Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1zAvAda, va rSa 3 juM ke e ka 7 me saLaMga aMka 31 * me 1969 zrI bhAgavata vidyApITha ane mAnavamaMdiranA saujanyathI ka
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ -: pa1 uparAMta grAhaka banAvanAra sevAbhAvI pratinidhio - amadAvAda, zrI harivadana esa. bhaTTa 39, zrI gaMgAmaiyA hA. so. khokharA mahemadAvAda 8 zrI cImanalAla choTAlAla kAcavAlA pUlanIce, rIcIroDa, zrI bAlagoviMdabhAI chaganalAla paTela gaLanArAnI pALa, zAhapura navInacaMdra je rAvala Do.nIcAlI khokharA mahemadAvAda 8 zrI goviMdabhAI caturabhAI paTela (prAMtiyAvAlA) khArIkuI, khAkharA mahemadAvAda 8 zrI mukundarAya che. jAnI pAvarahAusa, sAbaramatI, zrI bhAlacaMda dazarathalAla bAroTa 302, haripurA, asAravA pAse zrI ghanazyAmacaMdra badInAtha paMDayA dolatakhAnA, moDhavADe, sAraMgapura zrI prabodha sI. mahetA lAkhiyAnI poLa, khADiyA ' zrI kezavalAla kALIdAsa paTela 4, rAmaghara, baMdhu samAja saMsAyaTI usmAnapurA zrI naMdubhAI bhAIzaMkara ThAkara 944, TokarazAnI poLa, jamAlapura zrI dhanubhAI DAhyAbhAI dalavADI darajInI vADI pAse, dolatakhAnA sAraMgapura zrI viThThalabhAI nA. paTela [ gRhapAla ] zrI kaDavA pATIdAra vidyArthI bhavana elIsabrIja zrI rasikalAla somanAtha bhaTa sITIsivila ke, bhadra zrI hirAlAla AzAbhAI amIna 21 vijaya kelenI, usmAna purA-13 keTahApura zrI haMsarAja ga. veda 1784, rAjArAmapUrI, kalakattA zrI caMdrikAbena vI. rAvala 22, skula roDa, bhavAnIpura gAdiyA zrI joitArAmabhAI C/o mohanalAla haragoviMdadAsanI ku. gAMDala zrI kAtilAla chaganalAla zeTha nAnI bajAra gaNadevI zrI chaganalAla gAMDAlAla bhaTTa dave mahAlA zrI manubhAI mathurAdAsa bhaTTa havelI sTrITa godharA zrI ratilAla dvArakAdAsa desAI bhagavada" parabhAroDa jaMbusara zrI jayaMtilAla choTAlAla cokasI hazakhuzI sTorsa, DabhoI zrI bipinacaMdra geviMdalAla , vasAvALA, punita smRti dhoLakA zrI nAraNadAsa premacaMda gAMdhI dhamaka vADI. jAmanagara zrI guNavaMtaprasAda pI. parIkha raNajIta mArga bilimorA zrI ramaNalAla cheTAlAla cokasI zrImahAdevanagara, khaMDavALAnI upara zrI bhagavAnadAsa gulAbabhAI paMcAla hindu vyAyAma maMdira sAme naDiyAda zrI zAMtAbena trIbhovanadAsa mIstrI vIla kanyAvidyAlaya reDa, zrI rajanIkAnta cekasI sidRzIM poLa, muMbaI zrI bhagavAnadAsa ke. kApaDIyA c/o mAnava maMdira, mAnava maMdira roDa, zrI amaratalAla dave mAnava maMdira, mAnava maMdira roDa, zrI zaMkaralAla haragoviMdadAsa paMDayA annapUrNA nivAsa, 29, krosa; roDa naM. 2 vilepArlA zrI uSAbahena ma. bhUkhaNavAlA 39, bajAja roDa vilepArlA zrI rAmazaMkara TI. jAnI , jAnI vilA eraTeTa, neharU roDa, vilepArlA | mINakaccha bI mAdhavabhAI vallabhAI paTela bharUca zrI valabhadAsa cheTAlAla cokasI rasI/11 zeTha phaLIyA solA [ dasakroi ] zrI DAhyAbhAI jagannAtha purANI surata zrI mohanalAla maganalAla jarIvAlA dhIA zerI, mahidharapurA - surata zrI raNachoDadAsa vanamALIdAsa baraphIvAlA, barAnapurI bhAgALa zrI manubhAI jI. yAjJika DagazerI, dihIgeTa valasADa zrI jItendra hIrAlAla desAI kavATara na. 421 vesTa yArDa' ,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ satyaM zivaM sundara 31zIrvA IT (c) 1/ varSa : 3jI] saMvata 2025 vaizAkha : 15 me 19 9 [aMka: ume lAyakAta athavA adhikAra saMsthApaka karmaNyevAdhikAraste mA phaleSu kadAcana / devendravijaya lAbha meLavavA mATe mANasa jeTale ciMtAtura, vyAkuLa athavA jaya bhagavAna? tAlAvelIvALo rahe teTale ja te garIba, khAlI ane lAbhanI gulAmI | karanAra che ema samajavuM. lAbha maLavAthI je mANasa khUba rAjI thaI jAya che te paNa te lAbha meLavavA mATe lAyaka athavA adhikArI nathI ema samajavuM. adhyakSa satya mArga ane nItipUrvaka karma karyA vagara, parizrama karyA kRSNazaMkara zAsI vagara mANasa je lAbha meLave che, tenAthI te, puruSatva vinAnA mANasane khUbasUrata strI maLI gayAnI jema, harSita ane mahAdha thaI jAya che. lAbhanI asarathI tenuM citta chavAI jAya che, te garva saMpAdana samiti - ane abhimAnathI bharAI jAya che. te kame kame alpa buddhivALe ema. je. goradhanadAsa ane mUDha banatuM jAya che. kanaiyAlAla dave sAce AnaMda ane kharI prasanatA satya mArge karma karavAmAM ja rahelAM che. A AnaMda ane prasannatA e ja karma karavAthI maLato sAro lAbha che. karma karyA vinA athavA anItine mAge karma karavAthI mANasa je lAbha meLave che, tenAthI ene sAco AnaMda, kAryAlaya sAcI prasannatA prApta thatAM nathI. ane asatya mArgo anItipUrvaka bhAunI paLanI bArI pAse, | kama karanArane tenA e karmamAMthI paNa sAco AnaMda ke prasannatA prApta rAyapura, amadAvAda-1 thatAM nathI. nItipUrvaka karma karyA vinA meLavela lAbha e lAbha nathI, phona naM. 53475 AnaMda nathI, prasannatA nathI, paNa mAnasika roga athavA aniSTa ja che. je karma karyA vinAnA lAbhathI AnaMda, prasannatA ke sukha prApta thaI zakatAM hatA te bhagavAne AkhI pRthvIne sonAmahora, vArSika lavAjama ratna ane miSTAnethI bharelI ja banAvI hata. paraMtu AnaMda ane bhAratamAM 2, 5-00 prasannatA nItipUrvakanA karma dvArA ja (te karmamAMthI ja) maLatAM videzamAM rU, 12-00 | hAI bhagavAne mANasane be hAtha, be paga, baLa ane buddhi ApIne A pRthvInA karmakSetra para UbhuM karyuM che.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 lAyakAta athavA adhikAra 2 uddhAra karanAru zikSaNa 3 'Ane huM rAmarAja kehuM' 4 5 } 7 8 ' 10 11 12 13 . . 14 15 16 mahAtmAnI mahattA darAjanI prabhubhakti jIvana ane mRtyunuM rahasya prabhunI mAyA haiyAnu dhAvaNa virahanI vedanA meTA dharana putrI naramedha dhelAM ame bhale thayAM re guru nAnaka vaTanA kaTakA kevuM nasIba lagna anukrama Luo zrI vinAbA bhAve gAMdhIjI zrI sAne gurujI zrI kezavacaMdra sena zrI DoMgare mahArAja mukuMda joSI zrI pItAMbara na paDela zrI devendravijaya ' jaya bhagavAna' zrI premacaMdajI zrI manahara bhadrezvarA mIrAMbAI zrI rameza bhaTTa zrI prabhulAla dvivedI zrI amRta 1 3 5 } 7 re 12 13 17 18 24 cha 31 34 36 ' AzIrvAda 'nA premI sevAbhAvI sajjanAne sat-sAhityanA pracAra mATe ApanA gAmamAM AzIrvAda'nA ejanTanuM kAma Apa ja upADI le.. eka pAsTakArDa lakhavAthI grAhaka| noMdhavAnI chApelI pAvatImuka meAkalI ApavAmAM Ave che. grAhakonAM saranAmAM tathA temanAM lIdhelAM lavAjameAnI rakama dara mAsanI Akhara tArIkha pahelAM 'AzIrvAda' - kAryAlayane manIorDarathI mekalI ApavAM. lavAjamanI rakama kAryAlayamAM jamA thayA pachI ja grAhakone a`kA ravAnA karavAmAM Ave che. ejanTone kAryAlaya sAthenuM TapAlakha, manIA`rakharca vagere majare ApavAmAM Ave che.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ uddhAra karanAruM zikSaNuM zrI vinobA bhAve Aje je zikSaNa apAI rahyuM che te bilakula hAthe ane dasa pherA jamaNA hAthe, ema ghaTI ArAmathI apAI rahyuM che, ArAmamAM apAI rahyuM calAvavI joIe. beu hAthane sarakhI kasarata maLavI che, ArAma mATe apAI rahyuM che. bhaNAvanAro joIe. vaLI, chAtI sIdhI, kamara TaTAra ema khurazI para besaze, bhaNanAro pATalI para besaze. barAbara besIne dAvuM joIe. loTa bahu jhINAye ArAmathI bhaNAvAze, ane ArAmathI bhaNAze. je na thAya ane bahu jADeye na thAya. roja AvI bhaNato haze tene gharamAM mAbApa koI kAma nahIM rIte ghaMTIne daLelA tAja leTa khavAya te uttama sepe. kaheze ke chokaro bhaNI rahyo che. ane bhaNI poSaNa maLaze, ane zarIra majabUta banaze. lIdhA bAda te keI nekarI zodhaze. Ama, tene zikSaNa khabara nathI, mArI sAme A vidyArthIo ArAmathI apAI rahyuM che, ArAmamAM apAI rahyuM beThA che, temAMthI keTalAne ghare ghaMTI haze. ghaMTImAM mAtra che, ane ArAma mATe apAI rahyuM che. loTa ja nathI daLAto. ALasa paNa daLAya che. tenAthI tema chatAM ApaNuM pUjya netA paMDita neharue . suMdara kasarata thAya che, utpAdaka zrama thAya che. eka jAhera karI dIdhuM hatuM ke "ArAma harAma hai." vAra amArA AzramamAM ghaMTI cAlI rahI hatI. to je zikSaNa apAI rahyuM che te paNa harAma che, bALake daLI rahyA hatAM. eka moTA zikSaNazAstrI ema kahevuM paDaze. paraMtu cIna-pAkistAnanI kRpA Azrama jovA AvyA. Azrama joI bahu khuza che ke have vidyAthIone jarA vyAyAma karAve che. thayA. kahe, Azrama bahu sAro lAgyA; paNa eka ena. sI. sI. vageremAM chokarIone jarA kaThaNa vAta samajamAM na AvI. A bALake daLe che te jIvanane anubhava karAvAya che. te bALa-majUrI thaI gaI! bALake pAse majUrI paraMtu ATalAthI parAkramanI ItizrI nathI karAvavI ThIka nahI . meM kahyuM, tamArI sUcanA sArI AvI jatI. parAkramane mATe hajI vadhu prANasa cAranI che. kAlathI ame tenA para amala karIzuM. bALake jarUra che. savAranA pahoramAM UThavuM, khullI havAmAM ghaMTI pheravaze, paNa a dara ghauM nahIM nAkhe. ghaMTIdeDavuM-pharavuM, rAte vahelA sUI javuM, rAte sinemA mAMthI loTa maLaze to te majarI thaI jaze, paNa vagere jevA nahI, pathArImAM paDyA ke bhagavaddanAma loTa nahI maLe to te vyAyAma kahevAze ! DammasathI smaraNa karIne nidrAdhIna thavuM, prAtaHkALanI mAMgaLa vyAyAma thAya te ghaMTIthI kema nahIM ? to AvI veLAmAM adhyayana karavuM, tyAra pachI vyAyAma ane ApaNI hAlata che. vyAyAmathI utpAdana thAya che thoDo utpAdaka parizrama karo, khetaramAM kAma karavuM, to ApaNuM lokena gamatu nathI. lAge che ke ApaNI ghaMTI calAvavI. have, ghaTI calAvavI paDaze, ema AbarU gaI. bicArAM bALake majUra banI gayA. sAMbhaLIne badhAMne Azcarya thaze ke bAbA A arthAta majUra bicArA dhRNita che. amArAM bALake yugamAM ghaMTI calAvavAnuM kahe che! zuM majUrI karaze nahIM, teo to vyAyAma karaze. meM nAnapaNamAM mA sA the ghaMTI calAvI che. eka hato bhUta. teNe eka mANasanI nokarI pachI mahAtmA gAMdhI sAthe ghaMTI calAvI che. pachI svIkArI lIdhI. paNa eka zarata rAkhI hatI ke kAma mArA vidyAthIo sAme besIne ghaMTI calAvI che. vinA huM eka ghaDIye beThe nahIM rahuM. kAMI ne kAMI ane A paNa veThanI mAphaka nahI, gaNatarIpUrvaka kAma mane ApavuM paDaze. mAlike eka kAma ApyuM, hAtha phare joIe. eka, be, traNa, cAra...dasa. te pUruM thaI gayuM. eTale teNe turata bIju kAma DAbo hAtha pUro thayo. eka, be, traNa, cAra...dasa. bhAgyuM. te paNa pUruM thaI gayuM ke turata trIju jamaNe hAtha pUro thayA. e rIte dasa pherA DAbA mAgyuM. e hato ja bhUta, eTale eTale jhaDapathI bIjAnI buddhithI cAlavA karatAM pitAnA aMtarane prakAza jyAM dare tyAM zraddhA rAkhIne cAlavAthI manuSyanuM vadhAre hita thAya che.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4] AzIvAda [me 1969 kAma karato gayo ke mAlika mATe tene kAma pUruM soga thaze. ane temAM bahu jhAjhI mahenata paNa pADavAnuM ja azakaya banI gayuM. pachI tene alaga nahIM paDe. pAMca mANasanA kuTuMbane eka zera loTa sUjhI. teNe bhUtane kahyuM ke pele je eka thAMbhalo joIe. to mAtra paMdara miniTanuM kAma. huM ekale che. tenA upara caDhavuM, te kAma naMbara eka pachI daLato hato te kalAkamAM traNa zera loTa daLI nAkhato. tenA parathI nIce UtaravuM, te kAma naMbara be. pharI to paMdara-vIsa miniTane suMdara vyAyAma thaze. A upara caDhavuM, kAma naMbara karyuM. pharI nIce UtaravuM vikramagaja* che, to jarA vikrama thaI jAya ahIM. kAma naMbara cAra. ane satA Ama ja karato rahe. khabara nathI, A nAma vikramAditya rAjA parathI A tane kAyamanuM kAma soMpI dIdhuM. tyAre bhUta rAkhyuM che ke vikrama sacavavA. paNa vikramagaja nAma samajI gayo ke have mAruM ahIM kAMI nahIM cAle, rAkhyuM che eTale meM kahyuM ke jarA utpAdaka zrama eTale te bhAgI gayo. kema ke caDhe, Utare, e te kare, ane jarA parAkrama kare te bhArata beThuM thaze. keI kAma che duniyAmAM? tevI ja rIte ApaNe ema leke kadAca kaheze ke bAbA amArAM mAnIe chIe ke bALake uThe, bese, pharI UThe, pharI bALakane bagADI rahyo che. sekreTisa para A ja bese, te sAre vyAyAma haze. paNa A te koI Aropa hato ke te bALakane bagADe che. ane eTalA vyAyAma che? Ama UThavAbesavAmAM keTalI kelarIjha vAste ja tene jherano kaToro ApavAmAM Avela. kharcAtI haze? ane khAvuM to paDe ja che. ane paraMtu tukArAma mahArAja kahe che - emanA para paNa khAvAnuM to utpAdaka parizrama thI ja maLe che. jyAre A Aropa mUkavAmAM Avyo tyAre emaNe kahyuM ke tame to vyAyAmamAM koI utpAdaka parizrama karatA - viho tumahI vilA nA--huM ja nathI ! ' meM eka aMgrejI copaDI vAMcI hatI. tenuM bagaDI gayo chuM, tameya bagaDI jAo. tevI ja rIte nAma hatuM "paMdara miniTa vyAyAma." temAM paMdara huM te bagaDele chuM ja, kema ke mahAtmA gAMdhIe miniTa vyAyAma karavAthI zarIranA badhA avayavone mane bagADyo. A badhuM mane emaNe zIkhavyuM. kevI kasarata maLaze te batAvyuM hatuM. hAtha Ama emanI pAse gayo tyAre daLavAnuM kAma to mane halAvo, paga tema halAvo, garadana Ama vALo, AvaDatuM hatuM, paNa bAkI badhuM kAma emaNe zIkhanAka Ama kare, AMkho lAbha karo. AvI rIte vyuM. temAM bhaMgIkAma paNa AvI jAya. Ama huM rika avayava mATe kasarata kahI hatI. to A vyAyAma bagaDI gaye chuM, to tame paNa bagaDI jAo, ema cAle che, paNa utpAdana kaI nathI thatuM. je utpAdana huM kahuM chuM. kadAca ahIMnA zikSaka paNa phariyAda karaze ke bAbAe bALakane bagADayAM. paNa je teo thAya te te majUrI kahevAze : mAruM kahevuM che ke dareka bALaka pitAnA gharamAM pate paNa bagaDI jaze, te emane evI phariyAda dharI para leTa daLe. ema karavAthI tene tAjo leTa karavAno vAro nahIM Ave. maLaze, mAne parizrama bacaze ane mA-dIkarAne * bihAranA eka gAmanuM nAma. eka svAbhAvika TanA banI ane bhagavAne mane ahIM ra. 24-25 Disembare A divasa tIvra pIDA rahI. e hato Izune janmadina, ane mane yAda AvI rahyuM hatuM IzunuM 'siphikezana-phUsAva Na. tene anubhava thayuM, ane mana para asara paDI ke have huM marI cUkayo chuM. grAmadAna-tuphAna mArI hAjarIthI thAya te te asalI tuphAna nahIM bane. tethI Izvarane izAre samajIne ahIM ja rokAI gaye. vinobA
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ "Ane huM rAmarAja kahuM" mArI potAnI daSTie svarAjya ane rAmarAjya eka ja che, jo ke bhAI enI AgaLa huM rAmarAjya zabda bahu vAra nathI vAparato. kAraNa, A buddhinA yugamAM strIo AgaLa re TiyAnI vAto karanAranI rAmarAjayanI vAte buddhivAdI juvAnane TAyelA jevI lAge. temane to rAmarAjya nahi paNa svarAjya joIe, ane teo svarAjyanI 5NuM camatkArika vyAkhyAo Ape che. mArI dRSTie e dhULa jevI che...svarAjyanI kalpanA sAmAnya nathI, paNa te rAmarAjya che. e rAmarAjaya kema Ave, kyAre Ave? jyAre rAjA-prajA baMne sIdhAM hoya, jyAre rAjA-prajA baMnenAM hRdaya pavitra hoya, jyAre banne tyAga tarapha vaLelAM hoya, bhogo bhogavavAmAM paNa saMkeca ane saMyama rAkhatAM hoya, bannenI vacce pitA-putra jevI suMdara saMdhi hoya, tyAre te rAjyane ApaNe rAmarAjaya kahIe. A ApaNe bhUlyA eTale "mAsI" (prajAtaMtra)nI vAto karIe chIe. Aje "DemokrasI'ne yuga cAle che. mane enA arthanI khabara nathI, paNa jyAM prajAno avAja saMbhaLAya che. prajAnA premane prAdhAnya che, tyAM DemokrasI ' saMbhaLAya che ema kahevAya. paNa mArA rAmarAjyamAM mAthAM gaNIne athavA hAtha gaNIne prajAnA matanuM mApa na kADhI zakAya. evI rIte mata levAya tene huM paMcano mata na mAnuM. paMca bole te paramezvara. e hAtha UMcA karanArA paMca na hoya. RSi-munioe tapazcaryA karIne joyuM ke, mANaso tapazcaryA karatA hoya, prajAhitanI bhAvanAvALA heya ane te mata Ape te prajAmata kahevAya. enuM nAma sAcI "DemokrasI." mArA jevuM ekAduM bhASaNa ApIne tamAro mata cerI jAya, te matamAM pragaTa thatI vastu te "DemokrasI" nathI, mArI "DemoksI' to rAmAyaNamAM AlekhAyelI che; ane rAmAyaNa paNa huM jema sIdhuMsAdu vAMcuM che ane temAMthI je bhAva nIkaLe che te pramANe. rAmacaMdra kema rAjya karyuM ?...kRSNa paNuM zuM karyuM? kRSNa to dAsAnudAsa hatA. rAjasUya yajJa veLA zrIkRSNa to saunA paga dhoyA. prajAnA paga dhoyA. e vAta sAcI hoya ke kAlpanika hoya, e prathA te veLA hoya ke na hoya, paNa tenuM rahasya e ke gAMdhIjI temaNe prajAne nihALIne prajAne namana karyuM, prajAnA matane namana karyuM. rAmAyaNamAM A vastu judI rIte AlekhAyelI che. guptacara dvArA rAmacaMdrajI nagaracarcA karAvIne jANe che ke, sItAjIne viSe eka dhobInA gharamAM apavAda cAle che. teo te jANatA hatA ke apavAdamAM kazuM nahotuM. temane te sItA prANa karatAM pyArAM hatAM. temanI ane sItAjInI vacce bheda paDAve evI koI tu nahotI, chatAM A apavAda cAlavA devo e barobara nathI ema samajI temaNe sItAjIne tyAga karyo. ema to rAmacaMdrajI sItAjImAM samAtA hatA ne sItA rAmacaMdrajImAM samAtAM hatAM. je sItAne rAse rAma lazkara laIne caDavA, jenI rAtadivasa 2 me jhaMkhanA karI, te sItAnA zarIraviyoganI rAmacaMdrajIe AvazyakatA mAnI. evA prajAmatane ma na ApanArA rAjA rAmanuM rAjya te rAmarAjya. e jamAM kUtarA sarakhA paNa na dUbhavI zakAya; kArA, rAmacaMdrajI to jIvamAtrane aMza potAmAM jI. evA rAjyamAM vyabhicAra, pAkhaMDa, asatya na hoya. e satyayugamAM prajAtaMtra cAlyA kare. e bhAMgyuM eTale rAjA rAjadharma choDe, bahArathI AkramaNa thavA lAge. manuSyanuM lohI bagaDe che, tyAre bahAranAM jaMtuo AkramaNa kare che, tema ja samAjazarIra svaccha thAya tyAre samAjanAM aMgarUpa manuSya u 2 bahArathI AkramaNa zarU thAya che. paNa rAjA-pra 1 vacce premane meLa saMdhAya. tyAre prajAzarIra a kramanI sAme Takakara jhIlI zake. rAjazAsana e prema nuM zAsana che; rAjadaMDa eTale "pazubaLa nahi, paNa premanI gAMTha. rAja zabda ja "rAja' eTale "ze mavuM' dhAtu uparathI banelo che. eTale rAjA eTale je zobhe che te. e jeTaluM jANe che teTaluM prajA nathI jANatI. eNe to premapAzathI prajAne bAMdhI lIdhI che. tethI te dAsAnudAsa che. zrIkRSNa paNa dAsAnu Asa hatA, ane temaNe sevakanI pATu khAdhI. tema rAjarajavADAMone kahuM chuM ke, je teo rAma ane kR munA vaMzaje kahevaDAvavA icchatA hoya, te temaNe prajAnI pATu khAvAne taiyAra rahevuM joIe. tame paNa prajAnI gALo khAo, prajA ghelI thAya paNa rAjAthI ghelA na thavAya. rAjAghelA thAya to pRthvI rasAtaLa jAya.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmAnI mahattA zrI sAne gurujI mRtyune ApaNa saune bhaya lAge che, paNa pitAnA zarIranI atyaMta kALajI letA. pramANasara jIvana ane maraNa bhagavAnanI keTI deNa che. divasa AhAra, mAliza ane pharavuM e badhuM ja emanuM ane rAta bannemAM AnaMda che. devase sUrya dekhAya niyamita cAlatuM. deha e to sevAnuM sAdhana, tene che, to rAte caMdra tathA agaNita tArAnI zobhA te svaccha sateja rAkhavuM e te ApaNuM prathama kartavya. vaLI kaIka ora ja. pUrNimA ane amAvAsyA deha eTale prabhunuM devaLa. enI kALajIpUrvaka mAvajata banene ApaNe vaMdavI joIe. nAnuM chokaruM mAnA laI baLavAna rAkhavuM e ApaNI pharaja. mahAtmAjI stanamAMthI bharapUra dUdha pIe che. jIvana ane mRtyu mAyakAMgalApaNAnA pUjArI na hatA. emane azakti, eTale jagatamAtAne be stana ja. baMnemAM AnaMda che. pachI te mananI heya ke zarIranI, khapatI nahatI. gAMdhIjI mRtyune paNa bhagavAnanI dayA samajatA. yogya rIte khAIne khUba khUba sevA karavI e hatuM maruM teya bhagavAnanI kRpA samajajo' evuM teo emanuM sUtra. upavAsane vakhate anekaveLA kahetA. - pU. vinobAjInI tabiyata jarA lathaDI hatI. 1916-17 nI vAta che. bihAramAM caMpAraNuM vinobAjIne ja 1940 mAM mahAtmAjIe pahelA satyAvibhAgamAM gAMdhIjI kisAna caLavaLa calAvatA hatA.. grahI tarIke AgaLa karyA hatA. vinobAjI jevI gorA adhikArIo sarakAranI sahAyathI kheDUto para satya-ahiMsAnI sAkSAta mUrti Aje mahArASTramAM ke behada julama gujAratI hatI. bhAratamAM bhAgye ja jovA maLe. sAbaramatI AzramamAM eka divasa eka yuvAna kheDUta lAThImArathI pahelavaheluM je satyAthI maMDaLa AvyuM temAM ghavAIne maraNa pAme. enI mA gharaDI hatI. ene vinebAjI sauthI yuvAna hatA. ' A ekane eka dIkare. enA duHkhane pAra na hato. | vinobAjI zarIranI saMbhALa barAbara letA nathI e bAI gAMdhIjI pAse A pIne kahevA lAgIH evI phariyAda sevAgrAmamA gAMdhIjI pAse koIe mAre ekane eka lADale gayA tame ene jIvato karI. thaI rahyuM ! basa, pachI pUchavuM ja zuM? gAMdhIjIe karo ne?" vinobAjIne bolAvIne kahyuM, "tuM zarIranI saMbhALa gAMdhIjI zuM kare? e gaMbhIra paNe bolyA, "bhA, leto nathI. zarIranI kALajI rAkhatA nathI. AjathI tArA dIkarAne huM zI rIte jIvate karuM? mArI evI have tuM mArA tAbAmAM. tAruM zarIra mAre rAtI rAyaNa kaI zakti? kayuM evuM puNya ? ane ema karavuM ThIka jevuM karavuM che." paNa nahIM. paNa huM tane bIjo dIkare ApuM?" , "mane mAtra traNa mAsanI mudata Apo. kahIne gAMdhIjIe e vRddha mAtAnA kaMpatA hAtha eTalAmAM e na sudhare te baMde tamArA tAbAmAM." pitAnA mAthA para mUkyA, AMsu nItaratI AMkhe -vinobAjIe javAba Apyo. AkhA hiMdustAnanI kahyuM: "A lAThImAranA halAmAM dhI me, tAro ciMtAne bhAra jenA mAthe che tenA mAthe vaLI dIka jIvate che, e A tArI sAme che. tAro potAnA zarIranI ciMtAne bhAra kAM nAkhavo, e AzIrvAda mAge che." vicAre icchAzaktinA meru vinobAjIe potAnA e vRddha mA AMsuone rokI na zakI. eNe zarIra bhaNuM dhyAna ApavA mAMDayuM. traNa mAsamAM gAMdhIjIne potAnI najIka kheMcyA. emanuM mAthuM te temaNe 25 pAunDa vajana vadhArI dekhADayuM. pitAnI godamAM laI "mArA bApu ! tame so varasa bApune AnaMda thayo. cho.'--kahIne premaLa AzIrvAda ApyA. mahAtmAjIne haSTapuSTa mANaso joItA hatA, bApujI dekhAve hatA suklaka . leke kahetA, mAyakAMgalA nahIM. mAyakAMgalApaNuM e pApa che eTaluM bApu eTale muThThIbhara hADakAMne mA che. paNa teo dhyAnamAM rAkhaje.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ dararejanI prabhubhakti zrI kezavacaMdrasena nAhyA pachI prabhunI bhakti karavAne yogya evAM bAda punaH eka saMgIta gAvuM. A saMgIta sau strIsvaccha kapaDAM paheravAM. puruSoe ekasAthe, ghaNuM ja premathI ane susvara kAraNa ke zarIra upara melAM kapaDAM haze to svaromAM gAvuM. manamAM maMgalamaya vicAro AvatA nathI, ane tema tyAra bAda IzvaranI prArthanA karavI. temAM upAsake thAya to AtmAnI paNa unnata avasthA thatI nathI. mukhya IzvaranA guNonuM varNana karavuM. "paramezvara eTalA mATe upAsanA sthAnamAM IzvaranI sanmukha satyasvarUpa, jJAnasvarUpa anaMtarUpa, AnaMdamaya, amRtajavuM to svaccha vastro paheryA vinA kadI javuM ja dhAma che. te sarvasa, parvazaktimAna hovA chatAM paNa nahi. te ghaNe karuNALu ane premamaya che. te bhaktavatsala, upAsanA karavAnA sthAnamAM gayA pachI dareke zAMtidhAma, patitapAvana, pApanAzaka che." A prakAre pitApitAnA Asana upara haMmezanA niyamita sthaLe tenA maMgalamaya guNa nuM varNana karIne tenI stuti karavI. besavuM; paNa bhaLatI ja jagyA upara game tenA Asana upara besI javuM nahi. e pachI dhyAna dharavuM. dhyAna karatI vakhate badhI je Asana upara besIne ApaNe Izvarabhakti cittavRttio ekAgra karIne paramAtmAnA guNanuM karIe chIe tene ApaNe mahAna mitra gaNIne tenuM ciMtavana karavuM, ane tenA maMgalamaya svarUpanuM hadayamAM ghaNuM ja saMbhALathI jatana karavuM. kayAMka musApharIe avelekana karavuM. dhyAnastha sthitimAM tamAma bhaktajavuM hoya te te sAthe ja laI javuM. joe alpakALa sudhI nizaLa, stabdha ane cUpa rahevuM. patipatnI, bhAIbahena, karacAkara vagere kuTuMba hRdayamaMdiramAM paramAtmAnuM darzana karyA pachI sadhaLAoe ekI sAthe bolavAnI nakkI karelI hoya mAMnAM tamAma manuSyoe bhakti karavAnI vakhate evI nAnI prArthanA karavI. A prArthanA nakkI karelI bhegA thavuM ane potapotAnA Asana upara besI javuM. amuka ja hevI joIe. prArthanA pUrI thayA pachI, je bahArathI mitra ke parANuo bhakita mATe dareka divase eka eka jaNAe, ema dareka jaNe AvyA haze, to badhA puruSoe eka tarapha ane badhI vyaktiviziSTa prArthanA karavI ane temAM potAnI duba strIoe temanI sAmI tarapha besavuM. LatA Izvarane vidita karavI, te uparAMta karelA apapitAnA Asana upara beThA pachI dareka puruSe rAdha viSe pazcAttApa buddhithI tenI mAphI mAgavI. ane strIe Izvarane namana karavuM. tyAra bAda vaLI eka vAra sarvee maLIne kuTuMbamAMnAM saghaLAM mANaso AvIne beThA pachI IzvaranuM stotra balava . e stotramAM IzvaranA nAmane gharamAMnA mukhya yajamAne upadezakanA Asana upara uccAra karavo. sadabhaktone mATe IzvaranA nAma jevuM besavuM ane upAsanA ke bhaktine AraMbha karavo. madhuruM ane pApathI pAvana karanAruM bIjuM kaMI ja e upAsanA bahu ja sAMdI chatAM gaMbhIra, tema ja nathI. nAmasmaraNa thayA pachI sarvee gAyana dvArA kuTuMbamAMnA dareka manuSyathI sahelAIthI samajI zakAya IzvaranuM yazagAna karavuM. tevI hovI joIe. ATaluM thayA pachI mukhya upAsake dharmapustakazarUAtamAM eka padya ke saMgIta gAvuM, pachI mAMthI keTalAMka dharmavacano vAMcIne teno saMkSepamAM prabhunuM AvAhana karavuM ane temAM ApaNI bhakti artha karI batAvo. e artha kahetI vakhate, e ghaNuM ja sadbhAvavALI bane, evo anugraha saghaLAo dharmavacane je mahApu SonAM hoya temanAM jJAna, bhakti upara thAya evI mAgaNI Izvara pAse karavI. tyAra ane vairAgya viSe thana karavuM. je mANasa sAruM kAma karI zake ema hovA chatAM tema kara ne nathI, te ucca jIvana prApta karatuM nathI, paNa agatine pAme che-tenI yegyatA ghaTe che, 6 .
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8] AzIrvAda zAstranuM vAcana thayA pachI mukhya upAsake, te divasane mATe mukarara karelI mukhya prAnA karavI. te zAMta, gaMbhIra, premayukta ane bhaktibhAvathI paripUrNa hAvI joI e. prArthanAmAM AtmAnI kharI bhAvanAe udaya pAmavI joI e. ha MmezAM aMta karaNamAM je je udgArA utpanna thatA jAya, te prAghdhanA dvArA, sukumAra, suvAsita puSpAnI mAka gharane samarpaNu karavA. nakAmA khaDakhaDATa Izvara gamatA nathI. zarIranA vikSepeA karI, zarIrane Ama Mtra nakAmuM nacAvavu, lahekA karavA, amuka TharI cUkelA tenA te zabdA khAlavA, vadhAre paDatI namanata - zarIrathI karI khatAvavI vagere cALA-ceSTA jevA bAbatenA SThirane tiraskAra che, eTale ke tene gamatI nathI. ema karavAthI prAnA dhaNuM karI gaMbhIra ane saphaLa thatI nathI. eTalA mATe kuTuMbamAM nI hamezanI upAsanA sAdI ane aMtaHkaraNanA kharA umaLakAvALI hAvI joI e. e prasaMge sarvee pAtapeAtAnI AMtara maneAbhAvanAo vizvarane nivedana karavI. A prakAre paramezvaranI pAse je kAI mAge che, temanI mAgaNI kadI paNa niSphaLa nIvaDatI nathI. temane IzvaranA prasAda prApta thayA vinA rahetA ja nathI. dIna aMtaHkaraNathI je kAI tenI pAse yA mAge che, tene zAMti, ArAma, AnaMda vagere pradAna * karavAne mATe prabhu sama che. bhaktavatsala prabhu peAtAnA bhaktone kadI paNa nirAza karate| nathI. te dI janAnI prArthanA sAMbhaLavA kAna dhare che. dUbaLAMene sahAya karavAmAM Adhu pAchuM jotA nathI. badhA bhAra tenA upara nAkhI zAMta manathI ApaNe dhIraja dharavI joie. [ me 1969 eTalA sAru sadbhaktoe vizvAsu aMtaHkaraNathI dhIraja rAkhavI. ceAgya samaye peAtAnA anaMta bhaMDAramAMthI dhyA, kSamA, jJAna, pavitratA ityAdi adhyAtma ratnA mahAsamatha prabhu peAtAnA bhaktone ApyA vinA rahetA ja nathI. mAtra vizvAsane majabUta karavA joie, prabhu upara dRDha zraddhA rAkhavI joie. A pramANe dareka savAre zvirabhakti karavI. ethI karIne sadbhaktonA aMtarAtmA zAzvata AnaMdanA upabheAga karIne sadA sa MtASI rahe che, te saMsAranAM aneka saMkaTAthI prApta thanArI pIDAe dUra thAya che ane cittanA tamAma saMtApa zamI jAya che. AzIvacana mAgyA pachI sarvee UbhA rahIne AratI kheAlavI. tyAra bAda namrabhAvathI mAthuM namAvI prabhune traNa vAra namaskAra karavA. chevaTe harakhabharyAM aMtaHkaraNuthI zAMtiH zAMtiH zAMtiH, ema traNa vAra kheAlavu. * AzIrvAda'nA pratinidhi aneA 10 grAhaka! manAvI AnArane 1 varSa sudhI AzIrvAda vinAmUlye mekalAze. 25 grAhako manAvI (650 pAnanu )bheTa karavAmAM Avaze. ApanArane zrI kRSNeza kara zAstrIjInuM bhaktinikuMja' pustaka maLaze ane temanAM nAma * AzIrvAda'nA aMkamAM jAhera " 50 ke tethI vadhu grAhako banAvanArane zrI DAMgare mahArAjanuM 'bhAgavata rahasya' pustaka (700 pAnanu') bheTa pALaze ane temanAM nAma AzIrvAda' mAM TAITala pRSTha upara jAhera karavAmAM Avaze. je bhAI A dhaMdhAnI daSTie kamizanathI AzIrvAdanA ejanTa ( pratinidhi ) tarI ke kAma karavA mAgatA haiAya temaNe kAryAlaya sAthe patravyavahAra karavA.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvana ane mRtyunuM rahasya zrI DuMgare mahArAja mANasanI pAse ekalAM lakSmIjI Ave te leke mAne che ke kALa kayAre AvavAno che raDAvIne jAya che. paNa lakSmIjInI sAthe nArAyaNa tenI zuM khabara paDe? paraMtu kALa sAvadhAna karyA Ave te mANasanA hRdayamAM saune pratye dayA, prema pachI Ave che. kA te darekane sAvadhAna kare che, ane namratA utpanna thAya che. te mANasa bhagavAnanA paNa leke samajatA nathI. kALa AvatA pahelA jevo kRpALu banI jAya che ane sau koInuM hita kAgaLa lakhe che, paNa kALane kAgaLa keIne vAMcatA thAya evAM kAryo te kare che. AvaDato nathI. uparanuM chAparuM dhoLuM thavA lAge jenI pAse ekalAM lakSmIjI AvyAM hoya che tyAre samajavuM ke kaLanI noTisa AvI che. dAMta te mANasa abhimAnI thaI jAya che, aneka jAtanA paDavA lAge eTale samajavuM ke kALanI neTisa AvI mejazakhamAM paDI jAya che, zarIranAM sukho kema che. AthI sAvadhAna thavuM. dAMta paDI jAya che tyAre vadhAremAM vadhAre bhogavavAM e tenuM lakSya banI jAya lekee cokaThuM zodhI kADhayuM che. cokaThuM hoya to che, arthAta te zarIrano gulAma banI jAya che. pApaDa khAvAnI majA Ave che. are, kayAM sudhI bhego bhogavI jogavIne tenA zarIra, idriya ane khAzo ? khAvAthI gati maLatI nathI. khAvAthI mananI zakti kSINa thaI jAya che. aMte te mANasa vAsanA vadhe che. dAMta paDavA lAge tyAre samajavuM jaDa, mUDha ke mUrkha banI jAya che ane manuSya zarIra ke have khAvAnA svAda tyajI, dUdha-bhAtanuM sAvika choDIne pazunA zarIramAM javA mATe lAyaka banI jAya bhojana laI zeSa jI na duHkhIonI sevA karavAmAM che. nArAyaNa vinAnI ekalI lakSmIthI jIvananuM gALavAne samaya ja bAkI rahyo che. to ja vAsanApatana thAya che. mAMthI chUTIne vyApaka jIvanamAM ekAkAra thaI zakAze, kharuM jotAM nArAyaNa vinAnI lakSmI e lakSmI zarIranA mRtyu nAM cihno aneka jAtanAM batAja nathI. te alakSmI che, jIvanamAMthI sAvika vavAmAM AvyAM che. aruMdhatIne tAro na dekhAya to prakAzano nAza karanArI DAkaNa che. DAkaNuM to kevaLa samajavuM ke eka varasamAM mRtyu che. svapnamAM zarIra zarIrane ja khAI jAya che, paNa A sonAnI kAdavamAM khUpatuM dekhAya te nava mAsamAM mRtyu kahyuM sajAvaTa dhAraNa karIne lakSmInA rUpamAM AvelI che. svapnamAM mANasa pitAne kuMbhAranA hAthI alakSmI mANasanA zarIra, indriyo ane mane traNenA (gadheDA) upara beThelo jue te cha mAsamAM mRtyu caitanyane khAI janArI brahmahatyA athavA kRtyo che. kahyuM che. kAnamAM AMgaLIo ghAlatAM aMdarano dhvani je lakSmIrUpa alakSmInA madathI mANasa bIjAMone na saMbhaLAya to A divasamAM mRtyu thAya che. mRtyunA pIDe che, bIjAMonuM zoSaNa kare che, bIjAne dago lakSaNe jANuM gabharAvAnuM nathI. sAvadhAna thavA mATe de che, te lakSmI mANasane maLelI durbhAgyanI devI che, A lakSaNo batAvyuM che. bhAgavatanI kathA paNa amaMgalonI khAI che. ' sAvadhAna thavA mATe che. bhAgavatanI kathA sAMbhaLI nArAyaNane sAthe laIne AvI hoya e ja parIkSita kRtArtha thayA che. je manuSya jIvanane sudhAre lakSmI kahevAya, nArAyaNa sivAya AvI hoya te che, tenuM maraNa sudhare che. AkhA janmanAM zubhAzubha rAkSasI, pizAcI athavA brahmahatyA kahevAya. enAthI karmonA saravALAnuM varUpa mANasanA maraNamAM dekhAya mANasanA jIvanamAMthI paramAtmAnA pavitra prakAzano che. tethI A eka ja zarIramAM huM chuM evI mamatA dIpaka bujhAI jAya che. ethI saMyama, sadAcAra, nIti, choDI huM sarvamAM chuM, huM sarvano chuM ane sarva satya, dayA vagere bhagavAnanA guNonI sAthe AvelI mArAM che e bha va karavo joIe. ane evuM lakSmI ja manuSyanuM kalyANa kare che. ja vartana karavuM joIe. to sarvarUpa thavAya che. dhana, yaza athavA sattA prApta thavAthI je saMteSa prApta thAya che, te sAMsArika saMteSa che. te kSaNika che ane jIva para nazo caDAvanAra che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzIvA~da 0 ] bhagavAna sa`rUpa che. A rIte eka ja zarIramAMnI ane eka ja kuTuMbamAMnI mamatA karavI joI e. je saMgraha karelA hAya te AtmArUpa sarva prANIonA hita mATe khullA mUkI devA joI e. graha haiAya tyAM sudhI mamatA salAmata rahe che. saMgrahanu visarjana thayuM eTale pachI saMkucita mamatA vyApaka bhAvamAM pheravAi jAya che. iMdriyAne bhAge thI zAnti maLatI nathI, paNa mANusa vyApaka bhAvamAM bhaLe eTale tenA manane ane iMdriyAne zAnti maLe che. je mANasa iMdriyAnA bhegA bhAgavavAmAM ja gRhanA upayAga kare che, tene A deha pariNAme duHkhatuM kAraNa bane che, paraMtu je mANasa dehanA upayega jagatanI sevA karavAmAM kare che, tevA mamatArahita manuSyane A nazvara deha avinAzI zAnti prApta karavAnuM sAdhana bane che. zukadevajI kahe che he rAjA, manuSya sivAyanAM zarIrA bhAga bhagavavA mATenAM che, paraMtu A manuSyazarIra teA janatA=janArdananI sevA karIne bhagavatsvarUpa prApta karavA mATe maLyu che. iMdriyasukha sava prANIone sarakhu ja maLe che. zarIrasaMgathI srIpuruSane jevuM sukha maLe che, tevu' ja sukha kUtarAne kUtarInA sa'gamathI maLe che. ethI manuSyajIvananI vizeSatA iMdriyAnI gulAmImAMthI mukta thavAmAM rahelI che. jIvanane evuM banAvavuM joI e ke bhagenI emAM spRhA ja na rahe. mANasa pApakAramAM ane jIvananAM hasyA samajavAmAM ja AnaMdita rahe e ja manuSya vananI sAkatA che. jIvanamAM asate|Sa ane kRSNanI Aga je saLagI rahI che tene dUra karavI DhAya ane jIvana zAntimaya banAvavuM heya te| saMgraha athavA parigraha vadhAravAnI vRtti cheDI tyAga karatAM zIkhe. tRpti bhAgamAM nathI paNa tyAgamAM che. iMdriyAne bogAthI tRpti maLatI nathI, paNa bhAgeAnA tyAga karI khIjAenI sevA karavAthI tRpti ane zAnti maLe che. samatA siddha karavA mATe saunI sAthe mamatA rAkheA. svAthI ane sa'kucita mamatA cheDI sarvAMnI sAthe mamatA rAkheA. zUpaNakhAnI jema vAsanA prathama dekhAvamAM pAta prakaTa kare che, [ ma 1969 sarvAMte peAtAnAM gaNatAM zIkheA. A jagatamAM krAI pArakuM nathI. sarvamAM ApaNA ja AtmA athavA bhagavAna kheDelA che. ethI sau kAInI sAthe AtmabhAva-AtmIyatA rAkhavAthI ane e pramANe vartavAthI samatA siddha thAya che. bhAgA bhAgavavAthI ane dhaNu bhegu karavAnI vRttivALA mATe A deha duHkhanuM kAraNa bane che. te ja A deha tyAga ane sevAnI vRttivALA mATe sa MteASa ane zAntinuM sAdhana bane che. rAmadAsa svAmIe dAsakhAdhamAM lakhyuM che ke dhaNuM bhAgavavAnI ane dhaNuM bheguM karavAnI vRttivALA mANasa kadI sukhI thaI zakatA nathI. te nitya asa'teSa ane azAntinI mAgamAM khaLatA ja hAya che. zukadevajI parIkSitane kahe che he rAjA, A mAnavazarIra bhAge bhegavavA mATe maLyuM nathI, paNa bhAgAtA tyAga karI bhagavatsvarUpa anavA mATe maLyu` che. jIva ziva thavA mATe prayatna karatA nathI, tyAM sudhI ja du:khAnAM jaMgaleAmAM cakkara lagAve che. bAkI kharI rIte te| jIva ziva thavA mATe ja sAcA che. jIvaneA prayatna jyAre saccAI bho ane paripakava bane che tyAre Ape|Apa ja Izvara tenAmAM peAtAnA guNAnA prAdurbhAva kare che. jema ApaNA sa` vicArA ni`Nu AtmAmAMthI prakaTa thatA haiAya che, tema bhagavAnanuM saguNa svarUpa nirgu NamAMthI prakaTa thatuM heAya che. bhANusa kevaLa saguNa svarUpanI bhakti kare eTaluM ja pUratuM nathI. saguNa svarUpanA je umadA guNAvizuddha nirguNa AtmAmAMthI prakaTa thayA che, tevA guNA peAtAmAMthI prakaTa thAya evuM peAtAnu jIvana vizuddha anAvavuM joI e. e ja nirguNunI bhakti che. mANasa saguNanI bhakti rAkhe ane peAtAnA jIvanane vizuddha banAvavA prayatna kare nahi te| tenI bhakti adhUrI che. A' jagata paramAtmAnuM svarUpa che. paramAtmA sivAya bIjo kAI paTTA nathI. ethI paramAtmA ja jagatarUpe prakaTa thayA che. jagatamAM je azubha, suMdara lAge che, paNa pAchaLathI te pAtAnuM
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ me 1969 ] azuddha ane amaMgala tattvA che te paramAtmAe peAtAnA zubha, zuddha ane maMgala svarUpane mahimA tAvavA mATe ja prakaTa karyAM che. azubha ane amoMgala tattva prakaTa ja karyAM na hoya te bhagavAnanA zula ane maMgala svarUpane khyAla ja AvI zake nahi. ethI bhagavAnanA A virATa svarUpamAM badhAM tattvA hetupUrvakanAM ja che. ethI saMpUrNa jagata brahmarUpa che. mANasa jagatane brahmarUpe jue nahi tyAM sudhI enAmAMthI rAgadveSa jatA nathI. ane mANasamAMthI rAgadveSa jAya nahi tyAM sudhI tehnarUpa banI zakatA nathI. mANasamAM jyAM sudhI rAgadveSa rahe che tyAM sudhI te A jagatamAM bhagavAnanI ceAjanAne samajI zakatA nathI. jagatane je brahmarUpe jue che ane kAInA pratye rAgadveSa karatA nathI ane sa pratye AtmabhAvathI jue che te ja A jagatamAM paramAtmAnA bhAva samajI zake che. A rIte jonAra mATe teA tenA mitrA jeTaluM tenu hita karanArA che teTaluM ja tenuM hita tenA zatruo paNa karanArA tene jAya che. mitrAthI kadAca sthULa lAbha vadhAre maLe che paNu zatruothI mANasane jJAnanA prakAza vadhAre maLe che, dhIraja, hiMmata, zauya' ane tejasvitA jevA guNA mANusamAM zatruone lIdhe ja utpanna thAya che ane vRddhi pAme che, je guNNA na heAya teA jIvana niLa ane pAMgaLu' ja rahe che. Ama saMpUrNa dRSTie vicAra karatAM jagatamAM zatruo ane mitrA, zubha ane azubha badhAMnuM sarjana eka Mdare manuSyanA pUrNa kalyANa mATe ja thayeluM che. ethI satpuruSA sa` pratye rAgadveSathI para rahI hRdayamAM samatA ane AtmIyatAnA ja bhAva dhAraNa karatA hAya che. jagatanAM zubhAzubha badhAM svarUpeAmAM bhagavAnane hetu zAdhI kADhavA e ja bhagavatsvarUpanuM dhyAna che ane e dizAmAM vicAra karavA e ja bhagavazciMtana che, e ja bhagavatsvarUpamAM ekAgratA che. jIvana ane mRtyunuM rahasya ( 11 IzvaramAM sthira rahe che, tenuM zuM kAraNa che? mAru mana te| ardho kalAka paNa bhagavAnamAM sthira thatuM nathI. manane bhagavAnamAM joDAyeluM rAkhavAne mane koI upAya batAvA. ekanAtha mahArAja pAse eka jijJAsu AvyeA. teNe mahArAjane pUchyuM: tamAruM mana sadAsadA ekanAtha mahArAje vicAyuM ke upadeza kriyAtmaka hAvA joI e. ethI temaNe jijJAsune kahyuM ke bhAI, tArA praznanA uttara huM tane ApuM te pahelAM mAre tane e khAsa vAta kahevAnI che. have gheADAka ja vakhatamAM tAruM mRtyu che. ethI maraNu pahelAM tAre saMsAravyavahAranA je geAThavaNu karavI hAya te karIne sAta divasamAM mArI pAse Ava. eTale tAruM citta satata bhagavAnamAM lAgI rahe e mATenA upAya huM .te batAvIza, jethI tArI duga ti thAya niha. eTalu yAda rAkhaje ke bharatA pahelAM mANase vera ane vAsanAnA tyAga karavAnA che. pelA mANase te mRtyunu nAma sAMbhaLyuM tyArathI tenA hAzakeAza UDI gayA. have dasa-vIsa divasamAM peAtAne moTI musApharIe javAnu che ema samajI teNe ghera AvI zatru ane mitra sata praNAma karyAM. dhananI vAsanAnA ane putra-parivAranI AsaktinA tyAga karyAM. iMdriyAnA bhAgeAmAM tA have tene kaMI svAda ja na rahyo. mRtyu pahelAM peAtAnuM jIvana vera ane vAsanAthI kema mukta karI levu' enuM ja eka ciMtana tene rAta-divasa rahevA lAgyuM. badhA vyavahAranI eNe putrAne soMpaNI karI dIdhI. sAta divasa pachI te ekanAtha mahArAja pAse AvyA. mahArAje pUchyuM : khela, A sAta divasamAM teM zuM karyu? tAre hAthe kaI pApa thayuM ? te kAryanu` apamAna ke kAI te gA karyAM? te krAInA upara gava ke abhimAna karyuM, tuM sArAM sArAM miSTAnna anAvaDAvIne jamyA ? jijJAsue uttara ApyA ke mane te| maraNanI khIka evI lAgI ke saMsAranI kAI khAkhatAmAM mate rasa na rahyo. kAI mANasA pratye rAgadveSa na rahyo. badhAM vyavahAranAM kAmeAnI nyAyayukta vyavasthA meM karI dIdhI che. mArAthI kazuM pApa ke khAruM kAma na thAya badhI sakAma prArthanA phaLIbhUta thAya evA niyama nathI. kAraNa ke ApaNA kalyANane mATe amuka samaye ApaNane kaI vastunI AvazyakatA che, te ApaNA karatAM paramAtmA vadhAre sArI rIte jANe che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12]. AzIvAda [ me 1969 enuM A sAta disomAM me barAbara dhyAna rAkhyuM ja mRtyune bheTI rahyA hoya che. bhogomAM racyApaca che. mRtyunI bIka AgaLa mAru mana sarva viSayamAMthI rahelA tArA svarUpanuM A sAta divasamAM mRtyu thaI haTI jAya che. gayuM che. ane mRtyunI bIka rAkhI jIvana jIvavAthI ekanAtha mahArAje kahyuM: mArI ekAgratAnuM mRtyurahita avinAzI svarUpa sAthe joDAyeluM jIvana tane prApta thayuM che. A rIte motano bhaya rAkhI paNa e ja rahasya che. huM re ja mRtyune yAda rAkhuM chuM. ethI mAruM mana bhogomAM cuMTatuM nathI, khoTAM niya vera ane vAsanAthI rahita, rAgadveSarahita, nyAyayukta jIvana jIvIza te tane mRtyune bhaya nathI. kAmamAM ke pApamAM paDatuM nathI. mana nitya satya zarIrane nAza thAya teAye tArA amara svarUpanI asatyane viveka karavAmAM lAgyuM rahe che. e vive anubhUti te tArAmAM sadA banI ja raheze. mAre kamAMthI ja IzvarI rahasyone anubhava thAya che. je upadeza tArAmAM saphaLa thayA che. mANasa mRtyunI bIka rAkhI jIvana jIve che teo pilA jijJAsune jIvana kevI rIte jIvavuM tenI ja sAcuM jIvana jIve che. je leke mRtyune bhUlIne kharI cAvI hAthamAM AvI gaI. ekanAtha mahArAja bhogomAM racyApacyA rahe che teo jIvananI aMdara ane jijJAsu baMne prasanna prasanna banI rahyA. prabhunI mAyA thoDAM varSo pahelAM huM eka sArA evA zaheramAM eka lattAmAM raheto hato. tyAM huM keTalAMka varSo rahyo; je te AjubAjunA mANaso sAthe mAre sAre paricaya thayo. tyAM amArI bAjumAM saMtokabahena nAmanI eka vRddha bAI rahetI hatI. te bAI dhanavAna ane sAthosAtha putravAna hatI. teNIne traNa putra ane cAra putrIo hatI ane sArAM evAM makAne paNa hatAM. keTalAka divaso mAda amAre A bAI sAthe ghaNe gADha saMbaMdha baMdhAyo. ekavAra meM tene tenA vaibhavanI e kuTuMba viSe vAtacIta karI. tyAre teNe kahyuM: "A ghara, kuTuMba vagere to prabhunI mAyA che." koI paNa mANasa tene ghera AvatA tyAre te A vacana uccAratI. . eka vAra traNacAra varSanI uMmarane mAro bhatrIjo dinu te saMtaka DozInA ghara pAse jaI nAnuM evuM lekhakanuM pataruM hAthamAM laIne tenI bhIMtamAM khUMcADavA lAgyo. ' tyAre te saMtAka zI bahAra AvI nuine gALo bhAMDavA lAgyAM. AthI bicAro nAne dinuM to temane joI hasavA lAgyo, kAraNa ke te bicAro haju kaMI paNa saMsArI jJAna pAmyo na hato. UlaTa te a dujha bALaka temanI sAme de ne. have saMtokaDozI gussAne pAra rahyo nahi. tyAre amArA gharamAM badhAM kAmamAM paDyAM hatAM, jethI koIne A vAtanI khabara na hatI. paraMtu saMtaka DozIe bUmo pADIne amane gharamAMthI belAvyAM ane amArI sAthe kajiyAnuM svarUpa dhAraNa karavA lAgyAM. have mArAthI rahevAyuM nahi. huM turata bolI UThyo ke "A makAna ApanuM che?" tyAre saMtokaDaze e javAba Apyo ke "hA." AthI meM temane pharIthI kahyuM ke "thoDA divasa pahelAM Ape ja amone kahela ke A badhI prabhanI mAyA che. te 2 bALaka haja saMsArathI abUjha che. ane prabhunA gharanuM ja che. tyAra teo ghaNuM ja gusse thayAM paraMtu sAthosAtha zaramiMdA paNa paDatAM gayAM. turata ame sau gharamAM AvI pota tAnA kAme lAgI gayAM. daMbhI mANasamAM keTalI hada sudhInI dAMbhikatA hoya che ane pitAnI zudra mamatA keTalI hada sudhInI hoya che te A prasaMge samajAya che. mukuMda joSI
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiyAnuM dhAvaNa zrI pItAMbara napaTela gAmanI zALAnA makAnanuM uddaghATana karavA thAya evI sau vinaMtI karavA mAgatA hatA, jethI keLavaNI khAtAnA nAyaba pradhAna jagadIzabhAI Ava- comeranAM gAmaDAMne be vAra sugama paDe. ketara ane vAnA che evI jAherAta gAmamAM thaI eTale gAmamAM nadInA paTa para kAMkarI patharAve te moTara ane utsAhanuM vAtAvaraNa pharI vaLyuM. gAmamAM koI moTA gADI jaI zake. ane pula karAve to bAre netA ke pradhAna ke amaladAre kadI paNa paga mUkyo mAsa rasto khule rahe. lekeAnI vAte kharI nahoto. kyAMthI mUke? gAma sTezanathI dasabAra mAIla hatI. eTalAmAM koI moTuM gAma nahotuM dUra hatuM. pAchAM rastAmAM nAnAMmoTAM betraNa kotara AvatAM eTale comAsAmAM kaMI kharIdI karavI hoya ke koI hatA. eka nadI hatI, paNa comAsA sivAya bhAge mAMduM sAju hoya tyAre bhAre ApadA thatI. are, ja tyAM pANuM dekhAtuM. paNa e nadInA paTanI retI gaye varSe ja suvAvaDamAM eka bAInuM mota thayeluM. evI hatI ke bhAgye ja moTaragADI emAMthI bahAra gADAmAM nAkhIne paNa kayAM laI jAya. rasto to nIkaLI zake. chapa pADIo paNa e retImAM phasAI joIe ne? pradhAna sAheba Ave to temane pratyakSa jatI. eTale rastAnA abhAve A gAma jANe vikhUTuM khyAla Ave ane teo e rastAne pahelI pasaMdagI paDI gayuM hatuM. AvA dhULiyA raste keNa Ave? Ape to lekenI ApadA ochI thAya eTale to ane tAlukAnA chevADAnA gAme jAya paNa kezu? bAjunAM gAmaDAMnA leTe ya pradhAnazrI nIkaLavAnA hatA A to gAmaAgevAnoe keTalo Agraha karyo tyAre e mArga para svAgatanI taiyArI karavAnuM vicAratA jagadIzabhAI e anumati ApI. Ama te eya hatA. keTalAke to arala o paNa lakhI rAkhI hatI. bIjA pradhAnanI peThe vAta TALata. paNa e A - gAmane mATe A moTo avasara hato. eTale jillAnA hatA ane A jillo temane suparata thaye saune mana ene utsA heya e samajI zakAya evuM hato. eTale lokonI dAda-phariyAda sAMbhaLavA javuM hatuM. A badhAmAM gaMgA DozInI to vAta ja judI e temanI pharaja hatI. hatI. jyArathI temaNe kahyuM ke jagadIzabhAI gAmamAM gAmamAM pradhAna Ave che e nakkI thayuM eTale AvavAnA che tyArathI emane to dIkarI paradezathI sarapaMce saune AMgaNuM sApha rAkhavAno sAda paDAvyo. AvavAne hoya ane sA gAMDIghelI banI jAya evuM bhaMgIone dhamakAvI rastA to ThIka, paNa khaNakhAM- thayuM hatuM. jANe "jagadIzabhAI" nAma kAne paDatAM carAye sAruM karAvyA. zALAnA mAstara svAgatagIta ja haiyAmAM heta UbharAI rahyuM hatuM. eTale te taiyAra karAvavA maMDyA. AvaDA nAnA gAmamAM hAra- vAsamAM ane gAmamAM paNa jene tene e kahetAM maniyama to kayAMthI hAya ! eTale bAjunA gAmanA "e te have "jagadIza bhAI...jagadIzabhAI" thayo. bhAIne khAsa teDAvyA. zALA AgaLa kevo maMDapa paNa e to mArA kho mAM ramelo che. "jagalo', bAMdhavo, bhajananI kevI vyavasthA karavI tenI paNa "jagalo" kahIne meM e moTo karyo che. e mahinAno vicAraNA thaI rahI. gAmamAM A prakArane prasaMga haze ane tenI bA rI gaI. e jagalAne meM prathama ja hato. eTale saune utsAha paNa bhAra hato. dhavarAvI moTo karyo. mAro goviMde ane e beya gAmane paNa ema hatuM ke zuM karIe ne zuM na sarakhA. beya eka sAthe dhAvIne moTA thayA." karIe. ne jANe malakAta hoya, dIkarAnI pragatimAM alabatta, jagadIzabhAIne bolAvavA pAchaLanuM rAcatAM hoya ema dhIme rahIne DozI kahetAM: "tame heta te A uddhATana nimitte gAmanI phariyAdo rajU jeje to kharAM, jagu mane oLakhI kADhe che ke karavAno hato. khAsa to sTezana sAthe joDato rasto nahi ?" ne javAba paNa te mane mana ApataH "nA nyAya, nIti ane satya AcaraNa vinAne manuSya pite satyane ane kalyANane prApta karaze ema mAne enuM nAma bhramaNa che.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 ] AzIvAda [me 1969 kema oLakhe? e mAruM dhAvaNa dhAvIne te meTo samayane jatAM kaMI vAra lAge che ! gaMgAbAnA thayuM che.' pati rAmazaMkara zALAmAM zikSaka hatA. badalAtAM temaNe vAsamAM bairAM AgaLa to nAnA jagunAM badalAtAM chelle e potAnA vatanamAM AvelA. nivRtta aneka bALaparAkramonI vAta karelI. thayA ane be varSamAM ja devaloka pAmyA. temano potAno dIkarI pradhAna thayo hoya tema A gAmathI pele gAma pharavAmAM jaguvALuM harakhAI malakAIne e karatAM, "janama AvanAra gAme vIsarAtuM gayuM ane maLavAnuM paNa muzkela banyuM. mA to bicArI nAno mUkIne marI gaI. paNa paNa gaMgAbA jagune bhUlyAM hatAM ema te kema pachIthI dhavarAvI-ramADIne moTo karyo che ne? kahevAya? ekavAra jagunA bApa parasotama maLyA je mAro goviMde evo mAro jagalo." tyAre paNa jagunA samAcAra pUchaLyA hatA. tyAre jagu ne tyAre loke e te vize hasatAM hasatAM aMgrejI bhaNato hato. kahetAMya kharAMH "gaMgAmA, A te tamArA jeDiyA e jagu pradhAna thayA che! mAne porasa caDe chokarA che." tema gaMgAbAne parasa caDhato hato. A "hA ja to. mAre to be dIkarA che." Ama to gaMgAbAne kyAMthI khabara paDe ke jagadIzabhAI e ja jazu che? paNuM gujarAta rAjyanuM are, khuda jagA bApa parasotama paNa kahetoH meM te mAro dIkare gaMgAbAne meLe mUkI dIdho navuM pradhAnamaMDaLa racAyuM. tenA phoTA chApamAM AvelA. che. e mAro rahyo che ja kayAM! e to gaMgAbAne e chApuM gharamAM paDyuM hatuM. goviMdane dIkare dIkare che. dhavarAvIne moTo karI Ape. pAMkho Ave dAdImAne phoTA dekhADatA hatA. tyAM emanI najara ane carI khAya. mAruM zuM che?" jagadIzanA pheTA para paDI. jANe temanA jagAne aNusAra ! gaMgA DozI e badhIye vAto atyAre yAda karI rahyAM hatAM..ne temane sAme bALuDo jagalo A jagale to nahi hoya! ane temaNe khaDe thato hato. e ATha varSane thayo ane mAstara camAM caDhAvI chApAmAM jagadIzane paricaya vAMce. nI badalI bIje gAma thaI tyAre temaNe jagune pitAnuM nAma parasotama ane gAmanuM nAma paNa e choDavo e choDavyo. "jagu temane oLakhaze kharo?" ja. uMmara paNa temanA goviMda jeTalI. nakkI gaMgAbAnA manamAM zaMkA thatI ane jIva phaphaDI UThate. nakI e ja. tyAre ja temane thayeluM ke e goviMda pAse kadAca ene bALapaNa yAda na Ave. e mAre jagAne kAgaLa lakhAve. tenA samAcAra pUche...paNa tyAM khAtopItA, goviMdA sAthe ramatA. sAthe zALAmAM goviMde jarA TADhuM pANI reDyuM: "e rahyA moTA paNa beThelA. e nizALamAM beThe. patAsAM vaheMcAyAM. mANasa. ApaNane oLakhe paNa nahi. ne ATalA bIje varSe mAstaranI badalI bIje gAma thaI divasa patra na lakhyo hoya ane pradhAna thayA pachI tyAre jaga keTaluM raLe che! e to basa laI lakhIe to emane paNa thAya ke sau svArthanA beThe raDha: "bA, mAre tamArI sAthe AvavuM che. sagAM che.' bhAre goviMda sAthe bhaNavuM che. bA, mane tamArI eTale gaMgAbA cUpa rahelAM paNa tyAre temane sAthe laI jAo.' ema to thayeluM ke, jo mane oLakhe ke nahi? jagu tene "bA" "bA" kahetA. e dIkare A ne A pradhAnane meM dhavarAvI meTa kare e gharaDI bAne bhUlI jaze kharA ? vAta gaMgAbA taka maLatAM kahevAnuM cUkatAM nahi. - zuddha jIvanane premI tenA manane satya AcaraNa ane satya jJAnathI hamezAM tAjuM banAve che.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ me 1969 ] haiyAnuM dhAvaNa t15 paNa have te jagadIza A gAmamAM ja Ave bhAvatuM hatuM? che. temane dIkarA gAmamAM Ave ane tene ghera na pANI mATe, kulera mATe, talapApaDI mATe..e bolAve evuM bane kharuM ? e utsAhamAM ne utsAhamAM, jhaghaDo karato. goviMdanA hAthamAMthI talasAMkaLI AMkhe motiyAnI jhAMkha AvI hatI, uMmara paNa paDAvI letA. ene talasAMkaLI khUba bhAve.e pradhAna thaI hatI chatAM lAkaDInA Teke Teke e sarapaMca thaye paNa ene talasAMkaLI keNa karI ApatuM haze? pAse gayAM. ne DozIe govidanI vahune talasAkaLI banA"bhaI.. paradhAnanI mAre tyAM padharAmaNI thavAnuM kahyuM. goviMda gAmamAM vepAra karato hato. karavAnI che." tenuM ThIkaThAka cAlatuM hatuM. ene ema ke pradhAna ? e te kema bane, mAcha! emane kAryakrama to sAheba padhAre to sAthe moTo kAphalo hoya. eTale goThavAI gayo che. ema gheraghera javAne TAIma temanA svAgata mATe pANI ane nAsto rAkhavA Ape to samayasara e badhe pahoMcI ja na zake ne!' joIe. e vaLI sUke mevo ne phaLaphaLAdi lAvavAnuM alyA bhaI..e paradhAna tamAro, paNa vicArI rahyo hato, te gAma AgevAne, bhojanamAM bhAre dIkaro kharo ke nahi? dIkaro mAne maLyA zuM jamavAnuM rAkhIzuM enI carcAvicAraNuM karI vagara jAya?" ne temane ane jagadIzabhAIne kevo rahyA hatA. saMbaMdha che enI DozIe mAMDIne vAta karI. sarapaMcane paNa samAraMbhanA be divasa ADA rahyA ane e DozInI ghelachAmAM rasa nahato ane evI vAta navo kAryakrama Avyo. pradhAnazrI udadhATana patAvI sAMbhaLavAmAM phurasada nahotI eTale kahyuM : tAlukAnA gAme javAnA hatA, tyAM bhojana levAnuM "mAjI! tame tamAre sabhA pUrI thAya tyAre goThavyuM hatuM. tema uddaghATana samAraMbhane samaya paNa bhaLajo ne. e te huM ja tamAre bheTe karAvI ApIza." TUMkAvI dIdhA hatA. pradhAnazrI cA pIvAe kAze paNa gaMgA DozIne A javAbathI saMtoSa na nahi, evuM spaSTa sUcana hatuM. thayo hoya tema te bolyo : eTale govide to cApANInI vAta paDatI "e kharuM, paNa jene meM dhAvaNa dhavarAvI mUkI. jokeAne paNa kacavATa thaye. pradhAnazrI bhojana meTa karyo e mArA ghera page na mUke?" ne jANe levA rokAyA hatA te nirAMte vAta thAta. pitAnI zraddhAno sAda kADhatAM hoya tema bolyAM "tame paNa gaMgA DezIe temane talasAMkaLIne kArya jeje ne... jago mane tarata oLakhI leze krama rada na karyo. genika bAne yAda paNa ApIH , ane "bA...bA...' karato AvI vaLagI paDaze. "zIda ne mAthAkUTa karo cho ! bhAIne evo e ja mane kaheze : "bA, cAlo tamAre ghera... jarA vakhata ja nahi maLe. e to moTaramAM Avaze ane nirAMte vAto karIe...'ne sarapaMcane Thapake ApatAM bhASaNa karI pAchA moTaramAM cAlyA jaze. gAmamAM hoya tema DozI babaDaLyA: "bolyA ? jo ja nahi Ave ne." mane oLakhe nahi. mArA ghare Ave nahi evuM "bhale ne gAmamAM na Ave, paNa mane maLyA bane kharuM? e zuM...enI rageragamAM doDI raheluM vanA pAcho jAya khare! bhalA bhAI, tuM kema bhUlI mAruM dhAvaNuM pikArI UThaze." jAya che ke e tAre dUdhabhAI che." ne ekalA ne gaMgAbAe svAgatanI taiyArI zarU karI. geviMdane ja nahi, potAnI jAtane paNa saMbhaLAvI rahyAM: tyAre e yAda karI rahyAMH jagalAne zuM vadhAre "jo mane bhUlI jAya paNa tenA hADamAM manuSya tenA pUrvanA jIvanamAM je kaMI karyuM hoya che tene saravALe e tenI hAlanI sthiti che.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzIvAda [ me 1960 mAruM dhAvaNuM paDyuM che e badhuM bhUlI jAya? are, maMca para gAlIco bichAvyo hato. lAuDaspIkara e ja saTaka daI bolI uThazeH "bA..gaMgAmA, savArethI AvI gayuM hatuM. rekarDo mUkI gAmane kema cho?" gAjatuM karI mUkayuM hatuM. chokarI gelamAM AvI gaMgAbAe tala jhATakyA. AMkhe barAbara nahetuM gayAM hatAM ane doDAdoDa karatAM hatAM. yuvAne vyavasthA dekhAtuM teya cazmAM caDAvI paNa vaNyA. geviMdanI jALavavAmAM paDyA hatA. vahu pAse paNa viNAvyA ane pAse rahI talapApaDI A prasaMge bAjunA gAmanA lokeya AvyA taiyAra karAvI. tenAM caktAM temaNe ja pAkyA. tala- hatA. A bAju pradhAna sAhebanI pahelI ja vAra pApaDI nAnA DabAmAM hetathI goThavI. padharAmaNI thatI hatI. vahu! ene vakhata nahi hoya to A Dabo pradhAna sAhebanI moTara pahelAM polIsanI moTara ja AlI daIza. ghera jaIne nirAMte khAze." AvI. pradhAna sAheba sAthe bIjI be ja hatI. ne aMtaranA utsAhane vAcA maLI hoya tema emAM jillAnA AgevAna hatA. badhA UtarIne e bolI rahyAM : AvyA tyAre sabhAmAM hatA e badhA UbhA thaI gayA. sarapaMce sUtaranI AMTI paherAvI svAgata karyuM, "tuM jeje te kharI, talasAMkaLI jaI rAjIne pradhAnazrI beThA eTale ke besI gayA. reDa thaI jaze. mUo mAne to tyAre te vaLagI tyAre strIonA bhAgamAM AgaLanI lAInamAM paDe ane talasAMkaLI na karI AvyuM tyAM sudhI kajiye karI mUke. beThelAM gaMgAbA cazmAM caDAvI temanA jagAne dhArI dhArIne tAkI rahyAM hatAM. temanuM lakSa na to svAgatapAcha mAstarane yAda karIne bolyAM: gItamAM hatuM, na to bhASaNamAM hatuM. e te beThA e heta te jagAne joI khabhe thAbaData. beThAM manamAM bALapaNane jagAnA aNasArane A tyAreya e te kahetA hatAH "tuM jeje ne, A pradhAnanA caherA sAthe milAvI rahyAM hatAM. chokarA moTo thaI nAmanA na kare to mane kaheje.' nAka ane kapALano bhAga e ne e nAno hato tyArathI ja enI ziyArI evI hatI. che. paNa hADe jarA vadhyo che. temanA goviMdA karatA kaI zikhavADe to ene tarata yAda rahI jAya ane UMce dekhAya che. govidane vAra lAge." gaMgAbA jagadIzanI kati sAme, tenA prabhAva gaMgAbA te jagAmaya banI gayAM hatAM. te sAthe, tenI mukhamudrA sAme phATI AMkhe tAkI rahyAM. e vIsarI gayAM hatAM, ke te have jago rahyo nathI. jANe temanI AMkhe jUnI, varSo pahelAM joyelI e to jagadIza thaI gayo che ane pAcho pradhAna jhINAmAM jhINI rekhAne TUMkI rahI hatI. thayo che. paNa e to vAta tamAM "mAre jo jagadIza bhASaNa karavA Ubho thayo. teNe keLavaNI, Avo ne mAre jage tevo' kahAM karatAM hatAM. grAmoddhAra, paMcAyatarAja vagerenI vAta karI. paNa ne temane jage gAmamAM Avyaya khare. gaMgAbAnuM lakSa emAM kayAM hatuM? gAmalokee zALAnA ce bAnamAM maMDapa bAM keTalAka lokoe pradhAnazrIne arajI ApI. hatA. gAmamAM hatI teTalI moTe bhAgI lAvI comera vakhata thaI jato hato, eTale jillAnA AgenanA bAMdhI hatI, nIce pAtharI hatI koTI vaMdanI bAjunA kahevAthI AbhAravidhi ane phUlahAra thayAM. bIjA paNa gAmethI lAvyA hatA. toraNo bAMdhyAM hatAM. raMga- UbhA thaI phUlahAra karavA maMDyA. eTale gaMgAbAne beraMgI kAgaLanAM tAraNathI ra ya zaNagAryo hato. saLavaLATa peThe. jago kayAMka Ubho thaI cAlavA * sajajana apakArane badale upakArathI vALe che, virabhAva rAkhanAra para prema rAkhe che, krodhI ane tAmasI svabhA vALA sAthe zAntithI varte che.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ haiyAnu dhAvaNa 1969 ] mAMDaze. te| enI sAthe vAta nahi thAya. eTale te hAthamAM talasAMkaLIvALA kheA laI UbhAM thaI pradhAnazrI tarapha sarakyAM. tyAM peAlIse temane rokayAM.' laI..mAre ene maLavAnu che...' paNa gaMgAbAnuM sAMbhaLe. kANu ? pradhAnazrI UbhA thayA eTale peAlIsaneya gaNukAryA vagara DaeNAzI AgaLa jaI UbhAM rahyAM. te mA dIkarAne jotI heAya tema enI sAme joI ne pUchyuM : * bhaI...mane eLakhI ! ' * nA...mAjI...eLakhANa Ape| te| khabara paDe.' jagadIza gagAbA sAme tAkI rahyo. khIjA, * cAle, vilaMba thaze, ahIM ja aDadhA kalAka vadhAre thayA che' kahI pradhAnazrInA hAthamAMthI hAra laI rahyA hatA. * mane na oLakhI bha? huM gaMgAmA...tu. AvA hatA tyAre meM tane dhavarAvI meATA karelA bhUlI gayA ? ' ka hA...hA...thADu' yAda che. dharyAM varSa thaI garyAM eTale karyAMthI yAda rahe?' kadAca jagadIza tA vAta karata, paNuM gAmaAgevAnAe paNa DeAzIne dhamakAvI kADhavAM * DaeNAzImA, have emane mAThuM thAya che...hajI [ 19 teA khIjI sabhAmAM emane hAjara rahevAnu che.' te DeAzIne eka bAju khaseDayAM. paNa ga'gADAzIe tA temanuM gANuM cAlu rAkhyuMH ' bhAI...tuM nAtA hatA tyAre talasAMkaLI khUba bhAvatI hatI te huM letI AvI chuM. e A rAkha tArI pAse...' gaMgAmAe jagadIza sAme talasAMkaLIne kheA AgaLa dharyo. paNa jagadIze te be hAtha joDIne kahyuM: ' acchA mAjI. mAre mekaDu thAya che hA.' te teNe gaMgAbAnA hAthamanA tala{kaLInA DakhkhA sAme jeyu na joyu. te uzyu karI AvIza tyAre tamArI talasAMkaLI cAkhIza hA.' ane te chAjumAM ja UbhI rAkhelI meTaramAM esI gayA. meTA UpaDI gaI. leAkA TALe vavAtA karI rahyA. chekarAM phUlahAranI kheMcAkheMca karI rahyA. tyAre gagA DaeNAzI.dUra dUra moTA dhULa uDADatI jatI hatI tyAM tAkI rahyAM. mATara dekhAtI baMdha. thaI eTale jANe cakkara AvyAM hAya tema hAtha dhrUjI rahyA ane temanA hAthamAMnA kheA paDI gayA. talasAMkaLInAM nAnAM cAsalAM nIce verAI gayAM te AMkhe aMdhArAM AvyAM haiAya tema gaMgA DAzI jamIna para DhaLI paDyAM. virahanI vedanA jakhase gAkula cheDa kanaiyA, mathurAnagara padhAre; tamase sUnI huI nagariyAM bhUlata nAhi nihAre...jakhase jita dekhA Ita chAMI udAsI, zAka huA ati bhAre; rudana karata hai naranArI sakha, vyAkula ane bicAra....jakhase geApa-gApI aura gvAla-khAla sama, mukhase yahI pukAre; kahAM gaye huMmare nayana ke tAre, naTavara naMdadulAre....jakhase kaise jAuM jala-jamunA bharana mai', sUne paDe hai kinAre; madhumana sUnA, sama ana sUnA, sUne hRdaya hamAre....jakhase. zrI devendravijaya ' jaya bhagavAna '
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATA gharanI putrI zrI prematha cha [hindInA jANotA sAhityakAra, navalikAlekhaka ane vArtAkAra munazI premacaMdajInI nirmALA' hiMdI--hiMdustAnI ' niIta'nA abhyAsakALe vAMcI tyArathI thayu` hatu` ke temanI kRtie prasaMgeApAtta gujarAtImAM ApavI joI e. teonuM mULa nAma dhanapatarAya hatuM. tathA upanAma premacaMdajI. teo upanyAsa-samrATa kahevAya che. pahelAM teo urdUmAM lakhatA hatA. pachI te hiMdI-urdU nI bheLaseLavALI zailImAM lakhavA lAgyA. temaNe peAtAnI vArtAomAM ane keTalIye navalakathAomAM hiMdustAnanI grAmajanahAnI jiMdagInuM AbheLa caritracitraNa karyuM che. temanI vArtAo ane navalakathAo ApaNI jIvatI jAgatI sAmAjika samasyAone anulakSIne che. ' huMsa' nAmanA mAsikanA teo eka sa'pAdaka hatA. mAnasarovara, premapacIsI, saptasareAja, navanidhi vagere temanA vArtAsaMgraheA che, ane sevAzrama, premAzrama, raMgabhUmi, kAyAkalpa, gamana ane geAdAna vagere temanI mazara navalakathAo che. temanI zailI saraLa ane hRdaya upara asara karanArI che. temanI suMdara ane jJAnacAritryavardhaka evI A eka vArtA atre rajU karavAmAM Ave che. A vArtAnA anuvAdaka che jyabekalAla mA. zuSka ] veNImAdhavasiMha gaurIpu gAmanA jamInadAra ane AgevAna hatA. temanA dAdA kA samayamAM bhAre dhanadhAnyasa panna hatA. gAmanuM pAkuM taLAva ane ma`dira, jenI atyAre karAmata karAvavI paNa muzkela hatI, te temanA kIrtisthaMbha hatA. kahe che ke emane daravAje hAthI jhUlata hatA. hAlamAM tenI jagyAe eka vRddha bheMsa hatI, jenA zarIramAM mAtra hADakAM te cAmaDI sivAya bIju ka MI bAkI rahyuM nahAtuM, paNa bheMsa dUdha sAra pramANamAM ApatI hatI. kema ke kAI ne kAI ma Nusa tapelI laI ne dUdha levA vArApharatI taiyAra ja rahetuM. veNImAdhavasiMha temanI aUOthI vizeSa sa Mpatti vakIlAne arpaNu karI cUkayA hatA. temanI hAlanI Avaka vArSika rUpiyA hajArathI ochI nahotI. ThAkAra sAhebane khe meATA putra hatA. moTAnu nAma zrIkaTasiMha hatuM. temaNe dhaNA samayanA parizrama ane udyogathI khI. e. nI padavI prApta karI hatI. hAlamAM teo eka AphriksamAM--kacerImAM nAkarI karatA hatA. nAnA cheAkarA lAlabihArI khevaDiyA zarIranA ane suMdara navajuvAna hatA. bhareluM mAM, vizALa hatI. bhe Msanu bazera tAju dUdha UThIne savAramAM te pI jatA hatA. zrIkaMThanI dazA tenAthI taddana viparIta hatI. A netrapriya guNAne temaNe bI. e. nI upAdhine khAtara aNu karI dIdhA hatA. e be akSarAe temanA zarIrane niLa te caherAne kAntivihANA banAvI dIdhA hatA. ethI vaidakanA graMthA upara temane vizeSa prema hatA. Ayurvedika auSadhio upara temane vizeSa vizvAsa hatA. savAra-sAMja temanA oraDAmAMthI kharalanA surIlA karNa madhura dhvani sa`bhaLAyA karatA hatA. lAhAra ane kalakattAnA vaidyo sAthe khUba khUba patravyavahAra cAlatA hatA. zrIkaMTha A aMgrejI upAdhidhArI hAvA chatAMye aMgrejI sAmAjika prathAonA khAsa premI nahAtA. alake teo bhAre jorathI tenI ni MdA ane tiraskAra karyAM karatA hatA. tethI gAmamAM temanuM khUba mAna hatuM. dazerAnA divaseAmAM teo bhAre utsAhathI rAmalIlAmAM sAmela thatA ane pAte kAI pAtranA pATha letA hatA. gaurIpuranI rAmalIlAnA te janmadAtA hatA. prAcIna sabhyata!nAM guNugAna karavuM e temanI dhArmikatAnuM mukhya aMga hatuM. avibhakta kuTuMbaprathAnA te| te ekamAtra upAsaka hatA. hAlamAM kuTuMbamAM strIonA haLImaLIne rahevA tarapha je aruci jaNAya che tene tee jAti ane dezane mATe atyaMta hAnikAraka samajatA hatA. A ja kAraNe gAmanI strIe temanI niMdA karatI hatI. temanI peAtAnI patnIne ja temanI sAthe A bAbatamAM ane Ana bhagavAnane prApta kavAnA mArgamAM AvatI muzkelIe bhAgavavAmAM je che, tene anubhavavA mATe ja A jIvana prakaTa thayuM che.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 me 1999 meTA gharanI putrI virAdha hato te eTalA mATe nahIM ja ke temane makAnamAM bArIo paNa nahotI. te jamIna upara sAsu-sasarA, diyara, jeTha vagere pratye tiraskAra hato. bichAyata paNa nahotI ke dIvAla upara chabIo paNa balake temano vicAra evo hato ke keTaluMka sahana nahotI. A eka sIdhuMsAduM gAmaDiyA gRhasthanuM karatAM ane nibhAvavA jatAM paNa parivAramAM meLa nA makAna hatuM. paraMtu AnaMdIe thoDA ja divasomAM bese to game tema jIvana veDaphavA karatAM bahetara che ke pitAnI A navI avasthAne evI anukuLa banAvI dareka jaNa potapotAnI khIcaDI alaga pakAve. lIdhI ke jANe teNe vilAsane sAmAna kadI je AnaMdI eka bhAre UMcA kuLanI chokarI hatI. ja nahoto. tenA bApa eka nAnakaDI riyAsatanA tAlukadAra hatA. vizALa bhavana, eka hAthI, traNa kUtarA, bAgabagIco, eka divasa bapArane vakhate lAlA bihArIsiMha nararI maeNjisTreTanI padavI ane eka pratiSThita be pakSIo laIne AvyA. ane bhAbhIne kahyuM-jaladI tAlukedAra mATe jarUrI evA sarva bhAgya padArtho temane bhojana taiyAra karo. mane khUba bhUkha lAgI che. tyAM mejUda hatA. nAma hatuM bhUpasiMha. bhAre udAracitta AnaMdI bhajana banAvIne temanI ja rAha joI rahI ane pratibhAzALI puruSa hatA. paraMtu durbhAgyathI eka hatI. have te navI vAnI banAvavA beThI. tapelImAM paNuM putra nahoto. sAta chokarIo thaI ane te badhI ja jIvatI hatI. umaMgamAM ne umaMgamAM temaNe traNa joyuM to ghI pAzerathI vadhAre nahetuM. moTA gharanI putrI karakasara zuM jANe? teNe badhuM ghI zAkamAM vivAha to mana mUkIne kharca karIne karyA; paraMtu nAkhI dIdhuM hatuM. lAlabihArI jamavA beThA to jyAre paMdara-vIsa hajAra rUpiyAnuM mAthe devuM thaI dALamAM ghI nahotuM. temaNe kahyuM : dALamAM ghI kema gayuM tyAre AMkha UghaDI. hAtha saMkecI lIdho. AnaMdI cothI chokarI hatI. te tenI badhI bahenothI nathI nAkhyuM ? vadhAre rUpALI - ane guNavAna hatI. tethI ThAkura AnaMdIe kahyuM badhuM ghI zAkamAM nAkhI dIdhuM che. bhUpasiMha tenA upara bahu vahAla rAkhatA. suMdara lAlabihArI meTe avAje bolyAH hajI parama bALakane tenAM mAtApitA paNa vadhAre cAhe che. divase te ghI ApyuM che. ATaluM jaladI khalAsa ThAkarasAheba tenAM lagna kyAM karavI te bAbatamAM bhAre thaI gayuM ! dharma saMkaTamAM hatA. teo have devuM vadhe tema paNa AnaMdIe kahyuM : khAje to pAzera rahyuM hatuM IcchatA hatA ane teo na to potAne bhAgyahIna te badhuM zAkabhAjImAM nAkhI dIdhuM, samajavA taiyAra hatA. eka vakhata zrIkaMTha temanI jema sUkAM lAkaDAM jaladI saLagI UThe che, te pAse koI phaMDa mATe rUpiyA mAgavA AvyA. kadAca, ja pramANe bhUkhathI AkuLavyAkuLa thayelo mANasa nAgarIpracAra mATenA daMDanA paisA hatA. bhUpasiMha jarAzI vAtamAM gusse thaI jAya che. lAlabihArIne tenA svabhAvathI khuzI khuzI thaI gayA ane dhAma- bhAbhInI A vakratA bahu kharAba lAgI. te gusse dhUmathI zrIkaMThasiMhanAM AnaMdI sAthe lagna karI dIdhAM. thaIne bolyA: piyaramAM to jANe ghInI nadIo AnaMdI tenA navA gharamAM AvI to tyAMnA vahI jatI haze ne ! raMgaDhaMga kaMI judA ja joyA. je TApaTIpanI tene trio gALo sahana karI le che, mAra paNa sahana nAnapaNathI Adata paDI hatI, te ahIM' nAmanI karI le che, paraMtu piyaranI niMdA tenAthI sahana thatI nahatI. hAthI-ghoDAonuM te kahevuM ja zuM. keAI nathI. AnaMdI meM pheravIne belIH hAthI mare te sajelI suMdara havelI paNa nahotI. rezamI slIpara paNa nava lAkhane. tyAM ATaluM ghI to nokaracAkara sAthe lAvI hatI paNa ahIM bAga kyAM hato? khAI jAya che. pitAnA vyavahAramAM kyAM dUSitatA, kapaTa ane hInatA che te dararoja zedhI kADhI dUra karatA rahevuM e ja AtmasAdhanA che, e ja bhagavAnanI upAsanA che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 ] AzIvAda [ me 1969 lAlabihArI saLagI UThyo. thALI upADIne bihArIe kahyuM ke bhAI, tuM jarA bhAbhIne samajAvaje pheMkI ane bolyoH thAya che ke jANe jIbha pakaDIne ke jarA mAM saMbhALIne vAtacIta kare. nahIM to eka kheMcI kADhuM. divasa bhAre thaI paDaze. AnaMdIne paNa dha Avyo. meM lAla thaI veNImAdhavasiMhe beTAnA taraphathI sAkSI pUrIH "hA, gayuM. te bolIH teo heta te AnI majA vahu-dIkarIone A svabhAva sAre nathI ke marada cakhADI deta. sAthe jIbhAjoDI kare." have A abhaNuM jaDasA jevA ThAkorathI rahevAyuM lAlabihArI : e moTA gharanI dIkarI che te nahIM. tenI strI eka sAmAnya jamInadAranI putrI ame paNa kAI nokaracAkara nathI. hatI. jyAre marajI thAya tyAre tenA upara te hAtha zrIkaMThe ciMtAtura svare pUchyuM kahe to kharA ajamAvI letA hatA. temaNe cAkhaDI uThAvIne ke bhAI, vAta zI banI che? AnaMdInA tarapha jorathI pheMkI ane kahyuM: jenA | lAlabihArI kahyuM kaMI paNa nahIM, ema ne gumAna para tuM repha mAre che tene paNa joIza ane ema vagara kAraNe ja UkaLI paDI. piyariyAM AgaLa tane paNa. te amane jANe kazI visAtamAM ja gaNatI nathI ne. AnaMdIe hAthathI dhAkhaDI rokI lIdhI. mAthuM zrIkaMTha jamI paravArI AnaMdI pAse gayA. te bacI gayuM paNa AMgaLImAM bhAre coTa lAgI. krodhanI gussAmAM beThI hatI. ahIM A nAmadAra paNa kaMI mArI pavanathI hAlatA pAMdaDAnI peThe dhrujatI te kama nahatA. AnaMdIe pUchyuM: citta te prasanna che ne? pitAnA oraDAmAM AvIne UbhI rahI gaI zrIkaMTha bolyA-khUba prasanna che. tame AjakAla strInuM baLa ane sAhasa, mAna ane maryAdA gharamAM A zo bakheDo Ubho karyo che?' tenA pati sudhI che. tene potAnA patinA ja baLa AnaMdInA aMtaramAM tela reDAI gayuM. khijaane puruSatvane ghamaMDa heya che. AnaMdI lehIne vATane lIdhe tenA mukha upara jANe vALA pragaTI ghaMTaDe pIne thaMbhI gaI. UThI. teNe kahyuM : jeNe tamArAmAM A Aga lagADI zrIkaMThasiMha dara zani re ghera AvatA hatA. che te je hAthamAM Ave to to meM para be guruvAre A banAva banyo hato. be divasa sudhI tamAcA ThokI dauM. AnaMdI krodhAvezamAM rahI. na to kaMI khAdhuM, na zrIkaMTha kahe-ATalI badhI garama zuM karavA iI pIdhuM. temanI vATa jotI rahI. aMte zanivAre thAya che. vAta te kara. te niyama pramANe saMdhyAkAre ghera AvyA ane bahAra besIne kaMIka ahIMtahIMnI to, kaMIka dezakALanA AnaMdI kahe-zI vAta karuM, A mArA bhAgyane samAcAra tathA navA mukardarA vagerenI carcA karavA ja deSa che. nahIM te eka gamAra jevo chokaro jene paTAvALAnuM kAma karavAnI paNa AvaData nathI, lAgyA. A vArtAlApa rAtre dasa vAgyA sudhI cAlato raho. gAmanA sajajana mANasane A vAtamAM te mane cAkhaDI mArIne paNa ATale badhe AbA eTale badho rasa paDato ke mane khAdhApIdhAnuM bhAna na hAMkato hota. paNa rahetuM nahIM. zrIkaMThane A vAtAmAMthI chUTavuM zrIkaMTha kahe-badhI vAta barAbara kahe to khabara bhAre thaI paDatuM. A betraNa kalAka AnaMdIe bhAre paDe. mane to kaMI khabara nathI. kacchamAM gALyA. ema karatAM bhojanane samaya thayo. AnaMdI-parama divase tamArA lADakA bhAIe paMcAtiyA UThayA. jyAre e kAMta maLyuM tyAre lAla- mane zAka banAvavAnuM kahyuM. ghI maTakImAM pArathI je mANasa dukhethI gabharAya nahi ane satyamArge daDha rahI zake, te ja lAyaka manuSya banyo che ema samajavuM.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ me 1969 ] meTA gharanI putrI [ re vadhAre nahotuM. te badhuM meM zAkamAM nAkhI dIdhuM. jAya te sahana karI levAya paNa mArA upara lAto jyAre jamavA beThA tyAre kahevA lAgyA-dALamAM ghI paDe ne huM kazuMye na boluM e vAta kadI paNa nahIM kema nathI? basa, A vAtamAM mArAM piyariyAMne game banI zake. tema bolavA lAgyA. meM kahyuM ke tyAM ATaluM thI te veNImAdhava kaMI javAba na ApI zakyA. zrIkaMTha nokaracAkara capATI jAya che ane koIne khabara - haMmezAM temanuM mAna rAkhato hato. tene Avo paNa paDatI nathI. basa, eTalI ja vAtamAM e gusso joIne vRddha pakura AbhA banI gayA. mAtra anyAyIe mane cAkhaDo chUTI bhArI. je hAtha vaDe eTaluM ja bolyA-beTA, tuM buddhimAna thaIne AvI na rAkI hota to mAthuM phATI jAta. temane ja pUcho vAto kare che? strIo Ama ja gharane nAza karI ke meM je kaMI kahyuM che te sAcuM che ke jUduM. nAkhe che. temane bahu mAthe caDAvavI sArI nahIM. zrIkaMThanI AMkho lAlacoLa thaI gaI. temaNe zrIkaMTha-eTaluM to huM jANuM chuM. ApanA kahyuM-ATalI hade vAta gaI che ! A chokarAnI ATalI AzIrvAdathI huM evo mUrkha nathI ja. Apa pote badhI hiMmata ! ja jANe che ke mArA ja samajAvavA patAvavAthI AnaMdI strIonA svabhAva pramANe raDavA lAgI. - A gAmamAM keTalAMye ghara bhAMgatAM bacI gayAM che. kema ke asu to temanI AMkho upara hAjara ja hoya paraMtu je strInI mAna pratiSThAne huM IzvaranA darabAramAM che. zrIkaMTha bhAre dhairyavAna ane zAMta puruSa hatA. javAbadAra chuM, tenA pratye Avo bhayaMkara anyAya temane bhAgye ja krodha Avato hato. paraMtu strIonAM ane pazu jevo vahevAra thAya e mAre mATe asahya asu puruSanA krodhAgnine bhabhukAvavAmAM telanuM kAma che. Apa sAcuM ja mAnajo ke lAlabihArIne huM kare che. temane AkhI rAta nIMdara na AvI. kazI sajA nathI karato e ja mAre mATe kaMI ugane lIdhe akha paNa na mIMcAI prAtaHkALe ochuM nathI. pitAnA pitAnI pAse jaIne teo bolyAH bApu, have veNImAdhI paNa garama thaI gayA. AvI have A gharamAM mArAthI nahIM rahevAya. vAta teo vadhAre sAMbhaLI na zakyA. temaNe kahyuMAvI kaMkAsa-kakaLATanI vAto karatAM keTalIye lAlabihArI tAre bhAI che. tenAthI bhUlacUka thAya vAra zrIkaThe potAnA keTalAye mitrone ThapakAryA hatA. to tene kAna kheMcI le paraMtu paraMtu durbhAgyanI vAta che ke Aje tene pitAne ja zrIkaMTha-lAlabihArIne have huM mAro bhAI svamukhe A vAta kahevI paDI. bIjAone upadeza nathI samajato. Apa e atyaMta sahela che ! veNImAdhava-sIne khAtara? veNImAdhavasiMha gabharAI gayA ane bolyA- zrIkaMThe kahyuM che nA, tenI krUratA ane avikema? vekane ja kAraNe. zrIkaThe kahyuM-eTalA ja mATe ke mane mArI mAna- - baMne thoDI vAra sudhI cUpa rahyA. ThAkarasAheba pratiSThAne paNa kaIka vicAra che. ApanA gharamAM have putranA kodhane zAMta karavA IcchatA hatA. paraMtu teo anyAya ane haThane prakopa thaI rahyo che. jemaNe e svIkAra karavA taiyAra nahatA ke lAlabihArIe meTerAMonuM mAna-sanmAna karavuM joIe teo kaMI ayogya karyuM che. eTalAmAM gAmanA bIjA temane mAthe caDhI vAge che. huM parAyo nakara eTale keTalAye sajajane hukkA-calamane bahAne tyAM AvIne ghera raheto nathI. ahIM mArI pAchaLa mArI nI beThA. keTalIka strIe jyAre sAMbhaLyuM ke zrIkaMTha upara caMpalanI vRSTi thAya che. koI game tema kahI patnIne kAraNe pitA sAthe laDavA taiyAra thayo che manamejI jI adhIrA hoya che. temanAthI daDhatApUrvaka koI sAruM kArya pAra pADI zakAtuM nathI.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzIrvAda 22 1 tyAre temane khUba AnaMda thayA. banne pakSanI madhura vANI sAMbhaLavA mATe temanA AtmAe talasavA lAgyA. gAmamAM keTalAka evA kuTila manuSyA paNa hatA ke jeo A kuLanI nItiItine lIdhe maneAmana alyA karatA hatA. teo kahetA hatA: zrIka' tenA ApathI taddana khAI gayelA che. te vidyA bhaNyA che eTalA mATe te ceApaDIonA kADA che. veNImAdhava tenI salAha lIdhA vinA kazuM ja kAma karatA nathI e emanI mUkha'tA che. A mahAnubhAvAnI zubha bhAvanAo Aje pUrI thatI jaNAtI hatI. kAI hukko pIvAne bahAne ane kAI mahesUlanI rasI: khatAvavA AvIne kheThA, veNImAdhavasaMha jUnA jamAnAnA bhANusa hatA. te leAkeAnA mananI vAta-bhAva samajI gayA. temaNe nizcaya karyo ke, game tema thA paNa huM A drohIAne tALIo pADavAnA avasara nahIM ja ApuM. tarata teo kAmaLa svare mAlTA-beTA, huM tArAthI judA nathI. tArI jema icchA haiya tema kara. have cheAkarAthI je bhUla thavAnI hatI te teA thaI gaI che. alAhAbAdanA anubhava vinAnA graeNjyueTa A phaTakA samajI na zakayo. te carcAsabhAomAM peAtAnI vAtane pakaDI rAkhavAnI Teva hatI. AvI vAtAnI ene zI khabara paDe?' pitAe je matalabathI vAtane palaTA ApyA hatA te tenI samajamAM na AvI. teNe kahyuM huM lAlabihArI sAthe have A dharamAM nahIM rahI zakuM. : veNImAdhava-meTA, buddhimAna pANasa mUrkhAonI vAtA upara dhyAna nathI ApatA. ae te aNusamajI chekarA che. teNe je kaMI bhUla karI heAya te tuM tene moTA haiAvAthI mApha karI de. zrIkaMThe-tenI A duSTatAne huM kadI paNa sahana karI zakuM tema nathI ja nathI. kAM aa e A dhara raheze ke huM. Apane jo e vadhAre priya hAya tA mane vidAya ApI do. huM mArA khAjo mArI meLe uThAvI laIza, jo mane rAkhavA icchatA hai| tA ene kahI dA ke enI icchAmAM Ave tyAM cAlyeA jAya. basa, A mArA AkharI nirNaya che. jyAM sudhI manuSyane vAsanA vahAlI haiAya jJAnanA kharAkhara udaya thaI zakatA nathI. [ me 1969 lAlabihArIsiMha bAraNA AgaLa UbhA Ubhe moTA bhAInI badhI vAta chAnAmAne sAMbhaLI rahyo hatA. te temane bahu mAna ApatA hatA. tenAmAM eTalI hiMmata nahAtI ke te zrIka'ThanI AgaLa khATalA upara paNa esI zake, hukko pIe ke pAna khAya. pitAne paNa te eTaluM badhuM mAna nahAtA ApatA. zrIkaMThane paNa tenA upara aMtaranuM vahAla hatuM. temaNe tene jAgrata dazAmAM kadI dhamakAvyA pazu nahAtA. jyAre alAhAbAdathI Ave tyAre tene mATe kAMI ne kAMI cIja avazya lAvatA. magadaLanI joDI temaNe ja tene mATe maMgAvI ApI hatI. gaI sAla jyAre teNe peAtAnAthI dADhA navajuvAnane nAgapaMcamIne divase kustImAM pachADayo hateA tyAre temaNe ja khuzI thane akhADAmAM jaI te tene gaLe lagAvyo hatA ane pAMca rUpiyAnA paisA uchALyA hatA. AvA bhAInA mukhethI Aja AvI hRdayavidAraka vAta sAMbhaLIne lAlabihArIne atyaMta glAni thaI. te dhrusake ne dhrusake raDavA lAgyA. emAM zaMkA nathI ke te Aje peAtAnI karaNI upara pastAtA hatA. bhAInA AvavAthI eka divasa pahelethI tenI chAtI dhaDakatI tA hatI ja, ke joIza te! kharA ke bhAI AvIne zu kahe che. huM emanI AgaLa kevI rIte jaIza, emanI pAse kevI rIte khesI zakIza, mArI AMkheA emanI sAme zI rIte joI zakaze. teNe mAnyu hatuM ke bhAI AvIne mane kheAlAvIne samajAvI deze. AvI AzAthI UlaTuM teNe Aje te| temane nirdayatAnI mUrti banelA joyA. te mUrkha hatA paraMtu tenu maMtara kahetuM hatuM ke bhAI mate anyAya karI rahyA che, jo zrIkaMThuM tene ekalA khAlAvIne ecAra AkarI vAtA kahI deta, are eTaluM nahI kheMcAra tamAcA paNa mArI deta te!paNa kadAca tene ATaluM duHkha na thAta. lAlabihArIthI A na sahevAyuM. te raDatA raDatA dharamAM AvyA. eraDImAM jaI ne kapaDAM adRzyAM. AkhA lUchI, jethI kAI jANe nahIM ke te raDatA hatA. pachI AnaMdInA bAraNA AgaLa AvIne khAyeAbhAbhI ! bhAI e nizcaya karyAM che ke te mArI sAthe A dharamAM have nahIM rahe. te have mAruM tyAM sudhI tenAmAM viveka ane vAstavika
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1969]. meTA gharanI putrI [ 23 meM paNa jovA icchatA nathI. tethI huM have jAuM teo mAruM meM jevA irachatA nathI tethI huM mAruM chuM. temane pharIthI mAM nahIM batAvuM. mArAthI je meM nahIM batAvuM. kaMI aparAdha thaye heya te mApha karaje. lAlabihArI A pramANe kahIne pAcho pharyo Ama kahetAM kahetAM lAlabihArInuM gaLuM ane jaladIthI bAraNA tarapha javA lAgyA. Akhare bharAI AvyuM. AnaMdI eAraDAnI bahAra nIkaLI ane tene hAtha pakaDI lIdho. la labihArIe pAchaLa pharIne joyuM, ane je vakhate lAlabihArIsiMha mastaka namAvIne AMkhamAM azru sAthe be-mane javA de. AnaMdInA bAraNuM AgaLa Ubho hato te ja samaye AnaMdI kahe-kyAM jAo cho? zrIkaMThasiMha paNa AMkho lAlacoLa karatA bahArathI lAlabihArI kahe-jyAM koI mAruM meM na AvyA. bhAIne Ubhelo joyo to tiraskArathI jue tyAM. AMkhe pheravI lIdhI ane phaMTAIne cAlyA gayA. AnaMdI kahe-huM nahIM javA dauM. jANe tene paDachAyAthI dUra rahevA IcchatA na hoya. lAlabihArI-huM tamArI sAthe rahevA gya nathI. AnaMdIe lAlabihArI viSe phariyAda to karI AnaMdI- tamane mArA sogaMda che, have eka hatI paraMtu have manamAM pastAtI hatI. te svabhAve pagaluM paNa AgaLa bharavAnuM nathI. ja dayALu hatI. tene tenuM jarA paNa bhAna nahotuM ke vAta ATalI badhI vadhI jaze. te manamAM potAnA lAlabihArI-jyAM sudhI mane khAtarI nahIM pati tarapha khijAI rahI hatI ke teo ATalA badhA thAya ke moTA bhAInuM mana mArA taraphathI sApha thaIne garama zA mATe thaI jAya che. vaLI tene bhaya paNa gayuM che tyAM sudhI huM A gharamAM kadI paNa nahIM rahuM. hato ke teo mane alAhAbAda javAnuM kaheze to AnaMdI kahe-huM Izvarane sAkSI rAkhIne kahuM huM zuM karIza. eTalAmAM jyAre teNe lAlabihArIne chuM ke tamArA tarapha mArA manamAM jarA paNa mela nathI. bAraNa AgaLa UbhIne kahete sAMbhaLyo ke huM jAuM have zrIkaMThanuM hRdaya paNa pIgaLI gayuM. teNe chuM, mArAthI kaMI aparAdha thayo hoya to mApha karaje, bahAra AvIne lAlabihArIne gaLe lagAvyo. bane eTale to tene rosa krodha paNa pIgaLI gayo. bhAI khUba raDyA dhrusake dhrusake raDyA. lAlabihArIe te raDavA lAgI. manane mela dhovA mATe nayananAM DUsakAM letAM kahyuM-bhAI, have kadI ema na kaheze ke azruothI vizeSa kaI cIja ja nathI. tAruM meM nahi jouM. A sivAya je kaMI sajA zrIkaMThane joIne AnaMdIe kahyuM-lAlo bahAra karazo te huM saharSa svIkArI laIza. Ubho Ubho raDI rahyo che. zrIkaThe jate svare kahyuM-lAlA, A vAtane zrIkaMThe kahyuM-to zuM karuM? taddana bhUlI jA. IzvaranI IcchAthI pharIthI kadI Avo AnaMdI kahe-aMdara bolAvI le. mArI avasara nahIM Ave. bhamAM Aga paDe! meM kyAMthI A jhaghaDo Ubho karyo. - veNImAdhava bahArathI AvatA hatA. bane zrIkaMTha kahe-huM nahIM bolAvuM. bhAIone bheTatA joI te AnaMdathI khuzI khuzI AnaMdI kahe-pastAzo. tene bahu kheda thayo che. thaI gayA. temaNe kahyuM: moTA gharanI putrIo AvI ema nA bane ke kyAMka cAlyo jAya ane pAchaLathI ja hoya che. bagaDelAM kAma sudhArI le che. pastAvuM paDe. gAmamAM jeNe A vAta sAMbhaLI, temaNe A zrIkaMTha na UThayA. eTalAmAM lAlabihArIe zabdomAM AnaMdInI udAratAnI prazaMsA karI ke, pharIthI kahyuM-bhAbhI, bhAIne mArA praNAma kahI de. "moTA gharanI dIkarIo AvI ja hoya che." '
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ naramedha zrI manahara bhatharA pahelAMnA vakhatamAM azvamedha yajJa thatA ane pazumedha yajJa paNa thatA ema ApaNuM sAMbhaLavAmAM AvyuM che. A yajJomAM ghoDAne tema ja pADA, bakarAM, gheTAM vagere pazuone kApIne temano agnimAM homa karavAmAM Avato ane tenAthI puNya thAya che ema manAtuM, paraMtu bhagavAna buddha tema ja zaMkarAcAre lekene sAcI vastu samajAvI ethI evA yajJo baMdha thayA. paNa pahelAMnA e pazumedha yajJo karatAM paNa caDhI jAya evA naramedha yajJo' hAlamAM cAlI rahyA che. ane A yajJomAM mANasono hala thaI rahyo che. A naramadha kevI jAtano che tenuM eka dazya ApaNane ahIM jovA maLe che. saMsAranA nakazA para eka evo deza che. rUmAla para nIlagirinuM tela chAMTI evI rIte beThe hA, saMsAranA nakazA para eka evo deza che hato ke jANe varasAdanI sArIye ThaMDIne hAra ApI ke jyAMnA vatanIo sadA yajJa japa ane homamAM pote ahIM saMtAI rahyA na hoya! mane hasavuM lipta rahe che. gamedha, ajame vagerenI prathA te AvyuM. meM kahyuM, "bhAI tuM paNa pUre DokaTara baMdha thaI paraMtu ImAnamedha, ma avatAmedha, jIvanamedha, che. je to kevI sohAmaNI saMdhyA che. cAla kyAMka premamedha, zizumedha, narame A diyara tyAM Aje pharI AvIe." paNa pracalita che. A yajJa karAvanAra hoya che. ucca je sAMbhaLa, zaheramAM tAvanuM jora che. jarAka varganA TekedAro. ane te dezanA kAyadAo paNa zaradI thatAM ja khATale paDavuM paDe che. tene paNa huM temane anukULa ja hoya che. e dezanuM nAma huM nahIM kyAMye javA devA nathI. je, prakRtinuM svarUpa keTaluM ApuM. kAraNa ke hamaNAM ja pathArIne tyAga karyo bhayaMkara thaI gayuM che! A RtunA maccharothI che. ane nAsto paNa hajI nathI karyo. "zAMtama bacIne rahevuM joIe. meleriyAnuM viSa zarIramAM pApama." phelAI javAne bhaya che. oha! Aje traNa divasa eka vakhatanI vAta che. varSanA divase hatA. thayA sUryanAM darzana ja thayAM nathI.' huM keNa jANe kevA pApe lekhakanA rUpamAM saMsArane lAkha prayatna karavA chatAM paNa DokaTara mitra bhAra ane bekArI vadhArI rahyo chuM. vAstavika jagatathI mane nirutsAhI na karI zakyo. meM kahyuM; "tuM mUrkha dUra ane kalpanAjagatathI kaMIka najIka mAruM nivAsa- che. AvI sohAmaNuM saMdhyAe gharamAM besI rahevuM sthAna che. huM na to pUrNa rUpe manuSya chuM ke na to e ja bImArInuM kAraNa che. tuM ahIM besIne tAruM hevAna. e baMnenA milanathI je prakArane jIva svAstha sudhAra, paraMtu mane na roka. huM prakRtinA utpana thAya tevo huM chuM. hAM to varSAnA divaso hAsyamAM mAruM mana bahelAvIza." hatA. eka saMdhyA samaye mArA manamAM kalpanA jAgI. huM tyAMthI cAlato thayo. eraDAne cAre para khAvA dhAtuM hatuM ane mArI jIvanasahacarI bAjuthI baMdha karI amArA cikitsakapravara aMdara ja javarapIDita hatI chatAM paNa huM nIkaLI paDyo prakRtinI beThA rahyA. huM nadI tarapha cAlato thayo. godamAM ramavAne. AkAzamAM kALAM vAdaLAM gherAI lagabhaga cAra vAgyAne samaya hato. varasAdane rahyAM hatAM. havA teja ane ThaMDI hatI. hariyALI kAraNe nadI chochala bharI hatI. tenI lahero dharatInI godamAM evI suMdarata phelAI gaI hatI kinArA sAthe athaDAI kala kala avAja karatI hatI. ke AMkho sAme svapna nAcavA lAgyAM. eka bAju be heDI nadI vacce hiloLA laI rahI huM gherathI nIkaLI eka kaTara mitrane tyAM hatI. sAme pAranuM jaMgala jANe nadImAM ja samAI gayo. mAre e mitra moMmAM "pe sa'nI TIkaDI dabAvI gayuM hoya tema lAgatuM hatuM. kinAro nirjana hato. tiraskAra, ahaMkAra, kaTheratA, bIjA upara doSAropaNa, doSa, gusse, nirdayatA, kapaTa ane khuzAmata-A AtmAna adhama manuSyanA guNe che.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ me 1969 ] navamedha [ 5 pAkA ghATa para becAra mANase-je majUra jevAM nadI hileLe caDI hatI. vRkSa ane havA vacce yuddha lAgatAM hatAM-snAna karI rahyAM hatAM. ghATanI najIka jAmyuM hatuM. ene mArA praznano javAba ApavAnI ja smazAna hatuM. betraNa citAo bujhAI gayelI ' phurasada na hatI . bAkI rahyA zabane saMskAra karanArA. hatI. eka lAza tyAM paDI hatI. cAra-pAMca garIbo teonI sAme to pahelethI ja viSama prazna Ubho thayo citAnI vyavasthA karatA hatA. be nAnAM bALake hato ke bhInI tAkaDIothI banelI citA kyAre saLagaze. eka akALavRddha yuvakanI pAse UbhAM hatAM. - mArAM cazmAM para varasAdanAM becAra TIpAM bhInI lAkaDIonI eka citA banAvavAmAM paDyAM. te lUcha ne bahAne meM mArI AMkho lakhI. mArI AvI. huM cUpacApa A dazya joto rahyo. mAnava e nirbaLatA hatI ke mAnavatA e paramAtmA jANe. jIvana paNa keTaluM tuccha che! havAno eka halake aMdhAruM thatuM jatuM hatuM. kALAM vAdaLAMothI ke AvyuM ke "muphalisa dIpaka' bujhAI gayo. AkAza chavAI gayuM hatuM. nadI yauvananA madathI jIvananAM sArAMye aramAna, AkAMkSA, prema, ciMtA, chalakAtI hatI ghATa paNa nirjana hato. rAgadveSa eka paLamAM ja sApha ! mAruM magaja bhAvukatAjanya nAnA prakAranI kalpanAothI tarehatarehanI je ghATa para huM Ubho hato tyAM eka nAnI ciMtAo vacce gherAI gayuM. evI dharmazALA hatI. dharmazALA patarAMnI banAvela be mANaso thAkelA evA kamane AgaLa vadhyA. zaba hatI. betraNa vAMbhalAne Teke eka patarAnuM chAparuM uparanuM meluM kaphana kADhI lIdhuM, je eka phATelI evI banAvarAvI kee pitAne mATe svarganAM dvAra ughacAdara sivAya kaMI na hatuM. meM joyuM ke zaba eka DAvyAM hatAM. dharmazALAnI dIvAlo para kelasA strInuM hatuM. pILuM paDI gayeluM zarIra ane UMDI ane ITanA TukaDA vaDe saMkhyAtIta nAma bhinna bhinna pisI gayelI AMkho. kaza zarIra para eka melI ane bhASAmAM lakhe mAM hatAM. ahIMtahIM rAkha, kolaso raMgaberaMgI thIgaDAMothI bharelI sADI hatI, je lohIthI ane bIDIo ThaM ThAM paDayAM hatAM. eka bAvAjIe kharaDAyelI hatI. lohInA moTA moTA lAla DAdha bahu ahIM dhUNuM gAvI rAkhI hatI. bhayaMkara lAgatA hatA. huM kaMpI UThayo. A zuM? meM jerathI naLIne kaDAke thaze ane varasAda mAnyuM ke A strI kyAMkathI paDI gaI haze agara to tUTI paDyo. pitAne Aga lagAvI aMtyeSTi saMskAra tenuM khUna thayuM hoya. te mRta strInA hAthamAM kevaLa karanArAo bhAgIne dharmazALAnA eka khUNAmAM lAkhanI ekaeka cUDI hatI ane kapALa para kaMkuno chupAI gayA. mAre paNa e ja dharmazALAne zaraNe bhavya cAMda. tenA zAMta mukha para paristhitinA javuM paDayuM. vAjIe mAre paheraveza jaI eka prahAronAM cihno vartamAna hatAM. bane snAna karAvavA phATelI evI sAdaDI besavA mATe ApI, jenA para mATe uThAvavAmAM AvyuM. bALake je atyAra sudhI besI koIe hajAmata karAvI hatI tenI khAtarI cakti banI A joI rahyAM hatAM te ekadama "mA" karAvatA vALa hajI paNa sAdaDI para sArI evI kahI citkAra karI UThayAM. te akALavRddha yuvaka, jenI saMkhyAmAM ceTa yA hatA. te garIbone hiMdI bhASAmAM chAtInAM hADakAM bahAra nIkaLI AvyAM hatAM ane becAra gALo saMbhaLAvatAM bAvAjI dhUNImAMthI Aga gAlamAM khADA paDI gayA hatA, te raDI paDyo. kADhI calama saLagAvavA lAgyA. | mAruM dhyAna atyAra sudhI lohInA DAgha para zabasaMskAra karanArAomAMthI eke kahyuM; "kAnA, hatuM te karuNunI A AMdhI tarapha dorAyuM. mane mArA e bicArInuM bhAgya to je. maryA pachI paNa para cIDa caDI. huM zA mATe ahIM Avyo? mArA durdazAne aMta nathI. pANI varasI rahyuM che. eka vAra e praznane uttara Ape ! vAdaLa gaI rahyAM hatAM, te citA TharI gaI. AvI khabara hota to nadImAM zuddha nirdoSa mahApuruSanA jIvananuM ciMtana karavAthI ataHkaraNa zuddha thAya che.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzIvAda ( me 1969 ja pheMkI deta." asaMkhya majUroe khANanA aNue aNumAM pitAnA kAne bolyo; "ApaNa rIbonuM kathaya jIvanarasane sUkavI nAkhyo hato. ThekANuM nathI. paramAtmA ja ApaNA thI rUkyo che te kAnAne tatkALa samajAyuM ke pote ekalo nathI. pachI bIjAne kayAM doSa devo ! kadAca A lAza tenA jIvanane sukhI yA duHkhI banAvavA mATe eka je nadImAM pheMkI hota to nadI 5. sukAI jAta.". strI paNa che, je ahIMthI dUra gAmamAM caMdrakaLAnI mArAthI na rahevAyuM. te mRta strInAM kapaDAM samAna vadhI rahI che. kAne manamAM ja AnaMda pAmyo paranA lAla DAgha mArI AMkho sAme tarI rahyA hatA. ane teNe potAnAM svargIya mAtapitAne praNAma karyA huM Icchato hato ke cUpa rahuM, paraMtu na rahI zakyo. . ke jemaNe mRtyu pahelAM e kartavya pAra pADayuM. meM pUchyuM; "kema bhAIA ba InuM mRtyu kevI yathAsamaye kAnAe eka suMdara ane svastha strInI rIte thayuM? zuM te kyAMyathI paDIne marI gaI?" sAthe gharamAM praveza karyo. tUTIphUTI jhUMpaDImAM tenA navA - kAne te strIne pati-damanA regI bolyo; saMsArano AraMbha thayo. "nahIM sAheba! te suvAvaDamAM marI gaI. traNa eka be mAsa sudhI kAnAe tADI choDI dIdhI. bALakene choDI gaI che. damane kAraNe to huM paNa navI jIvanasahacarI sAthe AdarapUrvaka jIvana vyatIta mRtyune Are Ubho chuM. sAheba! zuM kahuM? huM ja karavAnI icchA prabaLa banI. tenI strInuM nAma hatuM abhAgI chuM. be bALake A ane trIju sAta ajavALI. joke te haju kAcI avasthAnI navayuvatI divasanuM che." hatI paraMtu gRhakAryamAM te prauDhA hatI. prathama divasathI tenI UMDI pesI gayelI AMkhomAMthI AMsu ja teNe potAnA kartavyane bhAra upADI lIdhe. jyAre TapakI paDayAM. paththaranA kelasA ajavALIthI na saLagyA tyAre - rAgI kAnAe potAnI kahANa khasata khAMsatAM kAnAe khuda saLagAvI ApyA ane rasoI karavAmAM saMbhaLAvIH garIbIne kAraNe teNe e khANamAM nokarI sahakAra Ape. te divase rasoImAM je mIThAza hatI svIkArI lIdhI. te eka hatA ane Avaka paNa te kAne kadI bhUlI zakyo nahIM. kAcI dALa ane pUratI hatI. tenI strI-je amAre sAmenI citA adhakacarI roTalIomAM tenA AtmAne je tRpti thaI para ardhajalI avasthAmAM lAkaDIo vacce dabAyelI tenI pAse saMsArabharanI rasoI tuccha hatI. A paDI che-te e vakhate eka bhoLI bAlikA hatI. tene vyavahAra keTalAka divaso sudhI cAlya. . pitA paNa majUra hato. kAne dhIre dhIre potAnI pUrvAvasthA para pahoMcI yauvanakALamAM kAne eka majabUta majUra gaNAtA. gayo. pharI tADI pIvAnuM zarU karyuM. ane rAtre kolasAnI khANamAM ATha-daza kalAka kAma karato ane tophAna macAvI paDozIonI UMgha harAma karavA sArI rAta tADI pIne paDayo raheta:. khANanI pAse lAgyo. have ajavALI pitAnuM mana eka bALakamAM ja tADInuM pIThuM hatuM, je majUro mATe svarganuM (?) parovI detI. tene eTalI phurasada kathA hatI ke te ThAra kahevAtuM. dinabhara kaThera paththara nI sAthe yuddha karI patinI harakato para dhyAna de. nAnA bALake ajavALInA thAkI gayelA majUronA manovidane mATe teonA zarIra ane mana para evo kabajo jamAvI dIdho hato svArthanI kamAI khAnAra mAlikoe svAdhyaprada (!) ke tyAM kAnAnuM have sthAna ja rahyuM na hatuM. tene te tADInuM pIThuM kholI ApyuM hatuM ! majUronI kamA- vAtanI kaMI phikara paNa na hatI. jyAre IcchA thatI NInA paisA kevI saphAIthI ThekAdAra nA "golakamAM" tyAre kAne ajavALIne khoLato. ane maLatAM ja jamA thatA jatA hatA tenuM varNana karavuM azakaya khUba pITato. ajavALI paDozIone tyAM chupAI che. kevaLa abhAgI kAnAe ja nahIM paraMtu tenA jevA jatI tyAre gALathI ja saMtoSa mAnato. kaI kaI je sevA keI ne batAvA mATe ke yaza mATe nathI thatI, tenAthI bhagavAna prasanna thAya che.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ me 19 ] navamedha [ rahe vAra to te pADozIone paNa gALe dete. pariNAme tArI strIne kAla para mela. jyAre svastha thAya tene mAra paNa khAvo paDato. tyAre ajavALI tenI tyAre pAcho hA ra thaI jaje." pITha para jyAM lAgyuM hoya tyAM haLadara copaDI zeka jyAM kAna e vIsa varSa sudhI gulAmI karI yA karI detI. naraka bhogavyuM tyAMthI ATale lAbha thayo te zuM AvI rIte divase vItavA lAgyA. ajavALInI che che? kA ne maeNnejaranAM vakhANa karato ghera godamAM eka bIjuM bALaka ramavA lAgyuM. tADI pAcho pharyo, a ajavALIne A vAta kahI. tenA pIvAthI ane khUba mahenata karavAthI kAnAnuM svAstha-je ' kahevAno bhAvArtha e hato ke maeNnejara sAhebane tenA tenuM dhana hatuM-bagaDavA lAgyuM. khANanI aMdaranI tarapha pakSapAta che. vIsa varSa sudhI kayAreya teNe kolasAnI dhULe tenAM AMtaraDAMmAM kANuM pADavAM zarU maeNnejara samakSa I jAtanI phariyAda karI nathI. na karyA. ane damana bhayaMkara lakSaNo spaSTa dekhAvA te teNe kadI yArI karI hatI ke na to ALasa. lAgyAM. paraMtu kAnAe tenI upekSA karI. pariNAma gerahAjara paNa bhAgye ja rahyo haze. jamAdAranA e AvyuM ke tene rajAo levI paDatI. mahinAmAM lAtaprahArone paNa sarato rahyo. tethI jamAdAra paNa te dasabAra divasa kAme jate ane bAkInA divase tenA para prasanA hatA. badhAe maLIne sAhebane paDyo rahI ajavALIne kulahAra karato. samajAvI dIdhA. ajavALIne kAnAnI jagyA maLavI kAnAne pitAmaha khetaramAM haLa jeDa joDato e kaMI jevI tevI vAta hatI? sAheba te sahRdaya marI gayo. tene pitA zeraDInA kArakhAnAmAM lagAtAra che. mema sAhebane mATe to kaMI kahevAnuM ja nahIM, Isa varSa sudhI zeraDInI jema pisAIne marI gaya hA, temanAM bALako thoDAMka tophAnI che. bahu nahIM, hato. khuda kAne bAra varSanI uMmarathI TopalIo thoDAMka ja. keI kAI vAra majUronAM jhuMDa para paththara upADI rahyo che. vIsa varSa durvamanI jema vItI pheMke che yA te kaI para, havAI baMdUkathI charA gayAM. paraMtu na te kAnAnA kAmane aMta Avyo uDADe che. paNa to mAmUlI vAta che. ke na to khANamAMthI kolaso samApta thayo. teNe ajavALI majUraNa banavAnI taiyArI karavA atyAra sudhImAM ochAmAM ocho pacAsa-sATha hajAra lAgI. kAna mA banavAnI. ajavALI e bALakonI maNa kAlaso upADayo haze. paraMtu khANano aMta mA hatI. moTo putra cha-sAta varSane ane nAno dekhAto ja nahIM. nAnA prakAranA atyAcArothI patra pAMca varSane. hato. baMne pitAne anurUpa hatA. kAnAnuM zarIra gaLavA lAgyuM, tene svabhAva cIDiyA teonuM kAma hatuM rAhadArIone gALo saMbhaLAva- , ane krodhI banI gayo. lAcAra banI teNe pitAnI vAnuM ane avara ra maLatAM merInI gaMdakIthI khulluM ApavItI menejarane kahI. maeNnejara dayALu hatA. teNe AkramaNa karavAnuM. pakaDAI jatAM khUba mAra khA kAnAnuM kAma ajavALIne suprata karavAne prastAva mUkyo. paDato. ane A rI rIte teo pitRkuLa ane bhAta- e to maeNnejarane meTo upakAra hato ke teNe kuLanA jyanAtha mahollAvALAone vyasta karI detA, karI cAlu rAkhI te jagyA tenI strIne ApI. dinabhara upadrava, dinabhara kaMdana. uparAMta teNe ema paNa kahyuM ke tenA putro yogya kAnAnA ghara AgaLathI pasAra thato koI paNa uMmaranA heta to tene paNa rAkhI leta. kAnAe mANasa samasta zarIra dhULamAM lapeTI, hAthamAM ITa . atyaMta kRtajJatApUrvaka maeNnejaranI vAta sAMbhaLI ane ke paththara lIdhelA ane moM para kALAza patharAyela AnaMdathI gadagada thaI tyAM ja raDI paDyo. karuNAvatAra evA A bALAne joI zake che. tUTelI bAladImAM menejare kahyuM. "are! raDe che zA mATe ? te amArI merInI gaMdakI bharI sadA te iMtejAra rahetA ke koI khANamAM vIsa varSa sudhI kAma karyuM che. huM tArI aparicita paki e bAju Ave che ke nahIM. karI nahIM chInavI lauM. tuM bImAra rahe tyAM sudhI zikSAne nAme temane gALe zIkhavavAmAM AvI hatI, - prema, namratA, dInatA, kSamA, dharya, dayA, saraLatA, pitAnA denuM nirIkSaNa ane kharAba kAma karyAne pazcAttApa-A AtmAnA guNe che.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 ] meATA bhAganI gALA pitAnA AmukhathI sAMbhaLI kaMThastha karavAnA avasara maLyA hatA. AzIrvAda ajavALI jyArathI khANamAM javAnI taiyArI karavA lAgI tyArathI tene A llaDa bALakAnI ciMtA thavA lAgI. teNe snehathI moTA putranuM mukha cUmI kahyuM; "beTA! tArA bApunI sAthe raheje, tAphrAna na karIza. sAMje huM pAchI AvI jaIza.' javAbamAM jague mAnA gAla para eka tamAce mAryAM ane nAsI jaI zeADe 2 jaI khelyA; "bApujI tA sAtheA pAjI che. tenA bApa pAcha hatA te!" ajavALIne DhAdha caDayo. te tene mAravA doDI tA ITa-pRththAne mArA thayA, je bicArIne dharanuM bAra baMdha karavAnI pharaja paDI. te vakhate kAnAte tAva AvI gayA hatA. teNe jyAre A sAMbhaLyuM tyAre te hasIne mAlyA; "tuM tene bahu taMga kare che, hajI ta| baccuM che. ramI-kUdI le| de. pachI te tenA bhAgyamAM pAvaDA ne kAdALI tAM ja che!" [ me 1969 karavAmAM Avaze ane 'vAOra' khAlI karAvavAmAM Avaze. e dADha eraDIvALA 'vAr'ne kAnA leAlupa najare joI rahyo. have teA lAcArIthI teNe ajavALIne kAma para meAkalavI ja paDaze. e pahelAM kadI ajavALIe khANamAM kAma karyuM na hatuM. pahelAM te tene sa`kAcA, paraMtu te lAcAra hatI. patinI rAgagrasta dazA ane bALakAnA peTanA savAla tenI najara sAme khaDA thayA. eka mAtra ajavALI ja parivAranI AzA hatI. te khANamAM javA mATe taiyAra thaI tyAre tenuM hRdaya raDI paDyuM. te ghaDIka bALakAne pyAra karatI, ghaDIka patinI pAse jatI. jANe ke sadAne mATe te A nAnA parivArane tyAga karI rahI che! khALakAne mIThAIthI khuza karI kAnA sAthe cAlI nIkaLI. paDAzaNane bALakAnA pyAla rAkhavA bhalAmaNu karI hatI para Mtu tenuM mana bALakAmAM ja bharAI rahyuM. tr dina para dhni vItavA lAgya . kAnAnA tAva kramazaH vadhatA ja gayA. A vakhate te rajA vinA gerahAjara rahyo hatA. eka divasa thyanA nAma para te tADI pI rahyo hatA tyAre khAtA eka jAne sAthI tyAM AvI caDyo. e AdheDa uMmaranA hatA paraMtu khUba vArtADiyA hateA. tene jotAM ja kAnA zmAnaMdamAM AvI meklyA; AvA kAkA, Ave! tamArA vagara teA cena paDatuM na ha .' kAnAnA A 'kAkA'paNa jakharA pInArA hatA. te NesatRSNe najare tADInI mATalI tarapha joI kahyuM; "tane teA tAva Ave che ne tuM tADI pIe che? are vAha ! tAvamAM tADI ? have na pIza. kaiAnI dukAnanI che? rahima * sAlA pANI meLavIne veca che. tethI ja gaI sAla tenA juvAna dIkarA mATara nIce dakha I gayA hatA." " kAkA, tame paNa pIe ne ! " kAna e Agraha karyAM. nAnA' karatAM kAkAe mATalI khAlI karI, vAtavAtamAM kAnAne jANavA maLyuM ke je te e divasanI aMdara kAma para nahIM caDe teAMnuM nAma kamI peAtAnI aMdara vera ane vAsanA rAkhIne ajavALI khANumAM pahoMcI gaI ane paricita strIpuruSonA daLamAM joDAI kAmamAM lAgI gaI. kAnA lAkaDIne Teke Teke ghera pAche pharyAM. dharamAM dAkhala thatAM ja teNe joyuM ke te putro tADI pIne kheheAza paDyA hatA. sAruMye dhara tADIthI gaMdhAI UMcu hatuM. paristhitie joke kAnAne lAcAra banAvI dIdhA hatA chatAM paNa teNe joDA uThAvyA ane bALakAnI evI khabara lIdhI ke 'tenA naze| UtarI gayeA. kAnAne mATalI tUTI javAnA ja kSeAbha hatA. e baMnene tADI pIvI hatI te| mAgIne kema na lIdhI ! AvI rIte ajavALI vagaranA kAnAnA sasAra cAlavA lAgyA. sAMje ajavALI thAkIpAkI ghera AvatI ane raseAInA kAmamAM joDAI jatI. savAranA cha vAgyAthI te rAtanA dasa vAgyA sudhI tene kAmamAM hUkhelAM rahevuM paDatuM. zvAsa khAvAnI paNa tene phurasada karyAM hatI? damathI kAne kaMgAla banI gayA hatA. hAthI jevA zarIravALA kAnA hADapiMjara banI gayA. e teA thayuM ja, paraMtu e kAI ne khabara na hatI ke ajavALI me mAsanA garbha chupAvI kAma para jatI hatI. dhIre dhIre tenAM lakSaNA prakaTa thavA lAgyAM. tenuM zarIra pItavaNu' thaI gayu, mare, tene sadUgati maLatI nathI.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ [29 me 1969 ] naramedha ane eka prakAranI zithilatA chavAI gaI je strI- becena thaI gayuM. jANe ke sAru zarIra tUTI . ene AvI avasthAmAM thAya che. ArAmanA vakhate- paDatuM hoya tema lAgyuM. teNe kAnAne bolAvyo. jyAre ke pazupakSIo paNa vizrAma kare che-ajavALIne kAnAe potAne gabharATa chupAvavA ajavALAne kaThina parizrama kare paDato. dhIre dhIre mahinA manAvI lIdhI ke kAle moTA sAhebane kahI badhuM ThIka caDavA lAgyA ane prasavano samaya najIka Avato karI laIzuM. mahAmuzkelI e rAta vItI. savAre gayA. sAtamo mAsa to teNe mahAmahenate samApta ajavALImAM khATA parathI UThavA jeTalIye zakti karyo. paraMtu AThamo mAsa tenA meta samAna nIkaLyo. na hatI. bhayAnaka darada thaI rahyuM hatuM. hAthapaga ThaMDA kadAca ajavALInuM mRtyu thAya to paNa tethI khANa paDI jatA lAgatA hatA. tene khAtarI thaI gaI ke vALAone zuM nukasAna hatuM? eka nahIM balka have tenA zarIramAM eka TIpuM paNa lohI bAkI rahyuM lAkha ajavALIo "khANadevIne potAne bhoga nathI. kAne gabharAI gayo. te doDIne pADozamAMthI ApavA katAramAM UbhI che. daridra dezanA manuSyonA eka vRddha strIne halAvI lAvyo. ahIM bicArI jIvananuM mUlya paNa zuM hoya che ! ajavALI jIvanamAM zuM vacce jholAM khAI rahI hatI. bicArI ajavALI ATha mAsane garbha laI te divase bane che Lake paNa tophAna bhUlI jaI kAma para jatI. eka divasa majUrone jamAdAre mAtAnI pAse cU cApa beThA hatA. te anubhavI tenA vadhelA peTa para chaDIne kuMda lagAvatAM kahyuM, vRddhAe kahyuM ke aja vALI A samaye bALakane janma "A zuM ? kolasA corIne bhAgI javA mAge che ?" ApavA mATe lAca ra banI che. tenuM jIvana bhayamAM A apamAnajanaka parihAse ajavALIne khUba raDAvI. che. paramAtmA baca ve! lajajAthI tenuM meM vivarNa thaI gayuM. ane keTalAye dhana-sAdhana- vAgyahIna kAne mAthuM paTakIne majUra rAkSasonI jema aTTahAsya karI UThayA. peTane rahI gayA. te nAnA bALakanI jema vRddhAnA page mATe ATaluM apamAna paNa sahana karavuM paDe che! cITakI gayo. te vRdhAe kAnAne yathAzakti sahAyatA ajavALI-raDatI ajavALI ghera pAchI pharI. karavAnuM vacana A yuM. te dilase teNe rasoI to banAvI paraMtu mAthAnA eka aThavADiyA sudhI ajavALI A ghera dukhAvAnuM bahAnuM kADhI bhUkhI sUI gaI. kAnAe yaMtraNa bhagavatI rahI. jyAre hoza Avato tyAre becAra gALo saMbhaLAvI pIraselI thALI dUra pheMkI dIdhI. tenA bALakane ze dhatI, kAnAnA zarIranI khabara kAnAne svabhAva lAMbI bImArIne kAraNe nAnA pUchatI ane pharI taMdrAmAM DUbI jatI. rAta-divasa bALaka jevo thaI gayA hatA. te paNa bhUkhyo sUI kAne ajavALInA khATalA pAse besI rahetA ane gayo. rAtabhara te babaDato rahyo. taMdrAmagna ajavALInA pILA ane parasevAbhaya eka divasanI vAta che. varSA Rtune samaya lalATa parathI tenA telavihIna vALa haTAvo raheto. hatA. varasAda varasI rahyo hato. khANanuM kAma baMdha divasa kadAca jalo pasAra thaI jato to rAtri hatuM. paraMtu ahIM tahIM bIjA kAma cAlu hatAM. eka yuga jevI lAgatI. "khANane ghaMTa je eka prasavakALa najIka Avato jato hato. AThamo mAsa eka kalAke vAgato te have jANe eka eka divase pUro thaI gayo hato. ajavALIe DaratAM DaratAM eka vAge che tema lAga'. divasa moTA sAhebane potAnI karuNa kahANI saMbhaLAvI. eka rAte jyAre varasAda varasI rahyo hato mAe TaMke uttara Apyo : "lakhIne Apa." ane havAnA prabaLa prahArathI vRkSanAM mULa DhIlAM paDI eTaluM kahI moTA sAhebe pitAnI jAtane bIjA rUma jatAM hatAM tyAre ajavALIe eka bALakane janma paranA pardA aMdara chupAvI dIdhI. ajavALI UbhI Ayo. kAne turata pelI vRddhAne ghera gayo. te UbhI joI rahI. lAMbI dADhIvALA orDaralIe ene vRddhAe te bALakanI sevAno bhAra upADI lIdho. dhamakAvI. kAnAe joyuM ke ajavALI-mUrNita ajavALInA sAMje jyAre te pAchI pharI tyAre tenuM zarIra paDakhAmAM nAnuM bALaka paDayuM che, je kyAreka raDI
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuM] ArzIvAda [me 1969 UThe che. ajavALo aMdhakAramAMthI prakAza tarapha jatI hatI - tyAra bAda ajavALInuM svAstha bagaDatuM ja gayuM. teTale ja kAne prakAzamAMthI aMdhakAra tarapha jato tenA zarIramAMthI rakta vahevA lAgyuM. yogya "leDI hato. baMne bALake bhUkhyAM mAtAnI pAse besI DokaTara'nI sahAyatAnI A zyakatA hatI. daridra rahetAM. kAno na to pAgala hato ke na tenuM kAnAne mATe te leDI De kaTaranI kalpanA paNa magaja svastha hatuM. tenI dazA avarNanIya hatI. asaMbhavita hatI. na davA ke na sevAne pUrato prabaMdha. ajavALI dhIme dhIme uSAkAlIna tAro banI gaI. eka rAtrie acAnaka ajavALI jAgI. teNe tenuM zarIra gaLavA lAgyuM. kA che ahI tahIM doDadhAma atyaMta kSINa avAje kAnAne pAse bolAvyo. raDato karavA lAgyo. te khANanA adhikArIo pAse gayo kAno ajavALI pAse Avyo. teNe pitAnI nirbaLa to tyAM rokaDo javAba maLe: "khANa e kaMI raktahIna bhujAo kAnAno gaLAmAM parovI dIdhI. prasUtigRha nathI !" sahAyatA mATe teNe araja karI teno kaMTha rUMdhAI gayo. ane UMDI pesI gayelI to javAba maLe ke-moTA sAheba bahAra gayA AMkhamAMthI garama AMsu TapakI paDyAM. yamarAja pADA che. te Avaze tyAre vicAra karavAmAM Avaze." kAnAe para savAra thaI ajavALInA AtmAne laIcAlatA thayA. pUchayuM, "kayAre Avaze? to javAba maLyo. "te ajavALInA abhAvathI khANane jarA paNa kaMI tArA bApanA gulAma thI. kAle paNa Ave dhakko na pahoMcyo. eka ajavALInA sthAna para ke cha mahinA bAda paNa Ave" hajAro ajavALI pitAnuM sarvasva svAhA karAvI sarvatra aMdhakAra! ahIM ajavALI dhIre dhIre devA Aja paNa khANunA vizALa daravAjA khakhaDAvI anitya saMsArane pAra karatI mAgaLa vadhI rahI hatI. rahI che. hAya re narame! ghelAM ame bhale thayAM re ghelAM ame bhale thayAM re, bAI, mane thelAmAM guNa lAge. ATalA divasa hari jANyA vinAnuM mana mAyAmAM bAMdhyuM; bhavasAgaramAM bhUlAM paDyAM tyAre mAraga maLiyA sAdhu ghelAM ghelAM to ame harinAM pelAM - nirguNa kIdhAM nAthe, pUrvaja manI prIta hatI tyAre harie jhAlyAM hAthe-ghelAM ghelAnI vAte ghelAM jANe, " duniyA zuM jANe ? je rasa to devatAne durlabha, te rasa ghelAM mANe!-ghelAM ghelAM maTI ame DAhyAM na thaIe,. ne saMtanAM zaraNa lIdhAM, bAIcIrAM kahe prabhu giradhara nAgara, kAraja saghaLAM sidhyAM-ghelAM mIrAMbAI
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ guru nAnaka ApaNA dezanI racanA pAchaLa vividhatAmAM ekatAvALA prAcInamAM prAcIna siddhAMta kAma karI rahyo che. e aMge zrI araviMde kahyu` che 'e siddhAMta upara dezane sa MgaThita karavAnA prayatne bhUtakALamAM ApaNe tyAM thayA hatA. dakSiNamAM mahAsAgara ane uttaramAM himAlayarUpe A dezamAM sImAe evI rIte rahI che ke te jagatathI eka alaga pradeza khanI gayele che ane eka alaga aneAkhA ekama tarIke enA vikAsa thayelA che. A dezamAM rahetI prajA eka lAkSaNika prakAranI prajA tarIke rahelI che. tenAM lakSaNA jagatanI khIjI prajAeA karatAM taddana judAM dekhAI Ave tevAM che. A prajAnI saMskRti, enA jIvanavyavahAra, enuM AdhyAtmika jIvana, enI saMskArapravRtti, kaLA, samAjaracanA, e dareka upara eka viziSTatAnI chApa rahelI che. hiMdupAtAmAM bahArathI AvelI hareka vastune peAtAnI aMdara samAvI lIdhelI che, e saunA upara peAtAnI chApa mArI ApI che. ephabIjAthI atyaMta virAdhI evA tattvAne paNa hiMdu peAtAnI eka AmUla ekatAmAM ogALIne sAMkaLI lIdhAM che.' bhAratanI A viziSTatAnI kasoTI madhyayugamAM thayelI. agiyAramI sadIthI paMdaramI sadI sudhI islAmI saMskRtie rAjasattA meLavI. dharmIjhanUnanA nazAmAM AvIne dezane vIMkhI nAMkhavAnI A pravRtti Ara bhAI. rAjakIya dRSTie A parimaLa dezane vicitra karanAruM hatuM. ema chatAM e ja saMdha kALa prajAne peAtAnuM caitanya dAkhavavAnA hatA. e samaya jeTale khAdya ukaLATaneA, azAMtine hatA eTale ja mahattvanA AMtarika AdhyAtmika pravAh hateA. AkhA dezamAM e samayamAM hindu saMtA, muslima phrIrA-islAmI sUphIoe prajAnI vacce rahIne rAjyanItie janmAvelI azAMtimAM AMtarika ekatAnAM sUtra vahevarAvyAM. dezabharamAM-pratyeka prAMtamAM aneka satAe A kA bujAvyuM. ane vividhatAmAM ekatAnI A dezanI prAcIna siddhAMtapara parAne jIvita karI ApI. A saMteAe hindumusalamAna evA bheda na gaNyA. dharmanA zrI rameza bhaTTa sattvane A satAe bALagyu. ane e ja mAtra sAdhana ane hRdayamAM cha katA premabhAvathI AdhyAtmika krAMti karI. dha'nA a yArAmAM rAcatI, vicArAnI kUpamaMDUkatAmAM selI ane rUDhigata bhAvanAone sarvIsva mAnatI prajAne AMtarika sa'kucitatAonA A sa'tAe rakAsa ke. e samayanA sAnI paraMparAmAM guru nAnakanuM nAma ane emanuM kArya khUba ja mahattvanuM che. I. sa. 1469mAM guru nAnakanA janma lAhora pAsenA talavaDI gAmamAM thayA hatA. teo janme kSatriya hatA. pA~canada pradeza- jAkhamAM paradezIonAM sauthI vadhu AkramaNA thayAM hatAM. e pradeze dhaNA dhA khamelA. tyAMnI vastImAM dhaNI ja sa karatA AAvelI. e bhUmimAM pAMcase| varSa pahelAM A saMtapuruSanA janma thayA. emanA agAu saMta mAna jI ane saMta kIr peAtAnI lAkSaNika rIte vahema ane daMbhane paDakArI adhyAtmamAga prakhAce hatA ane prajAmAM ekatA sthApavAnuM kArya karyuM sapradAya ane gArakhapa thI sAdhanAnA samanvaya karI peAtAnA ucca jIvana ArA dhama pramAkhyA. hatuM. guru nAnake bhakti guru nAnaka bALa raNathI ja viziSTa zakti darzAvatA hatA. ramavAnAM ramakaDAM khIjA khALakAne ApI detA. emanAmAM udAratA sahaja hatI. khALaka nAnakanI vANI pragaTI tevuM emaNe zvaranuM nAma ja uccAryuM. nAnaka [ khesatA tyAM padmAsana vALIne ja mesatA. emanI agatA ane nizcitatA emanA zmAsanamAM jaNAtI hatI. paNa sasArI lAkAte A A viziSTa bALakamAM gAMDapaNu dekhAyuM. nAnakanI bALavAtAye prabhunA gU jJAnavALI hatI. nizALamAM gayelA pATIdhara nAna jJAnavANI saheja pragaTI. paMDita vrajanAtha zarmAMdha nAnakanI viziSTatAnI naidhi lIdho. nAnake hindI, saMskRtanA, vedAntanA paricaya meLaLyeA. gAmamAM abhyAsa karI, jAgIradAra rAya mulare nAnakanA pitA kALucane kahyuM: 'tame tamArA A putrane phArasI bhaNAvA. e vakhate rAjabhASA phArasI hatI. nAnake maulavIne tyAM phArasI zIkhavA mAMDayuM. * bharelu. jIvana manuSyane pAMgaLA ane muzkelIe vinAnuM kevaLa badhI rIte sagavaDA nAmada manAve che.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 ] AzIvAda maulavI kutabuddIne nAnakane "balepha-be zIkhavavAnuM nAnakane maradAnA ane bAlA nAmanA be zarU karyuM. nAnake e kakakAmAMthI allAnuM nAma zodhyuM musalamAna sAthI maLyA hatA. maradAnA nAnakanI ane bUrAIono tyAga karavAno Adeza sAMbhaLe. sAthe sAraMgI vagADavAnuM kAma karate. hamezAM savAra maulavI sAheba tathA saiyada hasena pAsethI emaNe ane sAMja bhajanakIrtana, dhyAna vagere thatAM. saMsAramAM phArasI graMthanuM jJAna meLavyuM hovA chatAM nAnakanuM dila to pelA agocaranI khoja pitAnI nava varSanI vaya sudhImAM nAnake jarUrI karatuM hatuM. eka divasa koI sAdhunA Adeza-saMketathI vicArasAmagrI jANI lIdhelI. nizALanuM zikSaNa nAnake prabhujanI tamannAne enA tIvra rUpamAM emane paryApta nahatuM. A Da va to zodhato hato vyakta karI. nadImAM snAna karavA gayelA e pAchI paramAtmAne. ekAMtasevana kare, hRdayanI UMDI guphAmAM ja na pharyA. smazAnabhUmimAM nAnaka beThA hatA. vANI prabhujIne pAmavA mATenuM tIvra darda anubhavato hato. maunamAM UMDIUtarI gaI hatI. netro jAgrata dekhAtAM chatAM ekAMta, dhyAna ane ciMtananI vaTavALA A bALakane samAdhimAM DUbelAM hatAM. ane caherA para AtmaprasAdI kazeka roga thayo che ema pitAne lAgeluM paNa pAyAnI prasannatA hatI. paramatattvanI pratIti nAnakane vaidarAjane nAnake jaNAvyuM ke "mane zarIranuM darda thaI gaI hatI. 3 satanAmano emane sAkSAtkAra nathI. bhagavAnanuM darda che" darAja paNa samajIne thayo hato. hindumusalamAnanA bheda gaLI gayA hatA. ene mATe ekAntanI salAha ApatA gayA. eTaluM ja nahi paNa "koI hindu nathI ke koI musalamAna nathI" e emanI vANI dvArA pragaTatI saMskRta-phArasIne abhyAsa ane dharmagraMthono paricaya meLavelA A jJAna ne anubhavajJAna prApta ekatAnA anubhavanI zakti hatI.. karavuM hatuM. kSatriyanA saMskAra mujabanA yajJopavIta AthI keTalAka kAjIone tema ja keTalAka paMDiprasaMge emaNe to yajJopavItane viziSTa artha tAravyaH tone bhAre roSa thayo. ekatAnA anubhavane sakriya dayAnA kapAsamAMthI saMtoSarUpe sUtara kAMtavAnuM hoya karavA nAnaka masjidamAM paNa gayA. kharA hRdayathI che ene satya ane tapanI : iTha vALIne. jIvanamAM khudAnI prArthanA karI. paNa vAmAcAramAM mAnanAra dhAraNa karavAnI hoya che. A ja kharI janAI che. hindu tema ja musalamAnee emane ghaNuM paDakAra karyA. mAtAnI AjJAthI emaNe joI to dhAraNa karI. premabharI amRtavANImAM kabIre saunuM samAdhAna karyuM paNa tyAra pachI je kAMI meM prApta thatAM gayAM emanI AMtarika zakti AgaLa saunA saMdeha zamI emAMthI emanA mArgane hetu ja emanI najara jatA. guru nAnaka eka jAgrata puruSa banyA. emanA samakSa khaDo thaI gayo. hRdayanI vizALatAmAM AkhI mAnavajAta ekatra thaI khetI karatAM ke vepAra karatAM nAnaka to dayA gaI hatI. emaNe lokasaMgraha nimitte leke pAsethI bheTa ane udAratA ja dAkhavatA. 5 ne jIvanamAM potAnA svIkArI. ane lAkho apaMgo ane anAthamAM e hetune pakavavAnI khetI karyA karatA. ane aviratapaNe rakama vaheMcI detA. pitAnA aMgata upayoga sAru satanAmanuM smaraNa karatA jyAMtyAMthI AvatA emAMthI kazuM ja letA nahi. sAdhusaMto sAthe haLatAbhaLatA. 19 varSanI vaye trIsa varSanI vaye guru nAnake sAdhu-saMto, phakIro pakho gAmanA mUlacaMdranI putrI lakhaNI sAthe emanAM sAthe yAtrA AraMbhI emane musalamAna sAthI lagna thayAM. lagnavidhi vakhate e manuM dhyAna to prabhumAM maradAnA sAthe hato. guru nAnake lAheramAM sikaMdara lAgeluM hatuM sulatAnapuramAM gRhasthI tarIke rahetA. ladInA guru saiyada ahamada sAthe jJAnacarcA karI. cha varSanA lagnajIvanamAM zrIcaM, ane lakSmIcaMdra-e dhanapatine tyAM jamavAne badale drone tyAM bhojana lIdhuM. be putra janmyA. lUMTAruonA hRdayamAM premasparzathI parivartana karyuM. satyane mArge AgaLa vadhavAmAM AvatI muzkelIo sahana karavA sivAya sAcA marada banavAne bIje kaI mArga nathI.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ me 1969 ] guru nAnaka bhAratanI yAtrA daramiyAna emaNe hindu purohitane che. je niSkAmabhAde samarpaNa kare che e khudAI che. emanAM karmakAMDa pAchaLanAM rahasyanAM darzana karAvyAM. veda-kurAna paDhavAthI AtmAne parama zAMti maLatI ane mAtra karmakAMDa ane kriyAo e AcAradharma nathI. e to Izvara che anubhavathI ja thAya che. e nathI, paNa jIvanamAM rojiMdA kAryomAM dharma pragaTe anubhava bhaktithI ja thAya che. tame AtmasaMyama kare te kharo AcAra che. guru nAnake aneka avarodhone ane khudA tamArA aMtaramAM ja maLaze. jyAM sudhI dhRti ane zAMtithI sAmano karyo. e saunA prIti- AbhAne lAge bahaMtAno DAgha bhUMsAto nathI, pAtra banyA. hinduone e potAnA lAgyA. tyAM sudhI AtmA ramapadamAM sthAna pAmato nathI. musalamAne emane pitAnA pakSanA lAgyA. AthI bAkI je judA ja dharmo, saMpradAya, phoTAo guru nAnake jAhera karyuM ke pote to paramAtmAnA ja che. kriyAkAMDa ane guru po che te to mAyAnAM baLatAM rUpa guru nAnakane upadeza mAtra vANI pUrato ja che. kharekhara jenA para rahImane rahemata thAya che te nahoto. guNo emaNe jIvanamAM AcarelA hatA. teo ja anubhavI zake che ke allA to aNuaNumAM emanA pravAsa daramiyAna hindu maMdiramAM gayA. rahelo che ane A khalakathI judo nathI. pavitratA, potAnI sahaja prajJAthI emaNe stuti karI. lekene dilanI saccAI, A tAne tyAga, sarva tarapha samAna hRdayabaLanAM darzana karAvyAM. lokonI bhASAmAM emaNe dRSTi ane allAnuM damabadama smaraNa e ja khudAne bhajane gAyAM. patine, dalitone, aMtyajone emaNe tane pahoMcavAne mArga che. dilAso Apo. emanA pratye sahAnubhUti ane prema darzAvyAM. yAtrA daramiyAna keTalAka prapaMce paNa AvI gUDha kitAnA anubhavI ane praNetA yojAyA chatAM prabhunA baMdA guru nAnaka prabhukRpAthI guru nAnaka A saMsAnA tyAganI AvazyakatA svIkAratA UgarI jatA. nahetA. eTaluM ja nahi paNa garIbanI. bImAranI I nA ke cAra vakhata dezabharamAM yAtrAo karI. sevAne agratA ApatA hatA. potAnI prasiddhithI ghaNuM aneka saMpradAyanA mANasamAM bhaLyA. emanA bheda- leke emano darzane khAvata paNa leke aMdhabhaktimAM bhAvane TALyA. prajAnI AMtarika ekatA sthApavAmAM na vaLe enI takedArI rAkhatA. pitAnAM darzana karavA emaNe A eka mahattvanuM kArya karyuM, paNa mAtra prajAnI karatAM emanA upade ne hRdayamAM utArIne AcaraNa AMtarika ekatA ke samajUtIthI kAma saratuM nathI. karavA tarapha lekene preratA. emaNe gurupada lIdhuM hatuM vyaktie pote ja prabhu sAthe aMtarathI ekatAno paNa emAM vaMzaparaMparAne sthAna ApavAnI emanI anubhava karavAnuM hoya che. bhedanI mAnyatA tyAre ja leza paNa IcchA na AtI e to koI jAgrata ane nirmaLa thAya che. emaNe eka sthaLe jaNAvyuM ke prabhumAM DUbelA jIvana zedhamAM hatA. emaNe potAnI premano kAyade pharamAve che ke ApaNe mana, vacana- AsapAsa vIMTaLA lAmAMthI mana-vRttinA vividha karmathI nirdoSa rahevuM joIe. e ja sAco kAyado taraMge para jenuM sa mrAjya hoya evA eka mAtra che. bakaruM mAravuM e kurabAnI nathI. kurabAnI to lahanA nAmanA zika ne zedhI kADhayo hato. 1538 pArakAnA bhalA mATe jAta ogALI nAMkhavI emAM mAM emaNe zarIno tyAga karI mahAprayANa AdaryuM. AbhAra zeTha zrI zAntilAla bhogIlAla zAha, mu. sada, taraphathI pU. zrI DaoNAre mahArAjazrInA bhAgavata bheTa nimitte rU. 501 nuM dAna saMsthAne maLyuM che.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaTane kaTakA zrI prabhulAla dvivedI abhyAsa choDIne kamAtAM zIkhavuM-A samayane beparavAI hatI, meDhA para hAsya hatuM. mArI mujhavaNa jIvananuM pravezadvAra kahIe te khoTuM nathI. paNa e samaye ne kahyuM : "kema sAheba, mAre rahevA A pravezadvAra evuM aTapaTuM che ke dareka juvAnane ghara na hoya e nathI manAtuM? mArI karamakathA mAthAM paTakavAM paDe tyAre saphaLatA maLe, ane sAMbhaLavI che? sAMbhaLo, huM uttara hiMdane vatanI chuM. musIbato sAme jhUjhavAnuM dhairya ke pachIthI AkhI dhanavAna pitAno putra chuM. inTaranI parIkSAmAM be jiMdagI mujhAvuM na paDe. paNa zarUAtanA anubhava vakhata nApAsa thayo, eTale maheNuM sAMbhaLavAM paDyAM, to evA aNadhAryA ane e ka9yA hoya che ke je asahya lAgyAM. eTale amArA baLathI ame Avezadhelo juvAna kSaNika u sAhamAM ghara choDIne kamAI khAIzuM, jiMdagI nahi jivAya to pheMkI bhAgI jAya che. AvA eka yuvAnane mane sahasA daIzuM. A gumAnamAM ghara choDayuM." ene AgaLa paricaya thaI gaye, je huM jIvana bhara bhUlI zakyo nathI. belata aTakAvIne kahyuM: 'misTara, bhaNelA che, varSo pahelAM huM sAntAka jha raheto hato. navuM samaju che ema dekhAvAne DoLa kare che ane nATaka paDavAnI taiyArI eTale aNadhAryuM kAma tame ghara choDayuM?..have gharanAM badhAMnI zuM hAlata nIkaLyuM ane sAntAkrujha javA mATe meM grAnTa roDathI haze, ene vicAra nathI Avato?" chellI aMdherI lokala pakaDI. AkhI rAta ujAgara yuvAne hasIne javAba Apyo: "kema na Ave? hato. savAre be kalAka mAMDa ghavAnuM maLyuM hatuM, gherathI nIkaLI huM ahIM Avyo te ja divase khabara . ane Akho divasa sakhata kAma karavuM paDyuM hatuM, ApI dIdhA che, ane Aje ja kAgaLa lakhyo eTale havAnI ThaMDI laharIoma kathAka UMdha AvI che ke phikara na karazo, huM ahIM mejamAM chuM.' jAya to ?.sAme beThelA e yuvAnane sAntAkrujha ane e ja kaI? nirAdhArInI ?' meM kahyuM. Ave tyAre mane jagADavA nuM kahevAnI IcchA yuvAne javAba Ape: "emAMthI ja zIkhavAnuM maLe thaI. paNa e kyAM javA mAge che, e jANavuM che. sAheba, dAstAne kahyuM che to pUruM kahevA dyo. to jarUratuM hatuM. eTale meM ene pUchyuM: khumArImAM gherathI bhAgIne nIkaLyo to khare paNa Apane kyAM UtaravuM che?' meM aMgrejImAM pUchyuM, bAdazAhI rIte rahevAnI Adato te hatI ja, eTale yuvAne hindImAM javAba Ape cheH "jyAM gADI paDI damAmathI eka bAdazAhI helamAM mukama karyo. paisA rahevAnI che tyAM." mane spaSTa na samajAyuM, meM pharI pUrA thayA eTale eka kImatI vIMTI hatI te vecI pUchayuM: "Apane adherI javuM che?" "jyAM gADI paDI nAkhI. kapaDAMlattAM ane joItI cIjo kharIdI rahe che tyAM eTale ke mAre kayAMya javuM nathI. hamaNuM damAmathI rahevA lAgyo. paNa kudarata jANe tamAro te A gADI e mAruM ghara. rahevAnuM kaI ThekANuM ' mArIne zikhAmaNa detI heya, ema eka divasa nathI, eTale ke lAbAthI lokala pakaDuM chuM, ArAmathI paisAnuM pAkITa guma thayuM. caDelA bila para hoTelanA gADImAM sUI rahuM chuM, ane savAre A ja gADI mAlike sarasAmAna japta karyo ane hoTela choDavI kelAbA pAchI jAya tyAre rAtanI UMgha pUrI thaI paDI. have nokarInI tapAsamAM rakhaDI rakhaDIne divasa ema mAnIne kolAbA UtaruM chuM. sTezananA bAtharUmamAM pUre karuM chuM, ane rAta ahIM vitAvuM chuM." nityakarma patAvI haTalamAMthI be kapa cA pIne huM enI vAta sAMbhaLato hato, paNa mArI kalAbAnA dariyAkAMThe jarA pharI AvuM chuM, ne pachI najara enAM kapaDAM para hatI. e najarano savAla kAmadhaMdhAnI tapAsamAM lAgI jAuM chuM.' jANe e samajI gayo hoya tema eNe javAba Apyo: - nirAdhArInI A kathA kahenAra yuvAna sAme "zuM juo cho, mArAM kapaDAM ? nekarI nathI, rahevA meM joyuM to kapaDAM bhapakAba dha hatAM, svabhAvamAM ghara nathI chatAM kapaDAM damAmadAra che, kharuM ?...sAheba, satyaparAyaNa manuSya satyanA mArge kaIka vAra thaMbhe che, paNa haMmeza mATe te kadI - parAjaya athavA asatya tAbe thavAnuM svIkArI leto nathI.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ me 1969 #mAma huM nasIbamAM lakhAvI lAvyo chuM, enI e sAbitI che. DaeNATelamAM sarasAmAna japta thayA, paNa eka sUTa voziMga kaMpanImA dhAvA AApeleA e rahI gayA. have dara zanivAre tyAM jAuM chuM, te kapaDAM badalI nAkhuM chuM, eTale damAma kAyama rahe che, ane anubhava kevA thAya che e kahuM? AjatA ja anubhava...Aje savAre eka gRhasthata tyAM jaI kAmagIrI mAgI. javAbamAM e gRhastha jANe kasoTI karatA hAya ema kahyuM : ' tAkaranI jarUra teA che, paNa vAsaNa mAMjanAranI ke jhADu kADhanAranA. e kAma karI zakA che ? nAkara savAranA nAsI gayA che. jue ATaluM kahIne vAsaNanA DhagalA batAvyo, jarAya sa'kAca vagara meM bhapakAdAra kapaDAM kADhI nAkhyAM. caDDI ane gajarAka paherI kAme lAgyA, vAsaNu mAMjI kADhayAM, ane dharamAM jhADu kADhavA mATe jhADu lIdhuM. dharadhaNI AbhA banIne A badhuM joI rahyo hatA. dharanI dhaNiyANI mAMdI mAMdI paNa mArA kAma para najara rAkhI rahI hatI. eNe jhADu khU cavI lIdhuM, ne kahyuM : ' eTA, rahevA de, kArya bhAgyazALI mAtAnA dIkarA hAIza; e teA nirdaya che.' pachI te| dharaNImAMya mANasAI jAgI. eNe mAre abhyAsa joyA, nAmu ThAmu lakhavAnI AvaData joI, eTale evu kAma mate sAMpyuM. vaTanA kaTakA karamakathA kahIte jANe e yuvAna paravAryAM hAya ema kahyuM: kahA, sAheba, AvA meTA zaheramAM mArA jevA mANase sAMja paDe roTalA kADhavA e kAMI meATI vAta che ! ' ATaluM kahIne yuvAna hasyA, ane mane khissAmAM hAtha nAkhatA joI ne kahyuM : 'zukasa che| ? dhyA, dAna ke bhIkha mane nathI jotAM; hajArA rUpiyAmeM mArA hAthe khacI nAkhyA che, ane dherathI maMgAvavA dhAru te 6 | 35 leI e teTalA paisA maMgAvI zakuM vaTa para gherathI nIkaLyo chuM, e che, te jovu che ke rUTheluM takadIra kare che.' ceAvIsa kalAkamAM chuM, paNu niha. je vaTa para ja jIvavu kayAM sudhI seTI have te| huM lAgaNIvaza thayA, ane kahyuM. ' bhAI, madadarUpa thavuM e mArI krUraja, tamArA du:khI jIvanamAM... mane AgaLa mAlatA aTakAvI e yuvAne kahyuM : 'zuM kahyuM tame ? du:khI jIvana! huM du:khI chuM evuM tamane kayAM dekhAya 7 ? mIThAI-pUrI hoya ke pAMunA TukaDA, eya samAna gaNIe teA peTane bhADuM maLI gayuM che. gAdIe bachAvelI che, paMkhAe pharI rahyA che, vIjaLInI khIe khaLI rahI che ane huM ArAma meLavI :hyo chuM. AmAM duHkha karyA dekhAya che?' ATalI vA! thatAM thatAM te| sAntAkrujhanu sTezana AvI gayuM ane e yuvAnane mArI sAthe mAre ghera AvavA meM dhaNA Agraha karyAM. paNa eNe teA hAtha joDIne jAph nA pADI, ane gADI UpaDI gaI tyAM sudhI huM ene joI rahyo. pachI teA kAkAjane lIdhe huM traNacAra divasa sAntAkrujha na jarka thayo. pAMcame divase huM pA sAntAkrujha javA nIkaLyo, ane pelA yuvAna mane yAda Avyo. ethI meM jANIjoI te chellI Trena pakaDI. paNa nA, krusIbateA sAme hasatA e yuvAna e gADImAM na hatA. bIje divase, trIje divasa, ceAthe divase, ema pAMceka divasa meM ene maLavA chellI gADI pakaDI paNa e vaTanA kaTakA mane rI na maLyA, paNa nATaka mATe, vArtA mATe kalpanA sateja kare. evuM pAtrAlekhana tA . e mane jarUra ApatA gayA. zrI DhAkAkRSNa rADalAla vakI AzIrvAda'nA satsAhityanA pracAramAM teo 251 navA dAhakA karI ApavAnI sevA ApanAra che.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevuM nasIba lAmAM vaheratuM bensa zIna bhUkhyA dAnavanI jema hamezAM cillAtuM rahetuM- banAkho, hajI nAkho lAkaDAM." kezu potAnI pUrNa naktithI A mazInanI bhUkha miTAva. sAvadhAnIpUrvaka kAma karatA kezune kyAreka potAnA pUrvAdhikArI mAdhunI yAda AvI jatI-A rAkSase ja bicArA mAdhune eka hAtha bharakhI lIdho che, ne bicArAne lAcAra banAvI dIdho che.' jeke kezune bIjI ja kSa. yAda AvatuM, 'paNa e akasmAtane kAraNe ja mA ne be hajAra rUpiyA badalAmAM maLyA hatA ne! be 3jAra rUpiyA !" ne pachI e potAnA bajeTanA be cheDA vaccenI khAInAM vicAromAM aTavAI jato: "be hajAra rUpiyA-mane maLe to? devAnI badhI jhaMjhaTa jAya ! devAno baje to pahelethI ja DAthA para hato. emAM vaLI bahenanA laganane prasaMga bA . ne eNe te Arthika zarIranI kamara ja toDI nAkhI ne! maMchA zeThane vAyado paNa pUro thayo che. emane mULa to zuM paNa vyAjeya daI zakAyuM nathI. te have zeTha AkaLA thavAnA che." kezu ciMtA karato karatAM kArakhAnAthI cAreka mAIla cheTenA pitAnA ghera jaI rahyo hato. ghera pahoMce tyAre zeThane 9 rANIdAra agAuthI AvIne beThelo ja hato. kahyuM, 'mane zeThe meka , che. tamArA rUpiyA cUkate maLI ja chejoIe Aja ne Aja, zuM samajyA ?" DI rAhata Apo. tamArA page paDuM chuM.' kezue hAtha joDavA. nA, e kazuM bane te nathI. kyAranIye mudata vItI gaI che, chatAM moDhuM dekhADayuM che? have zeTha akaLAyA che. nahIM te pado bhAre kAyadesara kAma levuM paDaze-gharanAM DhebarAM harAja thaI jaze, samajyA ?" bhaIzA'ba, maherabAnI ! re. hamaNuM savarDa nathI. paNa thoDA dA'DAmAM huM veta karI laIza. eTaluM khamI rAkhe.'kezae kAka dI karI. ne Akhare enI kAkalUdIne kAraNe eka aThavADiyAnI mudata maLI. paNa aThavADiyAmAM to e bATalI moTI rakama kayAMthI ekaThI karavAno hato ! la yAra thaI pitAnI mAnA eka mAtra saMbhAraNuM sI ane patnInA zarIra paranA eka mAtra dAgInA samI kaMThI vecIne vyAja bharavA mATe te zeTha kare che. paraMtu zeThano mijAja bagaDI gaye: "zuM tuM ne bhIkha ApavA mATe AvyA che? eTaluM devAthI kazuM nahIM vaLe. zrI amRta khAtuM cUkate thavuM joIe. zuM samajyo ?' zeThe mAMDelA dAvAnI mudatane aThavADiyAnI ja vAra hatI. kezu aMdara ne aMdara gUMgaLAI rahyo hato. zuM karavuM? kathathI veta kare ? rAtabhara e dukAna dekhato rahyo. sapanAmAM eNe joyuM, ene jamaNe hAtha khabhethI kapAIne bhoMya para paDyo che, taraphaDI rahyo che, ne DAbA hAthamAM neTonuM baMDala che-100-100 rUpiyAnI neTa! bhaya ne AnaMdathI enAthI bUma paDAI gaI ! bIje divase kArakhAne kAma para gayo tyAre enuM aMgeaMga dukhI rahyuM hatuM. UMdha nahIM AvavAne kAraNe enI AMkho baLatI hatI. hAtha kapAi javAne kAraNe have cekIdAranuM kAma karatA enA sAthIdAra mAdhue pUchyuM, kema, tabiyata ThIka nathI ke zuM?" karuNa najare kezue enA jamaNuM khabhA bhaNuM joyuM ne kahyuM, "nA, nA, tabiyata sArI che, bhAI! bhagavAnanI dayA joIe." mazIna enI gatimAM cAlI rahyuM hatuM. kezu pATiyAM paheravA mATe mazIna sAme lAkaDAM mUkI rahyo hato. mazInanAM paiDAMnI gatie enA mastakamAM "enuM ghara" ghUmI rahyuM hatuM--enA bApadAdAnuM , dhara, je bIje ja divase harAja thavAnuM hatuM. enA magajanA cakro mazInanI peThe ja cAlI rahyAM hatAM- - "mAdhunI peThe hAtha kapAI jAya ne be hajAra rUpiyA maLI jAya to? to ? badhI ciMtA ho jAya. dhara harAja thatuM bacI jAya. ghara ke hAtha?...eka hAtha ke ghara?...hAtha ke ghara...' vicAramAM ne vicAramAM kezanI AMkho cakkaracakakara ghUmavA lAgI. dhoLA-pILA dekhAvA lAgyAM ne ekAeka enI AMkho mIMcAI gaI.. zuM thayuM, tenuM tene kazuM bhAna rahyuM nahIM. hospiTalamAM jyAre e dezamAM Ave tyAre joyuM te, ene jamaNe hAthe plAsTaranA pATomAM baMdhAyela hato. paNa hAtha hato sAbUta! pAse ja UbhelA DokaTare kahyuM-kevA bedarakAra che tame ! bhalA mANasa, e to tamAruM bhAgya baLavAna te hAtha kapAI gayo nahIM ! nahIM to..." vacamAM ja kezu cIsa pADI UThayo-dAktara, mane jheranuM ijekazana daI de." - ghA jhAI gayo tyAre kezu kArakhAne pahoMcyo. maeNnejare ene bolAvIne gaMbhIratAthI kahyuM , A tamAro hisAba ! tamArA jevA bejavAbadAra mANasanuM ahIM kAma nathI."
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ lagna Dha--Dhamaka Dha DhaMDhamaka Dha Dhamaka Dhamaka Dha Dha Dha Dha, Dhola nagArAM trAMsAM bhUMgaLa vAge che bha bha bha bhe Dapha Damaru zahanAI surIlA sUra taNuM sara gaM gaM gaM, jhAMjharIo jhanakAra karaMtI jhanana jhanana jhuM gaM gaM gaM. AgaLa AgaLa vAgI rahyAMtAM evAM ke vAjA, ne pAchaLa pAchaLa cAlI rahyA'tA jAnaiyAo jhAjhA, ne enI pAchaLa ghoDA upara beThA'tA vararAjA, ne jAnaDIo paNa gIte gAtI'tI mUkIne mAjhA. jarA juo te sAmethI kevI managamatI jAna Ave, jAnaiyAnI mastI joI jAna taNuM meM bhAna na Ave; vararAjAne joI ahA bejAnamAM paNa jAna Ave, AvuM jotAM ghaNuM kuMvArA jhaMkhe, mArI jAna Ave. sApha zeravAnI suravAra mojaDIne camakAra hite; pAna cAvate managamata muratiye ghaDesvAra hato - maghamaghate phUlano hAra hato meDhA para gheDo bhAra hatA, zrIphaLa rUpiye karamAM laI vara pakhAvA taiyAra hate. phulavADI jevI sADI paherI lADI toraNa AvI, madamAtI gAtI gAtI malakAtI sehAgaNa AvI kaMku cokhA sopArI gajarA laIne mAlaNa AvI, sahu sAthe vara paMkhI levA varanI sAsu paNa AvI. toraNa AvI UbhelA vararAjAjI paMkhAI gayA, ALaNuM TALaNa najara taNuM mIThAM mAthe UtarAI gayAM; ekaladokala vararAjA vevANethI vIMTaLAI gayAM! dhUsaLa muzaLa trAka ravaiyAnA bhedo ukelAI gayA ! khUTaDA jevA che paNa A dhUsaLa paDatAM kheMcAI jaze, sukhaduHkha bojA sahetAM sahetA saMsAre zeSAI jaze; jarA juo, vararAjAjI! A muzaLathI khaMDAI jaze, chaDe chaDAM chUTAM paDaze veraNacheraNa verAI jaze. Aje ekanA be thaze, kAle enA dasa bAra thaze, saravALe che ! e jene gaNanAre lAcAra thaze kalabala kalabala kI, vI, kI, vI, karanArI laMgAra thaze, enA upara pyAra thaze te gusso paNa hadabA'ra thaze. mArI dIkarI belakaNuM che, vAtethI ciDAI jaze, tarAka je chaNake karaze je je che cheDAI jaze lAla gulAbI gAla taNuM lAlI che paNa karamAI jaze, saMsAra ravaiyA pharaze tyAM viNa pANu vilevAI jaze." saMsArInA dukhanI vAte vararAjA nA gabharAyA, iMThA jevA UbhA'tA, nA halyA calyA ke zaramAyA Akhara sAsu akaLAyAM ne nAka tANavAne AvyAM nakaTe che A nakaTa che kahIne maMDapamAM laI AvyAM
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32] AzIvAda [me 1999 AvI rIte vevANee varane lIdhe ughalAvI hasatAM hasatAM gAtAM gAtAM vAre vAre meM malakAvI; lagnavedI para vara aNavarane laIne jADiye AvI, rUpa ane laja nI devI jevI kanyA padharAvI. kyAMthI Avya adITha aNagamato A TANe aMtarapaTa? aMtara aMtara che ne maLatAM zuM karavAne aMtarapaTa ? aMtaramAM kaMI aMtara nathI te paNa aMtara karavA mATe jhAkaLa je jhINe zuM karavAna-zAne aMtarapaTa? aMtarahIna e aMtarapaTanI pAchaLa jyAM jevAI gayuM, aMtarathI bolAI gayuM, kaMI khoyuM kaMI khavAI gayuM, Akhara A cho aMtarapaTa dhIrethI jyAM UMcakAI gaye, nIcA nayane UMcI kIkI karatuM ke" zaramAI gayuM! kaMkaNa mIMDhaLa meMdI bharyo kara suMdara kara para savAra thaye, jANe vidhu vAra thaye ragaragamAM huM kaMpAra thaye, kahevuM zuM? AnaMda thaye, gabharATa thaye ke yAra thaye? janamajanamanA sAthI sAthe zarU no saMsAra thayo! zahanAI sUra sAtha daI gaDa gaDagaDa gagaDayAM ghaDiyAM, varakanyAne janagaNa saue phUlaDe phUlaDe vadhAviyAM; kekilaka De kAminIe gIta gAyAM ne gavarAviyAM, "sAvadhAna" kahI, "sAvadhAna' AThe maMgala varatAviyAM. kAcA sUtara tAre tAre beu jaNe baMdhAI gayAM, tAre tAre ekabIjAne AdhAre derAI gayAM; varamALe vIMTaLAI gayAM cheDAcheDI gaMThAI gayAM, jANe sonerI saMdhyAthI dina rajanI saMdhAI gayAM. nahi senAne, nahi cAMdIne, sAva sUtarane kAco tAra! navaparitaNI dilanI sitArane jhaNajhaNa A tAra! kheMcatANa kare te jaladI sAja tUTe ne tUTe tAra! eka tANe eka DhIla diye te sudhare beu taNe saMsAra ! - pUrepUruM hita purohita yajamAnenuM cahAtA'tA, A varakanyAne corInA cAra pherA pheravatA'tA; maMgaLa gIta gavAtAM'tAM java tala heme hAmAtA'tA, bhUde veda ucaratA'tA, sUra saptapadI saMbhaLAtA'tA, lagana lAgI'tI lagana taNuM te Aje Akhara lagana thayAM; jANe moTA jagana thayA ne evuM mAnI magana thayAM lagana thayAM pUrAM, vidAyanA AvI gayAM tyAM coghaDiyAM, sUnamUna saue UbhAM saunAM bhInAM bhInAM nayana thayAM. sakhIo saMge saMcaratI maryAdApaTa ghUMghaTa karatI, dhIra va DagalAM bharatI aNajANa pagathiye paga dharatI; mAtatAta ne bhrAta bhaginI sagAM saMbaMdhIthI saratI, vaDIla veNu ura taratI namaNAM nayaNe nIra nItaratI.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ me 1969 ] ghaDIghaDI mAne Deke vaLagatI kema karI aLagI paDatI, dhrusakAM DUsakAM bharatI nayane zrAvaNa bhAdaravAnI bharatI sakhIo paNa vaLavaLatI jANe jaLa viNa machala taraphaDatI, A rUpakane jotAM paththaranI chAtI paNa pIgaLatI. pALelAM piSelAM je bAluDAM po nAM kahevAya, e pitAnAM, pitAne hAthe ja zuM A parAyAM thAya ? raDatAM raDatAM hasatAM vadane dAna dahitAnuM devAya, nyAya jagatane gAya ane dIkarI to jaya. dere tyAM jAya. jA benI ! tuja zira para sarvezvaranA kara niraMtara he! jA benI ! tuja zira para bhAratabharanuM kuMkuma siMdUra he! jA benI ! tuja karamAM be kuLadIpaka ta va ta raho! jA benI ! zazI sUraja sAthe cUDI cAMdale ca mara raho ! jIvanamAM prakAza ane preraNA ApI navIna prANasaMcAra karanAra AzIrvAda' mAsika A mAsika tenI sAmagrInI daSTie khAsa viziSTatA rAvatuM mAsika che. tenI sAmagrInI utkRSTatA mANasane vicAra karavA prere che. sAcI zraddhA ane sAcA kartavyane mArga darzAve che. manuSyane aMdhazraddhA ane gADariyA pravAhamAMthI sAvadhA kare che. satya ane asatyanA vivekanI dRSTi Ape che. ethI suzikSita, vicArazIla, samaju varga "AzIrvAda' khAsa pasaMda kare che. AzIrvAda'nA vAcelA eka ja aMkamAMthI paNa cirakALa paryata preraNA maLatI rahe che. eka vAra "AzIrvAda" vAMcyA pachI haMmeza mATe tene mApa potAnA kuTuMbanuM mAsika banAvaze. grAhaka banavA mATe amadAvAda kAryAlayane lakho athavA ejanTane tyAM lavAjama bharI pahoMca meLave. vArSika lavAjama bhAratamAM mAtra rU. 5/- paradezamAM viliMga 10 / - AzIrvAda' kAryAlaya, bhAunI piLanI bArI pAse, rAyapura, amadAvAda AzIrvAdanA navA sevAbhAvI pratinidhio zrI cImanalAla ke. zAha zAMtisadana sosAyaTI, muM. dAhoda zrI jayaMtabhAI ha. desAI 3, amRtavADI, muM. dAhoda zrI naTavaralAla desAI paTela paMpavALA, | mu. dAhoda zrI cInubhAI kadiyA muM. godharA zrI kAntibhAI mahAsukhabhAI paTela muM. godharA zrI lAbhubhAI rAvaLa morabInA pula pAse, muM. surendranagara zrI ghanazyAmabhAI purANuM zravaNa TekIjha pAse, muM. surendranagara zrI naTavaralAla mahAsukhalAla jAnI muM. surendranagara zrI naTavaralAla meMdI * tulasI mahAle muM. surendranagara ,
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ taMta tUTe mAyA taNo saMta samAgama thAya aMta ane mRtyu taNe a naM ta ne bheTa ya. - bhUlazo nahi bhUlo bhale bIjuM badhuM, mAbApane bhUlazo nahi agaNita che upakAra enA, e vAta vIsaraze nahi. paththara pUjyA pRthvI taNA, tyAre dIThuM tama mukhaDuM; e punita jananAM kALajAM, paththara banI chUMdaze nahi. kADhI mukhethI koLiyA, mAM daI moTA karyA; amRta taNA denAra sAme, * jhera uDADaze nahi. lAkho laDAvyA lADa tamane, - keDa sahu pUrA karyA e koDanA pUranAranA keDa * pUravA bhUlazo nahi lAkho kamAtA ho bhale, mAbApa jemAM na ryA; e lAkha nahi paNa rAkha che e mAnavuM bhUlaze nahi saMtAnathI sevA cahe, ra tAna che sevA kare; jevuM kare tevuM bharo 2. bhAvanA bhUlaze nahi. bhIne sUI pitta ane 2 ke suvADyA Apane; e amImaya AMkhane 9 lIne bhIMjavazo nahi, puSi vikasAvyAM premathI, te Ne tamArA rAha para; e rAhabaranA ra ha para, Taka karI banaze nahi. dhana kharacatAM moze badhuM, vAtApitA maLaze nahi; jagajIvana" enA caraNanI, hanA bhUlazo nahi. sAgarataNuM hiloLe taraMga aparaMpAra mekSa kinAro dara che. kayAM maLaze kiratAra. ke. jagajIvana