Shattrinshika Chatushka Prakaranam

Author(s): Dharmvijay
Publisher: Lalchand Nandlal Vakil

Page 6

सर्वलब्धिसंपन्नाय श्रीमते गौतम गणधराय नमोनमः ॥ કાંઇક પ્રાસ્તાવિક.
દ્રવ્યાનુયાગ, ગણિતાનુયાગ, ચરણકરણાનુયોગ, ધ કથાનુયાગ એ ચાર વિભાગમાં સુવિશાળ જૈન સાહિત્ય વિભક્ત થયેલું જોવાય છે. પૂજ્યપ્રવર શ્રીમદ્ ૧આ વજ્રસ્વામિજી મહારાજના સમય પર્યંત પ્રત્યેક સ્ત્રા ઉપર ચારે અનુયેાગભિત વ્યાખ્યાઓ થતી હોવાનું સુપ્રસિદ્ધ છે. ત્યારબાદ શ્રીય રક્ષિતસૂરિજી મહારાજાએ બુદ્ધિમાંદ્યાદિના કારણે—ગૌણમુખ્યની અપેક્ષાએ પ્રત્યેક સૂત્રામાં દ્રવ્યાનુયાગ પ્રમુખ એક અનુયોગગર્ભિત વ્યાખ્યા રાખેલ જે અદ્યાપિ તે પ્રમાણે કાયમ છે. જૈનેતર દનકારાએ પણ જૈનદર્શનકારાની માફક એ ચારે અનુયોગ ઉપર વિધવિધ સાહિત્ય તૈયાર કરેલું હાય તેમ જોવાય છે. પરંતુ જૈન દર્શનના વિસ્તૃત આજસ્વી તેમજ પૂર્વાપર અવિસંવાદી સાહિત્યના ગૈારવ પાસે તે સાહિત્યમાં આંખપ આવે છે. તેમાં પણ દ્રવ્યાનુયાગ સંબંધી સૂક્ષ્મ સાહિત્યમાં જૈનાચાર્યોએ જે રસ લીધા છે અને સત્તાનુસારી મ કથના ઉપર જે આત્મવાદ, કાઁવાદ, પ્રમુખ વિષયામાં સાહિત્ય ખડુ કર્યુ છે તેવું તદ્વિષયક સાહિત્ય કાઈ પણ દનકારે તૈયાર કર્યુ નથી, એમ જૈન, અજૈન સર્વ કઇ વિચારશીલ સાક્ષર વર્ગોને એકી અવાજે કબુલ કરવું પડે છે અને પડશે. સ`જ્ઞ મૂલકણું એ સર્વમાં પ્રધાન કારણ છે. ચાર અનુયાગ.
૧ પ્રથમ જણાવી ગયા મુજબ દ્રવ્યનુયોગમાં પદ્ધવ્ય, એ દ્રવ્યનું १ जावंति अज्जवइरा अपुहत्तं कालियाणुओयस्स । तेणारेण पुहतं कालियसुर्यादिट्टिवार य ॥ १ ॥ अहत्तेऽणुओगो चत्तारि दुवारभासइ एगो । पुहुत्ताणुओगकरणे ते अत्थ तओ वि वोच्छिन्ना ॥ २ ॥ देविंदवदिहिं महाणुभावेहिं रक्खियजेहिं । जुगमासज्जविभत्तो अणुओगो तो कओ चउहा ॥ ३ ॥
( વિરોપાવમાવ્ય )