Book Title: Buddha Ane Mahavir
Author(s): Unknown
Publisher: ZZZ Unknown
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034485/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha ane mahAvIra pUrva kA La pAmelA enA eka sahadhama upara vivecana karIne aTakIzuM nahi; e khate dha prAcIna A jagatanA eka mahAdhama tema ja AchI prakhyAtI ApaNe ahIM dRSTi nAkhI jazuM, enAM rUpara'ga viSe ja paNa enI bhAvanA ane utpatti viSe paNa kaoNMika kahIzuM. dharmanA vikAsa-kramanAM pariNAma hAya ene svarUpe ApaNane e dekhAya che ane e rIte bIjI iMDA-jamana prajAenA mULa dhama sAthe-hAmaranA ane prAcIna jarmananA dharma sAthe emanA saMbaMdha bAMdhI zakAya. ghaNA vAcake te A prastAva sAMbhaLIne Azra mUDha banI jaze; kAraNa ke emane mate bauddha dharmAMnA siddhAntA heAmaranA dharmasiddhAntAthI ane mULa jarmana pUrvajonA dha siddhAntAthI cheka aLagA che. paNa A dharmAM ane siddhAntA peAtAnAM gIta, prArthanA ane yA racavAmAM je bhASAne upayAga kare che e bhASAo paNa eka bIjAthI cheka aLagI haiAya evuM dekhAya teA cheja. iliyaDa ke ADesI uparathI ke eDA uparathI kAI paNa mANasa hiMduonA sauthI prAcIna graMtha vedane ke bauddhazAstrAne nahi ja samajI zake. ane chatAMye e sau bhASAete ati prAcIna saMbaMdha che. bahu prAcIna kALa-khrista pUrve 3000 nI lagabhaga hAya-hiMdu, irAnI, grIka, rAmana, jarmana, slAva, kelTa vagere IMDA-jarmAMna prajAe vacce saMbaMdha hatA. eziyA ane yureApanA sImApradezamAM kAika jagAe emanAM pAsapAse ghara hatAM, e eka bIjAnI eTalI samajatA ane vaLI dhama bhAvanAemAM ane rIta rivAjamAM paNa ghaNuM sAmya dharAvatA. bezaka e vAtane hajArA varSa vItI gayAM che; paNa bhASA ane dharma evI cIkaNI sasthAe che ke, sau cIjonI peThe kALe karIne e khadalAya teA che ja, paNa hajAre va pachI paNa e peAtAnA mULane kAine kai rIte coMTI rahe che. albatta kALa jema jema vadhAre vItatA jAya che ane pheraphAra jema jema vadhAre thatA jAya che tema tema enuM mULa navuM ane enA prAcIna sabaMdha samajavA kANu thaI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha ane mahAvIra A jANavAnuM ane samajavAnuM vadhAre kaThaNu tA eTalA mATe thAya che ke e saMbadha ahIM tahIMthI kaMi vicitra rIte ja DhIleA paDI jAya che. evuM paNa khate che ke eka bhASA bIjI parAI bhASAnI asarathI, temaja bheka dharmo bIjA parAyA dharmanI asarathI badalAi jAya che; e bhASAmizraNa ane dhamizraNanuM evuM pariNAma Ave che ke bhUtakALane ukelI ApanAra badhAM derA guMcavAi jAya che. ane kreSTha prajAmAM bhASAne ke dhanAsa kaiMka svataMtrabhAve ane pagale pagale thAya che, tyAre paNa evuM bane che ke te prajAnI gamana tA uparatI zreNInA ke game teA nIcenI zreNInA leAkanA zabdo rUDha rUpa dhAraNa kare che ane leAka jIvanamAM dharma spaSTa rUpa dhAraNa kare che; athavA te| amuka rUpa dhAraNa karIne sateSa le che. ane anusarIne amuka prajAnAM bhASA ane sAhitya amuka viziSTa ravarUpa dhAraNa kare che. jema ke, hiMduonA ane rAnIe)nA prAcIna vikAsamAM dhArmikatattva zuddha dhArmika svarUpa ja lIdhuM, paNa heAmara ane prAcIna janAnA sabaMdhamAM e mahAkAvyamAM utarI gayuM. A vastusthitinuM pariNAma e AvyuM ke vedamAM devaprAnAnA maMtrA jevA AvyA tevA hAmaramAM nA AvyA; ane pachInA kALanA zrIkAmAM paNu A prakAranI racanA nA ja AvI. joke bAreka varSa pUrve ijIptamAMthI AzkAesanu' eka kAvya maLI AvyuM che, tene bhAva ane chaMda adbhuta-rIte prAcIna bhAratIya matrAne maLate Ave che ane te uparathI jaNAi Ave che ke AvAM kAvyAnuM rUpa (bhAratIya chaMdanA svarUpane triSTum kahe che) prAcIna iMDA-jamanAnI deva-stavanAmAMthI ghaDAyuM hatuM. AkAesanAM gItamAM dIeskaranI prAthanA che ane gee ene Ama anuvAda karyA che. ( intara. mAtAzrIta 1917. pR. 596 thI). AveluM ahIM, nakSatre zAlatA AkAzane tyajI prakaTa thAe ahIM, ane sahAyatA ApA, jhesa ane ledAnA baLavAna putrA, kAstara ane pAlI de ! rita gatinA gheADAnI pIThe caDhIne bhUmi ane samudra upara rI vaLe, ane mRtyunI zItala jarA thakI mAnavIne tArI tame. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvakALa satvara vege maMdirane zikhare jAe, duvAnA zikhara pradezane dUrathI prakAzA ane rAtrie athaDAtI zyAmanaukAte AzA kiraNa ApeA. [tyAra pachInA e kSAkamAMthI mAtra e e akSarA ja maLI AvyA che. dIoskara samudranA teAAnamAMthI bacAvanAra deve che. sarakhAve| H. Aymn. Hom. 386. | ane Eurip. Helen. 1495. ff. vaLI liepeAda phaeNzana zreSDaranA Azische Religion II ( 1916 ) pR. 438-458 mAM AvelA Die Dioskuren vALu prakaraNa paNa jovA jevuM che. AlkAIesanA zlAka agIAra akSaranI traNa ane cha akSaranI eka (Hexameter ) chevaTanI ema cAra puktionA che. vedanA zrloka agIAra akSaranI cAra paktinA che. maitreya samiti nAmanA mArA graMthamAM ( ( 1919 ) pR. 158 thI, agiAra akSaranI patinI utpatti saMbaMdhe vivecana karavAmAM Avyu che, ane cha akSaranuM chevaTanuM je svataMtra TuMku caraNu che te viSe te ja graMthamAM 136 me pRSThe ane khAsa karI New Metrik ( 1920 VWV ) nAmanA mArA lekhamAM vivecana karavAmAM AvyuM che. ] Ama saTamAMthI tAranAra e dIeskara te e devA che, temane hamezAM yugma mAnavAmAM Ave che ane sahAyatA mATe emanI bhegI ja prAnA karavAmAM Ave che. * DresanA putrA ' e emanuM nAma te vedamAMnA vio nAtAne maLatuM Ave che, ane vaLI vedamAM paNa e baMne deva saMkaTasamaye sahAyatA karanAra manAyA che. AlkAiese karI che evI rIte emanI prArthanA sahAyatA mATe karavAmAM Ave che ane emaNe karelI sahAyatAne kAraNe emanAM stavana vAravAra gAvAmAM Ave che. vedamAM karelA vana pramANe adbhuta thamAM khezIne e vicare che ane tyAre e sazrvinA kahevAya che ane vaLI nA(cA ( 6 sarasyA ) paNu kahevAya che, eTale ke mANasa sukhethI.vizvAsa rAkhIne emane zaraNe jaI zake. emanA pratye uccArelA vedamatra A pramANe che ( jana anuvAda grAsamAnane che. mULamAM agIAra akSaranI pa`ktie che, tene anusarIne anuvAdamAM paNa agIAra akSaranI patie rAkhI che.) ma. 1. a. 17. sU. 3. Ave, he azvina, cenapakSISe akti rathamAM mezIne tame bhavyaM sahAyaka, tamArA ya manA mana karatAM ye virata vega vALA, vAyu pharatAM ye, ne e trivadhu che, huM vIra. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 3. 1 www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha ane mahAvIra tamArA rathamAM bezIne A, je trivadhu che, temAM traNa beThaka che, sArAM goLa paNa piDAM che; amArI gAyone puSTa kare, ghoDAne tvarita kare, amArAM mANasone sabaLa kare, he azvina varita ye bethI ahIM Avo ane A parvatane zabda lai lo, nahi to prAcIna nAyakee tamane bhIDamAM sahAyaka zAne kahyA he azvina? he azvina, tamane A spena pakSIo lAve che, e varita pakSIo, je rathane kheMce che; svarganAM gIdha pakSI jeTalAM e vizvAsa pAtra che, ane tamane nizcaya yajJamAM laI jAya che. tamArA ratha upara sUryanI kanyA, e yuvatI paripUrNa AnaMde caDhI, adbhuta rAtAM pakSIne vahI lAvanArA e tvarita ane tamane ahIM lAve. bhavyatA dvArA tame vaMdana karAvo cho zakti dvArA rela karAvo che, he vIra; bhagunA putrane tame samudra pAra leI gayA ane cyavAnane pharI yuvAna banAvyA. agninA tApamAM samAI gaelA atrine, he azvina, tame tAjo karI baLa ApyuM; aMdha thaelA karvane, enI prArthanA sAMbhaLIne tame pharI ene Akhe ApI. nAzI jatA zayunI gAyane he azvina, tame prAcIna kALe dUdhe bharI kADhI. vartikAnI bhIDa tame bhAgI, ane vismalAne navI jaMdhA dIdhI; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvakALa sApane mAranAra IndrathI preraNuM pAmelo, be khArato zatrune teDI nAkhanAro, sabaLa aMgavALo abhibhUtie ugra * evo bhaveta aN tame ene Apo. mATe ame tamane he sujAta vIza, sahAyatAne mATe prArthIe chIe; amArI prArthanAothI saMtuSTa thaIne amArA kalyANane arthe rathe besI Avo. he satya puru, tAjA zyanane vege amArI pAse Ave, he sajoSa, pratyeka prabhAtanI uSAne udayakALe havya lAvIne tamane prArtha chuM. he azcina. Ama AvA prakAranA amuka keTalAka deva prAcIna bhAratavAsIe, prAcIna grIkee, kaMIka aMze prAcIna romanoe, prAcIna jarmanoe athavA i-jarmana prajAnA ghaNAkharA lee je mAnyA che, te temanA ati prAcIna kALanA, IDo-jarmane prajAnA mULadharmamAMthI utarI AvelA che. tyAre, prathama to AkAzane deva te jarmanamAM Water Zeus, grIkamAM ....... - laTinamAM Ju-piter ( Dju-pater uparathI ) vaidika : pitA kahevAya che. * maLaskAnI devI jarmanamAM Leuchterin grIkamAM ..... lATinamAM Aurora, vaidikamAM paNa kahevAya che. sUryadevane jarmanamAM Himmelische, grImAM ....... gathikamAM Sail vaidakimAM sUI kahe che. agnidevane lATinamAM igni-s, prAcIna lAvamAM ogni, vaidikamAM agni kahe che. vAyudevane jarmanamAM Woutan athavA Odin, vaidikamAM kahe che, vedakALanA A jene rudra (bhayaMkara) kahetA tene pachInA kALanA Aryo maMgaLa bhASAmAM phira ( kalyANakara) kahevA lAgyA. yuddhane deva AdimAM mA-mRta (manuSyamAraka) hatA, temAMthI mAgRta thayo ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha ane mahAvIra temAMthI sAmyAbhAsane lIdhe mAtRta, lATinamAM Mavort ane Mart vaidikamAM mahat kahevAyeA. svargIya kaLAdharane jaOnamAM Elfen, grIkamAM Oppens, vaidikamAM mu kahe che. nazIkha ( hIMdamAM vidi bhaviSya bhAkhavuM), mULe prArabdha, zvAvamAM Bog, vaidikamAM maga kahevAya che. prAcIna iMDaeNA-jarmana prajAnA dharmAM te prakRtidharma hateA. cAre bAjuthI sRSTimAM anu. bhavAtI zakti ane tenAM dRzyA tathA tenAM pariNAmeAthI ApaNA pUrvajo Azraryacakita thatA ane tene pUjyabhAve nIrakhatA, emanAmAM tee uka ucca ane alaiAkika, daivika ane zAzvata bhAva AreApatA, emanI stuti ane prArthanA karatA, maLelA ane maLavAnA lAbha mATe emane naivedya dharAvatA, svargIya atithie hAya ema emanuM AvAhana karatA ane emane khAdyapeya dharAvatA, ane emanA AzIrvAdane mATe prArthanA karatA. Ama prakRti pUjA ane prakRti saMskAra, ane e sau karatAM ye vadhAre te gaMbhIra prakRti bhAvanA e A dhamanuM tattva hatuM. emaNe prakRti viSenAM kAvyA-aizvarya ane bhavyatA viSenAM tema ja vaLI AkAza ane pRthvImAMthI anubhavAtA bhaya viSenAM ane manuSyanA sukhadu:kha viSenAM pravaNazIla kAvye racyAM; jo ke Anade apAtAM khAdya ane aMtaratama samaNu sAthe ene saMbaMdha nahi paNa haze; chatAM ye A prakRtipUjAmAM emane kAvyeA sphuryA. A prakAranAM samaNu-naivedya ane sAthe sAthe ja sahAyatA mATenI prArthanA ke je dhArmika bhAvanuM bAhya svarUpa hatuM, eNe kAvyanuM svarUpa lIdhuM; ane A uparathI jaNAi Ave che ke ApaNA dhArmika kAvyAe e rIte peAtAnI jaDa nAMkhI. ApaNA iMDA-jarmana dharma prAcIna bhAratamAM peAtAnA kaivedha vikAsa karyo, dhIre dhIre . emAM kevA pheraphAra thatA gayA ane pachInA jugamAM evA sAmAnya dhathI sa MtoSa nA thaye temAMthI judA ja prakAranAM navAM navAM svarUpe krama vikasyAM ane pariNAme mahattvasvarUpe bauddha dharma prema prakaTa thayA e krama have ApaNe tapAsIe. bhAratanA prAcIna kALa tyAre bauddha dharmanI sthApanA sudhInA prAcIna bhAratanA dharmavikAsa upara ApaNe dRSTi pheravI jaie. e vikAsane ghaNAM saikA-kaMika i. sa. pUrva 1200 thI 40 sa. pU 500 jeTalAM sAMlAgyAM hatAM. e juga AryaMnA vijayanA ane vistAranA hatA. ApaNI IMDA-jana prajA pazcimathI nikaLIne sindhunadI upara AvI pahoMcyA pachI dhIre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratanA prAcInakALa dhIre gaMgAnadenI sapATa` upara AvI ane tyAMthI dakSiNamAM tema ja uttaramAM himAlayanI uMcI khINAmAM vistarI. Ama e saikAomAM dhIre dhIre e mahAdvIpakalpanA meTa| bhAga iMDAjaIna sAMsthAnikeAthI bharAi gayeA. tyAM vasatA AdivAsIenA A A prabhu thai paDacA; prabhu thai paDe evI emanI zakti hatI; kAraNu ke e peAtAnI sAthe sa'skRti-utkaSa-letA AvyA hatA. tyAra pachI sauthI prathama saMsthAna sthApanAnuM mahatkArya zaru thayuM. IMDe-jarmIna prajAnAM, pramANamAM nAnAM TALAM asaMkhyAta Adi-vAsIomAM bhaLavA lAgyAM. gaurava prajA zyAmavaNu prajAmAM bheLAi ane meATA vistAranAM rAjye sthapAyAM; ane zyAmavarNAM prajAnA je leka khuNekhAcare bharAi peDhA nahi, te gaurava prajAnA dAsa thaI rahyA. A vijayanuM ane 'sthAna sthApanAnuM prAcIna kAryAM tyAra pachInA navA jugamAM vaLI nave rUpe pAchuM bhaDAyuM pUrva kALanI IMDA-jarmana prajA dhIredhIre pUrvakALanA AdivAsIenI aMdara bhaLI jane kaka zaktizALI prajA banI hatI tyAra pachI bIjIvAra IMDA-jarmAMna prajAnA eka aMze purI pAche. bhArata upara adhikAra prApta karyAM. ane jema AjanA rAjyakartAe bhAratavAsIethI chuTA ja rahe che, tema e bIjI vAranI saMsthAna-sthApanAmAM paNa thayuM. zyAmaprajAthI gauraprajAne dUra rahevAnI agatya lAgI; kAraNa ke mizraNathI avati thai hatI ema anubhave jaNAyuM chatAM ye A avanati traNa saikAMne aMte svAbhAvika rIte ja thai gai; paNa zaruAtamAM emAMthI bacavAne prayatna gauraprajAe karyAM hatA, A vasa'karatA ane avanati sAmenA vigrahamAM rakSaNarUpe jAtibhedanI sthApanA thai. bezaka, bhAratamAM jAtibheda Ama prAcIna bhAratanA saskRtivikAsanuM Avazyaka aMga hatuM. ane A jAtibheda te pariNAme emanA dharmanA siddhAnta thai paDayA; vedamAMthI pachInA jugamAM vikAsa pAmelA emanA dharmasvarUpanA eka mera banyA; ane e dharmAsvarUpane ApaNe brAhmaNadhamane nAme ALakhIe chIe. 7 naivedya-samarpaNa-balidAna e A dharmasvarUpanA khIjo meru banyA. A naivedha karma amuka svarUpe svAbhAvika rIte pUrve paNa hatuM ja paNa veda pachInA brugamAM eNe spaSTa ane soMpUrNa svarUpa dhAraNa karyuM; ane AryanA pravAsakALamAM uMce caDhele kAvyadhvanI dhIre dhIre lupta thate gayA ane kAMika gUDha kalpanAe tema ja kaMika vyavasthita niye dharma upara potAnI chApa pADatAM gayAM tema tema A balidAna purai|hita soMpradAyane khaLe dharmakriyAmAM pradhAna kriyAnuM sthAna pAmatuM gayuM. prAcIna vedadhama mAM je kAvyadhvanI mukhya hateA te peAtAnuM sthAna sAcavI zakyA nahi. Ama zAthI thayuM! prakRtimAM spaSTa ane dhvanita bhaya tathA pUjA TaLIne Ama " mUgI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha ane mahAvIra prakRti bhAvanA sAthI udbhavI? anekezvaravAdamAMthI ekezvarano uddabhava zAthI thayo ? A vikAsamAM, e jema AgaLanI dizAnuM pagaluM hatuM, tema vaLI e pAchaLanI dizAnuM paNa pagaluM hatuM. vizvasamastanI-vivekyanI bhAvanA thaI eTalA puratuM e AgaLanI dizAnuM pagaluM hatuM; prAcIna devasvarUpanI bhAvanA uDI gaI ane te uparanI AsthA DubI gaI eTalA puratuM e pAchaLanI dizAnuM pagaluM hatuM. prakRtisamastanI bhAvanA udaya pAmI, AdhAra bhUta pAyArUpe mAna ane grAnanA vikAsanI racanA thaI ane e pAyAmAM pUjyabhAve caNAI gaI. ane pachI prAcIna kALanuM bhavya devasvarUpa mAtra ardha devasvarUpa-apAciva vyakti svarUpa pAmyuM. vyavahArapradezamAMthI nikaLIne kalpanApradezamAM praveza pAmyuM. mAnava svabhAvane navuM khAdha ANI ApanAra kaMika vastune mATe dharmanA navA svarUpanI bhUmikA kevI racAI e samajAyuM haze. grIka-romana prAcIna jugamAM paNa e pramANe pheraphAra thayo hato, kAraNa ke tyAM paNa samaya vItate prAcIna devabhAvanA samajAtI baMdha thaI gaI hatI ane tyAMnA dazanazAstra vizvasamastamAM ane enAM badhAM prakAranAM svarUpamAM AtmAnuM ArepaNa karyuM hatuM. samudra ane parvatoe karIne bAkInA jagatathI chuTA paDI gaelA prAcIna bhAratavAsIo karatAM judI ja rIte, pachInAM pAMca varSamAM, bhUmadhya samudranI cAre bAjuenI prajAo saMbaMdhamAM AvatAM tyAM vikAsa thaye. alaga paDI gaelA uSNa pradeza karatAM trIjA khaMDanA samazItoSNa pradezamAM mAnava-svabhAvanuM navuM phaLa pramANamAM huM ane judI ja rIte phaLyuM. A moDethI AveluM phaLa svAdiSTa ane svAththakara AvyuM emAM te kaMi zaka ja nathI; ane prAcInakALe aLagI paDI gaelI saMskRtithI judI ja rIte e navuM svarUpa vistAra pAmate pAmate hajI potAnuM kArya karyuM jAya che. have ApaNe paLeka vAra thobhIe, ane Do-jarmana jAtine amuka bhAga prAcIna kALe samazItoSNa pradezamAMthI rasto karato karate uSNapradezamAM Avyo ane temAM ye vaLI zyAma prajAnI vacce AvI vasyo tyAM enI dharmabhAvanAne kevI rIte vikAsa thayo te joIe. buddha ane mahAvIranAM navAM dharmasvarUpa te evI rItanuM mAnavasvabhAvanuM phaLa che. ema jaNAya che je A viziSTa vastusthitimAM ApaNuM phaLamAM amuka viziSTa prakArane svAda, amuka bhUmisvAda -paradezI bhUmine svAda pravezyo. A svAda te amuka viziSTa prakArane adbhuta mata che; e mata, bauddha dharma pUrve hajAro varSa kAmamAM kama bhAratamAM praca. lita hatA ane buddhanA samayamAM lokapracalita dharmamAM praveza pAmyo hato. e mata te punarjanmano mata che. ApaNe to pazcimanI saMskRtinA vikAsamAM ucharyA eTale ApaNane e mata cheka alaukika lAge, paNa buddha ane tenA samayanA lokone e kevaLa svAbhAvika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratane prAcInakALa lAgyo hato, ane AjanA hiMdune pAya te svAbhAvika ja lAge. A matanuM mULa zodhavAne ApaNe bhAratanA AdivAsIone bAraNe javuM joIze; jemane -jarmana pravAsIoe jitI lIdhA hatA ane pitAnA dharmamAM bheLavI dIdhA hatA. prAcIna vedakALamAM te ApaNuM iMDo jarmana prajAmAM punarjanmanA matanuM kaI nAma nizAna nahotuM. paNa chatAM ye prAcIna grIke maraNa pachInA jIvanane ane evI pAralaukika vAtane mAnatA. vedakALanA pachI keTalAka varSa vItate te bhAratamAM e mata sarvatra vyApI gayo. Ama e mata AdivAsIeno mata hatuM, tyAMnI bhUmino svAda e phaLamAM Avyo hato, - have tyAre punarjanmanA matamAM zo bhAva rahelo che? emAM be bhAva che;-ghaNAkharA vicArake jaNAve che ema dharmanA siddha thaelA svarUpamAM enA be bhAva che. eka to, mRtyu pachI jIvana cAlu rahetuM nathI, paNa bIja ke svarUpamAM rahe che, ane maranArane AtmA bIjI koI nimAM-mANasanI ke kaI itara prANInI yonimAM-avatare che. e matano bIjo bhAva evo che-ane je vadhAre mahatvano che; dhArmika vicArake jene vadhAre mahatva Ape che-te evo che ke punarjanmanA mata pramANe AjanuM jIvana puNya phaLa ke pApa phaLa pAmaze arthAta puNya jIvo maraNa pachI sAre janma pAmaze ane pApa cho koI nabaLo janma pAmaze. Ama punarjanmane AdhAre vizva-vyavasthAnI naitika yojanA racAya che. siddhAnta evo che je puNya jIvone tema ja pApajIne temanA karmanAM phaLa A ja janmamAM pUrI rIte maLI zakatAM nathI; AthI evo ja tarka bAMdhavo ghaTe ke Aja sudhInA jIvanane sAMdhanAruM bIjuM navuM jIvana hovuM joIe. vaLI A AkhA matane pariNAme jIvananI vatamAna sthitinuM kAraNa paNa spaSTa thAya che; jIve gayA avatAramAM je puNya karma karyA hoya te upara enA A janmanA sArA phaLane AdhAra che, ane tevI ja rIte A janmanAM nabaLAM phaLa te gayA janmanA pApakarmane lIdhe che. e mata pramANe aneka janma thAya che ane ene pariNAme vartamAna janmanuM kAraNa kevuM kalpAya che enuM hAsyajanaka udAharaNa ApuM, jayAre kaI aMgreja potAnA kutarAne gADImAM besADe che, tyAre catura hiMdu Azcarya pAmaze ane kaheze ke A kutare enA pUrvajanmamAM bahu puNyakarma karyA hovA joIe jene pariNAme A janmamAM e gADImAM besavA jevuM sukha pAme che. vaLI pUrvajanmane anusaratuM smaraNa paNa hoya che. jene pUrvajanmanA matamAM purepurI zraddhA che, tenAmAM divya zakti Ave che, tenI kaMlpanA ane vastusthiti vaccenI sImA TaLI jAya che ane tethI ene pUrvajanmanuM smaraNa tarI Ave che; AvA divya samaraNa karIne vartamAnasthitine e sArI rIte samajI zake che; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 buddha ane mahAvIra evI samajane lIdhe vartamAna sthitimAM saMtoSa mAne che. buddha ane mahAvIranA samayamAM jo kei eka athavA aneka pUrvajanmane sArI peThe smarI zake te te dhanya gaNAtuM. Ama punarjanmane mata paralokane lagatA naitika dhArmika mata che. prathama te, e AtmAnI amaratAnuM pratipAdana kare che, kAraNa ke mRtyuthI kaMI jIvanano aMta Avato nathI; ane pachI, jagatanI naitika vyavasthAnuM paNa pratipAdana kare che, kAraNa ke jIvanuM prArabdha enA kAryo karma upara AdhAra rAkhe che. Ama jANyAM chatAM ye, kharekhara A mata ApaNane addabhuta ane vicitra lAge che. e mate lakhacorAsImAM pharatA mANase pazumAM javuM paDe, paNa ApaNI bhautika vidyAne mate to pRthvI uparanuM prANa-jagata sauthI nIcethI zaru thayuM hatuM ane pazu tathA manuSya vacce kazo tAtvika bheda nathI. ApaNe dUranA ane aMtima AdhArarUpa A paralokane nahi mAnI zakIe, ane tethI ApaNe A lokane mahatva ApyuM che, tathA ucca ane svataMtra bhAvanAne vastusthitine sAMkaDA khuNAmAM dabAvI dIdhI che. ApaNane e suMdara ane bhavya lAgatuM haze, paNa te mAtra pokaLa che ane TUMkI dRSTinuM che. buddha pUrvenA bhAratamAM dhArmika itihAsa tapAsatAM ApaNe viziSTa prakAranA dharmamatane bAraNe-punarjanmanA matane-bAraNe AvI pahoMcyA. tyAM AgaLa navI jIvanacaryAnA viziSTa AzramanI oLakhANa thAya che. vidhi evo che je uttarAvasthAmAM mANase jagatamAMthI chavanane saMkelI laIne vanamAM jaIne vAsa karavo joIe vaLI e paNa vidhi che je vRddhAvasthAmAM eNe ghara vahevAra pitAnA putrone soMpI devuM joIe ane vanamAM cAlyA javuM joIe chavananI uttarAvasthAne je Azrama enuM nAma vAnaprastha-vanamAM jaI rahevuM te-che; ane e AzramamAM rahIne mANase je AdhyAtmika sAhityano abhyAsa karavAno che ene AraNyaka-vanagra-kahe che. vaLI vyavasthita rIte sthapAelA maThamAM ke vihAramAM rahIne paNa jijJAsu abhyAsa karato. bhAratanA sAdhusaMdhamAMthI vikAsa pAmIne A maTha ane vihAra sthapAyA hatA ane emanI sthApanA buddha pUrve thoDA ja samayathI thavA lAgI hatI. vanamAM jaIne ekAtamAM rahevAne badale vayevRddha puruSe ke prakhyAta maThamAM ja rahetA ne pachI te e bhaThanA guru ane adhiSThAtA banatA. evA ullekha che ke buddha jyAre upadeza karavA vicaryA tyAre AvA aneka maThAdhiSThAtAo potAnA ziSyamaMDaLa sAthe emane zaraNe gayA ane emane pitAne sAdhusaMdha racavAmAM emane sahAyaka thayA. . tyAre, bhAratamAM prAcIna maThamAMthI vikAsa pAmIne sAdhusaMgha kevI rIte racAyA e ApaNe joyuM paNa A maThane paNa potAne viziSTa ItihAsa che. vAcakane pitAne khabara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra ane buddha haze ke daiicalAnamAM (jene aMgrejImAM jarmana kahe che tenAM) aneka prAntomAM AvI praNAlI che. gRhapati jyAre uttarAvasthAe pahoMce che tyAre potAnAM gharabAra je putrane saMpI saMsAramAMthI sarI jAya che; bhAratavAsIo jene vAnaprastha kahe che e A avasthAne kahI zakAya. have ApaNAmAM A mAtra sAMsArika rUDhi, rivAja, prathA rahI. bhAratamAM sau vastu upara dhArmika raMga caDhe che, tethI e rUDhi dharma pradezamAM praveza pAmI, ene dhArmika vidhi apAye ane vyavasthAe karIne pUrNa vikAsa ApavAnA prayatna thayA. Ama je rUDhi prAcIna iMDo-jarmana prajAmAM hatI te bhAratamAM jaI dhArmika vikAsa pAmI, temAMthI vAnaprastha azrima khIlyo ane temAMthI maTha thayA. sAMsArika dhArmikatAnI sAthe sAthe ja je prAcIna vikAsa thayo tene pariNAme bhAratamAM Ama sAdhujIvananI yojanA thaI ane tene atyaMta mahattva apAyuM. A vikAsathI buddha tathA mahAvIranA dharma sAthe khristi dharmane bhAvanAmAM mahattvane virodhabhAva vikasyo. pUrvanA dharma saMsAramAMthI palAyananA, vRddhAvasthAnA, tyAganA-TuMkAmAM saMnyastanA- che, pazcimanA dharma saMsArakAryane, yuvAvasthAne, puruSArthane, AzAne-TuMkAmAM devaLane dharma che. buddhanA ane mahAvIranA dharmamAM maTha-athavA ApaNe maThane maLatuM kaMIka-madhya biMdue che. khristi dharmamAM madhyabiMdue devaLa che. mahAvIra ane buddha. atyAra sudhInI carcAthI ApaNe e kaMIka jANI zakIe chIe ke mahAvIra ane buddhanA dharmo kayI bhUmikAmAMthI kuryA. emanI pAchaLanA aMtarpaTamAM prAkRtika zaktionI i-jarmana vaidika bhAvanAnI pUjA che-eTale ke kAvyamaya ane kezvara vAda che. AmAMthI aMdaranI bAjue ekatA sAdhavAnA prayatna thAya che ane advaitavAdanI dizAo zodhAya che. tyAre vaLI baharanI bAjue baLipUjAnuM jora thAya che. sAthe sAthe samAjamAM varNavibhAga paNa yojAya che. vaLI vikAsa thate thate punarjanmano mata prakaTa thAya che ane prAcIna abhyAsane baLe A zrama-saMsthAo ane sAdhujIvana vikAsa pAme che. AnI sAthe badhA pradezamAM caMcaLatA AvI jAya che, navA Adarzo kalpAya che-badhI dizAomAM daSTi jAya che, ane pariNAme navA Adarzo yojAya che. krAisTa pUrvenA chaThThA saikAmAM navanavA mata prakaTI nikaLe che. purohita saMsthAthI ane enA balidharmathI kaMTALelA aneka vicArako temanI sAme pokAra uThAve che ane e dharma zIkhavavAnA prayatna kare che ke jethI eka bIjAnI viruddha jatA aneka matane eka saMpradA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 buddha ane mahAvIra yamAM goThavI zakAya ane tethI dhArmika kriyAone eka navI ja bhUmikA upara sthApI zakAya. AvA aneka ( mahAvIranA jamAI jamAlI, gozAla, tirUmusa, kAlAma, udaka, Adi-anuvAdaka) vicArakanAM nAma ApaNe jANIe chIe, paNa AmAMnA be ja jaNanAM nAma prAcIna kALanA e aMdhakAramAM pUrNa rIte prakAzI nikaLe che. mAtra A be ja evA dharmasaMdha sthApI zakyA che, je Aja sudhI akhaMDa pravAhe cAlatA AvyA che, jemAM emanA vicAro ane AcAro prabaLa rUpe kAma rarI rahyA che ane jemAM saikAo jatAM gadha ke padya rUpe hajAro sAhitya-maMtho racAtA rahyA che. A be puruSo, emane sthApelA ane Aja sudhI . jIvatA rahelA saMghe karIne ane e saMdhane sAhitye karIne, ApaNane spaSTa rUpe prakAza Ape che ane dUra dUranA aMdhakAramAM sUrya samAna prakAzI rahyA che, tyAre emanA samayanA bIjA dhArmika Andolana karanArAne ApaNe mAtra parokSa rIte ane aspaSTa bhAve jANIe chIe, eTale ke mAtra graha rUpe ja prakAze che. 1. nAma nirdeza. A be mukhya AtmAo koNa hatA? A be gharma saMsthApaka koNa hatA ?. e baMne pUjya nAmee karIne oLakhAya che, pahelA i. sa. pU. 570 nA arasAmAM jamyA hatA ane mahAvIrane-eTale ke moTA vijetAne-nAme oLakhAya che, tathA bIjA I. sa. pU. 550 nA arasAmAM janmyA hatA ane buddhane-jJAnIne-nAme oLakhAya che. AvA ja prakAranAM bIjAM nAmo paNa emanAM che. e banene ahaMnta (pUjya), bhagavanta ( prabhu), athavA jina (jitanAra) paNa kahe che. te uparAMta mahAvIranI tIrthakara saMjJA ane buddhanI tathAgata saMjJA bahu lokapriya ane pracalita che. tIrthakarano zabdArtha tAraNahAra eTale ke, muktine bhAge caDhAvanAra evo thAya che ane bhAvArtha mArgadarzaka athavA bhemiyo evo thAya che; tathAgatane zabdArtha ema gayA te-eTale ke sAce mAge caDhayA te evo thAya che ane tethI teno bhAvathe AdarzarUpa athavA AdarzAbhUta e thAya che. A badhAM nAma ghaNuM karIne e be gunA pUjake ne ziSyo hamezAM vApare che. vaLI koI koIvAra je jAtimAM emano janma thaelo te jAtinA nAma uparathI paNa e oLakhAya che; ane emAM uttama kuLamAM emanA jammAnI bhAvanA che. mahAvIra jJAtukuLamAM ane buddha zAkuLamAM janmyA hatA, tethI mahAvIrane jJAputra ane buddhine zAkyaputra kahe che. ane tyAra pachI A bIjI saMzA zAkyaputra uparathI buddhane vaLI zAkayamuni (-zAkyavicAraka). eTale ke zAkya kuLamAM utpanna thayelA jJAnI puruSa ema paNa kahe che. buddha saMjJA uparAMta A saMjJA bahu pracalita thaelI che, ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 nAma nirdeza 13 ApaNA dharmasaMsthApaY=AmAM e e nAme vadhAre prakhyAta che. paNa vaLI mahAvIrane ane yuddhane emanA dharamAM vaDIle ane bhAi-ene ane mitrA kaye nAme khelAvatA e paNa ApaNe jANavuM joie. mahAvIranuM nAma vaheMmAna (vadhatA jata!) hatuM ane buddhanuM nAma siddhA ( bhAgyazALI) hatuM. jyAre ApaNe saMjJAo viSe vicAra karavA er3A chIe tyAre te hujI e paNa nakkI karavuM joie ke mahAvIranA ane munA anuyAyIe krame nAme oLa khAtA ane eALakhAya che. ( lATina ) khristuta uparathI khristiAnusa (phreMca chretion) ane jarmana khrista tathA mehamada uparathI mehamadanara zabdo jema ApaNe yureApamAM yAyA che tema ja yuddha uparathI emanA anuyAyIene mATe buddhisTa zabda yAjyeA che.khuda hi MdusthA namAM brAhmaNa e budghanA anuyAyIne aiAddha kahe che ane mahAvIranA anuyAyIne emanA upanAma jina uparathI jaina kahe che, jene ApaNe jinisTa kahI zakIe. mahAvIranA anuyAyIne mATe hiMdusthAnamAM vaparAtA jaina temaja yurepamAM banelA buddhisTa zabdane anusarIne jinisTa e ane pAribhASika zabdo Apaze. hAla vAparIe chIe; ane tevI ja rIte mahAvIranA dha' sabadhe ApaNe jyAre elIe chIe tyAre paNa jainadhama tema ja (jana ) jinismusa e e pAribhASika zabdo vAparIe chIe. ATalAM badhAM nAma jyAre huM gaNAvI gayA tyAre vAcaka kaheze je 'nAma tA rAkha ne dhumADA ' che. paNa chatAM ye amuka nAma teA rAkha ne dhumADA karatAM vadhAre che ema enuM pArakhu karatAM jaNAze. pUjya ane mAdaka jevAM upanAmeAmAM paNa bhAva tA che ja ane vaLI jo sAcI rIte samajavAmAM Ave te buddha ane mahAvIra e mukhya nAmeAmAM ethIe vadhAre bhAva rahelA che. d khudda eTale jeNe jJAna prApta kayuMryuM che ene ApaNe jJAnI kahIe. mahAvIra eTale ke meATA vijetA e nAma ApaNune bIjI ja dizAe dAre che. sAdhuemAM vIra teA e ja che, je sauthI vadhAre kaSTa sahana karI zake, je tapazcaryAmAM bahu AgaLa vadhI zake; eTalA mATe mahAvIrane lagabhaga a mahAtapasvI evA thai zake. prAcIna bhAratamAM tapas saMbaMdhe vicAra thatAnI sAthe vIsthAna saMbaMdhe paNa vicAra thatA ja, ane ene a tapazcaryA thatA. eTale ke vanamAM nizraLa besavuM ane te vIra rUpe siddha thavuM tathA havApANInAM ane bIjA kaeAnI kazI paravA nA karI, svAbhAvika rIte ja Ane| hetu evA nahAtA ke peAtAnuM vIratva jagajAhera karavuM, paNu kaSTathI peAtAnA zarIranuM damana karavuM. eTalA ja mATe muhu e jJAnI, ne mahAvIra e mahAtapasvI. ane tethI e be mahApuruSAnAM lakSaNamAM ekadare kharI rIte meTA tAvata tarI Ave che. mahAvIra chevaTa sudhI kharA tapasvI che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha ane mahAvIra ane tapas e ja emanA dharmane mULa ne mukhya pAme che. budde paNa potAnA sAdhujIvananAM zarUAtanAM varSomAM A dizAmAM prayatno karelA; cha varSa emaNe tapazcaryA AcarelI. paNa pachI emane jJAna thayuM ke saMsAramAM jema eka dizAnI parisImAM che, tapa, tema bIjI dizAnI parisImA che. baMne parisImAo choDIe to vacale bhAge suMdara satya maLI Ave evuM emane jJAna thayuM. A jJAna uparathI ja siddha thAya che ke e be puruSomAM buddha vadhAre jJAnI hatA ane tethI sAcI rIte ja emane jJAnI e saMjJA prApta thaI che; ane teTalI ja sAcI rIte emanA vRddha samakAlIna puruSane mahAtapasvI e saMjJA prApta thaI che. 2. tapasa ane samyaku. itihAsakrame cAlatAM ApaNe prathama tapasa saMbaMdhe vicAra karIe. mahAvIre e tapAsa Akho janmAro AcaryuM, buddha sAdhujIvananAM pahelAMnAM thoDAM varSa AcaryuM. tapas zabdamAM bhAratavAsIonI bhAvanA ati vizALa che. teo badhA prakAranA upavAsana ane AtmazAsanane tema ja kAyakalezo A tapasumAM samAveza karI le che. indriyane damavI, svAbhAvika lAla sAo ane AtmacAcalya upara vijaya meLave, AtmAne sahanazIla banAvavo. ane dehanA tema ja saMsAranA vilAsanI vAsanAonI ane pralobhanenI lAgaNIothI mukta thavuM e tapano Azaya che. aMdarano puruSa (AtmA) pitAnA uMcA prayAsothI pAra utaravAne, iMdriyoe ane saMsAra jIvane karIne utpanna thaelAM baMdhanathI baLapUrvaka pitAnuM rakSaNa karavAne icche che. bhAratavarSamAM tapAsane mATenA A uMcA prayAsoe aneka prakAranAM svarUpa dhAraNa karelAM che. tapa amuka prakAranuM puNyakarma che, ane e rIte asvAbhAvika baLa Ape che tathA paralokamAM phaLa Ape che. manuSya jAte karIne saMyama ane kaSTa upADI le to tethI A janmamAM pavitratAnI chAyA pAme che ne mRtyu pachI uMcA prakAranuM sukha pAme che. A bhAvanA ApaNane Aje navI jevI lAge kharI, paNa chatAye Do-jarmana prajAnI prAcInakALe baMdhAelI atiprAcIna dharmabhAvanAne AdhAre ghaDAelI che ane enAM cinha prAcIna jarmana AcAramAM paNa utarelAM che. jarmana loka mAnatA hatA ke je AdhyAtmika puNya jAte upADI lIdhelA kaTa karIne ke ene bIje mAge prApta karI zakAya che ane khAsa karIne duHkha paDatAM pApamukti-pAralaukika sahAyatAne AdhAre-devenI sahAyatA prApta karI zakAya che. loke puNyane mATe ke pApamuktine mATe devo tarapha najara karatA ane saMkaTathI rakSaNa pAmavAnI AzA emanA taraphathI rAkhatA. saMsAranI naitika vyavasthAne mATe devonI prArthanA karatA, kAraNa ke teo e vyavasthAnA rakSaka hatA. e loko deva pratyenI A saMkaTa-prArthanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2tapa ane samyaka 15 ne deva upara Agraha" e nAme oLakhatA tathA pratijJA vaDe e Agraha saphaLa karatA. pratijJA A pramANe hatI; amuka amuka puNya prApta karavAnI pratijJA leuM chuM-athavA pApamukta thavAnI pratijJA leuM chuM, ne temAM devanI sahAyatAnI AzA rAkhuM chuM. devo upara Agraha" evA bhAvanA zabdo hajI grIka bhASAmAM cheH Omyumi Tou's Peovs devo sAme pratijJA leuM chuM ( devone zapatha-pratijJA deuM chuM?); "devo upara Agraha ne mATe e ja bhAvamAM saMskRta bhASAmAM tabU mati-ana-grIka O'm e zabdo che. pratijJAne saMskRtamAM satyavAra (Ama karIza) kahe che. ahIM A spaSTa karelI zraddhA upara ja mAnI lIdhelA devanirNayano AdhAra hato ane e loka mAnatA ke pA5 mukta thaelo AtmA saMkaTamAMthI mukta thAya che ane jeNe ene e saMkaTamAM ANI mukyo hoya te mRtyu pAme che. uparathI sahAyatA maLe che ane ene lIdhe ja puNya, tyAga, pApamukti, pavitratA vagere prApta thaI zake che e zraddhAe bhAratamAM evuM svarUpa pakaDayuM ke amuka amuka prakAranAM tapathI ja uMcAM karmo baMdhAI zake, paNa ema te kahI zakAya nahi ke mahAvIre ane budhe pratyakSa rIte A bhAvanA uparathI potAnI bhAvanA rathI kADhI. ulaTuM e to, tethI prApta thatI A lokanI kIrtAine kAje ke paralokanA sukhane kAje je loka tapa Adare che te lokone vaDI kADhe che. tyAgathI ane kAyaklezathI A lokamAM ke palakamAM sukha prApta karavuM ke A lokmAM kIrti prApta karavI e emane Azaya naheAta, mukita e ja emane Azaya hatuM. bhAratanA te samayanA dhArmika darzananI eka navI bhAvanA-jenA saMbaMdhamAM mahAvIre ane budhe paNa vicAra karyA che e bhAvanAmukti athavA mekSanI bhAvanA AgaLa ApaNe AvI pahoMcyA. paNa e bhAvanA viSe ApaNe spaSTa rIte vicArIe te pahelAM mahAvIre ane budhe tapa saMbaMdhe kevI kevI bhAvanAo bAMdhelI te prathama vicArI leie. baMne uttama kuLamAM janma pAmyA hatA, baMne pitAnA ja kuTumbamAM ucharIne moTA thayA hatA ane baMne Azare trIza trIza varSanA saMsAra vyavahArathI cheka kaMTALI gayA hatA, evA kaMTALI gayA hatA ke Akhare sAdhu thaI gayA; ane baMnee ati AturatAthI ane pitAnA paripUrNa puruSArthathI tapazcaryA AdarI. paNa tapa emane to kameTI patthara hato. mahAvIra emAM pAra utaryA ane ene anusarIne pitAno dharma che ; tapa e ja emanI mArgadarzaka bhAvanA thaI paDI. ethI ulaTuM buddha aneka varSanI tapazcaryA pachI enI pAra nikaLI gayA ane emane ethIye uMca prakAranI mArgadarzaka bhAvanA jaDI AvI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 buddha ane mahAvIra e bhAvanA evI hatI, ke jenI bhAratamAM kAine khabara naheAtI. buddha tyAra pachI e ja bhAvanAe prerAyA ane ene anusarIne emaNe peAtAnA dhama yejyA. emanA badhA AdhAra mArgadarzaka bhAvanA upara hatA. kAraNa ke naitika siddhAntAmAM ane dhArmika bhAvanAomAM tA mahAvIra ane budhdha bane lagabhaga sarakhAM hatA; mukhya viSayeAmAM te ekamata ja hatA; eTaluM ja nahi paNa emanA samayanA khIjA vicArakeAnA naitika ane dhArmika abhiprAyA sAthe paNa e aMte ekamata hatA. te vakhatanA mukhya dharmanA-brAhmaNa dharmanA-AcAryAM paNa pAtAnA naitika ane dhArmika matAmAM AmanAthI bahu judA nahAtA mAtra AcArye jJAtibhedanA saMkuci. tapaNAe karIne ane yajJamAM pazuone mArI heAmavAnA dhame karIne baMdhAi paDayA hatA. e ja dharma A sAdhuone ekevAre pApakama lAgyuM, kAraNa ke mAjIsanI ke pazunI hiMsAne sauthI bhraSTa prakAranuM pApa e mAnatA hatA. Ama emanA badhA AdhAra mAdaka bAvanA upara hatA. A bhAvanA nIce khIjI badhI bhAvanAone kevo rIte lAvI zakAya che e jovuM Aya te maGAvIra tarax dRSTi karavI. 'tuM hiMsA karatA nA' vagere pAMca AjJAomAM paNa je nItidharma nathI samAi zakatA te badhA nItidhama tapanA kendrabiMdumAM samAi jatA emane dekhAye!. AhAramAM, vastramAM, ane anya viSayamAM je je sayama pALavAnI AjJAe brAhmaNadhane mate tapanI vizALa bhAvanAmAM AvI jAya che e saunI mahAvIra bAhya tapamAM gaNanA karI le che, ane e uparAMta evI bhAvanAmAM bIjI keTalIka kaNu vAtA pazu umere che; badhA prakAranA AcArAthI ane vratAthI tema ja vaLI vIrasthAna ke jete viSe AgaLa huM eTalI gayA chuM te vaDe paNa zarIrane kasavAnI e AjJA kare che. vaLI A vAta te emaNe cheka navI ANIH tapanAM A badhAM AchAMvadhatAM kaThaNa bAhya svarUpanA jevAM ja Antara tapanAM keTalAMka svarUpo yejyAM ane vinaya sevA vagere sasAmAnya AyAreA, tema ja dhyAna vagere sAdhuone mATenA vizeSa AcAre, paNa emaNe tapamAM mukayA. e uparAMta jene e leAka Amasayama kahe che ane jene ApaNe sarvathA Antara tapamAM mukavAnuM karIe, ene mahAvIre khAdya tapamAM mukayA che. ane vaLI eka prakAre te ApaNane ema lAge ke tapamAM bAhya ane Antara svarUpa vacce je bheda karelA che te kaMi che! sAce bheda nathI; chatAM te khAkhatanI TIkA ke carcA karavA karatAM tapanuM AkhuM vargIkaraNu ApIza ane chevaTanA nirNaya vAcakanA hAthamAM cheADI deza. jainagraMtheAmAM e vargIkaraNa e jagAe ApeluM che; pahelA upAMgamAM (Abhandlungen fiir die kude des morgenlan des VIII 2, 1883, p. 38-44 ) ane pAMcamA aMgamAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapas ane samya bAha tema ja Antara tapa darekane cha cha aMga che. bAhyanAM A pramANe che. 1 anazana amuka TaMka sudhI nA khAvuM te. 2 avamerikaahuM khAvuM te, bhAvArtha ke AhAra, vastra vageremAM AtmasaMyama, vaLI bahAranA bIjA vizvamAM AtmasaMyama (eTale ke AtmazAsana ) ane bIjo kAI paNa kolAhala karavAmAM saMyama 3 bhikSAca=AbhakSA mAgavA nikaLavuM te. ja rasaparityAga svAda upara saMyama. 5 kAyakaleza=zarIrane kasavuM te, bhAvArtha ke AsanavALI nizraLabhAve bezI rahevuM, valaravuM nahi, thuMkavuM nahi, ane badhI zarIrakriyA upara saMyama rAkhavo ane ema karIne kAyA kasavI te. 6 pratisalInatA-pitAnI aMdara dhyAna vALavuM, bhAvArtha ke badhA vicArane ane lAgaNIone bane tema dabAvIne ekAnta sthaLe amuka samaya sudhI besavuM te. kAcabo jema potAnA aMga saMkocI le che ema mANase sArA vicAramAM utaravAne mATe, bAhya jagatamAMthI potAnuM mana saMlI levuM. Antara tapanAM cha aMga A pramANe che. 1 prAyazcittasArA thavAnA vicAra karavA te. bhAvArtha ke pastAvo karavo te. 2 vinaya. 3 vaiyAyasevA karavA taiyAra rahevuM te. 4 svAdhyAya adhyayana 5 dhyAna. 6 utsarga saMsAramAMthI AbhAne saMkelI levo te, bhAvArtha ke janmamaraNanI ghaTa mALAnuM je duHkha, temAMthI arthAta saMsAramAMthI mukta thavuM te. AvI bhAvanA uparanA badhA mAnasika prayatno kaMIka asAra ane kaSTa janaka lAgaze. ane tethI vAcakanA mana upara vakhate A AkhA vagakaraNathI saMtoSajanaka asara nahi paNa thaze. paNa chatAM ye mahAvIranA ane pakSa rIte buddhanA vyaktitva viSe te khAsa khyAla AvyA vinA nahi ja raheze. mahAvIrane zArIrika ane sAMsArika pralobhanemAMthI baLapUrvaka mukta thavuM che, ane tethI potAnA badhA naitika ane dhArmika prayatanene tapanI bhAvanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 buddha ane mahAvIra nIce e ANI muke che; vaLI vinayano ane sadAcArane sarvasAmAnya je mAnavadharma, tene paNa e AtmasaMyamamAM, AtmazAsanamAM ane AtmavijayamAM ANuM muke che. TUMkAmAM kahIe te sau AtmamAM lAvI de che. budhe jyAre dhIre dhIre joyuM ke tapa e te eka miththA parisImA che, tyAra pachI ene tyAga karyo, ane tethI emaNe mahAvIranI peThe sau vAtane tapamAM samAveza nA karyo ane nA kare e te dekhItI vAta che. emaNe 5NuM prAyazcittanI jarUra mAnI che, AtmasaMyama ane AtmazAsananI stuti karI che; zarIrane kasanArI badhA prakAranA saMyamavALI ane kaSTa denArI kriyAo -jene loko sAmAnya rIte tapa samajatA ane jene mahAvIre bAhya tapamAM mukI che evI kriyAone-Atmavijayane-mAtra emaNe anAdara karyo. paNa emanA prayatnone baLe emane eka navI ane ethI sArI mahAbhAvanAvadhAre dayAbharI bhUmikA-jaDI AvI ane e ja sAcA mahattvanI vAta che. Ane mATe mArga darzaka zabda je emaNe vAparyo, te tapasa nahi paNa samyaka zabda che ane ene artha yathArtha athavA zubha che. sau vicAra, sau uccAra ane sau AcAra yayArtha athavA zubha hovA joIe. bhAratamAM badhA vicArone vyavasthA pUrvaka goThavavAne saMpradAya che, tevI ja rIte budhe paNa potAnA vicAronA vagIkaraNanI vyavasthA karI che-emaNe ATha prakAranA samyaka-varga pADayA che, paNa te mahAvIranA bAra prakAranA tapasa-vargathI judI rItanA che. samyakanA A vagIkaraNane-athavA ethI je bhAva samajI zakAya che ene Arya aSTAMgikamArga kahe che. e A pramANe che. 1 samyagadaSTi yathArtha jovuM te athavA yathArtha AsthA. 2 samyaka-saMkalpa yathArtha icchA athavA yathArtha nizcaya. 3 samyagurvAdyathArtha zabda athavA yathArtha vacana. . . ja samyakarma yathArtha karma athavA yathArtha pravRtti. 5 samya-AchavayathArtha jIvanacaryA athavA yathArtha jIvana. 6 sabhyaprayatnatrayathArtha prayatna athavA yathArtha puruSArtha. 7 samyaka-smRti yathArtha smRti athavA yathArtha bhAna. 8 sabhyasamAdhiyathArtha dhyAna athavA yathArtha AtmAnimajajana. upara varNavelI sthitinuM eka pariNAma e AvyuM ke mahAvIre ane emanA ziSyoe tapane je mahatva ApeluM te budhe ane emanA ziSyoe ochuM karI nAkhyuM che ane tethI jene bauddha sAdhuonA jIvanane vilAsamaya ane sAMsArika lekhavA lAgyA. kAraNa ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. pratyeka yuddha ane yuddha 19 ema jaNAya che ke A abhiprAya ane anubhava bhAratamAM nizcayarUpe prasarI gayA. ane enA pariNAme Akhare budha peAtAnI janmabhUmimAMthI adRzya thai gayA. paNa bIjI bAjue e ja janmabhUmie jainadhane Aja sudhI pALyeA-pAdhyeA che. pachInA kALanA kASTha jaina lekhake bauddha bhikSueMnI dinacaryA mATe nIce pramANe udgAra kADhayA che: mRdvI zayyA prAtar utthAya peyam / bhaktaM madhye pAnakaM cAparAne // drAkSAkhaMDaM zarkarA cArdharAtre / mokSazcAnte zAkyaputreNa dRSTaH // suMvALI pathArI, ( temAMthI ) savAre uThIne ( kaMika ) pIvuM, apeAre bhAta, ane pAchale pahAre ( kaMika ) pAna karavuM. adhI rAte drAkSa ane sAkara ( levAM ) ( ane e rIte ) chevaTe zAkyaputre meAkSa dekhyA. 3. pratyeka buddha ane buddhu. Ama mahAvIre badhA puruSArtha AtmA upara ja dAkhavyA che; e mAtra sAdhu ja na hatA, paNa tapasvIye hatA. paraMtu buddhane sAcA kheAdha prApta thayA pachI e tapasvI nA rahyA, mAtra sAdhu ja rahyA ane peAtAnA badhA puruSAtha jIvanadharma upara dAkhavyA. ekanA uddeza ethI Atmadhama thayA; khIjAnA lAdharma thayA. yudhdhe peAtAnA uddeza Atmadharma mAMthI vistArIne lokadharmImAM ApyA ane tethI e vadhAre prakhyAta che, vadhAre pUjAya che ane ApaNI bhAvanAe e be puruSAmAMthI yuddha ja krAisTanI dizAe prayANa kare che. ApaNane je e meTA bheda jaNAya che te bIjA badhA viSayamAM tarI Ave che. e badhA viSayAmAM have ApaNe spaSTatA karatA jazuM, buddhunI dRSTi have leAkasamAja tarapha vaLI ane emanA atarate have spaSTa rIte lAgI AvyuM ke mANasa peAtAnA ekalAne ja mATe nathI, paNa samasta samAjane mATe che, enu` AmadAna khIjAeMnA hitane mATe che, enA Atmabega saune mATe che; A emanA dha mahAvIranA dhathI sarvathA ane spaSTa rIte ahIM ja judA paDe che. mahAvIranA dharmamAM sauthI uMcI bhAvanA AtmazeganI--AtmatyAganI che. ane vaLI khIjI e saMjJAeAmAM-pratyekSuddha ane yuddha e zabdamAM----paNa A meTA bheda spaSTa tarI Ave cheH pratyekabuddhanA a peAtAne mATe jJAnI' evA thAya che, ane yuddhanA a * sarvAMne mATe jJAnI' evA phrAya che. eka jJAnI mamAM ja rahe che ane potAnI AtmazuddhinI . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 buddha ane mahAvIra paravAthI ja saMteSa pakaDe che; bIje jJAnI lokasamAjamAM saMcare che ane upadeza tathA dRSTAnta vaDe badhAnI Atmazuddhine mATe prayatna kare che. have mahAvIrane paNa maThavAsI-pratyeka buddhanI saMjJA to nA ja ApI zakAya; kAraNa ke e paNa lokasamAjamAM viharatA hatA, buddhanI peThe emane paNa aneka ziSya hatA ane emaNe paNa saMdha sthApyo hato. ane e saMdha sadA vistarato rahyo hato. ne je ke e bhAratanI sImA bahAra vistaryo nathI; te paNa bhAratamAM to e Aja sudhI jIvato rahyo che. eTale jemane ApaNe pratyeka buddha kahI zakIe e vargamAM te mahAvIrane nA ja mukI zakAya. je jJAnI vAstavika rIte pitAnA ja AtmAne mATe jIve, je kaMI ja upadeza Ape nahi, je koIne ziSya kare nahi, je keI saMpradAya sthApe nahi, je kaI saMpradAyamAM praveze paNa nahi, je saMsAramAM cAlatA saMpradAyamAMthI zIkhIne nahi, paNa potAnA anubhavothI ghaDAIne nirNaya bAMdhe ane je mAtra tapasvI jIvana gALe ene ja pratyeka buddha kahI zakAya. bezaka, A rIte mahAvIrane pratyekabuddhathI uMce sthAne mukI zakAya, arthAta je varganA puruSo pitAnA AtmAne mATe vadhAre ciMtA kare che ane vaLI jemanA ziSyo AvI rIte AtmoddhArane mATe ja puruSArtha kare che e vargamAM emane mukI zakAya. evI rIte pratyeka buddha ane buddha e benI vaccenI zreNI upara mahAvIra hatA. e saMkucita prakRtinA hatA, buddha vizALa prakRtinA hatA. mahAvIra lokasamAjamAM bhaLavAthI dUra rahetA, buddha lokasamAjanI sevA karatA. A bheda kaMika aMze e uparathI spaSTa thAya che ke pitanA ziSyo jyAre prasaMgopAta buddhane jamavA netaratA tyAre te jatA, paNa mahAvIra to ema mAnatA je samAjajIvana sAthe sAdhune Avo saMbaMdha nA ghaTe. paNa kaMIka aMze A bheda e uparathI ye vadhAre spaSTa thAya che ke buddha vihAra karatAM karatAM jenI tenI sAthe vAta karatA ane pitAnA jIvanavicAre ane jIvanaAcAromAM pheraphAra thatAM lokane upadeza ApavAnA ane temane uMce levAnA bhAvamAM paNa e pheraphAra karI letA. mANasothI dUra rahevAnI vRttine kAraNe tapasvI mahAvIre sarvajananA AtmAnA uddhAra mATe AvuM kaMI nA karyuM hota. AdhyAtmika upadeza karavAne mATe ane zikSA ApavAne mATe jANI bujhIne keI manuSyane emaNe bolAvyo hoya evuM jaNAI AvatuM nathI, ane jayAre koI mANasa potAnI meLe dhArmika carcA karavAne mATe emanI pAse Avato, tyAre enI vicAraNuM samajavAnI e bhAgye ja paravA karatA, paNa mAtra pitAnA mantavyanA kaThaNa siddhAnta pramANe Akaro uttara daI detA, A viSayomAM buddha kevI praNAlI prahaNa karatA e emanA saMbaMdhenI aneka kathAothI jaNAI Ave che. emAMthI eka kathA ahIM ApuM chuM. e kathAnuM nAma zugAla-zikSA che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. pratyeka yuddha ane buddha 21 arthAt emAM zRgAla nAme eka mANasane ApelA upadezanuM varNana Ave che. A mANusa gRhasthAzramI hatA, tethI ApaNA rivAja pramANe ene mAtra rRAgAla nahi, paNa bhAratanA rivAja pramANe zRgAla zeTha kahevA joie. chatAMye nAma sAthe ahIM ka' levA devA nathI, mAtra e saMbaMdhe kaMika kahevuM joie, kAraNa ke kathAnuM nAma enA nAma uparathI paDayuM che. ApaNA A gRhasthAzramI brAhmaNu AcAra-vicAramAM urSyA hatA. e dhamAM prakRtipUjA khIje svarUpe evI rIte cAlatI AvatI hatI ke dhaNAka leAka samasta prakRtinI pUjA karavAne badale saMkSepamAM judI judI dizAonI pUjA karatAH kAka le mAtra namaskAra karatA, krAika leAka amuka amuka mA bhaNatA, ane krAka leAka amuka eka dizAmAM yeADI jalA-jAla detA; trIjA prakAranA leAkeAne jainazAstrAmAM dizA--pAkikhaya kathA che. ApaNA A gRhasthAzramI prathama varganA prakRtipUjaka hatA. chuTe keze ane bhIne vastra ( bhInA vastra vakhate jalAJjalinuM ci hoya ) hAtha joDIne savAranA paheAramAM cAra vAra pU` tara, pachI dakSiNa tara, pAzcama tarapha, uttara tarapha eNe namaskAra karyA, pachI chevaTe tevI ja rIte cAra vAra AkAza tarapha ane cAra vAra pAtALa tarao mastaka namAvyuM. bhAratavAsIe ati prAcIna kALathI sAmAnya rIte cha athavA daza dizAo gaNe che; ApaNI cAra athavA AThe dizAomAM AkAza ane pAtALa-dizA umerI levAthI e pramANe thAya. ApaNA A prakRtipujaka potAnI prAtaHpUjA karatA hatA te ja samaye buddha enA dhara AgaLa AvI pahoMcyA. te enI pAse gayA ane e kriyA e zA mATe karatA hatA enuM kAraNu ane puchyuM. eNe uttara ApyA: ' mArA pitAe mane Ama karavAnuM zIkhavyuM che ane mArA pitAnI zikSAne huM mAna ApuM chuM te pUjya gaNuM chuM mATe huM A kriyA karUM chuM. ' mudde mAnatA hatA ke prakRtipUjAthI evA saMskAra badhAya che jethI te mANasanuM azubha thAya che, tethI te melyA: ' dizAonI pUjA karavA karatAM devaLa judA ja prakAranI cha bhAvanA pramANe AcAra AyaravAthI mAnavajanma saphaLa thAya che. e cha sArA prakAranI bhAvanA A pramANe cheH mAbApane pUrvadizAmAM sthApavAM, guru ane AcAryane dakSiNa dizAmAM, putradArA ne pazcimamAM, mitra sabaMdhIone uttaramAM, brAhmaNazramaNeAne eTale pavitra puruSane urdU dizAe ane dAsajanAne adhA dizAe sthApavA. Ama yudda raste jatAM maLelA gRhasthAzramInI--prAcIna pU jonI prakRti pUjAmAM badhAelA gRhasthAzramInI--bhAvanAmAM utarI jANutA ane peAtAnI mAnavadhanI bhAvanA ene samajAvI jANatA eTaluM ja nahi paNa ApaNI kathAmAM AgaLa Ave che ema A cha bhAvanAne paripUrNa karIne emAMthI AkhI kavya zikSA yejI kADhI ane vaLI parasparane kattavyamAM joDavAne mATe paNa navA vicAre Ama umeryuMH-- , Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha ane mahAvIra saMtAe ja pitAnAM mAtApitAnI sevA karavAnI che ema nahi, paNa vaLI mAtApitAe paNa potAnAM saMtAnonI; ziSyoe ja potAnA guruonI ema nahi, paNuM vaLI guruoe paNa potAnA ziSyonI; patie ja pitAnI patnInI ema nahi, paNa vaLI patnIe paNa pitAnA patinI; mANase pitAnA mitronI ema nahi, paNa vaLI mitroe paNa e mANasanI; zeThoe ja pitAnA sevakonI ema nahi, paNa vaLI sevakoe paNa pitAnA zeThanI; gRhasthAe ja sAdhuonI ema nahi, paNa vaLI sAdhuoe paNa gRhasthanI. ane Ama tAravI kADhelI bevaDI AjJAomAMnI darekane pachIthI budhe-yAda rAkhavAmAM ane samAjamAM utAravAmAM ThIka paDe eTalA mATe upamA rUpe-pAchI pAMca pAMca gaNI vadhArI ane tethI ekaMdare cha gaNI daza AjJAe kartavya saMbaMdhe thaI. udAraNa rUpe emAMnI pahelI daza ApaNe leIeH mA bApoe potAnAM saMtAnane 1 pApakarmamAMthI vAravAM, 2 puNya karma tarapha vALavAM, 3 bhaNAvavAM, 4 paraNAvavAM, (ane). 5 vAraso Apavo joIe. ane saMtAneAe eTalA mATe vicAravuM joIe je 6 jemaNe mane piSyo che emane huM piSIza, 6 jeo mAre AdhAre che temanA pratye huM mAruM kuTuMbakartavya bajAvIza, 8 mA bApanA dhananuM huM rakSaNa karIza, 9 emanA vArasAne huM yogya thaIza, (ane ) 10 jyAre e jaze tyAre huM emane smaraNamAM rAkhI pUchaza. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. ahiMsA ane dayA Ama ApaNI e kathAne je sArAMza che te gRhasthAzramI lokene gRhasthadharma zIkhavavAne che. ane je Arya-aSTAMgika-mArga viSe ApaNe AgaLa besI gayA che te sarvasAmAnya dharma che, eTale ke te te sAdhune ane gRhasthane baMnene sarakhI rIte lAgu paDe che. baMne sthaLe aMdarane AtmA to eka ja che; A navA vargIkaraNamAM paNa samyapha zabdane bhAva to che ja; mANasane parasparane saMbaMba samyaka eTale yathArtha ane zubha hovo joIe. 4. ahiMsA ane dayA. upara varNavelI kathAne ane temAMthI maLI AvatA kartavyadharmane vicAryA pachI, mahAvIra ane buddha e be mahApuruSo vaccenA bhedane vaLI pAcho ApaNe hAthamAM laIe. ekamAM ApaNe tapasa arthAt kAyakaleza joyuM, bIjAmAM samyaka arthAta yathArtha ane zubha joyuM; ekamAM ApaNe Atmavijaya joyo, bIjAmAM Atmabhoga joyo; ekamAM ApaNe saMkeca ane lokasamAjathI dUra rahevAnI vRtti joI, bIjAmAM vizALatA ane lokasamAja pratye mitratAnI vRtti joI. emanuM vyakti saMpUrNa rIte samajI zakAya eTalA mATe hajI paNa e darekanI eka bhAvanA vicArIzuM. mahAvIre sadA sarvadA vAraMvAra ahiMsAnI-kaI paNa jhavatA prANIne nahi haNavAnI-AjJA karI che. ahiMsAnI-jIva rakSaNanI bhAvanA e emano suSTa jagata, manuSya ane prANI sAthe uMcAmAM uMce saMbaMdha che. ethI ulaTuM buddhadharma ne pAyo enA AtmaganA AdhArarUpa dayA ane sahAnubhUti upara che. baMne dharmanA mULarUpe A emanI pitapatAnI bhAvanA spaSTa rahelI che; mahAvIranI AgaLa budhe A je pagaluM bharyuM tenI emanA upara spaSTa chApa paDe che. ahiMsA ane dayAnI bhAvanA bhAratanA A baMne dharmadarzanamAM bahu uMDe sudhI chapAyelI che ane ApaNe have e chApa viSe tapAsa karIzuM. tu hiMsA karato na" e svAbhAvika rIte ja bhAratamAM bahu prAcIna kALathI eka mahAjJA gaNatI AvI che. paNa advaitavAda sthapAtAM ane punarjanmano siddhAnta ume thatAM ja pariNAma e AvyuM ke e AjJA dhIre dhIre ema vikAsa pAmI ke koI paNa prANInI hiMsA karavI e pApa che, kAraNa ke prANuo paNa punarjanma pAme che ane e jAtimAM mANasane AtmA paNa avatare che. brAhmaNadharmamAM, yajJamAM pazu hemavAnI kriyAo karIne yajJapazunI hiMsA pavitra thatI manAtI, paNa devanI pUjAne mATe thatI A kriyA paNa dhIre dhIre akAya manAtI cAlI ane jemAM eka bAjuethI brAhmaNudharmane sarvasAmAnya prabhAva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 buddha ane mahAvIra nabaLA paDatA gayA, tema ja khIjI bAjuethI e dhame pote ja pazubaLinI kIMmata dhaTADavA mAMDI ane pazuone khalle padArtho heAmavA mAMDayA. mahAvIra ane mukhya peAtAnI AjJAemAM ApaNI A AjJAne prathama sthAna zA mATe ApyuM ane prANImAtranA jIvane bacAvavA evuM rUpa e AjJAne kevI rIte maLyuM enI have samaja paDI zakaze. paNa vaLI nizcayapUrvaka evuM paNa jaNAyuM che ke A be mahApuruSo pUrve, sAdhujIvananI vyavasthA bAMdhanAra eka dharmAMsa sthApake pazu A AjJAne prathama sthAna ApyuM hatuM. have ahIM e mahApuruSa viSe paNa vicAra karavA joize. sAdhusaMdhane sthApanAra A prAcIna AcAya te pArzvanAtha hatA. emanA ziSyA emanA nAma uparathI pAzrvaviyiyaH kahevAtA. ema lAge che ke mahAvIra jyAre thayA tyAre pArzvanAtha tA hayAta na hatA, paNa emanA saMdha cAlye AvatA hatA ane pachI mahAvIre sthApelA saMdha sAthe te bhaLI gayeA hatA. mahAvIra pazu mAnatA je huM pote paNa pArzvanAthane pagale pagale cAluM chuM ane emanA upadezane vistAraM chuM tathA paripUrNa karUM chuM. A AjJAne paripUrNa karavAne e pArzvanAthane anusaryAM ane vaLI AgaLa cAlyA. e AjJAne anusarIne pArzvanAthe cAra AnAone tAravI kADhI tyAre mahAvIre emAM pAMcamI umerI ane yudhdhe paNa e pAMca AjJAe pALavAnuM peAtAnA ziSyAne kyuM che. pazu darekamAM amuka amuka bheda che. pArzvanAthanI cAra AnAe A pramANe che. 1 sakhyAo vALAyo vimaLamu=sarva prakAranI jIvikra'sAthI dUra rahevu te, 3 2. savAso munnAvAyAko vimaLam-sarva prakAranA mithyAbhASaNathI dUra rahevuM te, sanmAne avinnArAno vimam-nA ApelI evI koI paNa vastu levAthI--arthAt sa prakAranI ceArI karavAthI dUra rahevuM te, ane 4 savAyo vahidAvALAo vimaLam-sarvAM prakAranA bahAranA dAnathI dUra rahevuM te ( arthAt ni na rahevuM te. ) bahAranuM dAna ( vahidAvALa) eTale maithuna ( arthAt vIryadAna ) evA paNu a karavAmAM Avele jaNAya che, paNa * sarvAM prakAranA bahAranA dAnathI dUra rahevuM' evA a sarvasAmAnya rAkhavAmAM Avele che, ane dAridrazyannatane agrabhAga ApelA che. Ama pArzvanAthanI A ceAthI AjJA te mahAvIranI ceAthI ja AjJAne nahi paNa pAMcamIne paNa maLatI Ave che. kharI rIte te jaina bhAvanAne anusaratA e artha che.--pArzvanAthanI AjJAonI yAdIne jANAAma (sa. vastu cAma jete brAhmaNa dharmAMnA catu-niyama kahI zakAya) kahe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. Aha sA ane dayA 25 che. budhe, athavA to sAdhajJa4tura mAM batAvyA pramANe kamamAM kama bauddhazAe e AjJAone artha lIdho che, mahAvIra pArzvanAthane rAma ne (bauddha paribhASAmAM vAstuzAma ne ) vaLagI rahyA che; mahAvIranAM zarUAtanAM varSomAM e pramANe thaeluM nahi, kAraNa ke jaina zAstramAM dareka saMbaMdhI zabda maLI AvatA nathI. mahAvIranI AjJAe A pramANe che. 1 vAge vAgo virama-sarva prakAranI jIvahiMsAthI dUra rahevuM te. 2 rannA munnAnA virama sarva prakAranA mithyAbhASaNathI dUra rahevuM te. 3 tathAgo sattAvALar fmanA ApelI evI koI vastu levAthI arthAta sarva prakAranI corI karavAthI dUra rahevuM te, 4 rannAmo magro vimaLa-sarva prakAranA maithunathI dUra rahevuM te. 5 zvA pariNAmo viro -sarva prakAranA parigrahathI dUra rahevuM te. buddhanI pAMca AjJAo A pramANe che. 1 patinA vimo-jIvahiMsAthI dUra rahevuM te. 2 maNavariyA viramI-abrahmacaryathI dUra rahevuM te. 3 mahinAvAnA vima-nA ApelI vastu levAthI-arthAta corI karavAthI dUra rahevuM te. 4 pUnAvAlA vinAmI-mithAbhASaNathI dUra rahevuM te. 5 surA-kharaca-mA-mAThAnA vimaLa-dArU pIvAthI, bedarakArIthI, mithyA Arepa karavAthI dUra rahevuM te. upara jaNAvelI AjJAono mULa bhAva ja nahi paNa emane artha paNa dareka vAcakane vakhate vicitra ane navIna lAgaze. amuka amuka karavAthI dUra rahevuM te ene nakAmuM ane deDha DAhyuM lAgaze. mATe kahevuM joIe ke ApaNe sau yahudI ane britidharma baLe e AjJAnA tyAra pachInA svarUpa vaDe ghere raMge raMgAelA chIe. spaSTa zabdomAM ApaNane AjJA thaI che je "tuM hatyA karato nA" athavA " tuM cerI karate nA" ane evI badhI AtAeAmAM ane A junA karAramAMnI AjJAomAM e ja bhAva barAbara tarI Ave cheeTaluM ja nahi paNa ajJAo jema vikAsa pAmatI gaI che, tema emAMnA bhAva paNa vikAsa pAmatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddha ane mahAvIra gayA che. jyAre krAisTe umeryuM je " tArI vANI hA-hA-nA-nA hAya, ethI je vadhArenuM bhuMDAmAMnu che. " athavA tA jyAre eNe spaSTa karyuM cheM "ema paNa kahevAmAM AvyuM che ke tuM vyabhicAra karatA nA, paNa huM teA tamane kahuM chuM ke je kAi amuka strI tarka meAha dRSTithI jue che, eNe peAtAnA hRdayamAM enI sAthe vyabhicAra karyAM ja che;" tyAre emAM e vikAsa spaSTa rIte tarI AvatA jaNAya che. bhAratanA dhama saMsthApako pete game eTalA Atura hAya chatAMye eka vAtamAM pazcima eziyAnA dharma saMsthApakAthI judA paDayA che enI te! ApaNe nA pADatA nathI; ane te evI rIte ke emanI AjJAe upadeza puratI ane prAcInatAe karIne DhIlI paDI gaelI che tyAre yAhUdIonI ane khristI enI AjJAe paLAvavAnI ane tAjI che. akbatta, emAMnI keTalIka AjJAe! yAhudIonI ane khristimenI jevI ja sabaLa ane dRDha rahI che, kAraNa ke e sAdhuoe pALavAnI che. bhAratanA dharmAMsa sthApakoe potAnA sasArI ziSyAne mATe jANI tene chuTachATa rAkhI che. udAharaNa laie te pArzvanAthe ane mahAvIre potAnA zrAvaka ziSyAne mATe e AjJAe DhIlI karI nAkhI che ane mAtra sthUla hi'sA, skUla mithyAbhASaNa, sthUla cerI ane sthUla maithunathI dUra rahevAnI emane AjJA karI che. prathamanI sakhta AjJAemAM jyAM savAso (sarvAM prakArana) zabda mukayA che ene badale A. AjJAomAM phUlo (sthUla) zabda mukayA che. : ApaNuM atyAra sudhI je joi gayA te saMbaMdhamAM vAstavika rIte te pAMca AjJAemAMnI pahelI ja jIvahiMsAthI dUra rahevA viSenI ja-AjJA ApaNI carcAne mATe vadhAre mahattvanI che. mahAvIra ane buddhe je svarUpamAM e AjJA mukI che tethI paNa e be puruSA vaccene bheda navesarathI tarI Ave che. ezaka ane jaNa prathama svarUpe te prANInA ane mANasaneA jIva bacAvavAnI sarakhI rIte AjJA kare che, ane tyAM sudhI te e baMne samAna bhArata-bhUmikA upara che. paNa tyAra pachI mahAvIra-ane e ekalA ja-peAMtAne mATe ane pAtAnA anuyAyIo mATe e bhUmikAne bahu uMce lei jAya che. kAraNa ke e A AjJAne 'buddha ane bIjA karatAM vadhAre tIvra banAve che. ane paLAvavAne vadhAre Agraha kare che. advaitavAdanA matane Azraya lakhate samasta prakRtimAM jIvanuM e AropaNa kare cheH mANasanI ane pazuonI ja nahi paNa vanaspatinI ane anya tattvanI jaLa, vAyu, agni ane pRthvInIpaNa ane tyAM sudhI hi'zA nahi thavI jodhae; jIvavALAM ke jIva vinAnA dekhAtAM e kAi na haNavAM nahi, emanA durupayoga karavA, nahi ke emane gADavAM nahi. khAsa karIne ethI ye jhoNA ane sauthI jhINA jaM tujhene maratAM ane duHkha pAmatAM bacAvavA joie ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ahiMsA ane dayA 27 eTalA mATe jamatAM pAtranA upayega karavA joie, mhAM AgaLa muhupattI rAkhavI joIe, pravAhI padArtho gaLaNIthI gALavA joIe, jamIna sApha karavAne mATe rajoharaNa rAkhavA joie ane evI khIjI soMbhALa rAkhavI joie. upara uparathI jotAM te ema lAge je pAMtra vagerenA A upayega " mahAvIranA dharmImAM kuraAta che te enA upayoga karanAranA rakSaNate mATe che, kAraNu ke ethI jhINI ane bhAgye ja joi zakAya evI asvaccha vastugma zvAsamAM ane pIvAmAM levAthI bacI javAya ane jamIna uparathI evI ja asvaccha cIte te peAtAne mATe sApha karI zakAya. paNa kharI rIte teA judA judA prakAranI svacchatAnA dhArmika siddhAntA mAtra AtmarakSaNane mATe ja yeAjAyA nathI, paNa sUkSma jaMtuote mATe pazu che. kAraNa ke pAtra vagerenA upayega nA thAya te ja tuaine hAni thavAnA sA~bhava che, eTalA mATe sarva prakAranI jIvahiMsAthI dura rahevAnI A je AjJA te vicAra karatAM ghaNuM uMcu pagathIka che, vizeSa prakAranA ane bhavya siddhAnta che, azrutapUrva upadeza che; jarathrusrarye svacchatAne mATe AvI AjJA ApI che, paNa te judA ja dhArmi ka hetune kAraNe. OU p vAtane vadhAre spaSTa karavAne mATe ApaNe e paNa kahevuM joie je svacchatA pALavAnI vI aMtima prakAranI AjJA ane emanA dharmanA pradezamAM mukavAnA vidhi ApaNane hasavA jevA lAgaze, paNa kharI rIte ema nathI. garama pradezamAM ane vaLI hiMdusthAna jevA vanaspati e kAlyA kulyA dezamAM te khAsa karIne, ApaNA karatAM ja tuethI mANase ati vadhAre sAvadhAna rahevuM joie. kAraNa ke bagaDelA pANImAM ane khArAkamAM evA ja tu bahu, hAya che. udAharaNu lAe to ucchiSTa ( enDru ) athavA varyulita (vAsI) anna eTaluM badhuM bhagaDeluM manAya che je e khAvAne mATe yAgya nathI gaNAtuM. ane ApaNe sau e te jANIe chIe je asvaccha pANIne kAraNe ja hiMdusthAnamAMthI kAlerA kadI nAbuda nathI thatA. tyAre AvA pradezamAM svacchatA pALavAnI ArAone dharmanA pradezamAM mukavAmAM Ave te emAM navAi zI ? have sthAyI rIte te mahAvIre svacchatA pALavAnI je AtA. karI che te mANasanA ravAsthyane kAraNe nahi, pazu jatue ane kaTapataMganI hatyA nAM thAya eTalA mATe karI che. paNa vaLI u`De.utarIne joie te emAM paN ka judo ja bheda che. mANasa mAtranA svabhAvamAM kaiMka evuM e che je prathama tee amuka krama kare che ane pachI e kanA AdhAra viSe jJAna ( conseiousness ) pAme che, eTale ke kama tA sAcI rIte prANIdharmanA svabhAvamAM rahelA ajJAnananuM (uneonseiousness) pariNAma che, eTalA mATe karyAM karavAmAM jJAna e sakriya karatAM vadhAre akriya ema bane che ke mANasa e ne vicArapUrNAMka vyasthita kare che ane sAcuM TharAve che; J* rahe che: ane pachI . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 buddha ane mahAvIra jema jema enuM e jJAna vakAsa pAme che tema tema e spaSTarIte asara kare che ane karmanI vyavasthA kare che. paNu vyaktigata jIvananAM AvaraNeAnA, abhyAsanA ane uddezanA pAyAnI nIce teA hamezAM ajJAna, anicchA ane vabhAvapreraNA rahelAM haiAya che. ane ghaNI veLA evuM bane che ke je jJAna peAtAnA pradezamAM ekane paripUrNa kare che ane tene dore che. tathA anumati Ape che te jJAnane puSTa karanAra ane AdhAra ApanAra bhAva TheTha sudhI kharA hetuthI judA ja dekhAya che, jo ke e haiMtu najara sAme ja heAya che. mprAsa karIne dharmanA itihAsamAM judAM judAM maMtavyeAmAM tathA uddezAmAM AveepAtA hatue, ane e hetumAne vIMTaLAelA athavA emanuM svarUpa letA nAte karI yeAjAelA mithyA siddhAntA vaccenA bheda, ApaNe jANavA joe. Ama mahAvIre paNu samA ane ati sUkSma jaMtuene bacAvavAne kAraNe prANI mAtranuM rakSaNa karavAnA siddhAnta yentyA haiAya ane AjJA karI hAya, ane tyAra pachI e siddhAnte emanAmAM vikAsa pAmI vadhAre jAmati ANI hAya ane tethI karIne asvacchatA ane bedarakArIne lIdhe sUkSmajagatathI mANasane je hAni thavAnA sabhava che. temAMthI paNa bacAvavAne kAraNe emaNe navA sahAntA yojyA hAya. paNa chatAM ke ApaNe mahAvIranA pahelI AjJAnA aMtima siddhAnta viSe enA bhraSTa pAmelA uMDANu sudhI mAnasazAstranI paddhatie nA tapAsIe, uparate svarUpe jevA dekhAya che tevA ja joie, te paNa e sarvathA mahAvIranA dhanA pAyArUpa che. * zastrarinA '-eTale ke prANI mAtrane zastranI peThe je kaMi bhayaMkara che tenuM jJAna ( ane tenA tyAga )' evA mULa nAmavALA prathama [Agama] graMthanA prathama adhyAyamAM sadhane ApelA je upadezA, siddhAntA ane dRSTAntA che te saumAM e siddhAnta ja pAyAsvarUpe che. * ApaNe joi gayA je yudhdhe paNa jIvahiMsAthI dUra rahevAnI AjJA karI che. paNa bhAratanA khIjA vicArakeAnI peThe emaNe paNa mAtra cAlatI AvelI praNAlIne anusarIne e AjJA karI che. emanAmAM prANI rakSaNanI bhAvanA mukhya nathI, mukhya bhAvanA tA dhyAnI ane sahAnubhUtinI che. ane A bhAvanA-athavA ApaNe ThIka rIte kahIe je A emanA atarAtmAnA prayAseA, A sahAnubhUtinI lAgaNI ane sAthe sAthe ja sahAyatA ApavAnI icchAnI bhAvanA-emanAmAM vikAsa pAmIne emanA amuka prakAranA dhArmika pAyA svarUpe banI rahI. buddhe pAtAnI yA ane sahAnubhUtine sa'sAraduHkhanA navA siddhAnta upara sthApI. A bhAratIya sAdhune AvuM. saMsAradu:kha kaMika svayaMsiddha lAgyuM-eTaluM badhuM kharUM lAgyuM ke sarva prakAranA jIvanuM rakSaNa karavu e ja emane dharmAM lAgyA, budhdhe sa'sAra duHkhanu` pRtha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 4. ahiMsA ane dayA raNa karI, e duHkhamAMthI kevI rIte chuTavAnI yeAjanA karI e vAta khAsa jANavAM jevI che. saMsAradu:khanA sarva sAmAnya siddhAnta e sa'sArathI kaMTALelAnI bhAvanAM che: sarva bhavAnI anityatAnA vicAra uparathI nAna thAya, ane punarjanmane siddAnte dareka jaNane pUrI bhava AvavAne eTale sasAra ene sAthe sAthe ja eka prakAre kedakhAnA rUpe thavAnA ane e kedakhAnAmAM ene sadAsadA navA navA bhavamAM rakhaDavAnu, ane eka zva mAMthI khIjA bhavamAM javAnuM. A anaMta ane duHkhabharyuM je bhramaNa ene sAdhue sa`sAra (sare te) kahetA ane aMte A saMsAramAMthI mukta thavu-spaSTa zabdomAM kahIe te mukti, vimukti, mekSa, siddhi athavA nirvANa pAmavuM, e, e sau sAdhuete Azaya hateA. ene ApaNe anaMta kalyANu kahI zakIe. amuka sAdhusaMdha AmAMnI amuka kAi saMjJA svIkAratA, bIjo sadha bIjI saMjJA svIkAratA. mahAvIre mukhyatve karIne mekSanA ane siddhinA svIkAra karyAM che, budhdhe khAsa karIne mekSane ane nirvANunA svIkAra karyo che. A bhAvanA lagabhaga niSedhasUcaka che, emAM koika aMta pAmavAnI, virAma pAmavAnI bhAvanA che, paNa chatAM ye e teA spaSTa che je A pAralaukika sImAe nizcayabhAve par3AMcavAnA, bhAvanAmaya bhava ceAjI kADhavAnA ane ene klyANamaya jagatarUpe kalpI kADhavAnA emAM prayAse rahelA che. meAkSa pAmavA athavA nirvANa pAmavuM ene aMtima ane sarveitkRSTa bhAvanA mAnavI ane svapramAMthI nikaLIne ucca pada prApta karavAnA prayatna karavA e enA bhramanA svAbhA vika prayAseA hatA. e samayanA A bhramajALe buddhane ane mahAvIrane peAtAnI aMdara kevI rIte vIMTayA e ApaNe pachIthI jozuM. atyAre tA ApaNe e jovAnuM che je nirvANunI te juganI bhAvanAne-A juganI mUrtimAna bhAvanAnuM svarUpa ApanAra bhAvanAne--saMsAradu:khanI bhAvanAne budhdhe zI rIte yeAjI kADhI. saMsAraduHkhane enA sAcA svarUpamAM jovuM ane ene TALavA mATe upAya zeAdhavA emAM ja sAcA puruSArthI che ema emane jaNAyuM. rAga jAyA pachI enA upAya zeAdhavA jema jarUranA che tema A viSayamAM paNa emane jaNAyuM. A jJAnane mATe emaNe cAra sUtreA ghaDI kADhayAM ne temane emaNe cAra A satyA kyAM. ane tyAra pachI peAtAnA dharmopadezanA ane zarUAtanA kAryakrama ghaDI kADhI kAzImAM prathama te cAra sUtra saMbaMdhe upadeza ApavA zarU karyo. je sAdhuone emaNe prathama upadeza ApyA te sAva the!DA hatA ema kahevAya che. pUrve je sthAnamAM yuddha tapa karatA hatA te sthAne bIjA pAMca sAdhue paNa tapa karatA hatA, paNa pachIthI eM pAMce tapazcaryAM cheDI dIdhI ne kAzI tarapha cAlatA thayA. A tarao mudde tapazcaryA cAlu rAkhI ane pelA pAMca tA saMsAramehamAM sAyA. e ja pAMca sAdhue buddhanA upadeza sAMbhaLavA prathama AvelA. buddhu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 buddha ane mahAvIra jyAre emane maLyA, tyAre prathama to emano upadeza sAMbhaLavAnI icchA emaNe nA karI. paNa e emanA eka vakhatanA tapazcaryAnA sAthI hatA, ane eTalA mATe je jJAna emaNe pote prApta karyuM hatuM, ane Ama Akhare prApta kareluM e jJAna mahAsatya svarUpa che evI emane khAtrI thaI hatI tathA je jJAna emanA AtmAmAM utarI gayuM hatuM te mahAjJAnano upadeza devAne sauthI prathama e pAMca sAthIo pAse gayA hatA. e sAthIoe buddhane saMsAramAM paDavAne upadeza karyo tyAre emaNe emane sauthI prathama tapa ane saMsArega e benI vaccenA pitAnA mArgano-samyaknA je ATha mArga viSe ApaNe AgaLa bolI gayA chIe ? e ATha mArgana-upadeza Apyo; ane tyAra pachI saMsAra du:khanAM cAra satyo viSe upadeza Apyo. AmAMnuM paheluM satya te khuda duHkha che, bIjI satya te e duHkhanuM kAraNa che, trIjuM satya te duHkhanuM nivAraNa che ane evuM satya. te e duHkhanuM nivAraNa karavAne je mArga te che. ema e cAra mArga sUcaka zabdo che ane emAMthI cAra mArga sUcaka sUra vikAse che. 1. duHkha eTale ke saMsAra duHkha.. - 2. duHkhatpAda eTale ke duHkhanuM kAraNa 3. du:kha nirodha eTale ke du:khanuM nivAraNa ane, . 4. (duHkha nidha) mArga eTale ke (e duHkhanuM nivAraNa karavAne) mArga. cethA zabdamAMthI anumAnane vikAsa ApIne mArga saMbaMdhenA upadeza upara buddha Ave che, eTale ke samyanA aSTa mArga upara AvIne kare che ane emanA dharmanuM sAcuM. ane eka mAtra anuSThAna tyAM ja che. - tyAM sudhI to buddhanI vicAragI saraLa ane samajAya evI che. samyanA nAmathI upadezAelA. Adamaya jIvananA siddhAntanI je bhUmikA-ApaNe kahI zakIe ke siddhAtamaya bhUmikA-tene AdhAra saMsAra duHkhanA A catuvidha siddhAnta upara racAele che. A bhUmi kAnI nIce ene AdhAra ApanAra vaLI bIjI je eka bhUmikA che te bhUmikA viSe pachIthI ApaNe vicAra karIzuM. atyAre to kAzImAM emaNe ApelA upadezamAM saMsAra duHkhane siddhAnta zI rIte vikAsa pAmyo e ja joIe. cAra sUcaka sUtro athavA te Arya satya viSe emaNe Ama upadeza Ape (saMsAra duHkha e mULa zabdane badale mAtra duHkha rAbda ja vAparIza.) 1. tyAra pachI, he sAdhugaNa, duHkha viSenuM Arya satya cheH janma e duHkha che, jarA e duHkha che, vyAdhi e duHkha che, maraNa e dukha che, apriya vastune yoga e duHkha che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. siddhi ane nirvANa 31 priya vastunA viyAga pAmaveA e duHkha che, je vastune mATe kAmanA te nA prApta thavI e du:kha che, sa'sAramAM ApaNuM samasta jIvana e duHkha che. ra. tyArapachI, huM sAdhue, duHkhathI ( eTale ke enA kAraNathI) dUra rahevuM e A satya che: e kAraNa te janmajanmAntara rakhaDAvanArI tRSNA, tenI sAthe ahIM tahIM AnaMda dekhADanArI vAsanAH meAtRSNA, bhavatRSNA, anityatAnI tRSNA, 3. tyArapachI, huM sAdhuA, duHkhatuM nivAraNa karavuM e A sarvathA nAza karIne e tRSNAnuM nivAraNa karavuM, ene javA devI, chADI devI, ane kAI sthAna nA ApavuM. 4. tyArapachI, huM sAdhue, duHkhane nivAraNa karavAnA mArga e A satya cheH e mArga te A-aSTAki mArga che ane te A pramANe cheH samyag-dRSTi, samyak-sa ka95, samyag vac, samyak kaman, samyagU-AjIva, samyaga-vyAyAma, samyak smRti, samyak samAdhi. A caMddhi siddhAntanA lagabhaga ekeeka zabda upara dhyAna ApavA jevuM che; udAharaNa tarIke joie teA upadeza tarapha najara karatAM jaNAze ke mudde sarva sAmAnya lekane nahi paNa bhAvanAmAM aAgaLa vadhelA sAdhuone peAtAnI samyak--AjJAene saiddhAntika pAyA dekhADayA che-athavA te! A e sattA mahAvIre ane bIjAoe vAparI nathI, paNa buddhe ja e saMjJAe karIne potAnA mukhya siddhAnta, ane sAdhujIvanamAM pALavAnA mukhya sayama jene ApaNe madhyamamAga kahyA te-e enI vacce sAMdhanArA pula bAMdhyuM|. chatAMye ApaNe eka eka zabda upara nahi thebhIe. samasta upara, cAra satyeAmAMthI vikaselI vicAra zreNI upara jaie. khudde duHkhane-ane du:khane ja-mULa bhAvanA mAnI; bIjA aneka pratyekabuddhanI peThe anityatAne, ke saMsAramAMthI palAyana karI javAnI bhAvanA. vALA khIjA aneka vicArakAnI peThe kamane eTale ke jIvane saMsAramAM bAMdhI rAkhanAra kAte, sAMsArika jIvanane ke sAMsArika puruSArthane emaNe mULabhAvanA mAnI nahi. bezaka khIjAonI peThe yuddha paNa anityatA ane karma viSe khele teA che ja; ane vaLI amuka dRSTie kane e cAra satyAnI adara samAvI de che; kAraNa ke je karmInI sAMkaLAmAMthI mANasane mukta thavAnuM che te karmanA je artha khIjAeAe karyo che tenI ane tRSNAnA sasAratRSNA athavA jIvanatRSNAnA ( ApaNe ene jIvanakSudhA kahIe ) anI vacce e samAnatA ANe che. ane anityatAnA ane saMsArajIvanane je bhAvamAM buddha mAne che, te bhAvamAM khIjA aneka duHkhane mAne che. vaLI buddhu ane mahAvIra ane muktine khIje svarUpe 'sarva du:khAnA aMta ' mAne che. sAmAnya sAdhujIvananA siddhAntA ane tattvAtI ' A badhI- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat satya cheH e vAsanAnA enAthI chuTA thavuM, ene www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 buddha ane mahAvIra samatA ane ekIkaraNamAMthI ApaNe to eTaluM ja tAravI kADhavAnuM che je mA vicArake kayI bhAvanAne madhyabiMdue rAkhI che, ane e madhyabiMdunI cAre keranA vartuLamAM kayI kayI bhAvanAo kyAM kyAM mukI che. buddha anityatAne athavA te karmane nahi paNa duHkhane madhyabiMdue mukyuM che. Ama emaNe potAnI vicAramALAmAM duHkhane ja zA mATe merusthAne mukyuM che? emane duHkha khamavuM paDayuM hatuM eTalA mATe ? nA nA, eTalA mATe jarAye nahi. pitAne duHkhe nahi paNa saMsAra duHkhe e kapI uThayA hatA. kAraNa ke e duHkha emaNe pitAnI AMkhe joyuM hatuM ane buddhie samajavAnA prayatna karyA hatA, eTaluM ja nahi paNa hRdayathI anubhavyuM hatuM-eTalA mATe ke emanA atmAmAM sahAnubhUti utpanna thaI hatI. avalokana karatAM karatAM e sAdhupuruSa ani. tyatAne viSe duHkha jevA lAgyA ane bhArata-paddhatie sAra kheMcIne emAM lIna thaI gaelA e sAdhupuruSe, mahAvIranI peThe, karmanA siddhAntanuM pratipAdana karyuM che, paNa sarvanA duHkhamAM sahAnubhUti hovI joIe evI lAgaNIvALA e sAdhue saMsAraduHkhane sauthI mokhare mukayuM. Ama bhAratanA sAdhuomAM ane vicAramAM buddha A pramANe mokhare tarI Ave che? e ekalA ja upayukta buddhi sAthe zuddha hRdayane gAMThe che, saMsAranA kahyuDAne mAtra jJAnane mATe ja nahi paNa dayAne kAraNe hAthamAM le che. emanI IcchA mAtra upadeza ApavAnI ja nahi paNa ema karIne rasto kADhI ApavAnI ne uddhAra karavAnI che, vaidha saunA roga maTADavA nikaLe che te ja rIte sahAnubhUtine kAraNe jagatamAMnAM duHkha TALavAne e nikaLe che; ane A prayatnomAM mANasa jAtanA paritrAtA rUpe sauthI mokhare e ApaNI sAme tarI Ave che. 5. siddhi ane nirvANa - buddha ane emanA samaya upara najara karatAM e mahApuruSanA samasta vyaktitvamAMthI bIjI aneka vastuo uparAMta chevaTanI vastuonA saMbaMdhamAM emano mukhya siddhAnta, jene ApaNe Eschatology mAM (maraNa vagere chevaTanI vastuo upara vicAra karanAra darzanamAM) mukI zakIe enA saMbaMdhano siddhAnta, tarI Ave che. enA saMbaMdhane kAraNe ahIM ApaNe e viSe vicAra karIzuM, kAraNa ke e siddhAntathI AgaLa vadhIne ApaNe vicAra karyA chatAM ene ApaNe pAchaLa rAkhyo hato. e vicAra te nivaNa ane ApaNI samaja pramANenA enA artha saMbaMdhe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. siddhi ane nirvANa paNa vaLI ApaNe pAchA mahAvIra tarapha vaLIe ane e mokSano athavA siddhina aMtima udeza zo mAne che e puchIe. mahAvIra alaukika puruSa hatA, emanA ja jevo bIjo koI puruSa thayo nathI. vicAranI emanI prabaLatA viSe, emanI tapazcaryA viSe, sAdhu jIvanamAM emanA dukhasahana viSe, emanA puruSArtha viSe ane mAnavajAtithI dUra rahevAnI emanI vRtti saMbaMdhe te ApaNe AgaLa belI gayA chIe; vaLI cAlatAM cAlatAM ApaNe e paNa jaI gayA chIe ke mANasane saMsAranA baMdhanamAM bAMdhanAra karma upara emaNe pitAne khAsa siddhAnta e che, ekaMdare atyAra sudhI ApaNane e tapasvInA Adarza rUpe ja dekhAyA che. paNa vAstavika rIte te e uparAMta emanAmAM bIjuM ghaNuM vadhAre hatuM: e mahAna vicAraka hatA, vicAramAM e agresara darzanakAra hatA. emanA samayanI sau vidhAemAM e pAragata hatA, potAnI tapasyAne baLe e vadhAone emaNe racanAtmaka svarUpa ApI pUrNa banAvI hatI ane prabaLa siddhAntatatvanI aMdara goThavI kADhI hatI, emaNe ApaNane taravavidyA (Ontology ) ApI che ane temAM sau ta - pAMca dravyomAM (dharmAstikAyasAruM, puSya, das gute, adharmAstikAya kharAba, pApa das Bose, AkAzAstikAya AkAza, jIvAstikAyajIva ane pudagalAstikAya jaDa dravya ) goThavI dIdhAM che-tyAra pachI vizvavidyA (Kosmology) Ape che; emane mate vizva vazamALamAM ke pradezamAM samAI raheluM che, temAM sauthI nIce bhayaMkara naraka che. enI upara bIjA aneka naraka AvelAM che. emanA upara ApaNuM jagata Ave che, enI upara nakSatratArAe bharelo pradeza Ave che ane enA bAra bhAga paDelA che ane eTalA ja vargamAM vahecAelA devaloka e pradezamAM vase che. tyAra pachI jIvavidyA (Biology), emAM samasta jIvone - dazya che ane adazya jIvone (jenI aMdara-naravAsIo, bhUtapreta ane devaloka paNa AvI jAya che),vIza prakAranA chavagaNa (AmAM paMcendriya upAMta caturindriya, trIndriya, dhIndriya ane ekendriya e mukhya che) samAveza thAya che,-tyAra pachI mAnasazAstra (Psychology), emAM AtmAnA cetanyanI judI judI dazAonuM vagIkaraNa kareluM che. TuMkAmAM kahIe te mahAvIre emanA samayamAM je vidyAo vartamAna hatI te saune upayoga karIne emaNe pitAnI vicAramALA goThavI che, te uparAMta ghaNuM viSayamAM spaSTatAsUcaka ane nirNayAtmaka vicAro paNa emaNe ApyA che; udAharaNa leIe to temanA samayanA amuka banAvo saMbaMdhe, amuka garama pANInA jharA saMbaMdhe ane evA bIjA viSayo saMbaMdhe paNa emaNe lakhyuM che. emAM vidyA ane abhiprAyanuM, avalehana ane anumAnanuM mizraNa ApaNA jovAmAM Ave che, paNa sAdhujIvanane ane khAsa karIne tapAvI jIvanane mATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU. buddha ane mahAvIra emAMthI ceADe ghaNe aMze emaNe mATuM darzInazAstra ghaDI kADhyuM che. sAcI vastusthiti tAravI kADhavA mATenAM anizcita ane chatAM ye vyApaka parimANu mahAvIre ApyAM che. udAharaNa lee tA paridha ane vyAsa vaccenA sabaMdha dekhADanAra a'kane cAkkasa ni ya karavA bahu kANu che, paNa te emaNe ApyA che ane lagabhaga kahI zakIe ke enu' emaNe (svaya) vidhAna kyuM che ane te A pramANe che; pariSavyAsa x 10nu vargamULa. ApaNAmAM cAlatA e e ka 3DuM che ane sAcA aMkathI e jeTalA taphAvata vALA che, lagabhaga eTalA ja taphAvata vALA mahAvIranA aMka che, paNa e bahu uMDA vicAranuM pariNAma che, emAM bahu ahu kalpanAo karavI paDI haze te vaLI e racanAtmaka vicArakane zAle evA ja che. AthI ApaNe ema paNa mAnI zakIe je mahAvIre pAte pariSavyAsa 10 e samIkaraNa zodhI kADhayuM hAya. game ema hAya paNa ApaNune te e samIkaraNa emaNe ja Apyu che ane paridhanA aneka hisAA e samIkaraNathI sAcA Ave che. e joIne emane ethI keTalA AnaMda thayA haze e ASaNe anubhavI zakIe. Ama mahAvIra mAtra sAdhu ane tapasvI ja naheAtA, paNa sAthe sAthe prakRtinA abhyAsI paNa hatA; emane joine grIsanA prAcIna abhyAsImA--pithAgArasa sudhdhAM-yAda Ave che. ekaMdare emaNe vidvattAbharyA nirNaya ANIne samasta vastu sthitine peAtAnA kALanI sAdhubhAvanAe sAthe joDI che. athavA A dhArmika bhAvanAonI najara nIce e vastu sthitine ANInea dhArmi ka adASnika sapradAya emaNe yeAjI kADhaye che. ane vastusthiti uparathI niNaeNya upara AvanAra aneka leAkeA upara potAnA tapasyA baLe emaNe amuka prakAraneA prabhAva pADayA che, eTaluM ja nahi paNa tevI ja rIte aneka kalpanAe lAvanAra aneka puruSane paNa peAtAnI niyAtmaka ane vyavasthita vicAstreNI vaDe Azcarya pamADayA che. bIjI vadhAre vAteAnA vicAra karyA sivAya have ApaNe e paNa kahI zakIe je A vIra dAnika, vicArAnA A vidhAyaka sAdhujIvananA carama uddezane-siddhine-samasta saMsAra saMbaMdhamAMthI je mukti pAmavI tenuM eTale ke acitanIya zUnyanu svarUpa Ape che, ene vicAra pUrvaka gAThave che ane pAtanA darzana rUpe vyavasthita kare che. vAstavika rIte e peAtAnI AdhyAtmika dRSTie ati dUra mukAelA mukatAtmAonA pradeza, eTale ke vAza pradezavALA sasArasvarUpa A jagat uparanA--ane vaLI devAnA khAra svarga uparanA--pradeza yeAjI kADhe che. a Mtima zreNInA AtmAo, saMsAranAM kAryothI ane puruSArthAthI, bhArarUpa karmathI paripUrNa mukta thayA pachI, tyAM caDhe che. mukatAtmAonA A pradeza te atyaMta halakAM ane sapheda che; tyAM badhe kama bhAr~~ApaNe kahI zakIe je saMsArabhAra athavA pApabhAra--utarI paDe che; ane tenI ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. siddhi ane nirvANa -; 35 sAthe AtmAne karmamAM bAMdhanArI sau azuddhie paNa dhAvAi jAya che. mahAvIranuM tapasvargIkaraNa AgaLa meM je graMthamAMthI utAryuM che te ja graMthamAM mukatAtmAonA pradezanuM varNana paNa Ave che. e pradezanAM je bAra nAma ApelAM che te nAmeA (ApuM chuM ttI ( saM. zata ), lIpamArA ( sa, pramatta ), tanU ( sa. samU ) tataNU ( sa. nUtanU ), siddhi, lidyAya, mutti (sa. mutti), murAja (sa. munnA), joyagna (sa, hoddA), hoya bhUmiyA ( sa. hoddAprastuvidyA ), sala pALasUcanoyattattamuddAvA (sa. sarvakALamUtanIyasaravasulAyadA ). Ama badhAM svargAnI upara mahAvIrane mate mukatAtmAonA pradeza AvelA che, badhAM svargAnI upara zAnti che, tyAM ArAma che, tyAM kalyANamaya bhAra vihInatA che, tyAM zudhdhi che. nirvANu saMba Mdhe mune pratA puchAelA tyAre emaNe je uttara ApelA te have ApaNe sAMbhaLIe. A aMtima uddeza upara upadeza ApavA leAka jyAre ne tyAre emane vinavatA ane emanA ziSyAne tathA ziSyAone pazu vAra vAra e prazna uThatA. ane mAtra nirvANu saMbaMdhe ja prazna puchAtA ema naheAtuM; keTalAka e paNa jANavA IcchatA je mukhya nirvANane keve svarUpe mAnatAH eTale ke AtmA duHkhabharyAM saMsAra sabaMdhamAMthI mukta thayA pachI rahetA ke nahi, maraNunI pelIpAra AtmAnI hayAtI che ke nahi ? ane nirvANu athavA mudhdhanA nirvANu sabaMdhenA AvA praznAnI sAthe ja khIjA aMtima praznanA utAH jagat nitya che ke nahi, e sAnta che ke anaMta che, AtmA zarIrathI joDAelA che, athavA svataMtra che, athavA e jIvana zakti che ke zuM che; evA evA praznAnA uttara jANavA leAka AkAMkSA rAkhatA. TukAmAM, jene ApaNe adhyAtmika AkAMkSA kahIe, eTale ke uDe sudhInA vizALa vicAre anizrita rahevAne kAraNe vizle thane cAlyA jAya temane nizcita svarUpa ApavuM joie evI je carama gati sabaMdhenA vicAre jANavAnI AkAMkSA--A AdhyAtmika AkAMkSA, jema sarva samaye tema, yudhdhanA samaye ane emanA saMdhamAM bahu prabaLa hatI. mahAvIra saMbaMdhe ApaNe joyuM ke samarthaM dArzanika rUpe emaNe peAtAnA samayamAM uThelA praznAnA saMbaMdhamAM dhyAna ApI je uttarA paripUrNa rUpe ApyA che ane peAtAnuM je darzana ceAjI kADhyuM che temAMthI badhA khulAsA maLI jAya che, te ja pramANe budhdhanA samayamAM paNa evA mANase hatA je evA khulAsA meLavavAnI AkAMkSA rAkhatA. pArzvanAthe paNa jagatI nityatA ane ane evA bIjA praznAnA khulAsA karyAM che ane te ApaNane jainazAstrAnA pAMcamA agamAMthI maLI Ave che; paNa mukhya teA judA prahAranA--devaLa ja judA prakAranA----puruSa hatA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 buddha ane mahAvIra A mahuvanA ema te nA ja kahI zakAya je emaNe A AdhyAtmika praznanA upara vicAra nahAtA karyAM. paNa vAna ATalI ja cheH emanA vicArA ane emanu dhyAna mukhyatve karIne du:khabharyAM A saMsAra tar hatuM. dhArmika AcaraNanI ja emane kIMmata hatI, saunA hitane mATenA Adamaya jIvananI ane A aSTAMgika mArganI ja emane paravA hatI. ane ane najara sAmenA uddeza upara dhyAna ApI bAkInA dUranA uddezane cheADI detA, evA sImApAranA viSaya uparanA vicArene emaNe jANI joine TALI rAkhyA che. je viSayeA samajI zakAya nahi ane jene viSe spaSTa rIte khelI zakAya nahi e viSayeAnA jJAnamAM mAthAM mAravAM emAM emane evaDuM jokhama lAgyuM: eka te enAvaDe sAcI jIvanacaryAmAMthI lapasI javAya ane khIjAM viSamatA; kAraNa ke te samaye paNa judA judA vicArakA peAta peAtAnA mata sabadhe eka bIjA sAthe hArajitanI mArA mArImAM paDayA hatA. nirvANunA ane aMtima viSayA jANavA sabaMdhenA praznathI budhdha dUra rahetA e vAta emanA saMbaMdhenI judI judI kathAethI ane judAM judAM vaNuAthI spaSTa thAya che. thAmAM kahyuM che je eka vAra emanA sAdhu ziSya mAluMyAputte--mahattvanA ane uMDA praznA upara zA mATe cupa rahe che ema puchyuM. jagat zAzvata che ke azAzvata, e sAnta che ke ananta, mukta thayelA AtmA, khAsa karIne mudde maraNa pachI rahe che ke nahi; e pratAnA uttara e ziSyane jANuvA hatA. enA uttara khulle Ama ApyAH--elDanabarganA suMdara anuvAdamAMthI huM utArA karUM chuM:~ " mAlu kayAputta, meM pUrve tane zuM kaheluM ? meM ema kaheluM je Ava, mAluMkayAputta te mArA ziSya thA, jagat zAzvata che ke azAzvata, jagat sAnta che ke anaMta che, jIva ane zarIra te ekanI eka vastu che ke judI judI vastu che, tathAgata bharaNa pachI jIve che ke nathI jIvatA (eTale ke amuka bhAvanAe rahe che ) athavA teA e laya pAme che ke nathI pAtratA ( eTale ke enI maraNa pachInI sthiti saMbaMdhe kazuM kahI zakAya nahi ); e praznAnA huM tane khulAsA ApIza evuM meM tane kaheluM ? " 66 "" nA bhagavAna, evuM te zuM tame kaheluM naha " athavA tA jagata zAzvata che ke azAzvata, jagata zAnta che ke ananta che vagere praznAnA mane khulAsA ApA maiM huM tamArA ziSya thaiza " evuM teM mane kaheluM ?--mAluMyAputte A vAtanI paNa nA pADI. have mudde kahyu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 siddhi ane nirvANu 37 " eka mANasa jherI bhAleDAne bANe vidhAyA, tyAre enA mitroe ane sagAMe catura vadhane teDI ANyA. have dhavAele! mANasa kadI jo ema kaheje ' mate tIra mAranAra mAzuka krANu che, e te brAhmaNu che ke kSatriya che ke vaizya che ke zUdra che e jANuM nahi tyAM sudhI mArA dhAne hAtha aDAMDavA de nahi;' athavA ekadI jo ema kahe je mane tIra mAranAranu nAma zuM che, e kayA kuLamAM janmyA che, e uMcA che ke nIceA che ke madhyama che, ane je asra vaDe mane mAyA e kevu' dekhAya che, e jANuM nahi tyAM sudhI mArA dhAne hAtha aDADavA de nahi; ' tA e vAtanuM pariNAma zuM Ave? e mANusa peAtAne bAe mare. "s jagat anaMta che ke sAnta che, tathAgata marachu pachI jIve che ke nahi e praznAnA khulAsA mudde potAnA ziSyAne zA mATe nathI ApyA ? kAraNa ke jIvananI pavitratAmAM e viSNeAnA jJAnanI jarUra nathI, kAraNa ke e jJAnathI kai jJAnti ke prakAza maLatAM nathI. zAnti ane prakAza jethI maLe che e vAtA teA mudde pAtAnA ziSyAne zIkhavI ja che: duHkhanuM rahasya, duHkhApAdanuM rahasya duHkhanirAdhanuM rahasya, ate ( duHkhanirAdha-) bhAnuM rahasya. eTalA mATe mAluMyaputta, je meM prakaTa nathI karyuM, te aprakaTa ja rahevA de, je me prakaTa karyu che tene prakaTa kara. buddhanA A zabdomAMthI mahAna parityAga, mahAna zAnti, mahAna vidhibhAva, mahAna ekAgratA, mahAn AsthA tarI Ave che. aciMtya saMbaMdhe nizcayAtmaka upadeza ApavAnA tyAga karavA ane e tyAgamAM mANase saMtApa pakaDavA joie. jANI zakAya evA viSaye sabaMdhe ane emAMthI jaDI AvatI jIvanacaryA-jene ApaNe samyak zabdathI AALakhIe chIe e.-saMbadhe ApaNe vicAra karavA dharTa. A jIvanacaryA barAbara pALavI e ja jarUranuM che, ethI ja nirvANu pamAya che, ethI ja aMtima hita sadhAya che, ane evI rIte jIvana carmAMnI sImAmAM ANI muzkelI, tenI sAthe sAMkaLI dIdhelI ane temAM ja pravRtti pAmelI dhArmikatAmAM saMpUrNa vizvAsa rAkhavA e budghanA dharmo che ane e enA ziSyA dha hAvA joie. mudghanA AvA vyavahArane lIdhe 'guru ja sImAmAM prakaTa thAya che' e zabdo ApaNane yAda Ave che. ApaNA gurue aMdaranI bAjuethI dhaNuA vicArAnI pALa gaDamathala karI hatI ane tyAra pachI ja sImAmAM AvyA hatA, emAM teA kazA saMdeha nathI, chatAM tapasyAmAMthI parANe bahAra nikaLI zakyA hatA. je sImAbaMdhana spaSTa rIte yuddhe svIkAryuM hatuM te viSe e peAte ja khele che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha ane mahAvIra eDanabarganA anuvAdamAMthI pharI utAre karuM chuM -eka samaye tathAgata saMbImAM AvelA siMpAvanamAM utaryA hatA, ane tathAgata siMpAnAM thoDAMka pAMdaDAM pitAnA hAthamAM lIdhAM ane pitAnA ziSyone pUchyuM: "he ziSyo, belo joIe; kayAM pAMdaDAM vadhAre che, A meM mArA hAthamAM je lIdhAM che te ke hajI e siMsapAvana upara che te ?'- je pAMdaDAM tathAgate pitAnA hAthamAM lIdhAM che te thoDAM che, bhagavAna; ane siMsa pAvana upara che te te ethI ghaNuM vadhAre che. tevI ja rIte, he ziSyo, huM je jANuM chuM ne meM tamane jaNAvyuM nathI te, meM je tamane jaNAvyuM che tenA karatAM ghaNuM vadhAre che. ane te ziSyo, meM tamane zA mATe nathI jaNAvyuM? kAraNa ke he ziSyo, ethI tamane kaMi ja lAbha nathI, kAraNa ke ethI tamArA jIvanamAM pavitratA AvavAnI nathI, kAraNa ke ethI bhautikane tyAga, pApano parityAga, anityanI virati, zAnti, jJAna, prakAza, nirvANa prApta thanAra nathI: ane he ziSyo, meM tamane zuM jaNAvyuM che? he ziSyo, duHkha zuM che te meM tamane jaNAvyuM che; he ziSya, dutpAda zuM che te meM tamane jaNAvyuM che; he ziSya, duHkhanirodha zuM che te meM tamane jaNAvyuM che; he ziSya, (duHkhanirAdha-) mArga zuM che te meM tamane jaNAvyuM che.' ' badhe A badhA viSayomAM kevI rIte saMkoca rAkhyo te ApaNe joyuM. have ApaNe e paNa joIe je ya viSayo uparAMta emaNe bIjA kayA viSayo upara dhyAna ApyuM che ane emAM bIjA vicAra sAthe kyAM kyAM e maLatA AvyA che ne emanAthI kyAM kayAM judA paDyA che. emanA samaye bhAratavarSamAM pAralaukika viSayo saMbaMdhe aneka mata hatA; ane e viSayo te mukhyatve karIne A hatAH punarjanma, svargaloka, nakaloka ane temAM vasanArA AtmAo, devAdhideva iMdra ane jagapitA brahmana, bhUtapreta, vAstavika jIvo uparAMta pRthvI upara ane vAtAvaraNamAM vasatAM lokakalpita badhA prakAranAM sArAM ane bhaMDAM sa. buddhanA samaye A badhA viSAe amuka prakAranuM daDha svarUpa dhAraNa karyuM hatuM. vaLI evI paNa keTalIka bhAvanAo te samaye pravartatI hatI je jIvanane sArA tarapha vALatI ane bhaMDAthI dara rahevA vAratI manAtI ane tethI temaNe naitika svarUpa dhAraNa karyuM hatuM. ane mahAvIranI ane te samayanA bIjA vicArakonI peThe buddhe paNa naitika svarUpe A bhAvanAomAMthI potAnI vicArasRSTi yojI kADhI che. Ama budde e bhAvanAo saMbaMdhe-khAsa karIne nirvANa saMbaMdhe pitAnA vicAro bAMdhyA che, paNa te enA upara vivecana karavAnI nahi paNa grahaNa karavAnI vRttie, mahAvIranI peThe racanAtmaka vRttie nahi paNa mukhyatve karIne jIvanane sAce mArga Ape ane upayogI thaI paDe eTale ke naitika daSTie e vicAre bAMdhyA che. nirvANa saMbaMdhanA vicAra paNa emanI A bhAvanAmAM upayogI thaI paData, lokapracalita devalokane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. samutpAda dvAdazanidAnamAlA 39 badale muktaloka pavitra naitika bhAvanAne vadhAre sArI rIte paSata. pazu AnAthI kevaLa svataMtra rIte, aMtima jIvanahetu saMbaMdhe amuka vicArone vikasAvavA ane AdhyAtmika prakAza rUpe emane dharmabhAve svIkAravA tathA upadezavA e buddhane ThIka nahi lAgeluM. te samayanA AdhyAtmika vicAre amuka bhAvanAnI apekSA rAkhatA, paNa e bhAvanAne buddha svIkArI zakyA nahi athavA to tenAthI emane matabheda hatA ane tethI ahIM ja emanAmAM uNapa AvI. punarjanma, svargaloka, narakoka vagere uparAMta te samaye nirvANa viSe evI paNa AdhyAtmika bhAvanA pracalita hatI je AtmA-jIvAtmA-paramAtmAmAM maLI jAya che. vyaktigata AtmA nikhila mAM-brahmamAM-pavitramAM pAcho jaI maLe che. A je nitya nikhilamAMthI amuka samayane mATe eNe vyaktigata svarUpa dhAraNa karyuM hatuM te temAM pAchA maLI anaMta zAnti ane pavitra virAma prApta kare che. kaMika A bhAve nirvANane svIkAravuM e ApaNuM buddhane azakya lAgyuM, kAraNa ke vedamAMthI utpanna thaelI ane te samaya sudhI cAlI AvatI bhAvanAmAM-advaitavAdanI brAhmaNa bhAvanAmAM bIjA sAdhuo jevI emane zraddhA nahatI. emanI najara AgaLa te bhavanuM duHkha eve pracaMDarUpe tarI rahyuM hatuM, jagatamAM mAtra saMsArane ja e daDhabhAve e joI rahyA hatA je muktAtmAone pAchI maLI javA yogya saunI nIcenI AdhArabhUta bhUmikAne-sarvotkRSTa brahmane-e joI zakayA nahi. buddhanI dhArmika nUtanatAmAM prAcIna bhAratanI bhAvanA sAthe bIje eka sthaLe paNa meLa nahato khAte; e nUtanatA brAhmaNadharmamAMthI utpanna thaelI nahi tethI enA upara vedanI, AdhyAtmika bhAvanAmAM yuvAna evI prajAnA kAvyanI asara thaI zakI nahi. AdhyAtmika bhAvamAM ane tene anusarIne nirvANanI bhAvanAmAM buddhanI nUtanatA joDAI nahi. e nUtanatAe bhArata navuM ane sAthe sAthe ja purANuM banI gayuM, ane thayuM ema je nirvANa saMbaMdhe prazno puchAtAM mahAvIra kaMIka navAM vicAra Ape, paNa buddha to cupa ja rahe 6. samupAda dvAdaza-nidAnamAlA. Ama saMsAraduHkhe ane mAtra saMsAradu:khe ja ApaNA buddhane preryA hatA; ethI emaNe tapanI aMtima sImA uparathI khazIne sAdhujIvanane mATe suMdara madhyama mArga zodhI kADhaye, ane A vikAsanI vicAramALAmAM emaNe cAra Arya satyanuM darzana yojI kAvyuM ane ene anusarIne sarva duHkhone utpAda-mULa tRSNAmAM-jIvanatRSNAmAM che ane e sava duHkhono nirodha emaNe ATha prakAre zuddha thatA jIvanamAM mAnyo tethI zuddha jIvananI jarUra rIAta mATenI je bhUmikA te, pelAM cAra Arya satya upara AvI TharI. ApaNe AgaLa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 : : buddha ane mahAvIra jaNAvI gayA chIe je A bhUmikAnI nIce ene AdhAra ApanAra vaLI eka bIjI bhAmakA che ane tethI vicAramAM ati uThI A bhUmikA viSe hajI ApaNe besavuM rahyuM. e bhUmikAmAM samutpAda dvAdazanidAnamAlA che. emAM prathama te taSNAne sauthI mULane duHkhatpAda mAnyo hato, paNa tyAMthI pAchA haThatAM haThatAM Akhare pAchA ethIye uMDA mULa sudhI tapAsa karatAM avidyA e ja mULa dukhatpAda rUpe maLI AvI. tyAre have ApaNe tRSNAne lagatA vAsanAnA kSetramAMthI AgaLa nikaLIe ane avidhAne lagatI bhAvanAnA kSetramAM AvI pahoMcIe. have A sau jIvajaMtunA mULamAM vAsanA nathI, paNa avidhA arthAta mithyA bhAvanA che ane temAMthI vAsanA utpanna thAya che. vAstavika rIte to, tRSNa mukhya che ke avidhA mukhya che enA upara prazna AvI karato nathI. buddhanI vicAramALA A pramANe che: - " aMdha chavanavAsanA-tRSNA-jIvane saMsAramAM bAMdhI rAkhe che. tyAre tRNAnA pariNAmane-saMsArano nAza karavA tarapha ApaNe dRSTi rAkhyA karavI,. jethI A jJAnanI-bAdhinI bhUmikA upara rahIne e jIvanavAsanAthI ApaNe ApaNuM rakSaNa karI zakoe ane phaLa ApatAM satkAryothI dUra rahevAthI ApaNe zakti prApta karI zakIe. - have Ama daSTi rAkhe-jAgrati, jJAna, bedhi pAye-aMdha jIvanalAlasAne, aTapaTA jIvanamohana nirodha thAya che. AthI samutpAda dvAdaza-nidAnamAlAmAM e jIvanalAlasAnA, e jIvanamohanA mULamAM sauthI pahelI kaDI e avidyA che. ApaNe pote e bhAvane aMdha athavA te aTapaTo evAM vizeSaNa ApI zakIe, kAraNa ke jene ApaNe jIvanalAlasAnI aMdhatA ane jIvananuM aTapaTApaNuM mAnIe tene budde paNa e ja prakAre mAnyuM che. ( ApaNe jANavuM ghaTe che ke hiMdustAnanI bhASAmAM vizeSyane vizeSaNa dvArA bhAva yukta banAvavAmAM Ave che. saMskRta bhASAmAM prAmA apara, sazvAna rana, iLAmAM vidathaDU bolAya che, tyAre ApaNe tenI jagAe ein anderes Dorf = bIjuM gAma ), ein; prichtiges. Pferd (bhavya gheDa), verschiedene Bicher (vividha graMtha) ema kahIe chIe. Ama jyAre tRSNAnA mULa kAraNamAM jyAre avidyA mukAI che, tyAre ApaNe TuMkAmAM ene ajJAnamaya tRSNa eTale ke aMdha jIvanalAlasA, aTapaTa jIvanameha kahI zakIe.) * : paNa buddha avidhAnI bhAvanAne koI vizeSaNa ApyuM nathI ane ene vizeSya rUpe ekalI ja rAkhI che. ane utpAdanamALAnA mULamAM ene mukI che, tyAre emane ethI bIjuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. samutpAda hAdazanidAnamAlA 41 kaMIka uDuM kahevAnuM che e vAta paNa spaSTa che. buddha avidyAne amuka vizeSa bhAvamAM lIdhI che, ene vidhibhAve lIdhI che, ene sakAya daSTi-vAstavika dRSTine bhAve mAnI che. avidhAne emaNe vidyAnA virodhabhAve mAnI che. kAraNa ke emane mate te vidhA paNa eTalI ja asakAya daSTi cheH e daSTie sau mithyA che, sau kalpita che, avivAe karIne ja sau rU5maya bhAse che. buddhanA A sau vizvarUpane ApaNe mithyAtvanuM nAma ApI zakIe; sau vastunA mithyAtvanI pratIti karIne ja vastumAM satyanuM AropaNa thAya che, kAraNa ke e khajanaka ane anitya che. ane je aTapaTI prAkRta bhAvanAe karIne jagatane satyarUpe mAnI levAya che ane jene buddha kharekhAta avidyAne nAme oLakhe che tenI viruddha dizAmAM e mahApuraSa A mithyAtvane muke che, eTaluM ja nahi, paNa (ApaNe AgaLa joI gayA tema emanI tatvavidhAmAM mahAvIra batAve che tevI rIte) je vicAro jagatanA kAraNe rUpe mULatatvone eTale ke astikAyane (= sakAyane) svIkAre che te vicArakone-pratyakSa vAdIone-paNa potAnI mithyAtvanI bhAvanAne kAraNe dArzanikamAMthI TALI kADhI che. A jagatanI sattAnI sAme ane badhA prakAranAM racanAtmaka darzananI sAme Ama vivecana karyAthI buddhane ApaNe vivecaka darzanakAra mAnavA paDe che. brAhmaNa darzanakArIe jIvananI apUrNatA hovA chatAM pitAnAM sau darzane pAyo nityatA upara ro che, paNa budde te saMsAraduHkhanI pitAnI alaukika bhAvanAne nityatA sAthe kazo saMbaMdha jeDo nathI ane e bhAvanAne vasthita rAkhI che. Ama e pitAnI sAme mAtra duHkhabharyA jIvanane ja dekhe che; ane e jIvanane emaNe mithyA, chAyArUpa, svarUpa mAnyuM che ane emAMthI churI saMbhAvya tarapha dorAvuM iSTa mAnyuM che. A prakAranA pitAnA upadezothI ane saMbhApaNathI emaNe lekane jagabaMdhanamAMthI kADhIne nirvANa tara4 deravAne prayatna karyo che. A bhAva pramANe samutpAda dvAdazanidAnamAlAne Adi, madhya ane aMta cha zakAya, e have sArI rIte samajAya ema che. kAraNa ke mAlAnI-sAMkaLanIpahelI kaDI te avidhA che, AThamI te tuccha che ane agIAramI tathA bAramIthI du:kha utpanna thAya che, pahelImAM cAra Arya so AvI rahyAM che. ApaNe AkhI mALAne Adi, madhya ne aMtamAM Ama saMkelI zakIe. avidyAmAMthI naSNa utpanna thAya che, ane tRSNAmAMthI duHkha utpanna thAya che. ane ekaMdare e vastusthiti A pramANe mukAmAM AvI che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddha ane mahAvIra vAstavikatA uparanA bhramabharyA vizvAsane lIdhe mANasa enI vAsanAmAM taNAya che, paNa ethI kazI nitya vastu prApta thatI nathI, tethI saMsAravAsanAne pariNAme bramaNa, kaMdana, vyAdhi, zoka, dAridraya ane mRtyu vALuM miththA saMsArabaMdhana Ave che. utpAda zALAnI vacalI kaDIo hajI ApaNe levAnI rahI. Adi ane bhaya vacce cha kaDIo che tathA madhya ane aMta vacce be che. prathamanI che pramANe che: 2. saMskAra, 3. vijJAna, 4. nAma ane 5, 5. DAyatana-cha Idriya pradeze. pAMca iMdriyomAM bhAratavAsIo manasane umerI i kare che. 6. sparza ane 7. vedanA. dareka kaDI potAnI pAchalI kahIne AdhAre rahelI che ane tethI pahelI ane AThamI kaDI e bene sAthe vicAra karatAM A nIcenI zreNI jI zakAya? avidyAmAMthI saMskAra utpanna thAya che, emAMthI vijJAna utpanna thAya che, emAMthI nAma ane rUpa utpanna thAya che, nAma ane rU5mAMthI cha ikiyapradeza utpanna thAya che, emAMthI sparza utpanna thAya che, emAMthI vedanA "utpana thAya che. ane emAMthI tRSNa utpanna thAya che. avivAthI tRSNA sudhI vistaratA mAnavabhavanA pradezanA AthI saMkhyAbaMdha upapradeza bane che, ane e AkhA kramane ApaNe zArIrika ane mAnasika bhAve samajavAmAM che. ane have buddhane samajAya che-ApaNe emanA vicArakramane yuropiyana paddhatie vicArIe-je ajJAnajanita saMsArabaMdhananI bhUmikA upara vyaktijIvananA AraMbhamAM prathama te ene anukULa pravRtti racAya che. tyAra pachI e saMskAra ene darIne sarva sAmAnya vijJAnanA eTale ke ekatA ane bhedabhAva samajavAnI sAdI zaktinA pradezamAM laI jAya che, AmAM mAnasika gati thAya che ane ene ApaNe mULa cetanA kahI zakIe. A zakitamAMthI vaLI nAmanA ane rUpanA bhedanI jAgRti thAya che ane ethI mANasa pitAne satya rUpe ane bAhya jagatane nAma rUpe oLakhe che. ane A satya tathA nAma vaccenuM bhedabhAna vistaratAM temAM cha indriya pradeza umerAya che, eTale ke pitAnI jAta ane bAhya jagata vacce, daSTi ane dRzya vacce, zravaNa ane zrAvya vacce ane evAM bIja iMdriyajaMnya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. samRtpAda hAdanikAnamAlA anurUpa Ave che. A anurUpathI vaLI sparzI eTale ke bAhya jagat ArA indriyajanya asara thAya che ane e asare karIne viSayanI vedaMtA-anubhava-thAya che. e anubhavathI punarAvRttinI ane sthAyItvanI vAsanA eTale ke jIvanavAsanA-tA-jAge che. 43 jIvanatRSNAmAM dorI janAra mAnasa-zArIrika mALAnI A rItanI chUTI chUTI kaDIo ApaNane spaSTa rIte nahi samajAya. mudde paNa peAtAnA vicArakramamAM Apane samajAya evI bhAvanAe sAthe keTalIka evA prakAranI anizcita bhAvanAe guthI che, ke je gu thavAnI hiMdu darzanazAstramAM jarUra paDe che ane jenI aMdara nAma ane rUpathI yeAjAelAM bhAvanAnAM cinha ati prAcIna kALathI najare paDe che. samutpAdArzanikAnamAlAnA khInne bhAga hajI bAkI che. ane enI cAra kaDIe A anukrame che. 9. upAdAna, 1. bhava, 11. jAti ane 12. jarA bharaNu, vyAdhi ane vedanA, duHkha, zAka ane nirAzA. ( zAka, parivedanA, duHkha, dudegnava athavA kaleza. ) bhAva evA che ke je tRSNAthI (8) baMdhana Ave che, eTale ke tRSNAnA viSayamAM athavA hetumAM baMdhana Ave che. ane A bana jIvate saMsAramAM jarUra bAMdhI rAkhe che ane tethI ene navA lava levA paDe che. navA bhavane kAraNe navA janma levA paDe che ane tenI sAthe mAnavajanmatAM khIjAM duHkha, jarA ane mRtyu, vyAdhi ane venA Adi Ave ja che, have Ama ApaNe samrutpAdAdanidAnamAlAne, jarUra puratI, spaSTa karI che. muddate peAtAne paNa * ema lAgelu ke A vigatavAra krama dhaNA leAkAne upadezamAM nahi zreSTha paDe. anukULa tethI emaNe ene lagnu svarUpe cAra A satyAmAM gADhavI dIdhA che ane eTalA mATe mukhyatve karIne duHkhamAMthI .cheDavanAra A aSTAMgika bhA` upara dRSTi rAkhI che. ane tethI muddanA upadezamAM A cAra A satyA ane mAtra e ja mahattvanAM ane vizeSa manAyAM che. ApaNe te| A samutpAAdaza nidAnamAtrAnI vigatamAM kaMika uMDA utaryAM, kAraNake-mahAvIranI ahiMsA ane yunI mitrabhAvanA uparathI-Akhu* upadeza vastu jovA icchatA hatA, ane e upadeza vastu ahiMsA ane mitrabhAvanAne AdhAre ceAjAyuM hatuM. vaLI e be mahA puruSa vaccenA je bheda ApaNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha ane mahAvIra zarUAtamAM joyo hato te AthI vadhAre spaSTa thayo che. vaLI emanAM dazarnika tamAM paNa e eka bIjAthI saMpUrNa rIte judA che. eka racanAtmaka che, bIjA vivecaka che,-eka pitAnA ja svarUpane vistArane ane muktabhAve cItaravAno prayatna kare che, tyAre bIjA ene saMkecavAne ane nizcitabhAve vicAravAno prayatna kare che. paNuM ApaNuM dharma saMsthApakanI dArzanika bhAvanAnA A bheda batAvIne ja ApaNe A prakaraNa baMdha nahi karIe, athavA to e be mahA puruSomAM bIjA paNa maLI AvatA vadhAre bheda pharI vAra nahi tapAsIe. have to A sthaLe, e be mAM eka che, kayA mata e bene samAna che e ja tapAsIe. buddha ane mahAvIra e baMne krAIsTa pahelAMnA utkarSa juganA mAnasika ane AdhyAtmika netA hatA. emaNe baMnee sAdhu saMgha sthApyA che, pitA potAnA guruonA upadezone ane emanI bIjI jIvanacaryAne AdhAre e baMne sAdhu saMghe e puSkaLa dhArmika sAhitya racyuM che. e saMdhe ane e sAhitya Aja sudhI cAlyAM Ave che ane hajIye puruSArtha AcaravAnI zakti dharAve che. e sAhitya uparathI e baMne mahApuruSone ApaNe spaSTa rUpe jANavAne bhAgyazALI thayA chIe. ApaNane AnaMda thAya che ke vedamAM ja nahi paNa prAcIna ijirmana dharmamAM jaDAelo prAcIna bhAvanA-vikAsa e be upadezake e judI judI dizAmAM saMpUrNa rUpe khIlavyo che. ApaNe hajI samasta manuSyavanA TukaDA karI kuTuMbomAM ane jAtiomAM ja bharAI rahevuM jANIe chIe ane tethI enA ja vikAsamAM badhAM prakAzabiMdu joIe chIe, tethI ApaNuM dharma saMsthApake ApaNane je dharma Apyo che tenuM mahattava enA asaMkhya ziSyAmAM ja rahyuM che ane hajI rahe che, eTaluM ja nahi paNa prAcIna cheDejarmana ane prAcIna eziyana AtmAnA prakAza rUpe paNa enuM mahatva ApaNAmAM ja rahyuM che ne rahe che. paNa je prakAza biMduApaNane bhAratamukhyatve karIne veda-brAhmaNa dharmo, buddha dharma ane jainadharma e traNa dharma-ApyAM che e grIka-pelesTAinanI prAcInatAnAM prakAza biMduone, hemaranI pleTonI ke erisToTalanI, mojhIjhanI ke krAIsTanI bhAvanAonAM prakAza biMduene kadI nahi DhAMke e vAta sAcI paNa chatAM e navA pradeza upara prakAza pADe che, navA raMga umere che, sarvasAmAnya prakAzane vadhAre ujaLo kare che ane A ja prakAza ApaNA AtmAne joIe che, enI ja jarUra che. prAcIna eziyana-yuropiyana prakAra uparAMta dUra pradezanA prakAzakone paNa saMskRti jagatanA smRti graMthamAM sthAna che ja, kAraNa ke ApaNA prakAzane kahyuM che je "mArA pitAnA gharamAM ghaNuM oraDA che.' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. samupAda kAnidrAnamAlA 5 be bhArata-krizciyana samAnatAo. sabaMdhe sarakhAM kAraNe sarakhAM kArya nipaje. jyAM manuSya svabhAva amuka bhAvanA ane amuka uddezeA upara vicAra kare, tyAM dezakALa game eTale dUra haiAya te paNa temAM amukhya prakAranI samAnatA haiAvAnI ja. dhArmika bhAvanAmAM hamezAM aMtaranI AsthA ane aMtaranI bhavyatA hAya che eTaluM ja nahi, paNa e AsthA ane bhavyatAne anurUpa ahAranA karmAMkAMDa paNa heAya che ja; ene aMge bhega apAya che, satkAryA karAya che, tratA ane AjJAe paLAya che ane mAtra eTaluM ja nathI; bhASA ane vicAra prakaTa karavAnA vidhi paNa amuka vizeSa prakAranAM svarUpa dhAraNa kare che ane ene anurUpa citra AMke che. tyAre pariNAma evuM Ave che ke je dharmone eka bIjA sAthe kazA ja autihAsika sabaMdha hAtA nathI temAM paNa aneka prakAranI ekatA maLI Ave che ane ahIM tahIM dekhItI rIte amuka prakAranA samAna vidhi tarI Ave che. tyAre evI rIte ceDhI ghaNI evI sarakhA prakAranI samAnatA viSe ApaNe have vAta karIe. AvA prakAranI e sAmAnatAe ahIM raju karIza ane te bhArata-krizciyana samAnatAo che; temAMnI eka mahAvIra ane krAisTa vaccenA vicAra saMbaMdhanI che ane bIjI buddha ane krAisTa vaccenA saMbaMdhanI che. mahAvIranAM dharmazAstrAmAM eTale ke jainazAstrAmAM nAyASamAo (= dRSTAntA ane upadeze!! ) nAme eka graMtha che. dekhItI rIte amuka zabdone nA anusarIe paNa emAMnA bhAvene anusarIe te jude jude prasa Mge mahAvIre uccArelAM vacanA e prathamAM che, ane e vacanAmAM khIjA upadeza uparAMta amuka dRSTAntA maLI Ave che. e graMthanA sAtamA adhyAyamAM evI rIte rAhiNInuM dRSTAnta Ave che. rAhiNInA ardhAM vanazAlI che, ApaNA navA karAramAM AvelA poDa sAMdhyAnA dRSTAntane maLatuM A dRSTAnta che. e dRSTAntanI kyA kaMika vistAthI ApelI che, paNa ahIM enA ( vilhema hitemAna, je eka vAra mArA vidhArthI hatA ane je Aje raDyusa'prAmamAM sutA che tenA die gnataErzalalungen-nAtakathAo-[bhasmukha-197 ] nAmanA graMthamAMthI ) TuMkA sAra ApuM chuM: samApti bhAga. 1 sAMpalA dANAnu mahAvIranuM dRSTAnta rAjA zreNikanA samayamAM rAjagRhamAM dhana nAme eka vepArI rahetA hatA. ane cAra putravadhU hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - buddha ane mahAvIra A strIonA AcAra vicAranI-ane khAsa karIne ghara sAcavavAnI emanI kALajInI ane dhara calAvavAnI emanI budhdhinI-parIkSA karavAno vicAra eka divasa e zeThanA manamAM Avyo. eTalA mATe e dareka putra vadhune eNe DAMgaranA pAMca pAMca dANa saMpyA ane emane kahyuM ke huM pAchA mAguM tyAM sudhI e dANAne tamAre sArI rIte sAcavavA. sauthI moTI je jijhakA (= uDAu) hatI eNe to e vAta dhyAnamAM paNa nA lIdhI; eNe to vicAryuM je vaDIlanA koThAramAM ghaNIye DAMgera bharI che, tyAre ATalA dANa sAcavavAnI mAre zA mATe cintA karavI? jyAre e dANuM e pAchA mAgaze, tyAre huM bIja pAMca lAvIne ApI daiza. e vicAra karIne eNe e dANuM pheMkI dIdhA. bIjI putravadhU je bhagavatI ( vilAsa karanArI ) hatI eNe paNa evA ja vicAre potAnA dANA pheMkI dIdhA. trIjI je rakSikA ( sAcavanArI ) hatI eNe e daNune lugaDAmAM vIMTALIne pitAnA dAgInAnA DabAmAM mukI uzIkA nIce mukyA. paNa ethI je rohiNI ( vadhAranArI ) hatI teNe e dANA vAvyA ne layA. emAMthI pedA thaelA dANuM pharI vAvyA ne pharI laNyA ane ema karate karate pAMca varSamAM to eka meTa ThAra bharyo. have dhane pitAnI putravadhUo pAsethI temane pote saMpelA dANuM pAchA mAgyA. ujijhakAe bIjA pAMca dANA dharyA, paNa enI ThagAI pakaDAI AvatAM ja ene te kabula karavI paDI ane roja gharanI rAkha sApha karavAnI sajA thaI-sArAMza je mANasa sAdhu athavA sAdhvI thaIne pAMca mahAvrata pALatuM nathI. paNa pheMkI de che te A ujijhakAnA jevo ne ane enA jevI ja sajA ene bhogavavI paDe che. - bhagavatInuM AcaraNa paNa pakaDAI AvyuM ne ene paNa sajA thaI, paNa enI sajA enI jeThANInA karatAM ochI hatI, kAraNa ke eNe sasarAnI AjJAnI avagaNanA avanAne kAraNe nahi paNa vilAsitA ane bedarakArIne kAraNe karI hatI ane ene ghaMTI LavAnuM ane rasAI karavAnuM kAma haiyuM-sArAMza: je sAdhuo ane sAdhvIo paMcamahAvrata pratye bedarakAra rahe temane bhagavatInA jevI sajA bhogavavI paDe. - rakSikAe pitAnA sasarAnI AjJA zabdo pramANe ja pALI, tethI badalAmAM ene gharanI sAmAnya dekharekha rAkhavAnuM kAma soMpAyuM-sArAMzaH paMcamahAvratAnuM je mANasa zabda zabda pramANe pAlana kare che tenI A rakSikAnI peThe sAdhue ane pavitra zrAvake stuti kare che ane tene mAna Ape che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samApti bhAga pitAne hisAba ApavAmAM rohiNI svAbhAvika rIte ja sauthI sarasa utarI, ene pitAnA dANa vadhAravAnI AkAMkSA thaI ane tethI dhIre dhIre eNe pitAne bhaMDAra bharI dIdho. enuM AcaraNa jANavAmAM AvatAM dhana zeThe A putravadhUne potAnA gharanA ane kuTuMbanA vyavahAra uparanI kula sattA soMpI, ane badhA viSayamAM enA upara saMpUrNa vizvAsa rAkhe. sArAMza je pAMca mahAvrata pALIne ja saMtoSa nathI pAmate, paNa ene vistArIne pALe che tene A rohiNanI peThe A bhavamAM dharmAtmAo pUje che ane pachI e mukita pAme che. vAcaka joI zakaze ke ApaNuM A daSTAta bahu saMbhALathI yojI kahyuM che ane emAM strIonAM nAma paNa bhAvasUcaka rAkhyAM che. mahAvIra ane budhdha baMne vicAra pradezamAM bahu sArI rIte keLavAelA hatA, tethI emaNe ApelAM dRSTA ane bIjAM kathane paNa sArI rIte vistArathI ane padhdhatisara che. vaLI e baMne upadezaka-ane temAM ye mahAvIra karatAM budha vadhAre-prAcIna bhAratanI zikSA praNAlIne anusarI, pharI pharIne AvatA enA e ja prasaMgane athavA vicArane enA e ja zabdomAM varNave che, ane tethI evAM punarAvartanane kAraNe ghaNI vakhata ApaNane kaMTALo Ave che, kAraNa ke ApaNane te vividhatA vadhAre game che; paNa evAM punarAvartanathI bhArata zretAonuM, upadezanA vicAra grahI levAnuM temane daDha karI devAnuM ne smaraNamAM rAkhavAnuM kAma bahu saphaLa thaI jAya che. ApaNe joIe chIe je bAIbalanA navA karAramAM AvatI suvArtAomAMnA AvA ja prasaMge zithila ane apUrNa che ane enA karatAM ApaNuM A kathAnA prasaMga barAbara nizcita bhAve ane paddhatisara varNavIne ene dRSTAntanuM svarUpa ApavAmAM vadhAre kuzaLatA dAkhavI che. bhArata paddhati ane prakaTIkaraNa sAthe sarakhAvatAM. krAisTamAM e prakArano vikAsa bahu a5 che. mAthInI suvArtAmAM 125H 14 thI ) eka mANasanuM dRSTAnta Ave che. paradeza jatI veLAe e pitAnA traNa cAkarImAMthI ekane pAMca TelaTa (Da), bIjone be ane trIjAne eka Ape che ane e darekanI zaktine anusarIne che; pahelA be emAMthI napho kare che, trIje pitAnA TelaSTane dATI rAkhe che. paNa vaLI lukanI suvArtAmAM (H 12 thI) eka umarAvonI vAta Ave che. rAjapATa meLavavAne e umarAva paradeza nikaLe che, te veLAe pitAnA daza cAkarene darekane eka eka pauDa Ape che. te jyAM sudhI huM AvuM tyAM sudhI e pauDa rAkhajo' ema jaNAve che. jyAre e pAma Ave che tyAre jue che ke pahelo cAkare eka mAMthI darza pIDa kamAya che ane ene ja daza gAmane adhikAra che. bIje Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * buddha ane mahAvIra pAMca mAyA che, tethI ene pAMca gAmanA adhikAra sAMpe che. trIjAe peAtAnA pauDane rUmAlamAM AMdhI rAkhyA che te tethI kazuM kamAyA nathI; umarAva enA e pauDa khucAvI le che te pahelA cAkarane Ape che. bAkInA cAkarI saMbaMdhe kazuM jaNuAvyuM ja nathI. Ama krAisTamAM ApaNane dRSTAntanuM ekatAsUcaka kazuM baMdhana najare paDatuM nathI. mukhyave karIne teA parIkSAmAM mukelA mANasenI saMkhyA ja anizcita che. eka kathAmAM traNa karatAM vadhAre mANusA che, tethI ema lAge je emaNe paNa NIne sAMpelA mAla khagADI nAkhyA che evA arthe nikaLe. mAdhImAMne trIjo mANasa peAtAnA Tela'ne dATI muke che tethI enA karatAM lyukamAMnA trIjA mANusanI potAnA pau'Dane sAcavavAnI rIta ucA prakAranI che, kAraNa ke e rUmAlamAM bAMdhI rAkhe che. pazu ApaNI bhAratanI kathAmAMnI rakSikAnI rIta ethI ye sArI che kAraNu ke e peAtAnA DAMgaranA dANAne lugaDe bAMdhIne dAgInAnA DakhAmAM muke che. vaLI mAtthInI kathAne aMte ( 25:26 )' teM je mukyuM nathI te le che, ane te je vAvyuM nathI te lage che' e zabdo paNa jovA jevA che, kAraNa ke emAMnA vicAronI bhUmikAmAM kheDutanI bhAvanA che, ane tethI bhAratanA dRSTAntane purepurI anurUpa che; krAisTanA dRSTAntanA bAkInA bIjA badhA vicAranI bhUmikAmAM vepArInI bhAvanA che; kAraNa ke e dANA vAvavAnI ke laNavAnI vAte nathI karahe, paNa pau'DanA vepAranI vAtA kare che. ApaNAM dRSTAntAnI bhAratIya ane krizciyana racanA sabadhe carcA karatAM vilhelma hitamAna enA upara jaNAvelA graMthamAM A pramANe nirNaya Ape che: " A dRSTA tenI racanA uparathI - sAhityika sabaMdha viSe evuM kahI zakAya je krAisTanA janma pUrve 500 varSa pahelAM bhAratanA le| e bAbatamAM ghaNuM zIkhyA hatA. " hiMmAnanA evA mata che je A dRSTAnta kASTa rIte bhAratamAMthI pelesTAinamAM gayuM hAvuM jo e ane krasTe ene upADI lIdhuM' hAvuM joie. me mArI prastAvanAmAM jaNAvI ja dIdhu che je mahAvIra ane krAisTa vaccenI tarI AvatI AsamAnatA mane te| krAi khIjI ja rIte thai AvI jaNAya che. AdhyAtmika azakti spaSTa rUpe tAravI dekhADavAne sArUM dareka upadezaka jIvananI pratyakSarUpe dekhAtI zakti ane azakti vadhu vI dekhADe che. ApaNA dRSTAntamAM vikaselA joyA ema, kevaLa svataMtra ane manuSyajIvanamAM anuavAelA vicAra tene sarakhI rIte AvyA haiAya athavA te! ApaNe AgaLa joyuM tema be prajA vaccenA sAhitya-saMbaMdha kai rIte khalakula tuTI gayA hoya toya pUrvanI racanAne AdhAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddha ane lAbhaka cAelI pachInI racanA rahI mATe pUrvenA svataMtra AdhAra varNavI zakAyaH 49 gai hAya .te mahAvIrane ane krAisTane e samAna racanAne maLyA haiAya; tyAre je saMbadha dekhAya che te Ama ane pAche, pAMcaseA varSa pachI vicAramAM e ja mArga prayANa karatA eka navA ane mATA upadezaka AvyuM. [ mahArdvAra uparAMta bIjA eka brAhmaNa dharmanA kavie ApaNA A mahAvIranA dRSTAntane anurUpa dRSTAnta ApyuM che, ane e paNa upadezasUcaka che. e A pramANe che. traNa vepArIe paradezamAM nikaLe che; darekanI pAse ceDuM theADuM dhana che. eka emAMthI khuba kamAyA, khIjo mAtra potAnuM mULa dhana ja pAchuM ghera lAvyA ane trIjo tA te paNa gumAvIne AvyA. A uparathI zIkhavAnuM ke manuSyajIvana dhana che, svarga te kamANI che. je mANasa potAnuM dhana gumAve che te nIcI yAnimAM janma pAme che. je mANasa potAnuM dhana pAchuM. ghera lAve che te phrI manuSya yonimAM avatare che. paNa je kamANI kare che, tenI sarakhAmaNI devaleAkane pAmanAra jJAnI puruSa sAthe thai zake. Indian und das Christentum-( bhArata ane khristi ) e nAmanA pustakamAM pR. 42-44 upa2 (Garbe) A dRSTAntanAM be jaina svarUpa sabaMdhe vizeSa carcA kare che. ] buddha ane pralAbhaka have ApaNA dhArmika itihAsanI khIjI samAnatA tapAsIe. temAM buddha ane krAisTa baMnenI pAse praleAbaka Ave che e saMbadhe varNana che. A viSayanI bahu vidrattAbharI A leAcanA thai che ane temAM muddanA jIvananI hakIkata ApanAra tathA kAMika aMze kAlpanika bhAve Apa caDhAvanAra bauddha sAhityamAMthI e prakSeAbhakanA aneka prakAranA itihAsa ekaThA karyAM che ane tenA anuvAda karyAM che. A AlecanA ente vindize (Ernst Windisoh ) karelI che ane ' mAra ane khulluM e nAmathI Abhandlungen der Sachsischen Gesellschaft der Wisseauschaften mAM ( sa~kaninA vijJAnamaDaLanI graMthamALAmAM ) prakaTa thai che. tathA heramAMna edanage' ( Hermann Oldenberg ) * khudda ' nAme peAtAnA prakhyAta graMthamAM ( be varSamAM jenI sAta AvRttaA nIkaLI che) ja nahi paNa * buddha dharmamAM setAna' nAmanA nikhadharmo ('Aus Indien . r Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 buddha ane mahAvIra and Iran=bhArata ane IrAnamAMthI, 1899, pR. 181-107) paNa A saMbaMdhenI hakIkata tAravI kADhI che. vaLI gArbIe ( Garbe) paNa e saMbaMdhe enA graMthamAM pR. 50-56 upara lakhyuM che. ApaNe e paNa jANavuM joIe je prabhakanI samAnatA buddha ane krAisTathI paNa prAcIna che. pArasI dharmanA saMsthApaka jharathustra, je buddha pUrve baso varSa upara thaI gaelA, temanI pAse paNa pralobhaka gaelo. Ama AThaso varSanA arasAmAM eziyAnA dharmaitihAsamAM pralobhananI bhAvanA kAmamAM kama traNa vAra dekhAya che. paNa ApaNane pitAne ja eka prakAranuM pralobhana-saikAo thayAM cAlI AvatI e bhAvanA upara vicAra karavAnuM pralobhananathI thaI AvatuM ? barAbara tapAsIe to pralobhakane e itihAsa bAhya ane Antara ema be bhAge vaheMcAyelo che. pahelAmAM dharmasaMsthApakano sAco anabhava hoya che ane temAM amuka samaye nirbaLatAnuM je AkramaNa thAya che tenA upara emaNe meLavelA vijayanuM na Ave che. bIjAmAM saMsAranA pralobhana upara amuka dharmasaMsthApaka vire je vijaya prApta karelo tenuM kAvyarasika varNana Ave che. bIjA prakAranuM je varNana te svAbhAvika rIte ja pahelA prakAranA varNana upara epa caDhAvIne kareluM hoya che. paNa jharathustranA prasaMganI peThe, jyAM prabhakanA itihAsano mAtra bAhya bhAga ja hoya che, tyAM mAnasika anubhavane AdhAre racAelo che ke kema tene nirNaya ApaNe karI zaktA nathI. jharathustranA dharmamAM asurAtmA-aMdhakArane AtmA-aMca minyu (ahimana) surAtmA-prakAzanA AtmA-ahura majhada (eNramada) sAthe juddha kare che ane svAbhAvika rIte ja A juddha surAtmAnA payagaMbara-jharathustra sAme paNa thAya che. asurAtmA have dUra uttaramAMthI nikaLI Ave che ane payagaMbarano ghAta karavAne mATe eka rAkSasane mokale che. paNa jharathustranA ojasane ane emanA pavitra zabdane lIdhe e rAkSasane nAzI javuM paDe che. tyAre have agra mainyu pite Ave che ane jhAyustrane kahe che"surAtmAne anAdara kara; te pachI pRthvI upara hajAra varSa rAjya karavA pAmaze." paNa jharathustra aMgra mainyunI vAta svIkAratA nathI ane sAme uttara de cheH "nA, game to mArA dehane, jIvanano ane AtmAne paNa vinAza thAya teve surAtmAno anAdara nahi karuM!" ATale ja purUM thAya che. A kathA jharastranI AjubAjunA prasaMge uparathI upajAvI kADhI leya ema dhArI levAya. athavA to ema paNa mAnI levAya je jharaNue surAtmAo sAthenA pitAnA samAgama viSe jema ghaNI vAto kahI che tema aAtmA sAthenA samo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha ane pralobhaka 51 gama viSenI vAto paNa kahI hoya ane bAibalanA junA karAramAM mejhIjhanA saMbaMdhamAM jema varNavyuM che tema-ekAntamAM parvata upara thaelA pitAnA samAgamanuM varNana emaNe pitAnA upadezamAM karyuM hoya. paNa pralobhananA bauddha sAhityamAM te kevaLa judA ja prakAra che. emAM te bAhya ane Ansara baMne prakAranA itihAsa che, ane Atara prakArane itihAsa khAsa karIne vadhAre prAcIna che, tethI bIje prakSipta bhAga rUpe judo paDe che. paNa mahatvanI vAta te e che je A badhA bauddha itihAse eka ja mULakathAmAMthI judAM judAM svarUpa dhAraNa karelAM che ane e hisAbe buddha jyAre bodha to pAmyA hatA paNa potAnA pracArakramamAM hajI sthira thayA na hatA te samaye pralobhake emanI pAse AvIne emane zaMkAmAM nAkhavAnA prayatno AdaryA-ane vaLI evI ja bIjI mULAkathA pramANe te ja samaye jagalpitA brahmana buddha pAse AvyA ane emane protsAhana ApyuM. baMne kathAone aMta sArI rIte utAryo cheH pahelI kathAmAM buddha pralobhaka upara vijaya meLave che, ane bIjImAM buddha jagaspitAnI vAtane svIkAra kare che. ane Ama AmAMnI eka kathA vadhAre paDatI che (olTanabarganA "buddha" pR. 175 anusAra); paNa pralobhake zarUAtamAM ANelI nirbaLatAne kAraNe kaMika aMze ane pachI jagatmitAe ApelA chevaTanA protsAhanane kAraNe kaMIka aMze buddha pitAnA pracArakramanA nirNaya upara AvyA hatA ane e vAta pitAnA ziSyone varNavI batAvI hatI ema je ApaNe mAnIe to, mAnasikabhAve letAM e baMne kathAo eka-bIjAne piSe che ne paripUrNa kare che. e baMne hetuo eka ja kathAmAM joDAyA hatA, to te nATayarasane zobhAvanArI kathA banI jAta. paNa buddha pitAnI vicAramALA eka ja prasaMge purI karI nAkhatA nathI, paNa hamezAM dareka vicArane vAraMvAra pharIpharIne varNave jAya che, tethI emanI A praNAlIne lIdhe e be kathAo eka kathAmAM joDI zakAI nathI. have ApaNe pralobhakanA be itihAsamAM ane jagandhitAnA itihAsamAM kaMIka vigatavAra utarIe. eTaluM kahI daIe je bauddha "prabhaka' nI vicAra kalpanAne ItihAsa TheTha vedamAMthI cAlato Ave che. mukhe to mRtyu ane mAra e nAmo maraNanAM rUpaka nAma hatAM ane pAmana zabdano artha ekavacanamAM heya te sAmAnya rIte pApa ane bahuvacanamAM hoya te vividha pApa, khAsa karIne jIvananAM pApa ema karavAmAM AvatA. saMsAra mAtra duHkha ane mRtyune ANe che ane enA mohajALane kAraNe pralobhaka che tethI budde ene mAra mRtyu ane padamananuM tema ja mAra para athavA mAra vidyanuM rUpaka ApyuM. ApaNe joI gayA ema prAcIna samayamAM prakRtinI AbhAe ane zaktie dharma kApanAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para buddha ane mahAvIra meharUpa che eTale aMze athavA pazmana athavA sAtvika devAnAM svarUpa lIdhAM, paNa saMsArathI kaMTALelA sAdhue e AkhI prakRtine tAmasika devAnAM svarUpa ApyAM ane tene mRtyu mAtra pAzmana evAM nAma ApyAMH chatAM ye sArabhAve prakRti jagatsitA zradghananA vizvanuM dRzya svarUpa rUpe kapAi hatI. bauddha dharmamAM ene prazneAbhaka mAnIne tAmasika devanu rUpa ApyuM che ane mAra vAmana nAma ApyuM che eTale ApaNe paNa kAma puratuM e nAma ApIzuM. vaLI ene baudhamAM 7muttinuM paNa nAma ApyuM che, ane e nAma vedamAM eka asuranuM che. prAcIna kALamAM mRtyunI senA viSe aneka ullekha karavAmAM AvatA, tethI buddhanA praznAbhakane paNa evA sAthIe AApAyA che. 1 buddhe peAtAnA mRtyu pUrve ziSya Ana Mdane varNavI batAvelI praleAlakanI kathA--gadhamAM. eka vAra, huM AnaMda, medha pAmyA pachI nirjarA nadIne kAMThe AvelA uvelAmAM pIpaLAnA vRkSa nIce huM beThe hateA. huM AnaM, jyAM huM beThe hateA tyAM mAravAzmana AvyA ane AvIne mArI bAjue ubheA. mArI bAjue ubhA rahIne, re AnaMda, mArapAmar mane Ama kahevA lAgyAH 66 have tame nirvANamAM jAo, tathAgata, nirvANumAM jAe, buddha, tathAgatane nirvA NumAM javAnA samaya AvyA che. ( bhASA ke khAdhe karIne prApta thaelI AtmazAntithI have tame sASa pAmeA. ) ' evI enI vANI sAMbhaLIte, he AnaMda, mArAmanane e Ama kahyuMH .. vivekI ane nAnI hAya, zabdane buddhi pUrvaka sAMbhaLe, vidhAne jANe, vidyAne anu. sarIne vidhAne LIbhUta kare, zuddha vicAreA dhAraNa kare, jJAnane anusarIne vate peAtAnA guru pAsethI je sAMbhaLyuM heAya te vistAre, zIkhave, jAhera kare, vyavasthita kare, prakaTa kare, carce ethI viruddha bhAvanuM hAya tene niSedha kare, camatkAra dvArA vidhAne, prabhAva batAve evA 2 hyuene jyAM sudhI ziSyA nA banAvuM tyAM sudhI, huM pApzana, huM nirvANuMmAM javAnA nathI. vivekI ane nAnI hAya, zabdane buddhi pUrvaka sAMbhaLe, vidyAne jANe, vidyAne anusarIne vidhAne phaLIbhUta kare, zuddha vicArA dhAraNa kare, jJAnane anusarIne varte, peAtAnA guru pAsethI je sAMbhaLyuM hAya te vistAre, zIkhave, jahera kare, vyavasthita kare, prakTa kare, cace, ethI viruddha bhAvanuM hoya tenA niSedha kare, camatkAra dvArA vidhAnA prabhAva batAve evI sAdhvIene tyAM sudhI ziSyAe nA banAvuM tyAM sudhI, re pAzmana, huM nirvANamAM javAnA nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddha ane pralAbhaka 13 ( evI ja rIte gRhIe ane gRhiNIeAne mATe paNa zabde zabda khele che.) je zuddhAyAra huM upadezuM chuM te saleka svIkAre ane Acare ane mANasa sArI rIte vigatavAra samaje evuM thAya nahi tyAM sudhI, he pAzmana, huM nivA'mAM javAne nathI. ra. buddhanA parIkSaNanu kAvyamAM varNana. uparanA vanamAM praleAbhaka budhdhana emanI yeAjanAmAMthI pAchA pADavA icchatA hatA eTale ke budhdha peAtAnuM jJAna jagatte Ape nahiM ane peAtAnA dha sadha race nahi evuM cchatA hatA. A nIcenA vanamAM e kSeAkA 21-22 e hakIkatanA sArA kare che. paNa ApaNA kavie e bhAvane vistArIne pheravI nAkhyA che; e mAranI padhdhatine ane mukhyanI sAthenA enA sabaMdhane kevI rIte emAM pheravI nAkhyA che te AmAM spaSTa thAya che. ene mate mAre evI yeAjanA racI che ke yudhdha peAtAnA kahera sAdhujIvanane tyajI dei sAMsArika brAhmaNa dharmomAM pAchA joDAya. nirjarA nadIne taTe carama lakSya prApta karavAnA prayatna karatA hatA, nirvANu zAnti prApta karavAnA vicAramAM lIna thai gayA hatA je, emanI pAse nasuci gayA, mIThI vANI mukhe methyAH zAkya putra, ubheA thA, A jIvana kathI tane zA lAbha che! tuM sukAi gayeA che, dekhAve nabaLe! paDI gayA che; mRtyu tArI pAse Avyu che. tArA hajAra bhAga te mRtyunA thai cukyA che; mAtra eka bhAgamAM chatrana che. jIvantane teA jIvana zreSTha che; jIve che tyAM sudhI vya kara; kAraNa ke mANasa jIve che tyAM sudhI karma kare che, je karavAnuM che ene tarADatA nathI. 4 jo tuM dAna kare ane yajJa kare te tane mahAlAbha thaze tArA sAvanathI zuM maLavAnuM che ! pa e jIvanane mArge javuM bahu kaNa che, e jIvana pAra nikaLavuM kANu ne kaSTajanaka che. AvAM vacana khelIne ubheA mAra mukhanI bAjumAM. evuM khelanAra mArane tathAgate Ama kahyuM. laghu cetas sattva, pAmman, tuM tArA svArthane kAraNe AvyeA che. kAraNa ke AvA lallukAthI mane jarA ye lAbha thavAnA nathI. AvA kAryathI thavAnA je lAbha, e teA, he mAra, tuM ja batAve! 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 2 3 . prayatnathI huM bahu karI zakate nathI, kAraNa ke prayatnanI sAthe jIvanane aMta Ave che; je pavitra jIvanacaryAthI pharI janma Ave nahi, aMte mArI jIta samarpI za huM www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha ane mahAvIra nadInA pravAhane paNa vAyu sukavI zake che; mArA lakSya pahoMcavA prayatna karate je huM, enuM lehI e zA mATe nahi sukave? 10 tyAre lohI sukAze, kaphapitta paNa sukAze, mAMsa jyAre sukAze, tyAre AtmA vadhAre zAti pAmaze ane mAruM dhyAna ane mAruM jJAna ane mAro yoga vadhAre daDha thaze. 11 ema karate karate je huM mRtyu duHkhane pAmIza, te AtmA mRtadehane nahi jue; AtmAnI virUdhdhatA juo ! mArAmAM IcchA che, vaLI vIrya che; tema ja jJAna ane prApta thayuM che. jagatamAM huM evuM kaMI jete nathI, je mArAmAM virya chatAM mane namAvI zake Aha! cheka sAmAnya jIvana karatAM to jIvanane haNanAruM mRtyu bhaluM! hArIne huM jIvyA kare tenA karatAM te juddhamAM mAre maravuM bhaluM, iccho tAro pahelo sainika che, bIjAnuM nAma narAnaMda che, bhUkha tarasa e tAre trIje che, cothAnuM nAma taSNa che. mUDhatAne ALasa te pAMcame ne bhaya te ja kahevAya, tAre sAtame te didhA je daMbha tathA abhimAna te AThamo. ane bIjA te lAbha, kaMi kIrti, mAna tathA bIjA Adara kare nahi; chatAM ya pite pitAnI jAtane vakhANe, evo beTa upajAvelo dekhAva. 17 A tArI senA che, namuci, kALa baLanI A judhdha senA che ! je vIra nathI te vijaya pAme nA ane vijaya pachI lAbha paNa pAme nA! bhAranI senA cAre dizAe jouM chuM, pitAnA sAthIo sAthe mAra ghere che; che jethI juddhamAMthI huM nikaLI jAuM, ke e mane sthAnabhraSTa kare nahi. 19 samasta jagatane ane devane jitanArI tArI A senAne, * mArA jJAnane baLe vikherI nAkhIza, patthara vaDe jema kAcA mATInA ghaDAne. 20 irachAone saMyamamAM lAvIne ane dhyAne daDha karIne pachI, huM deza thakI deza pharIza ne zretAone upadeza ApIza. - e badhA gaMbhIra bhAve lakSya pUrvaka mArI AzAo purI karaze ne tArI IcchA virudhdha jaze, jyAM jaIne nirAza thaze nahi. . 22 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa buddha ane pralobhaka - mAra bole che. sAta varSothI tathAgatane pagale pagale pAchaLa phare che : e sAvadhAna prakAzitane pakaDavAne lAga nA maLe. mAMsa jevA dekhAtA eka pattharane joIne e upara eka gIdha beThe; vakhate emAMthI kaMi khAvAnuM maLe, vakhate emAMthI kaMI svAdiSTa maLe.. . kaMI svAdiSTa emAMthI maLyuM nA, tethI pelo gIdha tyAMthI uDI gaye; e gIdhe jema e pattharane che, tema thAkIne tathAgatane choDuM chuM, zeke dabAI gaelA e bicArAne, zabda ekavAra DubI gayo. tyAra pachI e jagA choDIne, e bicAre asura adazya thayo. 13. jagandhitA buddhane pitAnI yojanAmAM dRDhatA Ape che. ( elDanabarga "budha" pR. 179-141 ). (mahAbedha pAmyA pachI ) jyAre tathAgata ekAntamAM beThA hatA tyAre emanA (budhdhanA ) manamAM Ama vicAra Avyo je gaMbhIra satya jANa kaThaNa che, samaja kaThaNa che, je zAtiprada, bhavya che, je sau vicAre upara vijaya meLave che, je bhAvanApUrNa che, je mAtra DAhyA ja pAmI zake, te gaMbhIra satya huM pAmyo chuM. mANasa saMsArajIvanamAM rakhaDe che; saMsArajIvanamAM ene enuM sthAna maLe che ane ene ene AnaMda paNa maLe che. saMsArajIvanamAM rakhaDanAra, e saMsArajIvanamAM pitAnuM sthAna pAmanAra ane pitAne AnaMda pAmanAra e mANasane karmanA niyamane kAryakAraNanI samRtmA dvAdazanidAna mAlAne samajavI kaThaNa che; badhA (janma ApanAra) saMskArane zamAvavAnI badhAM ahikane tyajavAnI, vAsanAone kApavAnI, tRSNA. ene aTakAvavAnI, aMta-nirvANa pAmavAnI vAta samajavI; e te ene bahu ja kaThaNa che. A jJAnane huM jagamAM upadeza Ape ne loka samaje nahi te mane nirAzA thAya, zAka thAya. evAmAM tathAgatane, kadI pUrve keIne na AvyA hatA evA A vicAre akasmAta emanA manamAM udbhavyAH : mahA kaThaNa saMgrAme meM je prApta karyuM, te jagatane zA mATe prakaTa karI ApavuM? sAya che hepathI ukaMTha ane trikAra utpanna thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4dong buddha ane mahAvIra jaDamatine ethI kaMTALo Ave che, enAthI e gupta, gUDha, DhaMkAeluM che ? saMsAravAsanAe jenA vicArane rAtri vaDe gheryA che tene dekhADavuM nahi. tathAgate Ama vicArIne zAntimAM rahevAnuM ane jJAnane nahi upadezavAne hadaya sAthe nirNaya karyo. (jagapitA) brahmana sahapatie potAnA vicAra dhArA tathAgatanA vicAra jANyA ne manamAM belavA lAgyA tathAgatanuM, pavitratama buddhanuM hRdaya zAntimAM rahevAnuM ane jJAnane nahi upadezavAne nirNaya karaze to jagat khare ja asta pAmaze, jagata khare ja pralaya pAmaze. pachI brahmana saDapati brahmasthAna choDIne cAlyA ne mANasa vaLelA hAthane laMbAve ke laMbAvelA hAthane vALe eTalA ja samayamAM utAvaLe vege AvIne tathAgatanI saMmukha AvI ubhA rahyA. (tathAgatane mAna ApavAne mATe) brahmana sahaspatie uparaNe khaseDI laI pitAne eka kha ughADe karyo, jamaNa DhIMcaNa bhUmie aDADyo, ane tathAgatanI sAme hAtha joDIne bAlavA lAgyA prabhu tathAgata jJAnane upadeza kare, pArapUrNa bhagavAna jJAnano upadeza kare. evA keTalAka jIva hoya che, je saMsAranI malinatAthI vizuddha hoya che, paNa jo e jJAnane upadeza sAMbhaLavA pAme nahi to nAza pAme. upadezathI A jIvo jJAna pAmaze. ema brahmana sampati bayA; eTaluM bolIne vaLI pAchuM Ama bolyAH bhagavadezamAM Aja utpanna thayA che azuddha chava, pApI mANasenA upadeza. jJAnI, zAzvatanAM dvAra tuM ughADa, pApanAzaka, je tuM jANe che te saMbhaLAva. parvatanA zikhara upara je ubhe rahe che enI daSTi dUra dUra badhA loka upara paDe che. tuM paNa, jJAnI, uMce caDha, jyAM satyanI bhAvanA jamInathI uMce hoya, ane tyAMthI, duHkhanAzaka, janma jarAe pIDAtI mANasajAta upara daSTi kara. " dhanya dhanya, yuddhavIra, vijaya pAma, jagatumAM vicara, pApanAzaka mArgadarzaka, tArA zabda uccAra, Arya aneka tAre zabda samajaze. * (brahmananI upara pramANenI sUcanAmAM buddhane zaMkA lAgI ne mAnyuM ke satyane upadeza karo e niSphaLa prayatna che. chatAM ye brahmane bIjI vAra enI e prArthanA karI; chevaTe e sUcanA pramANe karavAnuM budde svIkAryuM.). tevI ja rIte paDyUsarovaramAM keTalAMka paDA, kamaLa ne araviMda pANImAM janma pAme che, pANImAM vadhe che, paNa pANI bahAra nikaLatAM nathI ane pANInI aMdara ja khIle che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha ane pralobhaka pa7 bIjA keTalAMka pA, kamaLa ne araviMda pANImAM janma pAme che, pANImAM vadhe che ane pANInI sapATIe pahoMce che-bIjAM keTalAMka pA, kamaLa te. araviMda bANamAM janme che, pANImAM vadhe che, pANI bahAra nikaLe che ane emanA pulane pANI sparzI zakatuM nathIH tevI ja rIte, buddhanI daSTie tathAgate jagata upara najara karI tyAre emaNe keTalAka evA jIva joyA jene AtmA bhautikathI zuddha hite, keTalAka jIvane AtmA zuddha nahe; keTalAknI buddhi tIvra hatI, keTalAkanI jaDa hatI; keTalAka Arya chava hatA, keTalAka anArya jIva hatA; keTalAka suzrAvakaeN hatA, keTalAka kuzrAvake hatA; keTalAka paralokano bhaya rAkhatA, keTalAka pApane bhaya rAkhatA. jyAre emaNe A sthiti joI tyAre emaNe nIcenAM vacane brahmana sahapatine kahyAM zAzvatanAM dvAra sarvane mATe ughaDe: jene kAna che te sAMbhaLe ne zraddhA kare. mAre nirarthaka citA nA karavI ghaTe jagatane hajI Arya zabda mance nathI. - brahana sahaspatie have jANyuM tathAgate mArI prArthanA svIkArI che, e jJAnane upadeza Apaze. pachI emaNe tathAgatane namaskAra karyA ane pAchA vaLIne adaya thayA. A uparathI joI zakAya che ke pralobhanI prathama kathA-ane e baudha kathAomAM sauthI prAcIna che-ane jagatpatAnI kathA vacce aMdarano saMbaMdha che. prabhakanI kathAmAMnI mAnasika bhAvanA te jagaspitAnI kathAmAM sAkAra rUpa dhAraNa kare che. arthAta nirvANane bodha pAmyA pachI, e jJAnane jagatamAM upadezavAno nirNaya budha, karI zakatA nathI emane zaMkA hatI, ane A zaMkAne kAraNe ja pralobhanI prathama kathAmAM bhAranuM parIkSaNa varNaveluM che, ane e varNana evuM sAcuM dekhAya che ke jANe budhe kei prasaMge e zaMkA viSe kazuM kaMI kahyuM hoya enuM jANe e Abehuba citra hoya. budhane jagalpitAe kahelAM ] pahelAM vacane ( ane e mULanAM che, kAraNa ke bIjAM to pachIthI kAvyamAM utArelAM navAM ; che ), magram : 11 mAM varNavyA pramANe, pralobhakanI kathAnA maMgaLAcaraNamAM pharI Ave che ane e rIte jagapitAnI ane pralobhakanI e be kathAo vacce saMbaMdha che. vaLI e paNa jovA jevuM che je pralobhakanI prathama kathAmAM varNavyA pramANe, budhanuM parIkSaNa khristanA parIkSaNane barAbara maLatuM Ave che. khristane paNa, e jagatamAM upadeza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '58 buddha ane mahAvIra ApavA nikaLe te pUrve pralobhake pAchA pADavAno prayatna karyo hato! irAnI pralobhakakathAmAM jharaNutrane paNa asure tIra mAravA prayatna karyo hato te A kathAothI yAda Ave che, paNa ApaNuM kathAmAM je aMdarane tAtparya che, te A IrAnI kathAmAM nathI. Ama jharathustranuM, budhanuM ane khristanuM e traNanAM parIkSAne eka bIjA sAthe kaMIne kaMI saMbaMdha che; emAM je taphAvata che te mahatvane nathI; pahelAM parIkSaNo bIjA parIkSaNomAM tarI Ave che, pahelAM parIkSaNanI kathAo bIjAM parIkSaNanI kathAomAM utarI Ave che. te uparAMta vaLI ApaNe joyuM ema budhdhanA prabhaka mAra evI bhAvanAnI mUrti che, je bhAvanA prAcIna bhArata-bhAvanAnA mULamAM che, ane tethI ene anusarIne irAnI pralobhaka hoI zake nahi. vaLI koI paNa kathAmAM "pralobhaka' ke "pralobhana " zabado mukyA nathI. judI judI prajAonA utkarSa vacce koI amuka guma saMbaMdha hoya enI sAbitine mATe, upara jaNAvyAM tevAM cheka nahi jevAM sApo dhArmika ItihAsamAMthI maLI Ave che. bhAratanI, IrAnanI ane pelesTAinanI je vicAra sRSTi e ApaNe sarakhAvI, eno gupta saMbaMdha bAMdhanAra je kaMI paNa hoya to mAtra mAnavAmAM ja che. deza kALane bhede karIne A AtmAmAM paNa bheda paDe che e vAta kharI, paNa te va dharmasaMsthApake eka bIjAthI svataMtra rIte samAna rUpake cojI kADhe, ane parIkSaNonI pAra utare evI samAnatA to judI judI prajAmAM rahevA pAme. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com