________________
૪ઃ આપણે શાકાહારી (?) માણસો...
અહિંસાના સાયા મ ચાલીએ. આપણે અહિંસાના સિદ્ધાંતનું પાલન કરવા માટે શાકાહારી જીવનશૈલી અપનાવી, પરંતુ આજના બદલાતા સમયમાં શાકાહારી ખોરાકપદ્ધતિમાં દૂધ અને દૂધની બનાવટની વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરી શકાય કે નહીં એ વિચારવાનો સમય પાકી ગયો છે. “શાકાહારી શબ્દના અર્થને ફરીથી તપાસવાની જરૂર છે અને સમયાનુસાર એમાં આવશ્યક ફેરફાર કરવાની જરૂર છે.
૪૦-૫૦ વર્ષ પહેલાં દૂધના વપરાશમાં કદાચ કંઈ ખરાબ નહોતું. ત્યારે પ્રાણીઓ પ્રત્યે કોઈ ક્રૂરતા નહોતી. શહેરીકરણ મર્યાદિત હતું. ગામડાંમાં દરેકનાં ઘરમાં ગાય-ભેંસ હતાં. એમને કુટુંબનાં સભ્યની જેમ સાચવતા હતા. આજે આપણે ખાતરીથી કહી નથી શકતા કે જે પ્રાણીઓનું દૂધ આપણે વાપરીએ છીએ એના પર કોઈ અત્યાચાર નથી કરવામાં આવતો કે પછી એમની એમના જીવનપર્યત સારસંભાળ થાય છે.
આજે પણ આપણે પ્રાણીઓની સુરક્ષા તથા એમની બરાબર દેખભાળ રાખી શકતા હોઈએ તો દૂધ વાપરવા માટે કોઈ વાંધો નથી. પ્રાણીઓનું આરોગ્ય ને આયુષ્ય વધશે અને આપણું પણ સ્વાથ્ય બરાબર રહેશે. પહેલાં આમ જ થતું હતું.
જો કે આજના સમયમાં દૂધની પ્રવૃત્તિના અતિ વેપારીકરણ, શહેરીકરણ અને વિકસતા જતા ડેરી ઉદ્યોગના લીધે ભયંકર હત્યાકાંડ થઈ રહ્યો છે. જાણતાં-અજાણતાં, સીધી કે આડકતરી રીતે આપણે પણ કરોડો પ્રાણીઓની હત્યામાં જવાબદાર બન્યા છીએ. આજનું દૂધ આપણા સ્વાથ્ય માટે કેટલું હાનિકારક છે એ પણ આપણે જોયું.
સમય અને સંજોગો બદલાયા છે. માણસજાતની લાલચ, ભૂખ અને વધતી જતી જરૂરિયાતે એક મોટો પ્રશ્ન ઊભો કર્યો છે. આપણને હવે દૂધ અને માંસ વચ્ચેની કડી નજર સામે સ્પષ્ટ દેખાઈ રહી છે.
GREED IS STOPPING HUMAN EVOLUTION
આપણને નથી લાગતું કે કોઈકે સાચું જ કહ્યું છે ‘દૂધ’ શું પ્રવાહિત માંસ નથી??
૨૪