Book Title: Sarvvedant Siddhant Sar Sangraha
Author(s): Girjashankar M Shastri
Publisher: Sastu Sahitya Vardhak Karyalay

View full book text
Previous | Next

Page 13
________________ સવવેદાંત-સિદ્ધાંત સારસપ્રહ भाचं नित्यानित्यवस्तुविवेकः साधनं मतम् । इहामुत्रार्थफलभोगविरागो द्वितीयकम् ॥ १४॥ शमादिषट्कसंपत्तिस्तृतीयं साधन मतम् । तुरीयं तु मुमुक्षुत्वं साधनं शास्त्रसंमतम् ॥ १५॥ નિત્ય તથા અનિત્ય વસ્તુને વિવેક એ પહેલું સાધન છે; આ લોક તથા પરલકના વિષયાગ ઉપર વૈરાગ્ય એ બીજું સાધન છે; શમ આદિ છની સંપત્તિ એ ત્રીજું સાધન છે અને મુમુક્ષતા એ ચોથું સાધન છે. આ સાધનેને વેદાંતશાસ્ત્રમાં અતિશય માન્ય ગણ્યાં છે. ૧૪,૧૫ વિવેક ' ब्रह्मैव नित्यमन्यत्तु यनित्यमिति वेदनम् । सोऽयं नित्यानित्यवस्तुविवेक इति कथ्यते ॥१६॥ તેમાં “બ્રહ્મ જ નિત્ય છે, બીજું અનિત્ય છે” એમ સમજવું એ નિત્ય-અનિત્ય વસ્તુને “વિવેક' કહેવાય છે. ૧૬ मृदादिकारणं नित्यं त्रिषु कालेषु दर्शनात् । घटायनित्यं तत्कायें यतस्तत्राश ईक्यते ॥ १७ ॥ तयैवैतजगत्सर्वमनित्यं ब्रह्मकार्यतः। . तत्कारणं परं ब्रह्म भवेनित्यं मृदादिवत् ॥ १८ ॥ માટી વગેરે કારણ ત્રણે કાળમાં દેખાય છેતેથી નિત્ય છે; અને એ માટીનાં કાર્ય–ઘડા વગેરે અનિત્ય છે, કારણ કે તેને નાશ જેવામાં આવે છે. તે જ પ્રમાણે આ સર્વ જગત અનિત્ય છે, કારણ કે તે બ્રહ્મનું કાર્ય છે; પરંતુ બ્રહ્મજગતનું કારણ છે, તેથી માટી વગેરેની પેઠે નિત્ય છે. ૧૭,૧૮ , सर्ग वक्त्यस्य तस्माद्वा एतस्मादित्यपि अतिः।। सकाशाब्रह्मणस्तस्मादनित्यत्वे न संशयः ॥ १९॥ શ્રુતિ પણ “મા પરિમાવામન શામર મૂત”-“તે

Loading...

Page Navigation
1 ... 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 ... 218