Book Title: Upadhimat Tarjana Yane Prarupana Vichar
Author(s): Narendrasagarsuri
Publisher: Shasankantakoddharaksuri Jain Gyanmandir
View full book text
________________
પ્રરૂપણાવિચારગ્રસ્થાનુવાદ] .
[૮૧ જે કાંઈ હતું, છે અને થશે તે બધું અનુમોદીયે છીએ=હર્ષ ગોચરતાને પમાડીએ છીએ-આમાં જે બહુવચન છે તે પૂર્વે કહેલા ચતુદશરણ આદિનો જે સ્વીકાર કરેલ તે સ્વીકાર કરવા વડે કરીને ઉપાર્જિત કર્યો છે પુણ્યનો પ્રાગભાર જેણે એવા પોતાના આત્મામાં બહુમાન જણાવવા માટે બહુવચન વાપરેલું છે.
નનુ=એટલે આ ગાથાનો વિષય શું છે! અથવા ક્યો વિભાગ છે? કારણ કે ‘વિષય અને વિભાગને જાણ્યા વગર જેઓ સૂત્રોની વ્યાખ્યા કરે છે તેઓ પોતાને અને પારકાને દુર્ગતિના સ્નેહી બનાવે છે. કહેવું છે કે વિધિ-૧ ઉદ્યમ-૨, વર્ણક-૩, ભય-૪, ઉત્સર્ગ-૫, અપવાદ-૬, તદુભય-૭ આ પ્રમાણે શાસ્ત્રોને વિષે સૂત્રો ઘણાં પ્રકારના ગંભીર ભાવોથી ભરેલા હોય છે. તેથી કરીને જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ઉદયે કરીને તેના વિષય અને વિભાગને નહિ જાણતો જીવ મુંઝાય છે, અને તેથી કરીને પોતાને અને પારકાને અસદ્ગહ ઉત્પન્ન કરે છે. આથી કરીને પરસ્પર વિરોધ ન આવે તે રીતે રહીને દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાલ અને ભાવ જોઈને સ્યાદ્વાદ મુદ્રાને ઉલ્લંઘન કર્યા સિવાય તે શંકા-કંખા આદિ પદો,વિધિ આદિ ગોચર એવા વિષયી સૂત્રો, તેમાં જ્યાં જે અનુકુલ હોય તેને ત્યાં સ્થાપવું જોઈએ... આ પ્રમાણે શ્રાદ્ધદિન કૃત્યની વૃત્તિમાં કહેલું છે, અને એ પ્રમાણે પ્રતિક્રમણ સૂત્રની ચૂર્ણિનાં અંતે નનુ અસ્યા એમ કરીને આ વાત કહેલી છે, તેનું મસ્યા ઈત્યાદિથી માંડીને પૂર્વપક્ષ જાણવો અને સત્ય એ પદથી ઉત્તરપક્ષ જાણવો, એ પ્રમાણે ચૂર્ણિમાં પણ જણાવેલ છે, પરંતુ આ ગાથામાં મિથ્યાષ્ટિ સંબંધીનું જે કર્તવ્ય છે તે વિષય છે. અને જે માર્ગાનુસારી હોય એ અનુમોદનીય છે, તે સિવાયનું બીજું નહિ. તે વિભાગ છે.
આ વિષય અને વિભાગનની વાત તમે કરી, પરંતુ તે જ નથી જણાતું કે “ક્યા કૃત્યોને માર્ગાનુસારી કહેવું?” એ શંકાને દૂર કરવાને માટે વૃત્તિકાર પોતે જ કહે છે કે જિનભવન આદિથી ન્માંડીને સંવેગ આદિરૂપ સુધીનું જે કૃત્ય,તે વિશેષ્ય જાણવું. અને સંવેગાદિરૂપ-૧, મિથ્યાષ્ટિ સંબંધીનું-૨, માર્ગાનુસારી-૩–આ ત્રણ વિશેષણો જાણવા, તેમાં ૧લું જે વિશેષણ છે
