Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
If c ch 1152, ૫૨ -
શ્રી આકા
Kukoonk --
આત્મ સંવત
વીર સત્ત 40
૧ િ
પુસ્તક : ૩૧
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૯/૩૯
૨૪૫૯૨૬૦ ૧૯૮૯૨૯૦
:
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth ora
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પુરા ૩૨ મું.
શ્રાવણ મુક ૧ લે.
પ્રકાશક, શ્રી જેન આત્માનંદ સભા
ભાવનગ૨
વીર સં.૨૪૫૯ અામ સ’૩૮ વિ.સં.૧૯૮૯
મૂલ્ય રૂા. ) "
પેાત્ર ૪ સ્માના
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિષય-પરિચય.
૪ આરેગ્યતા
૧ માંગલ્યારાધન
વેલચંદ ધનજી' ... ૨ નૂતન વર્ષનું મંગલમય વિધાન ...
( સભા ) ••• ... ૩ 8 કર્મસ્વરૂપ અને ફળ
ગાંધી. ... ...
નરોતમ બી. શાહ, ... ૧૩ પ જીવન સિદ્ધિ
વી. એમ. શાહ બી. એ. ૧૫ ૬ થયચુક્યો માનવી ! ... ...નાગરદાસ મગનલાલ દોશી બી. એ.... ૭ ભાવનાનું સંક્ષિપ્ત સ્વરૂપ ... | ... ... સ૦ ક૦ વિ૦ ૨૨ ૮ દેશવિધ ધમ. ... ... ૯િ શ્રી ક૯પસૂત્ર વાંચન માટે શું કરવું ? ... ... ૧૦ સ્વીકાર અને સમાલોચના. ... ... ... ... ... ૨૫
તૈિય ર છે. જલદી મંગાવો. તૈયાર છે. સામાયિક ચૈત્યવંદન સૂત્ર-શબ્દાર્થ–ભાવાર્થ-અન્વયા સહિત.
બાળઅભ્યાસીઓને પિતાના અભ્યાસમાં બહુ જ સરસ પડે તેવી રીતે આ બુકમાં આપવામાં આવેલ છે.
સામાયિક સૂત્રની બુકે આ પહેલાં કેટલીક પ્રગટ થયેલ છે, તેનાથી આ બુકમાં કેટલીક વિશેષતા અને વધારે કરેલ છે, તે જોવાથી વાચક જાણી શકશે; તેટલું જ નહીં પરંતુ શ્રીમતી જૈન કોન્ફરન્સ એજ્યુકેશન બોર્ડ ના ધાર્મિક અભ્યાસક્રમમાં દાખલ કરેલ ચૈત્યવંદને, સ્તવનો, સ્તુતિઓ વગેરે પણ આ બુકના પાછળના ભાગમાં પૂરવણી તરીકે આપવામાં આવેલ છે, કે જેથી આ બુક પ્રમાણે સામાયિકસૂત્રના અભ્યાસ કરનાર વિદ્યાથી આ એજ્યુકેશન બોર્ડની પરીક્ષામાં બેસીને પણ તે ધારણની પરીક્ષા ઉંચા નંબરે પસાર કરી શકશે. હિન્દના દરેક શહેર યા ગામની પાઠશાળામાં અભ્યાસ કરનાર વિદ્યાર્થીઓને માટે સરલ અને ઉપયોગી કેમ બને તે લક્ષ્યમાં રાખીને આ બુક તૈયાર કરવામાં આવી છે, આ બુકની કિંમત માત્ર નામની જ અઢી આના રાખવામાં આવેલ છે. તે સાહિત્યપ્રચાર અને બાળકે વિશેષ લાભ લઈ શકે તે હેતુને લઈને જ છે. મંગાવે—
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભાભાવનગર. ભાવનગર-આનંદ પ્રિન્ટિંગ પ્રેસમાં શેઠ દેવચંદ દામજીએ છાપ્યું.
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
•
૧-૦-૦
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ભાવનગર તરફથી પ્રકાશિત થયેલા
પુસ્તકોમાંથી ફકત નીચેનાજ સીલીકમાં છે. આ સભા તરફથી અત્યારસુધી કુલ ૧૬૦ ગ્રંથો વિવિધ સાહિત્યના પ્રસિદ્ધ થયાં ' છે, તેમાંથી સીલીક રહેલા મળતાં પુસ્તકે નીચે પ્રમાણે બે પાનામાં છે.
# ( સંસ્કૃત માગધી અને મૂળ ટીકાના પ્રથા ) ૨૩ સૂત રત્નાવલી ... ... .-- ૫ દ્રૌપદીસ્વયંવરમ્ ... { ૨૪ મેધદૂત સમસ્યા લેખ
૦-૪-૦
૬ પ્રાચીન જેનલેખ સંગ્રહુ ભાગ -૨
૭ જૈન ઐતિહાસિક ગુજ૨ કાવ્ય ૨૫ ચેતદૂત ... .... ૦૯-૪-૦
સંચય
•••
. ૨-૧૨૦ ૫૧ સુકૃત સં કીર્તનમ્ ...
૦-૮-૦
(અન્ય ગ્રંથા) ૫૬ કરૂણા વેજાયુધં નાટક ૦-૪-૦ ? પ૯ કામુદી મિત્રાનંદમ... ૦-૬-૦
અનુત્તરાવવાખ સૂત્ર. ૬ પ્રબુદ્ધ રાહીણેયમ્ ... ૦-૫-૦
નયપદેશ ૬૧ ધમળ્યુષ્યમ્ ..
૦-૪-૭
ગાંગેયસંગ પ્રકરણુ ૬૪ સિદ્ધ પ્રભૂત સટીકમ્ ... ૯-૫-૦
| (ગુજરાતી) ૬ ૬ બંધહેતૃદય ત્રિભંગી પ્રકરણમ... ૦-૧૦-૦ તત્વનિર્ણયપ્રાસાદ ... ... ૧૦-૦-છ { ૬૭ ધમ પરીક્ષા ,
આત્મવલ્લભ પૂજ સંગ્રહ : .. ૧-૮-૦ -૯ ચેઇયવંદણ મહાભાસં ... ૧-૧૨-૦ પંચ પ્રતિક્રમણ મૂળ ... –૮-૦ ૭૦ પ્રાપુદ તિ
.. ૦–૨-૦
પંચ પ્રતિક્રમણ વિધિયુકત ... ૦-૧૦.૭૨ ચોગદર્શન તથા યોગવિંશિકા.., ૧-૮-૦
દેવસરાઈ પ્રતિક્રમણ મૂળ ...
(પાઠશાળા માટે સે નકલના ), ૧૨-૮૭૩ મંડલ પ્રકરણ . .. ૦-૪-૦
દેવવંદન માળા ૭૪ દેવેન્દ્ર નરકેન્દ્ર પ્રકરણમ ... ૦-૧૨-૦
પૂજી સંગ્રહુ ભાગ ૧ થી ૪ , ૨-૭૭૫ ચન્દ્રલાર લા–ધનધમ સિહદત્ત
જેન મીતા | કપિલ-સુમુખ પાકિ મિત્ર ચતુષ્ક
નવપદ એની વિધિ કથા ચતુષ્ટયમ્ ... ... •૧૧-૭ શ્રીપાળ રાજાને રાસ
૩- ૭- ૭૬ જૈન મેઘદૂતમ્ ... ... ૨-૦-૦ સતર ભેદી પૂજા હારમોનીયમ.. ૭૭ શ્રાવક ધર્મ વિધિપ્રકરણમ ... ૦–૮–૦ નેટેસન સારીગમ સાથે
૦-૪-૭ ૭૮ ગુરૂતત્વ વિનિશ્ચય ... 8-૦-૦
પ્રમેયરત્નકેાષ
•. ૦-૮-૭ ૭૯ ઍક સ્તુતિ ચતુર્વિશતિકા ... –૪-૦
સજજન સન્મિત્ર
.. ૪-૦-૭
નવતત્વ અને ઉપદેશ બાવની ૮૦ વસુદેવદ્ધિહી પ્રથમ ખંડ ... ૩-૮
(છો, હીરાલાલ રસિકલાલ ) ૪-છે૮૧ વસુદેવડી પ્રથમ ખંડ દ્વિતીય
જેનભાનું
. ૭-૮અંશ
* ૩-૮-૦ વિમળ વિનાદ
* ૯- - વસુદેવહિડિ દ્વિતીય ખંડ છપાય છે.
વિશેષ નિર્ણય શ્રી બૃહ૫ સૂત્રમ્ પ્રથમ ખંડ. ,
ચૌદ રાજલોક પૂજ ... . - શ્રી બૃહત્ક૫ સૂત્રમ્ દ્વિતીય ખંડ, ,
સે નકલના ..
૫-૦-૦ કેમ ચંન્ય.
સમ્યક્ત્વ દર્શન પૂજા સે નકલના ૫--૦ (પ્રવતક શ્રી કાંતિવિજયજી જૈન
અવિદ્યા અંધકારમા: ઐતિહાસિક ગ્રંથ)
: શ્રી નવપદ પૂજ ગંભીર વિ. કૃત ૦–૨-૭ લખેઃ—શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા–ભાવનગર. નંબરવાળા ગ્રુપ સજાએ પ્રકટ કરેલ છે.
૧૭
|
***
૧-૦
૦-
૨-૭
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
*ગુજરાતીભાષાંતરના ગ્રંથો.
મળી શકતાં ગ્રંથનું લીસ્ટ. )
૧ શ્રી જૈનતત્ત્વાદશ .... ... ૫-૦-૦ ૪૨ શ્રી ઉપદેશ સંપ્તતિકા ... ૧-૦-૦ ૨ શ્રી નવ તત્ત્વને સુંદર બાધ ... ૦-૧૦-૦ ૪૪ શ્રી પંચ પરમેષ્ટી ગુણ રત્નમાળા ૧-૮-૦ ૪ શ્રી જીવવિચાર વૃત્તિ ... ૦-૬-૦ ૪૫ સુમુખનુપાદિ ધર્મા પ્રભાવકની ૮ શ્રી દંડક વૃતિ ... ••• ૦–૮–૦ કયા *** *** *** ૧-૦-૦
૯ શ્રી યમાગદશક e ... ૦-૧૦-૦ ૪૬ શ્રી નેમનાથ પ્રભુનું ચરિત્ર ... ૨----૦ ( ૧૦ હું સ વિનાદ ” ...
૦-૧૨-૦ ૪૭ શ્રી સુપાવનાથ ચરિત્ર ભા.૧લે ૨- -- ૧૨ કુમાર વિહારશતક
૧-૮-૦ ૪૮ આદર્શ જૈન સ્ત્રી રત્નો ... ૧-— ૧૩ શ્રી જૈન ધમ વિષયિક પ્રશ્નોત્તર ૪૯ શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ભાર જે. ૨૦-૮-૦ ૧૪ શ્રી જૈન તત્ત્વસાર મૂળ તથા
૫૦ શ્રીદાનપ્રદીપ ... ... ૩-૦-૦ ભાષાંતર ... ... ... ૦-૬-૦. ૫૧ શ્રીનવપદજી પૂજા (અર્થ સહીત) ૧-૪-૦ ૧૬ શ્રી આત્મવલ્લભ જૈન
| પર કાવ્ય સુધાકર .
૨-૮-૦ સ્તવનાવલી ... ... - ૬-૦
૫૩ શ્રી આચારોપદેશ ... ... ૦–૮–૦ - ૧૭ શ્રી મોક્ષપદ સોપાન |
- ૫૪ ધમરત્ન પ્રકરણ ... ... ૧---
•.. ૦-૧૨-૦ ૧૮ ધર્મબિન્દુ આવૃતિ બીજી ... ૨-૦-૦
- ૫૫ શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર (અર્થ ૧૯ શ્રી પ્રનતર પુષ્પમાળા ... ૦-૧૪-૦
| સહિત ) શાસ્ત્રી ... ... ૧-૧૨, ૨૧ શ્રી શ્રાવક કલ્પતરૂ ... ... ૦-૬-૦
૫૬ શ્રી ત્મિવિશુદ્ધિ ... ક. ૦-૬૨૨ શ્રી આત્મપ્રબોધ
૨-૮-૦
૫૭ કુમારપાળ પ્રતિબંધ ... ૩-૧૨-૭ ૨૬ જૈન ગ્રંથ ગાઈડ
૫૮ જૈન નરરત્ન “ ભામાશ ”... ૨-૦—૦
૧-૦-૦ ૨૭ શ્રી નવાણું પ્રકારી પૂજા
૫૯ આત્માનન્દ સભાની લાઈબ્રેરીનું
અક્ષરાનુક્રમ લીસ્ટ .. • ૮-૧૪-૦ ( સહિત) • ••• --° ૬ શ્રી વિમલનાથ ચરિત્ર
૧-૧૧૨૮ શ્રી તપોરત્ન મહોદધિ ભા ૧-૨ (૧--૦- ૦
| ૬૧ શ્રી ચંદ્રપ્રભુ ચરિત્ર ., ૧-૧૨-૦ ૨૯ શ્રી સમ્યકત્વ સ્વરૂપ સ્તવ ... ૦-૪-૦ ૬૨ શ્રી પૃથ્વીકુમાર ચરિત્ર ... ૧-૦-૦ ૧ શ્રી ચંપકમાળા ચરિત્ર ... ૮-૮-૦ ૬૩ ધમ પરીક્ષા
૧-૦-૦ ૩૩ સમ્યફવ કૌમુદી ભાષાંતર ... ૧-૦-૦ ૬૪ શ્રી પ્રભાવક ચરિત્ર ૩૪ શ્રી પ્રકરણ પુષ્પમાળા
શ્રી મહાવીરસ્વામી ચરિત્ર છપાય છે. | ( દ્વિતીય પુષ્પ ) ...
• ૦-૮-૦. સતી સુરસુંદરી ચરિત્ર ૩૬ શ્રી અધ્યાત્મમત પરીક્ષા ... ૦૯-૪-૯૦ | શ્રી પંચપ્રતિક્રમણુસૂત્ર અર્થ સહિત ૩૭ શ્રી ગુરૂ ગુણમાળા •. ૦-૬-૦
( ગુજરાતી ) ૩૮ શ્રી શત્રુંજય તીર્થ સ્તવનાવલી... --પ-૦ શ્રી દેવસરાઈ પ્રતિક્રમણ ( ૪૦ શ્રી જ્ઞાનામૃત કાવ્યકુંજ ... ૦-૮-૦
( ગુજરાતી ) લખેઃ—શ્રી જૈન આત્માનદ સભા-ભાવનગર,
Kણા
...
..
-૮-e
જ બીન નવા ગ્રંથ પ્રેસમાં છે અને અમુક ગ્રંથની યોજના રાષ્ટ્ર છે.
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
DIABED. 00 00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 08000.0 0 (101000 (
HID00000 IND | | લાઇફ મેમ્બર.. હ-આ સભાનાં લાઇફમેમ્બર સાહેબાને થતા અપૂર્વ ગ્રંથના લાભ-૩ કાઈપણ શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજકે જેન આ સભામાં સભાસદ તરીકે દાખલ થઈ શકે છે. એક સાથે રૂા ૫૦૦) આપનાર ગૃહસ્થ આ સભાના પેટ્રન (માનવંતા મુરબ્બી) થઈ શકે છે. તેઓશ્રીને સીલીકમાં હોય તે ધારા પ્રમાણે આગલા તથા તે પછી છપાતા કોઈપણ ગ્રંથ અને માસિક ભેટ આપવામાં આવે છે. એક સાથે રૂા ૧૦૦) આપનાર પહેલા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર થઈ શકે છે. ! એક સાથે રૂા ૫૦) આપનાર બીજા વર્ગના લાઈફ મેઅર થઈ શકે છે.
જેન લાઈબ્રેરી, શાળા કે સંસ્થા મેમ્બર તરીકે રજીસ્ટર્ડ થવા માગે તે રૂ ૫૦) ભરવાથી બીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરાના હક્કો ભેગવી શકશે. .
તે પહેલા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરોને. સભા તરફથી પ્રગટ થતા પુસ્તકની એક એકે નકલ તથા આત્માનંદ પ્રકાશ માસિક તેમની જીંદગી સુધી ભેટ આપવામાં આવશે.' - બીજા વગ ના લાઈફ મેમ્બરોને સભા તરફથી પ્રકાશિત થતા બે રૂપીઆની કિંમત સુધીના દરેક ગ્રંથની એક એક નકલ ભેટ આપવામાં આવશે. ઉપરાંતની કિંમત લઈ ભેટ મળી શકે છે, તેમજ આત્માનંદ પ્રકાશ માસિક પણ તેમની જીંદગી સુધી ભેટ આપવામાં આવે છે.'
સ્ત્રી ઉપયોગી વાંચનમાળાની યોજના.
અમારૂં સીરીઝ ગ્રંથમાળા ખાતું, એક હજાર કે તેથી વિશેષ રકમ આપનાર જૈન બંધુઓ કે હેનના નામે ઉત્તરત્તર અનેક ગ્રંથ પ્રકટ કરી જ્ઞાનેદ્દાર યાને જ્ઞાનભક્તિનું કાર્ય, સંભા, ( સાથે તે રકમ આપનાર પણ અનેક બંધુઓ તેનો લાભ લઈ ) કરી રહેલ છે. સાથે અનેક સાહિત્યના ગ્રંથા પણ સભા પ્રગટ કરી રહેલ છે. આ સભાના લાઈફ મેમ્બરોને પણ અનેક સુંદર મ્હોટાં ગ્રંથેનો ( કંઈપણ બદલો લીધા વગર ) લાભ મળી રહેલ છે. તે રીતે કોઈપણ સંસ્થા કરી શકેલ નથી જે સાહિત્યરસિક સર્વ બંધુએ જાણે છે.
અત્યારસુધી અનેક જૈન બંધુઓ તેવી રકમ સભાને સુપ્રત કરી પોતાના નામથી ગ્રંથમાલા પ્રકટ કરાવી જ્ઞાનભક્તિ કરી રહેલ છે, તેનું શુભ અનુકરણ કરી હાલમાં શ્રીમતી કસ્તુર બહેને પણ એક રકમ તે માટે ( સ્ત્રી ઉપયોગી સીરીઝ પ્રગટ કરવા ) આ સભાને સુપ્રત કરેલ છે; તેમાંથી ઉત્તરોત્તર સ્ત્રી ઉપયોગી (સતી ચરિત્રા, સ્ત્રી ઉપાગી વિષયાના ) ગ્રંથ પ્રકટ કરવાનું આ સભાએ શરૂ કરેલ છે. તેવી રીતે અન્ય બહેનોએ પણ જ્ઞાનભક્તિ અને ઉદ્ધાર કરી લાભ લેવાના છે. સીરીઝના ધારાધારણ બીજા પેજ ઉપર
છે. આ લાભ દરેક જૈનબંધુઓ અને બહેનોએ લેવા જેવો છે. - સ્વર્ગવાસી આપ્તજનોના સમરણાર્થે ને ભક્તિ સાથે જ્ઞાનની સેવા કરવાનું ને સ્મરણ | સાચવવાનું આ અમૂલ્ય સાધન છે-અમરનામ કરવાનું પણ સાધન છે.
કોઈ પણ સ્થળે પૂરતી ખાત્રી કર્યા સિવાય લખાણ કે બીજાથી લલચાઈને રકમ આપતાં પહેલાં અવશ્ય વિચારવાનું છે. શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર. ITTT TT TT TT TT TT T W T 0 T T TT T W T W T T TT T F T TT TT T T W T W T W T W T T TT
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તમારું નામ અમર કરવું હોય તો
આટલું વાંચી નિર્ણય કરી . 0~900~
આ જગતમાં જન્મ કે મરણ પ્રત્યેક પ્રાણીને માટે સાચેલ છે, જેથી મનુષ્ય જ્ઞાન 60 - અને શ્રુદ્ધિવડે પોતાના માટે આત્મકલ્યાણનો માર્ગ શોધી કાઢે છે, જેથી તમારે આ જીવનમાં તમારું નામ અમર રાખવું હોય, જ્ઞાનભક્તિ કરવી હોય, જૈન સાહિત્ય સેવા કરી જ્ઞાન ઉપાર્જન કરવું હોય તો તે આત્મિક ઉન્નતિ માટે નીચેની યોજના વાંચીવિચારી આજે જ આપ નિર્ણય કરે અને આપના નામની ગ્રંથમાલા પ્રસિદ્ધ કરાવી અમૂલ્ય લાભ મેળવો.
માજના ૧ જે ગૃહસ્થ ઓછામાં ઓછા રૂા ૧૦૦૦) એક હજાર બા સભાને આપે તેમના નામથી ગ્રંથમાળા (સીરીઝ ) (ગ્રંથ) આ સભાએ દરેક વખતે નીચેની શરતે પ્રકટ કરવા.
૨ સીરીઝનો પ્રથમ ગ્રંથ છપાવવાને માટે વધારેમાં વધારે રૂા. ૧૦૦૦) સુધીને આ સભાએ વ્યય કરવો.
૩ જાહેર લાઈબ્રેરી કે ભંડાર તેમજ સાક્ષુસાવી મહારાજ વગેરેને અમુક સંખ્યામાં પ્રથા સીરીઝના નિયમ મુજબ જે જે ભેટ અપાય તે તે “સીરીઝવાલાની નતી સભા મારફત ભેટ ' મોક્રવામાં આવશે.
૪ તે સીરીઝની છપાતી દરેક બુકની પચીશ કાપી જે ગૃહસ્થના તરફથી આ ગ્રંથમાળા છપાય તેમને ભેટ આપવામાં આવશે.
| ૫ તે સીરીઝના પ્રથમ એાછામાં ઓછા અડધા ગ્રંથો ખપી ગયા હોય તે સમયે ઉપજેથી તે રકમના પ્રમાણમાં તે ગૃહસ્થના નામથી બીજે ગ્રંથ ( સીરીઝના ) સભાએ છપાવવો શરુ કરો. એ જ ક્રમ સાચવી સીરીઝના બીજ પ્રથા સભાએ નિરંતર છપાવવા.
૬ મંચમાળાના પ્રથમના એક જ ગ્રંથમાં સીરીઝવાળા ગૃહસ્થનું ટુંકું જીવનચરિત્ર, ફોટોગ્રાફ્ અને અર્પણુપત્રિક્રા તેમની ઇચછાનુસાર આપવામાં આવશે. નીચે પ્રમાણેના મહાસની ઉદારતાથી તેમના નામથી ગ્રંથમાળાઓ પ્રકટ થઈ ચૂકી છે અને થશે. ૧ શેઠ આણ્યું ‘જી પુરૂષોત્તમદાસ.
૨ વોરા હઠીસંગભાઈ અવેરચંદ. શ્રીમાન સુખwાગરજી મહારાજ, ૪ શ્રીમાન આચાર્યશ્રી શ્રુતિસાગરજી મહારાજ ૫ વકીલ હરીચંદ નથભાઈ.
૬ શ્રી આત્મવલ્લભ ગ્રંથમાળા, ૭ શેઠ નાગરદાસ પુરૂષોત્તમદાસરાણુપુર. | ૮ શેઠ ઝવેરભાઈ ભાઇચંદ. ૯ શાહ મગનલાલ ઓધવજી.
૧૦ શઠ અમર્યાદ હરજીવનદાસ ૧૧ શેઠ દીપચંદ ગાંડાભાઈ.
૧૨ શેઠ ફૂલચંદ ત્રીકમજી,
૧૩ શ્રીમતી કસ્તુરબ્ધન. ઉપરના મહાસાએ પિતાની લક્ષ્મીને સવ્યય કર્યો છે. આપ પણ વિચારીને તે રસ્તે ચાહવા પ્રયત્નશીલ થઈ સાહિત્યના ક્ષેત્રમાં આપનું નામ અમર કરશે તેમ ઈચ્છીએ છીએ.
લખાઃ—થી જેન આત્માન સભા-ભાવનગર,
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
આત્માનન્દ પ્રકાશ.
॥ वन्दे वीरम् ॥
"
बाह्यविषयव्यामोहमपहाय रत्नत्रय सर्वस्वभूते आत्मज्ञाने प्रयतितव्यम्, यदाहुर्बाह्या अपि - " आत्मा रे श्रोतव्यो मन्तव्यो निदिध्यासितव्य " इति | आत्मज्ञानं च नात्मनः कर्मभूतस्य पृथक् किचित् अपि त्वात्मनचिद्रूपस्य स्वसंवेदनमेव मृग्यते, नातोऽन्यदात्मज्ञानं नाम, एवं दर्शनचारित्रे अपि नात्मनो भिन्ने । एवं च चिद्रूपोऽयं ज्ञानाद्याख्याभिरभिधीयते । ननु विषयान्तरव्युदासेन किमित्यात्मज्ञानमेव मृग्यते ? विषयान्तरज्ञानमेवाज्ञानरूपं दुःखं छिन्द्यात् । नैवम्, सर्वविषयेभ्य आत्मन एव प्रधानत्वात् तस्यैव कर्मनिबन्धनशरीर परिग्रहे दुःखितत्वात् कर्मक्षये च सिद्धस्वरूपत्वात् ।। योगशास्त्र स्वोपज्ञविवरण- श्री हेमचन्द्रसूरि.
(6
www.kobatirth.org
पुस्तक ३१ वीर सं. २४५९. आवण. आत्म सं. ३९.
નવપદ
આરાધનાથી
શ્રી
HOME
અત્-સિદ્ધ-સર વાચક, સાધુ સકલ दंसणु-नाजु- व्यरेणु-तप से, नवविध
વા
માંગલ્યારાધન.
( દેશી--જાગ મુઝ વ્હાલા ખોળ पंखी वन . )
(2)
ईष्ट
B
"
( २ )
સિદ્ધચક્ર, શાસ્રસિદ્ધ सिद्धि--नव
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
साथै;
संगार्थ "
शंक
અન્
लगा; નિધિ પ્રમાણે, અન
लो
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
AAAAAAAAAAAA
(૩) મંગલ સર્વમાંહી પ્રથમ, શ્રેષ્ઠ મંગલ એ છે; કલ્યાણ કેલી કારણ તારક –ભદધિનું જે છે. અહેન
સકલ ધર્મમાં પ્રધાન, ધર્મ જૈન જાણે” વીતરાગ વાણું સત્યરૂપે, હદય થી પિછાણે. અન છે
શ્રી શ્રીપાલરાય સાથે, મયણાસુંદરી સાધે; મંત્ર-જંત્ર-તંત્ર-યંત્ર, વિધિ સહિત આરાધે. અહંના
દુષ્ટ રેગ દૂર ગયો, કુષ્ટિ સર્વ સાથે; રાજ્ય રિદ્ધિ પ્રાપ્ત કીધી, પુણ્યકેરા પાશે.
(૭) વર્તમાનમાં સમાજ, શાન્તિ ચાહે સાચી હૃદય શુદ્ધિ વિણ વાત, સર્વથા છે કાચી. અન
છોડી ભાન ગુમાન સર્વ, એક્યતા અગ્રસ્થાન ત્યાગનું છે જેનનું
જમાવે; જણાવો. અહન
યોગ્યયોગ્યને વિચાર, યોગ્યતાથી આત્મહિત તત્ત્વવિદ્દ, તત્ત્વતઃ પિછાણે, અહંન
(૧૦) નૂતન વર્ષે મંગલમય, આ રાધના ને કાજે; આ નંદ આત્માનંદન, સત્કર્મમાં વિરાજે. અલ્હન
(વેલચંદ ધનજી.)
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નૂતન વર્ષનું મંગળમય વિધાન.
એ નૂતન વર્ષનું મંગળમય વિધાન. હા
દર્શન જ્ઞાન અને ચારિત્રરૂપ મોક્ષમાર્ગને પ્રધાન કરી સમસ્ત બાહ્ય પ્રકાશની આરપાર થઈને માનસિક શક્તિઓ દ્વારા આંતર પ્રકાશને પ્રકટાવતું, સંયમ, વિરતિ, ચારિત્ર અને વેગ એ વસ્તુતઃ શું છે? તેમજ તેની અસર આત્મા ઉપર વિવિધ પણે કેટલી મર્યાદાઓ ઉલ્લંઘીને પ્રકટાવી શકે છે? વિગેરે વિગેરે ધાર્મિક વિષયોને ચર્ચતું અને જૈનસૃષ્ટિમાં ભવ્યાત્માઓને ગાવંચકપણે જાગૃતિ અર્પતું આત્માનંદ-પ્રકાશ આજના મંગલમય દિવસે ૩૧ માં વર્ષમાં પ્રવેશ કરે છે; પ્રવેશ કરતાંની સાથે જ વાર્ષિક સરવૈયાના નિયમાનુસાર આધ્યાત્મિક જગતમાં રહેલા સમગ્ર પ્રાણિ વર્ગની સાથે સમન્વય સાધી સ્વાગત પ્રશ્ન પૂછે છે કે ત્રીશ વર્ષ સુધી જનસમાજની સેવા કરતાં મેં જુદી જુદી ભૂમિકાઓના આત્મામાં સંસ્કાર બીજે આપ્યાં છે કે કેમ? જેમ સંયમપૂર્વકની યુવાન વય મનુષ્ય જીવનનું અમૂલ્ય વિકસિત પુષ્પ છે તેમ આત્માની યુવાવસ્થા એ અંતરાત્મ અવસ્થા છે; આ અંતરાત્મ અવસ્થામાં રહી સ્વનામની સાર્થકતા થઈ શકી છે કે કેમ? તે વખતે આંતર વનિ થાય છે કે અતિ ઉહામ નહિં તેમજ અતિ વિનીત નહિં એવા મધ્યમ માર્ગમાં–મંડનાત્મક પદ્ધતિએ (constructive point of view) ત્રીશ વર્ષના પ્રયત્નની સુંદર અસર થઈ ચુકી છે; કેમકે જનદર્શનના કથન પ્રમાણે ક્રિયા વંધ્ય હોતી જ નથી તે સદામયથી પ્રેરાએલી સલ્કિયાનું પ્રેરક બળ (motive power) સારામાં સારાં ફળો કેમ પ્રકટાવી ન શકે?
કુદરતનો નિયમ સ્થળ જગતમાં તેમ જ માનસિક જગતમાં કાર્ય કરી રહેલ છે, કોઈ પણ અવસ્થા એવી નથી કે જેમાં એ નિયમનું કાર્ય ક્ષણભર રોકી શકાય? જીવનની પ્રત્યેક અવસ્થા નિયમબદ્ધ છે; એ ન્યાયે પ્રસ્તુત પત્ર કાંઈક અંશે પિતાના અત્યાર સુધી ફેલાયેલા વિચારે માત્રથી ‘વિરામ ચિન્હ” મુકવા માગતું નથી, પરંતુ તે વિચારોને આચારમાં (action) મુકવા દ્રઢપણે જણાવે છે, અને તે માટે વિચારો અને આચારનું સંગઠન કેમ થાય તે ખાતર પ્રસ્તુત: વર્ષમાં પ્રબળતાથી વિચારોનું વાતાવરણ જમાવવા ઈ છે છે અને વાંચકોમાં સામેલ ન મવતિ મિનુરિતે રમતિ એ વાક્યને અંતરમાં ઉતારવા (introspection) પ્રેરવા ઇરછે છે; ઘડીઆળ એ જેમ અનંત કાળનું મર્યાદા સૂચક ચિન્હ છે તેમ આ પત્ર અનંત આત્માનંદનું મર્યાદિત સ્વરૂપ છે જે દ્વારા ઉચ્ચ આત્માઓ ઉપાદાન કારણ રૂપ સ્વ આત્મામાંથી અનંત આનંદ પ્રકટાવી શકશે એ નિર્વિવાદ છે.
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
આ પ્રસ્તુત ૩૧ની સંજ્ઞા સિદ્ધ પરમાત્માઓના ઉજજવળ ગુણેની સંખ્યાનું સૂચન કરે છે. અષ્ટ કર્મોના આવરણને ભેદી જે સિદ્ધ પરમાત્મઓ ની નવનવી વર્તનામાં ઉત્પાદ વ્યય ધવ રૂપે જગતના જડ ચેતન્ય ભાવોને તેમજ સ્વદ્રવ્યક્ષેત્ર-કાળ-ભાવના રહને કૈવલ્યથી નિહાળી–જાણી રહ્યા છે તેમના અનંત ગુણેને વિકાસ { Developed virtues) આપણું મર્યાદિત દષ્ટિમાં પ્રવેશ કરાવવા માટે મયમરીતે એકત્રીશ ગુણાનો વિકાસ જૈનદર્શનનુસાર ગણાએલો છે; ગુણોની સંખ્યા ઉપલબ્ધ થતાં સિદ્ધપદની એકાગ્રતા (Conscentration of mindપૂર્વક આરાધના કરવામાં આવે તો અવશ્ય રમાત્મા ને વાવક આનંદ આત્મામાંથી પ્રકટે છે; અભિસંધીજ વીર્યથી આ સિદ્ધપદનું યાન કરતાં કરતાં અપૂર્વ શકિતનું પ્રવર્તન બળ (Spiritual motive power) પ્રકટતાં વાંચકોને
તરશત્રુઓનો વિજય કરાવવાના સંસ્કાર પ્રકટાવવામાં પ્રસ્તુત પત્ર પોતાનું નુતન વર્ષ સાર્થક થશે એવા મંગલમય વિચારથી નુતન વર્ષમાં પ્રવેશતાં ગારવ યુકત અભિનંદન લે છે.
એક તત્ત્વજ્ઞાની કહે છે કે “સંતોષ” એ આધ્યાત્મિક જીવન છે અને “અસંતોષ” એ આધ્યાત્મિક મરણ (Spiritual death) છે. જન્મ સાથે મૃત્યુ સંકળના થઈ ચુકેલી જ હોય છે. પરંતુ આધ્યાત્મિક જીવન (Spiritual existence) માટે અજ્ઞાન અને અસંતોષને વિષય (absorption ) થે જોઈએ; વિલય પ્રાપ્ત થતાં પ્રકાશમય દિવ્ય જગતમાં જન્મ, જરા, મરણ, વ્યાધિ અને અવ્યવસ્થા
દિ કશું જ રહેતું નથી; સ્થળ કાળ અને કાર્યકારણની મર્યાદાઓ તુટી પડેલી હોય છે, ત્રણે કાળ તેમને એકજ કાળ છે; કાળની વ્યાખ્યા શાસ્ત્રમાં એવા પ્રકારની છે કે “જે નવાનું જૂનું કરે છે તે કાળ છે;” વસ્તુસ્થિતિ આમ હેઈ આધ્યાત્મિક રષ્ટિમાં કાળની મહત્વતા નથી, ત્યાં તે પુરુષાર્થની મહરવતા છે; જે વખતે આત્માની ભૂમિકા (surface ) તૈયાર થઈ તેજ વખતે નિરવધિ આનંદ અનુભવવા માંડે છે; પ્રસ્તુત પત્ર પણ વાંચકેની તેયાર થયેલી ભૂમિકામાં બીજારોપણ કરી જાગૃત આત્માઓમાં વિદ્યુતશક્તિ ફેલાવી તેમના જીવનને દિવ્યતામાં મુકી શકવાના સામાર્ગ વાળું કેમ બને તે માટે ઉત્તર મેળવવા ઉત્સુક બની યત્કિંચિત નિવેદન રજુ કરે છે. ગત વર્ષના સંસ્મરણે—
ગતવર્ષનાં આકર્ષણીય સંસ્મરામાં શ્રી કદંબગિરિ તીર્થ ઉપર અંજનશલાકા અને પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ પૂ. શ્રી વિજયનેમિસૂરિના પ્રેરકબળ નીચે થયા હતા અને “ઢંકાદિક પંચકૂટ સજીવન એ વાક્યને અનુસરીને ગત્ વીશીના સં. પ્રતિ તીર્થકરના મુક્તિ પામેલા ગણધર શ્રી કદંબ નામથી પ્રસિદ્ધિમાં આવેલા
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નૂતન વર્ષનું મંગળમય વિધાન.
તીર્થભૂમિના અધિષ્ઠાયક પુન: જાગૃત થયા છે એમ જણાય છે, હજી પણ મુખ્ય ચિત્યની અંજનશલાકા અને પ્રતિષ્ઠા બાકી છે તે ભવિષ્યમાં નજીકના મંગલ સમયે પૂજ્યશ્રીના હરતક પૂર્ણ થશે જ એમ થતી તૈયારીઓથી માલમ પડે છે.
ગત ચૈત્ર માસમાં શ્રી બામણવાડજી તીર્થમાં શ્રી નવપદજી આરાધન સમાજ તરફથી શ્રી સિદ્ધરાકજી મહારાજની આરાધના-ઓળીનો ઉત્સવ ઉજવાય હતે; સાથે શિક્ષણ પ્રચાર અને સમાજ સુધારણ અર્થે અખિલ ભારંત પોરવાડ સમેલન સુરત નિવાસી શેઠ દલીચંદ વીરચંદના પ્રમુખપણ નીચે ઉજવાયું હતું, આ બને સમેલનોમાં પાંચ હજાર માણસેએ ભાગ લીધો હતે; સાથે વિશેષતા એ હતી કે આચાર્ય શ્રીમદ્ વિજય વલ્લભસૂરિશ્વરજી યોગનિષ્ઠ શાંતમૂર્તિ શાંતિવિજયજી અને પન્યાસજી લલિતવિજયજીનું આવા ગમન તે પ્રસંગે થયું હતું, અને ત્યાં જિન વિદ્યાલયને જન્મ આપવા એકલાખ અને સાઠ હજારનું ફંડ થયું હતું તથા પાંચ લાખનું ફંડ કરવાને નિશ્ચય થયા હતે. કેળવણીના કાર્યોની સેવાની યત્કિંચિત કદર તરીકે ત્રણે મહાત્માઓને સગાનપત્ર અને પદવી પ્રદાન શ્રી સંઘ તરફથી સમર્પણ કરવામાં આવ્યા હતા એ આનંદપુર્વકનું ઉચિત કર્તવ્ય બની ગયું હતું.
થાનકવાસી જૈન સાધુ સમેલન એ ગતવર્ષના સંસમરણેની વિશિછતામાં ઉમેરો કરે છે; લગભગ પંદરસો વર્ષ પછી આવું સમેલન થયું હતું, એમ કહેવામાં અતિશયોક્તિ નહોતી, દરેક મહાન કાર્યના પરિણામમાં ગુણ દોષ બને અસ્તિત્વમાં આવી શકે, પરંતુ દોષો કરતાં ગુણેને સરવાળો વધે તો તે કાર્ય ફલિત થયું કહેવાય છે, અને તેથી જ તે અનુકરણીય બને છે; એકંદરે ત્રણે ફીરકાની વ્યવસ્થિતિમાં જેઓ સંપ અને આનંદ માનનારા અને રસ લેનારા હતા તેમને માટે અપુર્વ આનંદનો વિષય હતો, આ સમેલન આપણા સમાજના ધર્મગુરૂઓ અને મુનિમહારાજાઓ ઉપર તેના આંદેલનની અસરતળે ભવિષ્યની આશા ઉત્સાહ અને સંપની પ્રેરણાઓને જગાડશે એમ અમે આશા રાખીએ છીએ; તેમજ તેમણે કરેલા ઠરાવો નજર સન્મુખ રાખી હવે પછી થનારા મુનિ સમેલનમાં સુંદર ઘટના ઘડાશે એમ અમે ઈચ્છીએ છીએ; આપણા મુનિ સમેલનની શુભ શરૂઆતરૂપે શ્રી ભાવનગરમાં પૂજય શ્રી વિજયનેમિસૂરિજી કે જેઓ જાથત સંયમી અને તટસ્થ છે તેમના શુભ પ્રયાસે હીલચાલ ચાલુ થઈ છે તેમને અન્ય મુનિવર્ગ સંપૂર્ણ રીતે અનુમોદન અને સહાય આપશે જ એમ અમે ઈચ્છીએ છીએ.
ગતવર્ષમાં તાલધ્વજ ગિરિમાં પણ શ્રી નવપદજી આરધન પુત્ર વિજય નેમિસુરિજીના સંચાલકપણ નીચે નિર્વિને પુર્ણ થયું હતું અને મહાત્સવપુર્વક સફળતા પામ્યું હતું.
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ સાદરીથી શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિશ્વરજીનું ગતવર્ષમાં આત્મ નિવેદન પ્રકટ થયું હતું જેમાં જૈન સમાજ વચ્ચેના પરસ્પર કલેશની સમાધાન માટે પૂજ્ય ચાર સ્થવિરા-પુત્ર પ્ર. શ્રી કાંતિવિજયજી, પુત્ર શ્રી હંસવિજયજી, પુત્ર શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી અને પુત્ર શ્રી વિજયનીતિસૂરિશ્વરજીની એકમતીથી જે નિર્ણય આવે તે સ્વીકારવાનો એકરાર રૂપે હતું; એ વસ્તુસ્થિતિના પ્રતિધ્વનિરૂપે પુરા વિજયનેમિસુરિ અને શ્રી ભાવનગરના સંઘ મારફત અમદાવાદ અથવા નજીકના કેઈ તીર્થસ્થળે સાધુ-સંમેલન ભરવાના પ્રયાસો ચાલુ થયા છે, સાઈટીના આગેવાનો અને અમદાવાદના સથ્રહસ્થાનું આગમન વારંવાર થાય છે તે સાથે અમે યુવક–સંઘ, પાટણના શ્રી સંઘ, અને કફસના આગેવાનોને સામેલ કરવા સૂચના કરીએ છીએ, એ રીતે ચાતુર્માસ પછી આ મંગળકાર્ય અવર સફળ થાય અને જૈન સમાજના પત્રકારોની કટારો પ્રતિપક્ષના બળને (તાડવાની ખંડનાત્મક શેલિ Destructive work) બંધ કરી રચનાત્મક કાર્ય (Constructive work) કરવા લાગી જાય અને જૈન સમાજનું કલેશમય જીવન નાબુદ થઈ સંપમય અખંડ જીવન બને તે નૂતન વર્ષમાં જેવાં અમે ઉત્સુક છીએ; અધિષ્ઠાયક દેવ એ મંગળ દિવસ સત્વર લાવશે અને પક્ષેના પરસ્પર હૃદયપલટા થઈ જઈ સંપના સૂર્યનો ઉદય થશે એ અમારી આશા નજીકના ભવિષ્યમાં અસ્થાને નથી.
પુત્ર શ્રી વિજયનેમિસુરિજીનું ભાવનગરમાં આવાગમન અને ચાતુર્માસ એ ગતવર્ષની સંસ્મરણીય ઘટના છે; તેઓશ્રીના આગમનના ભણકારને ડિડિંગનાદ સંભળાતાંની સાથે જ ભાવનગરમાં જ્ઞાતિમલેશ રઘળા મુકામે થયેલા જ્ઞાતિ સમેલનમાં નાબુદ થઈ ગયો છે. સપનું વાતાવરણ ફેલાઈ ગયું છે એ હર્ષજનક બીના છે; તેઓશ્રીના ચાતુર્માસમાં અને અનેક શુભ કાર્યો અઠ્ઠાઈમહેસ સ્વામિવાત્સલ્ય, અષ્ટોતરીનાત્ર મહોત્સવ વગેરે થયા છે અને ભેજનશાળા, જેને દ્ધારક ફંડ આચાર્ય પઢિપ્રદાન વિગેરે વિગેરે થવા સંભવ છે, તેઓશ્રીની સ્વતંત્ર વ્યાખ્યાનધારા ચાતુર્માસની શરૂઆતના અભિનવ મેઘની જેમ ભાવનગર શ્રી સંઘના પુણ્યોદયથી શરૂ થઈ ચુકેલી જેમાંથી અનેક માનસિક, વાચિક, કાયિક અને આધ્યાત્મિક સુંદર લાભે પ્રકટવા સંભવ છે.
ગત વર્ષમાં શ્રીમંત સરકાર સયાજીરાવ તરફથી વડોદરાની ધારાસભામાં દીક્ષા નિયમન કાયદો પસાર થઈ ગયો છે અને તે કાયદાપોથીમાં જલદી દાખલ થવાની તૈયારી છે અને વળી મુંબઈની ધારાસભામાં પણ સદરહુ કાયદાનો વિષય રેકર્ડ ઉપર આવવાના ભણકારા સંભળાય છે. આ તમામ વસ્તુરિથતિ જૈન સંઘના પરસ્પર કલેશનું પરિણામ છે, જે પ્રથમ કુસંપમય જીવન ટાળી સાધુસમેલન એકત્ર થઈ દીક્ષા નિયમનનું શાસ્ત્રીય દષ્ટિએ તેમજ દ્રવ્ય,
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નૂતન વર્ષનું મંગળમય વિધાન. ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવની ગણનાપર્વક બંધારણ શ્રી સંઘની અખંડ એકતા સાથે થયું હેત તે ત્રીજી વ્યક્તિ સરકાર દરબાર કે દેશી રાજ્યને દખલગીરી કરવાને પ્રસંગ પ્રાપ્ત ન થાત, પરંતુ હવે જાગ્યા ત્યાંથી સવાર ગણું શ્રી સંઘની એકતા સધાય અને સાધુ સંમેલન સફળ બને તે અવસ્ય અનેક રીતે લાભ થશે જ.
જૈન સમાજના શ્રી કેશરીઆ તીર્થમાં પંડયાએ ઉત્પાત મચાવે છે; તેમાં આપણી બેદરકારી, કુસંપ અને નબળાઈ જવાબદાર છે. શ્રી કષભદેવ ભગવાનને વેષ્ણવના આઠમાં અવતાર તરીકે જણાવી પોતાનું તીર્થ છે એમ પંડયાએ ઠરાવવા માગે છે; આવા ખોટા ખ્યાલો, માન્યતાઓ અને પ્રપંચો ઉભા કરી માલીકી ધરાવવા માગે છે. આ પંડયાઓને સહાય આપવા માટે ઉદેપુર રાજ્યે પણ દખલગીરી કરી છે, આ પ્રપંચે સામે જોન કેમે તીર્થ રક્ષા માટે કટીબં ધ થવું જોઈએ; અમે આ બાબત એગ્ય કાયદેસર પગલાં લેવા શેઠ આણંદજી કલ્યાણજી પેઢીના પ્રતિનિધિઓને તેમજ જેન કેન્ફરન્સના સંચાલકોને નમ્ર સૂચના કરીએ છીએ. લેખ દર્શન
ગત વર્ષમાં ૨૧ પાના માં ૪૦ ગદ્ય લેખે અને ૧૯ પદ્ય લેખે મળી કુલ ૫૯ લેખે આપવામાં આવ્યા છે, પદ્ય લેખોમાં પૂજ્યપાદ શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિનું પિતાનું બનાવેલું જેસલમીર તીર્થનું સ્તવન તથા સ્વઆચાર્ય શ્રી અજીતસાગરસૂરિનું સ્વદેશ ભાવનાનું પદ તથા સધ કાવ્ય શક્તિરસ તથા લાલિત્ય માટે અગ્રપદ ધરાવે છે; પૂર્વ અને કાંતીના વષોકાલ વર્ણન તથા હંસપ્રતિ અન્ય હંસની ઉકિત એ સંસ્કૃત કા આલંકારિક શાસ્ત્રની નિપુણતાને પરિચય આપે છે; રા. વેલચંદ ધનજીના મંગલ પ્રાર્થના, હદયરંગી વિગેરે ચાર કાવ્યે ભકિત, પાપને પશ્ચાતાપ અને આત્મલક્ષપણાના દ્યોતક છે; પ્રોડ હીરાલાલ રસીકદાસ કાપડીઆનું વષાઋતુનું આગમન નામનું કાવ્ય કવિ તરીકે સુંદર પરિચય આપે છે, શ્રીયુત વિનયચંદ મહેતાના નૂતન વર્ષાભિનંદન, પુરાતન પ્રભા વિગેરે સાત કાવ્ય હંમેશની ભાવવાહી શૈલી પ્રમાણે વૈરાગ્ય ભાવનાથી ઓતપ્રેત હોઈ આત્માને લાગણ પૂર્વક સ્પર્શ કરનારા છે, શ. બાપુલાલ પાનાચંદનું એ મૂર્ખને સરદાર નામનું કાવ્ય રસિક ભાષામાં છે, ઉપરાંત ડો. ભગવાનદાસ મહેતા જેએ રત્નાકર પચીસીનો અનુવાદ, વીરજયંતિ તેમજ ઉપમિતિ ભવપ્રપંચાકથારૂપ ગ્રંથને કાવ્યમાં ઉતારવાનો છંદબદ્ય પ્રયાસ કરી રહ્યા છે તે કવિ જીવનની સુંદર આગાહી આપે છે એમ સપ્રસંગ નિવેદન કર્યા સિવાય રહી શકાતું નથી, કાવ્યસૃષ્ટિને રસમય કરતા અને
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
સદ્દગુણના ઉપદેશામૃતને વેરતા આ તમામ કાવ્ય-લેખે જન સુષ્ટિમાં નૂતન પ્રવાહ દેખાડે છે.
હવે ગદ્યાત્મક લેખોના સ્પષ્ટીકરણમાં જૈન સમાજમાં કલેશ અને તેનું પરિણામ તથા તીર્થંકર ચરિત્રના જ્ઞાતાસૂત્રમાંથી અવતરણ તરીકેના નવ લેખે તથા ભાવમિથ્યાત્વ દિગેરે અન્ય લેખો મુનિશ્રી દર્શનવિજયજી તરફથી પ્રકટ થયાં છે જે વર્તમાન પરિસ્થિતિને સુધારવાની ધગશ જણાવે છે તેમ જ ઐતિહાસિક સંશોધકને નો પ્રકાશ આપે છે, પૂo સન્મિત્ર શ્રી કપૂરવિજયજીને ઉન્નતિના પંથે વિજ્ઞાન અને તત્વજ્ઞાનની વ્યાખ્યા, સાત અંતરંગ રાક્ષસીઓ વિગેરે દશ લેખે ખાસ ઉપયોગી છે; સરલ ભાષા શૈલિને અંગે વિદ્યાથીજીવનને તેમજ આધ્યાત્મિક જીવનને સુસંસ્કારો પાડવાના સાધનરૂપે પ્રસ્તુત લેખે છે; પૂ. શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિનું આત્મનિવેદન જૈન સાધુ સમાજના તેમજ શ્રાવક સમાજના કલેશને અંગે હદયની શુદ્ધિરૂપે ઉપયોગી ભાવ ભજવે છે; પુત્ર ચરણુવિજયજીને વાડાને દુરાગ્રહ કોને છે ? એ તટસ્થ વાચકને ખાસ માર્ગદર્શક છે; સ્વ. આચાર્ય શ્રી વિજયકે સરરિના વિવિધ વચનામૃત એ તેમની વિદ્વત્તાને અચુક પુરાવે છે, મુનિશ્રી ન્યાયવિજયજીના અમારી પુર્વ દેશની યાત્રાના અગીઆર લેબ ઓતિહાસિક નવીન સંશાધનનું પૃથકરણ કરનારા અને બુદ્ધિપૂર્વક લખાયલા છે, જ્યાં તેઓશ્રી વિહાર કરે છે ત્યાં તેમની સૂક્ષમદષ્ટિ પુરાતન પરિસ્થિતિ શોધી કાઢે છે; રા. વિઠ્ઠલદાસ મૂલચંદ બી. એ.ના મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ અને ત્યાગને મહિમા વિગેરે અગીઆર લેખમાં અનેક ઉપયોગી વિચાર મંડનાત્મક શૈલીથી આવેલા છે, જે નૈતિક તેમ જ ધાર્મિક દષ્ટિબિંદુથી સમાજને આચારમાં મુકવા માટે માર્ગદર્શક થઈ પડે તેમ છે, રા ચેકસીના પૂજનની સફળતા પાંચ લેખ પૂજાનું સાચું રહસ્ય સૂચવે છે; રા આત્મવલ્લભનું સાચી સ્વતંત્રતા તથા પરમાર્થ માર્ગમાં નડતા આડવિડ્યો વિગેરે ત્રણ લેખો અનુવાદક તરીકેની સફળતા સૂચવવા ઉપરાંત વ્યાવહારિક તેમજ ધાર્મિક કેળવણીનું દષ્ક્રિબિંદુ રજુ કરે છે; રાવ વિનયકાંત મહેતાના પુણાહુતિ અને સાવધ થા ઉભય લેખો સમાજની જાગૃતિ માટે ઠીક ઉપયોગી છે; દ્રવ્ય ગુણપર્યાય વિવરણના ત્રણ લેખે . શંકરલાલ ડાયાભાઈ કે જેઓ જૈન ગુરૂકુળના સુપ્રીટેડંટ છેપ્રસ્તુત લેખ દ્રવ્યાનુયેગના જ્ઞાન માટે લખાયેલા છે. રા. ભેગીલાલ પેથાપુરીને જેનોની સંઘસ્થિતિ અને બુદ્ધિને લેખ વિચારક શકિતથી ( Thinking power ) લખાય છે તેમજ ૨. ગુલાબચંદ લલુભાઈ ને મનુષ્યને વિકાસ ક્ષેત્રને લેખ ઉછરતી કલમને છતાં પરિપક્વ દષ્ટિવાળે છે; રા. નાગરદાસ મગનલાલ દોસીના એક અદ્ભુત શોધ વિગેરે બે લેખ લેખક
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નૂતન વર્ષનું મંગળમય વિધાન. તરીકેની ભવિષ્યની આગાહીરૂપ છે, આ સિવાય સૌરીપુર તીર્થ કેસને, તેમજ સ્વીકાર અને સમાલોચનાના નવ લેખે અને વર્તમાન સમાચારના આઠ લેખે રા. સેક્રેટરીના છે અને નુતન વર્ષનું મંગલમય વિધાનનો લેખ માસીક કમીટી તરફથી લખાયેલ તેમજ પીઠ પૃષ્ઠના બાર લેખો, તત્ત્વચિંતક, સાક્ષરે રાષ્ટ્રીય સેવકે, અને કવિઓના ઉતારા રૂપ છે. જેમાં મહાત્માજી, રામાનંદચેટરજી અને રવીન્દ્રનાથ ટાગોર વિગેરેના મુખ્ય છે, તે કમીટી તરફથી છે.
આ તમામ લેખસામગ્રી જુદા જુદા દષ્ટિબિંદુથી મનુષ્યની આત્મભૂમિકા ઉપર સુંદર પરિણામના ઉત્પાદક ( creative attainment ) છે; આધ્યાત્મિક શાંતિ, નૈતિક મનોબળ, આરોગ્ય, વિરતા, પશ્ચાતાપ, વેરાગ્ય, પુરુષાર્થ, ભક્તિ, જ્ઞાનયોગ, અને અનિત્યાદિ આત્માના અનેક ગુણોને વિકસાવનાર છે પરંતુ આત્માનું ઉપાદાન કારણ જાગૃત-તૈયાર હોય તે જ; નહિ તો લેખે ના ઢગલાઓ પણ આત્માના ઉત્ક્રાંતિ કમને ( evolution ideals) વધારી શકતા નથી, આ ઉપરથી એ ફલિત થાય છે કે આત્મજાગૃતિ રાખી પ્રત્યેક લેખો વાંચવા, વિચારવા અને નિદિધ્યાસન કરી અમલમાં મૂકવા.
નૂતનવર્ષમાં ઉપરના તમામ ગદ્ય-પદ્ય લેખકોને નવીન લેખસામગ્રી સાથે પ્રેરક થવા આમંત્રીએ છીએ તેમજ અન્ય પ્રતિભાશાળી લેખકેને ઉત્તમ લેખોદ્વારા સેવા વ્યક્ત કરવા સાદર નિમંત્રણ કરીએ છીએ. અભિલાષા
પ્રસ્તુત સભા તરફથી વસુદેવહિંડિ જેવા પ્રાચીનતમ અપુર્વ ગ્રંથના બે વિભાગ બહાર પડી ચૂકયા છે; ત્રીજા વિભાગનું સંશોધન પુરુ ચતુરવિજયજી તથા પુણ્યવિજયજી મહારાજની કૃપા નીચે થઈ રહેલ છે, બહત્યપભાષ્યના અપૂર્વ અને મહાન ગ્રંથના બે વિભાગ તથા લગભગ કર્મગ્રંથ ટીકા ટુંક વખતમાં જૈન સમાજ સમક્ષ સાદર થશે એમ અમે નિવેદન કરીએ છીએ; નવીન વર્ષમાં ગ્રંથ પ્રકાશન, સસ્તું સાહિત્ય પ્રચાર, તથા ગ્રંથ સીરીઝની સ્ત્રી ઉપયોગી તથા આધ્યાત્મિક અને ચરિતાનું યોગવાળી પ્રવૃત્તિમાં વૃદ્ધિ વિગેરેમાં અમારું માનસ ઉત્સાહિત થઈ રહેલ છે; એ અમારા અભિલાને વ્યક્ત કરતાં આ સભાના યત્કિંચિત સેવાકાર્યની કદર તરીકે રસીલવર જ્યુબીલી માટે પુનઃ પુનઃ સ્મરણ જાગૃતિ આપી શ્રી સંઘની અમારા ઉચિત કર્તવ્યોમાં સહાય અર્પવા પ્રાર્થના કરીએ છીએ. અંતિમ ભાવના
આત્મા એ પારદર્શક વસ્તુ છે અને તે પ્રત્યેક શરીરમાં પ્રકાસી રહ્યો છે; પરમાત્મા તેજ થવાને છે; પરંતુ તેના ગુણોનો વિકાસ થતાં થતાં અંતરાત્માપણું
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ પ્રાપ્ત કરી પરમાત્મા બને છે, વસ્તુસ્થિતિ આ પ્રકારની હાઈ વિકાસ એ એવા પ્રકારને પ્રાકૃતિ ( natural ) ગુણ છે કે જે ક્ષણે ક્ષણે અસ્તિત્વમાં (existence) હોવા છતાં સર્વ ક્ષણે આપણું સ્થળ નજરે આવતો નથી; બાળક એ સદા વૃદ્ધિગત થતો જીવ છે; પ્રતિક્ષણે તેનો શારીરિક-માનસિક વિકાસ થતો જ જાય છે; તેના માતાપિતા એ વિકાસને જોઈ શકતા નથી, આ પ્રમાણે વ્યક્તિ, જીવન, સંસ્થાઓ અને ભાવનાઓ એ પરસ્પરના ઉપકારક અને અનિવાર્ય તો છે જેના વિકાસની પ્રબળ અસર એક બીજા ઉપર થાય છે; વચનોમાં રહેલી શક્તિની અસર
વ્યવહારિક દષ્ટિએ (relative point of view ) વાંચકોથી છુટી પાડી શકાતી નથી; બીજી દષ્ટિએ જેટલાં નયે તેટલાં વચન છે તેમ જેટલી જ્ઞાનની કળાએ તેટલાં વિશ્વ છે; અર્થાત્ સ્થળ વિશ્વ તેનું તેજ રહેવા છતાં જેમ અજ્ઞાનનાં આવરણે છેદાતા જાય છે તેમ તેમ તે નવા ઉપલબ્ધ થયેલા જ્ઞાનના પ્રકાશમાં વિશ્વ નવું રૂપ
પર્યાય રૂપે” ધારણ કરતું જાય છે; વિશ્વ બદલાતું નથી પરંતુ મનુષ્યને આત્મા– તેની સમજણ બદલાય છે; બાહા વિશ્વ એ મનુષ્યની આંતર દષ્ટિએ (introspection) પ્રતિઅછાયા માત્ર છે; સિદ્ધ પરમાત્મા જ્ઞાનસ્વરૂપે વિરાટ સ્વરૂપમાં (cosmos) રહેલા છે એટલે કે સર્વવ્યાપી છે; એ સિદ્ધ પરમાત્મા નવપદમાંનું બીજું સ્થાન છે, સિદ્ધ અવસ્થામાં તેમની પાસેથી ગાઢ આત્માઓ ધ્યાન દ્વારા વિદ્યુતઆકર્ષણની જેમ અવ્યક્ત અનંત ગુણે પ્રાપ્ત કરી શકે છે, એ સિદ્ધપદમાં અપેક્ષાએ નવ પદે અંતગર્ત થઈ શકે છે, જેથી નવપદજીના અધિષ્ઠાતા શ્રી વિમળે. શ્વર દેવ અને શ્રી ચકેશ્વરી દેવી ઉભય દિવ્ય શક્તિઓ નૂતનવર્ષમાં સાધુ અને શ્રાવક સમાજમાં કલેશેની ઉપશાંતિ કરે એટલું જ નહિ પરંતુ બૃહસ્થતિમાં પંદર પંદર દિવસે જે વિમસ્તુ નાતઃ વાકય સકળ સંઘ તરફથી ઉચ્ચારવામાં આવે છે તેનો અખિલ જગતની શાંતિ રૂપે પ્રચાર કરે, તેમજ નવીન વર્ષમાં પ્રસ્તુત પત્રના લેખકો અને વાંચકોમાં ઉત્સાહ અને સેવાભાવનાનું બળ પ્રકટાવી પ્રગતિમાન યોજનાઓ જે એ મંગલમય પ્રાર્થના પ્રેરી ઉપસંહારમાં નીચેનો સ્તુતિલેક સાદર કરી વિરમીએ છીએ.
एकत्रिंशद्गणे युक्ता सिद्धाः सिद्धिं दिशंतु वः । एकत्रिंशत्तमे वर्षे तन्वन्तु मंगलं तु नः ॥
ૐ શાંતિઃ શાંતિઃ શાંતિઃ
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કર્મસ્વરૂપ અને ફળ, 000000000 ♡♡♡♡ue. હે કર્મસ્વરૂપ અને ફળ. હું
அருரைமுருருருரு முடியை કર્મનું ફલ તે બીજા શબ્દોમાં કહીએ તે કુદરતને કાયદો છે. રાજ્ય કાયદામાં જેમ સાક્ષી–પુરાવા જોઈએ તેમ આમાં જરૂર પડતી નથી. રાજ્યગુન્હાના કાર્યમાં વખતે મનુષ્ય કાવાદાવા, છળપ્રપંચ, ખાટા સાક્ષી–પુરાવાથી કે પુરાવાના અભાવ કે અપૂર્ણતાથી છુટી જાય તેમ કર્મને કાયદામાં નથી હોતું. ત્યાં તે કાં તે ફળ ભેગવવું પડે અથવા પશ્ચાત્તાપ કે તપથી તેને નાશ થાય કે તે પાતળું પડે. તેમાં જરા પણ બીજુ ચાલી શકતું નથી. કરેલા કર્મો અવશ્ય જોગવવા પડે છે.
સર્વ જગત કમને વશ છે, એમ નિશ્ચય જાણતાં હોવાથી જ્ઞાની પુરૂષે તે શુભ ફળના ઉદયમાં હર્ષ અને અશુભના ઉદયમાં દુઃખ પ્રાપ્તિથી દીન થતા નથી.
શાસ્ત્રોમાં અનેક દાખલાઓ છે અને હવે પછી આપવામાં આવશે તે વાંચતાવિચારતાં તેવા મહાન પુરૂષને પણ કમની વિષમતા પ્રાપ્ત થતાં રાંક અને બળવાન છતાં નિર્બળ બની ગયા છે, જેથી કર્મનું તેવું સ્વરૂપ જાણી ક્ષાભિલાષી પુરૂએ કર્મબંધ કરતાં લક્ષ આપવું ઘટે. શુભ કર્મને સંચય અધિક થતાં, મનુષ્યને અસ્પૃદય થતાં નીચ કુળમાં જન્મેલ અને દરિદ્ર મનુષ્ય પણ સાર્વભૌમ રાજા થાય છે. સંસારમાં તેને લગતાં ઓછા-વધારે પ્રમાણુના દાખલાઓ પણ આપણે જોઈ શકીએ છીએ, તેમજ અભ્યદય પ્રાપ્ત થયેલા મનુષ્યને જ્યારે અશુભ કર્મને ઉદય થતાં તે રાજા, કે ઐશ્વર્યવાન વ્યકિત હોવા છતાં ભિખારી, મહા રેગી, દુ:ખી બની ગયેલા પણ જોવામાં આવે છે. આવી કમની વિચિત્ર સ્થિતિ દેખતાં બંને સ્થિતિમાં જે સમદષ્ટિ રહે તે મહાન યેગી સમજવા.
વીતરાગ ભગવાને કથન કરેલું છે કે પ્રથમ શ્રેણીને આરૂઢ થયેલા એવા શ્રુતકેવલી પણ દુષ્ટ કમ કરીને અનંત સંસાર પરિભ્રમણ કરે છે અને “ગુણસ્થાનક્રમારોહમાં જણાવેલ છે કે અગીયારમા ગુણસ્થાનવર્ત પણ તેવા કર્મોના ઉદયે કરી નિગોદમાં પડે છે તે સામાન્ય મનુષ્ય શી ગણત્રીમાં છે? કર્મનું બળ કેવું છે તે તે જુઓ !! મનુષ્ય પોતાની કાર્યસિદ્ધિ માટે સર્વ સામગ્રી તૈયાર કરી હોય તો પણ તે કાર્યપ્રાપ્તિના છેવટના ભાગ સુધી કમ પહોંચવા દેતું નથી અને શુભાશુભ કર્મમાં પરિણામ-ફળ નિષ્પન્નતાને અનુકૂળ થઈ જાય છે. દાખલા તરિકે રાજ્યાભિષેકની બધી યોજના શ્રી રામચંદ્રજી માટે આગલી રાત્રિ સુધી તૈયાર હતી, બીજે દિવસે સવારે રાજ્યાભિષેક થવાનું હતું, ત્યાં અશુભ કર્મ ઉદય
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
૧૨
આવતાં રાજ્યાભિષેક ભરતરાજાને થાય છે અને શ્રી રામચદ્રજીના વનવાસ જવુ પડે તેથી જ કહેવાય છે કે ન લાને જ્ઞાનજીનાથ: માતે વિમવિત્તિ ? એટલે કૃતક વિપાક કાર્યસિદ્ધિ થતાં પહેલા પહાંચી જાય—આવી પહોંચે છે, ત્યાં મનુષ્યનુ ખળ, દંભ, આવડત, તૈારી, શક્તિ, સામગ્રી કઇપણ તે વખતે કામ આવી શકતી નથી. મનુષ્ય ગમે તેટલું ધારી રાખે, ધારી મૂકે, ચેજના કરી રાખે પરંતુ કમ તેથી જુદું જ કરે છે. કર્મોની કઇ એવી અજબ શકિત છે, અને કુદરતના ત્યાં એવા સનાતન કાયદા છે કે અનેક પુદ્ગ પરાવ પરિમાણુ સંસારપરિભ્રમણુ જેનું શેષ રહ્યું છે તે સતે પ્રયત્નથી રક્ષણ કરવા છતાં પ્રાણીઓનાં સુકૃતને નાશ કરે છે અને અતિ ક્લિષ્ટ ઉદય હેતે છતે ધપરિણામને મૂળમાંથી પાડી નાંખે છે અને છેલ્લે પુગળપાવકાળ જેમને શેષ રહ્યો છે, એવા મહાપુરૂષના પ્રમાદાદિ છિદ્રોને ધર્મને અતિ મલિન કરી નાંખે છે. આવી સ્થિતિ હાજાથી મનુષ્ય શુભાશુભ કર્મો કરતા થકા, ગમે તેટલા દલ, દેખાવ, વાચાળા બતાવે, પરંતુ કાયદો એવા છે કે સામાન્ય, શ્રીમંત, બુદ્ધિશાળી, ગૃહસ્થ અને ત્યાગી કોઇનું પણ ત્યાં ચાલી શકતુ જ નથી. કેમવિષયનું સ્વરૂપ તા ઉપર બતાવ્યું. હવે કેવા કેવા મહાન પુરૂષને કર્મ ક્યા નથી તે બતાવવુ. પણ અહિં અરથાને નથી કે તેથી ઉપરોકત વરૂપ અને નીચે ખત વેલાં દૃષ્ટાંતા સમજી મનુષ્યા કમ' સ્વરૂપ સમજી શકે.
દેવ, દાનવ, તીથંકર, ગણુધર, હરિહર તેમજ અન્ય ઉત્તમ અને મળવાન મનુષ્યા તે શ્વક સ ંચાગે સુખ-દુઃખ પામ્યા છે અને બળવાન નિર્બળ ની ગયા છે. કીધેલાં કમ ભાગવ્યા વગર છૂટી શકાતું નથી તેથી કહેવામાં આવે છે કે કર્મો સમા કાઇ છે જ નહિ. પ્રથમ શ્રી આદિનાથ પ્રભુને પૂવકૃત કર્મ ઉદય આવતાં એક વ આહાર મળી નહિ, મહાવીર પ્રભુને મારવ સુધી ઉપસગેર્યાં વિગેરે દુ:ખ પડયું અને પ્રથમ બ્રાહ્મણકુક્ષીમાં આવવુ પડયુ' અને કહ્યુ`માં ખીલા ઠેકાણુા. સગર રાજાના એક દિવસે જ સાઠ હજાર પુત્રે એકસાથે મરણ પામવાથી અત્યંત દુ:ખી થયા, મત્રીશ હજાર દેશેના અધિકારી સનત્કુમાર્થકીને શરીર સેળ રાગ તે જ ભવમાં ઉત્પન્ન થતાં દુ:ખી થયા, સુભુમચક્રીને દેવતાઓ હાજરીમાં છતાં દરીયામાં કમે પાડચા, બ્રહ્મદત્ત ચક્રીને અંધ થવું પડયું', વીશ ભૂજા અને દશ માથા જેના કહેવાતા અને પ્રચુર વૈભવ અને આખા જગતને જીતેલ રાવણુને લક્ષ્મણ વાસુદેવે હણ્યો, મહાન્ આદર્શ એવા રામ, લક્ષ્મણ, અને સીતાને માર વર્ષ વનવાસ ભાગવવા પડચા, કૃષ્ણ વાસુદેવ જેવા વૈભવશાળી નરને કાસ'ખીની અટવીમાં પાણી પાણી કરતાં એકલા મરણુશરણુ થવું પડયું, પાંચ પાંડવા કાપદીને હારી જતાં માર વષ વનના દુ:ખે। વેઠવા પડયા, હરિશ્ચંદ્રને કર્મે હલકા કર્યાં ત્યારે પાતાની રાણી તારાને
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
આરોગ્યતા.
આરોગ્યતા.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
૧૩
44 AH
—;માળ સપ્તાહની જરૂરીયાતઃ—
હમણાં હમણાં લેક બાળસપ્તાહની ચિંતકારક પ્રવૃત્તિમાં રસ લેવા લાગ્યા છે, તે શુભ ચિહ્ન છે. આ સપ્તાહ ખાળ-સંરક્ષણના વિષયમાં શું શું પ્રવૃત્તિ આપણે કરી છે તે સર્વ પ્રવૃત્તિઓનુ “ પ્રગતિમાપકયંત્ર ” છે, દરેક પાળક ભવિષ્યનુ એક સુન્ન શહેરી છે તેમ સમજી આપણે પ્રત્યેક બાળકને શુદ્ધ બનાવવાની કોઇપણુ પ્રવૃત્તિમાં રસ લેવા જોઇએ. માળસંરક્ષણ વિષેના જ્ઞાનપ્રચારથી ઘણા માતાપિતાએ પેાતાના માળકની અને પેાતાની જીંદગી સુખી બનાવવા અનેક પ્રયત્ન કરી શકે છે. માતની અજ્ઞાનતાને લીધે આપણા દેશમાં અસંખ્ય મળકા જીવનની પ્રથમ સવત્સરીમાં જ મૃત્યુવશ થાય છે. આવી રીતે દરવરસે લાખ બાળકો મરણ પામે છે. આ મરણપ્રમાણુ સ્વચ્છ હવા, પાણી અને ખારાકના અભાવે છે. ઘણા ખળકો જન્મથી જ માંદા હાય છે, એનું મુખ્ય કારણ તા એ છે કે માતાએ અપરિપત્ર ઉમરે ગર્ભ ધારણ કરે છે. આ રીતે વેચી અને ચાંડાલને ત્યાં સેવક થવું પડયું', તાવમેાક્ષગામી ચંદનબાળાને મજારમાં પશુની જેમ વેચાવું પડયું, આવતાં ભવમાં થનાર તી કર મહારજ શ્રેણિક રાજાને પેાતાના પુત્રથી કેદમાં પુ‹ાઇ હીરા ચુસી મરણ લેવું પડયું, સત્ત્વશાળી નળ રાજાને પણ રાજ્ય તજી ખાર વર્ષ વનવાસ વેઠી દુઃખા સહન કરવા પડયા, શીલપ્રભાવક સુદર્શન શેઠને શૂળીએ ચડવુ' પડયું, મુજ રાજાને પણ ભિક્ષા માગવી પડી, ગજસુકુમાળ મુનિના શિર ઉપર સગડી કરી દેવતા ભરાણા અને મેતારજ મુનિના ગળામાં વાધરી વિંટાણી કમે પ્રાણાંત કષ્ટો ઉત્પન્ન કર્યાં', ખંધક રૂષિ અને તેમના શિષ્યા ઘાણીમાં પીલાણા, પૂ કર્યાંના ઉદયથી શ્રી ઢઢણ રૂષિને છ મહિના આહાર ન મળી શકયે, આ કુમાર અને નર્દિષેને ફરી ઘરબાર વસવું પડ્યુ, કલાવતી સતીના હાથ છેદાણાં, સુભદ્રાખતી કલ`ક પાખી, મહાખળ મુનિનું ગાત્ર પ્રજાળ્યુ, એ બધા કર્મના પ્રતાપ-પ્રાવ છે. કર્માંથી નાશી પાતાળમાં જાય, અગ્નિમાં પેસે, મેશિખર ઉપર રડે તો પશુ કેમ ત્યાંથી પકડીને પછાડે છે. આવા આવા અનેક દષ્ટાંતા શાહોમાં છે તે કેરાને વંદન હૈ ! છતાં તે ક્રર્માને જીતી જે મહાન નર કે નારી શિવમંદિરમાં પહેાંચ્યા છે તેને પ્રાતઃકાળમાં નિત્ય અમારાં વંદન ! ! ( ગાંધી. )
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. રક્તનાડીઓમાં વહેતું કંઈક ઝેર બાળકમાં આવે છે. ખાસ કરીને જે બાળકે થોડા સમય બાદ મરી જાય છે, તેમના મરણ માટે માતાની ઓછી સંભાળ, વૈદ્યકીય મદદને અભાવ, અસ્વચ્છ વાતાવરણ અને ચેપી રેગના વ્યાધિઓ વિગેરે અનેક કારણે છે આ ભયંકર મરણપ્રમાણુની સંખ્યા અટકાવવાથી આરોગ્ય સપ્તાહ અને બાળસપ્તાહ વિગેરે મેળાવડાઓની જરૂરીઆત સ્વીકારવામાં આવે તે માતાપિતાને બાળ-સંરક્ષણ વિષયનું સુંદર શિક્ષણ મળે તે નિર્વિવાદ છે,
- આરોગ્ય સપ્તાહની જરૂરીયાતાપ્રત્યેક વ્યક્તિ એ સમગ્ર સમાજનું અંગ છે અને આવી અનેક વ્યક્તિઓ એટલે રાષ્ટ્ર. વર્તમાન સમાજની તંદુરરતી ભવિષ્યની પ્રજાના શારીરિક સુદઢપણને આધાર છે. આપણું સ્થાનિક સંસ્થાઓ આ પ્રશ્નને ત્યારે જ ઉકેલી શકે કે જ્યારે આપણું આખા સમાજને તેને સહકાર હોય, અને “ જાહેર તંદુરસ્તી”ને વિષય ત્યારે જ સરલ બને કે જ્યારે દરેક શહેરી પિતાની ફરજ સમજી તે મુજબ આચરણ કરે.
આરોગ્ય સપ્તાહ એ એક એ ઉત્સવ છે કે જેમાં સ્થાનિક તંદુરસ્તીની સંભાળ રાખનાર સંરથાઓ જનતાને સહકાર મેળવી શકે. દરેક શહેરીની પિતાની પ્રત્યે, પાડોશી પ્રત્યે અને તેના નગર પ્રત્યે શું ફરજ છે તે બાબત આવા ઉત્સવો તેનું ધ્યાન ખેંચે છે અને તેની જોખમદારીનું યથાસિથત ભાન કરાવે છે.
ધાર્મિક ઉત્સવ અને આરોગ્ય સપ્તાહની તુલના, આપણા દેશમાં ભિન્ન ભિન્ન જાતે, ધર્મો અને વાડાઓ છે. ધર્મના સિદ્ધાંતે મનુષ્યના જીવનનું નીતિનું ધારણ ઘડે છે, તેમજ તેને કોઈ પ્રેરણા અપે છે. પ્રત્યેક ધર્મ ઈશ્વરને વિધવિધરૂપે પૂજે છે, અને તેના ગુણગાનને-- મહિમાને પ્રચાર કરવા માટે ઉત્સવ ઉજવે છે. અને આવા ઉત્સદ્વારા આપણી આધ્યાત્મિક ઉમિઓ જાગૃત થવાથી ઈશ્વર પ્રત્યેને આપણે પૂજ્યભાવ વૃદ્ધિ પામે છે, અને જડવાદી જીવન-વ્યવહારથી થોડા સમય માટે આપણને નિવૃત્ત બનાવે છેપરંતુ ધર્મવિષયક ભપકાદાર બાહ્ય ઉત્સવો કરી લોકેને આકર્ષવા ઉપરાંત તેમને જે કાંઈક આંતર નિરીક્ષણ કરવાનું સૂચવવામાં આવતું હોય છે તે વિશેષ લાભદાયી બને તે નિર્વિવાદ બીના છે. પરંતુ આપણું માનસ જડવાદની લહરીઓથી એટલું બધું કલુષિત બની ગયું છે કે સાચી સલાહ માન્ય કરવામાં આપણે આનાકાની કરીએ છીએ. એ સલાહ અનુસરનારા તે ગણ્યાગાંઠ્યાં જ હોય છે. આરો યાસાહ એ એક રાષ્ટ્રીય ઉત્સવ છે કે જ્યાં
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જીવન-સિદ્ધિ
જીવન—સિદ્ધિ
( મ. ટાલ્સ્કાયના એક લેખતા અનુવાદ. }
અનુવાદક:—વિ. એમ. શાહુ બી. એ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫
આધ્યાત્મિક વિકાસ —
એ ઘટનાએથી મનુષ્યની આંખા ઉધડી જાય છે અને આશ્ચર્યોંકિત દશામાં એ બેલી ઉઠે છે કે આ વિશ્વમાં જરૂર કોઇ એવી અદ્ભુત શક્તિ છે કે જેની સામે માણસ માથું' ઝુકાવે છે. એ એ ઘટનાએ જન્મ અને મરણુ.
આ જીવન શા માટે છે ! તેનું પ્રયાજન શું ? તેની સફલતા કયારે મનાય જીવવા–જીવવામાં તફાવત કેમ પડે? મૃત્યુ કદિ નથી છે।ડતું ?—આ પ્રશ્નો વિચારશીલ માણસ વ્હેલા કે મેાડા પેાતાના મનને જરૂર પૂછશે ? શ્રીમદ્ શંકરાચાય ખત્રીસ વર્ષની ઉંમરે આ લેાક છેાડી ગયા, ઇસામસીહ પણ લગભગ તેટલી જ ઉમરે વિદેહ થયા, શિવાજી મહારાજ પણ વધારે નથી જીવ્યા, પરંતુ તેવા પુરૂષા કેમ અમર થઇ ગયા ? આના ઉત્તર મહારથી કદ્ધિ નહિ મળે. એના જવાબ માટે તે મનુષ્યે અન્તમૂખ થવુ' જોઇએ. આંતર ષ્ટિ મનાવવી પડશે. આંખ બંધ કરીને પેાતાના ચિત્તપ્રદેશમાં ચાલતા અનેક વિકાર-યુદ્ધોની બારીકીથી તપાસ કરવી પડશે અને તે ઉપરાંત પ્રભુકૃપા હાય તા કઇક સાચા ઉત્તર મળી શકે છે.
For Private And Personal Use Only
આંતરદૃષ્ટિની ટેવવાળા માણસ ધીમે ધીમે એટલું તે સ્પષ્ટ સમજવા લાગે હિંદુ, મુસલમાન, જૈન કે શીખ સૌ કેઇ સમભાવે ભાગ લઇ શકે. જેમ ઇશ્વરપૂજા એ આપણું નિત્ય રટણ હાય છે તેમ આરાગ્ય-પૂ એ આપણા જીવનમાં આતપ્રેત થએલ વિષય હાવા જોઇએ. ધાર્મિક ઉત્સવા જેમ ઇશ્વર ર૮પ્રતિ માનસ દોરે છે તેમ આગ્યપૂજા તે આપણા વર્તમાન હિત અને સુંદર તેમજ વચ્છ રહેણીકહેણીપ્રતિ ભાવપ્રવાહ ફેલાવે છે. આવા ઉત્સવે ભિન્ન ભિન્ન મતવાળાએઅને ઐકય કરવામાં સાંકળરૂપ નીવડે છે એટલે જેટલી અગત્યતા આપણે આણ્ણા ધાર્મિક ઉત્સવાને આપીએ છીએ તેટલી જ અગત્યતા આમ પ્રજાની શારીરિક સુખાકારીના વિષયને આપવી જોઇએ. કારણ કે માનવમંદિર એ સર્વ શુભકાર્યાં અને ધર્મસાધનાના પાયારૂપ છે, તેટલા જ માટે ‘ શગ્ય સપ્તાહ ’ને વાર્ષિક ઉત્સવ મનાવવાની વિજ્ઞપ્તિ છે. શારીરિક સુખાકારી ધાર્મિક કાર્યોં માટે પણ જરૂરીઆતવાળી છે.
સ૰ નરાત્તમદાસ બી. શાહ.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬
શ્રી આત્માનઃ પ્રકાશ
છે કે મનુષ્યમાં ત્રણ પ્રકારની દશાઓ રહે છે. (૧) પશુદશા-સ્થૂલ શરીરભાવ.
(૨) મનુષ્ય-દશા, (૩) દેવ દશા- સામાન્ય મનુષ્ય પશુ-દશામાં પડી જાય છે અને પ્રયત્નશીલ મનુષ્ય કોઇ કરે છે અને શુભ આંતર આનન્દથી ઝગમગી ઉઠે છે,
મનુષ્યતા ભૂલી જઇને વાર દેવ-દશાના અનુભવ
એ રીતે પશુમાંથી દેવ અવાનુ નામ આધ્યાત્મિક વિકાસ છે. આન્તરષ્ટિ અને આત્મપરીક્ષાની મજબૂત ટેવ વગર એ વિકાસ જલ્દી સિદ્ધ નથી થઈ શકતા. પાપ—
આધ્યાત્મિક વિકાસ અર્થાત આપણા હૃદયમાં થનારી દૈવી પ્રેમની સતત વૃદ્ધિ. એ પ્રેમની મર્યાદા ઘણી વિશાળ બની શકે છે, પ્રાણીમાત્ર સુધી પહાંચી શકે છે; છતાં એમાં વિઘ્ન ખૂબ આવે છે. એ અ ંતરાયા-વિધ્નોનું બીજું નામ પાપ છે.
પ્રેમની વૃદ્ધિ રેકનાર પાપ છ છે. એ યાપેાની સાથે જાગ્રત મનુષ્યને લડવુ પડે છે. એ લડાઇના પણ એક વિધિ છે, એ વિધિ પ્રમાણે લડનાર જલ્દી વિજયી અને છે, જે ક્રમમાં એ લડાઇ વધારે ફલદાયી થાય તે ક્રમમાં એ પાપે નીચે લખ્યા છે.
(૧) આવેશરૂપી પાપ ( કેઇ પણ પ્રકારનેા શારીરિક કે માનસિક કૈફ ) આલયરૂપી પાપ ( પેાતાની જરૂરીયાતાની વૃતિ ખાતર જેટલી મહેનત મજુરી કરવી જોઇએ તેનાથી દિલચારી )
(૨)
(૩) તૃષ્ણારૂપી પાપ. ( જરૂરીયાતની પુતિ કરતાં કરતાં તેનાથી અનેક પ્રકારના વધારે ભાગ પેદા કરી લેવા )
(૪) લેભરૂપી પાપ ( ભાવી જરૂરીયાતોની પૂતિ કરી રાખવી )
(૫) સત્તામેહરૂપી પાપ ( ખીજા મનુષ્યેા પર અધિકાર ચાવવે )
(૬) ભાગરૂપી પાપ ( સમાગમની ઉર્મિને વશ થઇને તેનાથી જૂદા જૂદા ભાગ ભાગવવાની ચેાજના કરવી. )
એ પ્રત્યેક પાપ ત્રણ પ્રકારના છે.
(૧) મૂલગત અથવા રવાભાવિક (૨) વંશપરંપરાગત અથવા સામાજિક (૩) વ્યકિતગત અથવા સ્વયં ઉભા કરેલા. આમાં બીજા તથા ત્રીજા પ્રકારના પાપની સાથે લડવું અહુ મુશ્કેલ નથી, પરંતુ પહેલાં પ્રકારનું પાપ ઘણુ જ આકરૂં છે, અને તેથી જ તેના મૂલેચ્છેદનું કામ વિમલ મનુષ્યા જ સિદ્ધ કરી શકે છે.
છ પાપાના જે ક્રમ ઉપર ખતાન્યેા છે તે સહેતુક છે અને એ ક્રમ પાપની સામે લડવા માટે કઇક રહેલા પણ છે. જ્યારે મનુષ્યનું તન અથવા મન કોઇ પ્રકારના આ
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જીવન-સિદ્ધિ
૧૭
વેશ અથવા કેમાં ચારાઇ જાય છે ત્યારે તે કોઇપણ કામ બુદ્ધિપૂર્ણાંક નથી કરી શકતે. એટલા માટે એ કેફને સૌથી પહેલા ત્યાજ્ય ગણ્યું છે. બીજે નખરે આલસ્યના ત્યાગ ઇષ્ટ છે, કેમકે જો દુનિયામાં મનુષ્યમાત્ર આછે--ત્તો મજુર ન અને ( મહે નત ન કરે ) તે દુનિયાના મોટાભાગ દુઃખી જ રહે એમાં શક નથી. શાીરેક શ્રમ કરનાર જાણે છે કે મારા પેાતાના સુખ માટે નહિ, પરંતુ અન્યના પણ આરામ ખાતર કંઇ ને ક ંઇ મજુરી કરવી જ જોઇએ. એ પછી તૃષ્ણાને ત્યાગ કરવા જોઇએ અર્થાત જરૂરીયાતા જેટલી એછી અને સાદી રાય તેટલેા જ મનુષ્ય વધારે સુખી અને નિઃસ્પૃહી મની શકે છે. અન્ન, વસ્ત્ર ઘર સૌને માટે જરૂરના છે એની કોઇપણ ના પાડી શકે તેમ નથી, પરંતુ તે અત્યંત આવશ્યક વસ્તુએ પણ સૌને મળી નથી શકતી; કેમકે કેટલાક લેાકાએ પાતાની જરૂરીયાત વધારી દીધી હાય છે. આમાં અતિશય ક્રુરતા અને નિષ્ઠુરતા છે. હવે લેભરૂપી પાપનો નંબર આવે છે. આજે તેા ખાવાનું મળ્યુ, પણ કાલે શુ થશે ? પરમદિવસે શું થશે ? ઘડપણમાં શુ કરશું? એવા વિચારાને લઇને મનુષ્ય લેાભી અને છે. પેાતાનુ સાચુ' હિત ખાઇ બેસે છે અને બીજાઓને દુઃખમાં ધકેલી દે છે. એના ઇલાજરૂપે મનુષ્યે અપરિગ્રહવ્રત અથવા પરિગ્રહ-પરમાણુવ્રત લેવુ જોઇએ. ત્યારપછી સત્તામેહરૂપી પાપની સાથે લડવુ રહ્યુ.. બીજા ઉપર ાફ કરવે, સત્તા ચલાવવી, તેઓને તેમની ઇચ્છાનુસાર નહિં ચાળવ! દેતાં પેાતાને તાબે કરી લેવા એ પાપની સાથે લડવાનું કામ ઉકત પાપાથી ન્યૂનાધિક મુકત માણસને માટે મુશ્કેલ નથી. જેને અસ ખ્ય સેવકા છે તે તૈથી મેાટા નથી, પરંતુ જે અસંખ્યાનો સેવક તે જ સૌથી મોટા છે, એ દીવા જેવી સ્પષ્ટ વાત સમજતાં વાર નહિ લાગે. છેલ્લુ અને સાથી વિષમ, સૌથી મુશ્કેલ કામ ભાગરૂપી પાપ સાથે લડવાનું છે, પરંતુ એ અત્યંત વિચારવા જેવું છે કે જેવી રીતે અન્ન, વસ, ઘર, આરામ વિગેરે જરૂરીયાતાથી કોઇપણ દેહધારી મનુષ્ય પુરેપુરો મુકત નથી થઇ શકતા તેવી દશા તે જરૂરીયાતની નથી, એટલે તે પુરેપુરા સંભવ છે કે અન્ન, વસ્ત્ર વગેરેની જરૂરીયાતેની સંપૂર્ણ ઉપેક્ષા કરનારને દેહપાત થઈ જાય, પણ સભાગરૂપી આવશ્યકતાને આવશ્યકતા તરીકે ન ગણનાર અખંડ નૈષ્ઠિક બ્રહ્મચારી પુરૂષ અથવા સ્ત્રી મેાતને દૂર ધકેલે છે એ કાણુ નથી જાણતું ? ભીષ્મપિતામહ અને હનુમાનના નૈષ્ઠિક બ્રહ્મચર્યના અતુલ પરાક્રમ સ્મરણ કરાવવાની શું જરૂર છે ? પહેલા પાંચ તથા આ છેલ્લા પાપનું આ રહસ્ય સમજી લેવાથી તેની સાથેના ઝગડા સહજ થઈ જાય છે. એ રીતે એ ક્રમ સપ્રયેાજન અને સાક સિદ્ધ થાય છે. ન્હાયા
કોઇપણ પાપની સાથે લડવાની રીત પણ સમજવા ચેાગ્ય છે. એટલુ પુન્ય, જાગ્યા ત્યાંથી સવાર, એ કથનાના ગર્ભમાં રહેલું તત્વ સ્વીકાર
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
વાથી કઠિન મા` પર પણ ચાલવાની શક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે. દાખલા તરીકે આલસ્યરૂપી પાપની કુટેવથી છુટવાના પહેલા ઉપાય એ છે કે જે કામ માનુસ પેાતે કરી લેતા ડાય તે તેણે ાડી ન દેવું પણ ચાલુ રાખવું. તે પેાતાનાં કપડાં પેાતે જ ધાતા હાય ! તેણે તે કામકાઇ બીજા પાસે ન કરાવવુ જોઇએ. બીજાની મહેનતે મેળવેલી વસ્તુઓ વગર જો ચલાવી શકતા હાઈએ તે તેવી ચીજો ન ખરીદવી જોઇએ. પગે ચાલીને જઇ શકતા હોઇએ તેા ગાડી અથવા ઘેાડાપર ન બેસવુ જોઇએ. થેલી પોતે જ ઉપાડી શકીએ તેા કુલીને મેલાવવાની જરૂર નથી વગેરે. આ સઘળી વાતા તદ્દન નજીવી જણાય છે, પરંતુ લેકે તે પ્રમાણે ચાલે તે પેાતાનાં અનેક પાપ અને તેનાથી પેદા થનાર કષ્ટથી બચી જાય.
એ રીતે પ્રત્યેક પાપથી મુકત થવાને યત્ન કરવામાં આવે તા માણસ ધીમે ધીમે પણ દઢતાપૂર્વક મુક્ત થઈ જાય છે. ગીતાજીના કથનાનુસાર શનૈ: શનૈમેરવુદ્ધના વૃત્તિવૃત્તિયા । ' એ નીતિ સંભાગરૂપી કઠિનમાં કઠિન પાપને પણ તેટલી જ ચેાગ્યતા અને સફલતાપૂર્વક લગાડી શકાય છે. દુરાચારી તથા વ્યભિચારી માણુસ પણ આ રીતે યત્ન કરે તે આજીવન અખંડ બ્રહ્મચય સુધી પહાંચી શકે છે એમાં શંકા નથી.
ભ્રમઃ—
મનુષ્ય પાપ કરે છે, પુરેપુરો પાપમુક્ત મનુષ્ય તે વિરલ હોય છે; પરંતુ દુ:ખ એટલી વાતનું છે કે એ સર્વ પાપૈને પાપ તરીકે સમજવાનુ છેાડી દે છે ત્યારે તે ભ્રમ કહેવાય છે. એ ભ્રમને કારણે તે પાપને સહજ તેમજ સ્વાભાવિક સમજવા લાગે છે એટલુ જ નહિ પરંતુ કેઇ કેાઇવાર તે પાપને ધર્મ સમજી બેસે છે.
એ ભ્રમના પાંચ વિભાગ કરી શકાય છે.
( ૧ ) વ્યક્તિગત, ( ૨ ) કૌટુમ્બિક, ( ૩ ) કામકાજના (૪) મંડળનો, ( ૫ ) રાષ્ટ્રને.
આ પાંચમાંથી કોઇપણ એક ભ્રમમાં પડીને માણસ પેાતાના અનેક પાપોને ક્ષતવ્ય અને આવશ્યક માની શકે છે અને પરિણામે બીજા અનેક માણુસેને દુ:ખી કરી શકે છે. ( ૧ ) એમ સમજીને મનુષ્ય પેાતાનું આખું જીવન સ્વામાં વીતાડે છે અને પરમા કર્દિ તેને ષ્ટિએ જ નથી પડતા. (૨) શુ મારા કુટુંબને નિરાધાર રાખું ? અચ્ચાંઓનું ભવિષ્ય હું ન સંભાળું તેા કાણુ સંભાળશે ? આ ભ્રમમાં પડીને સ્ત્રી અથવા પુરૂષ જીવનભર કુટુંબના નામે અનેક નિષ્ઠુર કાર્ય કરતા રહે છે અને મેમાં કશુ પાપ નથી જોતા. (૩) માર્
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જીવન સિદ્ધિ,
૧૯
કામ મારે પુરૂં કરવું જ જોઇએ, મારૂ કારખાનું મારે ચાલુ રાખવુ જોઇએ, નહિ તેા હજારા માણુસા બેકાર બનીને ભૂખે મરી જશે. આવા ભ્રમમાં પડેલા માણુસ પોતાના પાડોશના રોગીને સહાય કરવાના કર્તવ્યને ભૂલી જાય છે, એટલું જ નહિ પણ રાગીની પરિચર્ચામાં રહેલા માણસને પેાતાને ત્યાં પેાતાનાં કામકાજ માટે એલાવી લેતાં પણ અચકાતા નથી. ( ૪ ) અમુક મહાશય મારા છે, એ તા મારી જાતિના છે, એ તા મારા ગામના છે, એ તે મારા સગા છે, અમુક સજ્જને મારી ઉપર ઉપકાર કર્યા છે-એવા હાના બતાવીને માણસ પેાતાને તથા બીજાને કેટલા અન્યાય કરે છે? સમાજમાં આ પાપનું પ્રમાણ સૌથી વધારે છે. (૫) અને રાષ્ટ્રહિત ભ્રમ તે બહુ જ ભારે છે. આ ભ્રમમાં પડીને લેાકાએ સેકડા અત્યાચાર કર્યા છે, ઇતિહાસ એની સાક્ષી પુરે છે. આ ભ્રમ બીજા ભ્રમથી જૂદા પ્રકારના છે, કેમકે રાષ્ટ્રના ભ્રમમાં પડેલા માણસે અનેક અન્યાય, અત્યાચાર પાતાનાં કન્યના નામે, પેાતાના ધર્મના નામે કરે છે અને તેના દેશવાસીએ તેના એ દુષ્કૃત્યા માટે અભિનંદન આપે છે.
આવા ભ્રમને કારણે જ દુનિયામાં પાપ એટલુ બધુ વ્યાપક બન્યું છે. એટલા માટે પ્રત્યેક માણુસે એ ભ્રમથી મુક્ત થવાને જીવતાડ પ્રચાસ કરવા જોઇએ, અને એટલું યાદ રાખવું જોઈએ કે પાપ તે ટેવનું પરિણામ છે અને સાચા દિલના જાગ્રત પ્રયત્ના વગર એ ટેવની શુલામીથી મુક્ત થવું અશકય છે. यद्यपि लोके मरणं शरणं । तदपि न मुञ्चति पापाचरणम् ॥
પ્રાર્થના
મિથ્યા શ્રદ્ધામાં ન ફસાવા માટે પેાતાની બુદ્ધિ સિવાય ખીજા ફાઈ પર વિશ્વાસ નહિ કરવાની જરૂર છે. ભ્રમથી બચવા માટે એ જરૂરનું છે કે આપણે સત્યના, જીવનના વિશધી કાચના બચાવ ન કરવા. પાપમાં ન ફસાવા માટે દરેક માણસે અટલું સાફ સાફે સમજવાની જરૂર છે કે પાપ અનિષ્ટ છે, તે સાચાં તેમજ વ્યક્તિગત સુખ છીનવી લે છે. અને બીજા મનુષ્યમાં અનિષ્ટ ઉત્પન્ન કરે છે.
લોકે આ સઘળું જાણતાં છતાં પાપથી નથી ખેંચી શકતા, પાપમાં પડે છે, એનુ કારણ એ છે કે માણસ પેતે કાળુ છે ? પાતાના આત્મા કેવા છે ? વગેરે સ્પષ્ટતાપૂર્ણાંક નથી સમજતા.
પાતાની જાતને વધારે પૂર્ણતા અને સ્પષ્ટતાપૂર્વક સમજવાના એક જ રામબાણ ઉપાય છે અને તે પ્રા'ના. ઉપર કહેવામાં આવ્યું તે પ્રમાણે મનુષ્યે સાચા દિલના જાગૃત પ્રયત્નદ્વારા દેવની ગુલામીમાંથી મુક્ત થવુ' જોઈએ, પરંતુ
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ધ્યેયચુક્યો માનવી. લેખક–નાગરદાસ મગનલાહ. દેશી. બી એ.
સંસારની અંદર મનુષ્યોએ શું કામ કરવા જોઈએ અને શું કામ તેઓ કરે છે, એ હું જ્યારે વિચારું છું ત્યારે ખરેખર મને બહુ જ ખેદ થાય છે કે શું જાણે કેમ દરેક દશ માણસે આઠ માણસ અવળાં જ જતાં હોય તેમ મને લાગ્યા કરે છે, અને તેઓને માટે દયા ઉપજે છે. મનુષ્ય
માની બેઠે છે કે આ જીવન તેને બને તેટલું ધન એકઠું કરવા અને મેજશખમાં દિવસ પસાર કરવા મળ્યું છે, પણ મને કહેવા દ્યો કે આ માન્યતા સત્યથી વેગળી છે, અને તેને છોડવામાં જ અથવા તે સુધારવામાંજ મનુષ્યનું હિત સમાયેલું છે. મનુષ્યના શરીરનું ઉમદા બંધારણ તપાસતાં આપણને એક વાત તે અવશ્ય સમજાય છે કે આ અનુપમ મનુષ્ય દેહ આપણને મળે છે, તેમાં જરૂર કાંઈક ગુઢ અર્થ સમાયેલું છે. મનુષ્ય માત્ર ભંડોળ એકઠું કરનાર મારવાની પેઢીનું કામ કરે છે તેને અર્થ કેઈ ન કરે. માણસ પોતાનું ચારિત્ર વિકસાવે, પૂર્વભવના સારા સંસ્કારોમાં વધારો કરે અને આત્મામાંથી પરમામદશાએ પહોંચે, એવો અર્થ એમાં રહેલો હોય એમ સહેજે માની શકાય છે, પણ જેમ બીનઅનુભવી ઝવેરીને કેઈ અમૂલ્ય રત્નની કિંમત લેતી નથી તેમ મનુષ્યને પણ આ અમૂલ્ય
માલીકની મહેરબાની વગર, પ્રભુ પ્રસાદ વગર કદિ કેઈને મુકિત મળી છે ? આપણુથી ભૂલે તે થવાની જ. છતાં એ ભૂલે, ખલન કરતાં કરતાં આપણે પ્રભુના પ્રસાદની યાચના કરીએ અને ધીમે ધીમે તેનાથી મુક્ત થઈએ. એ માટે સતત પ્રાર્થનાની આવશ્યકતા છે. એ પ્રાર્થના કૃત્રિમ નહિ રહે, ગંગાના પ્રવાહની માફક હૃદયનો પ્રવાહ પ્રકૃતિની શોભામાં વૃદ્ધિ કરનાર સ્વાભાવિકતાથી વહેવા લાગશે. ત્યારે એ પ્રસાદ, પ્રભુની એ પરમ કૃપા, આપણું પામર પણ નિર્મળ ચિત્ત ઉપર ઉતર્યા વગર નહિ રહે એમાં લેશ પણ શંકા નથી. પરમકૃપાળુ પરમાત્મા આપણને સૌને એ સન્માર્ગ પર ચલાવે અને તેના પ્રસાદના પાત્ર બનાવે એ જ અંતિમ પ્રાર્થના.
सत्यपि भेदापगमे नाथ तवाई न मामकीनस्त्वम्
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દયચુ
માનવી.
જીવનની કિંમત નથી. તેને તે જીવન ખરીદતાં અને વેચતાં પૈસાની જરૂર પડતી હેત તે જીવનની કિંમત રહેત. પણ કુદરતે જેમ ગુલાબને કાંટા દેવામાં ભૂલ કરી છે, તેવી જ ભૂલ તેણે હવા, પાણી અને જીવન મફત દેવામાં કરી છે. કુદરત આ ભૂલ ધ્યાનમાં લેશે અને સુધારશે? માનવીના અપાર ડહાપણને આજે આ કુદરતની ભૂલ સાલે છે. તેને ધન એકઠાં કરવાના રસ્તા ઓછા પડે છે અને તેથી કહે છે કે જે કુદરતે હવા-પાણી વિગેરે આટલા બધા પ્રમાણમાં ન સરજાવ્યાં હોત તે કેવું સારું થાત ? કેટલાય માણસો તેને વેપાર કરી, આજે શ્રીમંત બની જ્ઞાતિના અને રાજ્યના અલંકારરૂપ બન્યા હોત? વળી એક યા બીજી રીતે તે બેકારી પણ ઓછી કરી શકત, કે * જે આજે સારી દુનીયાને સતાવી રહી છે, પણ ખેર, આપણું જ ધાર્યું હમેશાં થાય તેવું કયાં છે ? વળી જે કઈ પિતાના ધનથી સંતેષ પામે તે તેને દુન્યવી ડહાપણ મૂર્ખ ઠરાવે છે, કારણ કે તેની નજરમાં મરણાંત સુધી રળવું અને ધનમાં અસંતોષ રાખવે એ જ ખરૂં ડહાપણ છે. વળી આવા માણસ અને સેવાને બીકુલ બનતું નથી, કારણ કે પહેલાને ઉદ્દેશ ધન મેળવવાને છે ત્યારે સેવામાં ધનનો ત્યાગ છે. આમ દરેકના રાહ નિરાળા છે, તેથી આ માર્ગ સૂ માનવી નથી તે સેવા કરી શકતે કે નથી તે સેવા કરનારની કદર કરી શકતે. તેને મન સેવા એટલે કેટલાક બાપકમાઈવાળા અને નવરા માણસોની પ્રવૃત્તિ. આમ આ મૂર્ખ માણસને આંખે અજ્ઞાનરૂપી પડળ ચઢ ગયા હોવાથી, અને ધનના ભરૂપી વેલ વધી જવાથી તેને ડાહ્યો માણસ મૂખ લાગે છે અને પિતાની મૂર્ખતામાં ડહાપણુ જીવે છે. વળી તેને મન કોઈ પૂજ્ય હશે કે નહિ તે ચેકસ કહી શકાય નહિ, પણ જે હોય તે તે એવા માણસને પૂજ્ય ગણે છે કે જે પોતાનું સમગ્ર જીવન લક્ષ્મીની આરાધના કરવામાં જ ગાળે અને વધારે અને વધારે લક્ષમી સંપાદન કર્યા જ કરે. વળી જે ઘરેથી દુકાને અને દુકાનેથી ઘરે જતે હોય અને જે પિતાની દુકાન કે બજાર સિવાયના દુનિયાના બીજા કેઇ સમાચાર જાણવાની પરવા ન કરતે હોય. વળી આ માણસ પોતાની જાતને ડાહ્યો માનતો હોવાથી બહારની શિખામણ તેના ઉપર કેટલી અસર કરે એ કહેવું મુશ્કેલ છે, છતાં હું આજે થોડાક શબ્દ કહ્યા વિના રહી શકતું નથી. ધન માટે મેં આટલું બધું લખ્યું છે માટે હું ધનને વિરોધી છું એમ કેઈ ન માને. હું તે એમ કહેવા માગું છું કે ધન એ સાધન છેઃ સાધ્ય નથી. મનુષ્યને પિતાના જીવનની અંદર જે સાધ્ય મેળવવાનું છે તેની અંદર દ્રવ્ય મદદ કરે છે, અને તેથી જ આપણે તેને સાધન કહીએ છીએ. જેમ ખાલી કોથળો ટટાર રહી શકતું નથી તેમ અન્ન અને એવી બીજી જરૂરીયાતની વસ્તુ વગર માણસ પોતાની ફરજ બજાવી
For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
Villa Ill
(Eid
- ભાવનાનું સંક્ષિપ્ત સ્વરૂપ. ૨
શા
\ In
m HER
રા HERE STER
BR E BE E BEST
ઇષ્ટ સંવેગ, સમૃદ્ધિયુક્ત વિષયસુખ, સંપદા, તથા આરોગ્ય, દેહ, વન અને જીવિત એ સર્વે અનિત્ય છે.
જન્મ, જરા અને મરણના ભયથી વ્યાસ અને વ્યાધિ વેદનાથી ગ્રસ્ત એવા લકને વિષે શ્રી જિનેશ્વર ભગવાનના વચન થકી અન્યત્ર કયાંય શરણું નથી
સંસાર ચકમાં ફરતાં એકલાને જન્મ મરણ કરવાં પડે છે, અને શુભાશુભ ગતિમા જવું પડે છે, તેથી આત્માએ એકલા પિતે જ પિતાનું અક્ષય આત્મહિત સાધવું.
હું સ્વજનથી, પરજનથી, વૈશાવથી અને શરીરથી જુ છું એવી જેની નિશ્ચિત મતિ છે તેને શોક સંતાપ થવે સંભવત નથી.
અશુચિથી ઉત્પન્ન થએલા, અશુચિથી વૃદ્ધિ પામેલા અને અન્યને પણ અપવિત્ર કરનાર એવા દેહને અશુચીભાવ દરેક સ્થાને ચિંતવ.
માતા થઈને પુત્રી, બહેન, અને ભાચ આ સંસારને વિષે થાય છે, તેમ જ પુત્ર થઈને પિતા, ભાઈ અને શત્રુ પણ થાય છે.
જે મિથ્યાદ્રષ્ટિ અવિરતિ, પ્રમાદી અને કષાય વેગને વિષે રૂચિવત છે શકતું નથી. આ જરૂરીયાતે ખરીદવાને ધન કામનું છે માટે જ ધન ઉપયોગી છે. એક મનુષ્યને કાશ્મીર જવું હોય તે તેણે કાશ્મીરની ટીકીટ મેળવવા માટે પ્રયત્ન કરવો જોઈએ, પણ દેવવશાત્ કાશમીરની ટીકીટ આંખને રમ્ય લાગતી હોવાથી, તે માણસ ટીકીટે એકઠી કરવા જ મંડ રહે અને કાશમીર જવાનું જ ભૂલી જાય તે આપણે તેને કે કહીએ? અહીંયા તે પિતાનું ધ્યેય ભૂલી જઈ સાધનને વળગી રહે છે. તેમ જે મનુષ્ય ફકત જીવનપર્યત ધન મેળવવામાં જ મંડ્યા રહે છે તેઓ પોતાનું ધ્યેય ભૂલે છે અને સાધનને સાધ્ય ગણું આરાધે છે. આ કેવળ મૂર્ખાઈ છે. જે સમગ્ર જીવનને વ્યર્થ બનાવવા પુરતી છે. આમ દરેક મનુષ્ય જાણવું જોઈએ કે આપણે આપણા જીવનની અંદર ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ એ ચારે વસ્તુ સાધવાની છે અને એ ચારેને માટે તનતોડ મહેનત કરવાની છે.
For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભાવનાનું સંક્ષિપ્ત સ્વરૂપ તેનામાં મલીન કર્મને પ્રવાહ ચાલ્યો આવે છે તે માટે તેને નિરોધ કરવા યત્ન
ક
.
પુન્ય, પાપને નહિ ગ્રહણ કરવામાં જે મન, વચન, કાયાની વૃત્તિ તે આત પુરૂએ ઉપદેશેલ, અત્યંત સમાધિવાળો અને હિતકારી સં૫ર ચિંતવવા ગ્ય છે.
જેમ વૃદ્ધિ પામેલે છેષ લંઘનથકી નવડે ક્ષીણ થાય છે તેમ એકઠાં થયેલા કર્મને સંવર યુક્ત પુરૂષ તપવડે કરી ક્ષીણ કરી નાંખે છે.
- ઉર્વ, અધે અને તીરછા લોકનું સ્વરૂપ, તેને વિસ્તાર, સર્વત્ર જન્મ મરણ, રૂપી દ્રવ્ય અને ઉપરનું ચિંતવન કરવું.
જેમણે અંતરંગ શત્રુઓને જીત્યા છે એવા જિનેશ્વરએ જગતના હિતને માટે આ ચારિત્ર ધર્મ સારી રીતે પ્રરૂપે છે, તેમાં જે રક્ત થયેલા છે તે સંસારસમુદ્રને લીલા માત્રમાં પાર પામેલા સમજવા.
મનુષ્યપણું, કર્મભૂમિ, આર્યદેશ, ઉત્તમકુળ, આરોગ્યતા. અને દીર્ધાયુષ પ્રાપ્ત થયે છતે, તેમજ શ્રદ્ધા, સરળ, અને શાસ્ત્રશ્રવણ આદિ સામગ્રી વિદ્યમાન છતે પણ સમ્યકત્વ અતિ દુર્લભ છે.
સેંકડે ભવે એવું દુર્લભ સમ્યકત્વ પામીને પણ મેહથી, રાગથી, કુમાર્ગ દેખવાથી અને ગૌરવના વશથી ચારિત્ર પ્રાપ્ત થવું અતિ દુર્લભ છે.
તે ચારિત્રરત્ન પામીને ઇંદ્રિય, કષાય, શૈરવ, અને પરીષહ રૂપ શત્રુથી વિહળ થયેલા જીવને વૈરાગ્ય માગમાં વિજય મેળવે એ અત્યંત કઠીન છે.
તેટલા માટે પરિષહ, ઇદ્રિય અને ગૌરવ ગણના નાયક એવા કષાય શત્રુઓક્ષમા, મૃદુતા રૂજુતા, અને સતિષ વડે કરીને વીર પુરુષોએ જય કરે.
કષાયના ઉદય નિમિત્ત અને ઉપશાંતિના નિમિત્ત સમ્યગ રીતે વિચારીને ત્રિકરણ શુદ્ધિથી તેમને અનુક્રમે ત્યાગ અને આદર કર.
દશવિધ ધર્મ ક્ષમા, મૃદુતા, રુજુતા, પવિત્રતા, સંયમ, સંતેષ, સત્ય, તપ, બ્રહ્મચર્ય અને નિષ્પરિગ્રહતા એ રીતે દશવિધ ધર્મ વિધિ સેવવા યુગ્ય છે.
ધર્મનું મૂળ દયા છે. ક્ષમારહિત માણસ દયાને સારી રીતે આદરી શકતું નથી તે માટે જે ક્ષમા આપવામાં તત્પર છે તે ઉત્તમ ધર્મને સાધી શકે છે.
સર્વ ગુણે વિનયને આધીન છે, અને વિનય મૃદુતાને આધીન છે, જેમાં સંપૂર્ણ મૃદુતા વસી છે તે સર્વગુણસંપન્ન થાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનંદ પ્રકાશ.
w
w
w
w
w
w w w
w
www.ન- -
રૂજુતા વિનાને કે શુદ્ધિને પામતે નથી. અશુદ્ધ આત્મધર્મ આરાધી શકતે નથી, ધર્મ વિના મેક્ષ નથી અને મોક્ષવિના બીજું પરમસુખ નથી.
જે ઉપકરણ, આહાર પાણી, અને દેહને આશ્રીને દ્રવ્યશૌચ કરવો ઘટે તે ભાવશૌચને બાધક ન પહોંચે તેમ યત્નથી કર યોગ્ય છે.
હિંસાદિક પંચાશવથી વિરમવું, પચે ઇંદ્રિયને નિગ્રહ કરે, ચાર કષાયને જય કર અને મન-વચન-કાયાના ત્રણ દંડથી વિરમવું એમ સંયમ ૧૭ પ્રકારે છે.
બાન્ધવ, ધન અને ઇન્દ્રિય સુખના ત્યાગથી જેણે ભય અને વિગ્રહ ત્યજ્યા છે અને અહંકાર, મમકાર ત્યજ્યા છે એવા ત્યાગી સાધુ જ નિગ્રંથ કહેવાય છે.
પૂર્વાપર અવિરૂદ્ધ વચનને ઉચ્ચાર કરો અને તન, મન, વચનની એકતા અકુટિલતા આદરવી એમ ચાર પ્રકારનું સત્ય શ્રી જિનેશ્વરના શાસનમાં કહ્યું છે. અન્યત્ર કહેલું નથી.
અનશન (આહાર ત્યાગ ), ઉનેદરી ( આહારમાં ઓછાશ કરવી), વૃતિ સંક્ષેપ (નિયમિત રહેવું ), રસત્યાગ, કાયકલેશ, (શીત તાપાદિ સમભાવે સહેવાં) અને સંલીનતા (સ્થીરાસને રહેવું) એ છ પ્રકારને બાહ્યતપ કહ્યો છે.
પ્રાયશ્ચિત્ત (પાપની અલોચના) ધ્યાન, વૈયાવચ્ચ, વિનય, કાયોત્સર્ગ અને સ્વાધ્યાય. એ રીતે અત્યંતર તપ છ પ્રકાર છે.
દીવ્ય તથા ઔરિક કામગ સંબંધી સુખ થકી ત્રિવિધે ત્રિવિધે નિવdવું. એવી રીતે બ્રહ્મચર્ય અઢાર પ્રકારનું છે.
અધ્યાત્મજ્ઞાનીઓ નિશ્ચયથી મૂછને જ પરગ્રહ કહે છે, તેથી વૈરાગ્યના અથને નિષ્પરગ્રહતા–નિસ્પૃહતા એ પરમ ધર્મ છે.
પૂર્વોકત દશવિધ ધર્મનું સદા સેવન કરનારને અત્યંત નિવિડ થયેલા પણ રાગદ્વેષ અને મહેને અલ્પકાળમાં ક્ષય થાય છે.
અહંકાર અને મમકારના ત્યાગથી અતિ દુર્જય, ઉદ્ધત અને પ્રબળ એવા પરીષહ, ગૌરવ કપાય તથા મન વચન કાવાના દંડ અને ઇદ્રિના સમૂહને યેગી પુરૂષે હણે છે,
સ૮ ક. ૦
--
[૪
]
–
For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫
સ્વીકાર અને સમાચના. શ્રી કલ્પસૂત્ર વાંચન માટે શું કરવું?
પર્યુષણ અને કલ્પસૂત્ર વાંચન સંબંધી એક નિર્ણય થવાની જરૂર.
આ વર્ષ શ્રાવણ વદિ ૧૨ શુક્રવાર અદાઈધર ને ભાદરવા સુદ ૪ રાક્રવાર સંવત્સરી પર્વ એ માટે એક નિર્ણય થયેલ હોવા છતાં, શ્રાવણ વદ ૩૦ સૂર્યગ્રહણ હોવાથી ગ્રહણ શરૂ થયા પહેલાં સવા આઠ પહેલાં કલ્પસૂત્ર પ્રથમ વ્યાખ્યાન અને ગ્રહણ મોક્ષકાલ બે વાગે થતાં બીજું વ્યાખ્યાન વાંચવું એ નિર્ણય અત્રે તેમજ અમુક બીજે સ્થળે થયેલ જાણવામાં છે; છતાં પિપરોઠારા જાણવામાં આવેલ છે કે વદિ ૩૦ ના રોજ અસઝાય ગણી શ્રાવણ વદિ ૧૪ ના રોજ કલ્પસૂત્ર વાંચનની શરૂઆત કરવી તેવા પણ નિર્ણય જણાય છે. એમ ભિન્ન ભિન્ન મતને લઇને કદાચ કલ્પસૂત્ર વાંચન થાય તેમ જણાય છે, તે સકલ હિંદના સકલ મુનિમહારાજાઓ અને શ્રીસંઘે એ જલદીથી એકમત થઈ એક નિર્ણય ઉપર આવવા એમ વિનંતિ કરીએ છીએ.
સ્વીકાર અને સમાલોચના. અધ્યાત્મ મહાવીર-પર્યુષણા ક્ષમાપના પ્રકાશક ભાયાણી હરિલાલ જીવરાજ કાપડીયા-ભાવનગર કિંમત છ આના. શ્રી મહાવીરદેવનું આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિએ મૂળ લેખક ગોકુળદાસ નાનજી ગાંધીએ જે અવલોકયું તે જુદા જુદા ગ્રંથોના આધારે આ નિબંધ લખ્યો છે. ખરેખરી રીતે તે વિશુદ્ધ આત્મા એજ મહાવીર પ્રભુ છે એમ નિશ્ચયદષ્ટિથી જ
આ લેખ આલેખેલે છે. બીજામાં શ્રી પર્યાપણું ક્ષમાપના એ સ્થાનકવાસી મુનિ કાનજીરવામનું એક વ્યાખ્યાન છે. શ્રી સૂત્રકૃતાંગ, બૃહતકલ્પ વગેરે સૂત્રોની સાદત આપી લેખ વાંચવા યોગ્ય બનાવે છે. પ્રકાશકે બંને સંગ્રહ એ ગ્રંથમાં આપી ગ્ય ક્યું છે.
શ્રી આદર્શ જૈનરત્ન- લેખક જીવનલાલ છગનલાલ સંઘવી. ધમ્મલકુમાર, તરંગવતી, ચંદ્રશેખર દાનવીર રત્નપાળ, અભયસિંહ-માનસિંહ આ કથાઓ એક યા બીજી રીતે જુદા જુદા ગ્રંથોમાં પ્રકટ થયેલ છતાં એક સાથે ઉપરોકત પાંચે કથાઓ સાદી અને સરલ ભાષામાં આ ગ્રંથમાં પ્રકટ કરવામાં આવેલ છે. હાલ આ રીતે ટુંકી ટુંકી કથાઓ પ્રકટ કરવાને જૈન લેખકે તરફથી પ્રચાર થયો છે અને તે બાળક બાળકીઓના શરૂઆતના કથાવાંચન તરીકે ઉપયોગી છે. આ બુકમાં તે ઉપયોગી સંગ્રહ છે. કિંમત આઠ આના. પ્રકટકર્તાને ત્યાંથી. અમદાવાદ, પંચભાઈની પોળ.
કપૂ૨ કાવ્ય કલ્લોલ–(ભાગ ૧-૨-૩-૪) જેમાં ચૈત્યવંદન, સ્તવને તથા રસ્તુતિઓ પ્રથમ ભાગમાં, બીજા ભાગમાં ગઠ્ઠલી સંગ્રહ, ત્રીજામાં સઝાયપદ સંગ્રહ તથા ચોથા ભાગમાં ભજન ઉપદેશક પદ સંગ્રહ આપવામાં આવેલ છે. આ ચારે ભાગમાં કેટલાક પૂર્વાચાર્યકૃત અને વિશેષમાં મુનિરાજ શ્રી લલિતવિજયજી મહારાજે પોતાને હદયલ્લાસથી
For Private And Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનંદ પ્રકાશ,
સ્વતઃ બનાવેલ છે તે આ સંગ્રહ આ ગ્રંથમાં આપી તે પિતાના પૂજ્યપાદ ગુરૂરાજ શ્રી શાંતિમૂર્તિ કર્ખરવિજયજી મહારાજનું નામ આપી આ પુસ્તકમાં ગુરૂશ્રીની પ્રતિકૃતિ સાથે આપી ગુરૂભક્તિ બજાવી છે. એકંદરે સંગ્રહ ઉપયોગી તથા રસમય ચુંટણ જેવો કરી પ્રકટ કરે છે. છપાઇ કાગળ વગેરે પણ કામ સારું કર્યું છે, પ્રકટકર્તા શ્રી કષ્પર પુસ્તકાલય–સમો (ગુજરાત).
શ્રી પ્રભુને ચરણે–પ્રકાશક-ભાયાણી હરિલાલ જીવરાજ કાપડિયા-ભાવનગર. કિંમત ચાર આના. આત્મસાધન, અમૂલ્ય તત્ત્વવિચાર, પરમપદ પ્રાપ્તિ ભાવના, લોકાલોક રહસ્ય પ્રકાશ, બ્રહ્મચર્ય વિષે સુભાષિત, ભક્તિ રહસ્ય, આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર વગેરે વિષયો ઉપર પદ્ય અને ટુંકાણમાં સંગ્રહ કરી વિવેચનો ટુકામાં આપેલા છે જે મનન કરવા જેવા છે. બાઇડીંગ અને છપાઈ કામ પણ વસ્તુને શોભે તેવું આપેલ છે.
શેઠ દેવકરણ મુળજી શ્રી સોરઠ વિશાશ્રીમાળી જૈન બેડીંગ હાઉસને બીજે વાર્ષિક રિપોર્ટ તથા હિસાબ-તા. ૧-૬-૩૦ થી તા. ૩૧-૫-૩૧ સુધી. બોડીગ ધારાધોરણ મુજબ વ્યવસ્થિત ચાલે છે. હિસાબ અને વહીવટ ચોખવટવાળા છે એમ રિપોર્ટ. ઉપરથી માલમ પડે છે.
પૂજય શ્રી લાભવિજયજી મહારાજને સ્વર્ગવાસ. ગત અષાડ વદિ ૧૪ રજ પૂજ્યપાદ પ્રવર્તક મહારાજ શ્રી ૧૦૦૮ શ્રી કાંતિવિજ્યજી મહારાજના અનન્ય ભક્ત શિષ્ય મુનિરાજ શ્રી લાભવિજયજી મહારાજ સવારના સાડાનવ વાગ્યાને શુમારે કાળધર્મ પામ્યા છે. તેઓશ્રી મૂળ વડોદરાના રહેવાસી હતા. સંવત ૧૯૪૯ માં પંજાબ-હુશીયારપુર મુકામે તેમણે પૂજ્યપાદ ન્યાયભેનિધિ શ્રી ૧૦૦૮ શ્રી વિજયાનંદસૂરિ (આત્મારામજી) મહારાજના વરદ શ્રીહસ્તે દીક્ષા લીધી હતી. દીક્ષા લીધા પછી આખી જીંદગી સુધી પૂજ્ય શ્રી પ્રવર્તાકજી મહારાજના ચરણમાં રહીને તેમની અખંડ ભક્તિ કરી છે. એટલું જ નહિ પણ આખા સાધુ સમુદાયની તેઓ અથાગ ભકિત કરતા હતા. પોતે વર્ષોથી શ્વાસના રોગથી પીડાતા હોવા છતાં પિતાનું દેહ ચાલ્યું ત્યાં સુધી તેમણે પૂજ્ય પ્રવર્તકજી મહારાજની તેમજ સાધુસમુદાયની ભકિત કરવામાં જરા સરખોય પ્રમાદ કર્યો નથી. જેઓ તેમના પરિચયમાં આવ્યા છે તેઓ તેમના વયાવચ્ચ ગુણની એકી અવાજે પ્રશંસા કરે છે. તેઓશ્રી સ્વભાવે સરળ અને ઘણા જ ભદિક હતા. પાછળના વર્ષોમાં તેઓશ્રી શ્વાસના વ્યાખથી વધારે પીડાતા હતા તેમ છતાં છે દિવસોમાં કુદરતી રીતે જ વ્યાધિએ શાંતરૂપ ધારણ કર્યું હતું, જેથી અંતમાં કઈપણ જાતની અશાંતિ ભગવ્યા સિવાય ચાલીસ વર્ષને વિશદ્ધ દીક્ષા પર્યાય પાળી તેમણે સીતેર વર્ષની ઉમરે સમાધિપૂર્વક કાળ કર્યો છે. એ સદ્દગત મુનિભકત હદથી આત્માને અખંડ શાંતિ મળે એમ ઇચ્છી વિરમીએ છીએ.
For Private And Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રીપાળમહારાજના રાસ.
શ્રી નવપદજી મહારાજના મહિમા અપૂર્વ છે, જે કાઇ પણુ જૈન માટે અજાણુ નથી. ચૈત્ર માસ અને આસા માસમાં આવતા એળી-આય.ખીલ તપ કરી શ્રી નવપદજીમહારાજની આરાધના કરાય છે. એ અઠ્ઠાઇના દિવસેામાં શ્રી નવપદજી મહારાજનું અપૂર્વ મહાત્મ્ય જેમાં આવેલ છે, તેવા શ્રીપાળ મહારાજનું અદ્ભુત ચરિત્ર તેના રાસ જે વંચાય છે, તે મૂળ તથા તેનું સરલ ગુજરાતી ભાષાંતર સ` કાઇ સમજી શકે તેવી ગુજરાતી ભાષામાં આ ગ્રંથમાં આપવામાં આવેલ છે. પાના ૪૬૦ પાકું કપડાનુ બાઇડીંગ સુંદર ગુજરાતી ભાષામાં પ્રગટ થયેલ છે, આશા સુદ ૧૫ પૂર્ણિમા સુધીમાં લેનારને બે રૂપીયા ( પાસ્ટેજ જુદુ' ) ની કિ ંમતે આપવામાં આવશે.
શ્રી નવપદજીની પુજા. ( અર્થ, નેટ, મ ંડલ, યંત્ર, વિધિ વગેરે સહિત. )
પ્રભુભક્તિમાં તલ્લીન થઇ ઇષ્ટસિદ્ધિ જલદી પ્રાપ્ત કરવા માટે, પૂર્વાચા` પ્રણીત પૂજા એક વિશિષ્ટ કારણ છે. એવા હેતુથીજ શ્રીમદ્ યરોવિજયજી મહારાજકૃત નવપદ્રજીની પૂજા અમેાએ તેના ભાવાર્થી, વિશેષાથ અને નેટ સાથે તૈયાર કરી પ્રગટ કરેલ છે. સાથે શ્રી નવપદજીનુ મંડલ તે તે પદેાના વણુ –રંગ અને તેની સાથે, વિવિધ રંગ અને સાચી સોનેરી શાહીની વેલ વગેરેથી તથા શ્રી નવપદજીના યંત્ર કે જે ભાયખીલ—માળી કરનારને પૂજન કરવા માટે ઉપયાગી છે, તે બને ખીએ ઉંચા આ પેપર ઉપર મેટા ખ કરી ઘણા સુ ંદર સુરોાભિત અને મનેાહર બનાવી આ ગ્રંથમાં દાખલ કરવામાં આવેલ છે. આ સાથે શ્રી સિદ્ધચક્રજી મહારાજનું આરાધન કેમ થાય, તેના સંપૂર્ણ ક્રિયાવિધિ, ચૈત્યવંદન, સ્તવના, સ્તુતિએ અને સાથે શ્રીમાન પદ્મવિજયજી મહારાજ અને શ્રીમાન્ આભારામજી મહારાજકૃત નવપદજી પૂજાએ પણુ દાખલ કરેલ છે. ઊંચા એન્ટ્રીક પેપર ઉપર ગુજરાતી સુંદર જુદા જુદા ટાઇપેાથી છપાવી ઉંચા કપડાના ખાઇડીંગથી અલંકૃત કરેલ છે. આ ગ્રંથનું નામ જ જ્યાં પવિત્ર અને પ્રાતઃસ્મરણીય છે ત્યાં તેની ઉપયોગિતા અને આરાધના માટે તે કહેવુજ શું? શ્રી નવપદજી આરાધનના જીજ્ઞાસુ અને ખપી માટે આ એકઉત્તમ કૃતિ છે. અને તેમાં ગુરૂમહારાજની છબી, નવપદજી મહારાજનું મંડલ ને યંત્ર આ મુકમાં દાખલ કરેલ ટ્રાઇ આ ગ્રંથ વાંચનારને તેની પૃ રચના જાયા સિવાય તેવું નથી. કિ ંમત રૂા ૧-૪-૦ પાસ્ટેજ જુદું.
ઉપરોકત અને મુકો સાથે લેનારને ( આશા શુદ ૧૫ સુધીમાં ) રૂા. ૩-૦-૦ (પોસ્ટેજ જીંદુ ) ની કિંમતે મળી સકશે,
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા—ભાવનગર.
For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Reg. No. B. 431. I = ક == શ્રી આ ત્માનંદ પ્રકાશ. == ITI | દર માસની પૂર્ણિમાએ પ્રગટ થતું માસિક પત્ર. 5. 31 મું. વીર સં. 2459 શ્રાવણ, આત્મ સં'. 38. અંક 1 લે. તટસ્થ. ‘તટસ્થ " એ શબ્દ અર્થહીન છે, વાણીની દુનિયામાં એ નપુંસક છે. જ્યારે આ સ્તબ્ધ જગત સન્મુખ મહા કેયડાઓ ઉભા છે, ત્યારે કઈ વીર્યવાન નર " નિષ્પક્ષ " રહી શકે જ નહિ. એવા પુરૂષને એના સિદ્ધાંતો હોય છે; એ અણનમ સિદ્ધાંતોની રક્ષા કરતા ઉભે હોય છે, એ ગજે છે; એ એની વિચારણાનાં આંદોલન ઉભાં કરે છે; એ નિભ- HiI કપણે જગતની સમસ્યાઓના ઉકેલમાં પોતાને ફાળો આપે છે. 88 વિવેકબુદ્ધિના શાસન અનુસાર તમે નિરૂપાગી વાણી ભલે ન વદે, વાણીદ્વાર ઉપર મૌનનું તાળુ તમે ભલે મારે, પરંતુ આજે તટસ્થ " કેમ રહી શકાય ? આજે, જ્યારે જન્મી જગત આશાયેશ માગે છે, જ્યારે પીડિત માનવજાત પીડન મુક્તિના માર્ગો શોધે છે, ત્યારે કેણુ પિતાનાં સ્થાપિત જીવનસૂત્રો વિનાનો રહી શકે ? " તટસ્થ” રહેવું, અભિપ્રાયવિહિન ઉભવું, સિદ્ધાંતવિહાણ જીવવું એ કાયરનું કામ છે. " 20 SOSE = = . " આશાવાદનાં કાવ્યો ? માંથી ==== ==== ===== == = = = | For Private And Personal Use Only