________________
૫૧
કુરેશભાઈના પત્ર પરથી જણાય છે કે તેમણે જોયું ? “...કદી નહીં, અને કુરેશીભાઈ એકદા સ્વાથ્યને કારણે વહેલા ઘેર આવ્યા છે તેમણે તેમને પરાણે ખવડાવ્યું. ફળો ખવડાવ્યાં. તેઓને સ્વસ્થ થવા બાજુના ઓરડામાં મેકલ્યા. પિતે કુરેશીભાઈનાં કપડાંની ઈસ્ત્રી કરવા લાગ્યાં અને તે કરતાં કરતાં બેભાન થયાં તે થયાં. ઈસ્પિતાલમાં છ દિવસ રહ્યાં અને છેવટે વિદાય થયાં.” કુરેશભાઈ જાતે તે પત્રમાં જ લખે છે: વિચારું છું. આમિના તે કેટલી ભાગ્યશાળી! રિદ્ધિસિદ્ધિ, ઈજજત આબરૂ સાથે ખુદાના દરબારે તે સીધાવે છે. ખુદાની રહેમ છે, તે દુઆ....”
વાત સાચી છે. આથી જ આગાખાન મહેલરૂપી બાપુના કારાવાસમાં, સન ૧૯૫રમાં કસ્તૂરબા બાપુના ખેાળામાં પડીને છેવટે વિદાય થયાં. તેઓની ઉમ્મર સાઠ ઉપર હશે! આમ સાઠ સાઠ વર્ષ વીત્યા બાદ આવી વિદાયની પાછળ આંસુ કેમ આવે છે?
એ શું વિચાર્યું ? બાપુ સાથે ઈમામસાહેબ દક્ષિણ આફ્રિકામાંથી ભારત આવ્યા. તેમનાં જ પુત્રી આમિનાબહેન. બાપુનાં લાડકેડ એમને ફાળે સહેજે આવી પડ્યાં. કયાંના કુરેશીભાઈ અને ક્યાંનાં આમિનાબહેન! પણ બાપુનિમિત્ત બન્નેને સુયોગ થ. ઈસ્લામનું અને હિંદુ ધર્મનું સાચું રહસ્ય પિછાણવાની આશ્રમી જીવનમાં આ યુગલને સોનેરી તક અનાયાસે સાંપડી.
