________________
[120] बे कहेवत
नवमी शताब्दीना स्वयंभूकृत 'स्वयंभूच्छंद'मां उद्धृत करेल रोहिणी छंदना कवि उद्भटकृत उदाहरणमा १.३.३.१ 'सूए पलोट्टे घअं' ए कहेवतनो प्रयोग थयो छे. अर्थ छ 'घी ढोणायुं ते सूप'मां ! हजी पण आपणे ते वापरीए छीए : 'घी ढोळायुं ते खीचडीमा'. थोडोक परंपरा प्रमाणे फेरफार थयो छे-जेम जूनी कहेवत-'गाय वाळे ते अर्जुन' (विराटपर्वनो संदर्भ)ने बदले हवे 'गाय वाळे ते गोवाळ।
ते ज प्रमाणे विनयचंद्रसूरिकृत नेमिनाथ चतुष्पदिका (१३ मी शताब्दीना अंत)मां मळती कहेवत 'चणय जिम न मिरिय खजंति' चणानी जेम मरी न खवाय', आम्रदेवसूरिकृत 'आख्यानक-मणि-कोश'मां पण मळे छ :
चाविज्जति न मिरिया जह चणया । (पृ. १९५, गाथा ५२)
'चणानी जेम मरी न चवाय' । विधवाने रातो साडलो पहेरवानी रूढि
माळवामां ई.स. १०२० मां वीरकविए अपभ्रंश काव्य 'जंबूसामिचरिउ'नी रचना करी हती । तेमां आवता एक युद्धवर्णनमा एक वीर सुभटे शत्रुसेनानो घाण काढ्यो तेमां एक विगत आ प्रमाणे छे.
'रत्त-पोत्त-धर-राम-रंडियं ।
काव्यना संपादक विमलप्रकाश जैने आ शब्दोनो 'सौभाग्य-सूचक रक्तवस्त्रोंको धारण करनेवाली शत्रुनारियोंको विधवा बना दिया है।' एवो जे अर्थ कर्यो ते भ्रान्त छ । काव्य परनी संस्कृत टीकामां 'रक्तानि पोतानि वस्त्राणि धरन्ति या ता रामाश्चैता रंडिता यत्र' ए प्रमाणे जे समजण आपी छे, तेनुं तात्पर्य 'स्त्रीओने रातां वस्त्र पहेरती विधवा करी दीधी' एवं छे । गुजरातमां विधवाओ परंपराथी रातो साडलो पहेरे छे. 'राते साडले रांड, लई गई पाशेर खांड' ए कहेवतमां पण हकीकतनो निर्देश छे. आ रिवाज अगियारमी शताब्दीथी माळवामां पण होवानी महत्त्वनी माहिती आथी आपणने मणे छे. 'पृथ्वीराज-रासौ' नी मूळ भाषा
सद्गत मुनि जिनविजयजी 'पृथ्वीराज-रासौ' ना थोडाक छप्पानुं प्राचीन
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
