________________
૪૨
આ જ પત્રમાં એક સુંદર ઉલ્લેખ છે: સત્તાવીસમીને રિજે ભાઈ અંબુભાઈ (જૈન), ભાઈ સુરાભાઈ (બૈદિક) સાથે
અમે છેડેલો. તેઓ રજદાર હતા. રોજે છોડ્યો સાથે, સાથે નમાજ પઢયા, જમ્યા સાથે.”
ઈન્સાન બિરાદરીનું આમ એક પગથિયું ન ગણાય? આ ત્રણેય ભાલનળકાંઠા પ્રયોગની મુખ્ય સંસ્થા ભા. ન. પ્રા. સંઘના હોદ્દેદારો છે. પોતપોતાના ધર્મમાં નિષ્ઠાવાન રહીને બીજાના ધર્મોને પણ પિતાના માનીને અપનાવી લેવા – આ છે સર્વધર્મની ઉપાસના, જે ભાલ નળકાંઠાનો મુદ્રાલેખ છે. માટે તે ભાલનળકાંઠા પ્રગ-વિધવાત્સલ્યના ધ્યેયે ધર્મમય સમાજરચનાને પ્રયોગ કહેવાય છે, અને તે ગાંધી પ્રયોગના અનુસંધાનમાં છે.
આપણું કુરેશીભાઈએ જૈન અઠ્ઠાઈનો લાભ નિષ્ઠાવાન મુસ્લિમ રહીને માણી લીધો છે. એ ખ્યાલ કદાચ “
વિશ્વવાત્સલ્યના ચાહકોને હોય તો નવાઈ નહીં ! પિતાના જન્મપ્રાપ્ત સંપ્રદાયમાં નિષ્ઠાવાન પૂરેપૂરા રહીને. અન્ય ધર્મસંપ્રદામાં પણ સક્રિય રસ લેવાના પ્રસંગે પ્રાપ્ત કરવા ઉત્સુક રહેવું. જેથી સંપ્રદાયે રહેવા છતાં સાંપ્રદાચિકતાનાં ઝનૂન કે સાંપ્રદાયિકતાની સાંકડી મનોવૃત્તિ કાયમી વિદાય લઈ લે! બિનસાંપ્રદાયિક્તાના નિષેધાત્મક અંશને વિધેયાત્મક આ રીતે બનાવી મૂકવાનું ગુજરાત દ્વારા ભારત માટે સાવ સહેલું છે. (૧૯૭૬)
સ તબલ
