨ : ਭਵਨ ਵਾਸੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਨਿਵਾਸ॥ ? ਮਾਨ : ਧਰਮਾਸਤੀ (ਚੱਲਣ ਵਿੱਚਸਹਾਇਕ ਵ ਕਾਇਆ ਦਾ ਆਪਣਾ
ਆਕਾਰ। ਯੋਗਾਂਤਰ : ਤਿੰਨ ਯੋਗ (ਮਨ, ਵਚਨ ਅਤੇ ਕਾਇਆ) ਦੇ ਚਿੰਤਨ ਦਾ ਆਪਸੀ
|
ਮੇਲ।
ਤੋਂ 20 ਤੋਂ ਕੇ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਰੋ ਤੋਂ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਤਾਂ

Page #22
ਨੇ ਤੋਂ ਜੋ ਸੋ ਰੋ ਤੋਂ ਜੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਹੋ ਜੋ ਹੋ ਹੋ ਜੋ ਮੈਂ ਏ ਲੇਸ਼ਿਆ : ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਲਬੇੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ)। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਕਪੋਤ ਅਸ਼ੁਭ ਮੈਂ ਅਤੇ ਪੀਤ, ਪਦਮ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਲ ਸ਼ੁਭ ਲੇਸ਼ਿਆਵਾਂ ਹਨ। ਦੇ ਵਾਚਨਾ : ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਸਿਮਰਨ ਲਈ ਚੇਲੇ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਪਾਠ। * ਵਿਅੰਜਨਾਂਤਰ : ਵਿਅੰਜਨ (ਸ਼ਬਦ)। ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਆਗਮ ਵਚਨਾਂ ਦੇ ਚਿੰਤਨ ਦਾ ਆਪਸੀ ਮੇਲ ਮਿਲਾਪ ਕਰਨਾ। ਵਿਧਾਨ : ਜੀਵ ਪੁਦਗਲ ਆਦਿ ਦੇ ਭੇਦ॥ ਜੋ ਵੀਚਾਰ : ਅਰਥ, ਵਿਅੰਜਨ ਅਤੇ ਯੋਗ ਦਾ ਪਰਿਵਰਤਨ। ਵਿਸ਼ੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਗਿਆਨ ਵਿਤਰਕ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਵਾਰ ਵਾਰ ਚਿੰਤਨ ਵੀਚਾਰ ਹੈ। ਸ਼ੈਲੇਸ਼ੀ | ਮੈਂ ਵਿਤਰਕ : ਵਿਸ਼ੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਗਿਆਨ ਵਿਤਰਕ ਵਿਮਾਨ : ਵਿਮਾਨਿਕ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਨਿਵਾਸ॥ | ਪਰਬਤ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਥਿਰ। ਤੋਂ ਸਯੋਗ ਕੇਵਲੀ ਤੇ ਅਯੋਗ ਕੇਵਲੀ : ਕੇਵਲ ਗਿਆਨੀ ਜਦ ਤੱਕ ਵਿਚਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤਿੰਨਾਂ ਯੋਗਾਂ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਦ ਤੱਕ ਸੁਯੋਗ ਕੇਵਲੀ ਆਪਣੀ ਉਮਰ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵਿਹਾਰ ਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਰੁਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਅਯੋਗ ਕੇਵਲੀ ਕਹਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸੁਯੋਗ ਕੇਵਲੀ 13ਵੇਂ ਅਤੇ ਅਯੋਗ ਕੇਵਲੀ 14ਵੇਂ ਗੁਣ ਸਥਾਨ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸੰਨਨ ਦਿਤਾ, ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਆਪਸੀ ਮਜਬੂਤ ਬੰਧਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼, ਬਦ੍ਰਿਸ਼ਵਨਾਰਾਚਸੰਹਨਨ, ਬਨਾਰਾਚਸੰਹਨਨ ਅਤੇ ਨਾਰਾਚਸੰਹਨਨ ਇਹ ਤਿੰਨ ਉਤਮ ਅਕਾਰ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਧਿਆਨ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਵਜਰਚਾਹਾਵ ਸੰਹਨਨ ਅਤੇ ਨਾਚ ਸੰਹਨਨ | 21 ਤੋਂ ਮੈਂ ਮੈਂ ਮੈਂ ਵੀ ? ? ? ਮੈਂ ਜੋ ਮੈਂ