Tattvarthadhigam Sutra Part 02

Author(s): Bhavyadarshanvijay
Publisher: Shripalnagar Jain S M Derasar Trust

Page 16

प्रस्तावना - अपरश्च गन्धहस्तिमहाभाष्यकर्तारः श्रीसमन्तभद्राचार्या दिगम्बरीया एवेति सुनिश्चयो न सञ्जायेत निम्नलिखितपदवीक्षणोनोत्पद्यमानशङ्काया निरसनं विना / . "अथो गुरुश्चन्द्रकुलेन्दुदेव-कुलादिवासोदितनिर्ममत्वः। समन्तभद्रः 17 श्रुतदिष्टशुद्ध-तपस्क्रियः पूर्वगतश्रुतोऽभूत् // वृद्धस्ततोऽभूत् किल देवसूरिः 18, शरच्छते विक्रमतः सपादेः।" / सहस्रावधानिश्रीमुनिसुन्दरसूरिकृताया गुर्वावल्या अवतरणमिदम् / अनेन भीसमन्तभद्रसमयो यो ध्वन्यते स एव दिगम्बरसम्प्रदाये श्रीसमन्तभद्रसमयरूपेण सुप्रतिष्ठितः / अतः समुपतिष्ठति शङ्का यदुत किमिमे श्वेताम्बरीया दिगम्बरीया वा / एवं परिस्थित्यां सत्यां दिगम्बरीयश्रीसमन्तभद्राचार्यैर्गन्धहस्तिनाम्नी टीका प्रणीतेति निर्णयात्मकं कथनं दुःशकं प्रतिभाति / / वाचकविचार:- वाचकशब्दस्यार्थत्रितयं समस्ति-(१) पूर्ववित्वं, (2) उपाध्यायत्वं, (3) वाचकवंशीयत्वं च / श्रीउमास्वातीनुद्दिश्य उपाध्यायत्वं न सङ्गच्छते, औचार्यरूपेण तेषां सुप्रसिद्धत्वात् / एते वाचकवंशे सञ्जाता अतस्तेषां वाचकत्वं श्रीधनगिरि-सिंहगिरिवत्, न तु विद्ययेत्यपि पक्षो नादरणीयः तत्समये पूर्वानुच्छेदात् , अनधिकारिषु पदवीप्रदानासम्भवात् , स्वस्य वाचकरूपेण स्वयं ग्रन्थकारकृतनिर्देशाद, घोषनन्दिक्षमणानामेकादशाङ्गवित्त्वरूपेणैव न तु पाचकपदद्वारोल्लेखात् , उच्चैर्नागरस्य वाचकवंशस्य शाखारूपेण कथनस्यानुपलब्धेश्च / पण्डितसुखलालैर्वाचकवंशीयत्वेनैव तेषां वाचकत्वमिति कल्पना कृताऽस्ति, किन्तु साऽसमीचीना भाष्यगतप्रशस्तेः समुचितानवधारणात् तदुत्पत्तेः, अतः प्राथमिक एव अर्थोत्र स्वीकर्तव्यः / किचन कस्यापि श्वेताम्बरमुनिवरस्यास्य विषये विसंवादो दृश्यते / - भाष्यं तत्कर्तृत्वं च .1 "समन्तभद्रः शान्तारिधर्माचार्यों दयानिधिः" इति जिनसहननामगतपद्यार्थसूचितः समन्तभद्रो नात्र विवक्षिता, तस्य 'जिन'शब्दस्य पर्यायत्वात् / महर्षिबुद्धस्यापि पर्यायोऽयम् , परन्तु सोऽप्यत्रानपेक्षणीयः / 1 इमे श्वेताम्बराचार्याः। 2 इयं तु अद्ययावत् नैवोपलब्धा। 4 एतदुल्लेखः समस्ति निम्नलिखितगाथायाम् "वायगवरवंसाओ तेवीसइमेण धीरपुरिसेणं / दुद्धरधरेण मुणिणा पुव्वसुयसमिद्धबुद्धीणं // " ५प्रेक्ष्यतां सभाष्यसटीकस्य तत्त्वार्थाधिगमसूत्रस्य प्रथमो विभागः (पृ. 1, 3, 10) / 6 विलोक्यतामाङ्ग्लभाषानिबद्ध उपोद्धातः (पृ. 5) / * सूत्रभाष्यगतविशिष्टताऽपि व्यनकि तेषां पूर्ववित्त्वम् /