________________
:
ઊઠે છે. પેાતાની પ્રેયસી કુમતિને જગાડીને એ કહે છે “ સખી! મને ચેન નથી. આત્માને આનદ જોઈ હું અગનમાં જલી રહ્યો છું. તુ' તારુ' વિલાસી સ’ગીત છેડ, કે જેથી કરીને આત્માના આનંદમાં અગન પ્રગટે.”
કુમતિ પેાતાના પ્રિયના આદેશથી કડમાં તે શરીરમાં માદકતાને મૂકી ઉત્તેજક સૂર છેડે છે. એક જ રગમહેલમાં એ ગાનારી : તેના સૂર જુદા; એક વિકાસપ્રધાન, શ્રીજી વિકારપ્રધાન! સુમતિ નિજાનંદના તાર પૂર સંયમનું ગીત છેડતી હોય છે, ત્યારે કુમતિ અહિર્ભાવના વિલાસી તાર પર વિકારનું ગીત ઝકે છે.
આ રીતે વિરોધી સૂર ને ગીતા સામસામાં અથડાતાં સંગીતના લચની મજા બગડી જાય છે. એમાંથી કશતા– પૂર્ણ કોલાહલને ઘાર ધ્વનિ પ્રગટે છે. આ અવ્યવસ્થાથી આત્મા મન ને કંટાળી જાય છે. એકને દુ:ખ આપવા જતાં તેને દુ:ખ મળે છે. એકેયને સુખ નહિ. આત્મા ક’ટાળીને દેવસાંનિધ્યમાં જવા પ્રયત્ન કરે છે, ત્યારે મન થાકીને વિલાસગૃહમાં જવા પ્રયત્ન કરે છે. અહીં આત્મા તે મન ખેંચતાણમાં ઊતરે છે.
આ પ્રસગે જ જીવનનું વિભાજન થાય છે. માણુસના જીવનમાં મથનની આ પળ અતિસૂચક છે. આ પળ એવી છે કે જેમાં એમાંથી એકને પસંદગી આપવાની હોય છે: વૈરાગ્ય કાં વિલાસ; ત્યાગ કાં ભેગ; અમૃત માં સુરા! અનેને એક જ સાથે મેળવવા પ્રયત્ન કરનારનુ` આવી પળે વિચારમૃત્યુ થાય છે!
૫૯
