Tattva Tarangini Balavbodh

Author(s): Dharmsagar Gani, Jambusuri
Publisher: Muktabai Gyanmandir

Page 4

પ્રાસ્તાવિક સ્થાન
તારક શ્રી જિન પરમાત્માનું શાસન સદાય મંગલકારી જયવંતુ વર્તે છે. આ હુંડા અવસર્પિણી તેમાં રે પંચમ કાળ, જેને લેકે કલિકાલના નામથી ઓળખે છે, તેને કહેવાતા દોષથી પ્રભુ મહાવીરના શાસનમાં કાળે કાળે જે કઈ મતમે પ્રવર્તમાન બન્યા છે, તેમને એક વર્તમાનમાં ચાલતા તિથિ. મતભેદ છે. આ મતભેદના મૂળ સં. ૧૯૯૨ માં નહિ પરંતુ સં. ૧૯૫૨ માં રોપાય છે, અને વાસ્તવમાં જોતા તેથીયે પહેલાંની છે.
છેલ્લા દાયકામાં કેટલાકે તરફથી આ મતભેદને બહુજ ઉમ સ્વરૂપ અપાયેલું આપણે જોયું છે. તથાપિ સમાજમાં તિથિઆરાધન એક દિવસે થવાને બદલે કેટલીક વખત ભિન્ન ભિન્ન દિવસે જ થાય છે. ત્યારે હવે આ બાબત માજની છે કે કાલની છે એ ચર્ચા છેડી દઈને સત્ય શું છે તે જાણવાં, જેવા તથા આચરવાની વૃત્તિ જેમને ઉદ્દભવી હોય તેમને સંતોષવાનું સાધન શું ? એ પ્રશ્ન ઘણાને મુંઝવે છે.
તેના ઉત્તરમાં કહેવું જોઈશ કે શ્રી તવંતરંગિણી ગ્રંથના અનુવાદરૂપે શ્રી ૫ર્વ તિથિ પ્રકાશ અને આરાધના વિષયક તિથિ સાહિત્ય દષણ આદિ ગ્રંથ આ પહેલાં કેવલ આ જ એક શુભ ઈરાદે અમારી સંસ્થા વિગેરે તરફથી બહાર પડેલા વિદ્યમાન છે. તેનાથી સત્ય શોધને લાભ થએલો અમારી જાણમાં છે. હવે તે પુસ્તકમાં કરેલા અર્થો સત્ય છે તે દેખાડી આપનાર અને શ્રી તપગચ્છ માય તિથિ આરાધનાના સત્ય ઉપર વધુ પ્રકાશ પાડનાર આ ગ્રંથ પ્રસિદ્ધ કરતાં અમારા હર્ષમાં ઉમેરે થાય છે.
આરાધનામાં ઉદય તિથિ માનવી કે અસ્ત તિથિ માનવી, ક્ષય પ્રસંગે પૂર્વતિથિમાં આરાધના કરવી કે પછીની તિથિમાં આરાધના કરવી, વૃદ્ધિ હોય ત્યારે પહેલી આરાઘવી કે બીજી આરાધવી, આ જ તિથિમતભેદના મત પ્રશ્નો છે. તેની છણાવટ કરનાર તથા તે અંગે શ્રી તપગચ્છ માન્યતાને પ્રમાણસિદ્ધ પુરસ્કાર કરનાર શ્રી તત્ત્વતરંગિણ નામને મૂળ ગ્રંથ છે. તે ઉપાધ્યાયજી શ્રી ધર્મસાગરજી ગણિવરે સં. ૧૬૧૫ માં સંસ્કૃત પદ્યમાં રચ્યો છે, તેના ઉપર તેમની પોતાની બનાવેલી વ્યાખ્યા પણ છે. એ વ્યાખ્યાને અવલંબીને તે જ સમયની નજીકમાં થયેલા અજ્ઞાતનામા મહાત્માએ તે સમયની બેલાતી જુની-પ્રાચીન ગુજરાતી ભાષામાં તેને જે સવિસ્તાર અર્થ લખ્યા છે તે જ આ શ્રી તત્વતરંગિણુ બાલાવબોધ નામનું પુસ્તક મૂલ સાથે પ્રગટ કરવામાં આવે છે. આ પુસ્તકની અલ હસ્તલિખિત પ્રતિની લિપિ તથા ભાષા પણ તેના લેખક તથા રચયિતાનો સમય સત્તરમી શતાબ્દિને પૂર્વાર્ધ લગભગ હવાનું પૂરવાર કરે છે. આ બાલાવબંધની પ્રાચીન ગુજરાતી ભાષાને જે અર્વાચિન ગુજરાતી ભાષામાં ઉતારેલી હોય તે જ તે હાલની આમજનતાને સમજાવી સુગમ પડે, એટલે પરમપૂજ્ય આગમઝા આચાર્ય દેવ શ્રી ૧૦૦૮ વિજયજંબુસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબે બાલાવબેધનું ચાલુ બેલાતી ગુજરાતી કરી આપવાની કૃપા કરી છે, તે શ્રી માલાવબોધ
ધિની ભાષા એ નામથી આ ગ્રંથમાં બાલાવબેધની નીચે જ પ્રસિદ્ધ કરેલ છે. આ ભાષા અને તેના ઉપર પ્રાસંગિક ટિપ્પણો પૂજ્યશ્રીએ ત્રણ વર્ષ પહેલાં તૈયાર કરેલાં તે મૂકયાં છે. "
અહીં જાણી લેવું જરૂરનું છે કે બાલાવબેધકારે મૂય ગ્રંથની જરૂર પૂરતી ગાથાઓને જ બાલાવબેધ કરેલ હોવાથી આ પુસ્તકમાં ગાયાને અક છેલ્લો ૨૫ ને આવેલો છે. એથી એકવીસ ગાથાઓ સુધીને બાલાવબોધ મૂયના ક્રમ પ્રમાણે છે, તે પછી મૂલની ૩૩-૩૪-૩૫-મી ગાથા કહેવામાં આવી છે, અને અન્ય ગાથામાં મૂહની અન્ય ૬૧૨મી ગાથાના પૂર્વાર્ધ ઉત્તરાઈ ચરણોનું મિશ્રણ કરેલું છે, તે પૂજ્ય ભાષાકાર મહાત્માના ટિપ્પણ ૧૮ વિગેરેથી સ્પષ્ટ સમજી શકાશે.