Book Title: Aapne Shakahari Manso
Author(s): Atul Doshi
Publisher: Atul Doshi
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009204/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe zAkAhArI mANaso Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa svIkAra A pustakamAM khapamAM lIdhelI amuka vigato ane AMkaDAo ghaNI badhI sarakArI ejansIo ane bIjI sAmAjika saMsthAo (FIAPO, People for Animal, PETA, Beauty Without Cruelty, Jaina E Library, Viniyog Parivar, Vardhman Parivar, Sharan India, Samast Mahajan) jeo prANIo pratyenI anukaMpA vadhAravAnuM kArya kare che) emanI vebasAITa athavA to emaNe prakAzita karelAM saMzodhana peparone AbhArI che. dhIrenabhAI zAhanI 'khalela' nAmanI bukamAMthI amuka vigato meLavI che. AbhAra A buka mATe mArgadarzana, protsAhana ane vAkyaracanA-bhASAkIya pheraphAra, vagere mATe cetanabhAI zAha, dilIpa hariyA, hemendrabhAI zAha, bimalabhAI mahezvarI, dazarathabhAI paTela, sonAlI dhArezvara, maheza kArANI, rAjeza gaDA, uttama paTelano hRdayapUrvaka AbhAra. mukhapRSTha-pRSTha DijhAInaH piyuSa paTela A pustakamAM ApelI mAhitIno upayoga prANIonA utkarSa mATe koI paNa vyakti ke saMsthA karI zake che. eka vinaMtI karavAnI ke prakAzananI eka nakala atre ApelA saranAme mokalAvazo. atula ena. dozI, 403, skAya hAI TAvara, zaMkara lena, malADa vesTa, muMbaI-400064 mobAIla naMbara-098211 27475, E-mail: atul@ahaholdings.co.in eka evo samaya cokkasa Avaze, jyAre mArA jevA mANaso prANIonA khUna (tala)ne evI rIte joze, jema Aje loko manuSyanA khUnane joI rahyA che. - Leonardo Da Vinci (ITalI dezano mahAna citrakAra ane sAhityakAra) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe zAkAhArI (?) mANaso bhAratamAM sadIothI ApaNI sAMskRtika, dhArmika, Arthika, kRSi ane khAvA-pIvAnI rItabhAta dUdha sAthe ghaniSTha rIte joDAyelI che. ApaNe dUdha ane dUdha ApanArI gAya bannene ati pavitra mAnIe chIe. ApaNe gAyane 'mAtA'no darajjo Apyo che. nadIo ane pRthvIne paNa ApaNe mAtA kahIe chIe. AnI pAchaLanI bhAvanA evI che A dareka IzvaranuM varadAna che. sauthI mahattvanI bAbata e che ke jenI pAsethI ApaNane kaMI paNa maLe enI saMbhALa levI te ApaNo dharma bane che. mAnavI tarIke mAnavatAno A pAyAno siddhAMta che. jo ke AjanA ati bhautikavAdanA jamAnAmAM ane vyApArIkaraNanA vizvamAM ApaNe ApaNA pAyAnA siddhAMto bhUlI gayA chIe. kone zuM thAya che enI paravA karatA nathI. ApaNI pAse samaya nathI athavA to koInA paNa mATe vicAravAnI Tevane tilAMjali ApI dIdhI che ane ethI ja ApaNane dUdha ApatAM prANIonI dayanIya paristhitithI ApaNe sAva ajANa chIe. AjanA samayamAM prANIono binakudaratI rIte moTI saMkhyAmAM uchera thaI rahyo che. prANIo have jIva maTI jaNasa banI gayAM che. karoDo prANIonI kataleAma thaI rahI che. bhArata deza dUdha, cAmaDuM ane mAMsa utpAdanamAM duniyAnA bIjA dezonI sarakhAmaNImAM khUba ja AgaLa vadhI rahyo che. Aje ApaNe koIne paNa pUchIe ke 'prANIonI hatyA mATe javAbadAra koNa?' to dareka loko eka ja javAba Apaze ke 'mAMsa udyoga' paraMtu zuM A saMpUrNa sAco javAba che? ApaNe zAkAhArI loko... zuM sAce ja kharA arthamAM zAkAhArI chIe? A bhayAnaka prANI hatyAkAMDamAM ApaNI javAbadArI keTalI? cAlo... vAMcIe... vicArIe... ane jarUrI pagalAM laIe... A nAnI pustikA dvArA Apa dareka vAcakanI vicArazaktine thoDI 'khalela' pahoMcADavAno A namra prayAsa che. AzA che ke Apa darekane thoDI 'khalela' thAya ane to ja prANIonA jIvana sAthe je khela' thAya che te ocho thAya. pustikAnI kiMmata: Apano thoDo samaya... vAMcavA ane vicAravA mATe zakya che Ape phALavelo thoDo samaya ghaNA jIvonA jIvananA samayagALAne vadhArI Ape. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe zAkAhArI (1) mANaso naMbara viSaya pAnA naMbara 1 'dUdha': gaI kAla ane Aja.. badalAto samaya 1-4 2 'zveta krAMti': DerI udyoganI zarUAta... prANIo mATe mRtyughaMTa | 5-17 3 AjanuM dUdhaH zuM e manuSyo mATe lAbhadAyI che? 18-26 4 ApaNe zAkAhArI (?) mANaso-ahiMsAnA sAcA mArge cAlIe... 27-38 ahiMsA' zabda zAkAhArI zabda karatAM ghaNo vizALa che- "ahiMsA' saMskRta zabda che ane eno artha thAya che koIne nukasAna ke IjA na pahoMcADavI.' zAkAhArI khorAka e ahiMsaka jIvanazailIno mAtra eka bhAga che. ApaNe ahiMsAnA saMpUrNa ane sAcA arthane samajavAnI jarUra che ane phakta zAkAhArI khorAka levo' e ja ahiMsA evo saMkUcita artha na levo joIe. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. "dUdha': gaI kAla ane Aja.... badalAto samaya 1950 ane 1960nA dazakAmAM bhAratamAM dUdhanA utpAdanano vikAsa dara nahivat jevo hato. kahI zakAya ke ghaTato jato hato, paraMtu 1970 pachI zveta krAMti-dUdhanI krAMti thavAthI AkhuM citra badalAI gayuM. dUdha utpAdanano dara khUba ja jhaDapathI vadhavA lAgyo ane jotajotAmAM to Arthika lAbhanA lIdhe bhAratabharamAM Ane khUba ja moTI siddhi gaNavAmAM AvI. jo ke ApaNane khayAla paNa na rahyo ke A kahevAtI pragatinI ADazamAM zuM cAlI rahyuM che; ApaNe enA mATe ApaNI saMskRti, rItabhAta, mAnavatAnA siddhAMto ane karoDo prANIono bhoga levA dIdho. A vAtano khayAla ApaNane chellAM 40-50 varSamAM prANIo pratye ApaNAM badalAyelAM vartana ane abhigama tarapha eka najara nAkhIzuM tyAre AvazeH pahelAM (dUdha jyAre sapheda ane pavitra had) | Aje (dUdhano klara lAla che ane apavitra che) 1. gAya-bheMsane kuTuMbanAM sabhya gaNavAmAM 1. Aje prANIo mazIna ane vepAra mATenI AvatAM hatAM. vastuo banI gayAM che. kheDUto emane potAnAM saMtAnonI jema nAma Aje e nAmathI nahIM, paNa naMbarathI oLakhAya che. pADIne bolAvatA hatA. emanAM zarIra para garama garama lokhaMDanI pleTothI naMbaro pADavAmAM Ave che. 2. prANIono vikAsa-uchera kudaratI rIte thato 2. have kRtrima paddhatithI vAre vAre prANIone hato. garbhAdhAna karavAmAM Ave che, kAraNa ke A samaya daramiyAna prANIo vadhAre dUdha Ape che. satata garbhAdhAnathI prANIonuM AyuSya khUba ja ochuM thaI jAya che. ApaNe jIvonA jIvana-mRtyunA kudaratI niyamano bhaMga karyo. 59 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. prANIone khullA khetaramAM caravA devAmAM 3. Aje emane eka ja jagyAe bAMdhI AvatAM hatAM. rAkhavAmAM Ave che. prANIo hariyALAM khetaramAM carIne sAMjanA samaye ghare pAchAM pharatAM hatAM evuM godhUlInuM suMdara kudaratI dazya to have jANe ke bhUtakALa banI gayuM che?! 4. kudaratI rIte dUdhanuM utpAdana vadhe evuM karavAmAM 4. oNksiTosina (Oxitorin) nAmanI AvatuM hatuM. hormona vadhAravAnI davAnAM Ijekzano ane bIjI aneka jAtanI davA ane kemikalanA upayogathI vadhAre dUdha meLavavAnA prayAsa karavAmAM Ave che. gAmaDAMmAM 'phUkanI paddhatithI prANIonA aMgata bhAgamAM lAkaDI nAkhIne dUdha vadhAravAnA prayatna thAya che. dUdhanuM utpAdana vadhAravAnA prayAsamAM mANasajAti navI navI kevI krUra paddhationo upayoga karaze enI kalpanA paNa karavI muzkela che. pa. prANIone hAthethI dohavAmAM AvatAM hatAM. [5. have to prANIonA AMcaLane mazIna AnAthI dadha lagADIne dUdha kheMcavAmAM Ave che. jyAre AvatuM baMdha mazInane sparzano anubhava hoto nathI ane ene thAya eTale hAtha khabara nathI ke kyAre aTakavuM. dUdhanI sAthe lohI ane para paNa khecAI Ave che. prANIone thatI vedanAnI ApoApa aTakI to vAta ja kyAM karavI! jatA hatA. 6. vAcharaDAno janma thatAM ja ene enI mAtAthI 6. prANIonAM dUdha para emanAM vAcharaDAMno alaga karI devAmAM Ave che tyAre chUTAM pADatI pahelo haka hato. vakhate mAM ane vAcharaDAne thatI viraha vedanAno khayAla A yAMtrika yuganA mAnavIne kaI rIte | AvI zake? vAcharaDuM jo enI mAnuM dUdha pIve to ApaNA mATe dUdhano puravaTho ocho paDe ane DerIne dUdhanA vepAramAM moTuM nukasAna thAya. o Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pahelAMnA samayamAM kuTuMbanI jarUriyAta pachI 7. Aje dUdhane vecIne paisA kamAvavA e vadhelA dUdhane 'vaheMcavA'no rivAja hato. sAmAnya banyuM che. dUdhane vecavA sAme vAMdho nathI, paNa prANI dUdha ApatuM baMdha thAya eTale ene paNa vecI kADhavuM e keTalA aMze vyAjabI che? ne 8. kheDUto vAcharaDAM (mAdA hoya ke nara) ucheratA hatA. nara vAcharaDAne moTuM thAya eTale khetInA kAmamAM upayogamAM levAmAM AvatuM hatuM. 8. AjanA TrekTara ane yAMtrika yugamAM khetIkAma mATe baLadanI jarUra nathI tyAre kumaLA vAcharaDAnA komaLa mAMsa (Veal)nI mAga hovAne lIdhe ene ucheravAnI koIne jarUra jaNAtI nathI. baLadane sRSTino pAlanahAra kahevAmAM Ave che, paraMtu e potAnI pharaja bajAve te pahelAM bacapaNamAM ja enI hatyA thaI jAya che. 9. prANIonI madadathI khetI karavAmAM 9. khetIno artha ja badalAI gayo che. AvatI hatI. 10. khetI mATe prANIonA chANane kImatI khAtara (kAcuM sonuM) gaNavAmAM AvatuM hatuM. have to pazuonI ja khetI (Farming) karavAmAM AvI rahI che. phaeNkTarI phArma (Factory Farm) ane DerI phArma (Dairy Farm)nI gaNatarI have udyogamAM thAya che. prANIone ucherIne mAravA ene khetI kahevAya AvuM koNe zIkhavADayuM? davAono vaparAza thAya che. 10. have khetI mATe rAsAyaNika khAtara ane rAsAyaNika khAtaronA vadhupaDatA upayogane kAraNe jamIno have binaupajAu banI rahI che. paMjAbamAM hariyALI krAMtine kAraNe jaMtuone mAravA jaMtunAzaka davAno upayoga vadhI gayo che, paNa enA chAMTanArAo jIvaleNa kaeNnsarano bhoga bane che. eka aMdAja mujaba chellAM pAMca varSamAM paMjAbamAM kaeNnsarane kAraNe 33,000 kisAnonAM mota thayAM che. (divya bhAskara: 30 jAnyuArI, 2013nA samAcAra mujaba) 03 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 04 11. prANIo 20-25 varSanuM sAmAnya 11. satata kRtrima garbhAdhAnane lIdhe prANIonuM AyuSya bhogavatAM hatAM. 12. prANIo kudaratI mRtyu pAmatAM hatAM. AyuSya 5-6 varSanuM thaI gayuM che. emanAM hADakAM nabaLAM paDI jAya che ane e emanA zarIrano bhAra paNa UMcakI zakatAM nathI. eka vAra dUdha devAnuM baMdha thAya eTale katalakhAne mokalI devAya che. prANIo upayoga karo ane pheMkI do (Use And Throw) evI vastuo banI gayAM che. prANIonuM AyuSya dhaMdhAdArI phAyadA ane nukasAnane AdhAre nakkI thAya che. 14. prANIonA zarIranA bIjA bhAgono koI upayoga nahoto. 12. kudaratI mRtyu karatAM katalakhAne jatAM prANIonI saMkhyA hajArogaNI vadhAre che. AjakAla to prANIonAM kudaratI mRtyunI kalpanA karavI ja agharI che. 13. cAmaDuM-prANIonAM kudaratI mRtyu pachI 13. prANIonAM cAmaDAMnI vadhatI jatI mAgane meLavavAmAM AvatuM hatuM. pahoMcI vaLavA mATe emanAM kudaratI mRtyu sudhInI rAha jovAtI nathI. ApaNI sagavaDatA mATe ApaNe 'cAmaDuM' zabdano upayoga karIe chIe. hakIkatamAM e ApaNI jema prANIonI 'cAmaDI' ja che. 14. Aje prANIonA eka eka bhAgano pUrepUro upayoga ApaNI roja-barojamAM vaparAtI cIjavastuomAM thAya che, jema ke sAbu, TUthapesTa, breDa, kaoNsmeTiksa, I... ApaNane khayAla paNa nathI Avato ke katalakhAnAvALA ane vepArIo, banne bhegA maLIne ApaNane zuM vece che? jo ke ApaNane zAkAhArI nathI rahevA dIdhA evuM cokkasa lAge che. ApaNAmAMthI ghaNA badhA lokoe gAmaDAMmAM kheDUtone gAya-bheMsane calAvatI vakhate 'hAla, mArI mAvaDI' ke baLadone 'hAlo, mArA bApa' ema kahetAM ghaNI vAra sAMbhaLyA haze. Aje e mA-bApanI thI hAlata che e vicAravuM rahyuM. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra. zveta krAMtiH A badhuM kaI rIte thayuM? zA kAraNe thayuM? koNe karyuM? AjanI A karuNa paristhiti mATe phakta kheDUto ke dUdha mATe pazuuchera karavAvALAone doSa devo e barAbara nathI. AjanA vyApArIkaraNanA viSacakrano e loko eka nAno aMza che. moTI DerI kaMpanIo A kheDUtone vadhAre dUdha meLavavAnA amAnavIya nuskhAo zIkhavADe che. bhautikavAdanI A doDamAM nAnA kheDUto paNa ghasaDAI rahyA che. je vastuono vaparAza vadhato jAya che enuM utpAdana koI paNa rIte vadhavAnuM ja che ane A 'koI paNa rIta'mAM prANIonuM jIvana narka samAna banI gayuM che. DerI udyoganI zarUAta... prANIo mATe mRtyughaMTa 1970nA varSamAM zveta krAMtinA lIdhe bhAratamAM DerI udyoganI zarUAta thaI ane AthI bhAratamAM dUdha utpAdana pravRtti para videzI DerI udyoga-kaMpanIonI najara paDavA lAgI. DerI udyoge navI ane kadI na sAMbhaLelI hoya evI krUra paddhatithI dUdhanuM utpAdana vadhAravAnI zarUAta karI dIdhI, paraMtu emanI bhUkha phakta dUdhathI saMtoSAvAnI nahotI. dUdhanI sAthe sAthe emanI Avaka vadhAravAnAM bIjAM sAdhano zodhavAnAM cAlu thaI gayAM. e mATe emaNe sauthI sahelo rasto apanAvyo 'ochA samayamAM vadhAre dUdha meLavavuM ane dUdha ApatAM baMdha thAya evAM prANIone mAMsa ne cAmaDAM mATe katalakhAnAmAM dhakelI devAM.' brAITa grIna nAmanI saMsthAnA riporTa mujaba jyAre paNa videzI DerI kaMpanIo koI paNa dezamAM DerI sthApe che tyAre e dezamAM katalakhAnAM ane mAMsa-cAmaDAMnI nikAsanI kevI zakyatAo che enI tapAsa pahelAM kare che. ApaNe bhAratamAM amUla DerI mATe khUba ja gaurava laIe chIe, paraMtu enA maeNnejiMga DAyarekTarano lekha je Ikonomika TAImsa chApAmAM (9 ogasTa, 2013) Avelo emAM emaNe cokhkhuM lakheluM: 'prANI ucherathI dUdha ane mAMsamAMthI Avaka maLe che.' emanA kahevA mujabaH 'DerI mATe mAMsa e agatyanuM AvakanuM sAdhana che.' Peta India nAmanI saMsthAe Youtube para mukelI viDiyo jovAthI ApaNane DerI udyoganI prANIo paranI krUratAno khayAla Avaze. http://www.youtube.com/watch?v=FIkG0wr5fh8. mAMsAhArane aTakAvavA mATe eka vAkya vAraMvAra vaparAya cheH 'talakhAnAne jo kAcanI dIvAla hoya to dareka vyakti zAkAhArI banI jAya.' mAMsAhArI vyakti pA katalakhAnAmAM thatAM saMhArane na joI zake. AvI ja rIte, zAkAhArI loko paNa jo DeTIomAM cAlatA prANIo paranA atyAcArane joI ane jANI le to dUdhano vaparAza karatA pahelAM 200 vAra vicAra kare. 05 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikasita dezonAM DerI mArkeTanI AjanI paristhiti chellAM 24 varSamAM AkhI duniyAmAM dUdhanuM utpAdana 32%thI vadhyuM, paraMtu vikasita dezomAM utpAdana ane vaparAza ghaTI rahyo che. chellAM 20 varSanA riporTa mujaba tyAM dUdhano vaparAza mahadaaMze lagabhaga sarakho rahyo che. gayA varSe 'nyU yorka TAImsa'nA mArka bITamena nAmanA patrakAranA jaNAvyA mujaba mAMsa mATenI amerikana mAga jhaDapathI ghaTI rahI che ane tyAMnA kRSikhAtAnA aMdAja mujaba hajI vadhAre ghaTADo thaze ane ethI tyAMnA DerI udyogane paNa asara thaze. vikasita dezo paryAvaraNa ane nAgarikonAM svAthya mATe emanI khAvAnI rItabhAtamAM pheraphAra karI rahyA che. kAyadAmAM jarUrI sudhArA karI rahyA che ane dUdha ne mAMsanA vaparAzane protsAhana nathI ApatA tyAre ApaNI sarakAra taddana UlaTA raste jaI rahI che. ApaNA bhUtapUrva-khetIkhAtAnA maMtrI zarada pavAre jAhera karyuM hatuM ke dUdhanI vadhatI jatI mAMgane pahoMcI vaLavA mATe AvatAM varSomAM sarakAra naeNzanala DerI plAnane jhaDapathI amalamAM mUkaze. 2017nA varSa sudhImAM ApaNA dezane 150 miliyana Tana dUdhanI jarUra paDaze ane 2022nA varSa sudhImAM 180 miliyana TananI jarUra paDaze. dUdha ApatAM prANIonI kSamatA khUba ja vadhAravI paDaze ane prANIonA uchera ne khorAka mATe vaijJAnika paddhatithI kAma karavuM paDaze. bhAratamAM DerI mArkeTa so karoDathI paNa vadhAre vasativALA bhArata dezamAM jyAM vividha dharma ane jAtinA loko vase che tyAM dUdha ne dUdha banAvaTanI vastuo mATenuM khUba moTuM mArkeTa che. Aje bhArata dezanuM DerI udyoganuM Tarnaovara rUpiyA 4,00,000 karoDa (USD 70 Billion) jeTaluM che ane e 2020nA varSa sudhImAM varSanA 13%-15%nA vArSika vRddhi darathI bamaNuM thaI javAnuM che. keDI sUI (Credit Suisse)nA 11/102013nA riporTa mujaba chellAM thoDAM varSomAM bhAratamAM vyaktidITha anAja ane kaThoLano vaparAza ghaTyo che, jyAre dUdha ane mAMsano vaparAza vadhyo che. | 'koI paNa vepAra udyoga sAva saraLa na hoI zake, paraMtu vadhatI jatI mAgane pahoMcI vaLavA mATe gAya-bheMsane homI devAmAM Ave che e barAbara nathI. jyAre dareka gharamAM potAnI gAya hatI ane enI kuTuMbanA sabhyanI jema dekhabhALa karavAmAM AvatI hatI tyAranI vAta judI hatI." - zrImatI menakA gAMdhI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vepAra... vepArIHNa... ane "cIja-vastu onI levaDadevaDa AjanA Arthika udArIkaraNanA jamAnAmAM jarUra che A cIja-vastuonI yAdI tarapha najara nAkhavAnI. dhaMdhAnuM kSetra kono bhoga levAmAM Ave che dUdha, mAMsa, cAmaDuM prANIo bhaNatara vidyArthIo meDikala, davA, hospiTala daradI saMrakSaNa sAdhano (Diphensa) dareka nAgariko bahu dUranA samayamAM nahIM, paNa phakta cAlIsa-pacAsa varSa pahelAMnA samayamAM najara nAkhIe to jaNAze ke koSTakamAM ApelAM dareka kSetramAM vepAranI mAtrA nAma pUratI hatI. jarUriyAta mujaba levaDa-devaDa thatI hatI, paraMtu have ApaNe pAkkA vepArI banI gayA che. jIvananI dareka bAbatone cIja-vastuonuM lebala mArIne emane mArkeTamAM vecIe chIe. zuM meLavIe chIe... ane zuM gumAvIe chIe... enI khabara nathI moTarakAra ke mobAIla phonanI ApaNI mAga vadhe to navAM navAM mazIna nAkhIne enuM utpAdana jhaDapathI ane anekagaNuM karI zakAya. jUnA prakAranAM mazInone pheMkI devAmAM Ave. jAherAto ApIne ApaNane jarUra na hoya to paNa A vastuonI mAga (Demand) vadhArI zakAya. A rIta hitAvaha to nathI, paNa calAvI levAmAM Ave, kAraNa ke AmAM koI jIvanA jIvana-mRtyuno savAla nathI, paraMtu bIjI dareka vastuonI jema vadhAremAM vadhAre jAherAtothI DerI vastuonI mAga vadhI rahI che e prANIo mATe narka samAna thaI rahyuM che. bhArata dezamAM dUdhane vecavA mATe jAherAto ApavAmAM Avaze evI kalpanA paNa koIe thoDAM varSa pahelAM nahIM karI hoya. jo ke AjanA samayamAM ApaNe eka vAta bhUlI jaIe chIe ke jevuM vAvIe tevuM laNIe. jyAre moTI moTI kaMpanIo koI paNa dhaMdhAmAM dAkhala thAya che tyAre naphAno vadhAro' e maMtra banI jAya che. vepAramAM zoSaNa karatI vyakti mANasa ke prANImAM pharaka karatI nathI. koI paNa kSetranA vikAsa sAme vAMdho nathI, paraMtu je pravRttio mANasa ke prANIonA jIvana mATe ati mahattvanI hoya enuM vepArIkaccha karavuM keTaluM yogya che e ApaNe dareke vicAravuM rahyuM. 09 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUdha ane mAMsa... bramaNA ane satyaDerI udhoganI dudha, mAMsa ane cAmaDAMnA vepAramAM kevI asara thaI e mATe ApaNe thoDA ADA para najara nAkhIe... varSa dUdhanuM utpAdana prANIonA mAMsanuM prANInA mAMsanI talakhAnAmAM tala karAyelAM cAmaDAMnuM utpAdana** (lAkha Tana) utpAdana (lAkha Tana)|nikAsa (lAkha Tana) prANIonI saMkhyA 1950 170.0 1.4 0 13 lAkha 57 lAkha joDI 1969 212.0 1.73 0 16.23 lAkha 161 lAkha joDI zveta krAMti- 1970 pachIno samaya 1990 pa39.0 21.61 0.85 1.4 karoDa 195 lAkha joDI 2013 1345.0 37.50 16.50 3.78 karoDa 20,650 lAkha joDI ** A AMkaDAo kta jUtAMnI joDIo mATenA che. cAmaDAMnI bIjI vastuono AmAM samAveza nathI. upara ApelA AMkaDA parathI ApaNane jaNAze ke zveta krAMti pachI dUdhanI sAthe sAthe mAMsa ane cAmaDAMnuM utpAdana eka sarakhI jhaDapathI thaI rahyuM che. dUdhanI krAMti pAchaLa pAchaLa mAMsa udyogano paNa vikAsa thaI rahyo che. bhAratamAMthI thatI nikAsa-nIce ApelA koSTaka (Table)mAM najara nAkhavAthI ApaNane khayAla Avaze ke "ahiMsAno janaka bhArata deza videzI hUMDiyAmaNa meLavavA mATe zuM zuM kare che. | varSa 2012-13 naM. vastuo lAkha Tana 1 rUpiyA duniyAnI nikAsanA % | nikAsamAM bhAratanuM sthAna dUdha/dUdha 1340 1412 karoDa 1.60% aDhAramuM banAvaTanI vastuo 2 prANIonuM mAMsa 17 21,000 karoDa 25% paheluM 3 cAmAM jUtAM/jaeNkTa, vi. 27,000 karoDa 3% 4 cina 35 500 karoDa -- 5 Isi 500 karoDa 6 mAchalI, vagere 13,000 karoDa 6% dariyAI prANIo navamuM trIjuM pAMcamuM jyAM sudhI mANasa prANIonI hatyA karyA karaze tyAM sudhI mANaso ekabIjAnI hatyA karyA karaze. je nirdoSa jIvonA mRtyunAM bIja vAve che e kadI paNa AnaMda ke prema nahIM pAme." 1 - pAyathAgorasa (grIsano philasUpha) 08 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * vikAsa (?)nA dara... A vikAsa che ke vinAzal? * dUdhanuM utpAdana- duniyAmAM sauthI vadhu dUdha utpAdana. vizvanuM 16% dUdha utpAdana bhAratamAM thAya che. bhAratano vArSika vRddhi dara 3.50% che, jyAre duniyAnA dezomAM vRddhi dara sarerAza 1.50% che. * dUdhanI nikAsa- vArSika vRddhi dara 16% che, jyAre duniyAnA dezomAM sarerAza 6% che. dUdhanA vRddhi daranI asara mAMsa ane cAmaDAM para * prANIonI katalanI saMkhyAmAM bhArata duniyAmAM trIjA krame che. * mAMsa utpAdanamAM bhArata duniyAmAM pAMcamA krame che. * prANIonA mAMsanI nikAsa- chellAM dasa varSamAM vArSika vRddhi dara 15% * 2012-13nA varSamAM bheMsanA mAMsanI nikAsamAM bhArata eka naMbara che ane samagra vizvanI nikAsamAM eno hisso 50% che. bheMsanA mAMsanuM utpAdana 2010 ane 2013nA samayagALAmAM 100% vadhyuM. * cAmaDAMnA utpAdanamAM bhArata vizvamAM bIjA krame che. vArSika vRddhi dara 12% che. duniyAnAM 10% cAmaDAMnuM utpAdana bhAratamAM thAya che. uparokta nikAsanA AMkaDAmAM lAkho prANInI bAMglAdezamAM gerakAyade thatI nikAsa sAmela nathI. ola InDiyA mITa ane prANIonA nikAsa saMgaThananA pramukha razIda kAdimInA jaNAvyA pramANe mAMsanI nikAsa karatAM paNa gerakAyade prANIonI nikAsa vadhAre che e aTakAvavAnI jarUra che. emanA jaNAvyA pramANe bhAratamAMthI rUpiyA 30,000 karoDa (5 Billion)-i uugil@rdil 12514EUR nikAsa bAMglAdeza, pAkistAna ane nepALamAM thAya che. (noMdha- ApaNane A gerakAyade nikAsano rUpiyA 30,000 karoDano AMkaDo kadAca bahu moTo lAge, paraMtu saMkhyA ghaNI vadhAre ane gaMbhIra che e nirvivAda che. bhAratamAMthI mAMsanI nikAsane baMdha karAvavA mATe ghaNI saMsthA prayatno kare che, paNa enA lIdhe prANIonI gerakAyade nikAsa vadhI jAya evI zakyatAo ghaNI che.) jyAre paNa loko kahe ke "ApaNe bahu lAgaNIzIla na banavuM joIe? tyAre ApaNe samajavuM ke e loko kAMIka to krUra kArya karavA jaI rahyA che ane vadhArAmAM jyAre e loko ema kahe ke "ApaNe vyAvahArika banavuM joIe tyAre samajavuM ke e loko emAMthI paisA kamAvavAnI vAta karI rahyA che. - Brigid Brophy (briTiza navalakathAkAra ane prANIonA iMka mATe laDanAra) 09 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAmaDuM prANIonI cAmaDIno vepAra prANI hiMsAmAM bahu moTo bhAga bhajave che... (Leather) cAmaDuM- badalAto samaya ane cAmaDuM meLavavAnI badalAtI rIta... 1. pahelAMnA samayamAM prANIonAM kudaratI mRtyu pachI emanAM cAmaDAMno upayoga karavAmAM Avato hato. 2. tyAra pachInA samayamAM katalakhAnAmAMthI mAMsanI ADa ANIMALS pedAza (By Product) tarIke cAmaDuM meLavavAmAM AvatuM hatuM. 3. have deza-videzamAM vadhatI jatI cAmaDAMnI mAgane pahoMcI vaLavA mATe prANIono uchera karavo che ane prANIone mArIne cAmaDuM meLavyA pachI e prANIonA zarIrane mAMsa udyogane vecI deze. "cAmaDuM have mAMsa udyoganI aDa-pedAza nathI rahyuM ane eno vepAra khUba ja naphAkAraka banI rahyo che." bhArata sarakAranI yojanA mujaba AjanA rUpiyA 27,000 karoDanA nikAsanI sAme 2016-17nA varSa sudhImAM carma udyoganI nikAsa rUpiyA 84,000 karoDa (USD 14 Bilion) pahoMcI jaze, je 25%no vArSika vRddhi dara darzAve che. vicAra to karIe... A traNa gaNI nikAsanuM lakSya... ATalI saMkhyAmAM prANIo Avaze kyAMthI? DerI udyoganI sahAya vagara ATalAM prANIo maLavA muzkela che. carma udyoganA vikAsanA lakSya sAthe DerI udyoganA vikAsanuM lakSya joDAyeluM che e ApaNe samajI levuM joIe. ApaNI ati pavitra gaMgA nadI carma udyogane kAraNe khUba ja pradUSita che ane gaMgA nadIne zuddha karavA mATe sarakAre kharcelA rUpiyA 20,000 karoDa hakIkatamAM pANImAM ja gayA che eTale ke sadaMtara nakAmA gayA che. AREN FABRIC 10 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ledhara kAunsilanA riporTa pramANe bhAratamAM carma udyogane ati pramANamAM 'kAco mAla' (prANIo) maLI rahyo che, kAraNa ke vizvanAM 21% prANIo ane 11% gheTAM-bakarAMnI vasati bhAratamAM che. 9 eprila, 2013nA 'Ikonomika TAImsa'nA samAcAra mujaba vadhatI mAgane pahoMcI vaLavA mATe carma udyoga prANIono uchera karaze. Ano cokhkho matalaba e ja thAya ke prANIono uchera karIne emane mAtra cAmaDuM meLavavA mATe mArI nAkhavAM. duniyAnA ati vikasita dezo paryAvaraNa ane enA nAgarikonAM svAsthyane dhyAnamAM laIne cAmaDuM banAvavAnI prakriyA (Leather Tanning) potAnA dezamAM karavA nathI mAgatA. e bhArata ane bAMglAdezamAMthI cAmaDAMnI AyAta karavAnuM vadhAre pasaMda kare che. cAmaDuM banAvavAnI prakriyA evI che ke jemAM kAma karatA mANasonAM Arogya mATe e khUba ja jokhamadAyaka che ane enAthI pANInuM pradUSaNa paNa bahu ja thAya che. Fashion Victim Who pays for your leather shoes? prANIonuM dUdha lezuM tyAM sudhI bhagavAna mApha karaze, paraMtu ApaNe jyAre emanAM lohInI dhAra vaherAvazuM to bhayaMkara muzkelImAM mukAzuM. -jayabhikhkhu nAmanA lekhakanA eka pustakamAMthI. 11 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 dUdha, mAMsa ane cAmaDAnA utpAdanamAM eksAthe vadhAro thavo - A jogAnujoga nathI... ApaNA mATe ajANyuM lAge che, paNa A gaNatarIpUrvaka thaI rahyuM che eno khayAla nIce ApelI thoDI vigatathI samajAze, jemAM sarakAra ane bIjI saMsthAo A bAbatamAM zuM kahe cheH 1. 'bahu moTuM pazudhana hovA chatAM mAMsa udyogane joIe evo hisso nathI maLyo. dUdha utpAdanamAM bhArata duniyAmAM eka naMbara che, paraMtu enI sAthe mAMsa utpAdanano vikAsa thavo joIe e nathI thayo.' bhArata sarakAranA vANijya khAtAnI vebasAITa mujaba 2. 'bhAratamAM vadhatI jatI dUdhanI mAgane kAraNe bheMsanA mAMsanuM utpAdana vadhI rahyuM che ane A DerI udyoganA vikAsane kAraNe thaI rahyuM che.' amerikAnA khetI vibhAganA ahevAla mujaba 3. 'sapheda krAMti to ja saphaLa thaze, jyAre binajarUrI prANIone alaga karIne mAMsanI nikAsa vadhAravAmAM Ave.' mAMsanA moTA nikAsakAra 'allAnA kaMpanI'nA riporTa mujaba 4. julAI, 1995mAM bhArata sarakAre ApaNI suprIma korTamAM jaNAvyuM ke 'A taddana spaSTa che ke sarakAra vaijJAnika paddhatithI pazudhananA vikAsa ane enA vaparAza mATe (jemAM sArI guNavattAnA mAMsanuM utpAdana paNa AvI jAya che) protsAhana ApI rahI che.' pa. pazupAlana ane DerIkhAtAnA adhikArInA kahevA pramANe 'e hakIkata che ke sarakAra videzomAM pracalita paddhati pramANe mAMsanuM utpAdana vadhAravA para khAsa dhyAna ApI rahI che. amArA maMtrAlaye A bAbatamAM agatyano bhAga bhajavyo che ane amane eno AnaMda che. kaoNmarsa ane InDasTrIjhanA nikAsa vibhAge (APEDA) mAMsanI guNavattA sudhAravA mATe kamara kasI che. chellA eka varSamAM 170 Adhunika katalakhAnAMne maMjUrI ApavAmAM AvI che ane rUpiyA 15 karoDanI rAhato (subsidy) bIjAM katalakhAnAMne Adhunika banAvavA mATe ApI che.' 6. 1929nA varSamAM zrI javAharalAla neharue kahelu ke "huM jyAre bhAratano vaDA pradhAna thaIza tyAre mAruM paheluM kAma gAyanAM katalakhAnAM baMdha karAvavAnuM haze.'' 1950nA varSamAM 350 katalakhAnAM hatAM, jyAre Aje eka lAkhathI paNa vadhAre che. katalakhAnAMnI saMkhyA paNa 1970 pachI ja vadhI che. jyArathI bhArata sarakAre katalakhAnAM sthApavA mATe rAhato (subsidy) ApavAnI zarUAta karI. zveta krAMtinuM parivartana gulAbI (mAMsa) krAMtimAM thayuM. DerI udyoganI chatrachAyAmAM mAMsa udyoga paNa phUlIphAlI rahyo che. A vAta bhArata sarakAra ke bIjI saMsthAo pA sIdhI ke ADakatarI rIte svIkAre che. sadIo agAu bhAratamAM dUdha ane ghInI nadIo vahetI hatI. bhArata sarakAre pharI vAra e karavAnI koziza karI, pA! A vakhate bIjo eka chupAyelo badaIrAdo hato ane ene kAo dUdhanI sAthe prANIonAM lohInI nadIo paNa vahevA lAgI. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNA bhArata dezamAM pazurakSA mATe kevA kAyadA che? - ApaNe pazuonI majAka karI rahyA chIe... ahiMsAnA janaka bhArata dezamAM bhAratIya nAgarikone khuza karavA ane zAMta rAkhavA pazurakSAnA kAyadAo karavA paDe, paraMtu dUdha-mAMsa-cAmaDAnuM utpAdana vadhAravuM hoya to emAM chaTakabArIo paNa rAkhavI paDe, jethI karIne kAyadAno koI paNa matalaba ja na rahe. bhArata dezanA baMdhAraNamAM kalama 51-jI mujaba dareka nAgarikanI pharaja che ke "eNe dareka jIva pratye dayA dAkhavavI...' paraMtu kalama 38-e mujaba "dareka rAjyae gAya, vAcharaDAM ane bIjA dUdhALAM prANIonI katala na thAya e mATe prayatna karavo evuM lakhavAmAM AvyuM che. ApaNe baMdhAraNanA pAyAmAMthI ja pazurakSAnA kAyadAne pokaLa banAvI dIdhA che ane ethI tyAra pachInA kAyadAo banyA eno bahu matalaba rahyo nahIM. have prANI kalyANanA be kAyadA para najara nAkhIe 1. pazupAlana, DerI ane matsyapAlana vibhAga (kRSikhAtAno eka bhAga) je pazudhana utpAdana, jALavaNI, rakSaNa, DerI vikAsa sudhAraNA vi. mATe javAbadAra che e katalakhAnAM sthApavA mATe sabasiDI Ape che. 2. bhArata pazu kalyANa borDa (Animal Welfare Board) jenI sthApanA prANIonI krUratA nivAraNa, 1960nA kAyadA nIce karavAmAM AvI hatI. enA baMdhAraNamAM prANIo pratye dayA dAkhavavI evuM darzAvavAmAM AvyuM che. e ghaNAM sArAM kArya kare che, paraMtu sAthe sAthe enAM amuka kArya kevAM che enA para eka najara nAkhIe... ja prANIone katalakhAne laI javAmAM Ave tyAre vAhanomAM kevI rIte laI javAM enA kaDaka kAyadA banAvavA, jethI karIne prANIone ochI takalIpha thAya. ja katalakhAnAe prANIonI mAnavIya rIte katala thAya evA kAyadA banAvavA. sarakArane katalakhAnuM kevuM hovuM joIe enI salAha ApavI, jethI karIne prANIone katala karatAM pahelAM bane eTalI ochI pIDA thAya. kasAIone prANIonI mAnavIya rIte katala kaI rIte karAya enI tAlIma ApavI evuM sUcavavuM. - pazu kalyANa borDanI noMdha pramANe mAnavI ane pazuonI vadhatI jatI saMkhyA emanA banne vaccenA saMgharSanuM kAraNa banyuM che. prANIo cUMTaNImAM mata ApatAM nathI to koNa emanA mATe bolaze ane koNa sAMbhaLaze. Speak Up * * * * IT They can 13 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAro ke prANIo ApaNane pUche ke kyA zabdakoza (Dictionary)mAM zabdonA AvA artha ApavAmAM AvyA cheche jemAM prANIonI mAnavIya rIte katala karavI ene dayA dAkhavavI kahevAya- katala ane dayA banne zabda sAthe kaI rIte Ave? mAnavIya rIte amane mAro e krUratA na kahevAya? koIne mAravuM e ja amAnavIya kArya nathI? ja pazukalyANa eTale prANIone mAravAM, paraMtu emane mAratI vakhate bane eTalI ochI ane binajarUrI pIDA na thAya ema karavuM? maratA jIvane keTalI pIDA thayelI e koNa jANI zake ane pIDA to haMmezAM binajarUrI ja hoya ne. - pazudhananI jALavaNI AvA kAyadA ane rakSaNa mATenuM sarakArI banAvIne amArI khAtuM katalakhAnAM sthApavA mATe sabasiDI ApatuM hoya? majAka na karo... amane 'jALavaNI ane 'rakSaNa'no matalaba samajAvazo? 'pazupAlana ane 'pazukalyANa'no artha zuM thAya? ja tame mAnavInI katala mATe 'khUna' zabdano prayoga karo cho to amArI katalane khUna na kahevAya? zuM tamArI sarakAra amArA mATe ja AvA kAyadAo banAve che ke manuSyo mATenA kAyadAo paNa AvA ja che? koI prANI manuSyane mAre to ene Adamakhora kahevAya. manuSya prANIne mAre to ene zuM kahevAya? A kAyadAo prANI'rakSaNa'nA che ke "bhakSaNa'nA? ApaNe A cAlavA daIe chIe ane sarakArI daMbha ane virodhIbhAkSI nIti (Double Standard)nA bhAgIdAra banIe chIe. A daMbha ApaNane ja bhAre paDe che. A daMbhano javAba ApavAnI kudaratanI potAnI rIta che. trAsavAdI loko jyAre lAkho nirdoSa lokonI hatyA kahevAtA dharma ke bIjA koI kAraNa mATe kare che tyAre e pUchatA nathI ke ame tamane 'mAnavIya' rIte mANIe ke kema? tamane maratI vakhate binajarUrI pIDA to nathI thatI ne? 14 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvuM ApaNe ej kAma karIe chIe? 1. A kaI jAtanI levaDa-devaDano vepAra che? bhAratamAMthI thatA kule USD 800 BillionnI nikAsamAM mAMsanA nikAsanI kiMmata 1% jeTalI che, paraMtu A 1% nikAsa mATe ApaNe ApaNAM karoDo prANIonI katala karI rahyA chIe. prANIonA dareka avayava vecIne ApaNe krUDa, zastro, mobAIla phona, IlekTronika vastuo, khAtara, ItyAdi AyAta karI rahyA chIe. 2. zuM ApaNe dUdha, cAmaDAM, mAMsa, ItyAdi vastuomAM vizvamAM 1,2,3,.. krame rahevAnI jarUra che? jyAre koI paNa kSetramAM ApaNe bhArata dezanI sarakhAmaNI vizvanA bIjA dezo sAthe karIe tyAre vizvamAM 1,2,3 krame rahevAmAM ApaNe cokkasa gaurava anubhavI chIe ane ApaNA vikAsa mATe ApaNane mAna thAya che, paraMtu jyAre vikAsanI vAto dUdha, cAmaDAM ane mAMsa mATe thAya, jemAM bIjA jIvono bhoga levAmAM Avato hoya tyAre vikAsanI vAto jhera jevI lAge che. je vikAsa ApaNI mahenata ke buddhimattAnA jora para maLe e sAco, paraMtu A vikAsa to nirdoSa prANIonuM zoSaNa ane emanI hatyA karIne thaI rahyo che. dUdha ane mAMsa mATe prANIone ucheravAM ane mAravAM e kAMI mahenata, hoziyArI ke bahAdurInuM kAma na kahevAya. 3. 40% bhAratIya zAkAhArI che, je duniyAmAM sauthI vadhAre che to pachI mAMsa utpAdana ane enI nikAsamAM naMbara lAvIne zuM kAma che. konA mATe? duniyAnA vikasita dezo dUdha, cAmaDAM ane mAMsa mATe prANI ucheranI pravRtti karavA mAgatA nathI, kAraNa ke emane emanA dezamAM vadhatAM jatAM pradUSaNa ane emanA nAgarikonAM svAthyanI ciMtA che. hakIkatamAM AvI pravRtti karavA mATenI gaMdI vicArasaraNI ApaNA paNa lohImAM nathI, paraMtu kyAMka bhUla bhUlamAM ApaNe ApaNI AgavI oLakha, bhavya bhUtakALa ane saMskRtine bhUlI rahyA chIe. ApaNe A 'lohIno dhaMdho karavAnI jarUra nathI. paisA kamAvavA mATe sArA ane sAcA hajAro rastA che. ApaNo svArtha, belagAma jIvana ane buThThI thaI gayelI saMvedanAnA lIdhe ApaNe paNa mANasa maTIne mazIna banI gayA chIe. ghaNI vAra ApaNane khabara paNa nathI hotI ke ApaNe amuka kArya zuM kAma karI rahyA chIe. 'koI paNa dezanI mahAnatA ane enI naitika pragatinuM mUlyAMkana e deza enAM prANIone kevI rIte rAkhe che enA parathI nakkI thAya che? | - gAMdhIjI qu Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ApaNane koI vAra AvA vicAra Ave kharA? rastA para gAyo rakhaDatI dekhAya che, paraMtu bheMso kema dekhAtI nathI? gAyo rakhaDatI dekhAya che, kAraNa ke emaNe emanuM upayogI AyuSya jIvI lIdhuM che ane have e dUdha ApatI nathI. koIne do emanI jarUra nathI ane emane plAsTika ne kacaro khAvA mATe rajhaLatI mUkI devAmAM Ave che. bhAratamAM ghaNAM rAjyamAM gAyonI katala para pratibaMdha che ane ethI gAyone rastA para choDI devAya che, paraMtu bheMso mATe AvA koI kAyadAnuM rakSaNa nathI ane ethI kAma pUruM thAya ke e DerIthI sIdhI katalakhAne jAya che. A kAraNathI bheMso rastA para rakhaDatI dekhAtI nathI. jIva to banne sarakhA che to pachI bhedabhAva zuM kAma? gAyanA mAMsanA nikAsanI bAMdhI che to e kAyadAne paNa amuka loko toDI rahyA che. pazupAlana vibhAganA adhikArI kabUla kare che ke ghaNI vAra evuM bane che ke ; amuka nikAsakAro gAyanA mAMsanI nikAsa karatI vakhate ene 'bheMsanuM mAMsa' che ema lebala lagADe che ane e mAMsa jyAre bIjA dezomAM pahoMce che tyAre enA para 'gAyanA mAMsa'nuM lebala lagADavAmAM Ave che. ApaNe chApAMmAM ghaNI vAra samAcAra vAMcatA hoIe chIe ke TrakamAM gerakAyadesara laI javAmAM AvatuM gomAMsa pakaDAyuM. AvI ja rIte prANIonI gerakAyadesara heraphera thatI hoya che tyAre polIsa ene pakaDe che evA samAcAra paNa vAre vAre vAMcavA maLe che... jo ke ApaNe e vicAra nathI karatA ke kasAIo pAse A gAyo kyAMthI AvI? emaNe to A gAyono uchera nathI karyo? hakIkatamAM to A e ja gAyo che, jemanuM dUdha Apo pIdhuM che ane have e dUdha ApatI nathI ethI emane kasAIone vecI devAmAM AvI che. ApaNe amuka divasomAM 'jIva choDAmaNa'nuM kArya karIe chIe, paraMtu A jIvo kasAIo pAse pahoMce che emAM ApaNo doSa kharo ke nahIM? prANIono upayoga karyA pachI jo emanuM dhyAna rAkhavAmAM AvatuM hota to A jIvo kayAreya mRtyunA mukha sudhI jaze ja nahIM. ApaNe samasyAnA mULa sudhI javAnI jarUra che. bIjAne doSa Apavo sahelo che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thoDA aTakIe... vicArIe... ne pachI AgaLa vadhI VACCINES PERO Fon HORMON PESTICIDES ANTIDOTS COW BUDED ApaNe atyAra sudhI dUdhanA utpAdananI sAthe kaI rIte mAMsa ane cAmaDAnuM utpAdana paNa vadhyuM e joyuM ane AnA lIdhe prANIhatyAmAM thayelo bhayaMkara vadhAro paNa joyo. jo ke zuM AjanI dUdha udyoganI paristhiti phakta prANIo mATe ja duHkhadAyaka che? manuSyo mATe koI ja takalIpha nathI? kudaratano eka zAzvata niyama che ke eka vastu koI jIva mATe kharAba hoya to e bIjA jIvo mATe kadI paNa sArI na hoI zake. hakIkatamAM ApaNe AjanI paristhitine bIjI bAjuthI paNa mUlavavAnI jarUra che: 1. dUdhanI guNavattA * AjanA samayamAM vadhAre dUdha meLavavA mATe prANIone ApavAmAM AvatI vadhAre paDatI davAo ane ene lIdhe dUdhanI guNavattAmAM thayelo noMdhapAtra ghaTADo. ja dUdhanI vadhatI jatI mAga ane bephAma bhAvavadhArAnA lIdhe bhayajanaka kakSAe pahoMceluM bheLaseLanuM pramANa. 2. paryAvaraNa para thatI gaMbhIra asara - bikudaratI rIte thato karoDo prANIono uchera ane ene lIdhe paryAvaraNa para thatI gaMbhIra asara. MILK www.glicheal ApaNe have pachInA prakaraNamAM AjanuM dUdha manuSyajIvana mATe hakIkatamAM keTaluM phAyadAkAraka che e joIzuM. mANasa khoTAmAMthI sAcuM tAravI zake che e prANIo karatAM enI bauddhika zakti vadhAre che e sAbita kare che, paNa e khoTuM kArya kare che e hakIkata ene naitikatAnI daSTie prANIo karatAM nIcalI kakSAe pahoMcADI de che." - Mark Twain (amerikAnA bahu jANItA lekhaka) 17 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3: AjanuM dUdhaH manuSyo mATe keTaluM lAbhadAyI? 3.a. dUdha ane mAMsa- payaviraNa para kharAba asara ane anAjanI taeNI mATe javAbadAra bhArata vizvanI 3% jamIna dharAve che, jyAre vizvanuM 17% pazudhana bhAratamAM che. AnAthI ApaNI kudaratI saMpatti para khUba ja boja vadhI jAya che. 1. yunAITeDa nezananA jaNAvyA mujaba samagra vizvanI jamInanA kula 30% jamIna prANIonA uchera mATe vaparAI rahI che. bahu badhAM saMzodhanamAM sAbita thayeluM che ke eka kilo mAMsa athavA to eka liTara dUdha meLavavA mATe 16 kilo anAja prANIonA khorAka mATe vaparAya che. anAjanI vadhatI jatI taMgInA lIdhe dUdha ane mAMsanI vadhatI jatI mAgane pahoMcI vaLAya ema nathI. akudaratI rIte moTI saMkhyAmAM prANIonA ucherane lIdhe anAjanA utpAdana para asara paDe che, kAraNa ke mANasonI khAvAnI vastuonuM sthAna prANIono khorAka laI rahyuM che ane enA lIdhe anAjanI taMgI ane bhUkhamaro vadhI rahyo che. eka aMdAja mujaba gayA varSamAM bhAratanA pAMcamA bhAganA loko enI jarUriyAta karatAM ocho khorAka khAtA hatA. 2. duniyAmAM 50% pIvAnuM pANI mAMsa banAvavAnI prakriyAmAM vaparAya che. 3. prANIonI pAcanataMtranI racanA evI che ke enA lIdhe 'mithena (Methane CHGreenhouse Gas) nAmano gesa moTA pramANamAM utpanna thAya che. A mithena nAmanA grInahAusa gesanA lIdhe vadhatI jatI garamI, samudramAM pANInA staramAM pheraphAra, ati ThaMDuM ke ati garama vAtAvaraNa, kudaratI Apatti, ItyAdinI bhayAnaka asara jovA maLe che. prANIonI binakudaratI rIte vadhatI jatI saMkhyAe duniyAbharamAM eka vikarALa samasyA banI rahI che. FAO (Food and Agricultural Organisation of United Nations)nA aMdAja mujaba vizvamAM Azare 18% grInahAusa gaeNsa prANIonA lIdhe pedA thAya che. A sanAtana satya che ke kudaratanI racanA sAthe ramata na karo. AkhI samasyAnuM mULa A ja che. atizaya vadhatI jatI dUdhanI mAgane saMtoSavA mATe prANIonI saMkhyAmAM binakudaratI rIte bhayajanaka vadhAro karavo e kudaratanA niyamanI viruddha che. prANIono kudaratI rIte vikAsa thaze to kudarata enI vyavasthA karaze, paraMtu prANIono binakudaratI vikAsa to lohInI nadIo vahevarAve che. ApaNI jarUriyAta eTalI ja hovI joIe ke jethI karIne prANIonI jiMdagI sAthe ceDA karavAnI jarUra ja na rahe. 18 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. skenDineviyana (Scandinavian) dezonA eka niSNAtanA jaNAvyA mujaba thoDA samayamAM duniyAnA moTA bhAganA loko zAkAhArI athavA to banne jAtano khorAka letA haze. klAImeTa cenja (Climate Change)mAM ApelA eka ahevAla mujaba vadhatA jatA tApamAnane kAbUmAM levA mATe phakta vAhanonA ochA vaparAza ke bIjAM IdhaNono ocho upayoga karavo e pUratuM nahIM hoya, paraMtu lokoe dUdha ane mAMsano khUba ja ocho upayoga karavo paDaze. A pharajiyAta karavuM paDaze. paryAvaraNa ane nAgarikono svAnA jokhamanI sAme dUdha ane mAMsanuM utpAdana keTaluM jarUrI che e vicAravuM joIe. zuM ApaNe ApaNo svAthya, paryAvaraNanuM nukasAna ane prANI hiMsAnA pApanI Arthika kiMmata lagAvI zakIzuM kharA? HIMPACT IN INDIA An extremely wet monsoon that occurs once in Significant reduction in crop yields because of rising temperature and erratic rainfall. Some 100 years Kolkata and Mumbai 63 million may occur every 10 years by the end of this century are vulnerable to extreme river floods, intense tropical cyclones, rising sea levels, and high temperatures people may no longer be able to meet their caloric demand 'A duniyAmAM jyAM sudhI katalakhAnAM che tyAM sudhI laDAInAM medAna paNa raheze." - Leo Tolstoy (ziyAnA mahAna lekhaka ane philasUpha) dAyakAo pahelAM lakhAyelA A zabdo Aje sAva sAcA sAbita thaI rahyA che. bhAratamAMthI thatI mAMsa ane cAmaDAMnI nikAsa USD 8 biliyana DaoNlarsa che ane bhAratamAM thatAM zastronI AyAta (Import) paNa lagabhaga USD 8 biliyana DaoNlarsa che. ApaNe zuM karIe chIe? mAMsa,cAmaDAMmAM vizvamAM naMbara 1 nikAsakAra chIe... to zastromAM vizvamAM naMbara 1 AyAtakAra chIe. 19 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3.ba. AjanuM dUdhaH e keTaluM pauSTika che? 1. dUdha e saMpUrNa AhAra che. ApaNA mATe nahIM, paNa prANIonAM vAcharaDAM mATe. 2. ghaNAM badhAM saMzodhanamAM sAbita thayuM che ke mANasajAtane prANIonA dUdhanI jarUra nathI. mANasa ja eka evuM prANI che ke je bIjAM prANIonuM dUdha pIve che. 3. uMmara vadhavAnI sAthe prANIo dUdha pIvAnuM choDI de che, jyAre manuSya ja eka evuM prANI che ke je uMmara vadhavAnI sAthe dUdha pIvAnuM cAlu rAkhe che. 4. dUdhamAM lohatattva-Ayarna (Iron) khUba ja ochuM che ane hakIkatamAM to dUdha lohatattvanA pAcanane roke che. Ayarna meLavavA mATeno uttama rasto zAkabhAjI che. MILK 50 gelana dUdhanI sAme spInAcanI eka DizamAM Ayarna vadhAre che. 5. dUdhamAM vadhAre carabI ane kaoNlesTarola che. phAIbara (Fibre) bilakula nathI. 6. dUdhanA vaparAzathI hadaya, kensara ane madhuprameha (Diabetes) jevA roga thAya che. kaoNlesTarola ane pheTa (Saturated fat)nA lIdhe lohImAM kolesTarolanuM pramANa vadhe che ane hRdayanI naLIo baMdha thavAnuM jokhama vadhI jAya che. 7. 33% bhAratIya (90% dakSiNa bhAratIya) lekTojhanI UNapa dharAve che. dUdhamAM AvatI khAMDane alaga karavAnI emanA zarIranI kSamatA nathI ane ethI e loko ghaNI badhI bImArIthI pIDAya che. 8. muMbaImAM yojAyelI eka patrakAra pariSadamAM DaoN. zobhA rAula (bALaka vikAsa samitinA ceramena)nA jaNAvyA mujabaH "muMbaImAM moTA bhAganAM prANIone TB thayelo hoya che, jemanuM azuddha dUdha lAkho muMbaIvAsI pIve che. ene kAraNe A Azcaryajanaka nathI lAgatuM ke muMbaImAM dara varSe 20,000 lokone TB thAya che." INGREDIENTS: RAPE, TORTURE, ANIMAL ABUSE, INFANTICIDE, MURDER, HEART DISEASE, BREAST CANCER, OBESITY, OSTEOPOROSIS, DIABETES eka AghAtajanaka bAbata e paNa che ke koI koI DerI to prANIonA khorAkamAM katalakhAnAmAMthI nIkaLato kacaro (je prANIonAM hADakAM ane bIjA avayava hoya che) vApare che. ApaNe vicAravuM rahyuM ke AvA khorAka je prANIone ApavAmAM Ave che emanuM dUdha kevuM hoI zake. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. eNnTi-bAyoTika davAono bhayajanaka upayogajUna, 2014no riporTaH eNnTi-bAyoTika davAonA kula utpAdananA 80% davA prANIone ApavAmAM Ave che. prANIone katala karyA pahelAM emanA para je krUratA AcaravAmAM Ave che te e sahana karI zake e mATe ane emano jhaDapI your zArIrika vikAsa karavA mATe prANIone eNnTi-bAyoTika davAo ApavAmAM Ave che. prANIjanya khAvAnI vastuo mAraphata mANasonuM zarIra eNnTi-bAyoTika pratikAraka (Antibiotic Resistance) thaI jAya che ethI Draga kanTrolara janarala oNpha InDiyA ane kRSi maMtrAlaye dareka rAjya sarakArone sUcana karyuM che ke prANIonA khorAkamAM eNnTi-bAyoTika ane bIjA hormonano vaparAza baMdha karavo. prANIone vAraMvAra ApavAmAM AvatA eNnTi-bAyoTikanA lIdhe prANIonAM dUdha, mAMsa ane IMDAMmAM e jamA thAya che ane enI mANasajAtanA svAsthya para gaMbhIra asara paDe che. Antibiotics POISON in MILK! varlDa heltha oNrgenAIjhezana (WHO)e cetavaNI ApI che ke 'eNnTi-bAyoTika pratikAraka' e duniyAnA dareka bhAgamAM khUba ja bhayajanaka bAbata che. bhArata sarakAranuM A rAjya sarakArone sUcana WHOnI cetavaNI pachI bahAra pADavAmAM AveluM che. (noMdha- bhArata sarakAranA A sUcanano keTalo ane kevo amala thaze ane hakIkatamAM thaze ke nahIM e bahu moTo savAla che. dUdhanuM utpAdana vadhAravA karavAmAM Avato eNnTi-bAyoTika davAono bephAma upayoga to ja ocho thAya, jo dUdhanI mAga ochI thAya. je ApaNAM svAsthya mATe ja sAruM thaze.) 10. 'miDa-De' akhabAranA patrakAroe be mahinAnI sadhana tapAsa pachI eka riporTa taiyAra karyo hato. tabelAomAM prANIone oNksiTosina (Oxitocin)nAM Injekzano ApavAthI prANIo para ane mAnavIonAM svAsthya para keTalI kharAba asara thAya che. http://archive.mid-day.com/news/2013/jun/110613-banned-drug-injected-into-cattle-is poisoning-your-milk.htm 11. 'klIvalaeNnDa klinika' (amerikAnuM hRdayaroga mATenuM sauthI prakhyAta davAkhAnuM)nA DaoNkTara lokone vegana (mAMsa ane dUdha vagara) khorAka para rAkhIne hRdayarogathI mukta kare che. amerikAnA sAnphrAnsiskonI eka yunivarsiTInA DaoNkTare sAbita karI batAvyuM che ke ochA pheTavALA vegana khorAkathI hRdayarogamAMthI pAchA vaLI zakAya che. dUdhanA dareka glAsamAM pag (Pus), eNnTa-bAyoTika, jaMtunAzaka davAo ane bIjI davAo hovAnI zakyatA ghaNI che. 21 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. pazcimanA dezomAM strIomAM chAtInAM kensarane kAraNe thatA mRtyunuM pramANa ghaNuM che ane emAM paNa 50 varSathI nIcenI uMmaranI strIomAM e khAsa bane che. ITAlImAM thayelA saMzodhana pramANe je briTiza janarala oNpha kaeNnsaramAM chApavAmAM AveluM emAM jaNAvyuM hatuM ke prANIonA pheTa ane proTIna dharAvatI DerI proDaTsanA lIdhe chAtInA kensaranuM pramANa khUba ja vadhI jAya che. 13. lokone sAmAnya rIte eka Dara hoya che ke ApaNe dUdha na laIe to pUratA pramANamAM kaeNlziyama ane proTIna ApaNane nahIM maLe, paraMtu dUdha karatAM paNa vadhAre kaeNlziyama ane proTIna kayA khorAkamAMthI maLe che e ApaNe nIce ApelI vigata parathI jANIzuM.. proTInanuM pramANa (10 grAmamAM) 6 grAma 18 grAma, kaeNlziyamanuM pramANa | (100 grAmamAM) gAyanuM dUdha 184 milIgrAma tala (Sesame seeds) |1470 milIgrAma karI pattAM (Curry Leaves) 830 milIgrAma GHELH (Almonds) | |202 milIgrAma soyAbIna (Soy Beans) 350 milIgrAma DrAyaphTa (Nuts And Seeds) 264 milIgrAma topha (Tofu) 350 milIgrAma 13 grAma 21 grAma 17 grAma | 33 grAma 7 grAma proTIna vizenI gerasamajaNa- mANasajAta rojiMdA khorAkamAMthI je kelarI le che enA 4% ke 5% proTInanI jarUriyAta che ane e koI paNa khorAkamAMthI pUratA pramANamAM maLI rahe che. hakIkatamAM vadhAre proTInanI jarUra nathI, kAraNa ke jarUra karatAM vadhAre proTIna svAdhya mATe kharAba che. kudarate karelI racanA mujaba ApaNe khAlI dAla-cAvala paNa khAIe to paNa pUratuM proTIna maLI rahe che. DarI vastunI avejImAM soyAbIna e proTIna meLavavAno sauthI sahelo rasto che." -Ishi Khosla, Director and Nutritionist - Whole Foods. samasyA ApaNe UbhI karI che ane eno upAya paNa ApaNA ja hAthamAM che. 22 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WHAT'S IN YOUR MILK? 3.ka. dUdhamAM milAvaTa-svAthya mATe gaMbhIra bAbata dUdhanI jhaDapathI vadhatI jatI mAga ane dUdhamAM satata bhAvavadhArAne kAraNe dUdhamAM milAvaTa vadhI rahI che. ApaNane jANIne AghAta lAgaze ke ApaNAM svAthya mATe khUba ja hAnikAraka hoya evI vastuo dUdhamAM meLavavAmAM AvI rahI che. bhAratanA eka nAgarike suprIma korTamAM dAkhala karelI jAhera hitanA kAyadA" (Public Interest Litigation -PIL) heThaLa karelI arajInA saMdarbhamAM bhArata sarakAre enA sogaMdanAmAmAM (Affidavit) kabUla karyuM ke bhAratamAM vecAtuM 68% dUdha bhArata phUDa sephTI eNnDa sTAnDarDsa oNthoriTI ( Food Safety And Standards Authority of India)Hi EURIEUREI UHISI nathI. (http://timesofindia.indiatimes.com/india/68-of-milk-in-country-adulteratedGovt/articleshow/16900547.cms) bhArata sarakAranA dara varSe jAhera karavAmAM AvatA bheLaseLavALA dUdha mATenA AMkaDAo mujaba 75% dUdha e dUdha nahIM, paNa yuriyA, pANI, kosTika soDA, raMga, sAkara, DiTarjanTa, sTArca, kSukojha, mIThuM, dUdhano pAvaDara (Skimmed Milk Ingested For a Prolonged Period Even In Small Doses, Powder) ane vejiTebala pheTa, ItyAdi che. A Can Damage Vital Organs badhI milAvaTanI vastuone kAraNe kensara jevA bhayAnaka rogo thavAnI zakyatA ghaNI vadhI jAya che. 70 of (A mATe Apa NDTV samAcAranI A viDiyo joI Mumbai's milk http://www.youtube.com/watch?v=lc- likely to be ZMXIMhFc) adulterated: Labs WEDNESDAY, JANUARY 11, 2012 TIMES CITY Substances Like Urea, If | Milk- The Silent Killer: dUdhathI Arogyane phAyado thAya che ane e manuSyo mATe jarUrI che evI dUdha vizenI badhI mAnyatAne sadaMtara khoTI paDe evuM eka pustaka- Milk-The Silent Killer (lekhaka-DaoNkTara ena. ke. zarmA, prakAzaka-lAIpha pojhiTiva) dareke khAsa vAMcavuM joIe. DaoNkTara ena. ke. zarmA vizvavikhyAta rekI' grAnDa mAsTara che. e kudaratI jIvanapaddhatino pracAra kare che. 23 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4H ApaNe zAkAhArI (?) mANaso... ahiMsAnA sAyA ma cAlIe. ApaNe ahiMsAnA siddhAMtanuM pAlana karavA mATe zAkAhArI jIvanazailI apanAvI, paraMtu AjanA badalAtA samayamAM zAkAhArI khorAkapaddhatimAM dUdha ane dUdhanI banAvaTanI vastuono upayoga karI zakAya ke nahIM e vicAravAno samaya pAkI gayo che. "zAkAhArI zabdanA arthane pharIthI tapAsavAnI jarUra che ane samayAnusAra emAM Avazyaka pheraphAra karavAnI jarUra che. 40-50 varSa pahelAM dUdhanA vaparAzamAM kadAca kaMI kharAba nahotuM. tyAre prANIo pratye koI krUratA nahotI. zaherIkaraNa maryAdita hatuM. gAmaDAMmAM darekanAM gharamAM gAya-bheMsa hatAM. emane kuTuMbanAM sabhyanI jema sAcavatA hatA. Aje ApaNe khAtarIthI kahI nathI zakatA ke je prANIonuM dUdha ApaNe vAparIe chIe enA para koI atyAcAra nathI karavAmAM Avato ke pachI emanI emanA jIvanaparyata sArasaMbhALa thAya che. Aje paNa ApaNe prANIonI surakSA tathA emanI barAbara dekhabhALa rAkhI zakatA hoIe to dUdha vAparavA mATe koI vAMdho nathI. prANIonuM Arogya ne AyuSya vadhaze ane ApaNuM paNa svAthya barAbara raheze. pahelAM Ama ja thatuM hatuM. jo ke AjanA samayamAM dUdhanI pravRttinA ati vepArIkaraNa, zaherIkaraNa ane vikasatA jatA DerI udyoganA lIdhe bhayaMkara hatyAkAMDa thaI rahyo che. jANatAM-ajANatAM, sIdhI ke ADakatarI rIte ApaNe paNa karoDo prANIonI hatyAmAM javAbadAra banyA chIe. AjanuM dUdha ApaNA svAthya mATe keTaluM hAnikAraka che e paNa ApaNe joyuM. samaya ane saMjogo badalAyA che. mANasajAtanI lAlaca, bhUkha ane vadhatI jatI jarUriyAte eka moTo prazna Ubho karyo che. ApaNane have dUdha ane mAMsa vaccenI kaDI najara sAme spaSTa dekhAI rahI che. GREED IS STOPPING HUMAN EVOLUTION ApaNane nathI lAgatuM ke koIke sAcuM ja kahyuM che 'dUdha' zuM pravAhita mAMsa nathI?? 24 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANIjanya vastuonI zRMkhalAH dUdha, mAMsa ane cAmaDuM-ApaNe eka najara nIce ApelA koSTaka para nAkhIzuM to khayAla Avaze ke prANIjanya vastuono upayoga dareka loko-zAkAhArI ke binazAkAhArI loko karI rahyA che. prANIjanya vastuo vaparAzAta 1. dUdha ane dUdhabanAvaTanI vastuo jevI ke ghI, | zAkAhArI ane binazAkAhArI baTara, cIjha, panIra, AIsakrIma, ItyAdi 2. mAMsa | binazAkAhArI 3. cAmaDuM . zAkAhArI ane binazAkAhArI | 4. bIjI prANIjanya vastuo, jevI ke carabI, hADakAM, zAkAhArI ane binazAkAhArI lohI, vALa, ItyAdi, jeno upayoga sAbu, kaoNmeTiksa, TUthapesTa, davAo, breDa, braza, ItyAdi vastuo banAvavAmAM thAya che. chellAM 50 varSamAM mAMsanI khUba ja UMcI dIvAla UbhI thaI che ane enA pAyAmAM dUdha ane cAmaDuM bhareluM che. ApaNe pAyAmAMthI dUdha ane cAmaDAMne haTAvIzuM to ja A mAMsanI dIvAlane toDI zakIzuM. katalakhAnAnA Arthika gaNitano dAkhalo to ja barAbara bese, jo prANIono "jIvatAM ane maryA pachI' ema banne rIte upayoga hoya. dUdhathI mAMsa-kaI rIte A sAMkaLane toDI zakAya? mAga, puravaTho ane kiMmata (Demand- Supply And Price)nA arthazAstra (Economics)nA sAdA niyamathI ApaNe dUdha ane bIjI DerI proDakTanI mAga ghaTADIe to zuM thAya? dUdhanuM ati vepArIkaraNa thayuM che e ochuM thavAnI zarUAta thAya. dUdhanI ochI mAganA lIdhe dUdhanA bhAvamAM ghaTADo thAya. ochI mAga ane ochA bhAvane lIdhe videzI moTI DerI kaMpanIone dhaMdho karavAnuM ochuM protsAhana maLe. AnA lIdhe binakudaratI rIte thato prANIono uchera ocho thAya. katalakhAnAne maLatAM prANIonI saMkhyAmAM ghaTADo thAya. mAMsanuM utpAdana ghaTe. mAMsanI kimatamAM vadhAro thAya. mAMsanI mAga ghaTe, mAMsano vaparAza ocho thAya. che ane aMte... dUdha ane mAMsanuM viSacaka tUTavAnI zarUAta thAya. dUdha ane mAMsa eka sikkAnI be bAju jevAM thaI gayAM che. ApaNe sikkAnI eka bAjunA Arthika mUlyane nAbUda karI zakIe to sikko khoTo thaI jAya ane ApaNe A dUdha ane mAMsanI bhAgIdArInA vepAramAMthI bahAra nIkaLI jaIe. 25 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka miniTa mATe A paNa vicArIe... dhAro ke duniyAmAM bahu moTI saMkhyAmAM loko zAkAhArI thaI jAya ane mAMsanI mAga khUba ja ghaTI jAya, paraMtu ApaNI dUdhanI mAga AjanI jema khUba ja vadhAre rahe to zuM thAya? AnuM zuM pariNAma Ave? DerI udyogane to AjanI jema dUdhanI mAgane saMtoSavA mATe moTI saMkhyAmAM prANIonI jarUra paDavAnI che ane e to enI rIta mujaba karoDonI saMkhyAmAM binakudaratI rIte prANIono uchera karaze ane bahu krUra paddhatiothI vadhAremAM vadhAre dUdha meLavIne jaladIthI prANIonuM upayogI AyuSya ochuM karyA karaze, paraMtu DerI udyogamAM jenI jarUriyAta pUrI thaI gaI hoya evAM ATalAM badhAM prANIonI saMbhALa koNa leze? AjanI pAMjarApoLa pAse ATalI jagyA nathI. ghaNI badhI navI pAMjarApoLo bAMdhavAthI paNa karoDo prANIono samAveza zakya nathI. AvA saMjogo UbhA thAya to zuM karavuM eno javAba zodhavo muzkela che. bIjuM, prANIonAM cAmaDAMnI ApaNI vadhatI jatI mAgane kaI rIte pUrI karazuM? AnA parathI eka vAta to ApaNI najara sAme spaSTa dekhAya che ke prANIhatyAnI vadhatI jatI samasyAnA mULamAM phakta mAMsa udyoga ja javAbadAra nathI. ApaNe zAkAhArI dareka lokoe ApaNI jAtane eka savAla e pUchavAno che ke prANIonI kataleAmanI AkhI prakriyAmAM ApaNo doSa keTalo? ane jo ApaNane ApaNo doSa jaNAto hoya to pachI bIjo savAla e pUchavAno ke : - have karIzuM zuM? - zuM karavuM joIe? moDuM to thaI gayuM che, paraMtu bahu moDuM thAya e pahelAM jAgavAnI jarUra che. have ApaNe paNa zveta krAMti karavI joIe, paraMtu ApaNI krAMti sapheda zabdanA zAMtinA arthane sArthaka kare evI krAMti hovI joIe. dareka jIvonI zAMti mATenI haze. eka cokkasa varganA lAbha mATe karavAmAM AvelI krAMti bIjA jIvo mATe narakanuM du:kha laIne Ave evI krAMtinuM koI mUlya nathI. koI paNa krAMti dareka jIvonA lAbha mATe hoya to ja sAcI krAMti kahevAya. Peace Revolution ghaNA rastA che. cAlo, ahiMsAnA sAcA mArge cAlavAnI zarUAta karIe. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. vegAnijhama (Veganism): pahelo ane uttama upAya dUdha ane dUdhanI banAvaTono saMpUrNa tyAga Aje duniyAmAM vegAnijhamano vAyaro phUMkAvA lAgyo che ane ene zAkAhArI (Vegetarianism) paddhatinA custa pAlana mATe anivArya gaNavAmAM AvI rahyuM che. vegana loko koI paNa jAtanI prANIjanya vastuono vaparAza karatA nathI ane ethI dUdha ke dUdhanI banAvaTanI koI paNa vastuono upayoga karatA nathI. ghaNA vegana loko madha paNa vAparatA nathI, kAraNa ke e madhamAkhImAMthI meLavavAmAM Ave che. vegana loko silka ke Una (Wool)no paNa upayoga karatA nathI, kAraNa ke emanuM eka ja dhyeya che ke prANIone koI paNa jAtanI IjA na pahoMce ane emanA pratyenI anukaMpA thoDI paNa ochI na thAya. vegana loko prANIonAM dUdhane badale soyA, nALiyera, cokhA ke badAmanuM dUdha vApare che. Aje duniyAnA dareka dezamAM vegana lokonI saMkhyA vadhavA lAgI che ane vegana khorAka paddhatino vadhAre ne vadhAre pracAra thaI rahyo che. Yeoan jona robIksa bAskana robInsa' nAmanI AIsakrIma kaMpanInA vArasadAra hatA, paraMtu eNe e nakArIne potAnA siddhAMta pramANe jIvavAnuM nakkI karyuM. kahevAya che ke amerikAmAM mAMsAhAranuM pramANa ochuM thavA mATe emanA khorAka ane svAthya vizenAM pustakoe agatyano bhAga bhajavyo che. emanI khUba ja vizvavikhyAta buka The Food RevolutionmAM A zabdo ApavAmAM AvyA che. "vanaspatijanya khorAkathI ghaNA badhA phAyadA thAya che ane e taMdurasta jiMdagI tarapha laI jAya che enAthI hRdayaroga ne kaeNnsaranA roga ochA thaze ane medasvIpaNAmAM ghaTADo thaze. enAthI vadhAre loko zaktizALI, taravariyA ane racanAtmaka kAryo karavAvALA thaze. enAthI jaladI gharaDA thavAno Dara ocho thaze ane najIkanA kuTuMbIjanonA akALa maraNAthI tUTatAM kuTuMbonI saMkhyAmAM ghaTADo thaze. khUba ja ochAM du:kha ane darekane vadhAremAM vadhAre AnaMda maLaze.' Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 samagra vizvamAM vaiganijhamanI kevI asara thaI rahIM che e jANIe... 1. khUba ja jANItA loko jevA ke amerikAnA bhUtapUrva pramukha bila klinTananA vegana khorAkane apanAvavAthI ane amerikana abhinetA ane gAyaka jasTina timberaleka (Justin Timberlake)nA "Bring it on Down to Veganville" gItathI evuM lAge che ke veganijhamano vicAra have ghaNA badhA lokonuM dhyAna kheMcI rahyo che. 2. tAIvAnamAM to phakta 'vegana' vastuo mATenuM supara mArkeTa khUlyuM che. CDE 3. IjharAyalamAM 'prAIma TAIma TV' para vegana krAMti thaI rahI che- Mr. Gary Yourofsky's nAmanA prANImitranI vegana khorAka mATenI joradAra spIcane IjharAyala TV para khUba joradAra pratisAda maLI rahyo che. dezamAM A spIca sAMbhaLyA pachI hajAro loko vegana banI rahyA che. (http://www.youtube.com/watch?v=jQ7IYAleo5c). 4. 'Domino'nA vegana pijhA-duniyAmAM IjharAyala sauthI pahelo deza che, jyAM 'Domino'e vegana pijhA vecavAnA cAlu karyA che. (http://www.washingtontimes.com/news/2013/dec/16/dominos-launches-its first-vegan-pizzal). 5. svIDana dezamAM vadhAre ne vadhAre loko vejiTeriyana ane vegana banI rahyA che. (http://www.thelocal.se/20140321/one-in-ten-swedes-is-vegetarian-survey) 6. 'TAITenika' ane 'avatAra' jevI vizvavikhyAta holIvUDa philmonA DAyarekTara jemsa kaeNmerona vegana che. emanA sahakArathI amerikAmAM eka skUla cAle che ane skUlamAM vidyArthIone vegana jamavAnuM ApavAmAM Ave che. jyAM mAMsa khAvuM e khUba ja sahaja ane rojiMdu hoya evA IjharAyala ane tAIvAna jevA dezamAM A thaI zakatuM hoya to ApaNe to zAkAhArI bhAratavAsIo kaI rIte pAchaLa rahI zakIe? Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. 2012nA varSamAM amerikAmAM vejiTeriyana risorsa grupathI prerita ane herIsa InTaraekTiva'nA eka sarvekSaNa mujaba amerikAnA 2.5% loko emane vegana tarIke oLakhAve che, je 2009mAM 1% loko hatA. A bahu moTo AMkaDo na lAge, paraMtu veganano vadhato jato prabhAva jarUra batAve che. 8. duniyAmAM ghaNA badhA ramatavIro, gAyaka ane abhinetAo ane bIjAM kSetranI jANItI hastIo vegana che. vegana lokonuM lisTa jovA mATe klika karo (http://en.wikipedia.org/wiki/Listofvegans) 9. gUgala TrenDa' (gUgala vebasAITa)mAM vadhAre zuM zodhAI rahyuM che? duniyAmAM lokono vegana jIvanazailI pratyeno lagAva pahelAM karatAM ghaNo vadhI rahyo che. (http://www.google.com/trends/explore?hl=en-USq=vegan) Aje bhAratamAM ghaNAM zaheramAM vegana klaba athavA to vegana lokonuM grupa che ane e vegana khorAka paddhatino pracAra kare che. 13-4-2014nA 'TAImsa oNpha InDiyAnA samAcAra mujaba bhAratamAM paNa evA loko che, jemaNe emanAM lagnamAM phakta vegana khorAkano ja upayoga karyo hato. emano umadA hetu e hato ke lagnaprasaMganI ujavaNImAM koI paNa jIvane koI paNa jAtanI hAni na pahoMcavI joIe. bhAratamAM dhIre dhIre amuka loko vegana jIvanapaddhati apanAvI rahyA che, paraMtu A bAbatamAM ApaNe khUba ja pAchaLa chIe. VEGAN Compassion Nonviolence for the people for the planet For the animals pahelAMnA samayamAM 'zAkAhArI' thavuM pUratuM hatuM, paraMtu have enAthI AgaLa vadhIne vegana banavuM e ja sAco mArga che. ekasAthe ane acAnaka saMpUrNa vegana banavuM dareka mATe kadAca zakya nathI, paraMtu dUdhano dhIre dhIre vaparAza ocho karatA jaIe to paNa ghaNuM che. dUdhano vaparAza ukta bALako mATe karIe. ApaNo vaparAza ocho thaze to bALakone kadAca sArI guNavattAvALuM ane bheLaseLa vagaranuM zuddha dUdha maLaze. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HELLO verAna banyA pachInA anubhava- A loko zuM kahe che? 'pahelI vAra zuddha, zArIrika, AdhyAtmika, naitika ane lAgaNIsabhara jiMdagI jIvavAno anubhava karyo."-krisTIna "mane aMdaranI zAMtino ane bIjA jIvo sAthenA joDANano anubhava thayo ane e anubhava mukti tarapha laI jato lAgyo."- pITara - jemsa mekviliyama (TeksAsa yunivarsiTI, amerikAmAM prophesara)nA zabdo- je divase meM phekTarI phArmamAM vAcharaDAno janma thAya che evI viDiyo joI e ja divasathI huM vegana banI gayo. vAcharaDAne enI mAtAthI tarata alaga karI devAmAM AvyuM hatuM. vAcharaDuM enI Doka pAchaLa laIne enI mAtAne jovAnI koziza karatuM hatuM. gAya gussAthI ane lAcAratAthI pAgala jevI jaNAtI hatI. gAyano je dardanAka avAja sAMbhaLyo evo avAja meM koI divasa sAMbhaLyo nathI. zuM thaI rahyuM che e mane samajAtuM nahotuM, paraMtu eTalo khayAla Avyo ke A khUba ja kharAba hatuM ane dUdhanA eka glAsa mATe prANIonuM A darda vyAjabI nathI. mane gAya ane vAcharaDA mATe je lAgaNI thaI emAM mArI duniyA badalAI gaI.' I'm Vegan kArla luIsa- amerikana doDavIra je vegana cheInTaranaeNzanala limpiksa kamiTIe ene sadIno zreSTha ramatavIra kahyo hato. eNe oNlimpiksamAM 9 golDa ane eka silvara meDala meLavyo che. kArla luIsanA zabdo- vegana khorAka zarR karyAnA pahelA varSamAM doDamAM mATe uttama dekhAva hato. vegana khorAka khAvAthI mAruM vajana kanTrolamAM rahe che. huM vadhAre khAuM chuM. khUba ja sAruM lAge che." 30 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra. bIjo saraLa upAya- dUdhamAMthI banatI vastuono upayoga ghaTADavo: bhAratamAM dUdha ane dUdhanI banAvaTonI mArkeTa rUpiyA 4 lAkha karoDanI che ane AmAMthI 45% pravAhI dUdhanI mAga che, jyAre bAkInA 55% dUdhamAMthI banatI bIjI vastuo mATe che, jema ke ghI (baTara), cIjha, panIra, AIsakrIma, mIThAI, caoNkaleTa, ItyAdi. A dareka vastuonI mAga 20%-30%nA vArSika darathI vadhavAnI che. A vastuo vecavA mATe moTI moTI kaMpanIonI asaMkhya zAkhA khUlI javAthI A dUdhabanAvaTanI vastuono vaparAza khUba ja vadhI jaze e cokkasa bAbata che. ApaNA zAkAhArI lokono A dareka vastuono vArSika vaparAza hajAro Tanano che. ApaNe koziza karIe to jarUrathI AmAM ghaNo kApa mUkI zakIe. A dareka vastuo mATenA DerI phrI'vikalpa paNa che. ApaNe eno upayoga karIe. toDuM, soyA cIjha, badAmanuM baTara, vagere dareka vastuo moTA DipArTamenTala sTorsamAM maLe che. A vastuo banAvavA mATenI rIta (reMsipI) nIce ApelI vebasAITomAMthI jANavA maLaze: sharanindia.org,peta.org, vegan.org, youtube ApaNane e paNa khayAla hovo ghaTe ke cIjhamAM vAcharaDAnuM reneTa (vAcharaDAMnA peTanAM AMtaraDAMmAMthI banatI vastu) vaparAya che. AIsakrImamAM pazuonI carabI vaparAya che. mAMsa vagarano somavAra (Meatless Monday) e eka abhiyAna che, je amerikA ane bIjA dezomAM pracalita thaI rahyuM che. potAnA svAsthya ane paryAvaraNanI rakSA mATe aThavADiyAmAM eka divasa mAMsa na khAvuM evuM karavAmAM Ave che. bhAratamAM ApaNe paNa dUdha vagarano somavAra (Milkless Monday) manAvIe to dUdhano vaparAza 15% (sAtamAMthI eka divasa) ghaTI jAya. lAkho prANIono jIva bacI jAya. zuM ApaNe dUdha ke dUdhanI banAvaTanI vastuo vagara eka divasa na rahI zakIe? 31 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. dhArmika bAbatomAM dUdha-ghIno upayogaH Izvarane pasaMda haeo kharuM? dhArmika vidhiomAM prANIonI ApavAmAM AvatI AhutipahelAMnA samayamAM ghaNI jagyAe yajJa ane pUjAmAM prANIonI bali ApavAmAM AvatI hatI. Aje paNa koIka koIka jagyAe A prathA cAlu ja che. ApaNe paNa dhArmika vidhiomAM ghI, dUdha ne dUdhanI mIThAIono upayoga prasAda ane dhArmika jamaNavAramAM karIe chIe. emAM paNa eka rIte joIe to prANIonuM balidAna ja ApavAmAM AvI rahyuM che. dhArmika vidhiomAM vaparAtAM dUdha ane ghI-zuddha ane pavitra che kharAM? AjanA dUdhamAM pasa, lohI, eNnTi-bAyoTika davAo ane bIjA aneka jAtanA hormonsa che. A dUdha bhagavAnane dharavA mATe "zuddha ane pavitra gaNI na zakAya. AnI jagyAe vejiTebala ghI ke soyA dUdhano upayoga karavo joIe. eka vAra to ApaNe e cokkasa vicAravuM rahyuM ke ApaNAM AvAM ghI, dUdha ke mIThAIthI bhagavAna khuza thatA haze ke prANIonuM darda joIne emane paNa pIDA thatI haze? AjanA krUra DerI udyoganA jamAnAmAM ApaNI dhArmika rItamAM badalAva jarUrI che. ApaNe ApaNAM dhArmika sthAno ane dhArmika prasaMgane to prANIhiMsAthI mukta banAvIne pavitra karIe. ApaNe dareka vastune zuM kAma dhArmika lebala mArIe chIe? bhAratamAM ApaNe "zAkAhArI jIvanazailIne dhArmika viSaya banAvyo ane bahu badhI prajAne prANIonI lAgaNIthI vimukha banAvI dIdhI. ApaNe sauthI mahAna dharma mAnavatAnA dharmane bhUlIne jIvadayAne koI eka sAMpradAyika dharma gaNIne ApaNe prANIonuM to ahita ja karyuM che. 'hare kRSNa saMsthA" (Iskona) taraphathI cAlato 'phUDa phora lAIpha' (www.ffi.org) - 1974nA varSamAM zarU thayeluM A abhiyAna rojanA 30 lAkha lokone 60 dezamAM vegana khorAka taddana phrImAM Ape che. skUlomAM ane achatavALA pradezomAM khorAka pahoMcADavAmAM Ave che. duniyAmAM AvI rItano A sauthI moTo progrAma che ane e yunAITeDa naeNzana varlDa phUDa progrAmathI paNa moTo che. zuM A sAco mAnavadharma nathI? chellI thoDI sadIomAM ahiMsAno prabhAva gAMdhIjIe vadhAryo evuM koI dharmaguruoe karyuM nathI. hakIkatamAM jIvadayAnA pracAra mATe mAnavadharma sivAya bIjA koI dharmanI jarUra nathI. 32 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. "cAya pe carcA'-grIna TI - lIlI cA (dUdha vagaranI)no upayoga karIe | bhAratanA dareka prAMtamAM moTA bhAganA loko divasamAM ghaNI vAra dUdhamAM banAvelI cA pIve che. rojanuM lAkho liTara dUdha ApaNe cA mATe vAparIe chIe, jyAre bIjA dezomAM dUdha vagaranI cA pIvAno rivAja pracalita che. vizvamAM grIna TIne taMdurastI mATe sauthI uttama pINA tarIke gaNavAmAM Ave che. grIna TImAM eNnTi-oNksiDanTa (Antioxidants) khUba vadhAre mAtrAmAM che, je ApaNA zarIranA koSonuM rakSaNa kare che. grIna TI pIvAthI nIce mujabanA lAbha thAya che.. (1) magajanI zakti vadhAre che. 2) lohImAM sugaranuM pramANa ghaTADe che. (3) kolesTarola levalane ghaTADe che. 4) dAMtonuM svAthya sudhAre che. (5) zarIranuM vajana sapramANa rAkhe che 6) zarIranI cAmaDIne sArI kare che. (7) blaDa prezara ochuM kare che. 8) kensara jevA mahAbhayaMkara roga ochA thAya. (9)hADakAMne majabUta kare che. 10) jaladIthI gharaDA thavAnI prakriyAno sAmano kare. noMdha/cetavaNIH "grIna TI" ke "bleka TI ke koI paNa cA pItAM pahelAM sAvacetI rAkhoH je loko lohIne pAtaLuM karavAnI (Anticoagulant) davA jevI ke coumadin/Warfarin letA hoya emaNe grIna TImAM rahelA viTAmina KnA lIdhe sAvadhAnI rAkhavAnI jarUra che. grIna TI ane espirina (Aspirin)ne sAthe meLavavAthI lohIne jAmatuM roke che ane enAthI raktastrAva (Bleeding)nuM jokhama vadhI jAya che. bIjI dareka cAnI jema grIna TImAM paNa thoDuM kephIna (Caffeine) che ethI garbhAvasthA daramiyAna cAno vaparAza ocho karavo joIe. zaktivardhaka davAo (Stimulant Drugs)nI sAthe grIna TIno upayoga blaDa prezara ke hRdayanA dhabakArAne vadhAre che. je loko Warfarin-Coudamin letA hoya emaNe grIna TIno upayoga na karavo joIe. | 'TAImsa oNpha InDiyA'nA 28 julAI, 2014nA diyorTa mujaba bhAratamAM grIna TI eka heltha-phUDa tarIke UbharI rahyuM che. bhAratamAM "bleka TInuM vArSika vecANa 2%no vadhAro darzAve che, jyAre grIna TInAM vecANamAM 60%no vadhAro thaI rahyo che. 33 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 5. ahiMsaka vastuono vaparAzaH ...zuM ApaNane A khayAla che kharo ... mAMsa udyogane prANIonA zarIranA avayavamAMthI thatI AvakanuM pramANa bahu ja vadhAre che ane enA lIdhe mAMsa udyogano vikAsa bahu jhaDapI thayo che. ApaNI jarUriyAto (je jIvana jarUriyAto nathI)nI vastuo jevI ke sauMdarya prasAdhano (Cosmetics), sAbu, TUthapesTa, biskiTa, baeNkarI proDakTsa, jAma, cIjha, caoNkaleTa, vageremAM prANIonAM hADakAMno pAvaDara, jileTIna, carabI, NOW CRUEL COSMETICS maTana Telo, IMDAM, vAcharaDAnuM reneTa, ItyAdi prANIjanya vastuono upayoga thAya che. davAonI cakAsaNI ane ene banAvavA mATe lAkho prANIone ribAvavAmAM Ave che ane emanI hatyA thAya che. mIThAIo ane dhArmika kriyAmAM vaparAtA varakhamAM kumaLA vAcharaDAnI cAmaDIno upayoga thAya che. phakta 100 grAma silka mATe 1500 rezamanA kIDAne garama pANImAM ubALIne mAravAmAM Ave che. vUlana, phara, hera braza, peInTa braza banAvavA mATe prANIone khUba ja vedanA ApIne vALa kheMcI kADhavAmAM Ave che. prANIo ribAyane mRtyu pAme che. hAthIdAMta (Ivory) mATe hAthIone pIDA ApavAmAM Ave che ane ghaNI vAra phakta enA mATe hAthInI hatyA karavAmAM Ave che. mAchalInA peTane cIrIne motI (Pearl) kADhavAmAM Ave che. lAkha (jhADamAMthI nIkaLato lAla raMgano padArtha)H ne vAparavAthI lAkho nAnA jIvaDAno bhoga levAI jAya che. madhaH madhamAkhIone mArIne madha meLavavAmAM Ave che. dehadAna-cakSudAna: ApaNAmAMthI mAtra bahu thoDA manuSya ja mRtyu pachI dehadAna ke cakSudAnano vicAra kare che, jyAre prANIonA dareka avayavanuM to jabaradastIthI jIvatAM jIva ja dAna thaI jAya che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bonacAInA kapa, Dinara seTa, phlAvara vAja, vageremAM baLadanAM hADakAMnI rAkhano upayoga thAya che. - ApaNA plAsTikanA ati vaparAzathI samagra kudaratI vAtAvaraNano vinAza thaI rahyo che. gAya ane bIjAM prANIonA khorAkamAM plAsTika AvI rahyuM che ane e khUba ja pIDAdAyaka hoya che. upara jaNAvelI ApaNI vaparAzanI vastuonA ahiMsaka vikalpa taiyAra che ane e paNa ApaNI jarUriyAta ke mojazokhamAM kApa mUkyA vagara zakya che. A vastuo meLavavA mATe thoDI mahenata karIne tapAsa karavAnI jarUra che ane nizcaya karavAno ke ApaNe ApaNI sagavaDatA mATe koI paNa jIvane hAni pahoMcADavI nathI. bhAratamAM CBSE borDa ane saMlagna evI hajAro skUlone jaNAvyuM che ke vidyArthIo mATe cAmaDAMnAM zUjhano upayoga ghaTADavo ane kenavAsanAM zUjhano upayoga vadhAravo. CBSEnA oNphisara ramA zarmAnA 'TAImsa oNpha InDiyAne jaNAvyA mujaba "AmAM koI bemata nathI ke paryAvaraNane khUba ja nukasAna pahoMcADIne ane JOY! prANIonI hiMsA karIne cAmaDuM meLavavAmAM Ave che. cAmaDuM CBSE Urges Schools to meLavavA mATe jherI rasAyaNono Stop Using upayoga karavAmAM Ave che, je Leather Shoes khUba ja ocho thaI zake. jo, PETANDIA skUlomAM cAmaDAMnAM zUjhanA vaparAzane marajiyAta banAvavAmAM Ave." ApaNI khAvA-pIvA ane rojiMdA vaparAzanI bahu badhI vastuomAM prANIjanya vastuo vaparAtI hoya to ApaNe zAkAhArI chIe e vAtanuM vajUda keTaluM? | ApaNe dareka loko eka eka pAMjarApoLa to kadAca na baMdhAvI zakIe, paraMtu koziza karIe to ApaNA darekanAM gharamAM cAlatuM eka minI katalakhAnuM to jarUrathI baMdha karI zakIe. koI paNa vastu khAtAM ke vAparatAM pahelAM-ATaluM vicArIe-zuM A vastu koI jIvane hAni pahoMcADe che? zuM mArI pAse bIjo koI ahiMsaka vikalpa che? 35 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nItimaya Arthika vyavahAra zaoNrabajAramAM rokANa karIe... paraMtu sAthe sAthe mAnavatA na bhUlIe Ethics MONEY UNITED PIRITS IOC Inspiring Yec zerabajAra (Stock Market)mAM rokANa karatAM pahelAM eka vAtanuM cokkasa dhyAna rAkhIe ke ApaNe mAMsa, dArU, DerI ane DerI proDaTsanuM utpAdana karatI kaMpanIo, cAmaDuM, IDAM, cikana, sigAreTa, taMbAku, Bou Veroy's hoTela, davA banAvatI kaMpanIo, ItyAdi udyogone protsAhana na ApIe. A dareka udyoga mAnavI ane prANI banne mATe hAnikAraka che. ApaNe jANIe chIe ke rokANakAronI mUDIthI jAhera kaMpanIo (listed Companies) enA vepArano vikAsa kare che. ApaNane jANa na hovAne lIdhe athavA to barAbara mArgadarzana na maLavAne lIdhe ApaNe jANe-ajANe evI pravRttiomAM madada karIe che, je karavAno ApaNo IrAdo nathI. ApaNA PLEHRAQ Beauty Without Cruelty -414-il RIPPUR RISIRISIRI HE HIPLERISI (Guide) bahAra paDI che (http://www.bucindia.org. 2014nI PDF phAIla DAunaloDa karI zako cho.) A mArgadarzikAmAM kaMpanIone emanI pravRtti anusAra alaga alaga vibhAgamAM darzAvavAmAM AvI che. ApaNe koI paNa kaMpanImAM rokANa karatAM pahelAM A gAIDa para najara nAkhavI joIe. hA, eka vAtano Dara na hovo joIe ke ApaNe mAMsa, dArU ke sigAreTa, ItyAdi kaMpanIomAM rokANa na karIe to pachI bIjI kaI kaMpanIomAM rokANa karIne vadhAre vaLatara meLavI zakAya. sAcA ane sArA raste kAma karatI hajAro sArI kaMpanIo che, jemAM rokANa karIne ApaNane sAruM vaLatara paNa maLaze ane koI paNa jAtanAM pApanA bojathI paNa bacI javAmAM Avaze. AvI rIte ApaNe je paNa vyavasAya karatA hoIe emAM paNa jANe-ajANe prANIhiMsA thatI hoya evI pravRtti na karIe enuM dhyAna rAkhIe. | raziyAmAM janmelA, paNa amerikAmAM vasavATa karatA- Mr. Pierre Troubetzkoy-nAmanA eka citrakAranA zabdo che- "mANasa zuM kAma uparavALA pAse evI AzA rAkhe che ke enI prArthanA e sAMbhaLe? jyAre ApaNe ApaNI nIce vasatA bIjA dareka jIvo pratye dayA dAkhavatA nathI." 36 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. jIvadayA mATe bIjuM ghaNuM badhuM krI bhADAya... ApaNe zAkAhArI loko jIvadayA mATe je kAryo karIe chIe e moTe bhAge pAMjarApoLa sudhI ja sImita thaI jAya che. vizvamAM bahu badhI saMsthA prANIo pratyenI anukaMpA vadhAravA bahu moTA pAye kAryo karI rahI che. dUdha ane mAMsathI svAthya ne paryAvaraNa para thatI kharAba asaranI bAbatomAM khUba ja saMzodhana thaI rahyAM che. ApaNe paNa ApaNI jIvadayAnI pravRttine vadhAre vizALa arthamAM jovAnI jarUra che. A bAbatamAM nIce jaNAvyA mujaba pagalAM laI zakAya... ) je kheDUto prANIone jIvanaparyata sAcavatA hoya emane Arthika madada ApIe. ) pAMjarApoLono vikAsa karIe. dareka nabaLAM, bImAra ane vRddha pazuone pAMjarApoLamAM rAkhI zakAya evI vyavasthA karIe. ) jIvadayA kArya para koI paNa jAtanuM sAMpradAyika dhArmika lebala na lagAvIe. A kAryane mAnavadharma sivAya bIjA koI paNa dharma sAthe na joDIe. ) nAta-jAta ane dharmanA bhedabhAva vagara ghaNI badhI saMsthAo jIvadayAnA kSetramAM kArya karI rahI che. ApaNe ApaNA dAnano pravAha thoDo A tarapha paNa vALavo joIe. ) chellA thoDA samayathI vizvanA bahu moTA kuberapatio ane udyogapatioe vegana kaMpanIomAM rokANa karavAnuM cAlu karyuM che. emane khayAla AvI rahyo che ke bhaviSyamAM A vyavasAyomAM khUba tejI AvavAnI che ane sAthe sAthe paryAvaraNa ane lokonA ArogyanuM kAma paNa thaI rahyuM che. bila geTsa (Microsoft kaMpanInA sthApaka) Hempton Creek Foods ane Beyond Meat nAmanI kaMpanIomAM rokANa karyuM che, jyAre eziyAnI sauthI zrImaMta vyakti Li Ka-Shing paNa Hempton Creek FoodsmAM rokANa kare che. AvI rIte Yahoo ane PaypalnA mAliko paNa vejiTeriyana ane vegana kaMpanIomAM rokANa karI rahyA che. Hempton Creek Foods kaMpanI TeknolaoNjInI madadathI prANIjanya vastuonA vaparAza vagara navI navI khorAkanI vAnagIo banAve che. 'Beyond Meat kaMpanI kRtrima mAMsa banAve che, jemAM koI paNa prakAranI prANIjanya vastu nathI. ApaNe paNa AvI koI kaMpanIone protsAhita karIe ane sAthe sAthe rokANa para sAruM vaLatara paNa meLavIe. ) duniyAmAM koI koI saMsthA ane vijJAnIo kRtrima mAMsa banAvavAnA prayoga karI rahyAM che. A kharca ane samayanI dRSTie khUba ja moTuM kArya che. A kAryamAM Arthika sahAya prANIone dhikkAravA enA karatAM paNa sauthI kharAba pAya e che ke emanI pratye udAsIna (Indifferent) valaNa apanAvavuM ane A amAnavIya kRtya che." | - George Bernard Shaw (khUba ja jANItA nATyakAra ane sAhityakAra) 39 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAthI ene vega maLaze. AvI ja rIte mupharI (muufri.com) nAmanI kaMpanI leboreTarImAM prANIonA kRtrima dUdha banAvavAno prayAsa karI rahI che. > amadAvAdamAM be jaina bahenoe musalamAna strIo mATe halAla' kaoNmeTiksa taiyAra karyA che. A kaoNmeTiksamAM koI paNa jAtanI prANIjanya vastuo nathI. AmAM musalamAna, jaina, prANIo-A traNe zabdo eka sAthe che. ApaNe koziza karIe to AvuM ghaNuM badhuM karI zakIe. ) Aje sarakAra tathA khAnagI kaMpanIo dUdha, mAMsa, IDAM, ItyAdino upayoga vadhAravA mATe jAherAto Ape che ane lokonI mati bhraSTakare che. ApaNe paNa AnI sAme manuSyo mATe zuM hitAvaha che enI jAherAto ApavI paDaze. lokone jAgRta karavA paDaze. ) ApaNA dezamAM dhaMdho karavA AvatI videzI DerI kaMpanIo sAme ApaNe avAja uThAvavo paDaze. emane jANavuM joIe ke bhArata deza kAMI "kacarATopalI" (Dustbin) nathI. ) AgaLa ApaNe joyuM ke ApaNA dezamAM prANIonI rakSA mATe bahu badhA kAyadA che, paraMtu e phakta dekhAva pUratA che ane emano paNa amala thato nathI. mUMgAM prANIone badale ApaNe bolIe ane enA amala mATe mahenata karIe. bhAratamAM govaMza hatyAno vadhAre virodha thaI rahyo che. ApaNI koziza to dareka jIvane bacAvavA mATenI hovI joIe. phebruArI, 2014mAM zrI narendra modI (jyAre e haju vaDA pradhAna nahotA banyA)e koMgresa sarakAra sAme A bAbatamAM khullo AkSepa karelo ke koMgresanA rAjyamAM phakta eka ja krAMti thaI rahI che ane e che mAMsanI gulAbI krAMti, paraMtu julAI, 2014mAM vaDA pradhAna zrI narendra modI khuda mAchImArI vyavasAyane vikasAvavAnI vAta (Blue Revolution) kare che tyAre AghAta lAge che. mAchaglI paNa dariyAI prANI che ane enuM mAMsa e mAMsa ja che. Aje jyAre bhAratanI janatAe bhArI bahumatIthI bhAjapanI sarakArane jitADI che, tyAre ApaNane duHkha thAya che ke e paNa eka yA bIjI rIte mAMsa kalcane vadhAravAnI vAta kare che. lokonI pharaja bane che ke bhAjapa sarakArane yAda karAve ke e A sapheda, gulAbI, blyu, ItyAdi krAMtine baMdha kare. bhAratanA nAgariko mATe acche dina' -prANIonuM sAcI rIte kalyANa karyA vagara Avaze nahIM. 38 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ no excuse ApaNe ApaNI jAtane to na ja chetarIe... dUdhano vaparAza ghaTADavAnA bahu badhA rastA che, paraMtu jyAre ApaNe ApaNI raheNIkaraNImAM pheraphAra karavA jaIe eTale ApaNuM mana e pheraphAra na karavA mATe bahAnAM zodhavA lAge che ane ApaNe ApaNI jUnI Adato ke vicAradhArAmAMthI bahAra nIkaLI zakatA ja nathI. bahAnuM (Excuse) dUdhano vaparAza ocho karavAnA ApaNA ekalAnA nirNayathI zuM pharaka paDaze? dUdha pIvuM e ApaNI sadIo jUnI Adata che ane e choDavI muzkela che. khoTAM bahAnAM sAme ApaNA manane kaI rIte keLavIe... sauthI prathama to ApaNe pote kaMI khoTuM kArya karavAnA doSathI bacI jaIe chIe. bIjuM, ApaNe sAruM kArya karIzuM e joIne bIjA loko paNa enuM anukaraNa karaze. sArA kAmanI zarUAta koIkanA to pahelAM kadamathI thAya che. eka kahevata che ke 'ApaNe badhuM na karI zakIe eno matalaba e nathI ke kaMI paNa na karavuM.' dUdha pIvuM e ApaNI sadIo jUnI Adata che ane e choDavI muzkela che. Adato ne rivAjo samaya ne jarUriyAta pramANe badalAI jAya che. dUdhanA ghaNA vikalpa che. binazAkAhArI loko paNa A ja kahe che ke mAMsAhAra karavo te emanI sadIo jUnI Adata che. ApaNe emane zuM kahevuM? jyAre ApaNane samajAya ke ApaNI AdatonA lIdhe koInuM jIvana jokhamAya che tyAre ApaNe ApaNI Adata ane svAdane badalavAM joIe. ApaNe vicAravaMta mANasoe ApaNA jUnA krUra rIti-rivAjono sakhata virodha karavo joIe. zakya che ke A rIti-rivAjo ApaNI AsapAsa ane ApaNI rItabhAtamAM sadIothI bhaLI gayA hoya to par3A eno virodha thavo joIe. jyAre ApaNI pAse vikalpa hoya tyAre ApaNe nAnAmAM nAnA jIvane paNa hAni na thAya tema karavuM joIe ane tema na karIe to ApaNe ApaNuM manuSyatva choDI daIe chIe ane pApano bhAra uThAvatA hoIe ema kahevAya ane eno koI rIte bacAva na karI zakAya. na - Albert Schweitzer (mahAna philasUpha ane vijJAnI) 39 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahAnuM (Excuse) khoTAM bahAnAM sAme ApaNA manane kaI rIte keLavIe... DarI udyogamAMthI | A ja dalIla bIjI ghaNI pravRttio mATe paNa karI zakAya, je ghaNA badhA lokone | samAja mATe athavA to bIjA jIvo mATe hAnikAraka che. AjIvikA maLe che | rAtorAta kaMI koInI AjIvikAmAM pharaka paDavAno nathI ane ane ApaNA dUdhanA | samayanI sAthe sAthe loko navA vyavasAyamAM joDAya jAya che. vaparAzane ocho | koI paNa vyAvasAyika pravRtti lAMbA samaya sudhI to ja TakI karavAne lIdhe emanI zake, jyAre e saMsAranA samagra jIvo mATe lAbhadAyI hoya. Avaka para asara paDaze. dareka loko ekasAthe ekasAthe darekanI AdatomAM acAnaka pharaka nathI paDavAno. dUdha pIvAnuM baMdha | kharAba thatAM varSo lAgyAM che. karaze to ATalAM | bIjuM, prANIuchera baMdha karavAnI vAta nathI. phakta ene maryAdita badhAM prANIonuM zuM | ane kudaratI pramANamAM ucheravAnI vAta che. thaze? e vahelAM | koI paNa pravRtti enI kudaratI maryAdA oLaMge che tyAre pralaya katalakhAne jaze. | sarjAya che. pralaya Ave che tyAre phakta prANIono nahIM paNa pazuuchera to thavo ja darekano vinAza thAya che. joIe. ANIMALS ARE FRIENDS NOT FOOD! zuM ApaNe prANIonI AMkha sAme AMkha meLavIne ema kahI zakIe kharA ke tamArI pIDA karatAM amArI bhUkhanuM mahattva vadhAre che." - Moby (amerikAno gAyaka ane saMgItakAra) 40 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANIo paNa kadAca ApaNane kahetAM haeo De... ...he IIkAhArI dayALu loDo! tame to kaMIka samajo. tame ahiMsAmAM vizvAsa dharAvo cho ane ethI mAMsAhAra nathI karatA, paNa ajANatA tamAruM kArya mAMsAhAra jevuM ja thaI jAya che. tamane narI AMkhe dekhAtuM nathI eTale khayAla nathI Avato, paNa Apa vicArazIla manuSyo vicArazo to jarUrathI khayAla Avaze ke tamArA dUdhanA vaparAzane kAraNe Aje ame kevI bhayAnaka paristhatimAM mukAI gayAM chIe. pahelAMnA samayamAM AvuM nahotuM. bIjuM, tame jema jema susaMskRta (Civilised) thatA gayA tema tema gaNatarIbAja thatA gayA. dareka vastune naphA-nukasAnanA trAjave toLavA lAgyA. bhArata deza zuM Arthika rIte sAva kaMgAla che ke amArAM lohI, mAMsa ane cAmaDAMmAMthI tamAruM videzI hUMDiyAmaNanuM khappara bharAya che? tame dUdhano amaryAdita vaparAza vadhAryo ane ethI dUdhanuM utpAdana vadhAravA amane davAo Ijekzana ApI ApIne tame dUdhanI guNavattA kharAba karI nAkhI che. A uparAMta, tame dUdhamAM kevI kevI vastuonI bheLaseLa calAvI lo cho e jANIne amane Azcarya thAya che ane ethI manuSyajAtimAM navA gaMbhIra roganuM pramANa vadhI gayuM che enI amane navAI nathI lAgatI. tame manuSyone eTalo to khayAla ja che ke mAtA jevo khorAka le che evA poSaka tattvo enA dUdhamAM Ave che. A ja niyama amArA dUdha mATe paNa lAgu paDe che. mAtAnA dUdhanuM sattva paNa mAtAnI mAnasika paristhitinuM darpaNa che. amArAM vAcharaDAne emanA janma thatAM amArAthI dUra karI devAmAM Ave che, kAraNa ke emanA bhAganuM dUdha tamArA upayoga mATe joIe che, paraMtu navajAta zizune emanI mAtAthI alaga thavAnI vedanA koNa jANI zakaze? AvA samaye meLavavAmAM AveluM dUdha tamArA mATe keTaluM sAruM che e vicArajo. je paNa thaI rahyuM che e koInA mATe barAbara nathI. AzA rAkhIe ke Apa amArI abola lAgaNIone samajI zako.. amArA lohIno raMga lAla che. amane vedanA thAya che ane amArI AMkhamAMthI AMsu paNa khare che. amane lAgaNI thAya che. prema karIe chIe. amAre AMkha, kAna, nAka, jIbha ItyAdi che. AtmA che. TUMkamAM, ame paNa IzvaranI dena chIe... prANIo (jenAmAM paNa prANa hoya e prANI) ApaNAM jevo ja che. "jIva jIva che-pachI e koI paNa hoya-bilADI, kUtaro ke mANasa. emAM koI pharaka nathI. je pharaka che e mANasonI daSTie che ane e potAnA svArtha mATe Ubho karelo che.' - zrI araviMda. 41 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 chelle... vinaMtI... ApaNI dUdhanI vadhatI jatI mAganA lIdhe prANIonI saMkhyAmAM binakudaratI rIte bephAma vadhAro karavAmAM AvI rahyo che. khUba ja ochAM varSomAM vadhAremAM vadhAre dUdha ApIne prANIonuM upayogI AyuSya ochuM karavAmAM AvI rahyuM che. jIvatAM prANIonI cAmaDI (Leather) ApaNAM jUtAM, belTa, parsa, jaeNkeTa, ItyAdinI jarUriyAta mATe utArI levAmAM Ave che. ApaNI rojiMdI vaparAzanI ane khAvA-pIvAnI ghaNI badhI vastuo banAvavA mATe prANIjanya vastuono vaparAza thaI rahyo che. A dareka vastuo prANIhatyAnuM eka moTuM kAraNa banI rahyuM che ane mAMsa udyogane pIThabaLa ApI rahyuM che. A pustikAmAM dUdhano vaparAza bane eTalo ocho karavAnI vinaMtI karavAmAM AvI che enI pAchaLa manuSyajIvananA utkarSa mATenA pAyAnA be siddhAMtano AdhAra levAmAM Avyo cheH sau jIvo sAthe ekamekanA sahakArathI raheH koI paNa jIvanuM kalyANa bIjA jIvonA kalyANa para AdhArita che. ApaNe koI jIvane hAni pahoMcADIe to ApaNane kyAreya paNa sukha ane zAMti nahIM maLe. ochAmAM ochI jIvahiMsAH jyAre paNa ApaNe evI paristhitimAM hoIe, jemAM koI nirdoSa jIvane hAni pahoMcavAnI hoya ane bIjo koI upAya na hoya tyAre ApaNe evo rasto pasaMda karavo joIe, jemAM koI paNa jIvane sauthI ochAmAM ochI hAni pahoMce. ApaNA gujarAtI bhASAnA mahAna kavizrI umAzaMkara jozIe eka nAnI kavitA dvArA samagra mAnavajAtane eka cetavaNI ApI cheH vizALe jagavistAre nathI eka ja mAnavI, pazu che, paMkhI che, vanonI che vanaspati. viMdhAya che puSpa aneka bAganAM, pIMkhAya che pAMkha suramya paMkhInI jIvotaNI kAya mUMgI kapAya che, klevaro kAnananAM viMdhAya che. prakRtimAM ramatAM e dubhAze leza jo dile, zAMtinI svapnachAyA ye kadI mAnavane maLe??? ahiMsAnA sAcA raste prayANa... zAkAhArIthI vegana jIvanapaddhati... Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNane kyAreya evo vicAra thAya kharo ke prANIone takalIpha Ape evuM kAma kravAnI jarUra che kharI? che jyAre bhagavAne ApaNane khAvA-pIvAnI bIjI hajAro vastuo ApI che. che jyAre ApaNI Adato ApaNA paryAvaraNane dUSita kare che. > ApaNA svAthyane hAni pahoMcADe che. je kArya ApaNI saMvedanAne buThThI kare che. je kArya ApaNA "susaMskRta" (Civlised) hovA vize zaMkA UbhI kare che. jyAre dareka dharma ApaNane prANIo pratye anukaMpA rAkhavAnuM kahe che. ) je kArya ApaNI "mAnavatA' para praznArtha uThAve. ghaNI badhI vAra moTA bhAganI samasyAo ApaNA "cAlavA do abhigamathI UbhI thAya che. ApaNe vicAravuM ja nathI. ApaNane Dara che ke vicArIzuM to takalIpha thaze. kaMIka navuM karavAnI jarUra paDaze ane e ApaNI prakRtine gamatI vAta nathI. mAnavIne Izvara taraphathI maLelI sauthI mUlyavAna vastu vicArazakti" che. ApaNe vicAravuM rahyuM ke.. have... ApaNo AhAra ane rojiMdI cIja-vastuono vaparAza kevo haze, jenAthI zAkAhArI zabda pachI lAgeluM praznArtha cihna (?) sAva ja nIkaLI jAya ane ApaNe gauravabhera kahI zakIe ke... "ApaNe dazAkAhArI mANaso.." koI praznArtha nahIM Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANallhaMsAnuM Ta as dUdhanI vadhatI jatI mAga cAmaDAMnuM utpAdana ane nikAsa vadhArI mAMsanuM utpAdana ane nikAsa vadhArI moTI moTI DerI kaMpanIonI zarUAta binakudaratI rIte prANIono uchera (mAMsa cAmaDuM moTAM katalakhAnAM o sthapAyAM amAnavIya rIte dUdhanuM utpAdana vadhAryuM prANIone jaladIthI katalakhAne mokalavAM dUdha vecavA mATe jAherAto/dUdhanA bhAvamAM vadhAro prANIrakSAnA pokaLA kAyadAo bheLaseLavALuM dUdha/manuSyonA Arogya para asara