________________
*********************************
ਰਾਗ, ਦਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਮੋਹ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਫਲਦੇ-ਫੁੱਲਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਰੂਪੀ ਦਰਖ਼ਤ ਦਾ ਬੀਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
13
-
ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਉਦੈ (ਪ੍ਰਗਟ) ਹੋਣ 'ਤੇ ਆਰਤ ਧਿਆਨੀ ਨੂੰ ਕਪੋਤ, ਨੀਲ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਲੇਸ਼ਿਆਵਾਂ (ਮਨ ਦੇ ਉਤਾਰ-ਚੜਾਵ) ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਹਨ ਪਰ ਉਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਜਿੰਨੇ ਰੋਦਰ ਧਿਆਨੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। - 14
ਰੋਣਾ, ਪਿੱਟਣਾ, ਸੋਗ, ਤਾੜਨਾ, ਦਬਾਉਣਾ ਇਹ ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਦੇ ਲੱਛਣ ਹਨ। ਇਹ ਲੱਛਣ ਚੰਗੇ ਦੇ ਵਿਯੋਗ ਅਤੇ ਮਾੜੇ ਨੂੰ ਸੰਯੋਗ ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਟ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ
ਹਨ।
15
ਆਰਤ ਧਿਆਨੀ ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਅਤੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੀ ਸੰਪਤੀ ਦੀ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਉਸ ਸੰਪਤੀ ਨੂੰ ਪਾਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਮੋਹ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਪਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। 16
ਆਰਤ ਧਿਆਨੀ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਦੇ ਮੋਹ ਵਿੱਚ ਪਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸੱਚੇ ਧਰਮ ਤੋਂ ਬੇਮੁੱਖ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਮਾਧ ਵਿੱਚ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਉਹ ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
17
ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਅਵਿਰਤ, ਦੇਸ਼ਵਿਰਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੰਤ ਅਣਗਹਿਲੀ, ਸੰਯਮੀ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਰਤ ਧਿਆਨ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਮਾਵਾਂ (ਅਣਗਹਿਲੀਆਂ) ਦੀ ਜੜ ਹੈ। ਮੁਨੀ ਅਤੇ ਸਾਵਕ (ਉਪਾਸਕ) ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। - 18
-
ਤੇਜ ਕ੍ਰੋਧ ਦੇ ਵੱਸ ਵਿੱਚ ਨਿਰਦਈ ਹਿਰਦੇ ਵਾਲਾ ਜੀਵ ਹੋਰ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਬੁੱਧ (ਕਤਲ) ਵੇਦ (ਛੇਦਣਾ), ਬੰਧਣ (ਬੰਨ੍ਹਣਾ), ਦਹਿਣ (ਅੱਗ ਲਾਉਣਾ), ਅੰਕਣ (ਨਿਸ਼ਾਨ
*********************************
