________________
16 998899995થી
તીર્થ સ્તવના - પ્રાચીન તીર્થ કુંભારિયાજી ગુજરાતના સુપ્રસિદ્ધ તીર્થધામ અંબાજીથી ૨ કિલોમીટર દૂર કુંભારિયા ગામ વસેલું છે. સત્તરમી સદી શિલાલેખોમાં તથા ચૈત્ય પરિપાટીઓમાં આ ગામ આરાસણ'ના નામે પ્રસિદ્ધ હતું. આરાસણગ્રામની સ્થાપના મોટે ભાગે તો ૧૫માં શતકના દ્વિતીય ચરણમાં આરંભમાં થઈ હશે.
થોડી ઘણી વસ્તી અને અન્ય દેવાલયો તથા ધર્મસ્થાનોના ધબકતા આ પ્રદેશમાં ૫ જિનમંદિરો એક જ સંકુલમાં છે. ૧૧મી સદીના પૂર્વાર્ધમાં મંત્રીશ્વર વિમલ દ્વારા મંદિર બંધાયા પછી અહીં ૧૧મી સદીના ઉત્તરાર્ધથી લઈ ૧૩મા શતકના પૂર્વાર્ધ સુધીમાં આરસના અન્ય ચાર મંદિરો બંધાયાં છે. ચૈત્યપરિપાટીઓ, તીર્થમાળાઓ વગેરેમાં અહીંના મંદિરો મંત્રી વિમલશાહે બંધાવ્યાનો ઇતિહાસ મળે છે.
આરાસણમાં પ્રવેશતાં ઉત્તર-દક્ષિણ રસ્તાને અંતે સૌથી પહેલાં ભગવાન નેમિનાથનું મહામંદિર નજરે પડે છે. નેમિનાથના ભવનથી ઠીક ઠીક ઈશાનમાં અત્યારે શાંતિનાથનું મંદિર આવે છે. પ્રસ્તુત મંદિરથી અગ્નિકોણમાં મહાવીર સ્વામીનું મંદિર છે, અને તેની બાજુમાં અગ્નિકોણમાં પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું મંદિર છે. જ્યારે સંભવનાથનું મંદિર જરા દૂર, કંઈક વાયવ્ય કોણમાં આવેલું છે.
આ પાંચે મંદિરો ઉત્તરાભિમુખ છે, આલીશાન અને ઐતિહાસિક છે. એની સ્થાપત્ય કળા આજે પણ દર્શનાર્થીઓને આબુ પરના દેલવાડાનાં મંદિરો જેટલી જ મુગ્ધ બનાવે છે.
સંવત ૧૯૫૭ (ઈ.સ. ૧૯૦૧)માં અહીં યાત્રાળુઓ માટે ધર્મશાળા બની હતી. આચાર્ય શ્રી વિજયનેમિસૂરિજી અહીં પધાર્યા અને તેમની પ્રેરણાથી સંવત-૧૯૭૬ (ઈ.સ. ૧૯૨૦)માં દાંતા શ્રીસંઘે કુંભારિયાનો વહીવટ શેઠ આણંદજી કલ્યાણજીને સોંપી દીધો. ઈ.સ. ૧૯૨૧ની આસપાસ જિર્ણોદ્ધારનું કામ શરૂ થયું. આ કામ ત્રણ વર્ષ સુધી સતત ચાલ્યું. અને તેમાં તેર લાખ રૂપિયાનો ખર્ચ થયો.
હાલમાં આ તીર્થમાં ૨ ધર્મશાળાઓ છે. એક ધર્મશાળામાં ૮ મોટા બ્લોક છે. અન્ય ધર્મશાળામાં ૧૬ સેમી બ્લોક છે.
તીર્થનું સરનામું : શેઠ આણંદજી કલ્યાણજી, (શ્રી કુંભારીયાજી તીર્થ) મુ.પો. અંબાજી – ૩૮૫૧૧૦ વાયા-પાલનપુર (ગુજરાત)
ફોન નં. ૦૨૭૪૯/૨૬૨૧૭૮
