________________
38
TATTVA-KAUMUDĪ
[XXXVII
prets the first line as the cause of the second;--because intellect brings about the entire enjoyment of the Spirit, there fore, it brings about also the discrimination between the Spirit and the Nature. Hroe quotes the following speech of अहङ्कार.
अहङ्कारो धियं ब्रूते मैनं सुप्तं प्रबोधय । प्रबुद्धे परमानन्दे न त्वं नाहं न तजगत् ॥ मयि तिष्ठत्यहङ्कारे पुरुषः पञ्चविंशकः । तस्ववृन्दं परित्यज्य स कथं मोक्षमिच्छति ॥ योऽसौ सर्वेश्वरो देवः सर्वव्यापी जगद्गुरुः ।
देहीति पदमुच्चार्य हा मयात्मा लघुः कृतः ॥ माठर further remarks-न हि भगवतः कपिलस्य मते किमपि कर्तव्यमनुष्ठेयतया, किं तु सांग यानां पञ्चविंशतितत्त्वज्ञानमेव साधर्येण वैधर्येण च नि:श्रेयसहेतुः । उक्तं च
इस पिब लल मोद नित्यं विषयानुपभुज कुरु च मा शङ्काम् । यदि विदितं ते कपिलमतं तत्प्राप्स्यसे मोक्षसोख्यं च ॥ This verse is more of tirade against the Aitor philosophy than an exposition.
XXXVIII In para 185, read भूतान्याकाशानिलानलसलिलावनिरूपाणि.
Why तन्मात्राs are called अविशेषs?-This has been explained by गोड० and माठर as देवानामेते मुखलक्षणा विषया दुःखमोहरहिताः, which is wrong. For, तन्मात्राs, being evolved out of त्रिगुणात्मिका प्रकृति, cannot be said to be devoid of दु:ख and मोह (%3 रजस् and तमम्). Therefore, the explanation of वाच०, vis., न चैषां शान्तत्वादिरस्त्युपभोगयोग्यो विशेष इति मात्रशब्दार्थः, is better. That is, all the Attributes are present in the तन्मात्राs, but they are not patent enough to be enjoyed.
XXXIX The specific elements are divided into three divisions" (1) Subtle body: (2) those which are born of father and mother; and (3) gross substances or inorganic matter.........
