Book Title: Upadhimat Tarjana Yane Prarupana Vichar
Author(s): Narendrasagarsuri
Publisher: Shasankantakoddharaksuri Jain Gyanmandir
View full book text
________________
[પ્રરૂપણાવિચારગ્રસ્થાનુવાદ आश्रवानां निरोधोयः, संवर: स प्रकीर्तितः ॥ सर्वतो देशतश्चेति, द्विधा स तु विभिद्यते ॥१॥ अयोगीकेवलिष्वेव, सर्वतो संवरो मतः ॥
देशतः पुनरेकद्वि-प्रभृत्याश्रवरोधिषु ॥२॥
અર્થ :–આશ્રવોનો જે નિરોધ તેનું નામ સંવર કહેલું છે, આ સંવર, દેશથી અને સર્વથી એમ બે ભેદે છે. ૧. અયોગી કેવલી વિષે તો સર્વથી સંવર કહેલો છો; અને દેશથી સંવર તે એક-બે આદિ આશ્રવના રોધ કરવાવાળા આત્માને વિષે છે; આ જ અર્થના સંવાદ માટે હેમચન્દ્રસૂરિજી મહારાજે કહ્યું છે. સંબ્રિયત= એટલે બે ત્રણ આશ્રવનો નિરોધ કરતો હોય તે દેશસંવર છે. અને તે સયોગી કેવલીઓને સંવર ભાવનામાં હોય છે. આ પ્રમાણે વ્યવસ્થિત હોયે છતે જે કોઈક ઠેકાણે કેવલીની કાયાના યોગથી જીવ વિરાધનાના નિષેધ'ની પ્રાપ્તિ થાય છે. ત્યાં બધે સ્થાને શૈલેષી અવસ્થાને પામેલા કેવલી ગ્રહણ કરવા. અને તે પ્રમાણે જ કરવાથી બીજા ગ્રંથોનો સંવાદ થતો હોવાથી અને વિશિષ્ટતમ એવા દશવૈકાલિકની વૃત્તિમાં દ્રવ્ય અને ભાવ પદ વડે કરીને હિંસાને ઉદ્દેશીને ચતુર્ભગી આપેલી છે. તેમાં ચોથો ભાંગો શૂન્ય કહેલ છે. એ પ્રમાણે હરિભદ્રસૂરિજીએ કહેલું છે, જો કેવલી, ચોથા ભાંગામાં રહેલા હોત તો ચોથા ભાંગામાં કેવલીનું જ ઉદાહરણ આપ્યું હોત. તે આપ્યું નહિ હોવાથી જણાય છે કે કેવલીને પણ કાંઈક વિરાધના થાય છે. અવસ્થિતપક્ષ તો દશવૈકાલિકવૃત્તિ-શ્રાદ્ધ-પ્રતિક્રમણ સૂત્રવૃત્તિ, અનુયોગદ્વારવૃત્તિ અને ચૂર્ણિ આદિને વિષે દ્રવ્ય-ભાવ પદ વડે કરીને હિંસાને ઉદ્દેશીને ચતુર્ભાગી કહેલી છે. અને તે ચતુર્ભગી અત્યંત-ગહન-દુર્વિચારવાલી દુઃખે કરીને વિચારી શકાય તેવી અને બહુશ્રુતગમ્ય છે. તેથી કરીને કેવળીઓને વિરાધનાને આશ્રીને સાંપ્રતકાલે કોઈએ પણ વાર્તામાત્ર પણ કરવી નહિ'; એ પ્રમાણે પરમગુરુની આજ્ઞા છે, અને તે આશાના લોપમાં મહાનું પ્રાયશ્ચિત્ત છે. અને તેના પાલનમાં જિનવચનની નિંદા=અવહેલનાનું નિવારણ થયેલું છે. એમ જાણવું.–
