________________
બહાર જે મનની વૃત્તિઓ છે : તેને મહાવિદેહા કહેવાય છે. કારણ કે ત્યારે શરીર પ્રત્યેના અહંભાવનો વિગમ થયો હોય છે. આથી જ એ મનોવૃત્તિ મહદ્ હોવાથી અકલ્પિત કહેવાય છે. શરીર પ્રત્યે અહંકાર હોય તો મનની બાહ્ય વૃત્તિ કલ્પિત કહેવાય છે. તેથી મહાવિદેહાવૃત્તિને વિશે સંયમ કરવાથી શુદ્ધસત્વસ્વરૂપ પ્રકાશના આવરણભૂત કલેશ કર્મ વગેરેનો ક્ષય થાય છે. અર્થાત્ કર્મ કલેશાદિ સ્વરૂપ, સકળ ચિત્તના મલો ક્ષય પામે છે. એ પ્રમાણે યોગસૂત્ર(૩-૪૩)માં જણાવ્યું છે કે, “શરીરની બહાર અકલ્પિત એવી ચિત્તવૃત્તિને મહાવિદેહા કહેવાય છે. તે મહાવિદેહાવૃત્તિને વિશે સંયમ કરવાથી, પ્રકાશસ્વરૂપ (સાત્વિક પરિણામ સ્વરૂપ) બુદ્ધિના(ચિત્તના) આવરણભૂત કલેશો વગેરેનો ક્ષય થાય છે...' ઈત્યાદિ અન્યત્ર અનુસંધેય છે.
| Vર ૬-૧૪ો.
* * * ભૂતજયના સંયમથી પ્રાપ્ત થનારી સિદ્ધિઓનું વર્ણન કરવા સાથે ભૂતજયના સંયમનો ઉપાય પણ જણાવાય
છે
स्थूलादिसंयमाद् भूतजयोऽस्मादणिमादिकम् । कायसम्पच्च तद्धर्मानभिघातच जायते ॥२६-१५॥
“શૂલ વગેરે ભૂતોને વિશે સંયમ કરવાથી ભૂતજય પ્રાપ્ત થાય છે, તેથી અણિમાદિની સિદ્ધિ અને કાયાની
