Book Title: Upadhimat Tarjana Yane Prarupana Vichar
Author(s): Narendrasagarsuri
Publisher: Shasankantakoddharaksuri Jain Gyanmandir
View full book text
________________
પ્રરૂપણાવિચારગ્રન્થાનુવાદ ]
[ ૭૫
ભગવતીસૂત્રના ૭-માં શતકના સંવૃત્ત નામના ઉદ્દેશામાં જે અર્થ કહ્યો છે તે અહિંપણ જાણવો. હે ભગવંત! તહત્તિ કહીને વિચરે છે”, ભગવતી શતક-૧૮, ઉદ્દેશો-૫, સૂત્ર-૮ એની વૃત્તિ આ પ્રમાણે પૂરોઆગળ 'વુો'–બન્ને બાજુના પડખે અને પાછળ એ પ્રમાણે યુગમાત્ર અને યૂપમાત્રકની દૃષ્ટિએ કરીને જોઈને ગમન કરતાં સાધુને ડિ પોડ્ઝે-કુકડીનું બચ્ચું,વર્તક-પક્ષીવિશેષ, કુલિંગચ્છાએ પક્ષીવિશેષ પર્યાપદ્યુત–એટલે નાશ પામે છે એ પ્રમાણે જ ૭મા શતકમાં કહ્યું છે તે પ્રમાણે જાણી લેવું. આના વડે જે સૂચવાયું છે તેનો અર્થલેશ આ પ્રમાણે
હવે ક્યા કારણવડે હે ભગવંત! આ પ્રકાર કહો છો? હે ગૌતમ! જેના ક્રોધ-માન-માયા અને લોભ નષ્ટ થયા છે તેને ઇર્યાપથિકીની જ ક્રિયા હોય છે” ઇત્યાદિ અર્થ આગળ કહેલો છે તે જાણી લેવો.' અહિંયા આ જે રહસ્ય છે તેના અંગે ગુણસ્થાનકના વિચારને જાણનારા આત્માને વિપ્રતિપત્તિ હોતી જ નથી. કારણ કે-૧૩મા ગુણસ્થાનકે ઇર્યાપથિકી ક્રિયાનો અનુબંધ કરે એ નિર્વિવાદ વાત છે. અને તે યોગપ્રત્મિકી છે, અને યોગ જે છે તે સ્વરૂપે વિદ્યમાનપણાવડે કરીને જ ક્રિયા નિમિત્ત થાય છે; પરંતુ વ્યાપારવાળો નહિં, અને તે વ્યાપાર, જવું આવવું-ફરકવું, આદિ તેનાથી જે વિરાધના અને તેનાથી જે ક્રિયા આ અર્થના વિસ્તારરૂપે સર્વે આલાવા સમજી લેવા. વધારે કહેવાથી શું?
મહોપાધ્યાય શ્રી ધર્મસાગરજી ગણિએ પણ આ પ્રમાણે જ પ્રતિપાદન કરેલ છે, યથા ચ પુનર્ અર્થમાં અથવા પિ અર્થમાં લેવો. મુનીનાં શોમના મુનય: સુમુનય: સુસાધવ:-જે સુમુનીઓ=સુસાધુઓ છે તેઓ અપ્રમત્ત ગુણસ્થાનકથી આરંભીને−૧૩મા ગુણસ્થાનક સુધી આરંભમાં વર્તતા હોવા છતાં પણ આરંભિકી ક્રિયા ન થાય આ પ્રમાણે છે, તત્ત્વ ં ઇત્યાદિ આ પ્રમાણે પ્રવચન પરીક્ષાની ૧૪૪મી ગાથાની વૃત્તિમાં કહ્યું છે અને આ અર્થને અનુકુલ બે કારિકા આ પ્રમાણે છે :~
