Atmanand Prakash Pustak 040 Ank 12

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531477/1

Page #1

)
ગાતા6િ161
પુસ્તકે ૪૦ મુ.
સંવત ૧૯૯શ્ન
e
e
-
અંક ૧૨ એ.
જુલાઈ
આષાઢ
પ્રકાશકશ્રી જૈન આત્માન સભા-ભાવનગર

Page #2

આ
અ ક માં
૧. શ્રી સામાન્ય જિનસ્તવન . ૨૫૭ ૭. શ્રી સિદ્ધસ્તાત્ર
૨૬૭ ૨. “નિની ઘાંની”. ૨૫૮ ૮. અનંતધમમમ્ કરતુ . . ૨૬૯ ૩. સયાસત્ય વિવેક . . ૨૫૯ ૯, અહિંસાની અદ્દભુત શક્તિ : ૪. પૂજ્ય ગુરુદેવને !
२६४ રાજપુત્ર પણ કેદી . . २७० પરમાર્થ સૂચક વાક્યસંગ્રહ ૨૫ ૧૦, અમર આત્મમંથન , . ૨૭૩ ૬. સ્વસ્થ-અસ્વસ્થતાનું સુખ. ૨ ૬૬ ૧૧. વર્તમાન સમાચાર . ..
२७४
લાઈફ મેમર
નવા થયેલા માનવતા સભાસદો. ૧. શેઠ હરગોવિંદદાસ રામજીભાઈ ભાવનગર ૨, શેઠ હિંમતલાલ નભુભાઈ ૩. પારેખ શામળજી ભાણજી
વરસડા ૪. શાહ રમણી લાલ કાળીદાસ પાલણપુર
વાર્ષિક મેમ્બર
ભેટના ગ્રંથો, અમારા માનવતા પેટ્રન સાહેબ અને લાઈફ મેમ્બરને નીચે લખેલા ગ્રંથ ભેટ આપવાના છે. ૧. શ્રી આદિનાથ ચરિત્ર
૪. શ્રી સકલાહુતિ સ્તોત્ર ટીકા સહિત ૨. શ્રી ધર્મવીર ઉપાધ્યાય ૫. શ્રી આગમસારિણી ૩. શ્રી જ્ઞાનપ્રદીપ
૬. શ્રી સિદ્ધાંતરહુસ્ય ઉપરોકત ભેટ આપવાના છ સુંદર » થાની સંક્ષિપ્ત હકીકત નીચે પ્રમાણે છે.
૧. શ્રી આદિનાથ ચરિત્ર-ફામ પચાસ, ક્રાઉન આઠ પેજી, ચાર પાનાના સુંદર દળદાર ગ્રંથ. એન્ટિક પેપર ઉપર સુંદર ગુજરાતી અક્ષરા, પાકું કપડાનું બાઈન્ડીંગ, સુશોભિત રંગબેરંગી કવર-જેકેટ, ગુરુદેવ, તીર્થો, પ્રભુ આદિનાથ તેમજ આર્થિક સહાય આપનાર વગેરેની વિવિધ રંગી છબીઓ સહિત. ( ૨, ધર્મવીર ઉપાધ્યાય-શ્રી સેહનવિજયજી-બ્રહ્મચારી, સંજમધારી, પંજાબી વીરપુરુષ, યેગીનુ' સુંદર ભાવવાહી જીવન વાંચતાં રોમાંચ ખડા થાય તેવું સુંદર ચરિત્ર, છમ્મીએ સહિત આકર્ષક સુંદર ગ્રંથ. બાર ફામ, સુમારે ૨૦૦ પાનાના, સુંદર ટાઈપ અને ઊંચા એન્ટિક કાગળ ઉપર છપાયેલ છે. A ૩. જ્ઞાનપ્રદીપ ( બેધસુધા સહિત)–વિદ્વાન લેખક આચાર્ય શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજીના સામાજિક બેધદાયક લેખ, ઊંચા કાગળ, સુંદર ટાઈપ અને પાકું બાઈન્ડીંગ, સુંદર કવર સાથે ફોર્મ ૨૬, પાના ૪૧૬.
( અનુસંધાન ટાઈટલ પેજ ૩ જું)

Page #3

મ
ર
1અરજીકર
N A
છે.
પણ
શ્રી આત્માનોને પ્રકાશા)
પુસ્તક:૪૦ મું : અંક ૧૨ મે :
આત્મ સં. ૨૮ વીર સં. ર૪૬૯
વિક્રમ સં. ૧૯૯: અષાઢ: . સ. ૧૯૪૩: જુલાઈ :
-
-
મees
Artoccer
witબલિદowere
શ્રી સામાન્ય જિનસ્તવન (રાગ- અમારા મનમંદિર કહેવાતા, અમે દેવપૂજન ચહાતાં. ) અમારા મનપંકજ વિસાતા,
અરિહંત દશ ન થાતા; અનાથ નાથજી ! હૈડે ધરીએ, અંતર ધરી ઉલ્લાસો,
સાચા દેવ ! જીવન ત્રાતા ! અમારા૦ ૧ જીવનના આધાર જિનજી! દાસ ઉગાર, કર્મોની જુલમી જંજીરમાં, પ્રાણ બહુ મુંઝાતા. અમારા૦ ૨ દીનાનાથ! ઉદાર તમારી, આશ અંતરમાં, ભક્તિથી અંતયોમી ભજશું, રંગે ગીત ગાતા. અમારા ૩ કરો દયા પ્રતિપાળ હે કૃપાળ ! ઉદારતાથી, નેમિ-લાવણ્ય-દક્ષ ઉદ્ધારક, નાથ નમું હરખાતાં. અમારા ૪
–મુનિશ્રી દક્ષવિજયજી મહારાજ.
ક

Page #4

છે વાર નિની વાંની”
જેee d૦માન &ttoote
મકા
કામ કરવા
મામ esensin મારા
પર
(હરિગીત છંદ) ખીલ્યું કમળ, સુપ્રભાતમાં, સાંજે જરૂર કરમાય તે, જયું રિા, વાવને થયું, વૃદ્ધત્વમાં લય થાય તે; ઊો વિ, મધ્યાહ્ન તપી, અસ્ત છેવટમાં બની, રે ચેત નર ! દષ્ટાંતથી છે, ચાર દ્રિના વાં . ૧ આષાઢ માસે મેહની ધારા, ધરા પર થાય છે, તે સમયમાં વળી વિજળીનું, નૃત્ય- તાંડવ થાય છે; ક્ષણમાં બધું નભ સ્વચ્છ, એ અકળિત કળા કિરતારની, સમજુ અને સમજી જશે, આ રદ છે વિર રાજની. રવિનો ઉદય અવનિ વિષે, અવિચ્છિન્ન કે રહેતું નથી, સરિતા વિષે જળનો પ્રવાહ, અખંડ કે વહેતો નથી;
જ્યાં વિજયકે વાવટે, ત્યાં હરકતો હોય હારની, એ ચતુર જન ચેતો બધી છે, વર બા નિ વાન. ૩ પામર બને છે પલકમાં, અગણિત જનોને અધિપતિ, નિર્ધન બને ધનવાન, ધનવંતા તણું નિર્ધન સ્થિતિ, સંધ્યા સમયના રંગ રામ, જીવનગતિ ઉર ધારી લે, આ ચાર વનની ચાંદ્રનીમાં, “આત્મતત્વ” વિચારી લે. ૪ વર્ષા, શરદ ને શિત, એમ જ ઉણ ઋતુ આવ્યા કરે, કુદરત તણું કાનૂનથી, પચવનો સૌના ફરે; કયારે થશે, કયારે જશે, માનવમતિ ત્યાં સ્તબ્ધ છે, છત્ય જગતમાં એ જ, “આત્મિક તત્ત્વ” જેને લબ્ધ છે. ૫ વિદ્યુત તણા ચમકારવત, આ વિશ્વનો વ્યવહાર છે, નિજ આત્માને જાણ્યા વિના, આ શૂન્યસમ સંસાર છે; આયુષ્ય ફોગટ વહી ગયું, વહી જાય છે શી વાર છે? છે વટ સા રિન વાની, સમજ્યા વિના ધિક્કાર છે! ૭ મારા વિવેકી વાચકે ! આ સાર સૌ સમજી જશે, ને “આત્મતત્વ” વિચારશે, તે મોક્ષમાર્ગ જ પામશે, અન્યક્તિઓ ઉરમાં ધરે, સાચા દિલે ગ્રાહક બની,
છેવટ કર્યું સંસાર આ છે, ચાર નિની ચાંદની. છ તા. ૨૦-૬-૪૩
કવિ રેવાશંકર વાલજી બધેકા
:ળnect આ કાચો મારા
જ કહe કરવામાં રાહત
મ
-
1

Page #5

સત્યાસત્ય વિવેક
-1
લેખકઃ આ. શ્રી વિજ્યકસ્તરસૂરિજી મહારાજ
સંસારમાં માનવીને દેહ ઉપરથી મમત્વ બાલવાનું કારણ જ મિથ્યા જ્ઞાન છે. જેને સ્વાર્થ ભાવ ઓછો કરીને દસ પંદર દિવસ આહારનો અને પૃહા કહેવામાં આવે છે તે મિથ્યા ત્યાગ કરે જેટલો મુશ્કેલ છે તેનાથી પણ જ્ઞાનીઓમાં જ મળી આવે છે, સમ્યગુ જ્ઞાનીહજાર ગણી મુશ્કેલી સત્ય બોલવામાં નડે છે. એમાં હોતાં નથી. મિથ્યા જ્ઞાન જડાસતિનું
જ્યાં સુધી માનવીમાં માન તથા પૃહા રહેલાં કારણ છે. જડાસક્તિ તે અજ્ઞાનતાનું લક્ષણ હોય છે ત્યાં સુધી તે સત્ય બેલી શકતું નથી. છે. આ એક અણુજાણ માણસ સાચું કેવી પ્રથમ તો સત્યનું સાચું સ્વરૂપ જાણવું ઘણું જ રીતે બોલી શકે ? સમ્યગજ્ઞાન વગર કેવળ કઠણ છે, અને વસ્તુને સારી રીતે જાણ્યા આંખથી જોઈને કે કાનથી સાંભળીને જે સાચું વગર સાચું બોલી શકાતું નથી. અજ્ઞાની જીવ બલવાનો દાવો કરે છે તે ભૂલે છે. જેમકે: જગતને પોતાની બુદ્ધિ પ્રમાણે સમજીને સત્ય ઉનાળાના દિવસોમાં રેતાળ પ્રદેશમાં જે મૃગબોલવાને દાવો કરે છે, પણ તે બધું વ્યર્થ તૃષ્ણ દેખાય છે અર્થાતુ પાણી ભર્યું હોય છે; કારણ કે સત્ય બોલનારે પ્રથમ તો સંસા- તે પ્રદેશ દેખાય છે, જેને જેનાર જળાશય રમાં સત્ તથા અસનું સ્વરૂપ સારી રીતે કહે છે પણ તે જળાશય હોતું નથી, માટે તેનું જાણવું જોઈએ. સંસારમાં એક આત્મા જ સત્ બોલવું સાચું નથી, કારણ કે તેનું જાણવું સાચું છે, બાકીનું બધુંયે અસત્ છે. આત્મા સિવાયનું નથી. જેણે ધતુરે પીધો હોય તે બધી વસ્તુઓ જડ જગત ક્ષણવિનશ્વર છે અને આત્મા ત્રણે પીળી જેવાનો અને કહેવાનો, તેવી રીતે મોહકાળમાં એક સ્વરૂપે વિદ્યમાન રહેવાવાળો હોવાથી નયના નશાવાળ પણ બધી જે વસ્તુને વિપરીત સત્ છે; માટે આત્માને ચૈતન્યસ્વરૂપ જાણી જ જાણવાનો અને બોલવાનો. જેવું જોયું હોય સમજીને અને જડને સડણુપડયું સ્વભાવવાળું તેવું કહેનાર મિથ્યા જ્ઞાની જીવ અજ્ઞાની જનજાણીને બોલવાથી સત્ય બોલી શકાય છે. તામાં ભલે સત્યવક્તા કહેવાય પણ જ્ઞાની
સ્વાથી તથા પૃહાવાળો માણસ સાચું પુરુષોની દષ્ટિમાં તો તે મિથ્યાભાષી જ કહી બોલી શકતો નથી; કારણ કે સંસારમાં સ્વાર્થ શકાય છે; કારણ કે વિપરીત બેધવાળાને પ્રયાસ તથા પૃહા જડ વસ્તુને આશ્રયીને થાય છે. વિપરીત હોવાથી તેનું પરિણામ વિપરીત આવે
જ્યાં સુધી માનવી એમ સમજતો હોય કે જડ છે. જેનું પરિણામ વિપરીત આવે તે સાચું જગતની ઉપાસનાથી આત્માને શાંતિ તથા કેવી રીતે કહી શકાય? જગતે માની રાખેલ સુખ મળી શકે છે ત્યાં સુધી તે સાચું જાણે સાચું બોલવાથી જગતને વ્યવહાર જાળવી છે એમ કહી શકાય નહિ. અને સાચું જાણ્યા શકાય એ, પણ વાસ્તવિકમાં પરમાર્થ દષ્ટિથી વગર સાચું બોલી શકાય જ કેમ? મિથ્થા સાચું ન હોવાથી આત્મવિકાસમાં બાધકર્તા

Page #6

૨૬૦
•: શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ ;
થઈ પડે છે. પુદગલાનંદી–અજ્ઞાની જગતમાં સત્ય બોલવામાં જ સત્યનો ઉપયોગ થઈ શકતો નથી, વક્તાનું બિરુદ ધારણ કરનાર, વિકાસની વાટે પણ વિચારવામાં અને વર્તવામાં પણ સત્યને વળેલા આત્માનંદી પુરુષમાં પ્રમાણિકપણું ઉપયોગ થઈ શકે છે. સાચું બોલવું, સાચું મેળવી શકતો નથી; કારણ કે અજ્ઞાની અને વિચારવું અને સાચું વર્તવું; આ પ્રમાણે મન, જ્ઞાનીનો માર્ગ જુદો હોવાથી જે અજ્ઞાનીને ગમે વચન અને કાયાના વ્યાપારો રાચાર્ય હોય છે તે જ્ઞાનીને ન ગમે. અજ્ઞાની દેહને આત્મા કહે અને જૂઠાથે હોય છે. સાચું કે ન્યૂ ડું બોલાય ત્યારે જ્ઞાની દેહથી જુદે ચેતનવાળાને આત્મા તને તો મોટા ભાગ સારી રીતે સમજી શકે કહે. આમ બેઉને મતભેદ પડે એટલે અજ્ઞાની છે; પણ સાચુ વિચારવું અને સાચું વર્તવું તેને ની સાથે જ્ઞાની ન ભળે. બેઉનું જાણવું, તે સમજુ માણસ જ સમજી શકે છે. સાચું માનવું અને બોલવું જુદું જ હોય છે. વસ્તુથી વર્તવું એટલે પોતે જેવી સ્થિતિના હોય તેવી અણજાણજી અજ્ઞાનના બોલવાને સાચું માને રીતે બહાર દેખાવું. કંગાલ હોવા છતાં ત્યારે વસ્તુને ઓળખનારા જ્ઞાની કહે છે તે શ્રીમંતાઈને ઠાઠ રાખે, મૂર્ણ હોવા છતાં સાચું છે એમ માને. તત્ત્વદષ્ટિથી જોતાં જ્ઞાની- વિદ્વાનો ડોળ કરવો અર્થાત પિતાની પાસે જે ઓનું કહેવું સાચું કહી શકાય કે જેને તારિક વસ્તુ ને હાચ તે દેખાડવાનો ડોળ કરે તે સત્ય કહેવામાં આવે છે જેનું બીજું નામ એક પ્રકારનું જૂહુ વતન કહેવાય છે, કે જેને લોકોત્તર સત્ય છે. આવું રાચું તો ઉચ્ચ માની, પ્રશંસાપ્રય માણસો ચાહે છે અને કોટિના મહાપુરુષો બોલી શકે છે. સંસારમાં હમેશાં રાખે છે. જેવું જણાય તેવું બેલનારને જે સત્યની બધા ય સ્વાર્થ કરતાં માણસને વખણાવવાને કહેવામાં આવે છે તે લોકિક સત્યને અનુરારીને સ્વાર્થ ઘણા હોય છે, માટે તેને બીજાની પાસેથી છે. આવું સાચું બોલનારાઓ પણ ઘણી જ પોતાનાં વખાણ કરાવવા જૂઠું બોલવાની અને થોડા હોય છે.
જૂઠું વર્તવાન બહુ જ જરૂર રહે છે. માણસને કેાધી, લેબી, ભયભીત અને મશ્કરી કર- મનગમતા પણ તેમનાથી નહિ બની શકે તેવા નાર સાચું બોલી શકતા નથી. જેથી માણસને કામોને મેં ઘણી સહેલાઈથી અને ઘણી વખત ક્રોધ આવે છે ત્યારે ભાન ભૂલીને જૂઠું બોલે કરી નાખ્યા–એવું કહીને હોશિયારી બતાવે છે છે. સામેના માણસને દુ:ખી કરવા અછત દોષો અને તેવા કો ડરનારની ખોટા ડોળ કરે છે; બાલે છે. લોભી માણસ પણ મળેલી વસ્તુ જેથી માણુઓ ના વખાણ કરે છે, જેને સાંભસાચવવા અને નહિ મળેલી વત મેળવવી ળીને પી રાજી થાય છે. થોડું ભણ્યા હોય સાચું બોલતો નથી. ભયભીત થયેલે માણસ અથવા બિલકુલ ન ભણ્યા હોય, થોડું ધન ભયમાંથી છૂટી જવા જૂઠું બોલે છે. મશ્કરી હોય. થોડું બળ હોય વગેરે વગેરે વસ્તુઓ કરનારાઓ જૂઠું બોલ્યા વગર મશ્કરી કરી થોડી હોવા છતાં પણ વિશેષ પ્રમાણમાં હોવાનું શકતા નથી. આ ચાર કારણોને લઈને માણસે જણાવવાને જૂઠું બોલે છે અને જૂઠું વર્તન લૈકિક સત્ય પણ બોલતાં અચકાય છે. કર દેખાડે છે. જેને લઈને બીજાને તેના
માન તથા સ્વાર્થ સત્યના પૂર્ણ વિરોધી વખાણ કરે છે કે જે સાંભળીને તે ફુલાય છે, છે. બીજાની પાસેથી માન મેળવવાની લાલસા- પણ તે વખાણ તથા રાજી થવું બને છૂટાં છે; વાળા અસત્યનો ઉપયોગ કરે છે. કેવળ કારણ કે માણસ જેનાં વખાણ કરે છે તે તેની

Page #7

: સત્યાસત્ય વિવેક ::
પાસે નથી એટલે વખાણવું એ પણ જૂઠું છે દષ્ટિ દેખાડીને જે સ્વાર્થ પિષવામાં આવતો અને રાજી થવું એ પણ જૂ ડું છે. આવી રીતે હોય તો તે વિચારો બોલવા તથા વર્તવામાં ન જૂઠું બેલનાર તથા જૂ હું વર્તનારના વિચારો ભળવાથી જૂઠા છે અને એટલા માટે તેનું કયાંથી સાચા હોઈ શકે ? બલવું અને વર્તવું બોલવું તથા વર્તવું પણ જૂઠું છે. વર્તનને સાચું ત્યારે જ કહી શકાય કે જ્યારે વિચારે અનુસરીને વિચારમાં સાચજૂઠાપણું કહી શકાય, સાચા હાય; કારણ કે સારા વિચાર વગર પણ વિચારને અનુસરીને વર્તનમાં સાચાસાચું બોલી શકાય નહિ. જેમ જૂઠા વિચારથી જૂઠાપણું કહી શકાતું નથી, એટલે કે વિચાર સાચા વર્તનને ડોળ કરી શકાય છે તેવી રીતે પ્રમાણે વર્તવું તે સાચું અને વિચારથી વિપજૂઠા વિચારથી સાચું બોલવાનો ડોળ કરી શકાતો રીત વર્તવું તે જૂઠું. કઈ વસ્તુ મેળવવાના નથી. સંસારમાં બોલ્યા પ્રમાણે વર્તનારને સત્ય સ્વાર્થ ગર્ભિત વિચારો હોય અને તે જ પ્રમાણે વક્તા કહે છે, પણ વિચાર સાચા છે કે જૂઠા વતનમાં પણ સ્વાર્થ તરી આવતી હોય તો તે તરફ ધ્યાન અપાતું નથી. સ્યુલ બુદ્ધિવાળા તે સાચું કહેવાય. એવી રીતે કાઈ પણ ખરાબ વર્તનને અનુસરીને બોલવામાં જ સાશાજૂઠાનું કાર્ય કરવાના વિચારો હોય અને વર્તનમાં માપ કાઢે છે, પણ વિચારનું માપ કાઢી શકતા પણ ખરાબ કાર્યની છાયા પડતી હોય તો તે નથી. જેવી રીતે વરાની અને કાયાનો વ્યાપાર સાચું કહી શકાય. વિચારમાં સ્વાર્થ હોય અને પ્રત્યક્ષ થઈ શકે છે તેવી રીતે મનનો વ્યાપાર વર્તનમાં પરમાર્થના ડોળ કરવામાં આવતા પ્રત્યક્ષ થઈ શકતો નથી, પણ બોલવા પ્રમાણે હોય તો તેને જૂ ડું કહેવામાં આવે છે. આવું વર્તવાથી સાચા વિચારનું અનુમાન કરી શકાય વર્તન કરનાર માયાવી પણ કહેવાય છે. બોલછે. જે બોલવા પ્રમાણે વ તો તેના વામાં તો વિચાર પ્રમાણે બોલી પણ શકાય છે; વિચારો જૂઠા છે એમ અનુમાન કરી શકે છે. કારણ કે બોલતાં પહેલાં બીજાને સંભળાવવાને સાચા વિચારોથી કદાચ સાચું ને વતી શકાય માટે વિચારમાં બધું ગોઠવીને જ બોલે છે. પણ સાચું તો બોલી શકાય છે. સાચું અથવા વિચારમાં ગોઠવ્યા વગર કોઈ પણ બોલી તો જૂઠું બોલવાને કે વર્તવાને આધાર શકાતું નથી. જૂઠું બોલવાને માટે પણ જૂઠા વિચારો ઉપર રાખી શકાય છે. જે બેલવોમાં વિચાર કરવા પડે છે, અને એટલા માટે જ કે વર્તવામાં વિચારો ભળે તે સાચું અને ન વિચાર પ્રમાણે બોલવાનું કહેવાય છે. વિચારથી ભળે તે જૂઠું.
ભિન્ન બેલી શકાતું નથી છતાં તેમાં સાચાજેને માયા કહેવામાં આવે છે તે પણ આ જૂઠાનું અંતર વતન જ પાડે છે. વિચાર અસત્યનું જ રૂપાંતર છે અર્થાત મનમાં કોઈ પ્રમાણે બોલવામાં માયા પણ હોતી નથી, તો પણ બાનું અને બોલવામાં તથા વતવામાં કાંઇ બાલ્યા પ્રમાણે ને વતવાથી જ હું કહેવાય છે. બીજું. તે જ માયા છે કે જેને અસત્ય કહે. વિચાર પ્રમાણે બલીને પોતાનું વર્તન પણ વામાં આવે છે. માયા વગર અસત્ય બોલે તેવું હોય તો તે પણ સાચું કહેવાય છે. શકાતું નથી અથવા વતી શકાતું નથી. બોલવા તાત્પર્ય કે મન, વચન અને કાયાના વ્યાપારની પ્રમાણે વર્તવા ઉપરથી તેના સાચા વિચારોને એકતાનું નામ સત્ય છે. એ ત્રણેમાંથી એકનું અનુમાન કરીને આ સાચું બોલે છે એમ કહે. પણ વિપરીત પણું હોય તો તે જૂઠું કહેવાય છે. વામાં આવે છે ખરું, પણ બહારથી પરમાર્થ તત્વને જાણનારા મહાપુરુષે પણ વિચાર

Page #8

૨૬ર
•: શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
પ્રમાણે બોલવાનું કહે છે. તેમનું માનવું છે કે તેને સાબિત કરવાને બીજા ઘણું જૂઠાં બોલવા
જ્યારે માણસ કોઈ પણ પ્રકારના વિચારે કરે પડે છે. જૂઠું સાચાથી સાબિત થઈ શકતું છે ત્યારે અંતરજા થાય છે અર્થાત જ્યારે નથી, પણ તે જૂઠાથી જ સાબિત થઈ શકે છે. માનવી એ વિચાર કરે કે મારે પ્રભુભક્તિ જૂઠે માણસ જ કદાગ્રહનો આશ્રિત થઈ શકે કરવી છે ત્યારે આ બધા યે અક્ષરને તેના છે. પણ સાચો થઈ શકતું નથી. માની માણસો ઘટમાં ઉચ્ચાર થાય છે. આ ઉચ્ચારને બીજે અવશ્ય કદાગ્રહી હોય છે. જેઓ બુદ્ધિમત્તા માણસ સાંભળી શકતો નથી, તો પણ પોતે તો અને વિદ્વત્તાનું અભિમાન ધરાવે છે તેમના સાંભળી શકે છે. આવી રીતે વિચાર પ્રમાણે અંદર અસહિષ્ણુતા હોવાથી કઈ માણસ સાચી વર્તવાને નિયમ નથી. વિચારથી જુદું પણ રીતે વસ્તુનું વર્ણન કરતા હોય તો તેને જૂઠું વર્તી શકાય છે, તેવી રીતે બોલી શકાતું નથી. ઠરાવવા પોતે જૂઠાને ઉપયોગ સારી રીતે કરે છે. કોઈ માણસ આગળ કઈ બીજી વ્યક્તિ વિષય સરળતા વગર સાચું બોલી શકાય નહિ, સેવવાની વાત કરે તો તે વચનથી તિરસ્કાર અને તે સરળતા કહેવાતા વિદ્વાન અને બુદ્ધિકરીને વતનમાં ગ્લાનિ દેખાડે છે, છતાં તેના શાળાઓમાં ભાગ્યે જ નજરે આવે છે; કારણ કે વિચારે તે વિષય સેવવાના હોય છે, એટલે તેમને પોતાની પ્રશંસા બહુ ગમે છે અને બીજી વ્યક્તિની પરોક્ષમાં વિચારના અનુસાર જ પ્રશંસાપ્રેય માણસ સરળ હોતા નથી. જૂઠું વતી અને પોતાના અંગત માણસ આગળ બોલ્યા વગર પોતાના મઢે પોતાની પ્રશંસા વચનથી વિષયની પુષ્ટિ કરે તો બીજા માણસ થઈ શકે નહિ. કદાચ પ્રશંસા કરવામાં કંઈક આગળ બતાવેલાં વચન અને વર્તન અને સાચું હોય તો પણ જો ડું મિશ્રણ થયા વગર જૂઠા છે, પણ પરોક્ષમાં તો વિચાર પ્રમાણે રહેતું નથી. જો કે પરિણામ સાચું ન આવતું વર્તવાથી અને બોલવાથી સાચાં છે; કારણ કે હોય તો પણ કહેવાતા વિદ્વાન અને બુદ્ધિસાચજૂઠાનું સ્વરૂપ બારીકાઈથી તપાસી શાળી માનહાનિના ભયથી અણજાણ બાબતોમાં તે બીજી વ્યક્તિના જાણવા પ્રમાણે તેની જાડી રીતે માથું મારે છે. તેમની કેાઈ સલાહ રૂબરૂમાં કે તેની પૂંઠ પાછળ એકસરખી રીતે લે અથવા કોઈ પ્રશ્ન પૂછે તો બુદ્ધિમત્તા અને વર્તવું અને બોલવું તે સાચું, અને તેની વિદ્વત્તામાં ઊણપ ન આવવા દેવા માટે જૂઠાને પરોક્ષમાં વિપરીત વર્તવું અને બોલવું તે જૂઠું ઉપયોગ કરે છે.
જે માણસો માન-પ્રતિષ્ઠાને ચાહે છે તેઓ સંસારમાં વિશ્વાસઘાતી મહાપાપી કહેવાય ભાગ્યે જ સાચું બોલી શકે છે અને વતી શકે છે. સાચું બોલતાં શીખ્યા વગર વિશ્વાસછે; કારણ કે જે વસ્તુનું માન મેળવવું છે તે ઘાતના મહાપાપથી બચી શકાતું નથી. ઘણવસ્તુ તેનામાં હાતી નથી માટે જ તેને બીજા ખરા માણસે કહેવાતા બુદ્ધિશાળીઓ, વિદ્વાને પાસે જૂઠું બોલી આડંબર કરવો પડે છે. અને જ્ઞાનીઓ ઉપર વિશ્વાસ રાખનારા હોય જેઓ બીજાની પાસે જૂ હું માન મેળવવાની છે. તેમની પાસેથી માન મેળવવાનું અને શુદ્રલાલસાવાળા હોય છે તેઓની મનોદશા બહુ વાસનાને પાપવાને જૂઠું બોલીને અને વતને જ દીન અને કંગાલ હોય છે, કારણ કે તેમને વિશ્વાસઘાત કરે છે. ઠગાઈ કરનારાઓ જૂ હું બીજાની અત્યંત ખુશામત કરવી પડે છે. માની બોલવામાં બહુ હોશિઆર હોય છે. આ ઠગાઈ માણસને પોતાનું બેલેલું જૂઠું જણાય તો ય પણ વિશ્વાસઘાતનું રૂપાંતર છે; કારણ કે વિશ્વાસ

Page #9

: સત્યાસત્ય વિવેક :
રાખ્યા વગર કરી શકાતું નથી. બીજે માણસ જણાવતા શરમાય છે. તેમના વર્તન અને વિશ્વાસ રાખે તો જ તેને ઠગી શકાય છે. વિચાર સંબંધી કઈ પૂછે તો જ તે નમ્રતાથી
માણસ પ્રમાણિકપણને ચાહે છે; પરંતુ સાચી રીતે જણાવે છે. અવળાં કૃત્ય કરનારા સાચું બોલવાની દરિદ્રતા દૂર કરવાનો પ્રયાસ દોષી માણસો માનહાનિના ભયથી સાચું કરતા નથી અને તેથી કરીને જૂઠાણને આશ્રિત, બેલી શકતા નથી અને જેઓ સાચું બોલવાનું ઠગ અને વિશ્વાસઘાતી પ્રમાણિકપણું મેળવી સાહસ કરે છે તેઓ બુદ્ધિમત્તા, વિદ્વત્તા કે બીજી શકતો નથી. અણજાણ દુનિયા ભલે પ્રમાણિક કોઈ પણ પ્રકારની કળાથી જનતામાં માન મેળમાને પણ જાણુ માણસોમાં તો અપ્રમાણિકપણાનું વેલું હોવાથી તેઓ માનહાનિને ભય રાખતા ફળ મેળવે છે. જૂઠું બોલનાર અને વર્તનારને નથી, કારણ કે પ્રથમથી જ કેટલાક માણસો તેના ઓળખવા છતાં અપ્રમાણિક માણસો અંગત પક્ષપાતી હોવાથી દોષી જણાતા છતાં પણ સ્વાર્થને લઈને પ્રમાણિકપણાનું માન આપે છે, તેના ગુણ ગાયા કરે છે. જૂઠું બોલ્યા વગર તેથી કાંઈ તે પ્રમાણિક બની શકતો નથી, અને પોતાના દુકૃત્યો સંતાડી શકાતાં નથી માટે અપ્રમાણિક માણસે પાસેથી પ્રમાણિકપણાનું માનવીઓને જૂઠો આડંબર કરવો પડે છે. જ્યાં માન મેળવી રાજી થવું તે એક મૂર્ખતા છે. આડંબર હોય છે ત્યાં સાચાને આદર ભાગ્યે
સાચું બોલવા માત્રથી કાંઈ આત્મવિકાસ જ થાય છે; કારણ કે આડંબર અરાત્યનું રૂપાંતર કે શ્રેય થઈ શકતું નથી, કારણ કે સાચું દોષ- છે. અછતી વસ્તુને દેખાડવી તે આડંબર કહે મિશ્રિત અને ગુણમિશ્રિત એમ બે પ્રકારનું વાય છે. આવી રીતે માનવીએ જૂઠું બોલવાને છે. દોષમિશ્રિત સત્ય ભાગ્યે જ કોઈ લે છે. વાઈ ગયેલા હોવાથી સાધારણ બાબતમાં પણ અને જે બોલે છે તે વસ્તુતત્વના અણજાણ સાચું બોલી શકતા નથી. બુદ્ધિ વગરના હોય છે. ગુણમિશ્રિત સત્ય ઘણાખરા માણસને પોતાની મોટાઈ અને બોલતાં ગુણી માણસો શરમાય છે. ચોરીના બીજાની હલકાઈ ગમે છે. જે સાચું બોલવામાં વિચારવાળો માણસ ચોરી કરીને પિતાને ચોર. પિતાની મોટાઈ જળાવાતી હોય તે સાચું પણે બોલીને જણાવે છે તે સાચું બોલે છે છતાં બોલતા અચકાતા નથી, પણ જે તેમને હલકાઈ સાચાનું ફળ જે આત્મશ્રેય છે તે મેળવી સમજાય તો જૂઠું બોલવાના. જૂઠું બોલ્યા શકતો નથી. તેવી રીતે ઠગવાના વિચારવાળે વગર બીજાની પાસેથી મોટાઈ મેળવી શકાતી બીજાને ઠગીને પિતાને ઠગપણે બોલીને જણાવે નથી. અણુજાણપણે અથવા જાણતાં છતાં સ્વાર્થને છે તો ય તે શ્રેય સાધી શક્તો નથી; કારણ કે આ લઈને બીજે માણસ પ્રશંસા કરીને મોટાઈ સાચું દષમિશ્રિત છે. બુદ્ધિની નબળાઈને આપતા હોય અને પ્રશંસા કરાયેલા ગુણ લઈને આ મહત્ત્વનાં કાર્યો છે એવી સમજણથી તથા તેવી સ્થિતિ પિતાનામાં ન હોય તો બીજા પાસેથી મહત્વ મેળવવાને પોતાની પ્રશંસાપ્રિય સામેના માણસને જૂઠું બોલતાં વૃત્તિ, વર્તન અને વચનને સાચી રીતે જણાવે અટકાવી શકતો નથી, અને પોતે રાજી થાય છે અને જેઓ આવા કાર્યોને હલકાં માને છે છે. અને જે પોતાનામાં કોઈ પણ તેવા પ્રકારના તેઓ તો હલકા બનવાના ભયથી સાચી રીતે અવગુણે હાય અને સામેનો માણસ વખોડે જણાવી શકતા નથી. ઉત્તમ આચારવિચાર તો તને તરત અટકાવી દે છે. આ પ્રમાણે જેઓ વાળા ગુણવાન પુરુષે પોતાને ગુણ પણે બોલી સાચું સાંભળવાને પણ રાજી નથી, તેઓ

Page #10

૨૬૪.
•: શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશા :
સાચું કેવી રીતે બોલી શકે? બીજાની જૂઠી એટલે તેમનામાં જૂઠા દોષોનો આરોપ કરે છે. રીતે કરવામાં આવતી હલકાઈને પોતે ખુશીથી આ પ્રમાણે સૂક્ષમ દેષ્ટિથી સંસારને તપાસીયે સાંભળે પણ પિતાની સાચી રીતે કરવામાં તો માણસોમાં અનેક પ્રકારે જૂઠું બોલવાનો આવતી હલકાઈને સાંભળી શકતા નથી, પણ પ્રચાર થઈ રહ્યા છે. ઘણુ જ થોડા પ્રમાણમાં જૂઠી રીતે કરાયેલી પ્રશંસાને સાંભળે છે. માણસો સાચું બોલનારા જણાય છે. જ્યારે તાત્પર્ય કે આવા માણસને જૂઠું બોલવું ગમે વ્યાવહારિક સાચું બોલવામાં ઘણી જ અછત છે અને જો હું સાંભળવું ગમે છે.
જણાય છે, તે પછી પારમાર્થિક સત્ય બોલવામાં દ્રષબુદ્ધિવાળા ઈષાળુ માણસે પણ સાચું તો હજારોમાં ભાગ્યે જ એકાદ નીકળી આવશે બેલી શકતા નથી, કારણ કે એવા માણસે અને પારમાર્થિક સાચું બોલ્યા વગર વિકાસ બીજાની સાચી પ્રશંસા સાંભળી શકતા નથી, સાધી શકાય નહિ.
પૂજ્ય ગુરુદેવને ! (ત્રાટક )
સ્મરણ શુભ થાય સદા સુખદા, હરતાં ફરતાં હસતાં રડતાં,
હર ગુરુદેવ ! બધી વિપદા. ૬ શયને સપને વળી જાગૃતિમાં;
વનવીથિ ષેિ હસતાં હસતાં, અનુભૂત વિભૂતિ સુયોગ તણે,
ગુરુપાય ચૂખ્યા શુભ દૈવત શા; નિત ભાસ થતો ગુરુદેવ તણે. ૧
વિસરાય નહીં ગુરુદેવ કૃપા, જળમાં સ્થળમાં ક્ષણમાં પળમાં,
વિરારાય નહીં ગુરુવાણી સુધા. ૭ ગિરિગહ્નરમાં સ્મરણે ગુરુના
ગુરુદેવ ! તમે આમ માતપિતા, તરુપલ્લવમાં કુસુમ સરખાં,
ભંગની સુત સર્વ થકી વધતા; નયના ગુરુદેવ તણાં હસતાં. ૨
સુતથી અધિકા અમને ગણતા, વિપદાસ્થિત તાપ ઘણું વસમા,
નિત અમૃત પાઈ મુદે વસતા ૮ મનમાં વરાતાં અતિશે ભુજમાં,
અમન તજી આપ વિમુક્ત થયા, ગુરુદેવકૃપા સલિલે સઘળા,
પણું પ્રેમ હજી વરસ્યા કરતા; અતિ શાંત થતા ક્ષણમાંહિ સદા. ૩
નિત પ્રેમસુધા વરસાવી ગુરો ! વિષપ જગે ફરતા સબળા,
અમ અંતરમાં શુભ ભાવ ભરો. ૯ વિષયે ફણિ શા જગમાં ફરતા;
અમ ચિત્ત વિષે ગુરુનાં સમરણા, સહુને ચિરકાલ અરે ! હસતા,
નિરમે નવલાં ભવનાં તરણા; વિષ ફેરવતા સહુની નસમાં. ૪
બ, મોક્ષ સુધામ ગુર! મળશું, વિષવૈદ્ય સમા ગુરુરાજ તમે,
શુભ જીવનથી અજિત ભળશું. ૧૦ અમ નાડી ધરો નિજ હસ્ત વિષે;
અનુષ્ય શુભ જ્ઞાન શું ઔષધ આપ દિઓ, ગીમાં શાસ્ત્રમાં દેખું દિવ્યતા બસ આપની; અમ સર્વ વિમેહક રોગ હરે. ૫ રમ્ય હેમેન્દ્રના હૈયે સ્પર્શતી સ્મૃતિ આપની. ૧૧ પરિતાપ હરો, અતિ સૌખ્ય દિયે,
મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ, અમને નિત સત્પથે દર્શન દે,

Page #11

પરમાર્થ સૂચક વાક્ય સંગ્રહ – (ગતાંક પૃષ્ઠ ૨૪૪ થી ચાલુ)
સંગ્રાહક ને સેજક મુનિ પુણ્યવિજ્યજી (સંવિપાક્ષિક) અમદાવાદ
વાતાવરણ તથા સ્થાનના પરિવર્તનથી ભાગ્યહીનને તે દ્રવ્યની પ્રાપ્તિ થઈ શકતી નથી, મનુષ્યના મને ભાવ તથા વિચારોનું કેટલેક તેમ સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપવાળા આત્માનું શ્રવણ અંશે પરિવર્તન થઈ જાય છે. જે સ્થળમાં તથા મનન ક્ય છતાં પણ વૈરાગ્યરૂપ ભાગ્ય રહેવાથી આત્મા શુભ ભાવમાં રહી ન શકે તે વિના વિષયી જનને તે આત્માની પ્રાપ્તિ થઈ સ્થળને તુરત જ ત્યાગ કરવો. ૬૬
શકતી નથી. ૭૨ સત્સંગતિ, ધર્મશાસ્ત્રોનું વાચન અને ઈશ્વર આ લેકમાં કેઈના પણ કર્તાપણાને તત્ત્વમનન એ ત્રિપુટીનો અહર્નિશ સમાગમ અથવા કમને સરજતો નથી, તેમજ કર્મના રાખવામાં આવે તે, ગમે તેવા વિષમ કાળમાં ફળના સંયેગને પણ ઉત્પન્ન કરતા નથી. પણ મનુષ્ય પોતાની જિંદગીને પવિત્ર બનાવી માત્ર મનુષ્ય સ્વભાવ-પ્રકૃતિથી જ શુભાશુભ શકે છે. ૬૭
કામ કરે છે અને તેના ફળને ભેગવે છે. ૭૨ મનુષ્યજન્મની સાર્થકતા બે વસ્તુઓ સંયમના નિર્વાહ માટે કામ લાગતાં વસ્ત્રઉપર આધાર રાખે છે. તે બે વસ્તુઓ–બુદ્ધિ પાત્રાદિકને “ઉપકરણ” કહેવામાં આવે છે, અને કર્તવ્યપાલન છે. બુદ્ધિથી કર્તવ્યની શોધ અને જે નકામાં મમતા બુદ્ધિથી એકઠા કરેલા કરવામાં આવે છે; કેમકે બુદ્ધિના અજમાવ્યા હોય તેવા ઉપકરણો “અધિકરણ” કહેવાય છે. વગર કત્તા વ્યા પર પ્રકાશ પડતો નથી અને ગુણનિપન્ન ગીતાર્થ અધિપતિ સિવાય અન્ય કર્તવ્ય સમજ્યા વગર કર્તવ્યપાલન બની વ્યક્તિએ શાસ્ત્રમાં ગણાવેલા ઉપકરણથી અધિક શકતું નથી. ૬૮
રાખવા એ પણ પરિગ્રહ છે. ૭૪ પ્રાણીઓના મનરૂપી ગાઢ વનમાં શુભ તથા શાસ્ત્રને આદેશ દૂર કરી ઉત્સર્ગ અપવાદના અશુભરૂપી મેટા કાંઠાઓવાળી વાસનારૂપ નદી નિમિત્ત વગર વધારે વસ્યપાત્રાદિ રાખવા એ સર્વદા પ્રબળ વેગથી ચાલી જાય છે. ૬૯ પણ સંસાર વધારનાર જ છે. ૭૫ - વાસનાથી ઘેરાયેલું ચિત્ત સંસારમાં રહેલું છે, કઈ પણ વસ્તુ ઉપર ધર્મને નામે પણ અને તે જ જે વાસનાઓથી રહિત થાય તો હદયમાં મારાપણાની બુદ્ધિને ત્યાગ થશે નહિ જીવનમુક્ત કહેવાય છે. ૭૦
ત્યાં સુધી તમે પરિગ્રહથી મુક્ત છે એમ કહી જે દેહાભિમાનરૂપી અહંકાર છે, તેજ અનંત શકાશે નહિ. ૭૬ જન્મરૂપી વૃક્ષોને કાંટો છે, કે જે વૃક્ષોની ધર્મને નિમિત્તે કરવામાં આવતી પરિગ્રહ
આ મારુ, આ મારું' એવા પ્રકારની મમતાએ- તો જરા પણ ખોટા છે, એમ કેટલીક વાર રૂ૫ હજારો શાખાઓ ફેલાયેલી છે. ૭૧ વિચાર કર્યા વગર સમજવામાં પણ આવતું નથી,
દરિદ્ર મનુષ્ય જેમ ધનવાનને ત્યાં રહેલું છતાં પણ તજીવનરૂપ વહાણમાં એ બહારથી સુવર્ણ જુએ તથા સ્પર્શ કરે તો પણ તે સુંદર દેખાતા પરિગ્રહરૂપ સુવર્ણ અતિ ભાર

Page #12

*: શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
ભરવામાં આવે તો ચારિત્રનોકા સંસારસમુદ્રમાં અનંતજ્ઞાનીઓએ નિયત કરેલા વેષની નાશ પામે છે અને એને આશ્રય કરનાર મૂઢ સાથે સમ્યગદર્શનાદિ ગુણો પણ જોઈએ. તે જીવ પણ ડૂબે છે. ૭૭
સિવાયને સાધુ એ તાત્વિક દષ્ટિએ સાધુ નથી; નિવૃત્તિનું ખરું સ્વરૂપ ધ્યાનમાં હોય તે જ માટે કેવળ વેષધારીને જોઈને પણ મૂંઝાવાનું ચિતવનમાં પણ કરવું, કરાવવું, અનુમોદવું નથી. ૮૩. નહીં એ સાવધનો ત્યાગ થઈ શકે છે. ૭૮ જેમ જગતમાં-વ્યવહારમાં શુદ્ધ ચાંદી અને
મમત્વ અને મહત્ત્વને અંગે સંઘ માટે મહાર સાચી હોય તો તે નાણું ચાલે અન્યથા પણ થતું સાવદ્ય ચિંતવન આત્મરૂપ ઉદરમાં નહિ, તેમ અહીં પણ-શ્રી જૈન શાસનના નાંખવાથી સંયમપ્રાણને હરી લે છે. ૯ વ્યવહારમાં ગુણ અને વેષ એ ઉભય હાય
જે શાસ્ત્રના દરેક વચન સપરિણામે પરિ. તે વંદનીય-પૂજનીય માન્ય છે. ૮૪. સુમવામાં ન આવે તો તે શાસ્ત્ર શસ્ત્રરૂપે પરિણામ ગુણ પૂજનીય છે, પણ વેષ નહિ એમ પામીને પ્રાણીને પિતામાં ગુણપણે મનાવી માની વેષને ઉડાવનારે અગર તે ભગવાન અને બીજા ગુણીઓમાં અવગણી પણ મનાવી શ્રી મહાવીરદેવને વેષ પૂજ્ય છે. એમ માની તેઓની અવજ્ઞા અને પિતાના ઉત્કર્ષ દ્વારા કેવળ વેષમાં જ મૂંઝાઈ જનારા શ્રી જૈન શાસનઅનંત કાળચક્ર સુધી સંસારમાં રઝળાવે છે. ૮૦ ના મર્મને સમજ્યા નથી. ગુણની પરીક્ષા
સ્વગચ્છ કે પરગ૭માં સંવિજ્ઞ ( તીવ્ર બુધ જન જ કરી શકે છે. ૮૫ વૈરાગ્યવંત ભવભીરુ બહેશ્રત ગીતાથ) મુનિજનો જ્ઞાની મહાપુરુષો ત્યાં સુધી ફરમાવે છે કે હોય તેમને ગુણાનુરાગ કરવા મત્સર કે ગ૭- જેમ વિઝામાં પડેલી ચંપકમાલા મસ્તકે ધારણ મમત્વભાવથી હું ચૂકીશ નહિ. ૮૩
કરવા લાયક નથી, તેમ પતિતેના સ્થાનમાં ગુણાનુરાગીને આ મારા ગુરુ અને મારા રહેલ સુવિહિત મહાત્માઓ પણ પૂજ્ય નથી. ૮૬ ગછના એ વિચાર હાય નહિ. વેષ માન્ય છે. ઉત્તમ પુરુષ જેવું જેવું આચરણ કરે છે અવગુણે ન માલુમ પડે ત્યાં સુધી દૂરથી તે પ્રમાણે જ બીજા પ્રાકૃત જનો પણ વર્તે છે, સામાન્ય રીતે નમન કરવા યોગ્ય છે; પણ પૂજા અને તે સાધુપુરુષ જે વસ્તુને પ્રમાણ માને છે તો ગુણની જ છે અને અંતર રાગ પણ તે તેને જ સામાન્ય લકે અનુસરે છે, જેથી પરજ હોવો જોઈએ અને ગુરુ થવા ગ્ય ધર્માધિકારી ઉત્તમ પુરુષોએ પોતાના આચાર સાધુને તે આ મારા શ્રાવક છે એવી વૃત્તિ સ્વાર્થ આદિમાં જરા પણ ક્ષતિ ન આવવા દેવી સાધવાની બુદ્ધિએ ન જ હોવી જોઈએ. ૮૨. જોઈએ. ૮૭
(ચાલુ)
સ્વસ્થ-અસ્વસ્થતાનું સુખ, સ્વસ્થપણાના સુખને અંશ પણ એટલો બધો કિંમતી છે કે જેની પાસે ત્રણ લોકના રાજ્યનું સુખ પણ તુલનામાં આવી શકતું નથી, કેમકે પ્રથમનું સુખ-મનની સ્વસ્થતાનું સુખ અવિનાશી છે, ત્યારે બીજું વિષયાદિકથી થતું સુખ વિનાશી અને કર્મનો તીવ્ર બંધ કરાવનાર છે. પહેલું સુખ સંસારમાંથી મુક્ત કરાવનાર છે, ત્યારે બીજું સુખ સંસારમાં પરિભ્રમણ કરાવનાર છે. ઇત્યાદિ અનેક પ્રકારે તે બન્ને પ્રકારના સુખમાં અત્યંત તફાવત છે.

Page #13

99ee
જૈ શ્રી સિદ્ધાસ્તોત્ર
રચનાર અને વિવેચક : ડે. ભગવાનદાસ મનસુખભાઈ મહેતા, એમ. બી. બી. એસ.
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૨૪૬ થી શરુ ) તે નિર્વાણ માટે દષ્ટાંત આપે છે –
વસંતતિલકા વૃત્ત જ્જુ અગ્નિ ઇંધન ખુટયે સ્વયમેવ શામે, ક્યું દીપ તેલ મૂંટતાં નિરવાણ પામે; નિર્વાણ કર્મ વિણ પ્રાપ્ત જ તે પ્રકારે, તે સિદ્ધના ચરણ હો શરણું અમારે. ૧૬
શબ્દાર્થ –જેમ અગ્નિ ઇંધન (બળતણું) ખૂટતાં પોતાની મેળે જ સમાઈ જાય છે, જેમ દીપક તેલ ખૂટતાં નિર્વાણ પામે છે-બુઝાઈ જાય છે, તેમ કર્મ ખૂટતાં જે નિર્વાણ પામ્યા છે તે સિદ્ધના ચરણનું અમને શરણ હો !
વિવેચન – અગ્નિ ત્યાં સુધી બળ્યા કરે કે જ્યાં સુધી ઇંધન–બળતણ હેય. પણ બધું ય બળતણ બળી ગયા પછી તે તે એની મેળે જ શમી જાય છે-ઠરી જાય છે; ભમાવશેષ રહે છે. તેમ જ્યાં લગી કમરૂપી કાઇ હેમાયા કરે છે, ત્યાં લગી સંસાર અગ્નિ પ્રજવલિત રહ્યા કરે છે; પણ કર્મકાઇની હોળી કરી, તેને ભસ્મવશેષ કરવામાં આવતાં તત્કાળ સંસાર–અગ્નિ ઠરી જાય છે-શમી જાય છેનિર્વાણ પામે છે; એટલે સકલ કર્મ મુક્તિરૂપ નિર્વાણની પ્રાપ્તિ થાય છે. ભગવાને સકલ કર્મની હેળી કરી આ નિર્વાણની પ્રાપ્તિ સાધી છે. “શુલ ધ્યાન હેરી કી વાલા, જાલે કર્મ કઠોર રે-નિજ સુખ કે સધેયા; શેષ પ્રકૃતિ દલ ક્ષીરણ નિજા, ભસ્મ ખેલ અતિ જેર રે-નિજ સુખ કે સબૈયાં. ”
અષ્ટકમ વન દાહ કે, પ્રગટિ અન્વય ત્રાદ્ધિ.” –શ્રી. દેવચંદ્રજી. સર્વથા બીજ બળી ગયા પછી જેમ અંકુર ફૂટતા નથી, તેમ કર્મ-બીજ બળી ગયા પછી ભવઅંકુર ફૂટ નથી. "दग्धे बीजे यथात्यंतं प्रादुर्भवति नांकुरः, कर्मबीजे तथा दग्धे न रोहति भवांकुरः॥"
–શ્રી હરિભદ્રાચાર્યજીકૃત શાસ્ત્રવાર્તા સમુચ્ચય. તે જ પ્રમાણે જયાં સુધી તેલ હોય છે, ત્યાં સુધી દીવ બળ્યા કરે છે; તેલ ખૂટી જતાં તે એની મેળે હોલવાઈ જાય છે-નિર્વાણ પામે છે, તેમ જયાં સુધી કર્મરૂપ તેલ ચાલે છે ત્યાં સુધી સંસાર-દીપક બન્યા કરે છે, અને નવા પુદગલકર્મરૂપ તેલને ક્ષેપ વઈને જાનું કર્મ-તેલ નિઃશેષ થાય છે ત્યારે સંસારનો દીવો આપોઆપ બુઝાઈ જાય છે-નિર્વાણ પામે છે. આમ ભગવાન સિદ્ધ નિર્વાણને પામ્યા છે. “પુદંગલ તેલ ન ખેપ, શુદ્ધ દશા જે નવિ દહે હે લાલ.”
– શ્રી. યશવિજયજી

Page #14

૨૬૮
*: શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
" तत्र द्रागेव भगवानयोगाद्योगसत्तमात्, भवव्याधिक्षयं कृत्वा निर्वाणं लभते परम् ॥"
–શ્રી. હરિભદ્રાચાર્યજીકૃત શ્રી યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય. એવા તે નિર્વાણ પ્રાપ્ત શ્રી સિદ્ધ ભગવાનના ચરણનું અમને શરણ હે! હવે આ નિર્વાણ પ્રાપ્તિ ક્યા ક્રમે થઇ તેનો સંક્ષિપ્ત ઉલ્લેખ સિંહાવોન ન્યાયે કરતાં તેત્રકાર
કહે છે
સમ્યક્ત્વ જ્ઞાન ચરિતે યુત જે થઈને, ને ધાર આશ્રવ તણા સહુ સંવરીને; રોધે નવા પ્રથમ કર્મ રૂડા પ્રકારે, તે સિદ્ધના ચરણ હો શરણું અમારે! ૧૭
શબ્દાર્થ –સમ્યગૂ દર્શન-જ્ઞાન–ચારિત્રથી યુક્ત થઈ, જે આશ્રવના બધા દ્વાર સંવરીને (બંધ કરીને) પ્રથમ તે નવાં કર્મને સમ્યફ પ્રકારે રોધી દે છે,-તે સિદ્ધના ચરણ અમને શરણરૂપ છે !
નિર્વાણપ્રાપ્તિરૂપ પરમયોગની પ્રાપ્તિ પણ, નાના પ્રકારની મેક્ષસાધક યુગ પ્રક્રિયામાંથી યોગ સાધનામાંથી સફળપણે ઉત્તીર્ણ થયા પછી થાય છે. મોક્ષ સાથે યોજનાર ગરૂપ મુખ્ય સાધન ત્રણ છેઃ સમ્યગદર્શન, સમ્યગુજ્ઞાન, સમ્યકુચારિત્ર. દેહાદિથી આત્મા સર્વથા ભિન્ન છે. ઉપયોગવંત અને અવિનાશી છે, એવું જે સદૂગુરુ ઉપદેશથી યથાસ્થિત જ્ઞાન થવું તે સમ્યગ જ્ઞાન છે; તથા પ્રકારે જે જ્ઞાનથી જાણ્યું તેની સમ્યફ પ્રતીતિ ઊપજવી તેનું નામ સમ્યગદર્શન અથવા સમકિત છે; અને જ્ઞાનદર્શન કરી જેવું શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપ જાણ્યું-પ્રતીત્યું, તે સર્વથી ભિન્ન-અસંગ સ્થિર આત્મસ્વભાવ ઊપજવો તે સમ્યક્યારિત્ર છે. પરમ સમર્થ તત્વ શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી કહે છે –
છે દેહાદિથી ભિન્ન આતમા રે, ઉપયોગી સદા અવિનાશ...મૂળ મારગ સાંભળો જિનને રે. એમ જાણે સદ્દગુરુ ઉપદેશથી રે, કહ્યું જ્ઞાન તેનું નામ ખાસ..મૂળ મારગ જે જ્ઞાન કરીને જાણિયું રે, તેની વર્તે છે શુદ્ધ પ્રતીત....મૂળ મારગ કહ્યું ભગવંતે દર્શન તેહને રે, જેનું બીજું નામ સમકિત...મૂળ મારગ જેમ આવી પ્રતીતિ જીવની રે, જાણ્યો સર્વથી ભિન્ન અસંગ...મૂળ મારગ એવો સ્થિર સ્વભાવ જ ઊપજે રે, નામ ચારિત્ર તે અણલિંગ...મૂળ મારગ.”
–શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર. “જીવાદિક છ દ્રવ્ય જેવા છે તેવા સદલવા તે સમકિત, અને છ દ્રવ્ય જેવા છે તેવા ગુણુપર્યાય સહિત જાણે તે જ્ઞાન જાણવું. તે છ દ્રવ્ય જાણીને અજીવને છાંડે અને જીવના સ્વગુણમાં સ્થિર થઈને રમે તે ચારિત્ર કહીએ. એ જ્ઞાનદર્શનચારિત્ર શુદ્ધ રત્નત્રયી તે મોક્ષનો માર્ગ છે. માટે એ જ્ઞાનદર્શનચારિત્રનો ઘણો યત્ન કર. એ રત્નત્રયી પામીને પ્રમાદ કરવો નહીં.”
–શ્રી. દેવચંદ્રજીત આગમસાર. "निच्छयमग्गो मुक्खो ववहारो पुण कारणो वुत्तो, पढमो संवररूवो आसवहेउ तओ बीओ॥"
અર્થાત–નિશ્ચયમાર્ગ મુખ્ય છે, વ્યવહારમાર્ગ તેના કારણરૂપ કહ્યો છે; પ્રથમ નિશ્ચયમાર્ગ સંવરરૂપ છે, બીજો વ્યવહારમાર્ગ આશ્રવહેતુ છે.
(ચાલુ)

Page #15

अनन्तधर्मात्मकम् वस्तु
----
લેખકઃ રે. રા. જીવરાજભાઈ ઓધવજીદાશી, બી. એ., એલએલ.બી.
જૈન દર્શન વસ્તુ(reality)ને અનંત એક હેમચંદ નામના માણસની વિવક્ષા કરતાં, ધર્માત્મક-અનંત ધર્મવાળી માને છે. જ્ઞાન હેમચંદ એક માણસ છે, જ્ઞાતે વાણિયા છે, ધર્મ મેળવવાના જે જે સાધન-પ્રમાણે છે, તે જૈન છે, કાઠિયાવાડનો રહીશ છે, વાને ઊજળે. સાધનાથી વસ્તુમાં અનંત ધર્મો ભાસે છે. પ્રમાણ છે, કદમાં ટૂંકે છે, વજનમાં ભારે છે, શરીરે સિદ્ધાંતમાં બે પ્રકારના બતાવ્યા છે. પ્રત્યક્ષ અને સશક્ત છે, સંપૂર્ણ ઇંદ્રિયવાળો છે, સારું પક્ષ. ઇદ્રિ અને મનની મદદ વગર ભણેલો છે, કાપડનો વેપારી છે, ધંધામાં પ્રમાઆત્મિક શક્તિથી પદાર્થનું જે જ્ઞાન થાય ણિક છે, ધર્મમાં આસ્થાવાળે છે, સ્વભાવે છે, તેને સિદ્ધાંતમાં પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન કહેવામાં ઉદાર છે વગેરે અનેક ગુણ હેમચંદમાં દેખાય છે, આવે છે, અને ઇંદ્રિયો અને મનદ્વારા જે જ્ઞાન તે તેના ભાવાત્મક ગુણો છે. તે ગુણોથી હેમથાય છે તેને પક્ષ જ્ઞાન કહે છે. સામાન્ય સંદનું વત્વ ઘડાયું છે. આ ધર્મોની વિક્ષા વ્યવહારમાં આપણે જેને પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન કહીએ કરવાની સાથે જ ક્યા ક્યા ધર્મોથી તે બીજી છીએ તેને સિદ્ધાંતમાં પક્ષ જ્ઞાન કહ્યું છે, વસ્તુઓથી જુદા પડે છે તે બુદ્ધિમાં તરી આવે છે. કારણે તે જ્ઞાનમાં પરની એટલે ઈદ્રિય અને હેમચંદ એક દેવ કે પશુ નથી, બ્રાહ્મણ કે મનની અપેક્ષા રહે છે. કેવળજ્ઞાન સર્વોત્કૃષ્ટ ક્ષત્રિય નથી, વૈષ્ણવ કે શૈવ નથી, ગુજરાત કે જ્ઞાન છે. કેવળજ્ઞાન કઈ પણ પ્રકારના આવરણ માળવાનો રહીશ નથી, વાને કાળે નથી, કદમાં વિનાનું હોવાથી તેમાં વસ્તુ તેના તાત્ત્વિક ઊંચો નથી, વજનમાં હલકો નથી, શરીરે
સ્વરૂપમાં ભાસે છે. છદ્મસ્થજ્ઞાનમાં વસ્તુના અશક્ત નથી, ઇંદ્રિયોમાં ખોડવાળો નથી, અભણ અમુક અંશનું જ જ્ઞાન થાય છે. કેવળજ્ઞાનમાં નથી, અનાજનો વેપારી નથી, ધંધામાં કપટી વસ્તુ અનંત ધર્મોવાળી ભાસે છે, એટલે કેવળ નથી, ધર્મમાં આસ્થા વિનાને નથી, સ્વભાવે જ્ઞાની ભગવાન વસ્તુને અનંત ધર્માત્મક પ્રતિ- કંજૂસ નથી વગેરે અનેક ગુણેને તેનામાં પાદન કરે છે. આપણને પણ બુદ્ધિદ્વારા વિચાર અભાવ છે. એટલે જે જે અન્ય ગુણવાળે તે કરતાં વસ્તુમાં અનંત ધર્મો હોવાની પ્રતીતિ નથી, તે તેના અભાવાત્મક ગુણે છે. હેમચંદ થાય છે. અનંત ધર્મો વસ્તુમાં કેવી રીતે ઘટી વિષે સંપૂર્ણ માહિતી મેળવવા માટે તેનામાં શકે તેનો વિચાર કરીએ.
જે જે ગુણે છે તે અને જે જે ગુણો નથી તે - દરેક પદાર્થમાં બે પ્રકારના ધર્મો જોવામાં બધા જાણવા જોઈએ. અને જગતમાં જેટલા આવે છે: એક ભાવાત્મક (positive) અને પદાર્થો છે તે દરેક પદાર્થથી હેમચંદને જુદા બીજા અભાવાત્મક (negative ). જે ધર્મોથી પાડવાનો રહે છે, એટલે ભાવ ગુણેથી અભાવ પદાર્થનું સ્વત્વ ઘડાય છે, તે તેનો ભાવાત્મક ગુણો ઘણી મોટી સંખ્યાવાળા હોય છે અર્થાત્ ધર્મ છે, જે ધર્મોથી પદાર્થ બીજા પદાર્થોથી સ્વપર્યાયથી પરપર્યા ઘણી મોટી સંખ્યાવાળા જુદા પડે છે તે તેનો અભાવાત્મક ધર્મ છે. છે; એટલે કોઈ એક પદાર્થ પ્રથમ દર્શને આ હકીકત સમજવાને એક દષ્ટાંત લઈએ. આપણને અમુક ગુણવાળો જણાય છે, તે પદા

Page #16

અહિંસાની અદ્દભુત શક્તિ =
[ ૧૦ ] રાજપુત્ર પણ કેદી!
લેખક: મેહનલાલ દીપચંદ શેકસી.
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૨૫૧ થી શરુ)
દાખવતા હતા, છતાં એના મનમાં એક અને ખી સત્યાગ્રહની અસર થયા સિવાય રહેતી જ નથી. ચિંતાને ઉદ્દભવ તે થઈ ચૂક્યું હતું જ. આ વેળા કઈ પણ જાતના પ્રતિકાર વિના સિદ્ધાંતના રક્ષણ નવરાત્રિ મહોત્સવ સાંગોપાંગ પાર ઊતરશે કે કેમ? અર્થે જરા પણ ગુસ્સો આણ્યા સિવાય નિડરતાથી એ અને એને પણ મૂંઝવણમાં નાંખ્યો હતો. શાંતિપૂર્વક દેહનું સમર્પણ કરવું એ સર્વોત્કૃષ્ટ કાર્ય બીજી તરફ નજરકેદીનું જીવન ગાળી રહેલી છે. “અહિંસા પરમો ધર્મ:* પિોકારી પાંચ તણે મૃગાવતી પણ આ સમાચાર સાંભળી ધ્રુજી ઉઠી તુરંગના કેદી બન્યા ! પુરોહિત ભાણિજ્યદેવ જે કે હતી. તેને અન્ય કંઈ માર્ગે ન જણાતા આખરે ઉપરથી જાણે પોતાનું વર્તન વિજયી સરદાર જેવું એક વાત સ્કૂરી અને આ હકીક્ત મહેન્દ્રકુમારને થની તાત્વિક સમીક્ષા કરતાં, તેના સ્વ અને મિશ્રિત એક complex વસ્તુ નીકળે છે, અને પર પર્યાયનો વિચાર કરતાં, તે પદાર્થ એક તાવિક દષ્ટિએ સંપૂર્ણ પૃથક્કરણ કરતાં તેમાં ફક્ત સાદો જણાતું નથી; પણ અસંખ્યાત અનંત ધર્મો હોવાની સાબિતી થાય છે. કેવળગુણવાળે જોવામાં આવે છે. આ વિવક્ષામાં જ્ઞાનમાં વસ્તુ અનંત ધર્મોવાળી સ્વત: ભાસે જ્યારે પ્રસ્તુત પદાર્થના જુદા જુદા ક્ષેત્ર અને છે, માટે જૈન દર્શનમાં અનંતધર્માત્મક વસ્તુ જુદા જુદા સમયને આશ્રિને થતાં જુદા જુદા પ્રતિપાદન કરેલ છે. શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે જે પર્યાનો વિચાર ઉમેરવામાં આવે છે ત્યારે તે એકને સંપૂર્ણ જાણે છે તે સર્વને જાણે છે. પદાર્થ અનંતધર્માત્મક બને છે. વર્તમાન- એટલે એકને સંપૂર્ણ જાણવા માટે જેમ તે કાળનો હેમચંદ ભૂતકાળના હેમચંદથી તેમજ વસ્તુના સર્વ પર્યાય જાણવા પડે છે તેમ તે ભવિષ્યકાળના હેમચંદથી જુદા પર્યાયવાળી વસ્તુમાં અભાવરૂપે રહેલ પર પર્યાયોને પણ છે. વસ્તુના પર્યાય સમયે સમયે બદલાય છે. સંપૂર્ણ જાણવાના રહે છે, અર્થાત એક વસ્તુના એક વસ્તુના ભૂત, વર્તમાન અને ભવિષ્યના સંપૂર્ણ જ્ઞાનમાં સર્વ વસ્તુનું સંપૂર્ણ જ્ઞાન થઈ પર્યાયે જોવામાં આવે તો અનંત પર્યાવાળે જાય છે. કેવળજ્ઞાનમાં અનંતધર્માત્મક એક તે બને છે; કારણ સમયે અનંત છે. એટલે અખંડ વસ્તુ ભાસે છે. કાળવૃત્તિને આશ્રિને એક પદાર્થ અનંત પર્યાય- વસ્તુ અનંતધર્માત્મક હોવાથી તેમાં પરવાળે બને છે. તે પ્રમાણે ક્ષેત્રકૃત પર્યાયે પણ સ્પર વિરોધી ધર્મોને પણ સમાવેશ થાય વિચારવાના રહે છે. ટૂંકામાં એક વસ્તુનું પૃથક્ક- છે. પરસ્પર વિરોધી ધમે એક વસ્તુમાં કેવી રણ ( analysis) કરતાં, તે પ્રથમ દષ્ટિએ રીતે ઘટી શકે તે યુક્તિપુર:સર (logically ) અમુક જ ગુણોવાળી એક સાદી વસ્તુ જણાય સમજાવનાર અનેકાંતવાદ-સ્યાદવાદ છે. અનેકાંતછે તેવી નીકળતી નથી, પણ અનેક ગુણેથી વાદનું દિગ્દર્શન બીજા લેખમાં કરવામાં આવશે.

Page #17

: અહિંસાની અદૂભુત શક્તિ : રાજપુત્ર પણ કેદી! :
૨૭૧
જણાવવી એમ નક્કી કરી, પત્રમાં લખી, દાસીદ્વારા પુરોહિતે એના કાનમાં કંઈ કહ્યું, એ સાંભળતાં એ પત્ર ગુપ્ત રીતે મહેન્દ્રકુમારને ચંપા રવાના કર્યો. એને ચહેરે એકદમ ભયભીત થઈ ગયો-ઘડીભર રાજપુત્ર શું જવાબ આપે છે તેની રાહ આતુર એ થંભી ગયો ! આજ્ઞા સાંભળી આભો બન્યો ! નયને તે જોઈ રહી. દિવસ પર દિવસ વીત્યા છતાં તરત જ અધિકારસૂચક સ્વર સંભળાયોઃ આશા ન ફળી !
‘વિચાર શું કરે છે? આજ્ઞાનો અમલ એ જ - છઠ્ઠા દિવસે પણ આરતિની પૂર્ણાહૂતિ થતાં જ તારો ધર્મ ! અન્ય વિચાર કેવો!
અહિંસા પરમો ધર્મ ને ઘેષ થશે. પુરોહિત નરસિંહઃ “પણ, માલિક! આ ભયંકર કાર્ય ! યાત્રીવર્ગમાં હાકલ કરી છતાં આ રીતે નિર્દોષ યુવાનો માણિજ્યદેવઃ “આજ્ઞા એટલે આના જ. એ ને કેદખાનામાં હડસેલી દેવાતા નિરખી ઘણાના માટે અપીલે નહીં અને વિનંતી પણ નહીં જ. મનમાં આ સવાલે જિજ્ઞાસા પ્રગટાવી હતી. કેટલાકને આજ્ઞા બજાવી આવ !” નરસિંહ તરત જ. ત્યાંથી વિચાર કરતા બનાવી દીધા હતા કે તરુણની વાતમાં
પસાર થઈ ગયો. ખોટું શું છે? કાળીમાતા મૂંગા પશુઓને ભોગ શા
રાજવી પદ્મનાભ નવલોહિયા તણોને બંદીખાસારુ માંગે છે એટલે પહેલાની માફક કોઈ પકડવા
નામાં ધકેલત હતા અને કાલીમાતા પ્રત્યે તેમજ આગળ ન આવ્યું. ત્રણચાર વાર હાંકોટા પાડ્યા
પુરહિત પ્રત્યે ભક્તિ દાખવતા હતા, છતાં એના અને માતા કોપાયમાન થશે એવો ભય દર્શાવ્યો ત્યારે
હૃદયમાં “આ ઠીક નથી થતું' એવો ઊંડેથી વનિ માં બે ત્રણ ભક્ત આગળ આવ્યા અને પેલા યુવાનને
ઊઠી રહ્યો હતો. કેવળ “અહિંસા પરમો ધર્મ ” પકડી લીધો. એને પણ સિપાઈઓને સોંપી કારાગૃહનો
પોકારનાર નિર્દોષ વ્યક્તિઓને કારાગૃહમાં સત્તાના અતિથિ બનાવાશે. આજના દિવસની યાત્રીગણની
જેરે મોકલી દેવા એમાં ન્યાય તેલન નહોતું એ વિચિત્ર વલણ નિહાળી ભાણિયદેવે જનસમાજની
સમજતો અને તેથી જ ચિંતાગ્રસ્ત રહેતા. ચરદ્વાર વલણ જાણવા-વાતાવરણમાં કેવી હવા પ્રસરી રહી
રોજના બનાવે સંક્ષોભ પ્રગટાવે છે એવા સમાચાર છે એ સમજવા-પિતાના ગુપ્ત દૂતને રવાના કર્યા.
માણિક્યદેવે જાણ્યા ત્યારથી એ પણ મુખ વાઘનું સંધ્યાકાળ થતાં જ એમાંના એકે આવી ‘ મૂગા- રાખ્યા છતાં અંદરથી શિયાળવૃત્તિનો ભોગ બની વતી” ના નામનો એક પત્ર લાવી, પુરોહિતના રહ્યો હતો. આ વેળા પિતાનો કિલ્લો ધરાશાયી થવાના હાથમાં મૂક્યો. એ ઉઘાડી વાંચતાં જ એને અંગે ભણકારા એને વાગી રહ્યા હતા. ઝાળ ઊઠી. એકદમ ગુસ્સો ઊભરી આવ્યા! અર ફુટ સાત યુવકે તુરંગના મહેમાન થઈ ચૂક્યા. આજે સ્વરે બેલી ઊડ્યોઃ
આઠમો દિવસ હતો. આરતી પૂર્ણ થવા આવી. પુર“યાદ રાખ, રાજકુંવરી! તું મહેન્દ્રની મદદ હિતનું મન માતાની ભકિત કરતાં હમણાં જ યુવક માગે છેઆ પુરોહિત સામે કાવત્રુ રચે છે, પણ આવશે, એવા વિચારમાં લીન બન્યું. ત્યાં તો “અહિંસા મને ઓળખતી નથી ! આ માણિજ્યદેવ કોઈને પરમ ધર્મ નો નાદ થયો. બોલનાર યુવકની શાંત પણ પરાભવ સહી શકે તેમ નથી. એના માર્ગમાં પ્રકૃતિએ હાજર રહેલ યાત્રિકોના હૃદય આકર્ષા. આવનાર હરકેઈનું એ નિકંદન કાઢી નાંખતા અહર્નિશ કોપને ભોગ બની કારાગૃહના કમાડ ઠોક્તા લેશ માત્ર વિલંબ નહીં કરે !” એકદમ નરસિંહના યુવકના ચહેરા પર જરા સરખી ક્રોધની નિશાની નામની બૂમ પાડી અને તરત જ નરસિંહ આવી, નહતી કે ગુસ્સાની રેખા સરખી પણ નહોતી; કરજોડી ઊભો રહ્યો.
એથી યાત્રાળુના અંતર દ્રવીભૂત થયા હતા, એમાં

Page #18

૨૭૨
•: શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
આજના તરુણની મુદ્રાએ ઉમેરો કર્યો. તેઓ પણ હતાં. શું થશે એ વિચારે સૌ વ્યાકુળ બન્યા હતા. અહિંસા પરમો ધર્મ' પિકારી ઊઠ્યા.
આરતી કરતા અહર્નિશ થતાં અવનિ તરફ તેઓનું આ દશ્ય જોતાં જ પુરોહિતનો ગુસ્સો હદ ઓળંગી ધ્યાન હતું. બન્યું પણ તેમજ ! એક તેજસ્વી મુખાગયા. તાડૂકીને બેઃ “મૂર્ખ લોકો માતા કોપાયમાન રવિંદવાળા યુવકે દરવાજામાં પ્રવેશ કરી “અહિંસા થશે. તો શું વહી રહ્યાં છે ? વિચાર તે કરે છે અને પરમ ધર્મઃ 'ની જય બોલાવી. લેકાએ ઉત્સાહતરત જ હાથમાંની આરતી યુવકના મોં પર ફેંકી. પૂર્વક એ ઝીલી. તરુણે મેટા સ્વરે બોલવા માંડયું એથી યુવકના કપાળમાંથી એકદમ લોહી નીકળવા ધર્મબાંધવો ! આજની રાત વીતતાં જ કાળને છેલ્લો માંડયું, અને તે બેશુદ્ધ બની જમીન પર પડ્યો ! દિવસ ઊગશે. હજારો મુંગા પશુઓને સર્વનાશ થશે! લોકના અંતર ઘવાયા. એમાં દયાનાં અંકુર ઊઠયા મહાન અધર્મ થશે ! હજુ વિચાર કરે તે એ ભયે. અને એની આસપાસ ફરી વળી શુદ્ધિમાં આણવાના કર કાર્ય અટકી શકે. આ ઘોર હિંસા કેવળ દેવીના ઉપચાર કરવા મંડી પડયા. પણ પુરોહિતની આજ્ઞા નામ પર માંસપિપાસુ ભકતોએ ચલાવી છે. કોઈ દિ' થતાં રાજના સિપાઈઓ એવી હાલતમાં એને ઊંચકી માતાએ સ્વમુખે બલિની માગણી કરી છે ખરી? ગયા અને તુરંગમાં મૂકી આવ્યા.
આચાર્ય અમરકીર્તિ આ હિંસા બંધ કરવા આજ
આઠ દિવસથી ઉપવાસી છે. એ માટે મારી પહેલાં આઠ દરબારમાં પ્રવેશતાં જ્યારે આ દેખાવ રાળ
યુવકે એ પિતાના જીવન હામી દીધા છે. એ મહાપદ્મનાભની નજરે ચઢયે અને એ સંબંધી વ્યતિકર
સાધુ પિતાનું જીવન હેડમાં મૂકી આ ઘોર હિંસા જાણ્યો ત્યારે પુરોહિતના આ રાક્ષસી કૃત્યથી એને
અટકાવવા માંગે છે. એ બંધ નહીં થાય તે પિતાના દુ:ખ થયું, પણ શું કરવું તેની કંઈ સમજ પડી
પ્રાણ અનશન કરી આપનાર છે અર્થાત્ આમરણાંત નહીં. માતાના કેપના નામે એનું હૃદય ભયભીત
ઉપવાસ કરનાર છે. મહિપુરની પ્રજા પિતાના આંગણે બની ગયું હતું. તેણે જખમી તરુણ માટે વૈદ્યને
આ જાતને ભયંકર બનાવ બને એમ ઈચ્છે છે ? તેડાવ્યો. અંતઃપુરમાં આ ખબર પહોંચતાં જ મૃગાવતી
જ્યાં દયા નથી ત્યાં ધર્મ કયાંથી સંભવે ? હજુ તુરંગમાં એ કેદી પાસે દોડી ગઈ અને તેણે કેદીના
પણ સત્ય નિરખી, જીવતા પશુઓના આ વધથી ઉપચારની વ્યવસ્થા બરાબર થાય તેવી ગોઠવણ કરી.
હાથ ઉઠાવો ?” હવે એક જ દિવસ બાકી રહ્યો. દશેરાને દિવસે તા
- એક અવાજ-આ તે ચંપાપુરીને રાજપુત્ર મહેમોટી બલિપૂજા થવાની. જેમાં પુરોહિત એ દહાડે પશુબલિ ધરવામાં નિશ્ચયી હતું તેમ મહારાજ અમર
ન્દ્રકુમાર ! કતિ પણ પિતાના દેહનું સમર્પણ કરી એ હિંસા એના વચન સાંભળી લોકોના અંતરમાં અહિં બંધ કરાવવાના નિશ્ચયમાં અડગ હતા. મલ્લિપુરની સાની ધૂન ઉદ્દભવી. “અહિંસા પરમો ધર્મ ની જય પ્રજામાં યાત્રાળના વિશાળ સમુદાયમાં–આ વિષયે બેલાવા માંડી. ખાસ મહત્વ ધારણ કર્યું હતું. ઘણુંનાં દિલમાં માણિક્યદેવે ઘણીએ રાડ પાડી, પણ નગારઅવનવું થવાના ભણકારા વાગી રહ્યાં હતાં. કેટલાક ખાનામાં તૂતીના સાદ માફક એ વિલીન થઈ તો ખરેખર ગમગીન બની ગયા હતા.
ગઈ ! ક્રોધાન્વિત એ મુખમાંથી એલફેલ વટવા - નવમા દિવસની પૂજા વખત હાજરી સવિશેષ હતી; લાગ્યો. સ્વેચ્છાથી ગમે તેમ લાવવા માંડે. મંદિર છતાં કોઈના મોં પર પહેલાં જેવો ઉત્સાહ નહોતો. બહાર જઈ સિપાઈઓને બોલાવી લાવ્યો અને આજે કોણ આવશે ! એ ચિંતાએ સૌના અંતર ઘેર્યા રાજપુત્રને પકડાવી તુરંગમાં મેલા; પણ આજે

Page #19

-
-
અ મ ર મ મ થ ન =====
(ગતાંક પૂછ ૨૪૯ થી શરુ )
લેખક : અમરચંદ માવજી શાહ
૮૧. સામાયિક એટલે રાગદ્વેષરૂપ પલ્લાઓને અનેક નાત, જાત, ધર્મ અને વિવિધ આચારસમતોલ રાખવાનો સમતારૂપ-સમભાવ પ્રાપ્ત વિચારનાં ધર્મરૂપી બિલ્લાઓ લગાડી જુદી જુદી કરવારૂપ કાંટો. જોખને કાંટે જેમ અન્યાય ને માન્યતાઓ ધરાવતા અનેક સ હોય છે; અનીતિ અટકાવે છે તેમ આ કાંટો રાગદ્વેષને તેમાં આપણે આપણી ફરજ સભ્યપણે સમાઅટકાવી પ્રેમરૂપ પાકે તોલ આપે છે. નતાથી વતી અદા કરવી જોઈએ. એમાં જે
૮૨. સમભાવના શબ્દમાં જ આગમન નાલાયક ઠરીએ તો આપણું સભ્યપદ અસભ્ય સાર સમાઈ જાય છે. એના અસ્તિત્વથી આત્મા અને કલંકિત થાય. બીજાઓ પાછળ યાદ કરે ઈષ્ટસિદ્ધિ સહેજે પ્રાપ્ત કરી શકે છે. અમૃત તેવું અમર કર્તવ્ય કરી અને પછી જે સભ્યઅમરત્વ આપે છે અને ઝેર મરણ નિપજાવે પદનું રાજીનામું આપીએ તો એગ્ય ગણાયક છે, તેમ સમભાવ અવય મોક્ષ અપાવે છે. નહીંતર પાછળ કાળી ધજા જ ફરકવાની.
૮૩. રાગ, દ્વેષ અને અજ્ઞાન એ કશ્રવના ૮૫ આપણું મગજ એક રેડિયા જેવું છે. દરવાજા છે. તે આત્મરાજાનો પરાભવ કરી કમે
- જેમ રેડિયામાં જે દેશની ચાવી ફેરવીએ તેનો રૂપ બેડીમાં જકડી સંસારરૂપી જેલમાં જન્મ,
અવાજ સાંભળી શકીએ તેમ આપણે જે જાતની જરા, મરણ, આધિ, વ્યાધિ, ઉપાધિરૂપ અનેક
ભાવનાની ચાવી આપીએ છીએ તે મુજબ કષ્ટો આપે છે. એની ઉપર વિજય મેળવવા માટે
તેને પડઘા પડે છે, માટે શુદ્ધ અને શુભ સમભાવ એ ઢાલ છે, સંયમ એ કિલ્લે છે, તપ
ભાવનાઓ ભાવવાથી તેનું શુભ પરિણામ આવે
ના એ તલવાર છે.
છે અને અશુભ ભાવનાનું અશુભ પરિણામ
આવે છે. જેવી ભાવના તેવી સિદ્ધિ. ૮૪. જગત એ એક સંસ્થા છે. આપણે
આપણે ૮૬. જેમ ગાયનું દૂધ લીધા પછી વૃક્ષની તેના માનવંતા સભ્ય છીએ. આ સંસ્થામાં નીચે બેસી આંખ બંધ કરીને વાળવું અને જુદું જ પરિણામ આવ્યું. લેકીને અસંતોષ વધી તે દ્વારા અમૃતમય જીવન ઉપયોગી દૂધ ઉત્પન્ન પડ્યો. પુનઃ પુનઃ જયઘોષણા થવા લાગી. લોક થવું, તે તેનું પરિણામ છે તેમ લેખક કે કવિ લાગણી પૂર્ણપણે અહિંસાની તરફેણમાં પલટાઈ મહાશયનું ‘નિરીક્ષણ” અને “અનુભવ” રૂપી ગઈ. આજે કયો યુવક, કેવી દશામાં આવે છે એની ચારો ચરીને શાંતિમય સ્થળે શાંતિમય ચિત્તથી રાહ જોતી મૃગાવતી રાજમહેલના ઝરૂખામાં ઊભી વિચારવું–મનન કરવું–ચિતન કરવારૂપ વાગોળી હતી. રોજની માફક આજે પણ એક યુવકને ઊચકી તે દ્વારા ઉત્પન્ન થતાં કાવ્યો અને લેખે એ સિપાઈઓ આવતાં જોયા. એના ચહેરા તરફ મીંટ તેનું પરિણામ છે. જેમ ગાયના દૂધથી માણસે માંડી રહી. નજીક આવતાં જ એ ચહેરો ઓળખાઈ તૃપ્ત થાય છે તેમ આ જ્ઞાનરૂપી અમૃતથી ગયા. એકદમ તેણીના શરીરે ધ્રુજારી આવી. તે માનવો શાંતિ અને માર્ગદર્શનરૂપ તૃપ્તિ મેળવી એકદમ બેસી પડી અને એકાએક બોલી ઊઠી: “આ શકે છે. આથી જ જગતમાં “કામધેનુ” અને તો કુમાર મહેન્દ્ર !'
(ચાલુ) “કવિ ” પરોપકારમૂત્તિ ગણાય છે. (ચાલુ) (ચાલુ)

Page #20

.....વર્તમાન સમાચાર.......
પંજાબના વર્તમાન
હોવા છતાં આચાર્યશ્રીજીના ગુણાનુવાદ કરી હુશીઆચાર્યવર્ય શ્રીમદ્વિજ્યવલ્લભસુરીશ્વરજી મહા યારપુર શ્રી સંઘનો આભાર માન્યો.બાબુ અમરનાથજી રાજ રાયકેટમાં અંજનશલાકા અને પ્રતિષ્ઠા કરાવી, નાહરે સમયોચિત ભાષણ આપ્યું, આચાર્યશ્રીએ વૈ. વ. પ્રતિપદાના સાયંકાલે વિહાર કરી, આર્યગુરુ- મનુષ્યભવની સફળતા વિષયક દેશના આપી માંગલિક કુળમાં પધારી, સંગઠ્ઠન વિષયક દેશના આપી માંગ સંભળાવ્યું. બાદ સભા વિર્સજન થઈ હતી. લિક સંભળાવ્યું. લાલા રામપ્રસાદજી ક્ષત્રીએ નગર
જયંતી નિવાસીઓ તરફથી આચાર્યશ્રીનો આભાર માના જેઠ શુકલાષ્ટમીએ ન્યાયાંભાનિધિ જૈનાચાર્ય પુનઃ જલદી પધારવા વિનંતિ કરી. વિહાર કરી દીધા
શ્રીમદ્વિજયાનંદસૂરીશ્વર (આત્મારામજી) મહારાજની ભદ્દોવાલ પધાર્યા. અહીં હુશીયારપુર શ્રી સંધની જતી હોવાથી પ્રાતઃકાળે ઉત્સાહી નવયુવકેએ ગુરુઆગેવાનોએ પધારી આચાર્યશ્રીને હુશીયારપુર તૃતિના ગાયનો લલકારતાં પ્રભાતફેરી કરી હતી. પધારવા વિનંતી કરી કેઃ “સાહેબ, ગુરુમંદિર તૈયાર થયું છે. આપ પધારી પ્રતિષ્ઠા કરાવો.” આચાર્ય શ્રીજીએ
૮ વાગે આચાર્યશ્રીજીની અધ્યક્ષતામાં જાહેર એઓની વિનંતીનો દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ, ભાવ જોઈને
આ સભા ભરવામાં આવી હતી. હિન્દુમુસલમાન ભાઈઓની રવીકાર કર્યો.
ઉપસ્થિતિ પણ સારી હતી. દર્શનકુમાર, સત્યપાલ,
કવિ વ્રજલાલ, દામન આદિના ગુરુસ્તુતિના આકર્ષક અહીંથી વિહાર કરી વે, વ. છઠે લુધીયાના ભજનો થયાં હતાં. પધાર્યા. શ્રી સંઘે ધામધૂમથી સ્વાગત કર્યું. બન્ને
- પંન્યાસ શ્રી સમુદ્રવિજયજી મહારાજે જયંતીદેરાસરે દર્શન કરી શ્રી આત્માનંદ જૈન ઉપાશ્રય
નાયકના વિષયમાં ભાષણ આપતાં જણાવ્યું કેઃ પધાર્યા. સ્વાગતગીતો ગવાયા બાદ આચાર્ય શ્રી કેળવણી વિષયક દેશના આપ શ્રી આત્માનંદ જૈન ફૂલને
“આ વીસમી સદીમાં આપણું જયંતીનાયક શીલ,
સત્ય, વૈર્ય, બુદ્ધિ, જ્ઞાન, નિર્ભયતાદિ ગુણોએ મદદ આપવા ઈશારો કરતાં સારી રકમ ભરાઈ ગઈ.
કરી અજોડ તિર્ધર–મહાપુરુષ થયેલા છે. આપ અહીંથી વિહાર કરી ફગવાડે પધાર્યા. અહીં
સત્યના પૂજારી--સોપાસક હતા. સત્યની ખાતર જ લાલા બાબુરામજી, રાજારામજીએ સુંદર સ્વાગત કર્યું.
પિતાના માબાપ આદિને ધર્મ ત્યાગી, આ શુદ્ધ અહીંથી ખુરનપુર, રેહાણું થઈ પુરહીરા પધાર્યા. જૈનધર્મને સ્વીકારી યુરોપદિ પાશિમાત્ય દેશોમાં આચાર્ય શ્રી વિજયવિદ્યા સૂરિજી મહારાજ, મુનિશ્રી પણ જૈનધર્મને ડકે વગાડ્યો હતો. સત્યની ખાતર વિચારવિજયજી મહારાજ જીરામાં ગુરુમંદિરની વે. સત્યમાર્ગ સ્વીકાર્યો અને જગતને દેખાડ્યો. આપે વિ. સાતમની પ્રતિષ્ઠા કરાવી અહીં આચાર્યશ્રીજીની એક સ્થળે ફરમાવ્યું છે કેઃ “મેં અપની શક્તિ સેવામાં આવી ઉપસ્થિત થયા હતા.
अनुसार भव्यजीवो के आगे सत्य सत्य बात જેઠ શદિ ચોથે આચાર્ય શ્રીજીએ સપરિવાર ઘાસ , નિરવ રે વદ ઝr - હુશીયારપુરમાં પ્રવેશ કર્યો. બજારોમાં ફરીને ઉપાશ્રયે હે નિત
સરવેદી સત્ય જ્ઞાતા પધારતાં બાબુ અયોધ્યાપ્રસાદજી વકીલે જેઓ આચા- મેં વાટું ન હંમr.” “શ્રીજીના જૂનાં ભક્ત છે- અત્યારે ૮૦ વર્ષની ઉંમર પ્રશ્નવ્યાકરણ સૂત્રમાં ફરમાવેલ તં સર્ચ મા

Page #21

: વર્તમાન સમાચાર ::
૨૭૫
વો આ કથાનાનુસાર આપે સત્ય ભગવાનની જ જયંતીનાયકની જન્મશતાદિ વડેદરે ઊજવી હવે ઉપાસના કરી છે. આપની વિદ્વત્તાની ધૂમ ભારત- સ્વર્ગવાસ અર્ધશતાબ્દિ નજીક આવી રહી છે ત્યાની વર્ષમાં પડી ગઈ હતી, હારનલ સાહેબ બહાદુર ૨૦૦૨ માં ઉજવવાની છે, તેના માટે અત્યારથી જ જેવા અંગ્રેજ વિદ્વાનોએ પણ આપની વિદ્વત્તાની તૈયારી કરવી ઘટે. આજની જયંતીની યાદગારમાં અર્ધભૂરી ભૂરી પ્રશંસા કરે છે ઈત્યાદિ વિવેચન કરતાં શતાબ્દિની શરુઆત થઈ જવી જોઈએ. બસ, જન્મ, દીક્ષા, તીર્થયાત્રા, પંજાબમાં પ્રચાર, ચીકાગો આચાર્યશ્રીને ઈશારે થતાં જ ૫૧ ૫૧ ના ટપોટપ સર્વ ધર્મપરિષદમાં વીરચંદ ગાંધી બાર-એંટ-ઑોને મેમ્બરે થવા લાગ્યા હતા. મોકલ્યા વગેરે વગેરે બાબતો પર સુંદર પ્રકાશ ૧૧ વાગે જયનાદની સાથે સલા વિસર્જન નાખ્યો હતો અને વિશેષમાં જણાવ્યું કેઃ જયંતી- થઈ હતી. નાયક ગુરુદેવે પંજાબના સંઘ સમક્ષ ફરમાવેલ
મળેલ જનતાનો સત્કાર કરવા સાથે ગરીબોને વચનનું વર્તમાન આપણું આચાર્યદેવે બરોબર
જમાડવામાં આવ્યા હતા, ભરે પુજા અને પ્રલપાલન કરી દેખાડયું છે ઇત્યાદિ.'
વના થઈ હતી. પંડિત હંસરાજજી શાસ્ત્રી, બાબુ અમરનાથજી
જે સુદિ દશમીએ આચાર્યશ્રીની અધ્યક્ષતામાં નાહર અને માસ્ટર અમરનાથજીના સગોચિત
નાંદ મંડાવી જુદા જુદા વિરોચ્ચારણ કરવામાં ભાષણે થયા હતા.
આવ્યા હતા. અધ્યક્ષસ્થાનેથી આચાર્ય મહારાજશ્રીએ ઉપ
જેઠ શુદિ તેરસે ગુરુમંદિરમાં ન્યાયાંનિધિ " સંહાર કરતા જયંતીનાયકમાં કેવી સત્યતા હતી એ
જૈનાચાર્ય શ્રીમદ્વિજયાનંદસૂરિજી (આત્મારામ) વિષે ફરમાવતાં જણાવ્યું કેઃ “ એક વખતે આપણું જયંતીનાયક જાલંધરમાં બિરાજમાન હતા ત્યારે
મહારાજની ચરણપાદુકા ધામધૂમથી પધરાવવામાં આર્ય સમાજના પ્રતિષ્ઠિત નેતા મહાત્મા મુન્શીરામજી
આવી અને એઓશ્રીજીના પ્રભાવક આચાર્ય શ્રીમમહારાજ સાહેબના દર્શનાર્થે આવ્યા અને બોલ્યા કેઃ
દ્વિજયવલ્લભસુરીશ્વરજી મહારાજે વાસક્ષેપ કર્યો હતો. મહારાજ સાહેબ! આપતા ક્ષત્રિય છો, વિદ્વાન પણ
જડીઆલાગુરુ છો; છતાં આ મતમાં કેમ ફસાઈ ગયા ?મહારાજ અમૃતસર, રાયકેટ, લુધીના, અંબાલા, હુશીસાહેબ હસતાં હસતાં બોલ્યા કેઃ “હા, હું ક્ષત્રિય છું અને ત્યારપુર આદિ શહેરના શ્રી સંઘની આગ્રહભરી ક્ષત્રીધર્મને સમજું છું, તમો ક્ષત્રીધર્મને સમજતા વિનંતીઓ હોવા છતાં અમારા પ્રબળ પુણ્યદય– નથી. જે સમજતા હતા તે આવી વાત કદી એ ન સદ્દભાગ્યથી અમારા શ્રી સંઘ જડીયાલાગુરુની કરત! જૈનધર્મ ક્ષત્રીયોનો ધર્મ છે. મહાવીર ભગવાન વિનંતીને સ્વીકારી પંજાબની આવી સખ્ત ગરમી ક્ષત્રિય હતા. જૈન ધર્મમાં બધા તીર્થકર ક્ષત્રિય પડતી હોવા છતાં ઉગ્ર વિહાર કરતા, આચાર્યવર્ય જ હોય છે. રાજામહારાજાઓ જૈનધર્મને માનનારા શ્રીમદ્વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજ પિતાની શિષ્યહતા. તમો પ્રશ્ન કરતા જાઓ હું એના ઉત્તર પ્રશિખ્યાદિ મુનિમંડળી સહિત હુશીયારપુરથી જેઠ આપતા જાઉં. કદાચ તમે જૈનધર્મ કરતાં બીજા સુદિ પુનમે વિહાર કરી પીપલાવાલી, આદમપુર, કોઈ ધર્મને શ્રેષ્ઠ બતાવી આપો તો હું તે સ્વીકારવા નસરાલા, જાલંધર, વિધિપુર-કરતારપુર, દયાલપુર, તૈયાર છું. મને કદાગ્રહ નથી, હું તે સત્યનો પક્ષપાતી અંબાવાલ, વ્યાસા, રૈયા, ખલચીયાં આદિ ગ્રામનગરછું; પછી તે જૈનધર્મ હોય કે બીજો કોઈ ધર્મ હોય ને પાવન કરતાં આષાઢ શુદિ બીજે ધામધૂમઇત્યાદિ વિવેચન કરતાં વિશેષમાં જણાવ્યું કે: “આપણે સમારોહની સાથે જડીયાલાગુરુ પધાર્યા.

Page #22

ર૭૬
•: શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
શ્રી સંઘે અજબ ઉત્સાહ અને અપૂર્વ સત્કાર મહારાજનો જયંતી મહોત્સવ ઊજવવા જેઠ શુદિ ૮ કરી નગરપ્રવેશ કરાવ્યો. અમૃતસરનું શીખ બેન્ડ સવારે જેનેની એક જાહેર સભા મુંબઈ શ્રી આત્માનંદ અને ભજન મંડલીઓ વગેરે ઉપસ્થિત જનતાના જૈન સભા તથા શ્રી સ્વયંસેવક મંડળના આશરા હેઠળ, મનને આદ્યાદિત કરતા હતા. જુલૂસમાં અધિકારી- મુંબઈ શ્રી ગોડીજી મહારાજના ઉપાશ્રયે રાવસાહેબ વર્ગ અને સરદાર હીરાસિંહજી આદિ હિન્દુ, શેઠશ્રી કાંતિલાલભાઈ ઈશ્વરલાલ જે. પી.ના પ્રમુખસ્થાને મુસલમાન, શીખ, ઈસાઈ વગેરે સર્વેએ સંમ્મલિત થઇ મળી હતી, જેમાં જુદા જુદા વક્તાઓના પ્રસંગે પિતાની ગુરુભક્તિ પ્રદર્શિત કરી હતી. કેસરાઓએ ચિત વિવેચન થયા બાદ સભા વિસર્જન થઈ હતી. પિતાનું બજાર બંધ રાખી ભાગ લીધે હતો.
ઈનામને મેળાવડે જુલુસની સાથે બજારોમાં થઈ મંદિરમાં દર્શન
અત્રેની શ્રી ઉજમબાઈ જૈન કન્યાશાળાની કરી શ્રી આત્મવલ્લભ ન ઉપાશ્રયે પધાર્યા જે વખતે
બાળાઓને મુંબઈ શ્રી ઍજ્યુકેશન બોર્ડ તરફથી શ્રી સંધ જડીયાલાગુરુ અને શ્રી આત્માનંદ જેન
આવેલ ઈનામ તથા હાલમાં મહેસાણાવાળા પરીક્ષક સ્કૂલના તરફથી આચાર્યશ્રીજીને અભિનંદન પત્ર
શ્રીયુત વાડીલાલભાઈ મગનલાલે પરીક્ષા લીધેલ હોવાથી અર્પણ થયા હતા.
ઉત્તેજનાથે ઈનામ આપવાનો મેળાવડો તા. ૩-૭-૪૩ આચાર્યશ્રીજીએ દેવગુરુની ભક્તિ કરવાથી શો
ના રોજ ઉપરોક્ત કન્યાશાળાવાળા મકાનમાં જ, લાભ થાય છે એ વિષયમાં અસરકારક દેશના આપી
વામાં આવ્યો હતો. શ્રી વાડીલાલભાઈ, શ્રીયુત માંગલિક સંભળાવ્યું. જયનાદની સાથે બાર વાગે
કુંવરજીભાઈ તથા કવિશ્રી રેવાશંકરભાઈના પ્રસંગોચિત સભા વિસર્જન થઈ.
નિવેદન બાદ કમિટીના પ્રમુખ શેઠ કુંવરજીભાઈ અહીં( જડીયાલાગુરુ)ને અતિ વિશાળ ઉપાશ્રય
આણંદજીના હસ્તે બાળાઓને ઇનામ વહેંચવામાં છે અને આ શુભ પ્રસંગનો લાભ લેવા અમૃતસર,
આવ્યું હતું. બાદ આભારસહ સર્વ વિસર્જન થયા હતા. પટ્ટી, લાહોર, ગુજરાંવાલા, જલેહમ, શિઆલકેટ, નારીવાલ, હુશીયારપુર, જાલંધર, અંબાલા આદિના શ્રી વર્ધમાન તપ આયંબીલ કરાવતી સંસ્થાસદગૃહર પધાર્યા હતા.
આના કાર્યવાહકોને દરરોજ આચાર્યશ્રીજી ભિન્ન ભિન્ન વિષયો પર આ. શ્રી સાગરાનંદસૂરીશ્વરજી મહારાજના શિષ્યઅસરકારક વ્યાખ્યાનો આપે છે. જેનો લાભ નગર- રત્ન પં. શ્રી ચંદ્રસાગરજી મહારાજના સદુપદેશથી નિવાસીઓ સારા પ્રમાણમાં લઇ રહેલ છે. અમદાવાદ શ્રી નાગજી ભુદરની પોળના ઉપાશ્રયે શેઠ
સં. ૧૯૫૦ માં સ્વર્ગીય ગુરુદેવ ન્યાયાનિધિ ગિરધરલાલ છોટાલાલના હસ્તે “શ્રી વર્ધમાન તપ જૈનાચાર્ય ૧૦૦૮ શ્રીમદ્વિજ્યાનંદસૂરીશ્વર (આત્મા- આયંબીલ સહાયક સમિતિની સ્થાપના કરવામાં રામજી) મહારાજની સાથે આચાર્યશ્રીએ ચોમાસું આવી છે. ઉપરોકત સમિતિએ ઘણું ગામના કર્યું હતું. ત્યાર બાદ ઓગણપચાસ વર્ષે પિતાના આયંબીલ ખાતાનો હિસાબ તપાસી તે ખાતાને આંગણે આચાર્યશ્રીજી ચોમાસું કરતા હોવાથી શ્રી સંઘમાં મદદ આપવા જાહેર કરેલ છે. જે જે ગામના અને નગરનિવાસીઓમાં અપૂર્વ ઉત્સાહ ફેલાયો છે. આયંબીલ ખાતાને આજની વધુ પડતી મોંધવારીને
લઈને ખાતું ચલાવવું મુશ્કેલ પડતું હોય તે તે જયંતી (મુંબઈ)
ગામએ પૂરતી મદદ માટે યોગ્ય માહિતી સાથે પત્રન્યાયાભોનિધિ જૈનાચાર્ય શ્રીમદ્ વિજ્યાનંદસૂરીશ્વરજી વ્યવહાર કરવાથી યોગ્ય મદદ મળી શકશે.

Page #23

નખર
.....................શ્રી.......................
..................................
આત્માનંદ પ્રકાશ
વિષય
૧. પ્રભુસ્તુતિ ( શ્લાક )
૨.
• આત્માનંદ પ્રકાશ 'ને નૂતન વર્ષના સંદેશ ૩. નુતન વર્ષીનું મંગલમય વિધાન
૪. નૂતન વર્ષાભિનંદન ( કાવ્ય ) ૫. વિવેકના પંથે
૮. રાગદ્વેષને તાત્ત્વિક વિચાર ૯. શ્રી જૈનાગમ નિયમાવલી
[ પુસ્તક ૪૦ મું]
૧૦. સામાન્ય જિનસ્તવન
૧૧. જીવન સાફલ્ય
૧૨. અહિંસાની અદ્ભુત શક્તિ
5
[સ’, ૧૯૯૮ ના શ્રાવણથી સ ૧૯૯૯ ના અષાઢ સુધીની ] વાર્ષિક વિષયાનુક્રમણિકા
લેખક
૬. અંતરઝરણુ યાને તત્પરતા ( કાવ્ય ) ૭. નવતત્ત્વ પ્રકરણ ( પદ્મમય અનુવાદ સહિત )
૧૩. ચાતુર્માસિક કત્ત ગ્
૧૪. ધર્મવીર ઉપાધ્યાય ' માટે અભિપ્રાય
પૃષ્ઠ
૧
ર
( ૫. શ્રી ધર્મ'વિજયજી મહારાજ ) ( સભા )
3
( કવિ રેવાશંકર વાલજી અધેકા )
'
૯
( આ. શ્રી વિજયકતૂરસૂરિજી મહારાજ ) ( બાબુભાઇ મ. શાહ )
૧૧
( મુનિ શ્રી દક્ષવિજયજી મહારાજ ) ૧૨, ૪૨, ૬૯, ૧૧૦, ૧૩૦ ( સંપા. મુનિ પુણ્યવિજયજી : સવિજ્ઞપાક્ષિક ) ૧૪ ( આ. શ્રી વિજયપદ્મસૂરિજી મહારાજ ) ૧૬, ૧૧, ૭૨, ૧૦૨, ૧૧૬, ૧૮૬
( મુનિરાજશ્રી દક્ષવિજયજી મહારાજ ) (મુનિરાજ શ્રી લક્ષ્મીસાગરજી મહારાજ )
૧૫ ૧૯
( શ્રી. મેાહનલાલ દી. ચેાકસી ) ૨૦, ૪૮, ૯૪, ૧૨૩, ૧૬૪, ૨૦૯, ૨૪૯, ૨૭૦ ( મુનિશ્રી ન્યાયવિજયજી મહારાજ ) ૨૩ ૨૬, ૪૭ ૨૭
२७
૩૦, ૫૫, ૭૭, ૧૦૪, ૧૨૭, ૧૫, ૧૦૧, ૧૯૨, ૨૧૫, ૨૩૬, ૨૫૫, ૨૭૪ ૩૨, ૧૪, ૭૮, ૨૧૪, ૨૩૪
૧૫. પ્રાતઃસ્મરણીય પ્રવત્તક શ્રી કાંતિવિજયજી મહારાજની સ્વર્ગીવાસ નાંધ
૧૬. સ્મરણાંજલિ ( કાવ્ય ) ૧૭. વર્તમાન સમાચાર
૧૮. સ્વીક્રાર સમાલેાયના

Page #24

નંબર વિષય
લેખક ૧૯. જિનસ્તવન
(સુયશ) ૨૦. બંધન ( કાવ્ય )
(મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ) ૨૧. શ્રી વીર જિનસ્તવન
(મુનિશ્રી દક્ષવિજયજી મહારાજ ) ૨૨. સાચું જીવન
(આ. શ્રી વિજયકતૂરરિજી મહારાજ ) ૩૬ ૨૩, પરિશુદ્ધ-અપરિશુદ્ધ નયવાદ અને સર્વ નયાશ્રિતની મધ્યસ્થતા
(મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી : સંવિઝપાક્ષિક) ૩૮ ૨૪. પર્યુષણ પર્વ–મહોત્સવ (કાવ્ય)
(મુનિશ્રી લક્ષ્મીસાગરજી મહારાજ ) ૪૧ ૨૫. અમર આત્મમંથન
(શ્રી. અમરચંદ માવજી શાહ) ૪૬, ૭૪, ૧૨૬,
૧૪૮, ૨૩૨, ૨૪૭, ૨૭૩ ૨૬. રત્નાક્તિ
(કવિ રેવાશંકર વાલજી બધેકા ) ૨૭. સામાન્ય જિનસ્તવન
(મુનિશ્રી દક્ષવિજયજી મહારાજ ) ૨૮, સુવર્ણક્તિ (કવિ રેવાશંકર વાલજી બધેકા)
૫૮ ૨૯. દિવાળી સ્તવન
(મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ). ૩૦. “સાચી સ્વાધીનતામાં જ સુખ છે” (આ. શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી મહારાજ ) ૩૧. પ્રભુ મહાવીર (કાવ્ય) (મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ )
૬૪ ૩૨. શ્રી સિદ્ધસ્તોત્ર (ડ. ભગવાનદાસ મનસુખભાઈ મહેતા) ૬૫, ૯૮, ૧૩૮, ૧૬૦
૨૦૬, ૨૨૬, ૨૪૫, ૨૬૭ ૩૩. સમ્યફશ્રદ્ધા રહિત જ્ઞાનની નિરર્થકતા (મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી સંવિપાક્ષિક) ૩૪. જીવનની સાર્થકતા અને હીરવિજયસૂરિજી (સં. મુનિશ્રી લક્ષ્મીસાગરજી મહારાજ ) ૭૬ ૩૫. જિન સ્તવન
(સુયશ ). ૩૬. નૂતન વર્ષાભિનંદન (કાવ્ય)
(કવિ રેવાશંકર વાલજી બધેકા) ૩૭. મંગલ સુપ્રભાત (અપદ્યાગદ્ય)
(મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ ) ૩૮. કર્મમીમાંસા
(આ. શ્રી વિજયકનૂરસૂરિજી મહારાજ ) ૮૫ ૩૯. પરમાર્થસૂચક વસ્તુવિચાર સંગ્રહ સંગ્રા. મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી : સંવિજ્ઞપાક્ષિક) ૮૮ ૪૦. જ્ઞાન વિના શ્રદ્ધાની અસાર્થકતા
(શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશી) ૯૧ ૪૧. કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય સૂરિવરને! (કાવ્ય) (મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ) ૯૭ ૪૨. પ્રાતઃસ્મરણીય ૧૦૦૮ આચાર્ય શ્રીમદ્ વિજયવલ્લભસૂરીશ્વર સ્તુતિ (કાવ્ય)
(શ્રી ઝવેરચંદ છગનલાલ)
૧૦૧ ૪૩. શુદ્ધ ધર્મની પ્રાપ્તિ કેવી રીતે થાય?
૧૦૩ ૪૪. ઉપદેશ કાવ્ય
(સુયશ )
૧૦૫ ૪૫. જીવન આરસી (કાવ્ય)
(કવિ રેવાશંકર વાલજી બધેકા ) ૪૬. મેળવો, કમાશો નહીં
(આ. શ્રી વિજયકસૂરસૂરિજી મહારાજ) ૧૦૮ ૪૭. જ્ઞાન વિના શ્રદ્ધાની અસાર્થકતા (એ લેખને કાંઈક ખુલાસ) (મુનિ પુણ્યવિજયઃ સંવિજ્ઞપાક્ષિક) ૧૧૩ ૪૮. શ્રીમત પ્રવર્તક કાંતિવિજય મહારાજને પ્રેમાંજલિ (કાવ્ય) (મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ) ૧૧૭ ૪૯. વૈરાગ્ય ભાવનાનાં વહેતાં ઝરણાં (મુનિશ્રી લક્ષ્મીસાગરજી મહારાજ ) ૧૧૮, ૧૭૦
૧૦૬

Page #25

વિષય
નખર
૫૦. હેમચંદ્ર ( કાવ્ય ) ૫૧. સ્વયમ
પર. શ્રી સામાન્ય જિનસ્તવન
પ. દુ:ખી જગત
૫૪. એકાદશ અધ્યાત્મ ગુણશ્રેણિ ૫૫. ગુરુદેવદર્શીન ( કાવ્ય )
લેખક
( મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ ) ( વકીલ ન્યાલચંદ લક્ષ્મીચંદ-સાદરા ) ( મુનિશ્રી દવિજયજી મહારાજ ) ( આ. શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી મહારાજ ) ( શ્રી જીવરાજભાઇ એધવજી દેશી ) ( મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ ) ( શ્રી અમરચંદ માવજી શાહ ) શહેરી શેઠ દેવચંદભાઈ દામજીના સ્વર્ગવાસ ( મુનિશ્રી યો।ભદ્રવિજયજી મહારાજ ) ( કવિ રેવાશંકર વાલજી બધેકા ) ( આ. શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી મહારાજ)
૬૦. નગદ ધર્મ
૬૧. સમ્યક્ પ્રાપ્તિનું મૂળ કારણ જ્ઞાનાવરણના ક્ષયે પશમ નહિ, પણ દઈનમેાહના નિરાસ
( સંચે. મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી : સવિજ્ઞપાક્ષિક ) ( મુનિશ્રી હૅમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ ) ( ૫. પ્રભુદાસ એચરદાસ પારેખ-હેસાણા ) ( શ્રી, જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેાશી ) ( અમર' માવજી શાહ )
૫૬. શાંતિ ( કાવ્ય )
૫૭. ‘ જૈન ’પત્રના તંત્રી અને ભાવનગરના ૫૮. શ્રી સામાન્ય જિનસ્તવન
પ૯. શેષાન્યોક્તિ
૬ર. વિસનગર મંડન શ્રી શાંતિનાથ સ્તવન ૬૩. સમ્યગ્દષ્ટિ ૬૪. અગુરુલશ્રુપર્યાય
૬૫. ભાવ ( કાવ્ય )
૬૬. પ્રભુધ્યાન ( કાવ્ય ) ૬૭. હૃદય ભાવના ( કાવ્ય ) ૬૮. મિથ્યાભિમાન
૬૯. વીતરાગદેવની આરાધના
૭૦. મુક્તિ ( કાવ્ય )
૭૪. ભગવાન મહાવીર ( કાવ્ય ) ૭૫. સમ્યક્ત્વ મીમાંસા ૭૬. પરમા`સૂચક વાઙયસંગ્રહુ
૭૭, સુસ્વાગતમ્ ( કાવ્ય ) ૭૮. શ્રી સામાન્ય જિનસ્તવન ૭૯. ઉરવીણા ( કાવ્ય ) ૮૦. ભગવાન મહાવીરને સંદેશ ( કાવ્ય ) ૮૧. ભેકાન્યાક્તિ
૭૧. સભ્યજ્ઞાનની કુંચી: યાગની અદ્દભુત શક્તિ ૭૨. ઔપદેશિક પદ ૭૩. એક માનવી !
આ સમયમાં શુભ કામ
$
૧૫૮
૧૫૯
૧૬૨
૧૬૭, ૨૩૦
૧૬૯
૧૦૩
૧૭૪
૧૭૬
( વકીલ ન્યાલચંદ લક્ષ્મીચંદ-સાદરા )
૧૮૧
( શ્રી અમરચંદ માવજી શાહ )
૧૮૫
(મૂ, લે. બાબુ ચંપતરાયજી જૈની બાર-એંટ-લા) ૧૮૮, ૨૧૨ ( મુનિશ્રી યશેાભદ્રવિજયજી મહારાજ ) કરતા જજે ( કાવ્ય )
૧૯૭
૧૯૫
( કવિ રેવાશંકર વાલજી બધેકા ) મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ )
૧૯૯
( આ. શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી મહારાજ ) ૨૦૦, ૨૧૯
( સ ંગ્રા, ને યાજકઃ મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી :
( સુયશ )
( મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ ) ( આ. શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી મહારાજ )
કૈ
પૃષ્ઠ
૧૧૯
૧૨૦, ૧૪૪
૧૨૯
૧૩૪
૧૪૧
૧૪૩
૧૪૭
૧૪૯
૧૫૩
૧૫૪
૧૫૫
સવિત્તપાક્ષિક ) ૨૦૪, ૨૨૪, ૨૪૩, ૨૬૫
૨૧૩
૨૧૭
૨૧૮
૨૨૯
૨૩૭
( કવિ રેવાશ`કર વાલજી બધેકા ) ( મુનિશ્રી દક્ષવિજયજી મહારાજ )
( મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ ) ( ઉ. શ્રી સિદ્ધિમુનિજી )
( કવિ શ્રી રેવાશ ́કર વાલજી બધેકા )

Page #26

નંબર વિષય
લેખક ૮૨. સત્યસ્વરૂપ (કાવ્ય)
(મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ ) ૮૩. માનની મહત્તા
(આ. શ્રી વિજયકસ્તુરસુરિજી મહારાજ ) ૮૪. દષ્ટિવાદના ભેદરૂપ પૂર્વેને ટૂંક પરિચય (આ. શ્રી વિજયપક્વસૂરિજી મહારાજ ) ૮૫. શ્રી સામાન્ય જિનસ્તવન
(મુનિ દક્ષવિજયજી મહારાજ ). ૮૬. “છે ચાર દિનની ચાંદની” (કાવ્ય) (કવિ રેવાશંકર વાલજી બધેકા ) ૮૭, સત્યાસત્ય વિવેક
(આ. શ્રી વિજયકસ્તુરસુરિજી મહારાજ ) ૮૮. પૂજ્ય ગુરુદેવને ! (કાવ્ય)
(મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ) ૮૯. સ્વસ્થ-અવસ્થતાનું સુખ ૯૦. અનંતધર્માત્મકમ્ વસ્તુ
(રા. જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશી)
૨૩૮ ૨૩૯ ૨૫૨ ૨૫૭ ૨૫૮ ૨૫૯ ૨૬૪

Page #27

- (અનુસંધાન ટાઈટલ પેજ ૨ થી ચાલુ ) ૪. સકલાર્હત સ્તોત્ર (મૂળ)–શ્રી કનકકુશળગણુિની ટીકા સાથે. સંશોધનકર્તા પ્રાચીન સાહિત્યસંશોધક સાક્ષરવર્ય શ્રીમાન પુણ્યવિજયજી મહારાજે તદ્દન શુદ્ધ કરીને પ્રકટ કરવામાં આવેલ છે. અભ્યાસીઓ માટે અતિ ઉપયોગી છે. શાસ્ત્રી સુંદર ટાઈપમાં મુદ્રિત થયેલ છે. - પ. શ્રી આગમચારિણી ગ્રંથ—અનેક તત્ત્વજ્ઞાનની જાણવા જેવી હકીકતાથી ભરપૂર ફોર્મ ૮, પાના ૧૩૨,
૬. સિદ્ધાંતરહસ્ય-તત્ત્વજ્ઞાન, દ્વારા વગેરે અનેક જાણુવા જેવી હકીકતોથી ભરપૂર પાકા બાઈન્ડીંગના દળદાર ગ્રંથ. પાના ૨૪૦.
આવા સખ્ત મોંઘવારીના વખતે પણ આવા છ મેટા સુંદર ગ્રંથ, માટે ખર્ચ કરી, પ્રકટ કરી, અમારા માનવતા પેટ્રન સાહેબ અને લાઈફ મેમ્બરોને ભેટ આપવાનું સભાએ સાહસ કર્યું છે. વ્યાપારી દષ્ટિએ આ સભાને વહીવટ થતો ન હોવાથી, ઊંચામાં ઊંચી કક્ષાના વિવિધ સાહિત્યનાં અનેક ગ્રંથ પ્રકાશન કરવાનો અને આર્થિક દૃષ્ટિએ પણ અમારા ઉપરોક્ત સભાસદોને સારામાં સારા ભેટના ગ્રંથાના દર વખતે વિશેષ વિશેષ લાભ કેમ મળે, એ હેતુ ધ્યાનમાં રાખેલ હોવાથી તેમજ આ સભાના લાઇફ મેમ્બરાને એક સુંદર મૃદુલાઈબ્રેરી કેમ થાય તે વિચારથી ગમે તેવા પ્રસ'ગાએ પણ અનેક ગ્ર’થાની ભેટાના લાભ આપવામાં આવે છે. આ સભા પોતાના સભાસદોને ગ્રથાના જે માટે લાલ આપે છે, તે અમારા સભ્ય જાણે છે તેમજ તેની બીજી કોઈ સંસ્થા તે લાભ આપી શકતી ન હોવાથી આ સભામાં દિવસાનદિવસ નવા સભાસદોની સંખ્યા વધતી જાય છે.
અમારા માનવતા પેટ્રન સાહેબ તથા લાઇફ મેમ્બરને ઉપરના છ ગ્રંથે ચાલુ માસની આખરમાં ધારા પ્રમાણે પાસ્ટેજ ખચ સાથેનું વી. પી. કરી ભેટ મોકલવામાં આવશે, જે સ્વીકારી લેવા નમ્ર વિનંતી છે.
શ્રી આત્માનંદ ગ્રંથરત્નમાળા તરફથી નવા છપાતા અને છપાવવાના પ્રાકૃત-સંસ્કૃત ગ્રંથ,
१ श्री कथारत्नकोशः श्री देवभद्रगणिकृत. (मूल) २ श्री प्राकृत व्याकरण ढुंढिका. ३ श्री त्रिषष्ठिभलाका पुरुष चरित्र (बीजूं, त्रीजुं, चोथु पर्व.)
2 “ શ્રી મહાવીર (પ્રભુ ) ચરિત્ર.” પર ૦ પાના, સુંદર ગુજરાતી અક્ષરા, ઊંચા કાગળા, સુંદર ફોટાઓ અને સુશોભિત કપડાનાં મનરંજન બાઈન્ડીંગથી અલ'ક્ત કરેલ ગ્રંથ આ સભા તરફથી પ્રગટ થયેલ છે. આ ગ્રંથમાં પ્રભુના સત્તાવીશ ભવનું વિસ્તારપૂર્વક વર્ણન, ચોમાસાનાં સ્થળા સાથેનું લંબાણથી વિવેચન, કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયા પૂર્વેના ત્રીશ વર્ષ પૂર્વેનુ વિહારવર્ણન, સાડાબાર વર્ષ કરેલા તપનું વિસ્તારપૂર્વક વિવેચન, થયેલા ઉપસર્ગોનુ ધણું જ વિસ્તારપૂર્વક વિવેચન જેટલું આ ગ્રંથમાં આવેલું છે તેટલું કાઈના છપાવેલા બીજા ગ્રંથમાં આવેલ નથી; કારણ કે કત્તો મહાપુરુષે ક૯પસૂત્ર, આગમ, ત્રિષષ્ઠિ વગેરે અનેક ગ્રંથોમાંથી દેહન કરી આ ચરિત્ર આટલું સુંદર રચનાપૂર્વક લંબાણથી લખ્યું છે. બીજા ગમે તેટલા લધુ ગ્રંથ વાંચવાથી શ્રી મહાવીરજીવનના સંપૂર્ણ ખ્યાલ આવી શકે નહિ, જેથી આ ગ્રંથ મંગાવવા અમે ખાસ ભલામણ કરીએ છીએ. આવા સુંદર અને વિસ્તારપૂર્વક ગ્રંથની અનેક નકલે ખપી ગઈ છે. હવે જૂજ બુકા સિલિકે છે. આવા ઉત્તમ, વિસ્તાર પૂર્વકના વર્ણન સાથેના ગ્રંથ માટે ખર્ચ કરી ફરી ફરી છપાવાતા નથી; જેથી આ લાભ ખાસ લેવા જેવા છે. કિંમત રૂા. ૩-૦-૦ પેસ્ટેજ અલગ. લખેઃ—શ્રી જૈન આત્માન સભા-ભાવનગર.

Page #28

Reg. No. B. 481
શ્રી વાસુપૂજ્ય (પ્રભુ) ચરિત્ર.
( શ્રી વર્ધમાનસૂરિકૃત. ) ૫૪૭૪ કપ્રમાણ, મૂળ સંસ્કૃત ભાષા અને સુંદર શૈલીમાં વિસ્તારપૂર્વક જુદા જુદા આગમાં તથા પૂર્વાચાકૃત અનેક ગ્રંથોમાંથી દેહન કરી શ્રીમાન વધમાનસૂરિજીએ સ. ૧૨૯૯ ની સાલમાં લખેલા આ અપૂર્વ ગ્રંથ છે. રચનાર મહાત્માની કવિત્વશક્તિ અદૂભુત છે, તે તેમાં આવેલ સર્વ પ્રકારના રસાની પરિપૂર્ણતા જ બતાવી આપે છે. તેનું આ સાદું, સરલ અને સુંદર ભાષાંતર છે. ઊંચા એન્ટિક કાગળા ઉપર સુંદર ગુજરાતી અક્ષરામાં છપાવેલ છે. - આ ગ્રંથમાં પ્રભુના ત્રણ ભવો, પાંચ કલ્યાણકા અને ઉપદેશક જાણવા યોગ્ય મનનીય સુંદર બોધપાઠ, તત્ત્વજ્ઞાન, તપ વગેરે સંબંધીની વિસ્તૃત હકીકતોના વર્ગને સાથે પુણ્ય ઉપર પુણ્યાઢય ચરિત્ર રાત્રિભેાજન ત્યાગ અને આદર. બારવ્રત રોહિણી આદિની અનેક સંદર, રોચક આહલાદક કથાઓ આપેલી છે કે જેમાંની એક કથા પૂરી થતાં બીજી વાંચવા મન લલચાય છે અને પૂરી કરવા ઉત્સુકતા થાય છે. તે તમામ કથાઓ ઉપર ગ્રાહ્ય અને સુંદર ઉપદેશ પણ સાથે આપેલ છે. પ્રભુના ત્રણ ભવના–જીવનના નહિ પ્રગટ થયેલ જાણવા જેવાં અનેક પ્રસંગો અને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયા પછી પ્રભુએ સ્થળે સ્થળે વિચરી આપેલ વિવિધ વિષયો ઉપર આદરણીય દેશનાઓ એ તમામ આ ગ્રંથમાં આપવામાં આવેલ છે. પ્રભુના વિવિધ રંગની સુંદર છબીઓ પણ આપવામાં આવેલ છે. ફાર્મ ૩૫, પૃષ્ઠ સંખ્યા ૨૪ ૦.
- એકદરે આ ચરિત્ર પહેલેથી છેલ્લે સુધી મનનપૂર્વક વાંચવા જેવું અને પઠનપાઠનમાં નિરંતર ઉપયોગ કરવા યોગ્ય છે, જેને માટે વિશેષ લખવા કરતાં અનુભવ કરવા જેવું છે.
e કિંમત રૂા. ૨-૮-૯ પાસ્ટેજ જુદું. | (આ ગ્રંથ માટે મુનિમહારાજાઓ વગેરેના જે સુંદર અભિપ્રાયો મળે છે તેની નોંધ માસિકમાં આપવામાં આવે છે. )
કમગ્રંથ ભાગ ૧-૨ સંપૂર્ણ. પ્રથમ ભાગ સિલિકે નથી; બીજા ભાગની ઘણી જ થાડી નકલ સિલિકે રહી છે. ૧. સટીક ચાર કમગ'થ શ્રીમદ્રેસરિવિરચિત-પ્રથમ ભાગ રૂા. ૨-૦-૦ (સિલિકે નથી ) ૨. શતકનામા પાંચમા અને સપ્તતિકાભિધાન છઠ્ઠો કમગ્રંથ, દ્વિતીય ભાગ રૂા. ૪-૦-૦ - ઘણી જ કાળજીપૂર્વક તેનું સંશોધન, અમારી પ્રસ્તુત આવૃત્તિમાં સાવધાનપણે સંપાદક મહાપુરુષોએ આ બંને પ્રથામાં કર્યું" છે અને રચના, સંકલના વિદ્વત્તાપૂર્ણ કરવામાં આવેલ છે; જે ગ્રંથ જોયા પછી જ જણાય તેવું છે. બાકી તેની સાથે ગુજરાતી ભાષામાં આપેલ પ્રસ્તાવનામાં વિગતે, ગ્રંથકારના પરિચય, વિષયસૂચિ, કર્મગ્રંથનો વિષય કયા ગ્રંથમાં છે તેની સૂચિ, પારિભાષિક શબ્દના સ્થાનદશક કાશ, શ્વેતાંબરીય કર્મતત્ત્વવિષય શાસ્ત્રોની સૂચિ, કર્મ વિષયના મળતાં ગ્રંથ, છ કર્મગ્રંથાન્તર્ગત વિષય દિગબરી શાસ્ત્રોમાં ક્યા કયા સ્થળે છે તેને નિદેશ વગેરે આપવામાં આવેલ હોવાથી અભ્યાસીઓ માટે ખાસ ઉપયોગી થયેલ છે, જે પ્રથમ બહાર પડેલ કર્મગ્રંથ કરતાં અધિકાર છે.
ઊંચા એન્ટિક કાગળા ઉપર, સુંદર ટાઈપ અને મજબૂત તથા સુંદર બાઈડીંગમાં બંને ભાગ પ્રકટ થયેલ છે. ( ફક્ત બીજો ભાગ સિલિકે હોવાથી) બીજા ભાગની કિંમત રૂા. ૪-૦-૦ પાસ્ટેજ જુદું.
લખાક શ્રી જૈન આત્માનદ સભા ભાવનગર
( શ્રી મહેાદય પ્રિન્ટીંગ પ્રેસમાં શાહ ગુલાબચંદ લલુભાઈએ છાપ્યુ—ભાવનગર. )

Page #29